Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

16 erthygl ar y dudalen hon

. EIN IAITH, EIN GWLAD, A'N…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

EIN IAITH, EIN GWLAD, A'N CENEDL. (CAN "AWSTIN.'O LIwTcidrodd. y GrermaniaLd, yr wythoos ddiweddaf, i roddi prawf arall o'u hatgas- rwydd at y wlad hon a'u cred ddiragog yn eu llwfrdra hwy eu htmain drwy lod- ruddio a chlwyfo dros eh we' chant o bobl ddiniwed, y mwvaf rif yn wragedd a phiant, yn Scarborough, Whitby, a Hartle- pool, yn Sir Gaerefrog. Cymerodd sw-yddog- lon y Llynges Ellmynaidd fantai6 ar y niwl dudew a doai'r mor i groesi o Wil- helmshaven yn syth i Vaaiau y trefydd a nodwyd, ac am wvth o'r gloch yn y boreu dechreusant saethu, nid at longau na mor- wyr na milwyr, ond i ganol tai ac hetlydd. l'arhaodd y galanastra am awr, ac er fod llongau rhyfel l'rydain yn mhell, bu ym- ddsangosiad un o honynt rn ddigon i droi Llynges Gwilym yr Ynfyd yn ol t1l3'U porhhladd eu hunain. Ymgvrch teilwng o lolruddion, ond «nnhed-lwng o nnrhyw wlad na ehenedl wareiddiMig. id oedd un amcan i'w gyrhaedd ond difa. bywydau rhai na allent amddiffyn eu hunain a dinystrio tai ac eglwysi. # Ychydig nitwer yn ol yr oedd Archesgob Caerelrog yn beio rhai o newyddi-adll run Lloegr am ysgritenu yn rhy gryf yn prbyn y Gaidar, yn bersonol, ac yn dweyd fod yn ei fynwes ef goiion cyne-s am foneddigeiddrwydd a churedigrwydd yr Ymherawdwr. Dichon iod y gwr parcli- edig ac urddasol wedi newid ei feddwl erbyn hyn, oblegid y mae un, o leiaf, o eglwysi y sir y mae yn byw yuddi wedi ei dinystrio gan belinitanllyd ci gyfaill caredig a boneddigaidd, a thra thebyg y huasai pal-as yr arehosgob ei hun wedi cael tftimlo nerth cyflegrau tyner y Uofruddion boneddigaidd a charedig onibai ei fod yn rhy bell o lan y mor. Gwelais, hefyd, ddarlun tarawiadol iawn o etfaith y pelau ffrwydredig ar fur un o gapeli y Bedydd- wyr. Feallai fod y Germaniaid yn meddwl y gallai fod yr Archesgob wedi rhedeg i ymguddio mewn capel Y mncilld U 01. Ond er gwaethaf holl ymdrechion y llof- ruddion Ilwtr, y mae diwedd y rhyfel, a buddugoliaeth v cenedloedd unedig, yn dyfod yn nes bob dydd yn awr. Ar y < yfandir, gwelir effaith gwasgfa byddin- oedd l'rydain, Ffrainc, a Belgium ar y Germaniaid, ac yn ol v maent yn mvned, fel y gellir disgwyl clywed C'yn hir eu bod allan o Fir-.Aine-ac o Belgium. l'elly, er fod achos galaru yn lielynt truenms pobl ddiniwed glanau mor Sir Oaerei'rog, y mae dydd dialedd dynoliaeth a.r :rigion gwaedlyd Prws?ia yn mcr o Jbd bron ar wa?rio. BrvMpd v boreu. bi-on ar w-awr i o. BryKied v boreu. ';¡": vAr gwaethaf y gelyn, gwelaf fod y (''m- ^eithasau Cvmreig a'r Cvmrodorion yn fpyned yn mlaen a'u oyfarfodydd. ac yn <|adw'r tan Cymroaidd yn llosgi mewn (fannoptid o fynwesau yn Neheudir Cymru, •ft1 er gwaethaf y tywydd anffafriol y mae jf cynulliadau yn rhagorol. Fel y gwelir eddiwrth oliebiaeth mewn eolofn arall, bu jr Parch. Moelwyn llitw.9 yn duriithio yn jthydaman nos Fercher ar Ddychymyg," 41 phrofodd i bawb oedd yn brasecol fel y gall craffder ac hyawdledd ddyddori, cynulLiad cymysg a chysylltu "gwlad hml" gyda gorchwylion ac amcanion a gorchest- ion byd drwy nprth dolen gydiol y natur ddeublyg sydd ynom. J Methais gael cytie yr wythuos (Idi wedda f i nodi llwyddiant cyfarfod Cvmrodorion Abertawe, yn mha un y bu 4iwili yn rhod-di ei fraslun deniadol o Fywyd Pen- nillion Telyn." Dywedir wrthyf na fu cwrdd mwy hwylus na blasus na gwresog erioed o Gymry Cymredg yn Abertawe. Pa un ai cywir y dywediad ai peidio, nis gwn. Ond hyn a W1)-am ddarlith Ion a des- grifiadol, a chan a phennill a throne ar delyn gwlad y bryniau, anhawdd dirnad gtvell noson nag a gafwyd yn neuadd eang y Dtiarllenfa Gyhoeddus. Cynulliad lluasog, yn disgwyl ac yn derbyn mwyn- had, ac yn dangos, fel yr elai y munudau yn mlaen, fod iaith ac awen a darfelydd a barn, yn ogvstal a thine y tanna-li a llairs a medrusrwydd meistrolgar y datgeinwyr, yn cael eu ihedmygu a'u g-werthfawrogi, :un fod y gynulleidfa yn d«tll kuth ac yn crdfynod ag ysbryd y rhai oeddynt ar y Hwyfan. Dyna ddirgelwch y Hwyddiunt a gaed. Crnorthwywyd y darlithydd gan Mr. George Thomas, Bettws, Rhydamnn, gyda'i delyn, a chan y (faitganwr Mr. Edgar Thom-ivs, Ponta.ronhis--dau gamp- wr ar eu celtvddyd. Ac ar ol cryn dipyn o alw arna, a churo dwylaw, torodd y dar- 1 i rliydd-i'ardd-bregeth wr-ath raw Ysgol y Gwynfryn, ei hun allan i byncio tri nen bedwar pennill i ddarlunio un ran o'i anerchiad. 0 hyn allan, gellir yn deg uiyn am unawd gan Gwili. A bydd ei alwad ar Gymry Abertawe i ddeff ro ac i greu cydwybod Gymreig yn y dref boblog yn qici- o ddeffro bywvd newvdd yn mhlith goreuon ein cydwladwyr. Yr oedd angen am rywun i seinio corn gwla<l ar bwnc mor bwysig, a phan wehr blaenffrwyfch y dadebriad yn y dref, bydd ysbryd Sion Tndnr, gynt, yn adgofio Gwili ac yn cy- hoeddi:— a Cei glod o fyfvrdod faivr, A da dylych, hyd elawr, Tra gwneir tai, tra caner tant, Tra fo Cymro'n can amrant."

NEWYDDION LLEOL AI CHYFFREDINOL.

CWMAMMAN.

-MINION AMAN.I

Advertising

OPEN ALL DAY ON THURSDAY.I

GORSEINON. I

' ITAMEIDIAU AMRYWIOL. j -

EISTEDDFOD GENEDLAETHOL I…

FOOTBALL. I

[No title]

Advertising

WALES & AGRICULTURE ¡WALES…

HISTORIC CASTLE RAZED.

[No title]

Advertising