Y Darian

Bethania, Aberdar. Nos Fawrth diweddaf cynhaliwyd te i groesawi Miss Annie Davies, Cardiff Street (merch Mr a Mrs Evan Davies, butcher) ar ei dychweliad o California, wedi bod oddiyma am tua deuddeg mis. Yr oedd y darpariadau i gyd o dan ofal pwyllgor y gwragedd, a Mrs Tom Evans yn ysgrifenyddes. Cafwyd wledd o'r fath oreu, y byrddau wedi ei hulio a'r pethau goreu ellid gael, a'r blodau ardderchog oedd ar y byrddau yn gwneyd yr olygfa yn hardd dros ben. Gweinyddwyd wrth y byrddau gan y gwragedd canlynol (1) Mrs. E. Ogwen Williams, Miss Samuel. Miss Maggie Davies, Mrs. Beddoe Stephens, Miss Annie Jones. (2) Mrs. Tom Evans, Mrs. Thomas, chemist, Aberaman, a Miss Olwen Evans. (3) Miss M. A. Moses, Miss M. A. Davies, Miss J. Davies, Mri. Howard Morgan a Percy Morgan. (4) Mrs. Fox, Miss Mabel Morgan, Miss L. Rowlands, a Miss M. Griffiths. (5) Mrs. D. P. Jones. Miss S. A. Ed- wards, Mrs. Geo. Thomas, Miss Wal- ters. (6) Mrs. Roderick, Misses Annie a Mary Roderick, a Mrs. Davies, Glanant Street. i Yn gwneuthur y te: Mrs. John Jones, j Griffith St. Mrs. Llew. Jones, Eliza- beth St. Mrs. Jenkins, Seymour St. I Yn gofalu am y bwyd: Mrs. Powell. Gadlys Mrs. Joshua Davies, Mrs John Davies, Miss Tabitha Davies, Mrs. Ed- wards, Stuart Street. A'r te drosodd cafwyd cyfarfod rhagorol o dan lywyddiaeth y gweinid- og, y Parch. W. Davies, M.A., ac mewn geiriau pwrpasol rhoddodd der- byniad calonnog i Miss Davies ar rhan yr eglwys. Cafwyd caneuon gan Miss May Evans, Cwmdar, a Mr Llew Jones, y tenor enwog. Adroddwyd gan Mr I W. R. Evans, a chafwyd penillion pwr- pasol gan y rhai canlynol: Mri. John Price (loan Eithrin), John Christmas (loan Rhagfyr), W. T. Jones (Gwilym ap Rhys) a E. Ogwen Williams (Og- wen).. Galvvyd ar Mr D. Griffiths ,y blaenor hynaf, i anrhegu Miss Annie Davies a bouquet rhagorol o flodau, yr hyn a wnaeth, medd ef. ar ran yr eglwys, mewn geiriau teimladwy, gan gyfeirio at y gwaith rhagorol a wnaethai y teulu ynglyn a Bethania. Cafwyd gair hefyd gan y Parch. John Lewis, Hebron. Daethai ef. i gyffyrddiad a Miss Davies yn y wlad ♦bell. Dibenodd ei araith gydag adrodd Er mynd i Walia Wen." Wrth ymadael teimlai pawb iddynt gael gwledd, a dymunent hir oes 1 Miss Davies a'r teulu hawddgar.

Caerdydd. I Masnachol. I Masnachol. Parhau y mae yr ataliad rhag myned ar y liorigau ymhlith y peirianwyr, a chan fod y nifer yn cynhyddu y mae yn effeithio ar longlwythiad y glo hefyd y mae llawer iawn o'r cynorthwywyr yn adran adeiladu llongau wedi dyfod allan mewn cydymdeimlad a hwy. Y mae yn ddrwg gennym ddeall fod llawer o dlodi wedi ei achosi gan barhad yr atallad. I Cenadaethau. Pwy a wyr y daioni mawr a wneir gan yr amrywiol genadaethau sydd yn y ddinas hon? Yr wythnos ddiweddaf daeth y Genhadaeth Anenwadol sydd yn gweithio yn adran niarv Ann Street ar draws merch ieuanc o Gymraes, yr hon a gafodd nodded y genhadaeth, a dychwelwyd hi i'w chartref. Carem pe byddai i ferched ieuainc ein gwlad pan yn dyfod i ddinasoedd, os yn anfortun- us, i droi eu gwynebau i'r cartrefi hyn. I Y Gymraeg. Yr oedd yn lion gennym glowed merch- ed y Glais yn siarad yr hen iaith ar heol- ydd 'Coombe dydd Sadwrn diweddaf hekb ofni gwg y trigolion. Xid yw pawb fel y rhai hyn. Daethom o hyd i un a adwaenem yn dda, ond methais ganddo ymgomio yn Gymraeg, gan fod hynny, meddai ef. yn bad form mewn He Seis- nig. Wfft i'r fath eiddilod.

I Ar Lannau Tawe. Cynhaliwyd gwyl bregethu yn Hebron, Clydach, y Sul diweddaf, a'r Parch. Lloyd Owen, o Bontypridd, yn pregethu yn hyawdl. Aeth aelodau Ysgolion Sul Hebron, Clydach, a Moriah, Ynystawe, am dro i'r Mumbles dydd Sadwrn diweddaf, a chawsant ddiwrnod dedwydd ar lan y mor. Bedyddiodd y Parch. T. Valentine Evans, Calfaria, Clydach, dri-ar-ddeg o fechgyn boreu Sul diweddaf. Daeth cynulleidfa lluosog ynghyd, ac yr oedd eneiniad ar y gwasanaeth. Enhillodd Seindorf Bres Calfaria, Clydach, y drydedd wobr yn nghystad- leuaeth Penygroes y Sadwrn diweddaf. Torrodd rhyw leidr i fewn i dy Dr. Havard Jones, o Heol Sant loan, Clydach, yn hwyr nos Sadwrn wythnos i'r diweddaf, a llwyddodd i ladratta swm o arian a phethau eraill gwerth tua 1:30. Cynhaliwyd te blynyddol dan nawdd Eglwys Wesley yn yr awyr agored yn Nghae'r Cwarr, Clydach, prynhawn dydd Iau diweddaf. Chwareuodd Or- chestra Wesley, dan arweiniad Mr Fred Robins, nifer o ddetholiadau yn ystod y prynhawn. Dymunaf unwaith eto longyfarch fy nghyfaill, Mr D. Emrys Evans, M.A., ail fab i'r Parch. T. Valentine Evans, Calfaria, Clydach, ar ei etholiad yr wythnos ddiweddaf i Fellowship o Brif- ysgol Gymru. Mae y Fellowship yn werth JB125 y flwyddyn, ac yn daladwy am dair blynedd. Flwyddyn yn ol enill- asai ysgoloriaeth Meyrick yng Ngholeg yr Iesu, Rhydychen. Un o feibion mwyaf disglaer Clydach ydyw Emrys, ac mewn anrhydedd yn y gymdogaeth. Clywaf i Mr John T. Jones, Gwalia Stores, Heolnant, Clydach, werthu ei geffylau yr wythnos ddiweddaf. Mae'n debyg y gwelir ef a'i eiddo yn chwyrn- ellu mewn motor car y dyddiau nesaf. Cymered ofal o hono ei hun wrth fynd heibio'r conglau. Digwyddodd damwain dost i'r brawd Tom Nicholas, o Salem Terrace, Clyd- ach, pan wrth ei waith ar siding Glofa Mardy ddechreu'r wythnos ddiweddaf. Aeth un o'r cerbydau glo dros ei draed, a chafodd niwed mawr i'w fysedd. Clywaf sisial i ryw lane dorri mewn i dy yn Ynystawe yr wythnos ddiweddaf, ond ni ladrattodd ddim-mwynhaodd ei hunan trwy chwarae ar y piano! Di- grifol iawn ydyw'r syniad o'r burglar yn torri mewn i dy, ac yn esgeuluso ei waith yn swn melus cerddoriaeth. LLEW.

Nodion o Frynaman. Priodasau. Unwyd mewn priodas ddydd Iau, Gorff. 9, ym Mhontardawe, Mr Alf. Preston, Brynaman Road, a Miss Bess Thomas, merch Mr a Mrs John Thomas, Brynaman Road. Eto yn yr un lie, ddydd Sadwrn, Gorff, 11, Mr Willie Evans, gwerthwr llaeth, Brynaman Road, a Miss Edith Bartholomew, merch Mr a Mrs T. Bartholomew, M.E., Brynaman Road. Moriah. Dewiswyd y rhai canlynol yn ddiacon- iaid ychwanegol at y rhai sydd eisioes yn y swydd yn yr eglwys uchod: Mri. A. J. Francis, Co-operative Stores E. M. Morris, fferyllydd. Station Road John Jones, Tirhen W. Morgan Jones, Y Gors. Ebenezer. Nos Sadwrn, Gorff. 18, traddodwyd anerchiad gan Miss Marion Phillips yn festri yr eglwys uchod. Traddodwyd yr uchod dan nawdd yr I .L.P. lleol. Cadeiriwyd gan Mr < Godfrey Evans, Banwen.

Nodion o'r Maerdy. Cvnhaliodd Methodisiaid Bethania eu cyfarfodydd bregethu blynyddol ar yr i i eg, i 2fed a'r 13eg o'r mis hwn. Pregethwyd gan y Parchn. T. F. Jones, Llundain, a William Davies, M.A., Abcrdar. Cafwyd cyfarfodydd rhagorol, ac arddeliad mawr ar v gwirioneddau. Dydd LIun a Mawrth, T3eg a'r J4eg, cvnhaliwyd nodachfa gan ddeiliaid Eglwys yr Holl Saint, er mwyn hel- j aethu ei chortynau, gan fod yr adeilad presennol wedi myned yn llawer 1 hy fychan i gynnwys yr holl Saeson sydd wedi dylifo i'r lie. Agorwyd y nod- achfa dydd Llun gan y foneddiges, Mrs. W. H. Mewton, Llandaf, a dydd Mawrth gan Mrs. W. P. Nicholas, Trealaw. Yr oedd Neuadd y Gweith- wyr wedi ei gorlenwi y ddau ddiwrnod, a diameu pan y daw yr holl gyfrifon i law v byddant wedi elwa yn dda. Yt; ydym yn wresog longyfarch y brawd ieuanc, Mr. W. D. Evans, arweinydd Cor Undebol y Mardy, ar ei benodiad yn arweinydd y gan yn Siloa (A.). Y mae eisioes wedi profi ei hun yn arweinydd medrus, a diam- eu gennym fod iddo dyfodol disglaer. MEIRIONA.

Bore Sul diweddaf digwyddodd damwain vng ngorsaf Carlisle trwy i un "express" fyned i'r llall oedd yn sefyll yn yr orsaf. Onibuasai arafu ohono wrth fyned i'r orsaf, buasai y canlyniadau yn ddrwg iawn. Ni ladd- wyd neb, ond anafwyd tri neu bedwar o ddynion.

Ferndale. GAN "IOAN." Wythnos anffodus fu y diweddaf yn weithfaol yn hanes y He hwn. Di- gwvddodd ddwy ddamwain ym Mhwll NO. 2. Gorffennaf 15eg, claddwyd bachgennyn ieuanc o'r enw Mr. Charles Joseff McKelvil, 16 mlwydd oed, a letyai yn Victoria Buildings. Daeth cwymp o lo arno tra wrth ei waith. Brodor ydoedd o Glasgow, lie prcswylia ei fam weddw a brawd iddo. Daethai i'r lie hwn tua chwech wyth- nos yn ol o'r Barri. Profai ei gyn- hebrwng ar y i8ed ei fod yn barchus ymhlith ei gyfoedion. Y dydd dilynol yn yr un pwll, di- gwyddodd damwain i Mr. Arthur Jones, 34 mlwydd oed. Yr oedd yn briod a phedwar o blant ganddo, ac yn byw ym Mlaenllechau. Daeth cwvmp o'r nen arno tra wrth ei waith fel glowr, a bu farw cyn cyrraedd gartref. Dywedir ei fod ar y pryd yn paratoi osod coed o dan y darn o'r nen ddaeth arno. Cynhaliwyd treng- holiad ar y ddau. Cydymdeimlir yn fawr a theuluoedd y ddau yn eu pro- fedtgaeth chwerw. Yn ystod.yr wyth- nos cvfarfu amryw eraill damweiniau blin yn y gwahanol lofeydd Vn Fern- dale a Tylorstown. Gorffennaf 16eg, yng Nghapel Tre- rhondda (A.), cynhaliwyd gwyl de genhadol, pan ddaeth dros 5°0 i fwyn- hau arlwy ysblennydd ar raddfa eang oedd wed' ei pharatoi gan Eglwys Trerhondda. Gwasanaethwyd yn siriol a oharedig gan nifer o chwior- ydd vr eglwys, a chafwvd i ddymunol iawn. Y rheswm paham y gelw-ir hi yn wvl de genhadol ydyw fod aelod o'r eglwys hon yn genhades | yn yr India er vs tair blynedd, sef Miss Mary Ellen Roberts, yr hon sydd yn gw neuthur gwaith mawr dros Grist, a Hwyddiant mawr yn dilyn ei holl ymdrechion. Danfonodd Miss Roberts at eglwys Trerhondda ac eglwys arall perthynol i'r Annibynwyr i ofyn a fydflent mor garedig a'i chyn- orthwyo hi i addysgu dau o'r bro- dorion dychweledig i fod yn genhadon yn yr India. Da gennyf fod y ddwy eglwys wedi cydsynio a'r cais, a bydd clw yr wyl de hon yn Nhrerhondda d yn myned at yr amcan daionus hwn. Da gennyf ddeall fod yr holl adnoddau at y ddarpariaeth yn rhoddion gwir- foddol eglwys Trerhondda; felly bydd yr oil a dderbyniwyd yn eIw i'r gen- hadaeth. Yn yr hwyr cynhaliwyd cyfarfod adloniadol. Y Uywydd oedd y Parch. G. Penrith Thomas. gwcinidog parchus eglwys Trerhondda. Cafwyd anerchiad agoriadol ganddo ar amcan yr wyl ac ar y genhades a'i gwaith. Cymerwyd rhan gan y rhai canlynol —Triawd, Meistri David a Ben Wil- liams a Tom Thomas. Unawdau, Mr. Arthur Evans, North Road, a Miss Gwennie Davies, Tylorstown. Pedwarawd, Mr. Tom Bowen a'i gyfeillion. Unawd, Miss Maggie Evans, North Road. Adroddiad, Mr. Dan Lewis. Unawd, Miss Powell, The Parade. Parti, Mr. Brinley Bowcn a'i gyfeillion. Ysgrifenyddesau y mudiad oedd Miss Bowen, Regent Street, a Miss Evans, High Street, a'r drysoryddes oedd Miss Davies, Fountain Street.

Goheblaethau. I GOHEBIAETH DEWI AI7R. I Mr. Golygydd,— Wele linellau Dewi i Golofn Dafydd William, Waun Waelod, adeg cyfarfod y Cymdeithasau Cymraeg yng Nghaer- ffili: Y golofn hon a'n geilw—i gofio [T n o gyfia wn feirw- Ein hai-dal,iawi-i dal fyny'i dw'— Er lan hanes a'i len enw. Wele wr glew ddaeth i glod 0 niwloedd y Waun Waelod; A'i wladgar sang uwch angho' Ym mryniau braint Cymry'n bro, I'w oes yn lienor a sant— A'i geinwaith yn ogoniant. Da fuasai gennym allu canmol Cymry Caerffili ynglyn ag ymweliad yr Lndeb a'r lie, ond amhosibl yw hynny y tro hwn. Yr oedd y trefniadau yn fusgrell, megis yr orymdaith heb y Seindorf addawedig, a phris y pryd te yn swllt pan ellid cael ei gystal am chwe' chein- iog. Yr oedd y cyfarfod cyhoeddus yn y Castell yn gywilydd i fro annwyl y delyn, yr eisteddfod, a'i- castell, ac ymhell ar ol cyfarfodydd Castellnedd, y Bont, a Chaerdydd. Angenrhaid yw galw sylw at beth fel hyn rhag i anni- bendod o'r fath oeri dim ar dan brwd- frydedd yr rndeb. Dyma'n dymuniad Anghynnil boed Caerffili—i'li dilys < Delyn, iaith, a'n cerddi; Lie rhyw greulon Saesoni Y dref a'i rhawd oraf fri. —Yr eiddoch, etc., LLANSAMLET. I Mr. Golygydd,— Gwelais lythyr yn y Darian yr wyth- nos diweddaf gan un yn dwyn y ffug- enw Mwg Du," a chan nad yw yn dweyd "v gwir, y gwir i gyd, a dim ond y gwir." teimiaf awydd cymeryd yr ysgrifbin yn fy llaw i'w ateb. Ceisia lwg Du godi i sylw y treth- dalwvr yr hyn gymerodd le yn y Cyngor Plwyf, a cheisia bardduo y Cynghorwyr Dafydd o'r Llwyn a Dafydd o'r Pwll mewn ffordd digon annheg. Oni allasai Mwg Du wncuthur hynny ymhlith ei gyd-gynghorwyr, gan y tybiaf ei fod ef yn un o honynt. Gallesid medclwl'fod y gwr galluog hwn ( ?) yn ceisio datguddio i'r treth- dalwyr mai dau aelod oedd Dafydd o'r LIwyn a Dafydd o'r Pwll sydd bob am- ser yn ceisio damsang dan draed deg- wch ac egwyddor. Nid felly, Mr. Gol., ond gwrthwynebodd Dafydd o'r Pwll i'r Cyngor Plwyf dalu y boneddigion hynny j a ddewiswyd gan gyfarfod cyhoeddus o'r plwyf am nad oedd hawl ganddynt i wneuthur hynny. Os oedd rhaid talu o gwbl am yr ychydig a wnaethant dros eu plwyf onid yw yn (idan-hoseg glir pa faint y mae lhvyddiant yr hen blwyf yn bwyso ar eu meddwl. Hefyd, hawlia Dafydd o'r PwIl JIIai teg a chyson fu- asai talu yr oil o honynt, ac nid rhai o honynt. Onid gallesid ii-ieddwl oddiwrth ysgrif Mwg Du fod y Cynghorwr Iago yn meddu ar allu a dylanwad anghymharol, ac fod ei hyawdledd y fath nes peri dychryn a braw i bawb a'i clywai yn ar- llwys allan lifeiriant ei hyawdledd. A chredaf mai prif amcan Mwg Du yn ei ysgrif yw dangos i'r plwyfolion a'r trethdalwyr ua mor falch y dylent fod o feddu y fath berson galluog ac Iago i'w cynrychioli ar y Cyngor. Dymi i chwi wr a yrrai lawer Lloyd George i syndod at ei allu a'i hyawd- ledd. Y mae hwn yn ol yr hyn a ddy- wed Mwg Du wedi taro Dafydd o'r Pwll a syfrdandod anobeithiol. Tybed a glywir Dafydd byth eto, yn ol ei arfer, yn codi ei lais yn wrol yn erbyn gwas- traffu arian y trethdalwyr. Y mae ffraethineb hefyd yn nodwedd arbennig iawn yn Iago. Dyma i chwi wr sydd yn peri i'r cwn a'r cathod beid- io chwerthin pan y siaradai, ac y mae'n ddiameu gennyf y byddai yn berigl mawr i lawer o'n trethdalwyr droi i fewn ambell waith i'r cwrdd plwyf rhag eu parlv.su hwythau gan allu trydanol Jago. SHON O'R CWM. [Y mae ein gohebydd dan gamargraff, nid un o'r Cynghorwvr yw'r "Mwg Du. -Gol. ] I YMOLCHFEYDD PEN PWLL. Mr. Golygydd,- Un o bynciau'r dydd yn y Glofeydd ar hyn o bryd ydyw y "Pit Head Baths," a cheir fel arfer wahanol farnau ynglyn a'r priodoldeb o'u mabwysiadu yn y wlad hon. Wrth ddarllen y "Darian" am y bythefnos ddiweddaf gwelaf fod dau o'ch gohebwyr—"Gwerinwr" a "Bath" —yn dwyri ymlaen resymau gwrthwynebol. l' n o nodweddion ein cenedl ydyw hwyrfrydigrwydd i dder- bvn y "newydd," y mae yna ryw sefyd- logrwydd ystyfnig yn perthyn i ni, ac edrychwn yn amheus ar unrhyw ymgais i'n symud. Nid oes gennyf y parch lleiaf i'r neb fedr wawdio yn ddiystyr hen arferion a hen syniadau a damsang yn ddibrch fedclau'l' tadau. Eto, ofnaf fod ein hymlyniad wrth lawer o arferion y dylesid yn enw rhinwedd a moes eu gadael yn wendid ynom. Nid yw y rhesymau gwrthwynejbol a ddygir-yn itilaen gan "Gwerinwr" a "Bath" yn ymddangos yn gryfion o gwbl. Yn sicr gall fod yr ychydig draul sydd yn nglyn a hwy fod yn rhwystr. Yr ad-daliad sydd i benderfynu hynny. Y mae yr "oedranus a'r anafus" hefyd sydd o gylch ein glofeydd yn ychydig eu rhifedi. ac ni ddylai hynny fod ar ffordd gwelliantau pwysig; heblaw hynny, rhaid fod gan "Gwerinwr" brofiad tra gwahanol i'r eiddof fi o'r glowr os y ca yr "hen a'r methedig" chwarae brwnt, ar ein dwylaw. Nid oes ddos- barth o bobl yn y byd a chymaint o ys- bryd hunan-aberth ynddynt a'r glowyr ac ar 0] 30ain o tlynyddoedd o brofiad yn eu plith gan na (-hit yr un o'r bobl hyn gam. Wrth gwrs, yr wyf yn ysgrifennu tan y dybiaeth y Jayddir, bryd.bynnag y mabwysiedir hwy yng Nghymru, y gwneir liyny o dan yr amodau goreu posibU ac y manteisir ar bob ffaeledd a gwelliant mewn Ileoedd eraill i'w hosgoi a'u mabwysiadu yma. Cyfleusderau digonol, digonedd o ddwfr gan, y lie wedi ei awyru a'i gynhesu, a gofal priod- ol am sychu'r diHad gwlybion. Nis gallaf weled unrhyw anhawster ynglyn a ehyweirio'r dillad pan fo raid; yn sicr nis gall hynny olygu ychwaneg o waith i'r gwragedd nag yn bresennol fel yr awgryma "Bath." Ni fydd cael badd- onau ar bennau'r pyllau chwaith yn milwrio yn erbyn cael baddonau yn y tai bydd digon o'u heisieu yno at was- anaeth y gwragedd a'r plant, a gofaler hefyd ddileu y doll a ofynnir gan y Cynghorau Lleol a'r Cwmnioedd Dwfr ar y baddonau yn y tai. Ond y mae agwedd foesol y cwestiwn hwn yn gorbwyso hyd y nod y fendith a fydd i wragedd y glowyr mewn cysur a glendid. Nis gellir ameu nad ydyw yr arferiad o ymolchi yn nhai y glowyr heddyw yn eynhyrehu anfoesoldeb ac aniweirdeb- -pedwar neu bump o wr- ywod un ar ol y llall yn myned drwy yr oruehwyliaeth yn noethion yng nghanol y gwragedd. y merched a'r plant o bob oedran. Dichon fod ein cynefindra a'r arferiad wedi ein dallu i'w wrthuni, ond nid yw yn llai anfoesol yn ei ddylanwad er hynny. Nis gellir clarllen adrodd- iadau blynyddol Swyddog Iechydol y Rhondda heb deimlo fod a fynno yr ar- feriad yma a rhai o'r ffigurau anymun- ol a geir ynddynt. Onid yw genedig- aethau anghyfreithlawn yn lluosocach yma nac yn unrhyw ran o'r deyrnas ? Ac onid yw ein plant yn nriodi yn ieu- angach yma nag yn unrhyw ran arall o'r wlad? Pam ? Pan symudir yr orueh- wyliaeth hon o'r aelwyd i ben y pyllau, —yr hyn a in,neii- vn f uan, o herwydd daw y farn gyhoeddus mor gryf fel y gorfodir i hyn gymeryd lie—codir safon foesol a chymdeithasol y glowr a 1 deulu. Gadawer dillad a llwch y lofa o gylch y lofa ac eled y glowr at ei waith mewn dillad cysurus a glan a dychwelyd adrf'f ar derfyn y dydd fel y dychwel yr athraw o'r ysgol neu'r swyddog o'r swyddfa, ae edrychir i fyny arno mewn canlyniad gan ddosbarthiadau na wnant hynny heddyw. Gallesid meddwl wrth ddarllen gohebiaethau "Gwerinwr" a "Bath" mai "meddwon" a "Iladron" diegwyddor yw glowyr Cymru. Fel un o honynt, protestiaf yn erbyn y fath en- syniadau anheg. Dywedaf eto, syr, gyda holl ddifrifwch fy enaid, mai y glowr—er ei holl ffaeleddau-ydyw y person anrhydeddusaf a adnabum er- ioed. a phan ddel argyfwng arnaf go- beithio yr amgylchynir fi y pryd hwnnw gan lowyr ffyddlawn a glew. I IAGO PENRHYS. Ystrad. Rhondda.

I Colofn y Beirdd. I LLUSERN Y GLOWR. Alaw Breuddwyd y Bardd." 0' cedwch yn barchus fy llusern, Er cof o'i gwasanaeth i mi; Mawrygwch ei henw a'i diben, A'i chywrain wneuthuriad a'i bri. I mi er yn blentyn Bu'n ddiogel offeryn I'm cadw o ddwylaw y gelyn dihedd,— Y gelyn a yirodd ei filoedd i'r bedd. Yn llewyrch ei gwannaidd oleuni, Yn fynych mewn dolur a chlwy', Anturiwn i ffyddlon gyflawni Fy ngorchwyl mewn tew-lwch a nwy; (ian ddyfal lwyr wylio, Yn hyf a diwyro, A mynycli ymfrwydro a gweision dihedd Y golyn a yrrodd ei filoedd i'r bedd. O cedwch hi'n barchus ac annwyl, Er coffa fy nydd a fy rhawd Mae'r byd yn pleseru bob egwyl Ar lafur y glowr tylawd; A'i obalth yn crogi Wrth loew luserni,— Y llu sy'n gwynebu embydrwydd a chledd— Y gelyn a yrrodd ei filoedd i'r bedd. T. TAWENOG YORATH. Tafod-y-Gan. MARWOLAETH HEN GASGLWR CADACHAU. Mae awrlais ei fywyd Bron sefyll yn awr, Mae'n taro'r tro olaf, A'i .bwysau ar lawr; Ah. taro cnul angau Mae'n rhaid iddi fynd A gado 'i gadachau I elyn neu ffrind. Mewn trwmgwsg marwolaeth I Mae'i lygaid yn cau, Y nef sy'n agosach, ¡ V byd yn pellau! Breuddwydia fod llwyddiant Ar bob bryn a phant, Dychmyga gyfrannu Melusion i'r plant, Y plant megis engyl O'i amgylch yn gwenu, Wrth ddwyn iddo nwyddau I'w wir gyfoethogi; A chwyth yn ei gorn Xes mae'r ewm yn adseinio, I A'i- hen "gareg ateb" Fel pe yn ei wawdio. I Ai gwendid yw'r cyfan Sy'n gwneud y fath gyffro ? I Cadach ac esgyrn!" Clywch, clywch arno'n bloeddio, Hud a Iledrith yw'r cyfan, Diflannodd pob sylwedd, Ai angau sy'n ceisio Ei dwyllo'n y diwedd? (ran baentio o'i flaen Hoff ddelweddau ei fywyd, angau, gad lonydd I'th wrthrych dros ennyd. I Ar ol pedwar ugain A deg o flynyddau Dihangodd ei yspryd o fyd y cadachau. Yr hen farsiandiwr Mewn esgyrn cyn hyn Gaiff bellach gydorffwys Ag esgyrn y "Glyn" Os oedd allanolion Ei ddillad yn garpiog, 'Roedd ganddo logellau Tu fewn yn gyfoethog. Er na sangodd lawer Ar Iwybr athroniaeth. Fe wyddai mai bywyd Yw hanfod marwolaeth; Er na chafodd addysg. Fe wyddai er hyn Fod llawer yn llithro Cyn gweld pen y bryn. Pa rhyfedd i Adda Mewn gardd oedd mor wen Bendroni a llithro Yn swyn yr hen "bren" ? Ni raid iti, gyfaill, Byth mwy wrth gadachau, A "sefi'n dy ran Yn niwedd y dyddiau." I WM. BASSETT.

I CADAIR PENIEL GREEN. Treforfab, o Dreforis, enillodd y gadair yn Eisteddfod Peniel Green am y darn adroddiadol goreu allan o 24ain o ymgeiswyr. Yr oedd hon y drydedd gadair iddo i ennill yn Eisteddfod flyn- yddol Seion. Da was, da a ffydd- lon." —— .— = I- Printed and Published for the Propr ietors, The Tarian Publishing Co., Ltd., by W. Pugh and J. L. Row landM, at their Printing Works. 19 Cardiff Street. Aberdare, in the County of Glamorgan