Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
I COLOFN Y PLANT. [
I COLOFN Y PLANT. [ DAN OLYGIAETH MOELONA. J J Beirniadaeth y Gystadleuaeth. I 1. Dan Ddeuddeg: Daeth deg o'r rhai hyn i law, o Cross Hands, Barry Dock, Glais, Llangendeirn, Glynarthen, Caerffili, Glandwr Abertawe, Llanelli, Glandwr Abertawe eto, ac un arall heb fod y cyfeiriad arno. Da gennym weled rhai cystadleuwyr newyddion. Ofnwn fod y gwaith y tro hwn yn rhy hawdd, ac yn gofyn rhy ychydig o ymdrech ar ran llenorion profiadol o ddeg a deuddeg oed, fel a geir erbyn hyn ymhlith darllenwyr y Darian." Yr ydym yn addaw gwaith caletach yn y gystadleuaeth nesaf. Y mae llawer y tro hwn wedi rhoddi yr atebion cywir ac heb wallau mewn sill- ebu. Rhaid felly yw dewis y mwyaf glan a gofalus o blith y rhai hyn. Nid oes eisieu bod amheuaeth pa un yw hwnnw, gan ei fod wedi ei ysgrifennu yn nodedig o lan a threfnus. Rhoddir ef yma gydag enw'r sawl a'i hysgrifen- nodd: (a) Beth sydd debycaf i hanner lleu- ad -Yr hanner arall i'r lleuad. (b) Beth sydd ar ford y frenhines a deigryn ar ei rudd?— Y menyn. (c) Fe anwyd plentyn yn Llangan. Nid mab ei dad na mab ei fam; nid mab i Dduw na meb i ddyn; ond plentyn pfydferth hardd ei lun. Beth oedd 1-Merch. 11 oed. ANNIE U. MUHUANS, I Tan-y-Bank, Cefneithin, Cross Hands, Llanelly, S.O. Rhai Dan Un-ar.Bymtheg. I Daeth dau bapyr i fewn. Mae'r ddau wedi eu hysgrifennu yn dda, ac y mae'r naill mor deilwng o'r wobr a'r llall. Felly yn lie rhoddi llyfr swllt i un rhoddir llyfr chwech ibob un o'r ddau. Wele restr o lyfrau chwecheiniog. Dan- foned y tri buddugol gerdyn i'r Golyg- ydd (Colofn y Plaint), Swyddfa'r "Dar- ian," Aberdar, yn dweyd pa un o'r llyfrau garai gael: 1. Gemau Ceiriog i Blant. 2. Baner y Band of Hope (sef Oad- leuon, Areithiau, Barddoniaeth, etc.). 3. Cusan am Gernod. 4. Storiau Cymru (ar Gan). 5. Teulu Bach Nantoer. 6. Camrau Llwyddiant. 7. Hanes Harri Puw. 8. Yr Eneth Ddall. 9. Oriau Gydag Enwogion. 10. Telyn Dirwest. Wele'r ddau bapyr gydag enwau'r ysgrifenwyr-dau fachgen y tro hwn. Mehefin XXIV. Morris Morgan, XVIII Heol y Gadlys, Aberdar, lli oed. Cystadleuaeth Dan XVI. I Gwydr Rhyfeddol. I Yr oedd bonheddwr o Loegr wedi dychwelyd o India, ac wedi dwyn gydag ef fachgen du fel gwas. Yr oedd y bachgen wedi byw drwy ei oes mewn gwlad boeth ac nid oedd wedi gweled ia. Un boreu dug i fewn i'r ty ddernyn mawr o ia, a dywedodd wrth ei feistr, Edrychwch, meistr, dyma ddernyn mawr o wydr yr wyf fi wedi ei gael." Dywedodd ei feistr fod y gwydr yn edrych yn wlyb iawn, ac y byddai'n well iddo ei ddodi yn y ffwrn i sychu. Ymhen ychydig, dychwelodd y llanc o'r gegin a'r ia yn toddi yn ei ddwylaw, a chan edrych yn syn fe ddywedodd, 0 meistr, hwn yw y gwydr rhyfeddaf a welais erioed, pa fwyaf yr wyf yn ei sychu, mwyaf gwlyb y mae yn myned." Tynnu Dant am Ddim. I Aeth Gwyddel unwaith at ddeintydd, a dywedodd wrtho ei fod am dynnu dant allan. Mewn atebiad i'w ofyniad, dywedodd y deintydd ei fod yn codi swllt am dynnu dant. "Wei," meddai Pat, "faint ydych yn codi am dynnu dau ?" "O!" meddai'r deintydd, ni chodaf ddim am dynnu'r ail." Eis- teddodd Pat yn y stol, a danghosodd i'r deintydd pa rai oedd am gael allan. Dyma'r cyntaf, meddai, gan osod ei fys ar y cyntaf, a dyma'r ail; tyn- nwch yr ail yn gyntaf," ac felly bu. Cyn i'r deintydd gael amser i dynnu'r llall, yr oedd Pat allan o'r stol ac yn cyfeirio tuag at y drws. Ni fynnaf y cyntaf wedi ei dynnu nes ddechreuo wynegu, a chan eich bod wedi dweyd y buasech yn tynnu yr ail am ddim, yr wyf yn dymuno 'Bore da' i chwi." Dyma i gyd ddywedodd Pat. Oedran, 15. Tom R. Evans, No. 1 Hamilton Street, Mountain Ash. I. I Ceisiai mfer o ddynion ieuainc boeni hen wr tew a chorff mawr, ac yn mysg pethau ereill dywedent, Os mai gwellt yw dynion cyffredin, rhaid eich bod chwi yn Ilwyth o wair." Gallwn feddwl fy mod," oedd yr ateb, a barnu oddiwrth y modd yr estyna asyn- nod eu safnau ataf." IL I Aeth Gwyddel i siop cyfrwywr i brynu yspardyn; dywedodd y siopwr wrtho y byddai yn rhaid iddo gael dau. It 0! na," meddai yntau, fe wna un y tro; os caf un ochr i'r ceffyl fyned, y mae y Hall Yi siwr o fyned.
COLOFN LLAFUR. I
COLOFN LLAFUR. I GAN PEREDUR. I Streic Woolwich. I Oherwydd atal un gweithiwr ar gam, safodd tua 12,000 o weithwyr allan yng Ngweithfa Arfau Rhyfel y Llywodraeth yn Woolwich yr wythnos ddiweddaf. Wedi gosod mater y streic o flaen Mr. Asquith, penderfynwyd fod y gweith- iwr a ataliwyd i ail ddechreu ar un- waith, a phawb eraill i fyned yn ol i'w gwaith ac fod pwyllgor i'w benodi o gynrychiolwyr y ddwy ochr i wneud ym- chwiliad i'r amgylchiadau. Cydwybod Gymdeithasol. Dyma arddangosiad ardderchog o ddadfclygiad y gydwybod, gymdeithasol sydd yn ddigon byw i ddiogelu llesiant yr unigolyn, a'i amddiffyn rhag ei Jethu gan y galluoedd cyfalafal a meistriadol. Gwendid mawr yr holl Undebau Llafur hyd yn hyn yw nad yw y peirianwaith cyfansoddiadol wedi ei dadblygu yn ddigon perffaith fel ag i ddiogelu bob amser lesiant unigolion mewn amgylch- iadau gormesol ac anghyfiawn. Ond y mae yn gysur meddwl fod dau neu dri o amgylchiadau yn ddiweddar, yn ych- wanegol at yr un presennol yn Wool- wich, yn dangos yn ddiamheuol fod y lliaws gweithwyr yn barod i aberthu, er amddiffyn y brawd sydd yn cael ei erlid ar gam, a bod y perffeithrwydd undebol ar gynnydd. Uwch, uwch, uchach yr el," etc. Gwib-daith Philip Snowden a'i Wraig. Er adnewyddu iechyd, y mae Mr Philip Snowden a'i wraig dalentog wedi cychwyn ar daith o chwe mis i Canada, yr Unol Daleithiau, Awstralia, a New Zealand. Bu Mrs. Snowden yn wael yn ddiweddar, ac nid yw yntau, Mr Snow- den, wedi bod yn wych iawn. Gobeith- io y cant daith hapus a llwyddiannus, ac y deuant yn ol yn iach a chryf. Ymgeiswyr Llafurol. Penderfynodd Cyngor Celf a Llafur Aberdar, mewn cyfarfod neillduol cyffredinol nos Iau diweddaf, fod y per- sonau canlynol i sefyll yn ymgeiswyr llafurol am y saith sedd newydd sydd i'w hychwanegi ar y Cyngor Dosbarth No. 1 Ward, Mr John Griffiths, glowr; No. 2 Ward, Mr. Enoch Jones, saer coed; No. 3 Ward, Mr. J. H. Bruton, glowr No. 4 Ward, Mr Wm. Lawrence, glowr; No. 5 Ward, Mri. William Davies, glowr; John Evans, glowr, a Evan Jones, prawf-bwyswr. Y mae y saith yn ddynion cyfrifol a theilwng, a gobeithio y cyfyd y gweithwyr i'w dy- ledswyddau yn yr etholiad achlysurol hwn fel y gellir cael cynrychiolaeth gymesurol a theg i lafur yn llywodr- aeth leol Aberdar. Glowyr Scotland. Y mae yr awyrgylch lofaol yn edrych yn ddu iawn yng nghyfeiriad tir yr Ys- gotyn. 0 herwydd bygythiad y meis- tri, i ostwng y cyflogau, penderfynodd y gweithwyr weithio dim ond pedwar niwrnod yr wythnos er mwyn cadw cyflenwad y glo i lawr. Nid yw y meistri yn foddlon i'r trefniant hwn, a bygythiant, os cymer hyn le, y cloant allan y gweithwyr i gyd. I- Robert Smillie. Wrth siarad ar yr argyfwng yr wyth- nos diweddaf, dywedai Mr Robert Smillie, Llywydd y Ffederashwn, fod angen, gyda gwaith sydd mor beriglus a chaled ag yw eiddo y glowyr, am ryw- beth yn fwy na minimum wage a minimum o fodolaeth. Ni ddylai yr un dyn fynd i lawr i'r lofa heb gael cyflog o ddeg swllt y dydd; a phum' niwrnod o waith gyda hynny—a roddai hur gym- arol resymol i fyw. Dymunai hefyd ry- Jouddio y meistri o'r tebygolrwydd os ant mor bell a chario eu bygythiad i gloi allan y can' mil gweithwyr yn Scotland, yr ymleda yr achos dros yr holl wlad, ac y daw yr holl weithwyr allan mewn cydweithreriad a'u brodyr yn y Gogledd.
..'..........'.. Nodion o…
Nodion o Frynaman. GAN WALCH HYDREF. Achos o lawenydd i ni fel ardalwyr yw llwyddiant plant yr ardal. Enillodd Mr. Willie Res, mab Mr a Mrs Rees., Brynpedol, y gradd o B.A. yn Ngholeg yr Iesu, Rhydychen. Rhestrwyd ef yn un o'r tri blaenaf, un Americanwr, un Yscotyn, ac yntau yn Gymro. Mae wedi ennill ei ffordd bob cam o Ysgol y Cyngor i Ysgol Ganolradd Llandilo, i Gaerdydd ac i Rydychen. Enillodd ei Y sgoloriaeth ymhob ysgol y bu ynddi. Un arall yw Mr William R. Bowen, Cwmgarw Road. Enillodd yntau ei Inter. B.A. yn Ngholeg Caerdydd y dydd o'r blaen gyda chanmoliaeth uchel yr awdurdodau. Ein dymuniad am iddo yntau i gael yr un llwyddiant ar ei yrfa athrofaol. Mr Rees Jones eto yw yr awenydd llwyddiannus o Llandilo Road, ac enillodd yntau dair gwobr yn Eisteddfod Saron, Dinbych. Y gyntaf am englynion disgrifiadol 01- wyn Ddwr Mcifod; yr ail am englynion coffa i R. J. Rojberts, Drwsyluddel, a hanner y wobr am hir a thoddaid i goffa'r diweddar O. Jones, Caermyn- ydd. Enillodd y Cor Plant, o dan arwein- iad Mr John Clun Williams, Llandilo Road, y wobr flaenaf yn Eisteddfod j Llandebie, ac felly fu yn hanes Mr Gar- field Roberts, LIAndilo noad, yn Eis- j teddfod Birchgrove.
0 Wy i Dywi.I
0 Wy i Dywi. I GWERSI MEWN HANES LLEOL I (Gan Lewis Davies, Cymer). I MORGANNWG A WESSEX. I Er dued awyrgylch Cymru yn yr 8fed ganrif, aeth yn dywyllach yn y gfed. Gwir i Fercia, ei hen elyn, wanhau, ond ni wanhaodd i gymaint graddau ag i fod yn ddiberig! i Bowys a Morgannwg. Dyma y ganrif wel- odd ddyrchafiad WesSex (h.y., y wlad a ymestyn o Gaerloew i Southampton) i brif awdurdod yr Ynys. Daliodd ei brenhinoedd y man dalaethau Seisnig Vn dyn dan eu hawenau, a buont yn ddigon agos yn ddaearyddol, ac yn ddigon beiddgar eu natur, i geisio gwneuthur yr un peth a'r Deheudir. Y brenin Egbert (ddechreuodd deyrn- asu O.C. 827) a gyfrifir yn gvffredin fel brenin cyntaf Lloegr oil, ac os o'r braidd y gallodd Morgannwg ddal yn erbyn Mercia pan oedd honno wrthi ei hun, pa fodd y gallai ymgynnal pan fedrai Wessex ddod a holl adnoddou canolbarth a deheubarth Lloegr i'w herbyn ? Gellid meddwl mai troi i ymuno a Dyfed neu Bowys fvddai yn naturiol iddi wneud, ond fel mae'n syn, ni wnaeth yr un o'r ddau. Talaeth annibynnol iawn fu Morgannwg drwy ei holl hanes. Tra y gwelid Dyfed, Gwynedd a Phowys, ar droion o leiaf, yn ymuno at bwrpasau neilltuol, an- I fynych y gwelid Morgannwg i fewn yn y cyngrair. Parhaodd o'r un ys- }bryd i lawr hyd amser Glyndwr yn y i Isfed ganrif, fel y ceir sylwi yn ol Haw. Uwyddodd Wessex i ennill cydna- byddiaeth unbenaethol oddiwrth ran- diroedd Cymru oil, a gwasgodd hynny i dre" ar bob adeg, fel y dengys cron- iclau Seisnig y cyfnodau hyn yn eithaf eglur, Rle y gwelir y fath enwau a '?  I u d "Howel," "Moicant," "Owen," wal," etc., yn llawnodi fel is-dywysog- ion, amryw o weithredoedd pwysig. Ond ni fedrodd Wessex, fwy na Mercia, ennill "tir" Cymru iddi ei hun. Poenid a churid ein tadau ymhob mod'd gan frenin ar ol brenin, ond parhaodd Gwyllt Walia yn eiddo'n cenedl ni drwv v cvfan. i RHODRI MAWR [ I Rodri Mawr yn hennaf yr ydyn- j i ddiolch am ddal ein hanmbyniaelh yn y gled ganrii. Daeth y gwr cadarn: hwn yn dra a gos hefyd at uno Cyti-jru, (anvs rheolai Bowvs, Dyfed a Gwvn- "Cdd ar yr un pryd, a phan ar ol oes faith o ryfela, y syrthiodd yng Ngwaith Dyw Sul (M6n) yn 873 O.C., yr oedd hyd yn oed Meurig ap Hywel, brenin Morgannwg, yn ymladd wrth ei ochr. Ond fel bu'r anffawd, ailrannwyd y wlad drachefn ar ei farwolaeth, a bu ei feibion --yn ymladd a'u gilydd mor ddidrugarog ag a fu brodyr dygasog eioed. Milwyr g|iewion oeddent, serch hynny—Anarawd yng Ngwyn- edd; Cadell yn Nyfed; a Merfyn ym Mhowys. Y trychineb oedd nad all- ent weled mai hwnt i Glawdd Offa oedd y gwir berigl, ac mai tuag yno y dylai eu gwynebau a'u cleddyfau droi. Y LLU DU. I fwyhau y tryblith daeth Fn gwlad yn y cyfnod hwn elyn newydd, ffyrn- icach a chreulonach, pe yn bosibl, na'r Saeson eu hunain. Brodorion Llych- lyn a Den marc oedd y rhai hyn a ddeu- ent allan yn eu llongau hirgul, duon, o gilfachau Mor y Gogiedd i oresgyn holl Orliewin Ewrob. Gymaint oedd eu heofndra fel morwyr ac ymladdwyr, fel y daeth eu harswyd ar v bobloedd o Benrhyn yr Ia i For y Canoldir. Nid pedd ar eu llwybr ddim )'n rhy anodd i wneud ymgais am dano, na dim yn rhy gysegredig i'w anrheithio. Lien- wir cofnodion y gfed ganrif a'u creu- londerau, ac y mae arnlwaedd y Brut- iau Cymreig am eu galanastr yn dor- calonus i'r pen. Edrydd Brut y :Saeson am 867 O.C. i wyr Denmarc ddyfod ddim llai na naw o weithiau y flwyddyn honno i ymladd ag Edelred (brenin Wessex) cyn iddo "orfu ar- nadunt. Brawd Alffred Fawr oedd v brenin hwn, ac mi wyddoch yn ddiau am y drafferth roddodd yr un giwaid of- nadwv i Alffred ei hun ychydig wedyn. Er iddo eu trechu, gorfu iddo roddi dwyreinbarth Lloegr iddynt i'w bres- wylio. Yr oedd, vmhellach, dywysog Danaidd yng Nghaer Efrog, un arall yn Nulin (Dublin), ac un cryfach na'r oil, sef Rollo, yn Normandi (Ffrainc). Mynychwyd traethau Cymru hefyd gan yr un llwyth, a chyda'r unrhyw ganlyniadau oddigerth yr eithriad pwy- sig nad enillasant un darn o'r tir. Gaeafasant yma fwy nag unwaith, serch hynny, ac ni ymadawsant heb adael peth olion o'u trigiad yn ein plith. MYN'D I GOL-HUGH. I Dengys Cwm Phylip (Margam), a Thwmpath-y-Ddaiar (Pil) ychydig o weddillion Danaidd, ond y gwrthrych amlycaf wn i am dano sy'n dal cysyllt- iad a Daniaid Glan Hafren ydyw Gwersyll y "Castle Ditches." Colhugh, g*er Llanilltyd Fawr. Ymwelais ag ef bwy ddydd, a synnwyd fi gan ei faintioli a'i nerth. Nid gwersyll unos mo hwn. Y mae o ffurf daironglog-, gvda'r ongl feinaf yn y mor. Ar yr ochr ddwyreiniol cyfyd craig annring- adwy uwch y weilgi, i'r gorllewin llethr serth a edrych allan dros waen AColhugh, tra y mae ffos ddofn, wneu- thuredig, yn amddiffyn yr ochr og- leddol. Gallasai llu niferus aeafu yma yn ddigon rhwydd, ond cael ochr y mor yn rhydd. Hawdd, o'i weled a'i chwilio, yw dyfalu mai hynny oedd dyben y "Castle Ditches," a gallem feddwl ymhellach mai amser pryderus gjawsasi eiddo corniog a gwlanog Gwyr y Fro o gael y Llu Du yn gym- dogion yng Nghol Hugh. Ganwaith I pan yn hogyn y clywais am daflu pel neu garreg i "gol-iw," h. y., i'r lie nad oedd dychwelyd i fod byth oddi- yno. Pe gofynnid imi heddyw gynnyg esboniad ar y .frawddeg, dywedwn mai traddodiad oddiar amser y m6r- ladron ydyw, yn union fel y daeth traddodiad "mynd i Gaerffili," i ar- wyddo yr un peth yn y cyfnod Nor- manaidd, pan ysbeilid hwsmon Cym- reig o'i hanifeiliaid gan fllwyr y Cas- tell. Gan nad beth am y frawddeg, aeth cannoedd o fechgyn braf y De i "oliw" alltudiaeth trwy ddwylaw y Llu Du, canys yr oedd caethwasiaeth yn elfen amlwg yn eu difrodiadau. Dioddefodd yr eglwvsi hefyd yn dost oddiwrthynt, a mynych yr enwir Mynyw (Tyddewi), Llanilltyd, Llancarfan, a Llandaf fel wedi eu "torri" ganddynt. Cymer- asant hyd yn oed un o Esgobion Llan- daf—Cyfeiliog wrth ei enw-yn gar- charor i'w llongau, a dim ond trwy daliad drud gan Frenin Lloegr y caf- odd y tad eglwysig ei droed ar dir sych drachefn. 0 son am eu llongau, diddorol ydyw cofio gloddio ysgerbwd un ohonynt j allan o laid Glan Wysc, pan helaeth- wyd Doc Alexandra, Casnewydd, yn 1878. Daethpwyd o hyd i'r hen long 12 troedfedd o dan wyneb y llaid. Ei gwneuthuriad oedd o "Dantzic pine," a mesurai 70 troedfedd o hyd wrth 17 troedfedd o led.
I Barddoniaeth.|
I Barddoniaeth. (Parhad o Tudalen 7.) GWRANDO Fl. Nis gallaf bellach fyw Heb geisio'th hedd, fy Nuw; 01 maddeu'n awr Fy meiau ami eu rhyw; Mae'r Ddwyfol lawn ar Galfari Yn ddigon mwy i'm cadw i; Anfeidrol yw Dy haeddiant, Gan hynny cofia fi. Fy 'nymuniadau clyw. Gad i mi bellach fyw Bob munud awr Mewn myfyrdodau byw; Ond i'm gael hyn mi ganaf trwy Ofidiau'r byd heb dewi mwy- Tragwyddol fyd y moliant Am haeddiant marwol glwy. Dunvant. H. J. PEN Y MYNYDD. I Dringo wnaf i ben y mynydd, Lie mae'r awel fyth yn iach Yno clywaf gyda'r wawrddydd Acen lion yr hedydd bach; Fry mae'n esgyn gyda'i ganig Fry i gwrdd y wyryf ddydd, Fry a'i groesaw bach care dig Mewn carol au iach. a rhydd. Draw ar lechwedd glas y mynydd Clywaf gan y bugail lion; Mae ei lais mor glir a'r wawrddydd, A thine cariad dan ei fron; Rhodia'r mynydd haf a gauaf, Ac yn ngoleu'r lleuad wen A gwyneba'r storom waethaf Pan bo'r mellt yn rhwygo'r nen. Pen y mynydd, tarddle bywyd, Bywyd pur y nant gerllaw, Sydd yn myn'd a'i dyfroedd hyfryd Tua'r dyffryn bras islaw; Daw yr awel fwyn a'i chusan Carai chwareu yn y coed, Nes y deffry nodau anian Yn felfisach nag erioed. Ar ben mynydd gwelaf flodau Dan eneiniad gwlith y nos, Tra mae'r wyn yn ddifyr chwareu Yn ngoleuni'r wawrddydd dlos. SefyII mae yr hen glogwyni Fel brenhinoedd dewrion lu Sydd yn peri'r storm ddiglloni Wrth fynd heibio gyda'i rhu. Mae canrifoedd o flynyddau Wedi myned dros dy ben. Ond er hynny ddeffry foreu I groesawu haul y nen; Ar dy ben canfyddaf goron, Coron naturioldeb yw, Coron sydd a iaith dy galon Yn mynegi'th ffordd o fyw. Mae'r cymylau fel pe'n hoffi Dyfod atat yn eu tro, Cyn daw'r huan i'th gusanu Ac i'w hymlid hwynt ar ffo, Ar dy ben mae iechyd calon Rhydd yr awel gusan pur, Ac yng nghwmni dy gyfrinion Cilia llesgedd, poen a chur. Dy ddistawrwydd lona enaid Sydd yn flin gan ddwndwr tref, Mewn unigrwydd rhydd ochenaid Am gael gafael yn y nef. Gwel mai yma y ceir Jbywyd, Bywyd a fydd werth i fyw, Ac i blannu blodau hyfryd Yng ngwasanaeth dyn a Duw. Penydarren. DEWI.
COLOFN Y DDRAMA. I
COLOFN Y DDRAMA. I AMBULANCE HALL, TREORCI. I Perfformiwyd y ddrama enwog "Enoc Huws" yn y lie uchod Nos lau a Nos Sadwrn diweddaf, gan Gwmnl Dewi Sant, Pentre. Yr oedd torf yn eu gwrando a gwnaeth y parti eu gwaith yn ardderchog. Y maent ymhlith goreuon y De fel dramodwyr, ac yn gymeriadau teilwng i ymddangos ar y llwyfan. Trueni fyddai dweyd dim am y man ddiffygion ar berfform- iad mor dda. Mae'r cwmni ar y maes ers rhai blynyddau, ac wedi trosglwy ddo y swm enfawr o ddau cant a phed- war ugain o bunnoedd at wahanol achosion. Dengys hyn eu bod wedi sylweddoli neges y ddrama, sef dwyn talentau i'r cyhoedd, a chofio am y tlawd a'r anghenus. Gobeithio ceir ei clywed yn fuan eto yw ein dymuniad. —Goh. ABERGWYNFI. I Xos VVener, Gorffennaf iofed, cy- farfu tua hanner cant o lenorion a llen- oresau Abergwynfi yn Neuadd y Gweithwyr, i ystyried y priodoldeb o ffurfio Cymdeithas Ddramodol Gym- reig yn y lie. Derbyniwyd deunaw di- heurad oddiwrth edmygwyr y ddrama a rwystrasid i fod yn bresennol oher- wydd galwadau masnachol, etc. Eth- olwvd y Parch. B. Verwig Davies yn llywydd; a'r Cynghorwr 1. Davies (prif-athraw yr Ysgol Ddyddiol), Mr. G. Rowland (arolygwr glofaol Glyn- corrwg),a'r fonesig M. James (ysgol- feistres), yn is-lywyddion. Penodwyd D. John yn drysorydd; Mr. B. Morgan a'r fonesig A. Thomas (athrawon cyn- northwyol yn yr Ysgol Ddyddiol), yn ysgrif enyddion. Cyn dewis y swyddogion,,siaradodd Llwcharian, y Cynghorwr I. Davies, G. Rowland, a D. O. Llewellyn ar "Hawliau y Ddrama ar Gymry y lie," "Y Ddrama yn gyfrwng diwylliad meddyliau," "Y Ddrama yn gyfrwiig dyrchafiad chwaeth," a'r "Ddrama yn Fflam Fywydol, i gynhesu cymdeithas a chadw yr laith Gymraeg." Penderfynwyd' yn unfrydol "Fod Cymdeithas Ddramodol i'w sefydlu yn Abergwynn." Etholwyd! pwyllgor gweithiol, pob un o'r cyfryw yn rhai sydd wedi eu profi yn weithwyr aidd- gar, ac wedi eu bendithio ag yni a phwyll ystyriol. Yn unfryd penodwyd Llwcharian yn athraw i'r gymdeithas, a Mr. Evan Jones i'w gynorthwyo. Ategwyd brwdfrydedd y cyfarfod gan haelionusrwydd neillduol i gyfarfod treuliau y Gymdeithas. Hyderaf y caf eto roddi adroddiad neilltuol o weithrediadau y cyfryw.—B. NEUADD Y GWEITHWYR, YNYSHIR. Perfformiwyd y ddrama boblogaidd, "Yr Hen Grydd," yn y He uchod nos Ferclier diweddaf gan Gwmni Dra- modol Hermon, Treorci. Dyma y tro cyntaf i ni gael mantais i glywed y ddrama a'r Cwmni, ac oedd disgwyliad marw am danynt; ac yn wir ni chawd erioed y fath fwynhad. Gwnaethant eu gwaith yn ganmoladwy, ac eglur oedd eu bod yn deall rheolau y llwy- fan. Datganwyd unawdau ac wyth- awdau ag adroddiadau gan y gwahan- ol aelodau o'r Gymdeithas. Ymddeng- :ys fod y Cwmni hwn eisoes wedi cyf- rannu tua chan punt at anghenion y tlawd. Aelodau crefyddol ydynt yn rhoddi eu hamser a'i gwasanaeth i'r amcan hwn. Cafwyd anerchiad gwres- og gan Mr. George Goldsworthy, y cadeirydd, i'r Cwmni am eu perfform- iad campus, ac i'r dorf fawr am ddod i'w gwrando a chefnogi achos teilwng. CYMRO. I
Nodlon o Rymni.
Nodlon o Rymni. Dydd LIun cawsom wyl flynyddol yr ysgolion. Roedd y ddiwrnod yn nod- edig o hafaidd. a mwynhawyd y wledd yn fawr. Aeth pedair o'r ysgolion i fwynhau eu hunain i lan y mor a'r wlad, ac ni ddigwyddodd dim annymunol i neb. Yn yr hwyr cafwyd man eistedd- fodau, ac yr oedd y gwleddoedd hyn yn foddhaol iawn i bawjb. Beirniadwyd yn y gwahanol leoedd fel y canlyn- Seion: Willie Davies, Goshen St., a J. H. Griffiths, Bryn. Ebenezer: Abel E. Jones, A.C., a Miss Polly Jones, Brynhyfryd. Penuel: Dewi Carno ac Edmund Lewis. TabernacI: Mr Tom J. Morris. Presbyteriaid: Mri. W. Jas. Davies a D. H. Thomas, B.A. Jeru- salem Mri. D. Narbed a D. Rvans v canu, a'r gweinidog y llenyddiaeth. Wedi y llawenydd daeth dydd galar i ganlyn gyda marwolaeth Mrs. Davies, priod hoff ein trefwr enwog Mr T. W. Davies. Claddwyd hi ddydd Sadwrn yn Mynwent y Graig. Gweinyddwyd gan y Parchn. R. W. Davies, Twyn. a G. Griffiths, Penuel. Yr oedd Mrs. Davies yn un o ffyddloniaid Eglwys y Bryn am flynyddau, a theimlir y golled ar ei hol yn anadferadwy. Yr oedd yn barchus iawn gan bawb a'i hadwaenai trwy yr ardal, ac nid oes amheuaeth nad yw wedi cael derbyniad croesaw- gar i lawenydd ei Harglwydd, yr hwn a wasanaethodd mor ddifrycheulyd ar hyd ei hoes. Cydymdeimlwn yn fawr a'r anwyl Mr Davies a'r perthnasau yn eu galar.
Advertising
CYMERWCH HYN iN DDIFRIFOL Ystyriwch drosoch eich hunain na un a ddylai Parot( .d, gan ba un y mae Enw da yn ei wlad ei hun ac yn mhlith ei bobl ei hun yn mhob man, bwyso gyda chwi fel prawf o'i Werth Gwirioneddol a'i Adnoddau lachaol ar ol ugain mlynedd o Boblogrwydd cynydd- ol, neu feddyginiaeth ddieithr wedi ei pharotoi gan dramorwyr anadnabyddus, gan beidio rhoddi enw i'r cyfansoddiad, a dim ond dirgelwch i'ch harwain? Y pWNC Q JECHYD Y mae hyn yn fater sydd yn sicr o fod a fynoch chwi ag ef ryw am- ser neu gilydd, yn neillduol pan y mae yr Anwydwst mor gyffre- din, fel y mae ar hyn o bryd. Y mae yn dda i wybod beth sydd i'w gymeryd er cadw ytnosodiad o'r anhwylder mwyaf gwanhaol hwn ymaith, ac i frwydro ag ef o dan ei ddylanwad helbulus, ac yn ndllduoLar ol ymosodiad, oblegid y pryd hwnw y mae y cyfansodd- iad wedi rhedeg i lawe gymaint fel ag i'w wneyd yn agored i'r mwyaf peryglus o anbwylderau. Mm 1 QUININE BITTERS GWILYM EVANS yn cael ei chydnabod gan bawb. sydd wedi rhoddi prawf teg iddi fel y feddyginiaeth hysbysol oreu er delio a'r Anwydwst yn ei wa. hanol ffurfiau, gan ei bod ys Barotoad sydd wedi ei barotoi YD fedrus a Quinine yo nghyd a phethau cyfoethogol a Gwaed- burol ereill, addas i'r Afu, Treul- iad, a'r holl anhwylderau sydd yn galw am Adgyfaerthydd cryf- baol ac adnoddau giaugynyddol. Y mae yn anmhrisiadwv pan y. dioddef gan Anwyd, Pneuonia, neu unrhyw afiechyd difrifol neu lesgedd wedi ei achosi gan ddiffyg cwsg neu bryder o unrhyw fath, pan y mae teimlad cyffredin o wendid a lludded ar y corff. pEIDWCH OEDI. YSTYRIWCH YN A WR Gyrwch am gopi o bamphled y' tystiolaethau, a darllenwch y cyfryw yn ofalus ac ystyriwch yn dda, yna prynwch botelaid gyda'r Fferyllydd neu yn yr Ystordy ago&- af, ond pan yn prynu mynweb weled fod enw "Gwilym EvaflS1* ar y label, Stamp, a'r botel, oblerid beb hyny nid oes dim yn wirion- eddol. GWERTHIR YN MHOBMAN GWERTHIR YN mhobman MewnPotelau,2s.9C.a4S.6ch.y^ jjgig Berchenogfon :— gmH|i|i IITTEBS 14ANUFACTURINO fiOMPANY, LIMITED, LLAivELLY, South Wales,