Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
11 erthygl ar y dudalen hon
COLOFN Y BOBL IEUAINC. j
COLOFN Y BOBL IEUAINC. j DAN OLYGIAETH DYFNALLT. I Arddangosfalr Deffroad Cymreig yn y Barri, Mehefin 5—20, 1914. Credwn fel Dyfnallt yn ei lith di- ddorol ar gwestiwn y Gymraeg pe bu- asai'r yspryd sy'n ffynnu heddyw wedi ei eni gyda'r deffroad addysgol, buasai achos y Gymraeg yn llawer mwy dis- glair nag ydyw. Rhaid manteisio ar y deffroad new- ydd, dweyd llai a gwneud mwy. Am- can arbennig yr anturiaeth hon o gyn- nal arddangosfa gan garwyr Addysg Gymreig yn y Barri yw hyrwyddo'r iaith a diwallu i raddau helaeth iawn awydd ein pobl ieuainc i wybod beth a wneir yn ein hysgolion a'n colegau ynglyn a chyfrannu addysg Gymreig i'r plant a'r myfyrwyr. Gwaith mawr a phwysig iawn yw ym- wneud a gotchwyl o'r natur, ond os cyrhaedda'r arddanghosfa ei hamcan, o ddyrchafu yr ochr Gymreig o addysg y plant, yna nid yn ofer y treuliasom ein nerth. Rhennir yr adran a berthyn i addysg yn dair rhan,—y gorffennol, y presen- nol, a'r dyfodol. 'Doe 's eitsieu manylu dim ar drysorau diddorol y gorffennol i'r llenor a'r hynafiaethydd. Dang- hosir gwaith plant yr ysgolion elfennol &'r Ysgol Sir mewn celf. hanes, daear- yddiaeth, cyfansoddiad, etc., a'r gwaith wneir yn yr Ysgolion Haf /B. r Colegau ag sydd ynddo duedd i godi'r Gym- raeg i'w safle briodol. Daw dau fach- gen o Sir Aberteifi i ddangos y modd goreu i rwymo llyfrau, rtiai o Gaerdydd i ddangos y modd i wneud basgedi, etc. Disgwylir dau Gor Buddugol-Côr Bechgyn Romilly Road sydd ar eu ffordd adref o'r Amerig, a Chor Ysgol Bechgyn Gladstone Road-i ganu yno. Ceir cystadleuaethau mewn canu pen- hillion a darlithiau gan bobl hyddysg yn ystod yr wythnos. Gobeithiwn weled llawer ardal yn defnyddio'r fegin i chwythu'r tân, ac yn y man cawn sylweddoli teimlad un bonheddwr gwlatgar yng Nghaerdydd y Sadwrn diweddaf pan yn teithio mewn car trydanol o'r orsaf drwy'r ddinas: Dyma wledd yw bod yma gyda chi!" meddai. Llond car o bobl ieuainc a phob un yn siarad yr hen iaith mor groew a naturiol." Deg iaith na bu dy goethach-iaith aelwyd Y bwth y'm ganwyd, bu, iaith amgen- nachl" (Sarnicol). Y Barri. MAIR ELLI.
I Cwrdd y Mwg Gwyn yn I Llansamlet
I Cwrdd y Mwg Gwyn yn Llansamlet Cynhaliwyd. cyfarfod cyhoeddus yn Ysgoldy Peniel Green nos Fercher, Meh 3ydd, i ystyried pa fesurau i gym- eryd er atal y mwg dinistriol a ddaw oddiwrth waith cyfagos. Y cadeirydd oedd y Cynghorwr Dan Griffiths. Darllenodd Dr. E. Rice Morgan, Treforis, ddyfyniadou o'r adroddiad anfonodd i'r Cyngor Dosbarth yn 1912, yn galw sylw at y drwg mawr wneir i iechyd y trigolion gan y mwg, a dy- wedai nad oedd unrhyw gyfrifoldeb arno ef, ond ar y Cyngor, am barhad o'r blinbeth hwn. Pe buasai efe wedi cael ei ffordd buasai wedi gorfodi y perchenogion i gau eu gwaith. Dilynwyd y meddyg gan yr Henadur John Jordan, Clerc y Cyngor Plwyf, ac ymosododd yn llym ar Gyngor Dos- barth Abertawe am y modd diog a llesg y maent yn trafod y mater, a chan ei fod yn teimlo eisieu gwneyd rhywbeth yn ddiaros cynhygiodd "Ein bod fel cyfarfod o drigolion a threth- dalwyr plwyf Llansamlet yn annog yn y modd cryfaf Gyngor Dosbarth Aber- tawe i fabwysiadu yn ddiatreg tesurau cyfreithiol i leihau y mwg gwenwynig sydd ar gynnydd ac yn distrywio v plwyf. Atebodd y Cynghorwr M. E. Dav.d, Glais, fod y Cyngor wedi gwneyd eu goreu er pan y daeth y Bonwr D. Rob- ert Evans, Llansamlet, a'r mater i'w sylw gyntaf, ac wedi ceisio expert o Lundain, ond na ddaethai hwnw i lawr i'r plwyf dan 100 gini, a 'u barn oedd fod hyny yn ormod. Gwaeddai y dorf na fyddai dau can gini neu fil o honynt yn ormod er cael gwared o'u blinder. Ychwanegai fod eu cyfreith- iwr yn dweyd na allent fyned ymlaen a'r achos i'r llys am fod y mwg hwn yn wyn, a'r ddeddf yn cydnabod yn unig y niwed a wna y mwg du. Siaradwyd gan y Parch J. D. Har- ries a'r Dosbarth Gynghorwyr T. J. Richards a D. Robert Eans. Dywed- odd y boneddwr diweddaf mai efe oedd y cyntaf i ddwyn y mater i sylw, ac yr oedd mor ffyddiog yr enillid yn yr achos mewn llys gwladol fel y datgan- odd ei barodrwydd i gyfranu swm syl- weddol er cael "test case." Wedi i A. H. Thomas. Ysw, ac craill siarad ymhellach penderfynwyd fod y personau calynol i fyned yn ddir- prwyaeth at Gyngor Dosbarth Aber- tawe ddydd Mawrth, Mehefin iofed Cynghorwr Dan Griffiths, Henadur J. Jordan, Bonwyr A. H. Thomas (Crym- lin), G. H. Richard Rees, Joseph Wea- ver, Thomas Thomas a James Morris.
[No title]
Y mae Mr D. W. Davies, cyn-organ- ydd Bethania, Dowlais, ac organydd presennol Eglwys Heol y Castell, Llun- dain, wedi derbyn ei Mus. Bac. o Ryd- ychen. Llwyddiant iddo i fyned rhag- ddo.
I Nodion o Abertawe. I
I Nodion o Abertawe. I Y Mabinogion ar Grwydr eto. 1 Prynhawn dydd lau, Meh. 4ydd, aeth I cylch y Mabinogion ar eu trydydd grwydr. Nod eu camrau y waith yma ydoedd pentref a chwm tlws Bishopston yng Ngwyr. Mae rhyw angel gwar- cheidiol yn gofalu, debygwn, am drefn- iadau y "cylch" yma, gan fod tywydd braf a heulog wedi digwydd i'w rhan bob tro, a phethau eraill yn ffafriol hefyd. Cymerwyd tren y Mumbles i Black- pill, a cherddwyd dros y "Comin" drwy bentref Merton, ac ymddifyrrwyd ar y ffordd gan ami i stori ddoniol; a hyfryd oedd cymharu gwahanol raddau gwyrddlesnu'r coed a llysiau min y ffordd. Telorau'r ehedydd yn yr entrych ac yn y wig gydredai a rhan o'r ffordd; clywyd y fronfraith, y fwyalchen, a thelynorion llai nodedig, oil yn ol eu doniau yn ymhyfrydu mewn can, a nin- nau yn cael y fraint o fod yn wranda- wyr. Wedi cyrraedd pentref Bishopston anfonwyd un cyfarwydd yn ddirprwy i drefnu lluniaeth erjbyn awr benodedig, ac aeth y cwmni i ymweled a'r hen Eglwys. Mae awyrgylch arbennig ei hun gan bob hen adeilad, ac yn enwedig felly gan hen adeilad sydd wedi ei gysegru gan foliant ac addoliad am oesau gan ein cyndeidiau, a lie y gorwedd gwedd- illion rhai fu yn arweinwyr a dysgedig- ion y gorffennol. Un o'r rhai hyn orwedda yn y llecyn tawel hwn, a charreg ei fedd yn dangos olion cur-wlaw a drycin blynyddoedd agos gant eu rhif. Bedd yr Enwog Edward Davies, awdur y "Celtic Re- searches," a nifer o weithiau eraill ydyw. Tufewn i'r Eglwys y mae coflech farmor iddo sydd yn datgan ei ragor- iaethau ac yn dweyd wrthym ei eni yn 1756 a'i farw yn y flwyddyn 1831. Eglwys fechan hirgul ydyw, a gedwir mewn diwyg adlewyrcha glod i'w hawdurdodau, ac iddi hanes diddorol yn myned yn ol i'r canol-oesau. Dywed "Llyfr Llandav" i fynachlog fod yma yn dwyn yr enw "Sant Cyn- fwr," ac yr oedd Cynfwr yn ddisgybl i "Sant Teilo," ac yn gyd-ddisgybl i Dewi Sant. Cafwyd nifer o ffeithiau diddorol cyffelyb gan ein harweinydd, y Br. D. Rhys Phillips, F.L.A. Treul- iwyd hanner awr ymhlith y beddau yn darllen yr hen fedd-argraffiadau, ond Saesneg yw yr holl ysgrifau arnynt. Codwyd un neu ddau o'r penhillion. Gwelem un garreg fedd ar Lemuel Thomas, bu farw Oct. 31, 1874, aged 32: Affliction sore long time I bore, Physicians were in vain, Till God above with His great love Released me from my pain." Ac ar garreg arall:— Thomas Jones of Hareslade. We cannot tell who next may fall Beneath thy chastening rod, One must be first, but let us all Prepare to meet our God." Ond rhaid oedd gadael y meirw, i edrych ar ol anghenion ein cyrff ein hunain, a gwnawd "hewl" ar y moeth- au blasus a huliau fwrdd y wraig drefnus fu yn darparu ar ein cyfar. Wedi byr seibiant cychwynwyd tuag adref a chyrhaeddwyd yno yn "hapus- luddedig." Clywir a gwelir pethau rhyfedd a doniol ar hen heol gan y sylwgar yn fynych'. Bore dydd Gwener yr oedd dwy wraig yn ymgomio tuallan i fael- fa yn y dref yma, ac ymhlith pethau dewisol eraill clywid un yn dweyd wrth y llall a goslef ymffrostgar yn ei llais, I've had this 'chemise' on now for four months, and havn't had it washed. A wneir caws yng Nghaerffili yn awr fel yn y dyddiau gynt? Gwn fod digon o'r hyn a elwir yn Gaws Caerffili" i'w gael. Symjbylwyd y gofyniad am inni weled trol y G.W.R. ac arni Iwyth o gistiau yn dwyn a ganlyn ar- nynt: "Messrs. and Co., Caer- philly Cheese Makers, Limerick." Ai dyma y ffurf olaf ar y 'Limerick, tybedl Dywedir wrthym y gwneir Caws Caerffili ymhobman bron yn awr ond yng Nghaerffili. Bu'r "Eglwys Ddadgysylltiedig" yn cynnal "gwasanaeth eirioli" yn Aber- tawe ddydd Gwener. Nid oes dim i'n synnu yn hyn, ond y mae eu gwaith yn dewis emyn gorchcstol yr enwog Ddr. Watts, Our God, our help in ages past," i'w ganu yn y gwasanaeth yn rhyfedd, ac yntau yn Anghydffurfiwr mor selog, ac wedi gorfod teimlo yn ei ddydd nerth erledigaethol Eglwys Loegr. Mae yggrif o eiddo y llenor coeth Edward Thomas yn yr 'English Review' ar Abertawe wedi peri tipyn o gynnwrf yn y gwersyll yma. Bu, i un o ddynion bach mawr ein Cyngor Trefol yn "faen tramgwydd," ac yr oedd yn gymaint ar ei feddwl fel y gorfu iddo dynnu sylw Pwyllgor y Llyfrgell ato, yn eu cyfar- fod nos Fawrth, 9fed o Feh., ac erbyn heddyw mae pawb yn chwerthin am ei ben. Ni wnaeth ond datguddio mor blentynaidd ei feddwl a'i farn. Mae yn I engraifft o lawer o bobl a eith?.,li?r i safleoedd cyhoeddus y dyddiau 'goleu- j edig' hyn. Claddwyd y Br. Richard Owen Jones, Y Fron, Ravenhill, Abertawe, ddydd lau, ym Mynwent Bethlehem, Cadle. Yr oedd yn fawr ei barch yn yr ardal, a daeth torf luosog ynghyd i'w angladd i ddangos ei chydymdeimlad a'i weddw a'r perthynasau. Canodd Cor Meibion Ravenhill "Ar For Tymhestlog," tra y cariai pedwar o'i gyd-ddiaconiaid y gweddhillion allan o'r ty. Yr oedd yn aelod blaenllaw a diacon parchus yn Eglwys Saron, Ravenhill, ac yn llywydd Cymdeithas Gorawl Ravenhill. Yr oedd yn aelod hefyd o Fwrdd Goruch- wylwyr Ysgolion Elfennol Abertawe, ac yn brif swyddog y Meistri Beynon a Meager, Abertawe.
Aberteifi a'r Cylch.
Aberteifi a'r Cylch. Cyfarfod Ysgolion. Dydd lau, y lOfed cyfisol, cynhaliwyd cwrdd chwarter Ysgolion yr Annibyn- wyr ym Mryn Salem, Cippyn. Cyn- rychiolid yn y cyfarfod un ar ddeg o ysgolion. Testyn cyfarfod boreu oedd Cynhaliaeth gair y bywyd." Cafwyd areithiau da gan frodyr o wahanol ys- golion. Llywyddwyd gan weinidog yr eglwys, sef y Parch. Job Evans. Dar- llenwyd cofnodion y cyfarfod blaenorol gan yr ysgrifennydd, y Parch. E. J. Lloyd, Capel Dognell. Bwriedir i'r gyfrol ddarperir ganddo ar hanes y cyrddau yma am y 70ain blynyddoedd diweddaf, fod yn barod erbyn y cyfar- fod nesaf sydd i'w gynal yng Ngideon. Pregethwyd yn y prynhawn gan y Parch. J. H. Evans, Trefdraeth, ac yn yr hwyr gan y Parchn. D. Myddfai Thomas, Antioch, a Phenygroes, a T. Esger James, Aberteifi. Dechreuwyd y cyfarfodydd gan y brodyr J. James, Capel Dognel, a Lodwig, Dinas Cross, Sir Benfro. Cafwyd hin ddymunol, hwyl arbennig, serchawgrwydd mawr gan yr eglwys ym Mryn Salem, a dar- I pariadau helaeth ar gyfer pawb o'r ym- welwyr ddaeth i'r cyrddau. Ai y Cinema sydd i'w feio 1 Mae mwy o dorri i fewn i fasnachdai a thai cyffredin yma na fu yng nghof neb sydd yn fyw yn bresennol. Torrwyd i fewn i fasnachdy Mr D. B. Davies prynhawn dydd Mercher, tra yr oedd y siop yn gauedig, gan ddau grwt oddeutu pedair ar ddeg oed, a chollwyd 230 o arian a nwyddau. Ceir yr un achwyniad o Landudoch. Mae llawer yn priodoli hyn i ddylanwad y Cinema drwy y dar- luniau a ddangosir o ddichellion Iladron. Achwynid fod y do ieuanc yn dysgu pethau o'r fath, ac yn trwytho eu meddyliau ag arferion sydd yn ddin- ystr i gymeriadau. Os yw hyn yn wir, yn sicr mae yn bryd gosod terfyn ar y darluniau a ddanghosir. 1 Eglwys Fair. Cynhelir cyfarfodydd crefyddol heddyw (dydd Gwener) yn yr eglwys uchod, ar ran yr Eglwys yng Nghymru yn y cyfwng presennol. Dechreuwyd yn y bore am 8, am lleg, a 7 yn yr hwyr. Dylai Ymneillduwyr hefyd gyn- nal cyfarfodydd diolchgarwch am fod ymdrech ddiflino am ddeugain mlynedd I am gydraddoldeb crefyddol, ar gael ei choroni a IIwyddiant. I. Capel Mair. Disgwylir Pedrog, Lerpwl, i wasan- aethu yn y lie uchod y Sul a nos Lun nesaf. Dyxpa awdur yr englyn doniol a ganlyn: Os Darwin iawn ystyria.o ble, bobl Bach, y daethom yma, Cyn pen tipyn at epa Daw pob pen gan ddyweud 'Pa Pa" Mae yr adeg wedi gwawrio eto y gwelir wynebau newyddion yn dyfod ar eu gwyliau. Buwyd yn ofni y tywydd oer, na chaem gynnydd yn y ddaear, ond erbyn hyn mae y tywydd poeth wedi dod yn ei rym, a gwelir yr egin yn tyfu yn pyflym, a gellir disgwyl yn hy- derus am gynhaeaf ffrwythlon yn yr Hydref. Mae aur ar bob llecyn, yn nhegwch yr haf, A serch yn mhob rhosyn. yn nhegwch yr haf, Mewn hedd a gwyrddlesni dihalog, a thlysni, Pob peth sy'n ymloni, yn nhegwch yr haf. I Aberteifi. D. JONES.
[No title]
Ddydd Gwener diweddaf bu farw Miss Clara Thomas, Llwyn Madoc, ger Llanwrtyd, yn Liundain. Yr oedd yn dra haelionus, ac yn cyfrannu'n gyffredin yn ddienw. Dywedir iddi roddi dros £100;000 yn ystod ei hoes. Yr oedd yn 74 oed, a bydd yn golled ar ei hol.
Advertising
y WW»XV\V\\V\VWm\\WtW^VIWMy I The Welshman's Favourite. MABON Sauce ) I tqP As good eu its Name. i I DON'T FAIL TO GET IT. 0, am turers- LANCH S, St. Peter St.. Cardiff. Sg X j My MOD S Sauce i f Large Bottle 2#-dL §  Delightful Sauce and 'ota of It for • I the money. Q<?6?<?<???M. N M. !k. St., CAaaøIr.
Cyfarfod Cyngor PlwyfI Dulais…
Cyfarfod Cyngor Plwyf I Dulais Uchaf. Mr. Gol.Caniatewch ychydig ofod er sylwi ar weithrediadau y Cyngor hunanbwysig uchod. Disgwyliodd llawer yn hir am gyfarfyddiad o hono, a llawer o ddyfalu beth gymerai le ynglyn a'r cadeirydd. Daeth pethau oddiamgylch yn well na'r disgwyliad. Nos lau ddiweddaf, yn y Cryant, cyfarfu chwech o'r naw. Mae'n debyg mai yr arferiad yma yw i'r cadeirydd gymeryd y gadair a dechreu ar y gwaith yn ddioed fel y gallo'r aelodau ddnl y tren i ddychwelyd, gan mai dim ond y clerc sydd yn berchen modur. Mae'n wir y ca rhyw ddau neu dri'r fraint o deithio yn y car ardderchog hwn. Y tro hwn, beth bynnag, yr oedd cadair y Cyngor yn wag a phawb mor ddistaw a'r bedd yn syllu arni. Meddai'r Clerc o'r diwedd: Gentle- men, I am waiting for you." Ac ebai'r Cynghorwr Thomas mewn atebiad: "What do you mean by waiting for us ?" Clerc: "Well I am waiting for the instructions of the chairman to proceed with the business." Cymry digon Cymreigaidd a gwlad- aidd sydd ar y Cyngor, cofier, ond ar gyfrif eu pwysigwrydd Cynghorawl triniant y materion yn Saesneg, hynny yw, can belled ag y gallant. Y cwes- tiwn yn y cyfarfod hwn ar ol y cwbl pwy oedd y cadeirydd! Gallem feddwl gan fod llyfr y cofnodion yno, natA oedd le i amheuaeth. Cafwyd fforau i fynd ymlaen trwy i'r is-gadeirydd, Mr John W. Davies, gymeryd y fadair. Darllen- wyd y cofnodion. Dywedodd y Cyng. W. E. Thomas eu bod yn gofnodion cywir o'r hyn gymer- odd le yn y cyfarfod blaenorol, ag eithrio fod yna frawddeg wedi eu gadael allan oedd yn rhoi gwedd hollol wahanol ar yr hyn a wnaed, ac nas gellid symud ymlaen nes eu chael i fewn yn y cofnodion. Y frawddeg oedd: "Fod y Cyng. D. W. Thomas, y cadeirydd blaenorol, wedi cyhoeddi fod y Cyng. D. T. Davies wedi eu ethol yn rheolaidd, sef trwy fwyafrif o'r Cyngor, i'r gadair am y flwyddyn j ddyfodol." Hawliai nad oedd y cof- nodion yn gyflawn nes cael hyn i fewn. Tystiai y Cyng. W. Davies na cby- hoeddasai Mr D. W. Thomas y fath beth. Dywedai y Clerc na chlywsai yntau mo'r fath beth. Y Cyng. W. E. Thomas a ddywedai ei fod yn synnu i'r Clerc glywed y fraw- ddeg oedd o flaen hon a'r frawddeg ar ei hoi a methu clywed hon. Ceisiodd y Clerc briodoli'r diffyg i ryw afreoleidd-dra gymerasai le, a'i fod o bosibl wedi methu clywed y cwbl. fel ateb i hyn gellid atgofio'r Clerc i'r cwbl fynd ymlaen yn yr yabryd gore. Ac fel prawf o hyn diolchasai'r cadeirydd blaenorol am y gefnogaeth a gawsai, gan ddatgan ei ddymuniad ar i'r Cynghorwr D. T. Davies gael yr un- rhyw gefnogaeth yn y dyfodol. Ar ol hyn y bu'r cyffro, a hynny o herwydd cyfarwyddyd pellach roddasai'r Clerc i'r Cadeirydd. Aeth yn ddadl frwd pa un a wnaethai y Cadeirydd y cyhoeddiad a bnodoixd iddo ai peidio-pedwar yn dwfeyd 'Do' ac un yn dweyd 'N a.' Ond yr oedd y cadeirydd ei hun yn ddistaw, ac heb fod mewn llawer o hwyl siarad. Pan ofynnwyd iddo dorri'r ddadl gwrthod- odd ateb. Nid wyf yn gwybod ai doeth ai annoeth oedd hyn ynddo, ond yr oedd ei ddistawrwydd yn dweyd llawer. Beth bynnag yn ei amser da ei hun cyfaddefodd y Cyngh. D. W. Thomas, y cadeirydd blaenorol, iddo wneud y cy- hoeddiad mai'r Cyngh. D. T. Davies fyddai yn gadeirydd am y flwyddyn dy- fodol, a bu boddlonrwydd mawr yn y Cyngor, a therfyn ar yr ymrafael. Teimlai y Cyngor yn ddiolchgar iawn i Mr Thomas am hyn, ac yna cadarn- hawyd y cofnodion fel rhai cywir. Ond beth feddylia'r trethdalwyr o rai a daerent mor ffyrnig yn erbyn y gwir? Gwelaf flwyddyn galed o flaen y Cynghorwr; ond cymered gysur, credaf fod y rhan fwyaf mewn per- ffaith gydymdeimlad ag ef. Awd ymlaen a gwaith y Cyngor. Y mater cyntaf oedd pont i groesi y Neath and Brecon Railway ger yr or- saf yn y Crynant, er mantais i'r rhan uchaf i ddod i gwrdd a'r tren heb orfod gerdded rhyw hanner milldir. Hys- byswyd fod y tirfeddianwyr yn foddlon rhoi y tir yn rhad, ond teimlai y Cyngor nad oedd digon o frwdfrydedd ar y cwestiwn, "and the matter was allowed to lay on the table." Cafodd y Clerc fil oddiwrth Glerc y Pwyllgor Addysg yn hawlio 3s. am fenthyg yr Ysgoldy i gynnal cyfarfod y Cyngor. 8wilt i'r glanhawr a dau swllt am dan a goleu. Y mae y Cyngor wedi arfer cael yr ysgoldy yn rhydd ond yn talu dau swllt i'r glanhawr. Dadleuodd y Cynghorwr D. W. Thomas yn gryf yn erbyn tynnu tal y glanhawr i'r hanner. Yr oedd yn an- nheg iawn, meddai, gan mai gwragedd gweddwon a gwragedd gweithwyr oedd y glanhawyr fel rheol. Cododd dadl hefyd pa un a oeddynt i dalu y 3s. yn ystod yr haf. Penderfynwyd talu am lanhau yn unig. Crogbont Cwmnanthir: Galwodd y Cyngh. W. Davies sylw at hon, a dy- wedodd nad oedd wedi cael ond tri niwrnod o ysgol, ac y buasai pe'n well ysgolor wedi galw sylw at y mater yn y "Darian." Yr oedd un pen i'r bont, meddai, yn yr afon a'r pen arall yn rhywle arall, ac os deuai llif y byddai'r ddau pen yn yr afon a'r bont yn gor.! wedd yn lie crogi. Ond Ilif ai peidio, I gadawyd y mater in abeyance, a'r bont i grogi wrth un pen, hyd nes y ceir adroddiad pellach oddiwrth Gyngor y ¡ Seven Sisters. Bu materion eraill dan sylw, a ther- fynwyd pennod arall o Lyfr Crt ,mcl y Cyngor. Cewch ychydig o'r hanes eto. Y mae elfennau storm yn yr awyr. Nid yw'n annhebyg y bydd Mort Miles ar y Cyngor yn fuan. I G.J. I
——I IBriwsion o Aberpennar…
—— I Briwsion o Aberpennar I (Mountain Ash). ) Rhag i ddarllenwyr eich papur gredu imi fyned yn "Fab y nos" yn llwyr, fel yr awgryma rhai proffwydi, dyma ych- ydig o friwsion oddiar fwrdd y lie prydferth hwn eto. Yn wir, mae natur fel "nefolaidd fun" yn ei gwisg Hefin; ogoneddus olygfa geir o ymyl Palas Arglwydd Aberdar. Cwrddais a "Materolwr" yn y coed y nos o'r blaen, ac yn y coed y gadewais ef. Cwrddais y ddoe ar y gwastadedd ac un o'r Ys- brydegwyr, ac yn fardd gwych. Yr oedd hwn eto yn hedfan yn rhy uchel i mi, a dywedais prynhawn da, ac eis yn fy mlaen at fy ngwaith yn nghwmni'r "Tiny" bach y ci (real Scotch terrier). Bu y Parch. Dr. Ballard, sydd enwog wr mewn lien ac ar y llwyfan, yma ddydd Mercher diweddaf yn pregethu am bedwar o'r gloch, ac yn darlithio am saith yng nghapel Bethlehem. Cadeiriwyd yn ddeheuig fel arferol gan ein trefwr pcjblogaidd y Meddyg Arthur' Jones. Y mae Dr. Ballard yn ddyn mawr, ac o welediad clir, a llefara fel un ac awdurdod ganddo, ond rhaid i'r cynulleidfa a'i gwrendy gael rhagor nag un prynhawn er rhoddi barn arno. Mae llawer yma yn meddwl nad ydyw yn credu fel llawer o Cristionogion yn yr lawn a'r Brynedigaeth. Mae'n am- lwg nad yw yn credu mewn etholedig- j aeth ddiamodol. Clywais ei fod wedi addaw dod am wythnos yma yn y man. Hyd hynny byddwn amyneddgar. Y gweision fu'n pregethu yn uchel wyl gyfarfod Bryn Seion eleni oedd y Parchn. Robert Lewis, Pontypridd, ac Edward Davies, Ffestiniog. Cafwyd pregethau grymus a chynulleidfaoedd lied dda, ac ystyried fod Soar trwy an- nealldwriaeth yn cynnal ei gwyl yr un ddyddiau. Aeth Eglwysi Bethlehem a Ffrwd i'r un trybini y dydd o'r blaen. Pie mae Cyngor yr Eglwysi Rhydd a'i I Bwyddogion 1 I Ddydd Mercher diweddaf claddwyd gweddillion Thomas Lewis, mab George I, Lewis, gynt o Hirwaun, yn yr hen gladdfa. Derbyniodd niwed trwy i gerrig syrthio arno yn y Navigation bore Gwener. Gwasanaethwyd gan y j Parch. Isaac Bevan, Miscyn, yn y ty, ac ar lan y bedd gan y Parch. D. E. Roberts, Ficer. Daeth tyrfa fawr i'r ? angladd, ac yn eu plith lawer o'i gyf- oedion ieuaine, ac yr oedd chwech o r honynt yn cerdded wrth ochr yr arch a blodeu-dyrch gwynion yn eu Haw. Yr oedd yr arch wedi ei chuddio a blodau (wreaths) rhoddedig gan gyfeillion a pherthynasau. Da oedd gan lawer weld Golygydd y "Darian" yn ein tref yr wythnos o'r blaen. Tystia llu ei fod yn edrych yn llawer gwell oddiar pan y teithia yn ol a blaen i dreflan y Darian. Llwyddiant ddilyno ei ymdrech galed gydag unig Darian y Gweithiwr Cymreig. Dy- munol oedd darllen hanes ac edrych ar ddarlun y gwr mwyn "Eos Hafod" yr wythnos o'r blaen. Nawnddydd teg fyddo ei ran. Carwn gael ysgwyd llaw ag ef. A oes modd ei gael i Castell Caerffili ddydd Sadwrn, Gorffenaf y 4ydd 1 Cynhaliwyd cyfarfodydd blynyddol y Noddfa nos Sadwrn, y Sul a'r Llun di- weddaf. Y pregethwyr oeddynt y Parchn. Philip Jones, Llandilo, a T. J. Morgan, Maesteg. Cafwyd pregethau nerthol a'r dylanwad dwyfol i'w deimlo yn gryf.- Cynhaliodd y Wesleyaid Saesneg eu Sul Jblynyddol i'r plant yn ddiweddar. Yr oedd golwg hardd ar yr esgynlawr. Yr oedd y plant bach yn eu dillad gwynion yn canu ac yn adrodd bob yn ail. Mae clod mawr yn ddyledus i Mr David Harries, ironmonger, am ei lafur gyda hwynt, a chyda'r organ. Dau ddaeth allan o Eglwys Bryn Seion fel chwareuwyr o nod erbyn heddyw ydyw Mr D. Harries gyda'r Saeson, a Miss Webber sydd yn canu organ y Noddfa. I MAB Y WAWR.
[No title]
Dywedir fod hawl yn y gyfraith i gosbi y sawl a gyfranno at drysorfeydd y Suffragettes a'u gwneud yn gyfrifol am yr alanas a wneir gan y merched gwallgof hynny. Y mae'n llawn bryd eu hatal yn eu rhaib disynnwyr. Cynhaliodd yr Eglwyswyr ddydd i eiriol ar Dduw ddydd Gwener diweddaf oblegid fod yr eglwys i'w datgysylltu a'i dadwaddoli. Diameu fod llawer o ddifrif yn y mater hwn, ond credwn mai bendith ysprydol yr eglwys fydd i'r Arglwydd beidio ateb y gweddiau hyn. Cynhelir Undeb yr Annibynwyr yn Rhyl yr wythnos hon. Y llywydd yw'r Parch. t8w. James, Abertawe. Y mae I materion pwysig dan sylw, sef cronfa'r weinidogaeth, a'r Hyfr hymnau new- ydd.
Advertising
CYMERWCH HYN YN DDIFR.IFOL Ystyriwch drosoch eich hunain DII un a ddylai Parotc-d, gan In. un y mae. Enw da yn ei wlad ei hun ac yn mhlith ei bobl ei hun yn mhob man, bwyso gyda chwi fel prawf o'i Werth Gwirioneddol a'i Adnoddau Iachaol ar ol ugain mlynedd o Boblogrwydd cynydd- olt neu feddyginiaeth ddieithr wedi ei pharotoi gan dramorwyr anadnabyddus, gan beidio rhoddi enw i'r cyfansoddiad, a dim ond dirgelwch i'ch harwain? Y PWNC Q JECHYD Y mae hyn yn fater sydd yn sicro fod a fynoch chwi ag ef ryw am. ser neu gilydd, yn neillduol pan y mae yr Anwydwst mor gyffre- din, fel y mae ar hyn o bryd. Y mae yn dda i wybod beth. sydd i'w gymeryd er cadw ymosodiad o'r anbwylder mwyaf gwanhaol hwn ymaith, ac i frwydro ag ef o dan ei ddylanwad helbulus, ac yn neillduol ar ol ymosodiad, oblegid y pryd hwnw y mae y cyfansodd. iad wedi rhedeg i lawr gymaint fd ag i'w wneyd yn agored i'r mwyaf perygius o anbwylderau. Maa QUININE BITTERS GWILYM EVANS yn cael ei chydnabod gan bawb, .ydd wedi rhoddi prawf teg iddi fel y feddyginiaeth bysbysol orcu erddio a'r Anwydwst yo ei wa- hanol ffurfiau, gan ei bod yo Barotoad sydd wedi ei baretoi y. fedrus a Quinine yn aghya phethau cyfoethogol a Gwaed. burol ereill, addas i'r Afu, Treul- iad, a'r hot! anhwylderau sydd yn galw am Adgyfnertbydd cryf. haol ac adnoddau giaugynyddol. Y mae yn anmhrisiadwv pan ya dioddef gan Anwyd, Pneumonia, neu unrhyw a6echyd difrifol neu lesgedd wedi ej achosi gan ddiffyg cwsg neu bryder o unrhyw fath, pan y mae teimlad cyffredin a weodid a lludded ar y corB. pEIDWCH DEDI. YSTYRIWCH YN A WR Gyrwch am gopi o bamphled y tystiolaethau, a darllenwch y cyfryw yn ofalus ac ystyriwch yn dda, yna prynwch botelaid gyda'r Fferyllydd neu yn yr Ystordy agos- af, ond pan yn prynu mynweb weled fod enw "Gwilym Evans" ar y label, stamp, a'r bote), oblegid heb hyny nid oes dim yn wirioo- eddol. GWERTHIR vN M'HOBMAN GWERTHIR YN MHOBMAN- Mewa Potdau, «. 9c- > 4=- ^h- Uaig Berchenogibo QUINIJIE sifffis f4ANDFACTURINF COMPANY, LIMITED. LLANKLLY, 609th Wllta.