Y Darian

Er Cof .i I DEWl ALAW. I GAN GOCH Y BERLLAN. I B Gwyr "cylch cyfrin y Bont i Brynfab fod a'i guddbeithiadur ("camera obscura ") ei awen o am- gylch yn tynnu lluniau twysged o feirdd, a cherddorion, a gwyr lien y Bont, a'r cylch dro yn ol. A dywedir fod "Darluniau y Beirdd gan Ffrwd- wyllt yn mynd i'r cysgod, yn ymyl y lluniau a geir gan Brynfab, yn gym- aint ag fod "Gwr y Sgubor yn tynnu yn ddyblig, yr allanol a'r mewnol. A llyma y portread penigamp o Dewi yn ei wisg, a'i osgo, a'i ddull, a'i fyfyr: Os cwrddwch a dyn Yn dod wrtho'i hun A phib yn ei ben,— Fu unwaith yn wen,— Wei dyna etc: Y dyn mwyaf gwreiddiol, Nid ar yr holl heol, Ond yn yr holl le. Daw 'mlaen trwy y'stryd Heb weled dim byd, A welir gan lu Sy'n teithio bob tu; Ond eglur y gwel Ledrithion cerddorol A ffurfiau barddonol Ble bynnag yr ê1. Nid ydyw mewn brys Yn llewis ei grys, A chyn mynd yn hen Cyrhaeddai y tren Ar ol iddo fynd; A mygu a mygu 0 bellder heb wylltu A wnelai'r ffrind. Olwynion y byd Chwyrnellant o hyd, Ac amser a ffy 0 dwll a dol, Ac felly, naturiol Fod dyn mor hamddenot Bum munud ar ol. Anrhydedd y -gan A geidw yn lan, A chlvwir ei chlod t O'i enaid yn dod, Yn don ac yn dine; Ac nid yw fel dynion Sy'n hael ar y sebon A phrin ar yr inc. Os digon swrth yw, Ei frawddeg sy'n fyw 0 ffraethder nad all Dyn ffol na dyn call Ddwevd ail iddi hi; Ni wna byth yn anghall Ddynwared dyn arall I ennill ei fri. Yn byw'n yr un ty A balchder ni bu, Ac ni bu ei wrych Yn dreth ar y drych, Ond ambell waith; Ond bydd yng nghyfrinjon Mozart a Mendelssohn Chwe dydd o bob saith. Ni welir yn chwim Ei debyg mewn dim, Fel beirdd fu o'i flaen,- A d'wedyd yn blaen,— Gwnai "bopeth yn groes"; Ond boed iddo bellach Gael oriau disgleiriach I ddiwedd ei oes. Dyna foncyff o natur, ac athrylith hunanwrteithiedig, ac ni ellid ond yn anaml dod i gyffyrddiad a gwreidd- iolach o fewn deuddeg sir Cymru. Cusanodd ei fam ef am y tro cyntaf ag anwyldeb ei henaid ei hun mewn bwthyn to gwellt yn y Cei Newydd. A rhyw hen Buritan Ymneilltuol yn Maen-y-Groes fu yn rhoi "gwlith y fendith ar ei dalcen crib-fawr, a gwn fod hwnnw erbyn hyn yn ifelch fod y fath delpyn o athrylith wedi bod yn ei gol. Wedi tyfu yn llanc, cafodd ei hun yn ysgol seiri llongau y Cei, a digon tebyg fod yna dipyn o fri ar y porth- ladd y pryd hwnnw. Ai tybed fod yr hen Sian Geir annwyl wedi gweled "gwyneb haul a llygad goleuni y pryd hwnnw yn ei bwthyn llwyd-Iwm ar fin y don yn nhraeth Llanina. Cofi- on fil ati, yr hen farddones ddiddan, os yw tu yma i gylch y rhai sydd wedi angori yn nhawelwch y bedd. Ond gadawodd Dewi fro ei dadau, a daeth i Ferthyr Tydfil, pan oedd y gamlas a'r badau mewn bri rhwysg- fawr. Ac yma y cafodd efe wraig na bu ei charedicach na glanach ar ael- wyd, ac ni cheid par mwy cwm- ffwrddas na hwy hyd ddydd ei thranc hi. Disgynnodd ei goelbreta wedi hynny ym Mhontypridd, ond bu am ryw ys- paid o amser yn torri ei "fara chaws" allan wrth saernio badau ym mhen uchaf Cwmlas Aberdar. Ar dwthwn hwnnw yr oedd Alaw Goch yn ei Aod- au yn y cylch, a'i wladgarwch, a'i ddyngarwch yn deimledig o— "Lanandras i Dyddewi Ac o Gaergybi i Gaerdydd." Ac eraill o gyffelyb feddwl yn y cylch, ac yn egin enaid y genedl, megis Telynog, Hywcl Ddu, Pantygerdinen, Gwilym Gwent, Caradog, Tafalaw, ac Alaw Ddu. A gwn na bu Dewi yn ol heb dynnu dim a allai o "sap" o'r pwerau yna, ac i ddadblygu ei athryl- ith mewn awen a chan. Yn y trom- iad nesaf ceir nodiadau Ifano a dyfyn- iadau o ffrwd awen Dewi.

I "Goddefwch air y Cyngor. CHWILIO'R YSGRYTHYRAU. "Chiliwch yr Ysgrythyrau, medd Crist. I ba ddiben? Oblegid yr Ysgrythyrau sanctaidd ydyw y modd- ion mawr i oleu dynion, ac i'w gwneuthur yn ddoeth i lachawdwr- iaeth. "Chwiliwch hwynt," medd ein Hathraw Mawr, "oblegid hwynthwy sydd yn tystiolaethu am dana f fi. Hyn yw gogoniant yr Ysgrythyrau- Efe yn oleuni' ynddynt. Gan fod yr Ysgrythyrau santaidd yn cynnwys datguddiad o feddwl Duw i ni, onid ydyw o'r pwys mwyaf i bob dyn ddeall y meddwl hwnnw. Heb hynny, ni all wybod ei ddyledswydd tuag at Dduw, I na pha fodd i ymddwyn er etifeddu bywyd tragwyddol. Gan i Dduw o'i fawr ddaioni roddi ei feddwl i ni, y mae yn ddyledswydd arnom i'w chwilio ac ymdrechu ei ddeall. Pech- od mawr ynom yw esgeuluso peth mor bwysig a datguddiad. Y mae esgeulustod o hono ei hun yn arwain i ddamnedigaeth, oblegid "hon yw y ddamnedigaeth ddyfod goleuni i'r byd, a charu o ddynion y tywyllwch yn fwy na'r goleuni." Mor ddyfal 'y dvlem chwilio y Beibl, a dilyn y cyfarwyddiadau a ddyry Efe yn ei air i ni. Dylem gofio bob dydd mai ein gwaith mawr yn y byd hwn yw ym- baratoi ar gyfer tragwyddol, a'r fath fraint fawr a fydd bod yn barod pan ddelo yr alwad arnom i ymddangos ger bron Duw. Rhaid i ni oil farw- "Gosodwyd i ddynion farw unwaith, ac wedi hynny bod barn. Y mae Duw wedi gosod diwrnod yn yr hyn y barna Efe y byd mewn cyfiawnder-" dydd mawr ei ddigter Ef, a phwy a ddichon sefyll. Fe effeithia ail ddyfodiad Crist yn ofnadwy ar yr arinuwiolion. Bydd arnynt arswyd disgleirdeb Ei ddyfodiad. Cofier mai'r Iesu ddar- luniodd rai yn gweddio ar i fynydd- oedd a chreigiau syrthio arnynt, a'u cuddio hwynt "oddiwrth yr hwn sydd yn eistedd ar yr orseddfainc, ac oddi- wrth iid yr Oen." 0 chwi wrthodwyr o Fab Duw Holwch eich hunain: pa fodd yr ydych yn meddwl ymdaro yn y dydd hwnnw? Os carech chwi fod yn ddiogel yn y storom olaf ac yn y farn a ddaw, y mae cyfarwyddyd wedi ei roddi yn barod gan Iesu Grist- I "Chwiliwch yr Ysgrythyrau, canys ynddynt hwy yr ydych chwi yn medd- wl cael bywyd tragwyddol." Dangh- osant hwy'r ffordd i fyw a'r ffordd i farw. Arweiniant ni o ddinas ddis- trvw i'r trigfannau dedwydd. Gresyn yw fod y fath dorf yn colli'r ffordd, tra mae cyfarwyddiadau diffael yr Ysgrythyrau o fewn cyrraedd iddynt. Gresyn fod miloedd yn rhodio yn lhvybrau newyn ysbrvdol, tra Bara'r Bywyd yn cael ei gynnyg iddynt. Gwirionedd cyfiirtis yw nad yw ein Tad nefol "yn ewyllysio bod neb yn golledig, ond dyfod o bawb i edi- feirweh." Nid yw yn ymhoffi ym mar- wolaeth yr annuwiol, ond troi o honno oddiwrth ei anwiredd a byw. Y mae yn chwilio am le i drugarhau heddyw. Ond fe allai mai byw yfory, bydd drws trugaredd wedi ei gau. Nid wyf am ddweyd dim nas gallaf ei brofi o'r Gair, ac ategir y Gair gan brofiad cyffredinol dynolryw. Achub yw ar- wyddair y Beibl, ac i hyn y daeth y Mab i'r byd. Tad tyner yw Duw. Nid Efe sydd yn damnio; pechod svdd yn damnio. Dywed rhai nad yw Duw yn cosbi am bechod, ond a chaniatau hynny, a oes eisiau mwy o gosb nag sydd yn y pechod ei hun ? Y mae yn damnedigaeth, ac nis gellir dweyd dim cryfach na mwy arswydus na hyn. Ac nis geltir osgoi'r ddamnedi- gaeth ond trwy y ffordd a drefnodd Duw, sef frod i'r pechadur adael ei bechod, a dychwelyd at Dduw. Y mae Oen Duw o hyd yn tynnu ymaith bechodau y byd. Y mae y gallu i dynnu ymaith bechod vn allu na fedd y greadigaeth mo hono. Y mae gan Iesu gallu hwn, "A gelwir ei enw ef Iesu, oblegid Efe a wared ei bobl oddiwrth eu pechodau." Gwelwn y dorf yn cyrraedd y diwedd beunydd, a'u perthynasau a'u cymdogion yn mynd ar 01 y Hall o'u golwg. Mor bwysig i ni yw byw i'r amcan uchaf a gallu marw mewn heddwch a Duw. "Chwiliwch yr Ysgrythyrau." (I barhau.) Eich Ewyllyswr da o Gwm Nedd.

Nodion o Glyn Nedd. Mewn arholiad cerddorol a fu yn Abertà we yn ddiweddar llwyddodd ped- war o ddisgyblion Mr W. R. Thorburne, A.L.C.M. Gorffennaf yr 20fed oedd y dydd y trefnasai Eglwysi ac Ysgolion Sul y cylch fynd i Ian y mor. ac er fod y bore'n stormus a gwlyb rhaid oedd mynd. Cyn cyrraedd Abertawe newidiodd y tywydd a siriolodd y dyrfa, a chaed hwyl iawn ar y tywod. Gorffennaf 19eg a'r lOfed, cynhaliwyd cwrdd hanner blynyddol Siloh, Cwni- gwrach. Pregethodd y Parch. R. Der- fel Roberts, Hirwaun, ['C S. Williams, Glandwr. -Mae"r eglwy!, yn llwyddian- nus dan weinidogaelh y Parch. Albert Evans, un o blant BetheL A berdai- Tom Cynon.

I Am bob math o Argraffwaith Imofyner yn Swyddfa'r "Leader" a'r "Darian," 19 Cardiff Street, Aberdar.

Y Golofn Amaethyddol. GAN "BRYNFAB." I ARWYDDION Y TYWYDD. Yr adeg hon o'r flwyddyn mac pob amaethwr yn gwylio arwyddion y tywydd. Dyma yr adeg y mae yr Hinfynag yn cael ei "guro' amlaf yn ystod y flwyddyn. Os byd yr hin yn deg, a gwaith y cynhaeaf yn mynd yn y blaen yn hwylus, mae y "proffwyd" ar y mur yn cael gwneud fel y mynno, ond unwaith y, daw yr hin yn ansefyd- log, a'r gwair yn dechreu colli ei liw ar y meusydd, fe'i "curir' ef y peth cyntaf yn y boreu, a'r peth diweddaf cyn myn'd i noswylio. Pryder am y cnwd yw yr achos ei fod yn cael y fath aflonyddweh. Nid oes neb ar y ddaear yn gorfod ymddibynnu ar y tywydd fel yr amaethwr. Gall wneud llawer camp heb ymgynghori a neb, ond mae gwneud tywydd i ateb ei ofynion ei hun allan o'i gyrraedd yn hollol. Cafwyd tywydd rhagorol eleni i gasglu y cnwd oedd yn barod. Nid oedd angen nemor ddim ond ei dorri, a gwnelai yr haul a'r tes y gweddill yn ddigost a dirwgnach. Clywir rhai yn beio am na byddai pob amaethwr wedi manteisio ar y tywydd rhagorol a gafwyd y mis o'r blaen, heb feddwl dim fod y peth yn amhos- ibl. Pan gedwir y meusydd i ddim ond tyfu gwair, gellir manteisio ar "gynhaeaf cynnar." Ond mae hanner amaethwyr Cymru yn ymddibynnu ar y tywydd a geir yng Ngorffennaf ac Awst. Lie y cedwir llawer o ddefaid, fel y gwneir ymhob man yng "Nghymru fvnvddig," rhaid i'r mamogiaid gael pob tamaid a ddaw trwy y ddaear hyd y cyntaf o Fai, ac ym mhellach na hynny, os y bydd yn sych ac yn oer. Pe troid y mamogiaid a'r wyn oddiar y meusydd yn gynnar, byddai yr wyn yn cael eu dinystrio i bob dyben ymarferol. Rhowch hann- er digon o laeth neu hanner digon o fwyd i unrhyw beth ieuanc, pe byddai yn ddim ond cyw gwydd, ac mi fentraf na ddaw llawer o lewyrch arno byth. Dyna esboniad digon eglur i'r bobl hynny sydd yn beio yr amaeth- wyr am na fuasent wedi crynhoi y gweiriau pan oedd yr haul yn tywvnnu tuag Alban Hefin. Ond bum bron anghofio fy nhestyn —Arwyddion y Tywydd. Mae y tywydd wedi myn'd yn "frith" yn awr, a dim ond ambell i scramp sydd i'w gael i gael ambell lwyth i ddi- ddosrwydd. Pan mae yr hin i ymddibynnu arno yn ystod y Cynhaeaf, aiff y gwynt oddiamgylch gyda'r haul cyn sicred a phader. Bydd awel dawel o'r Oe yn croesaw yr haul ar ei yrfa yn y boreu, ond gyda'i fod yn neshau at bwynt y machlud, bydd yno gydag ef yn ei hebrwng i huno. Ond pan gilia y "tywydd teg,' chwery y gwynt o'r Gogledd Orllewin i'r De, fel pe nas gwyr y ffordd i droi am dridiau tua'r Gogledd a'r Dwyrain. Mae gan bob ardal ei "phwynt" ei hunan i'r gwynt chwythu yn adeg cynhaeaf. Nid ydym ni ym Mhontypridd yn disgwyl am ddim ond gwlaw pan fyddo y gwynt yn chwythu o Gwm- Rhondda. Nis gwn i o ba gyfeiriad y mae "gwlaw stiniog yn dod. Rhaid anfon i ofyn i Bryfdir. Nid yr un arwyddion sydd am gyf- newidiad tywydd yn y gwastadeddau ac ym mhlith y bryniau a'r mynydd- au. "Tywyll for ac eglur fynydd," sydd hen ddywediad gyda ni yma pan mae yr hin yn sych a sefydlog. Ond pan ar gyfnewid, gwelir y mynyddau yn tywyllu a'r mor yn goleuo. Os gwelwn ni yma Gulfor Bryste yn eglur, nid yw y gwlaw ymhell, ond oes gwelwn y caeau yng Ngwlad yr Haf, nid yw yn ddiogel mynd" ym mhell dros y trothwy heb wlawlen. Arwydd sicr am wlaw yw gweled yr "hirbig a'r digig dagell -y crych- ydd yn ehedeg o'r mor tua'r mynydd, ac yn myn'd yn ol pan dybia fod hin deg ar dorri. Y gwenoliaid yn ehedeg yn isel sydd arwydd an- ffaeledig am wlaw, gan nad pa mor sych y byddo ar y pryd. Sut mae yr "arf dur sy'n gwanu'r gwynt mor wybodus, meddech. Nid yw yn mcddu un math o wybodaeth am y tywydd; yr ehediaid sydd yn mynd yn ebyrth iddi wrth y miloedd sy'n ei dysgu. Mac yr awyr yn drwm, a'r gwybed a'r pethau bychain hedegog sydd yn cadw yn agos i'r 11awr, a rhaid i'r wennol gadw yn agos i'r ddaear hefyd, ncu fynd heb ei bwyd weithiau am ddyddiau. Dyna wybod- aeth y wennol am y tywydd. Ni wyr preswylwyr y trefydd ddim am yr hebog a'i arferion, ond fe wyr pob amaethwr ei fod yn broffwyd gwych. Os gwelir ef yn gwibio trwy yr awyr, ac yn sefyll ar unwaith yn yr en- trych, heb brin symud, ac o'r braidd yn defnyddio ei adenydd o gwhl, gall- weh benderfynnu fod cawod vn agos. Tuag ochrau y mynyddoedd gellir gwel'd amryw o honynt yn yr awyr pan mae y tywydd yn ansefydlog. Nid oes un arwydd sicrach am dywydd gwlvb na gweled nifer o faiwod duon yn brasgamu yn eu dull hwy ar draws y meusydd. Pan yn agos i reilffordd neu lofa-lie cynhyrchir llawer o swn, os y clywir y swn yn agos, arwydd o wlaw ydyw, ond os bydd y swn wedi bron ymgolli yn yr awyr, gellwch fyn'd am dro tua "dwr y mor neu y "ffynhonnau," ac awn ninnau yr amaethwyr wedi gorffen y cynhaeaf. Mae ffydd gref yn llawer amaethwr mewn "broga felen." Pan mae yr hin yn wlyb, mae y froga a'i chrocn yn lied dywyil, ond pan fo yn hindda-i barhau, y mae mor "felen a sofren." Proffwydes dda yw "cleren y bwm." Os y clywch hi yn chwyrnu ar ei gwib 1 gyda'r nos, bydd yn sicr o fod yn ddiwrnod clir a gwresog trannoeth. Cystal proffwydes a hithau yw cnocell y coed—"wood-pecker." Os clywch hi yn ysgrechian yn ddibaid, mae gwlaw yn agos. Yr un modd gyda'r "paun "—gellir ei glywed ef yn screchain, "gwlaw, gwlaw," o bell. Addoli ei blu a wna ar hin deg, a gadael i adar llai rhodresgar gadw swn. Nid yw y Tlyffant yn drych- filyn o fri, ond fe wyr yr amaethwr mai gobaith gwan am ddiwrnod teg trannoeth yw ei weled yn ceisio ystyffaglu o'r golwg yn yr ardd gyda'r nos. Fe wyr ffermwyr y bryniau iaith y defaid yn dweyd am y tywydd. Os bydd noson arw yn agos, ceir eu gweled yn tyrru i'r pant i noswylio, ond os bydd yn ddiwrnod teg wedi ori au'r nos byddant ar v pawrle uchelaf ar yr "hysfa." Os byddant wedi eu hamddifadu o ben y mynydd, gellir gweled yr un reddf yn dangos ei hun—o dan y berth uchaf ar y tir cyn diwrnod teg; ond ni cheir hwy wrth chwibanu, oV gwaeodion, cyn noson arw. Wedi hin gyfnewidiol, arwydd sicr o dywydd sych yw gwel- ed y ffynhonnau yn cryfhau, a dwr vn torri allan o le sych. Yr un modd troir pethau i'r gwrthwyneb wedl hlr sychder. SyIwch ar ffynnon gref, cilia, nes y bydd mor fain a brwynen pan fydd gwlaw yn agos, Y mae yn dweyd yn ei hiaith ei hun— Yr wyf wedi eich disychedu trwy y sychder maith, mae y gwlaw yn dod, a minnau a orffwvsaf.

1 Trefforest a'r Cylch. Golygfa hardd oedd gweled tua deg ar hugain o blant Ysgol Sul Bethlehem. Trealaw, yn cael eu gwobrwyo y Sul o'r blaen a IIyfrau am ddysgu ac adrodd. Dydd Iau, yr 16eg, bu Ysgolion Sul Trefforest a'r cylch yn cadw eu gwyl flynyddol trwy orymdeithio'r ystryd- oedd. Wedi'r orymdaith aeth pob ysgol i'w lie ei hun i fwynhau y te, ac wedi hynny i'r caeau cyfagos i chwarae. I Dydd Sul, cynhaliodd Ysgol Sul Li- banus wyl adrodd a chanu. I Mae pwyllgor "Cynorthwyo y Wein- idogaeth yn gweithio'n ardderchog yn y cylch, a'r cannoedd o hyd yn cael eu haddaw. 'Ehedydd Bargoed' ac Evans i Cilfynydd ac eraill sydd wrthi bob Saboth. I Dydd Mawrth'r 2lain, ym Mynwent Llanilltyd, claddwyd Mrs. Ann Bowen, priod Mr David Bowen. Yr oedd y chwaer mewn gwth o oedran. Daeth ei rhieni i Lanilltyd o fferm Craigyrhydol, I ger y Tondu, tua 70 i 75 o flynyddau yn ol. Yr oeddynt yn deulu lliosog a pharchus dyma'r olaf o deulu Craigyr- hydol. Nychodd yn hir, a bu pob gofal a thynerwch am dani gan ei phriod oedranus a'r ferch sydd gartre. Dydd Iau, yr l6eg, aeth Ysgol Sul y Tabernacl ar wib i Borthcawl i fwynhau awelon glan y mor. Y dydd o'r blaen claddwyd gweddill- ion yr hen frawd Thomas Millward. Brodor o'r lie oedd, a threuliodd ei hir flynyddoedd yn heol y Pentrebach a Gwernygelwrn. Eglwyswr oedd efe. I CYFAILL JOHN.

I | Ar Lannau Tawe. I Y mae gweithwyr glofeydd Graigola- Merthyr, Clydach, wedi rhoddi pedwar diwrnod ar deg o rybudd i atal gweithio fel gwrthdystiad yn erbyn yr anundeb- wyr sydd yn eu plith. Mae nifer y creaduriaid hyn yn rhyw hanner cant. Dywedir fod tua 200 o feibion yr Iwerddon sydd ar hyn o bryd yng Nghlydach wedi ymrwymo i'r Irish National Volunteers. Felly edryched Carson ato'i hun. Cynhaliwyd te a nodachfa blynyddol dan nawdd Eglwys Salem (C.M.) yn I Neuadd Gyhoeddus Clydach, prynhawn dydd Iau diweddaf. Daeth cynhulliad da ynghyd. Mewn cyfarfod a gynhaliwyd yn Nhre- banws nos Iau diweddaf. Penderfyn- I odd aelodau'r Cynghor Plwyf, Rhyn- dwyclydach, gymeryd diwrnod o wyl dydd Sadwrn, 22ain o Awst, pan fwr- iadant fynd am dro mewn modur i Aber- honddu a Merthyr ar gost eu hunain wrth gwrs, ac nid ar gefn y trethdalwyr, i fel yr ydym wedi clywed am rai Cyng- I horau. Gobeithiaf cant dywydd braf ac y cyrhacddant adref i gyd. I LLEW.

Ordeiniwyd Mr J. W. Thomas, o Goleg y Bedyddwyr ym Mangor, yn weinidog Eglwys Saesneg y Gelli ddydd Ian diweddaf. Mab i'r Parch. Cein- I fryn Thomas. Dowlais, yw'r gweinidog newydd.

Colofn y Beirdd. Cyfeiried ein cyfeillion barddol eu cynhyrchion i Brynfab, Yr Hendre, Pontypridd. MWY NA DIGON. Caed prinder ar argraffu Gair Duw, yn hanes Cymru Pan ddygai morwyn fach ddeg punt I'r Bala gynt i'w gyrchu Yn awr mae mwy na digon, Ond dyma sydd yn greulon Mai trysor pennaf Duw a'i "Arch" Sydd leia'i bach gan ddynion. D. AP RHYS. EBRILL. Mis hardd yw. mis hir ei ddydd,— awelog, Heulwen, a chawodydd, Ac adar yn y coedydd A dery don drwy y dydd. O'r hen daith, erwin y don-y wennol Ddaeth i'n bryniau gleision, A'r gog a gana gfeinion, Ein gwlad hardd gar glywed hon. Dringaf, diangaf bob dydd,-i lannerch Y linos a'r hedydd Yn eu cartref brwyn, swyn sydd Dan awel bywydt newydd. Dolgelley. EDNANT. CYFARCHIAD I DELYNOR TREBANOS. T1'a'r flwyddyn wen yn agor I londer ym mhoJJ bron, Fe ddenwyd at yr allor I'w huno,—May a John. Dymuniad dechreu blwyddyn Fo'n llanw oriau'u hoes, A miwsig per y delyn Fo'n cadw i ffwrdd bob loes. Anfarwol ydyw swynion Cyfaredd cwmni merch, A dwyfol yw'r cyfrinion Felvsant oriau serch. Daeth llawer hwyr a'i dangnef I dynnu ffwrdd bob baich, I'r ddeuddyn fynnent addef Eu serch tra fraich ym mraich. Cyfrinion per ei gariad I'w gariad roddodd John, Cysegru mangre'r oediad Wnaeth May a'i chwmni lion. A denodd serch mewn urddas Y ddau yn ysgawn fron. At allor hardd priodas I'w gwneud yn un yn Hon. Rhoi sel ar eu serchiadau Wnaeth y briodas hon, A murio'u haddunedau Wna aur y fodrwy gron. Doed llwyddiant i'r ddau annwyl Heb awr o dan y don Doed hefyd dlysion "engyl" I lonnni May a John. GWILYM BEDW. I NID SAWL SY'N SIGLO'R GOEDEN SY'N CAEL Y FFRWYTHAU I GYD. Tra mynych daw adgofion Am dymor boreu oes, Am aelwyd a'i chwedleuon, Athrofa rhin a moes Yn Medi oeddem lawen, Ar ffrwythau caed ein bryd, Chai nhad ond siglo'r goeden Gwnaem ninnau'u bwyta i gyd. Gwnewch syllu wrth fyn'd heibio Bob masnach yn ein gwlad, Yr hwn sydd yn llafurio Ga leiaf o fwynhad Mae'r cyfalafwr Ilawen A'i bawen fawr o hyd Yn gwylio wrth bob cceden Crafanga'r ffrwythau i gyd. 'R amaethwr, gwelwch hwnnw Sy'n ddyfal oriau maith, Bob tywydd mor ddidwrw, 'Does derfyn idd ei waith; Wael denant, dyna'i ddiben Yw talu'r dreth o hyd, Mae'r landlord gerllaw'r goeden Yn myn'd a'r ffrwythau i gyd. Trowch at y glowyr, druain, Anturiant drwy eu hoes, Dan ormes clywch hwy'n llefain Tan orthrwm teimlant loes; 'Nol dyfal siglo'r goeden Dan chwys a thawch o hyd, j Daw'r pei chen 'mlaen a chilwen, Ac aiff a'r ffrwythau i gyd. Rhyw beiriant celfyddydol j Yw dyn yng ngolwg rhai, Gwneud elw i'r trahaol, Drwy'i lafur gwnant frashau Segurddyn sy'n cael hufen Pob llafur yn ein byd. Sawl na sy'n siglo'r goeden Sy'n cae l y ffrwythau i gyd. Mae'n Jbryd i'r gweithiwr ddeffro, A chodi ar ei draed, O'r elw rhan gwnaed hawlio, A'i hawlio hyd at waed Cyhoedder eto freintlen, Hysbyser drwy'r holl fyd: Dim ond sawl sigla'r goeden c-, L gasglu' ffrwythau 'nghyd. MURMURYDD. Bronllwyn, Celli.

_-J Y Gwenyn yn yr Eglwys. Ar ddechreu Gorffennaf yr oedd angladd un o'r hen bererinion oddi ar un o fryniau Gwlad Myrddin, yn tynnu am Eglwys Sefydledig Pen- careg,' eglwys ar lecyn prydferth, yn wyncbu ar afon Teifi. Er mai aelod ffn-ddlon ac annwyl gyda'r Ymneilltu- wyr ydoedd yr ymadawedig, nid' ei weinidog parchus a llwyddiannus. gafodd wasanaesthu yno; ei le a'i safle a'i gyfle ef ydoedd dweyd gair o flaen gweddi fer ar ol i'r offeiriad hyawdl i derfvnnu gyda'i lyfr. Yr oedd y nefoedd yn ddu gymylog, ac ystorm fygythiol yn gyflym agos- hau o gyfeiriad Caerfyrddin. Fflach- iau'r mcllt a rhuai'r taranau yn dyfod yn nes ac yn nes, tra yr oedd rhywrai yn barod i ddiolch am y gwlaw, eto hytrach yn frawychus y syniad o gael gwlaw mawr yng ngoleuni y mellt ac yn swn y taranau. Dringwyd i'r I aidoldy-addoldy EgIwys Loegr yng Nghymru. Ond er dychryn i lawer yr oedd tyrta fawr o wenyn (neu gacwn?) wedi cvmeryd meddiant o un ffenestr gerllaw y drws, a thyrfa arall gerllaw y gangell Aeth rhai allan mewn braw a cheisiodd eraill lechu yn ofnus drwy y gwasanaeth. Weithiau byddai berw yr hiliogaeth golynnog yn boddi hy- awdledd yr offeiriad. Melus cael myned allan i'r awyr agored, er dued y nefoedd ac mor fygythiol yr ystorm. Mwy dymnol fvddai cwmwl bygythiol yn y nef a mellten a tharan a chawod na'r cacwn yn yr eglwys. Fel hyn rhigymodd rhywun ar y 'pryd i'r amgylchiadau. Gofaled Mr. Golygydd am gadw y tamed yma tu allan i glorian Brynfab — "Dacth Gorffennaf gyda'i heulwen, Cwmwl cawod a Ilycheden, Rhua'r daran, cryna'r bryniau, Teri ddychryn i galonnau- Dewrion penna'r wlad Dringo'r bryn ym mro p'radwys, Araf symud tua'r eglwys, Y mac'r dyrfa, er y gafod, Ceir gwasanaeth a cheir cysgod Yn Pencareg fad. Drwy y porth arweinia'r offeiriad, Sonia am yr Adgyfodiad, Tra y dyrfa yn eu dagrau Sydd yn dawel lanw'r seddau. Llanw'r seddau? Llenwir hwythau Mewn eglwysi gan angladdau Yn Pencareg fad. Och mae'r gwenyn wedi codi! Clywch eu berw'n y ffenestri! Beth dal Pwyllgor yr Arglwyddi Tra mae'r cacwn mewn eglwysi Cryna'r clochydd, hola'r ffeirad, *Sut, my Lords, ceir dadgysylltiad? | Ai dryrhfeddwl o fvd annwn Drodd yr Qglwys yn nyth cacwn Yn Pencareg fad!' "Os collir y degwm, A deued a ddel, Am gacwn diolchwn- Y ni bia'r mêl I BARDD MEWN BRAW. I