Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
COLOFN Y BOBL IEUAINC.
COLOFN Y BOBL IEUAINC. DAN OLYGIAETH DYFNALLT. I Anfoner cynhyrchion ar gyfer y Golofn hon i Dyfnallt, Caerfyrddin. ISLWYN. (Gan J. Lloyd Thomas, Caerfyrddin.) (Parhad.) Ystyriwn yn awr rai o brif nod- weddion Islwyn fel bardd. Y peth cyntaf sydd yn tynnu sylw y ddar- llennydd myfyrgar yw ei wreiddiol- deb. Cymer y darllenydd yn ei gwm- ni i awyrgylch hollol wahanol i'r un o feirdd ereill Cymru. Nid yw byth yn cymeryd benthyg oddiwrth arall. Dywedod awdur dros yn ol, "Byddai Islwyn bob amser yn llosgi ei olew ei hun, ac nid oedd perygl i'w lusern ddiffodd oherwydd prinder olew." Er enghraifft y mae argraff newydd- deb a gwreiddioldeb ar y meddyliau a ganlyn :— ■"Sua'r afon ei physg, weithion, I hun dirion trwy'r dyfnderoedd, A breuddwydiant am ogoniant A llifeiriant y pell foroedd." Un o nerthoedd barddoniaeth Is- lwyn yw swyn y cyfrin a red fel edafedd eurliw drwy ei holl gyfan- soddiadau. Ni cheir hwyrach yr un bardd mor nerthol yn y cyfrin tu hwnt i wybod dyn ag Islwyn. Hoff yw o ganu am gyfrinion perthynas anian a'r byd tu hwnt i'r lien. Rhed swyn'a chyfaredd breuddwyd, cyfrinach a gweledigaeth drwy ei farddoniaeth. Y mae aneirif enghreifftiau o hyn. Cymerwn un- Onid oes Gan enaid hanes ynddo ei hun? Rhyw drai 0 dywyll bethau'n murmur o'r tu ol Ar bell, anghysbell draethau—traeth- lIe Y collwyd Adgof gyda gorfawr ddrylliau Rhyw fyd neu fydoedd. Pwy nad yw Yn teimlo weithiau fel pe byddai byd Hir anghofiedig, trwy ryw ongl bell O'i gynfod yn chwyrn hedeg neu yn cyffwrdd Rhyw benrhyn o adgofion.' Dyna welediad i ystafelloedd dir- gel y cyfrin. Yn wir, bardd dirgel- ion a chyfrinion oedd Islwyn. Rhydd purdeb a thynerwch cyfan- soddiadau y bardd werth ychwanegol arnynt. Y mae yn nodedig am bur- deb iaith a meddwl. Nid yw byth yn "ymó!ftwng i gyffwrdd a phethau annheilwng o'i sylw. Gellir teimlo ei -dynerwch yn darn i a ganlyn:- "Seren heddwch i'r crwydredig, Hyfryd yw goleuni hon; O siriola'r morwr unig Draw ar y don Seren ffydd, pan ballo'i hyder, Pan y llwyr ddiffygio'i fron, Dod i'w fynwes nefol gryfder Draw ar y don. Seren ddwyfol, arwain bellach, Dwg y crwydryn adre'n lion, Profwyd ef yn gyflawn mwyach Draw ar y don. Seren gobaith, 0! llewyrcha Ar y ooson olaf hon, Nes y try'n dragwyddol hindda Draw ar y don." J I I'm meddwl i y mae y darn hwn yn llawn o nodau "tannau euraidd ,tynerwch. Nis gellir dywedyd am un o'i gyfan- soddiadau nad ydyw yn arddunol. Pan gyffwrdd ag unrhyw wrthrych, boed mor isel a dinod ag a fo bosibl, gwisga ef ag arddunedd. Gwelir yr arddunedd hwn yn y darnau a ddyf- ynnwyd, ac y mae yn amlwg yn ei holl weithiau. Canodd bardd am delynwr un- waith- "He touched his harp and ages heard entranced." "Cyffyrddodd dannau ei delyn aur ac mewn syndod safai oesau i'w wran- .do." Ddedwydd adeg pan fydd hyn- yna yn hanes cywir am Islwyn. Y mae wedi cyffwrdd tannau mel ei delyn eisioes, ac y mae honno wedi canu yn swynol dros ben, ond bellach nid yw Cymru gyfan wedi gwrando ei leferydd dihafal. Eto y mae yr adeg i wawrio, a sicr yw "Deil ei waith tra bo'r iaith rydd, A Gwalia wrth ei-gilydd. (Diwedd.) [Nodiad Y mae ysgrif ddiddorol o eiddo Brynfab mewn llaw yn gwneud sylw o rai pethau yn yr ysgrif ddi- ddorol hon ar Islwyn.—Gol.j
Advertising
—————————-— J The Welshman's Favourite. | MABON Sauce i As good tu its Name. i DON'T FAIL TO GET IT. 2 'e.,e B lwc SSTL. Paur St.. Cardiff. a IMy Mon's saace t I Large Bottle 2Jd. I I Delightful Sauce and lota of It for g I the money. of au G"Wf dOd SAWft I S*U M.BI.&JIøI'It St. Fwmr Sti Cmimw. f • I •—»•
I Olynydd Syr Edward ! Annwyl.…
I Olynydd Syr Edward Annwyl. i I Parhad. Yn gymaint ag i mi gymryd arnaf yr anrhydedd o ddiwyn gwallt rhai o'r ysgolheigion ifaine yma, go- beithio y bydd i'r cysodydd a minnau ddeall ein gilydd yn well y tro hwn na'r wythnos o'r blaen, rhag i un o honynt hwythau fynd yn anhywaith a phlycio'm gwallt innau. Fe rydd Mr. N. i chwi yn awr dipyn o hanes bywyd a gwaith MR. TIMOTHY LEWIS, M.A. I Disgybl i'r Athro Powel, ac yn 61 traddodiad un o'r myfyrwyr cyflymaf a fu erioed yn Adran Gymraeg Caer- dydd. Graddiodd yn B.A. yn 1904, gydag anrhydedd o'r ail ddosparth yn yr iaith Gymraeg. Fel bu gwaeth- a'r modd, bu'r Athro Powell yn glaf am fwy na hanner y flwyddyn honno, a Mr. (yn awr y Parchedig) J. C. Morrice, M.A., o Fangor (yr unig "first yn Gymraeg hyd hynny), tu eiriolwr Caerdydd ym mrawdle'r Brif. ysgol. Yna llafuriodd Mr. Lewis am ddwy flynedd o dan lygaid yr ysgol- haig adnabyddus y Proffeswr Strachan ym Mhrifysgol Manceinion, lie y graddiodd yn M. A. Aeth wedyn i eistedd dros yspaid o tua deunaw mis wrth draed y Doctoriaid Thur- neysen a Zimmer yn yr Almaen, ond cyn iddo allu gorffen ei gwrs wrth fodd ei galon galwodd Prifysgol Man- ceinion arno'n ol i gynorthwyo y Dr. Kuno Meyer i gwblhau'r "Introduc- tion to Early Welsh," a adawodd Strachan yn anorffen wrth farw. Rhoddodd ei amser yn benaaf i efr)du iaith Cyfreithiau Cymru. Efe hefyd yw golygydd y gyfrol gyntaf, "1 he Laws of Howel Dda," yng nghyfres Testynau Cymreig Canol, a gyhoeddir gan Urdd y Graddedigion. Daeth ei Eirfa i Lyfr Du'r Waen, sef y copi hynaf sydd ar gael o gyfreithiau'r Cymry, allan o dan nawdd Prifysgol Manceinion y gaeaf diweddaf, gwaith llafurfawr a gwerthfawr iawn. Llafuria yng Ngholeg Aberystwyth er's tair neu bedair blynedd. Diameu gennyf y byddai Cadair Gymraeg yn eithaf diogel o dan Mr. Timothy Lewis. MR. IFOR WILLIAMS, M.A. Dyna i chwi eto Mr. Ifor Williams o Fangor, un o ddisgyblion y Pro- ffeswr Morris Jones. Bu'n fyfyriwr yng Ngholeg y Gogledd am bedair blynedd, a chymerodd anrhydedd o'r ail ddosparth yn yr Iaith Roeg yn 1905, ac o"r dosparth blaenaf yn yr Iaith Gymraeg y flwyddyn wedyn. Enillodd ei M.A. yn 1907 am fyfyrdod ar "Lyfr Aneirin, gwaith a gy- hoeddwyd o bryd i gilydd yn rhifynn- au'r "Beirniad," a phenodwyd ef yn union ar ol hynny yn gynorthwywr i'r Athro adnabyddus ym Mangor. Golygodd Mr. Williams argraffiadau hylaw ac ysgolheigaidd o "Faesen Wledig" a "Lludd a Llefelys," y ddwy stori fach dlos o'r canol oes- oedd y gwyddoch am danynt, a rhodd- odd argraffiad gwerthfawr ychydig flynyddoedd yn ol o weithiau Barddon- 01 Ieuan Deulwyn. Fel y gwyddoch bydd yn cyfrannu'n ami i'r "Beirn- iad," a chydnabyddir yn gyffredin nad oes nemor o neb yn meddu ar well meistrolaeth ar Gymraeg lien. Fe- allai mai anfantais bennaf Mr. Ifor Williams o'i gymharu a rhai Cymry ereill yw iddo lynnu'n rhy dyn wrth Fangor, ac iddo beidio mynd i weld gwyr mawr gwledydd erei'l. Eto ystyriaf ef yn un o'r ysgolheig'i n Cymraeg mwyaf gobeithiol, a chred; f yn sicr fod rhyw gadair Gymraeg neu gilydd yn sicr o ddisgyn iddo cyn nemor o amser. I MR. W. J. GRUFFYDD, M.A. 1 Trown bellach at athro cynorthwy- ol y Proffeswr Powel, sef Mr. W. J. Gruffydd. Addysgwyd ef vng Ngholeg yr Iesu yn Rhydychen, ac yn ystod ei gwrs yno cymerodd a n- rhydedd o'r trydydd dosparth yn yr ieithoedd clasurol yn "Moderations." Cefnodd ar Roeg a Rhufain, a gradd- iodd yn B.A. gydag anrhydedd o'r ail ddosparth yn yr Iaith Saesneg. "Maddeuwch i mi, Mr. N. medd- wn i, "ond yr wyf yn lied gredu eich bod allan o'ch lie ar gwrs Mr. Gruffydd; waith os cof gennyf mi a welais ym mhapurau'r wlad adeg yr Eisteddfod yn Llundain, a throion j ereill ei fod yn 'first-class honour- man." "Camgymeriad y newyddiadurwyr oedd hynny yn ddiau. Y mhlith ei gyn- hyrchion ccir argraffiad poblogaidd o Gywyddau Goronwy Owen a chasgli newydd a chwaethus o gyw- vddau'Ohen feirdd yn dwyn y teitl y "FJodeugerdd Newydd." Efe hefyd yw awdur yr erthygl ar Lenyddiaeth Cymru yn yr "Encyclopaedia Brit- annica. Ni chafodd Mr. Gruffydd gystal mantais a'i ddau gystedlydd i I ddysgu dirgelion hanes ac ieitheg yr laith Gymraeg, gan fod yn rhy brin yr amser a'r cyfle ganddo pan yn Rhydychen, ac fel y dengys teitlau ei gynhyrchion yn nhiriogaeth llenydd- iaeth y mae ei fryd a'i nerth mwyaf. A phe byddai hon yn gadair mewn llenyddiaeth byddai yntau, yn ym- geisydd perygliis dros ben. Yn ei Gywyddau Goronwy Owen, y dywed mai "South Wales word-meaning places yw "tyle," os wyf yn cofio'n iawn. Ie, ie. Nid wyf yn tybied y gwyr ef nemor o ddim am eich tafod- iaith chwi'r Hwntws, a syniad digon isel sydd ganddo am eich diwylliant chwi hefyd yn 61 yr hanes." Olynnydd Syr Edward Annwyl TWO "Dir help!" ebe'm cydymaith o'r De. "Medd ar dalent delynegol gampus, ac i'm tyb i mae mwy o fynd yn ei 'Feddau'r Proffwydi ne ne- mor un o'r dramodau Cymraeg. Deil y goron genhedlaethol hefyd, er mai "infra dig,' yn ol a ddywedwyd i mi, yr ystyria efe y gystadleuaçth gen- edlaethol i wr o athro cynorthwyol ym Mhrifysgol Cymru. Gwawried y dydd y gweler cadair Llenyddiaeth Cymru ymhob un o'r tri choleg, fel y caffo gwyr fel Mr. Gruffydd eu lie iawn ym myd dysg. Yn wir ya ydych wedi rhoi i ni sylwedd cwrs a champau y triwyr hyn ar fyr eiriau, ac hyd y gwelaf fe fuoch yn deg iawn wrth bob un o honynt. Amheuthun i ni fyddai clyw- ed gair ymhellach am y ceffylau tywyll y cyfeiriasoch chwi atynt ar y dechreu. "Yn enw dyn," ebe Mr. N., os oes gennym amser cyn cyrraedd o honom Moat Lane, cewch eto bwt o hanes y ceffylau tywyll, fel y gelwch chwi hwynt, a chwi welwch fod yna flew disglair yn eu gwisgoedd." I barhau.)
iHwnt ac Yma. I
Hwnt ac Yma. I Cymer, Port Talbot.—Saesnes o Fanceinion yw Miss Lucy Nicholson, a fu yn ysgol y Gymer, Glyn Corrwg, am dair blynedd a hanner, ac a ym- unodd yn ystod yr amser hwnnw i ddysgu Cymraeg. Dewiswyd hi yn ddiweddar yn brif athrawes ysgol y merched ym Mlaenllyfni, Maesteg, ar gyfrif ei gwybodaeth o'r Gymraeg a'i hegni dros yr hen iaith. Yn ystod ei harosiad yn y Cymer, manteisiodd a'r bob cyfleustra i berffeithio'i gwy- bodaeth o'r Gymraeg. Mynychodd ddosbarthiadau Cymraeg a chyfarfod- ydd y Cymrodorion. Deallwn fod llawer o ferched o Loegr yng Nghymru yn dilyn ar yr un llinellau, ac yn sicrhau iddynt eu hunain safle- oedd da y gallai merched Die Sion Dafyddol Cymru eu cael, onibai am eu balchter ffol yn diystyrru iaith eu gwlad eu hunain. "Y Celfau Cain yw testyn ysgrif gan Proff. D. Jenkins, Mus.Bac., yn y "Cerddor am Orffennaf. Cyfeirir ynddi at ymdrechion llwyddiannus Mr. T. Mathews i gael mwy o sylw i'r arlunwyr Cymreig yn eu gwlad eu hunain, a dadleua yntau am fwy o sylw i waith cerddorion Cymru yn eu gwlad eu hunain. Dywed "nad ydym mor bell yn ol ag y tybia rhai o'r Sais-addolwyr sydd yn ein plith," pe cai gweithiau ein cerddorion gyfle. Olrheinir y cysylltiad rhwng arlun- iaeth a cherddoriaeth yn ddiddorol iawn. Rhydd amryw enghreifftiau o'r rhwystrau a deflir yn ddiangen ar ffordd gweithiau cerddorol Cymreig. "Mae hyn yn ffaith," meddir, "os perfformir gwaith Cymreig, cfis- gwylir cael y llyfrau a'r rhannau offer- ynol yn rhatach na'r hyn y telir am dano i gyhoeddwyr Seisnig. Yn wir, gosodir amryfal rwystrau, fel llogi salach cantorion a chwareuwyr yn ami, na phan yr ymgymerir a gweithiau y prif-feistri, hyd yn oed yn yr Eisteddfod Genedlaethol, lie yr honnir nad oes dim ond cenedlgarwch yn teyrnasu, gan rai Cymru ym- ffrostgar, ond sydd a'u heneidiau mor gul ag yw eu hymffrost yn llydan. Wel, llwyddiant i Mr. Jenkins yn ei ymgyrch am chwarae teg i'r cerddor Cymreig yn ei wlad ei hun. Gyda llaw pa cyhyd y bydd Cymru mor brin o gantawdau a chwarae- gerddi i blant? Ceir digonedd o'r pethau hyn yn y Saesneg, ond prin iawn ydynt yn y Gymraeg. Pa le mae'n beirdd a'n cerddorion ymffrost- gar na fuasai'r angen hwn wedi ei gyflenwi? Ai yn rhy brysur y maent yn ceisio elw ac enw iddynt eu hunain. Ofer yw cwyno o herwydd Dic Sion Dafyddiaeth, tra fyddo raid troi at y Saeson byth a beunydd geisio rhyw- beth i'w ddysgu i'r plant. Angen mawr arall ydyw dramoftu Cymraeg i blant. Ni synnem er hynny weled cyflenwi'r diffyg hwn yn fuan. Y mae digon ar gael, ond nad ydynt hyd yn hyn wedi eu cyhoeddi. Y mae athrawon gwlatgar yn ein hys- golion wedi bod yn darpar dramodau bychain i'r plant ar gyfer Gwyl Ddewi, a hyderwn y gwel llawer o honynt oleu dydd. Bwriedir cael rhai o honynt yn y "Darian bydd raid eu cael hefyd mewn ffurf fwy hylaw. Y mae un eisioes yn llyfryn bychan, sef eiddo Mr. John Davies, attend- ance officer, Aberdar, a bu'n boblog- aidd iawn yn y cylch ddydd Gwyl Ddewi. Rhifyn hudol yw yr un am Orffennaf o "W ales. Deil Mr. Llewelyn Wil- liams, A. S., i chwalu "Ofergoelion Poblogaidd. "A yw Mynwy yn un o Siroedd Cymru?" yw ei destyn y tro hwn. Da fyddai i lawer darllen nod- iadau yr Athro Joseff Jones, "Among the Welsh Churches." Nid yw yntau yn credu mewn gadael i'r diafol bethau ellid ddefnyddio i amcanion da. Un o'r rhai hynny yw y "Cinema." Y mae'r ysgrifau ereill oil yn ddiddorol.
[No title]
Derbyniodd cerbydwr ieuanc o'r enw Sidney W. Upjohn, Y,20,000 ar ol perthynas iddo. Bwriada ddefnyddio ei gyfoeth i hyrwyddo ei fasnach ger- I bydau.
Beirdd y Bont.I
Beirdd y Bont. I GAN BRYNFAB. I (Parhad.) j CREIDIOL Yn y Bont y dechreuodd Creidiol gymdeithasu a'r awen. Llafuriodd yn galed o dan lawer o anfanteision. ( Ond o radd i radd meistrolodd gyf- rinion ei iaith a chyfrinion ei barddas. Pan yr oedd yn y Bont, y taflodd y gaib a'r rhaw o'r neilldu, a chyfeir- iodd ei alluoedd tua chyfeiriad pulpud Eglwys Loegr. Gwelodd Arglwyddes Llanofer fod defnydd gwych yn y dyn ieuanc, a rhoddodd help llaw a llogell iddo i esgyn yn uwch yn y byd bardd- j ol a llenyddol. Daethum i gydnabyddiaeth a Chreidiol pan oedd yn "lay reader" yn Nhreorky. Nawn Suliau yr oedd y bardd yn ceisio gwastadhau ychydig ar foesau pobl Cwmparc. Yr oedd y lie hwnnw yn dechreu agor ar y pryd, ac fel pob lie newydd, ymhell o fod yn barad wys. Cynhelid gwasanaeth yr eglwys ar "Long Room Gwesti Cwmdar, a hynny yn y dyddiau cyn bod son am "Sunday Closing." Yr wyf yn cofio fod ychydig o egin beirdd Treorky wedi myn'd i glywed y bardd yn efengylu un prynhawn Sul yng nghanol yr haf. Pan oedd Creidiol ar hanner y gwasanaeth, aeth yn randi- bw o tanom, a rhuthrodd hanner cyn- ulleidfa y bardd allan i wel'd y pagan- iaid gwynion yn" dyrnu eu gilydd. 0 hynny allan, bu yn erthygl yn ein credo mai Creidiol aeth a'r Efengyl gyntaf i Cwmparc. Gall beirdd y Bont ymffrostio yn hyn gan nad beth a warafunir iddynt. Rhwng barddoni a phregethu, llwyddodd Creidiol i ddringo yn uchel yn y byd Eglwysig. Yr oedd yn, fardd gwych iawn, ac'yn awdurdod ar hen ddefodau ac hen safonau y beirdd. Cyhoeddodd lyfr barddonol o dan yr enw "Egin Awen." Golygodd a chy- hoeddodd gyfrol o farddoniaeth o waith ugain o feirdd y De—"Gardd y Beirdd. Bu yn beirniadu lawer gwaith mewn Eistedfodau pwysig. 0 dan ei feirniadaeth ef yr enillodd Tydfylyn ei gadair wellt yn Eistedd- fod y Pentre yn 1872, a Gurnos ar ei awdl-"Alis Arthur," yn yr un lie yn 1873. Bu Creidiol yn Rheithor y Faenor am rai blynyddoedd, ac yno yr hun- odd, ac y gorffwysodd oddiwrth ei waith. Ni ddylai yr un bardd nn lienor fyn'd i fynwent y Faeno heb ymweled a'i fedd a gosod iilodeuyn, beth bynnag am ddeigryn arno
Aberpennar. I
Aberpennar. SXBBATH DINESIG YR UWCH I GWNSTABL. Dathlwyd yr uchod y Sul diwedd- af gyda rhwysg ac urddas. Trefn yr orymdaith oedd fel y canIyn: -Sein- dorf y Volunteers, Yeomanry, Terri- torials, National Reserves, Llythyr- gludwyr, Lads' Brigade, Bechgyn y Scouts, Fire Brigade Aberdar ac Aberpennar, Ambulance, Merched y Groes Goch, y Police, yr Uwchgwn- stabl eleni, sef Mr. Gwilym Evans, Ty Ffrwd, yn cael ei wylio gan ei flaenoriaid yn y swydd, sef Mri. R. H. Miles, J. H. Powell, Danygraig, Aberdar; Mr. Kenshole, Mr. Hodges, Mr. W. Thomas, cyfreithiwr; a Mr. T. Lloyd, chwegnwyddwr; aelodau Cyngor Dosbarth Aberpennar ac Aberdar, a'r cadeirwyr, a'u nodau arnynt; Cynghorwyr y Sir; Gwar- cheidwaid ac athrawon y lie; sein- dorf yr Hebernians; Cymdeithasau; y Chamber of Trade; Cynrychiolwyr Llafur; Cymdeithas Gwyr y Rheil- ffordd; y Cymrodorion; y gwahanol Gymdeithasau Dyngarol; y Bristol and West of England; y Bugeiliaid; yr Odyddion, a'r Coedwigwyr; y Buffaloes, a Chymdeithasau Clybiau; y gwahanol byllau glo, a Chymdeithas Ddyngarol Eglwys Lloegr. Ffurfiodd yr orymdaith yn ymyl Ysgol y Sir, ac aethant i fynv trwy Heol Rhyd- ychain, a'r gwahanol seindyrf yn canu yn swynol, a theimlodd llawer fod y cerddediad yn "quick march." Yr oedd miloedd o edrychwyr ar ochr yr heol ac yn y ffenestri, ac aethpwyd i Eglwys Sant Margret, pan y caf- wyd gwasanaeth teilwng o dan ar- weiniad y Parch. W. Davies, y curad hynaf. Darllenwyd y wers gan Mr. Morgan, Cyfarwyddwr Addysg y lie, a chafwyd pregeth fer ond hynod addysgladol ac i bwrpas gan y Parch. T. J. Morgan, y curad ieuengaf, ar; y geiriau hynny o'r Ephesiaid, "Ein dinasyddiaeth ni sydd yn y nefoedd." Yr oedd yr eglwys yn llawn, a chad- eiriau lawer wedi eu cario. Yr oedd yr orymdaith dan arweiniad Super- I intendent Rees, o Ddinas y "Darian." Gall ein cydwladwr Mr. Evans I deimlo yn llawen. Daeth y ddinas allan fel un gwr i'w anrhydeddu ym I mro ei febyd. Gobeithiwn y llanwa yntau y swydd gydag urddas, ac y symuda ymlaen i wneyd y cylch yn I gorfforaeth, ac y gwelir yma faer mewn cadwen aur, ac fel llawer eraill, r carwn weld brenin y glofeydd, sef Mr. D. A. Thomas, Ysgubor Wen, J yn Faer cyntaf. Pan fu y Bonwr George y Grove, j o'r lie hwn, yn Uwch Gwnstabl, i gadawodd gofadail, ac y mae llawer o "dramps a phlant ac eraill wedi eu disychedu Tawer tro o'r ffynnon hardd sydd ym Mharc Aberdar. Hei lwc i hwn wneyd rhywbeth i gofio dydd ei anrhydeddu. Un o blant y werin ydyw, ond y mae ffawd wedi gwenu arno. HYWEL NEDD.
Advertising
GWAED! GWAED! GWAED! MAE IECHYO A BYWYD YN DIBYNU AR WAED PUR OIlYF. IACH A MAETHLON. Hughes's Blood Pills Mae "Hughsa'a Blood Pili." yn hyuai effelthlol at Crou Cwaad N awry rid, Pur a Chryf, felly yn dylanwadu ar Hall Organau y Corlf, drwy hyny yn laahav uoiur pen, Diffyg Traul, Blllousnasa, Afu Ddrwg, Tarddiantau ar y Cnawd, Cornwydon, Scurvy, Pllaa Flta, Nam- ousness, a w y n t Gwynegon (neu Cymal- wst), Poen Cefn, Lum- bago, Corff- rwymedd, Neuralgia, Anhwylder* au yr Aren- a-i, iseldar Y a p r y d, 4 s u r n I y Cylla. i BENYWODI ho. t At Anhwylderau tueddol 1 bob Gwraig, Mam a Merch o bob cedran mae Hughes's Blood Pllla" ya nodedig o effeithiol. Rhodder prawf arnynt. RHYBUDD PWYSIG. Wrth brynu y Pilli hyn gofaler rhag gael eich twyllo. Mynwch weled y Trade Mark, sef llun Calon fel hys- I8r ar bob blwch. Heb hwn, twyll ydyw. Gwrthodwch bob peth arall. Ar werth gan bob Chemiat a Storet am 1/11, 219, 4/8. Neu danfonwoh ei Gwerth mewn Stamp. neu P.O. At y Perchenog- JACOB HUGHES. MANUFACTURING CHEMIST, M.P.S., L 0.8 Penarth, Cardiff. Can, LlenaCweriq Gwai thy dlweddar Myfyr Wynn, aef BACHAN IFANC Y DARIAN. Ceir ynddo ADGOFION AM 8IRHOWI AIR CYLCH, DARNAU BARDDONOL A'R LLYTHYRA NEWYDD. Pris 1/. Drwy'r Post 1/2. I'w gael o Swyddfa'r DARIAN, Deu oddiwrth Mrs. Williams, Newsagent, Aberaman. LAb.'FS BLANCHARD'S PILLS Are unrivalled for al Irregularities, &c., they speedily afford relief and neve rfail to alleviate all suffering. They supersede Pennyroyal, Pil Cochia, Bitter Apple, &a. dslienchard's are the Beat of all Pllla for Women. Sold in boxes. 1/1 i, by BOOTS' Branches, and all Chemists, or post free, same price, from _BSLIB MARTYN Ltd., Chemists, 3 DALSTON LANE, LONDON Free Sample and valuable Booklet. post free Id. stamp i PAGE Book about Herbs and how to use 6,t them. Post free. 8end for one. Trimnell, The Herbalist, 144 Richmond-road, Cardiff. Established 1879. PLEASE NOTE THE ADDRESS. To prevent fraud see that you get" Estab- lished 1879 on every label and wrapper of my preparations, without which none are genuiue.-Trimnell, The Herbalist, 144 Rich- mond-road, Cardiff. TRIMNELLJS PILLS AND POWDERS have cured thousands. Why not you ? I See that you get Established 1879 on every label.—Trimnell, The Herbalist, 144 Richmond j Road, Cardiff. Agents wanted. EVERY WOMAN Should send two stamps for our 32 page Illustrated Book, Containing Valuable Information hew all Irregularities and Obstructions may be entirely avoided or removed by simple means. Recom- mended by eminent Physicians, as the only; Safe, Sure and Genuine Remedy. Never Fails. thousands of Testimonials. Established 1862. MR. PAUL BLANCHARD, CiMMnont House, Dalston T-ane, London. ETO DDIWRNOD ARALL GWEDDI AM BOB DYDD O'R FLWYDDYN, OAN d. H. JOWETT, M.A., D.D. CYFIEITHBDIG I'R GYMRAEG GAN Y DIWEDDAB WILLIAM THOMAS, LLANGEFNI. GOLYGWYD GAN Y PARCH. H. ELFED LEWIS, M.A. PRIS SWYLLT. LLUNDAIN: Cyngor Genedlaethol yr Eglwyw .Rhyd.d.i.oa EfengyIaidd, Memorial Hall, B.C. Y Fom Yn oynnwys arlwy lfaol am flwyddwyn i blant o bob oed, sef 13 o Bregethau A 13 o Delynegion. m?wyat ??"'S'?'w??E'  mwyaf ftafr?iol gsn y Wasg Gymreig, megis Y Beirniad, Y BrytJwn, Y Tyst, Oymru, Oymru'r ??<M ?y ? Oymru, Scren Gomer, Y Drywrfa, BeirntaSde, renJ?y,r AWDWR wedi derbyn Uu 0 lythyrau ^ANMOL oddiwrth bregethwyr ^C-' &0. Y g,frol i'w obr.el'; cfinVPMtkl Order Swflt gan yr Awdwr- T VALENTINE EVANS, CLYDACH, Nr. Swansea. Athrofa Aberystwyth (TO O'R COLEGAU « sawma- CY=U). Prifatkraw-T. F. ROBERTS, M.A., LL.D. PBOW. yr efrydwyr sr gyfer Arholisdau Prifysgol Cymra. Cynhygir Imlryw a ysgoloriaethau (rhai o honynt yn gyfyogedigQymry) y flwyddyn hon. Am fanylion pellaoh, ymofyner H. DAVIES, M.A., Cofrestrydd. Dywedwch wrth bawb: is Y MCI* DA VIESS COUGH MIXTURE yn rhy ddau Peswoh ANWYD, PESWCH, INFLUENZA. ANWYD, PEs^ob amser. Pair hinsawdd gyfnewidiol fod llawer 0 ddio- ddef oddi wrth h Bronchitis, PM, Dn of lur rGtwdldd CrygDi, Caethdra, Diffy?  hen Feddygim?? "Da»le.'» Cough mixture" etto ar 7 bUen ac yn cae) ei gwerthfawrogi 18 ?teius, yn ? £ felus, yn cynnhesu Y frest, &c Yn rhydd- han y phleg?m Bydd dole mewn pryd yn ddigon. I/ij a 219 (postage, 3c.) HUGH DAVIIS, Chemut, MACHYN. LLETH. THE Aberaman & Mountain Ash Billposting and Advertising Co. Proprietors of the most prominent station. in Aberaman, Cwmaman. Cwmbach. Abercwmbol, Aberdare and District. ADVERTISE BY BILLPOSTING. EVERYONE SEES POSTERS. All commucicatiog's and parcels should be addressed to the MANAGER, public Hall & Institute, Aberaman. AberdarC Tel. P.O. 12, Aberaman. AM BOB MATH 0 abgraffwaith YMOFYNBR YN Swyddfa'r "Leader," A Swyddfa'r "Darian," 19 CARDIFF ST., ABBBDAR DOWN & SONS, FOB GOOD SUBSTANTIAL Furniture, Bedsteads, Bedding, Carpets, And every Description of liOUSE FURNITURE. 21 High ISTt. X 0 Mne orri, s Lane. Swansea. 21 Hi?h St 0 Morris Lane, Swai[iseae The Largest and Cheapest Stearq Cabinet ManufartOrY iq South Wales. Illustrated Catalogues free on application. IMMENSE STOCK TO SELECT FROM. Carriagti Paid On all Ordera above isle, or Delivered Free I. ear 8.. Vent. .c_ -'C-