Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

6 erthygl ar y dudalen hon

"Difyrrwch y Beirdd." I

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

"Difyrrwch y Beirdd." I TWM O'R NANT A JONATHAN HUGHES, AWDWR Y "BARDD A'R BYRDDAU." (Parhad.) Aeth Twm unwaith i Langollen, ac I' yno yr oedd Jonathan yn byw. Yr oedd Jonathan ar y pryd y daeth Twm I yno yn lladd gwair mewn cae cyfagos. Pan ddeallodd rhywun pwy oedd Twm, meddyliodd y buasai dda gan y brawd Jonathan gael tipyn o'i gyfeill- ach, a ffwrdd ag ef a'i wynt yn ei ddwrn i hysbysu Jonathan, ac idd ei berswadio i ddyfod i'r Llan gael iddynt gael tipyn o ddigrifwch. Ond .derbyniad oeraidd iawn roes Jonathan i'r rhedegwr hysbysol, ac ymaith a hwnnw yn bur glust lipa wedi ei siomi yn fawr. Wedi iddo fyned rhoes y chwilen farddol dro yng nghlopa yr hen Jonathan; taflodd y bladur o'r neilltu, ac ymaith ag ef tua'r Llan i chwilio am Twm. Nid oedd yn ei adnabod, ac nis gwyddai pa le yr oedd. Felly dechreuodd gerdded y tafarnau o un i un, ac oS gwelai ryw un dieithr yno cyfarchai ef mewn llinell o gyw- ydd neu fraich englyn, ac yna os bydd- ai Twm yno yr oedd yn credu y cai atebiad a'i galluogai i benderfynu mai Twm fyddai. Fel bu gwaethaf yr har) dechreuodd Jonathan gerdded y tafarnau yn y pen chwith, ac yr oedd wedi dyfod i'r diweddaf cyn cael gafael ar Twm. Galwodd am hanner peint, ond bu yn hir ddysgwyl cyn ei gael, ac meddai Jonathan— "A ddygir bir i'r bwrdd hir hwn?" Atebai Twm O dygir neu mi dagwn." Dyna nhw wedi taro ar eu gilydd o'r diwedd, ond pwy fedr ddychmygu pa faint o "wits" ac englynion a chyw- yddau a draddodwyd cyn iddynt ymadael. Twm yn Codi Cythreuliaid. I Byddai Twm yn arfer lletya weithiau I yn y Ty Coch Clocaenog, ac yr oedd hen wr yn y Ty Coch yn gyfaill mawr iddo; byddai yn chwareu gydag ef yn ei "interludes." Adroddodd Twm y chwedl ganlynol ryw noswaith pan yn ei wely gydag ef yn y Ty Coch. Yr oedd rhyw foneddwr yn y Deheubarth wedi colli ei lestri arian, ac nis gwyddai amcan man i droi ei wyneb i chwilio am danynt. Clywodd fod rhyw ddewin i fyny yn y North a fedrai ei hysbysu pa le yr oeddynt, ac efallai eu dwyn iddo yn ol heb gymaint a gweled y lleidr neu'r lladron na'r llestri eilwaith. Anfonodd y boneddwr hwn un o'i weision at Twm i ofyn iddo a wnai ef adfeddiannu ei lestri arian, os gwnai y rhoddid iddo hanner cant o bunnau. Wel, ni wydd- ai Twm ar facs medion y ddaear beth i wneyd. Yr oedd yr hanner can punt yn swm go fawr i'w golli, ac yr oedd yn anawdd iawn efallai gael hyd i'r llestri. Ond fodd bynnag ymaith a Twm i'r South gyda'r gwas, ac yr oedd yn bur ystumddrwg i gael allan holl gyfrinion mynwes y gwas ar hyd y ffordd. Cyrhaeddwyd y palas; croesawyd y dewin; danghoswyd iddo ystafell at ei wasanaeth ei hun. Gofynodd Twm am yr allwedd; cafodd hi. Bellach ni chai na Christion na phagan fynedfa i'r ystafell honno, ond yn ol ewyllys y dewin. Dyma lie bu Twm, weithiau i mewn ac weithiau allan, yn clustfeinio ac yn sylwi ar bawb a phopeth. Un diwrnod aeth ,allan i roi tro drwy'r ardal ac un o'r gweision yn ei ganlyn. Ar eu hynt daethant at ryw hen eglwys, ac aeth- ant i'r fynwent, lie yr oedd rhyw dwll mawr a hanner ei lonaid o esgyrn. Gwelodd Twm asgwrn pen lied ddi- Jwgr yno. Cododd ef a thynnodd y dannedd o honno bob un, a chadwodd hwy yn ofalus mewn papur yn ei boced. Yr oedd y gwas yn sylwi ar hyn gyda syndod of nus. Daethant adref. Aeth Twm i'w ystafell, a'r gwas at y lleill o'r gwasanaethyddion, a dyna lle'r oedd yn traethu ei lith am ymddygiad rhyfeddol y dewin tua'r fynwent. Yr oedd Twm a'i glust wrth y ddor yn gwrandaw y cyfan. Wel, yr oedd yn sobrwydd mudanol ar bawb erbyn hyn. Daeth Twm atynt, a dywedodd wrthynt, "Wel, noswaith ofnadwy fydd hi yma heno! Yr wyf yn eich hysbysu yn mlaen llaw. A ydych chwi yma i gyd?" "Ydym." "O'r goreu. Bydd yma olwg echrydus ar bob peth cyn y "boreu. Ond fe roddaf i chwi—i bob un ,0 honoch beth a'ch diogela rhag niwed. Hwdiwch," meddai, gan roddi i bob un bapuryn bychan, yn mha un yr oedd un o'r dannedd. Yr oedd rhai o honynt bron a llewygu. Yr oeddynt wedi dychrynu yn enbyd. Yr oeddynt yn crynu, ac yn ymwelwi yn ddychrynllyd. "0 ran hynny," ebai Twm, "waeth heb, dowch chwi a'r llestri i mi, a mi a rwystraf bob peth, ac ni ynganaf air wrth neb byth hyd dra gyfyth y byd didranc. Cewch chwarter awr i benderfynnu a'ch gil- ydd," ac ymaith ag ef i'w ystafell. Cyn pen y pum munud yr oedd curo wrth ddrws Twm. Agorodd a daeth allan. Gofynwyd a ellid cael dwy awr i'w cyrchu. "Gellid," meddai Twm. Daeth y llestri yn ol. Cymerodd Twm hwynt a chloes hwynt yn ei ystafell. Cyfododd yn bur boreu; archodd alw am y boneddwr. Daeth hwnnw yn gynt na'i arfer. Cyflwynodd Twm iddo I y llestri yn gyflawn gyfrif. Derbyniodd yr hanner can punt, ac ymaith ag ef. Dyna fel y byddai Twm yn trin y brodyr duon-go hwylus, onid e.- O'r "Brython," 1860. Caerdydd. JOSIAH JENKINS. I Caerdydd.

Tipyn o Bopeth o fiontardawy.

Beirdd y Bont.

IGalw i'r Gad.

i 0 Wy i Dywi. I

Advertising