Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
Am Dro i'r Neuaddlwyd.
Am Dro i'r Neuaddlwyd. (Parhad.) Yn dilyn yr ufudd-dod i'r weledig- aeth ddwyfol drwy ateb yn gadarnha- ol yr alwad i fyned allan yn ddau gen- hadwr i Madagascar, ac megis yng nghysgod cyfarfod ordeinio'r ddau genhadwr penderfynol ddewr, fe wel- wyd amgylchiad swynol arall yn y Neuaddlwyd, sef y ddwy briodas. Felly, nid dau atebodd yr alwad, ond pedwar. Croniclwyd hanes y cwrdd ordeinio, ond pa le y ceir hanes y ddwy briodas? Pa un o ddarllenwyr y "Darian" fedr roddi enwau y ddwy briodasferch? Gwyddom eu bod o ardal Neuaddlwyd, ac yn perthyn i Eglwys uaddlwyd, sef yr Eglwys Annibynnol o dan ofal Dr. Phillips. Carem gael eu henwau, eu cartrefi, a rhywfaint o'u hanes? A gymerodd y ddwy briodas le ar yr un bore? Dwy briodas ac un gwasan- aeth. Pwy gymerodd ran gyda Dr. Phillips? Yn sicr yr oedd yr Iesu yn y briodas-priodas rhai o'í ganlynwyr mwyaf ffyddlon. Gwelwyd dagrau yn y cyfarfod ordeinio, tra yn son am Madagascar bell, a thrueni y pagan- iaid, ac anawsderau y gwaith. Clywid son am Madagascar yn y ddwy briod- as, cwrdd ordeinio pedwar i'r maes cenhadol! Sut fore oedd eiddo y ddwy briodas ? A wenodd yr haul-o nefoedd ddi- gwmwl ar y ddwy fodrwy. Soniwyd a soriir llawer am y ddau genhadwr dewr, ond nid oeddynt fymryn yn fwy dewr na'r ddwy briod- asferch ieuainc o Neuaddlwyd wyndJ- ent ar yr un anawsderau a'r un cyfyngderau. Clod i'w calon! Pe buasai darlun o'r ddwy briodas ar gael heddyw, cawsai y lie amlycaf yn yr ystafell ore yn Neuaddlwyd, ac mewn miloedd o ystafelloedd dros y byd, am fod yr hanes a'r amgylchiad- au wedi anfarwoli y pedwar hyn i Gymru grefyddol. Rhaid rhestri y ddwy briodasferch gyda'r anfarwol- ion anadnabyddus fel y Samariad trugarog-mae hanes gweithredoedd calon garedig ar gael, er fod yr enw ,ar goll. Onid yw ysbryd rhamant sanctaidd yn holi am hanes y ddwy briodas a'r ddwy briodasferch ffyddiog a dewr o'r Neuaddlwyd? Moriwyd ar yr 8fed o Chwefror, 1818. Canwyd yn iach i'r Neuadd- lwyd tua diwedd 1817, tri o honynt i beidio dychwelyd mwy Nid oedd yr un gohebydd neillduol yn bresennol er croniclo hanes y ffarwelio. Yn sicr, y dewraf o bawb ydoedd y pedwar hyn. Aethant allan o'u bodd. Onid ufudtcfbetu i V weledigfaeth a wnaethant? Beth fu helynt y fordaith? Nid yr un fath ydoedd morio yn 1817 ag yn 1914. Nid mewn "Aquitania yr aethant allan Beth fu hanes y Chwefror a'r Mawrth hwnnw ar f mor? Enwog am ei wynt nerthol yw y mis bach, ac nid hawdd gan Mawrth ydyw peidio gollwng allan ei gor- wyntoedd. Ond paham y soniwn am Chwefror a Mawrth, gan ar y trydydd dydd o Orffennaf y cyrhaeddasant Mauritius Daeth Mauritius o dan faner Prydain Fawr yn 1810, a Syr Robert Farquar ydoedd y llywodraeth- wr pan laniodd yr anwyliaid hyn yno. David Jones a Thomas Bevan yn unig gefnodd ar Mauritius a wynebu ar Madagascar tua 550 o filldiroedd i'r Gorllewin. Cefnodd y ddau ar Mauri- tius Awst 8fed, a chyrhaeddwyd Tamatave ar ol deg diwrnod o forio! Er mai David Jones a Thomas Bevan oedd y cenhadwr Protestanaidd cyn- taf yn yr Ynys, ymwelsai masnach- wyr a pharthau o'r Ynys cyn hynny. Cychwynwyd ysgol yn Mananareza Medi 8fed, gyda chwech o ddisgyblion, ac ar ol rhai wythnosau dychwelwyd i Mauritius, er cyrchu eu gwragedd a'r ddau faban bach i Madagascar. David Jones a'i wraig a'i faban aeth .allan gyntaf. Cyrhaeddasant Tama- tave Tachwedd 2ofed; yna dilynwyd hwy gan Thomas Bevan a'i wraig a'i faban, ac arweinia hyn ni i un o'r am- gylchiadau mwyaf tyner alarus yn hanes y maes cenhadol. Bu farw merch fach David Jones a'i briod Rhagfyr i3eg, ac ar y 2gain bu farw Mrs. Jones. Cymerwyd David Jones ei hun yn beryglus o wael. Ofnwyd eu gwenwyno, ac ar ol chwilio cafwyd gwenwyn yno! Anfonodd y Llywydd Jean Rene (Ffrancwr) seiri i wneud arch i Mrs. Jones, a Mr. Bragg, masnachwr, gymerodd at wasanaethu ar lan y bedd Yn gynnar yn 1819 cyrhaeddodd Thomas Bevan a'i briod a'u baban bach yr Ynys, a chawsant y newydd yn greulon o fyrbwyll gan rywun fod Mrs. Jones a'i baban bach wedi cael bedd, ac fod David Jones ar farw Golygfa dorcalonus vw edrych ar Thomas Bevan yn wylo fel pe ei galon ar rwygo yn ymyl ei gyfaill claf. Yn fuan cymerwyd Thomas Bevan a'i briod a'u baban bach yn wael, a bu farw y tri—yr olaf o'r tri ydoedd Mrs. Bevan, a bu hi farw ar y trydydd dydd o Chwefror Cyn marw, dyw- edodd Thomas Bevan wrth David Jones, "Byddaf fi yn sicr o farw, ond cewch chwi wella, ac ewch ymlaen a'ch gwaith, ac yn y pen draw fe fyddwch yn sicr o lwyddo." Mor galonnog ddedwydd y moriwyd allan Chwefror 8fed, 1818, ond ar y trydydd dvdd o Chwefror, 1819, nid oes ond David Jones yn aros, yn eiddil ac yn alarus ym Madagascar bell. Pa fardd fedr ddarlunio profiad y cenhadwr vnig! • • Nid cenhadwr i dori ei galon a chefnu ar ei waith ydoedd David Jones. Aeth yn ei flaen fel gwir brophwyd, yn athro, ac yn bregethwr, yn gyfiefthydd ac yn ddiwygiwr. Enillodd ffafr y Brenin Radama, ac un o feibion hwnnw ydoedd un o'i dri disgybl cyntaf yn Antananarioo. Ar yr 21ain o Ebrill, 1821, aeth David Griffiths, o Gwynfe, Sir Gaer- fyrddin, a'i briod a'u baban bach allan i Madagascar er cynorthwyo David Jones, ac ar yr 11 eg o Fedi, 1826, cyrhaeddodd David Johns (Jones yn wreiddiol) o Penrhiwgaled, Sir Aber- teifi, a'i briod Madagascar, er cyd- weithio a Jones a Griffiths. Mae'n deilwng o sylw fod Griffiths a Johns, fel Jones a Bevan, yn ddisgyblion o ysgol enwog y Neuaddlwyd. Diddorol-pe gofod yn caniatau- fyddai dilyn camrau y cenhadon hyn yn Madagascar, hanes y brenin Radama yn gosod carreg sylfaen yr Ysgoldy, hanes cyfieithu y Beibl, yr argraffu, etc., etc. Os ceir hamdden mae'n bosibl y ceir erthygl arall yn rhoddi trem ar rai o hen ysgolion Cymru Fu. Tra yn sychu y pin ysgrifennu natur- iol uno a darllenwyr y "Darian" i roddi blodeuyn ar fedd yr annwyl Mrs. Evans, ac i gydymdeimlo a'r cenhadwr. llwyddiannus William Evans yn ei dywydd garw yn Madagascar bell yn 1914-  J. D. JONES. Aneddfa, e an..
- 5* Oddiar Lechweddau li,…
5* Oddiar Lechweddau li, Caerfyrddin. Llongyfarchiadau calonnog i'r bardd Ben Davies (Pelydrog), Dafen, ar ei waith yn ennill cadair dderi a gini yn Cydweli am bryddest ar "Gosteg For. Wele ei drydedd cadair, a phan gofiwn mai alcanwr ydyw a'i fod o dan fachau afiechyd mor fynych, yr ydym yn synnu at ei lwyddiant. Deallwn fod gwobr neu ddwy wedi dod iddo o fannau ereill yn ystod y gwyliau. Hir oes iti, Ben. Ein Pelydrog enwog yw-y gwron Gerir fwyaf heddyw; Wele fardd gyfyd odl fyw Mewn hudol emyn ydyw. Cydymdeimlir yn ddwys ar bardd Myfyrfab gyfarfyddodd a damwain echrydus yng Nglofa y Waenllech rai ddyddiau yn ol. Da gennym glyw- cd ei fod ar wellhad. Doed yn holliach yn fuan. Marwplaeth Mr. benjamin Rees, ewythr otaf Ben Bowen o du ei fam.- Cyfeiriwyd yn flaenorol at yr hen wr yn myned i Ysbyty Abertawe i geisio gwella ei glwyf. Byr fu ei arhosiad yno, gan nad oedd gwella iddo. Ei ddolur oedd y "cancer." Ar ei ddychweliad o'r ysbyty cymer- odd ei nai, Myfyr Hefin, a'i briod, i'w drin a'i ymgeleddu. Bu ym Mryn Myfyr cynheidre am yn agos i dri mis, ond nos Lun, Gorffennaf 27ain, daeth angeu a rhyddhad mawr iddo o'i boenau arteithiol. Claddwyd yr hyn oedd farwol ohono yn Mynwent Rehoboth, Pump Heol, yn yr un bedd a'i dad. Y Parch. D. Bowen a'i briod, Mr. a Mrs. James Thomas, Ton Pentre; Mrs. D. J. Jones, Treorci (dwy o chwiorydd Ben Bowen), Mr. John Davies, Hendy, Pontardulais, a Mr. David Davies, Fforest, Pontar- dulais, yn brif alarwyr. Gwasanaeth- wyd yn absennoldeb ei weinidog, y Parch. H. R. Jones, Cydweli, gan y Parch. M. T. Rees, Meinciau, yn hvnod effeithiol. Yr oedd yr ymadawedig yn ddiacon ffyddlon gyda'r Bedyddwyr yn Nodd- fa, Trimsaran, ac ysgrifennai ei weinidog yn y modd mwyaf cymera- dwyol am ei sel a'i ymroad o blaid achos y Gwaredwr, ac ysgrifennai y Parch. D. Rhydderch, B.A., Capel Seion, yr un modd. Yr oedd yn ddyn hyddysg iawn, yn meddu ar lawer o ddoniau, yn gwmniwr braf, wedi teithio llawer gwlad, ac yn medru'r Spanaeg mor rhwydd a'r Gymraeg a'r Saesneg. Treuliodd flynyddoedd yn Lloegr ac yn Ne- heudir Amerig, ac ar ei ddychweliad yn ol y cyfarchodd Ben Bowen ef a'r englyn canlynol:- "Uwch eigionnau iach ganodd—o'r mor mawr Mi wn Cymru welodd; Yn ei ddiluw addolodd ei Dduw'n lion, A mor o gofion yng Nghymru gafodd. Yr oedd cryn dipyn o'r ddawn brydd- yddol ynddo, a hawdd fuasai llenwi colofnau y "Darian" a hwynt. Mynnai ef ddweyd mai efe oedd tad Ben Bowen fel bardd. Diau iddo adael ar- graffiadau da ar y teulu wrth odre Moel Cadwgan. Huned yr hen ber- erin dawnus. Cawn  i alw sylw erin dawnus. Cawn gyfle i alw sylw eto, gan mai un o'r pethau olaf ym- ron o'i eiddo oedd codi cwrr lleni achau Ben Bowen o du ei fam inni. Heddwch i'w. lwch. Bu gweithfeydd y Tumble, Cross- hands, a Dyffryn y Gwendraeth yn segur ar hyd yr wythnos, ac o gwrs y rhyfel yn ben testun pob siarad, ac ami i ddeigryn yn cael ei golli wrth weld ami i un yn ufuddhau i'r wys i'r gad. MYRDDIN MIN Y MOR. I
IY Gymdeithasfa yn Aberaman.
I Y Gymdeithasfa yn Aberaman. I (GAN UN 0 ENWAD ARALL.) Eithum yn awchus i'r Gymdeithasfa, er mai gwr o enwad arall ydwyf. Dis- gwyliwn glywed rhai o dywysogion pul- pud Cymru. Gwelais fod rhai o oreuon yr enwad o'r De a'r Gogledd i bregethu yno, a theithiais filltiroedd lawer er bod yn yr odfa fawr-yr odfa ddeg o'r gloch y bore ar faes y Gymanfa-odfa sydd a'i choffa yn deffro atgofion cysegredig Am y dyddiau gynt Pan y siglwyd cedyrn gaerau llygredd Gan y Dwyfol wynt. 'Roedd yno gynhulliad byw a chryno. Disgwylid dau o brif bregethwyr y genedl i gymeryd y maes, y Parch. John Williams, Brynsiencyn, a'r Parch. W. E. Prytherch, Abertawe, dau o bre- gethwyr mwyaf y byd yn ddios. Yr oedd llwyfan y gymanfa yn barod, er mai llwyfan lied ddiaddurn ydoedd,pan ystyriwn urddas diarhebol yr enwad. 'Roedd y gynulleidfa gref yn barod- yn sychedig a newynog am glywed yr Efengyl Fawr, ond pa le mae prif ddon- iau yr uchel-wyl 1 Gwelwyd siom yn diorseddi gobaith o wyneb y dyrfa, a sibrydai pob un wrth ei gymydog, Beth a dybygwch chwi am na ddaethant i'r wyl? Gwelais Dyfed — yr Ardderwydd mwyn-yn edrych yn sobr o siomedig ac mor ddifarddoniaeth yr olwg arno a gwreiddyn o dir sych, neu fel pe bai wedi yfed finegr drwy'i oes, ac nid melus win yr awen. Gofynais i fiaenor safai yn fy ymyl pa le 'roedd cewri'r wyl 1 Nid yw Brynsiencyn wedi dod," ebai, a gwaeth na hyny, nid yw wedi anfon gair o eglurhad." Ble mae Brynsiencyn?" meddwn wrth hen Fugail Methodistaidd. Cefais ateb mwy caredig a grasol gan hwn. Efallai fod ei fodur wedi torri lawr ar y ffordd," ebai'r Bugail, ond ych- wanegai, Gallai bellebru am fodur arall. "Rhy ddrwg yn wir," ebai'r trydydd a holais, siomi tyrfa o wyr bucheddol fel hyn, ac nid dyma'r tro cynta iddo wneud tro fel hyn a ni," ac amlwg oedd fod y person hwnnw mewn tymer ys- tormllyd. Er holi ac holi ni wyddai neb ddim am y glew wr hyawdl o Lwynidris. Nid oedd gennyf un weledigaeth eglur fy hun, ond beiddiais roddi esbon- iad ar ei absenoldeb drwy ofyn cwes- tiwn yn ddistaw i mi fy hun—Tybed fod tymor yr helwriaeth wedi dechreu, a bod yr Efengylwr yn lie lleisio'r udgorn ar faes y Gymanfa, yn trin arfau'r hel- iwr ar feusydd Nimrod 1 Pwy a wyr? Na choeliwch fi, canys dim ond dych- ymmygu esboniad wyf. Pa le hefyd oedd y Prifathraw Prys a'r Parch. W. Prytherch ddydd y Gy- manfa 1 Dim ond y Parch. Philip Jones, Llandilo, ddaeth at ei gyhoedd- iad, a chafwyd odfa ardderchog-rhyw iawn am yr absenolion. Wrth ysgrifennu yr uchod nid wyf mewn un modd am anwybyddu y gweis- ion da fu'n pregethu yn yr odfa ddeg o'r gloch. Mwynheais yr odfa yn rhy- feddol pan ystyriwn mai lleisiau eraill ddisgwyliwn glywed. Pregethodd Jones, Aberdylais, ac Evans, Llanwr- tyd, yn doddedig a swynol, ac ambell flach o hwyl y wir gymanfa yn dod i'r golwg. Ond ni chlywais ganu mwy dieneiniad erioed mewn cymanfa. Nid oedd y dyrfa fel pe'n gwybod y don na'r emyn. Er nad Methodist wyf, cenais fore'r Gymanfa yn fwy na dwsin o Fethodist- iaid oedd o'm cylch. Efallai mai siom oedd wedi lladd ysbryd cerdd. AD- hyfryd iawn hefyd oedd dwndwr y peir- iannau gerllaw ac ysgrech achlysurol chwibanogl y reilwe yn yr ymyl. Nid Green y Bala yw "playground" Godre- aman. Enwog yw yr enwad parchus am ei drefn. Wel, "trefnyddion" ydynt, onide 1 Disgwyliwn-fel un o enwad arall, weled trefniadau perffaith fel y gallwn ladrata ambell bwynt i'n "Hen- wad ni." Siomwyd fi eto. Cofier y cyfyngaf fy sylwadau i ddydd Iau. 'Roedd y programme pregethu wedi ei dorri'n deilchion gan absenoldeb gwyr yr uchel wyliau, a gwyllt oedd gwedd bugail Hebron oherwydd yr amryfus- edd. Os oedd y rhaglen ysprydol wedi ei thorri, tybed fydd y rhaglen ar gyfer y corff yn fwy trefnyddol? Siomwyd fi drachefn. Ciniaw ddirwestol iawn ydoedd. Gyferbyn a phob un eisteddai wrth y bwrdd safai glasiad o ddwfr oer. Bum bron a thorri maes i ganu: Dwr, dwr, dwr, i bob sychedig un, Dwr, dwr, dwr, yw diod Duw i ddyn. Buaswn wedi canu ond ymateliais rhag i'r ewmni gredu mai Bedyddiwr oedd- wn. Ble mae'r te ?" holai un. "Does dim lemwned ymaf" gofynai un arall. Mae'r Cymdeithasfa yn mynd i warth!" eba'r trydydd. Toe, daeth y lemwned, yn cael ei estyn gan "waitresses" a wynebau swynol o sir- iol, ac achubwyd urddas y Gymdeith- asfa. Boed bendith ore'r nef ar ymdrech- ion yr hen enwad parchus hwn. Nid wyf yn ail i neb yn fy edmygedd gwresog o lawer nodwedd ragorol a berthyn iddo. 0 gryd yr enwad yma mae Duw wedi magu a rhoddi i Gymru efengylwyr bendigedig, a phroffwydi u hyawdledd ysol. Trwm yw dyled y t genedl i Dduw drwy'r enwad yma a'i ymdrechion gogoneddus i ledu'r teyrnas Iesu. Ni freintiwyd un genedl a rhagorach efengylwyr a duwinyddion na'r Calfiniaid dwys eu gwedd a sobr eu trem a thrwm eu sang. Tybed wedi'r cwbl fod dyddiau y Gymanfa ar y maes wedi eu rhifo. Dywed rhyw feirniad fod yr eglwys Gristionogol heddyw fel "patentee" a'r "patent" wedi rhedeg maes. Beth yw eyflwr y Gyfeillach a'r Ysgol Sabbothol drwy'r wlad yn gyffredinol-nodwedd- ion Ymneillduol pendant ein cenedl. Yr un modd, gyda phoen y dywedaf am y Gymanfa Bregethu. Mor ddilewyrch yw ei gwedd er's blynyddoedd. Clyw- som filwaith am nerthoedd hen gyman- faoedd Cymru, ond mor ychydig o'r nerthoedd ydym wedi gweld a theimlo yn ein dyddiau ni. Mae to wedi codi yng Nghymru a'i afiaith a'i wane ar ol eilunod materol, ac nid yw pethau mawrion Duw ond enw iddynt. Paffio, cinema, gamblo, a phob rialtwch cyffelyb yw y duwiau addolir ddydd a nos mewn llu o ardaloedd yng Nghym- ru, a mwg allorau rhain welir yn esgyn yn golofnau trwehus, gan flotio allan o'r golwg hardd sylweddau pur y nef. 0! tyred, Arglwydd Mawr." ARMINIUS.
INodion o'r Maerdy. I
I Nodion o'r Maerdy. Yn Neuadd y Gweithwyr ar y 30am o Orff. a'r dydd cyntaf o Awst, cyn- haliwyd dau gyngherdd mawreddog dan nawdd cor undebol y He, yn cael eu cynorthwyo gan rai o brif gantor- ion y Rhondda. Cadeiriwyd nos Iau gan y Cynghorwr H. E. Maltby, M. E., a nos Sadwrn gan y Prif-athro D. L. Williams, ysgol y Cyngor, Maerdy. Canodd y cor dan arweiniad Mr. W. D. Evans y darnau canlynol: "vVe never will bow down (Han- del); "I am the God of Thor (El- gar); (a) "The Wraith o Odin" (El- gar); (b) "0 Lovely Night (Cyril Jenkins); "As Torrents in Summer" (Elgar); "Efe a ddaw (Tom Price), a'r ddau ddarn sydd yn gystadleuol yn Eisteddfod Tir Iarll ddydd Llun, "0 Great is the Depth (Mendel- ssohn), and "The Sea hath its Pearls" (C. Pinsuti). Y mae y Cor wedi bod wrthi yn ddiwyd yn paratoi ar gyfer yr ornest ddydd Llun, a gobeithio na fydd iddynt gael ei siomi. Canwyd gan y rhai canlynol:—Mr. David Rees, bass, "Cwymp Llewelyn," a "See the raising flames arise (Handel); Mr. T. D. Lewis, tenor, "Once again (Sullivan), a "My Dreams (Tosti). Madam M. J. Thomas, contralto, "Y r hyn a garaf fi," a "Return to thy rest (Pughe Evans). Madame Tegwen Lavis, soprano, "Friend (Novello Davies), a "Happy Summer Days. Bu raid iddi ddod yn ol eil- waith, a chanodd "Cartref, nes swyno pawb. Cafwyd dau adroddiad nos Iau gan Mr. P. D. Lewis, Ysgol y Maerdy. Y mae ef yn ffafrddyn yn y Maerdy, ac y mae yn werth i'w glywed. Nos Sadwrn cafwyd gwasanaeth Miss Francis (Llaeth-ferch), o Ystaly- fera, a chawsom ddau adroddiad ganddi hithau, a bu raid iddi ail ad- rodd. Y mae y foneddiges hon wedi gwneyd enw iddi ei hun ar y llwyfan, ac felly nid oes raid iddi wrth ein can- moliaeth ni. Yr oedd y dorf wrth ei bodd yn ei gwrando, a sicr yw y caiff ddod i'r Maerdy eto. Yr oedd yn llawenydd mawr gan bawb nos Iau weled Mr. David Evans, overman, a thad ein har- weinydd, wedi gallu dod i'r cyngerdd. Cariwyd ef yno, gan nad ydyw eto wedi gwella digon i allu cerdded ei hunan, ond i'n golwg ni gwyrthiol oedd ei weled cystal ar ol damwain mor alaethusx a diameu fod gweled y dorf yn sirioli llawer arno, gan ei fod yn gallu gweld y parch mawr sydd gan bobl yr ardal i'w fab galluog. Trefnwyd y cyngherddau gan y Cor, fel danghoseg fechan o'u parch a'u hedmygedd o'r arweinydd, gan ei fod yn ymadael a'r lie, ac yn myned am gwrs o addysg i un o golegau y Brif- ddinas. Gobeithio y caiff nerth ac iechyd i fyned yn ei flaen. Bydd yn golled fawr i'r Maerdy ar ei ol, ond edrychwn yn mlaen yn hyderus at yr amser y daw yn ei ol eto. Talwyd y diolchiadau arferol nos Iau gan y Meddyg S. Glanville Morris, Y. H., ac eiliwyd gan y Parch. Hope Evans (A.), a nos Sad- wrn gan Mr. David Cymro Jones, yn cael ei eilio gan Mr. R. Benjamin. Terfynwyd drwy i'r Cor ganu yr unawd, "Hen Wlad fy Nhadau," a'r dorf yn uno yn v cydgan. Dymunwn Jongyfarch pwyllgor Neuadd y Gweithwyr ar y gwaith rhagorol sydd wedi ei wneyd ynddi. Yr oeddym bron yn credu mai mewn adeilad newydd yr oeddym, gan fod y gwelliannau sydd wedi ei wneyd, nid yn unig wedi harddu yr adeilad, ond wedi estyn llawer at gysur y rhai hynny fydd yn ei mynychu. Y mae yn glod i'r gweithwyr eu bod yn perch- nogi Clyfrgell a Neuadd mor hardd. MEIRIONA. I
ARCRAFFWAITH. I
ARCRAFFWAITH. I Am bob math o Argraffwaith I ymofyner yn Swyddfa'r "Leader" a'i "Darian." 19 Cardiff Street. Aberdar.
Advertising
GWAED! GWAED! i GWAED! MAE IECHYD A BYWYD YN I DIBYNU AR WAED PUR ORYF. IACH A MAETHLON. I Hughes's I Blood Pills Ma. "Hughes's Bloot Pills" yn tiynstf effeithiol at Creu Cwaed Nswydi, Pur a Chryf, felly yn dylanwadu ar htll Organau y Corff, drwy hyny yn laehau Dolur Pon, Olffyg Traul, Biliousness, Afu Ddrarf, Tarddlantau ar y Cnawd, Cornwydon, Scurvy, Piles Fits, Nlrv- ousneis, C w y n t Cwynegon (neu Cymah wst), Poen Cefn, Lum- bago, Corti- rwymedd, Neuralgia, Anhwylder- au yr Aren- api, iselder Y a p r y d, < 8 u r n I y Cylla. I IIBENYWODt At Anhwylderau tueddol I bob Gwraig, Mam a Merch o bob oedraa mae Hughes's Blood PIIII" ya nodedig o effeithiol. Rhodder prawf arnynt. RHYBUDD PWYSIG. Wrth brynu y Pilla hyn gofaler rhag gael eich twyllo. Mynwoh weled y Trade Mark, sef llun Calon fel hys- ?- ?  \¡î "i(J::llk; *??  ar bob blwch. Heb hwn, twyll ydyw. Gwrthodwch bob peth arali. Ar werth gan bob Chemist a Stores am 1/11, 2/t, 4/B. Neu danfonwoh el Gwerth mewn Stamps neu P.O. at j Perchenog— JACOB HUGHES* MANUFACTURING CHEMIST, M.P.S., L D.S Penarth, Cardiff. Can, LlenaCweriq Gwaithy dlweddar Myfyr Wynn, sef BACHAN IFANC Y DARIAN. Ceir ynddo ADGOFION AM 8IRHOWI A'R CYLCH, DARNAU BARDDCNOL A'R LLYTHYRA NEWYDD. Pris 1/. Drwy'r Post 1/2. 11 w gael o Swyddfa'r DARIAN, neu oddiwrth Mrs. Williams, Newsagent, Aberaman. LAb; If..S BLANCHARD'S PILLS Are unrivalled for al Irregularities, &c., they speedily afford relief and neve rfail to alleviate all suffering. They supersede Pennyroyal, Pil Cochia, Bitter Apple. eta. Blanchard's are the Best of all Pills for Women. Sold in boxes, 1/1 i. by BOOTS' Branches, and all Chemists, or post free. same price, from BSLIB MARTYN Ltd., Chemists. 3 DALSTON LANB, LONDON Free Sample and valuable Booklet. post free Id. stamp S* A PAGE Book about Herbs and how to use ?)?t them. Post free. Send for one. Trimnell, The Herbalist, 144 Richmond-road, Cardiff. Established 1879. PLEASE NOTE THE ADDRESS. TO prevent fraud see that you get Estab- JL lished 1879 on every label and wrapper of my preparations, without which none are genuine.—Trimnell, The Herbalist, 144 Rich- mond-road, Cardiff. TRIMNELL'S PILLS AND POWDERS JL have cured thousands. Why not you ? See that you get "Established 1879 on every label.—Trimnell, The Herbalist, 144 Richmond Road, Cardiff. Agents wanted. EVERY WOMAN! Should send two stamps for our 32 page Illustrated Book, containing Valuable Information how all Irregularities and Obstructions may be entirely avoided or removed by simple means. Recom- mended by eminent Physicians, as the only Bafe, Sure and Genuine Remedy. Never Fails, rhoueands of Testimonials. Established 1862, MR. PAUL BLANCHARD, Olarwnont Bouse, Dalston T ane, T ondoii- ETO DDIWRNOD ARALL GWEDDI AM BOB DYDD O'R FLWYDDYN, GAN J. H. JOWETT, M.A., D.D. CYFIEITHBDIG I'R GYMRAEG GAN Y DIWEDDAB WILLIAM THOMAS, LLANGEFNI. GOLYGWYD GAN Y PAROH. H. ELFED LEWIS, M.A. PRIS SWYLLT. LLUNDAIN Cyngor Cenedlaethol yr Eglwysi Rhyddion Z Efengylaidd, Memorial Hall, F,-C. Y FORD. Yn oynnwys arlwy fisol am tlwyddwyD i bl&Ut 0 bob oed, sef 13 o Bregethau A 13 o Delynegion. Mae'r gyfroJ wadi 'i hadolygu lD y mood mwyaf frafriol 96- Y Wasg Gymreig, megis Y Beirniad, Y Brytlwn, Y Tyst, Oymru, Oymru'r Plant, Serm cymra, Seren 7 Drysorfa, Alvct.h, yarac u y mae r Aw d r wedi derbyn Uu Ó lythyrau caumol oddiwrtb bregethwyr,   ?? wedi i>w 0hael ar dderbyniad Postal Swlltgwiy Awdw^- T. VALENTINE EVANS, CLYDACH, Nr. Swansea. Athrofa Aberystwyth (UN O'R COLEGAU YM MHRIFYSGOL CnmV). P,rifathraw-T. F. R.OBEBTS, M.A., LL.D. Parotoir yr efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prifysgol Cymro. Zx. • amrvw 0 YBgolorinetban (rha o honynt gyfyngedig i Gywry) 7 llwYddYm hon. Am fsnylioll pellach, ymofluer a- H. DAVIES, M.A., Oofretlrydd. Dywedwch wrth bawb: "Y ma. DA V/ES'S COUGH MIXTURE yn rhyddau Peswoh." ANWYD, PESWCH, INFLUENZA. -Mae rha,Ï'n gyda ni bob &miser. Pair hinsawdd gyfnewidioI fod Ilswer 0 ddio- ddef oddi r rf B"" wch Bronchitis, P&?, ddefoddiw?rthBe??h??? Difyo Dolur G???.n F.ddyguu?th « Daviess 0«»8B k Mixture" etto w 1 blaen, ac yn caeI ei gwerhf&wrogi 78 fwy nag erÏoed, bob -niser wrth law, y* feius, yn C:pnhesu y frest, ac rhydd- I hau y phlegm. ? ?y dose mewn pryd yn ddigon. I/Ii a 2/9 (p0stage, 3C.)- ffcGHDAWES ChU.st, MACHYN. LLETH. THE Aberaman & NJountain Ash Billposting and Advertising Co. Proprietors of the most prominentstatioal In Aberaman, Cwmaman. Cwmbach. Abercwmbol. Aberdare and Distrlol. ADVERTISE BY BILLPOSTINB. EVERYONE SEES POSTERS. AH comnunicatiods and parcels .houid b. .ddresKd.o >b. M_AN_A?GER. Public Hall & Institute, Aberaman, Aberdare Tel. P.O. 12, Aberaman. AM BOB MATH 0 AEGRAFFWAITH YMOFYNKR YN Swyddfa'r Leaded" A Swyddfa'r 19 CARDIFF ST., ABBBDAB. J— DOWN & SONS, FOR GOOD SUBSTANTIAL Furniture, Bedsteads, Bedding, Carpets, And every Description of HO USE FURNITURE. CABINHT WORKS:— CITTTO T1 21 High 0 Morris Lane, Swansea. The Largest and Cheapest Stoaty Cabinet manufactory iq South Wales. Illustrated Catalogues free on appZication. IMMENSE STOCK TO SELECT FROM. Carriage Paid an all Orders above &Igo or Delivered Free in e., own Vase.