Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

27 erthygl ar y dudalen hon

N0D30N AR BYNCIAU YR ; WYTHNOS.…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

N0D30N AR BYNCIAU YR WYTHNOS. | (Gan AWSTIN.") U Gorfodaetli neu wirfoddoliaeth" ydyw pwnc y dydd, ac er nad yw yn lyosibl proffwydo beth a wna y Llywodraeth, :ia i pha beth fydd y canlyniad os daw gorfodol i rym, y mac y wlad yn ferw [ ,gwyllt yn dadleu'r cwestiwn, dros ac yn erbyn. Fel y gwyr pawb y mae Mv. Lloyd George yn gryf dros oriodae-fh; o'r t ochr arall, y raae Syr John Simon, yr Ysgrit'enydd Cartrefol, wedi ymddisw*ddo am na all gytuno a mwyafrif y Llywod- raefh ar y muter. Bydd y mesur o flaen Ty y Cyffredin cyn yr vmmddengys y llinellau wyihnosol hyn, a chawn weled •beth a ddigwydd yno. Hyd yn Jiyn, y mae y Gwyddelod yn cael en hesgtxsodi rhag gorfodaeth fihvrol, a chan fod glowyr Deheudir Cymru yn gwrthdystio drwy eu cynrycliiolwyr a'u harweinwyr, yn erbyn iinrlivw flurf 0 er«esdaeth. filwrol dan unrhyw amgylchiad, creir sefyllfa anhawdd gwcled ei plien draw. Dichon mai myned drwy y Senedd 'Wna y mesur, er gwaethaf gwrth- wynebiad; ac, o'r ochr arall, feallai yr ymddiswydda y Llywodraeth ac y ceir etholiad cyffredinol. Wrth gwrs, y mae bob amser y posibilrwydd o gad ffordd ganol. BETH AM ORFODAETH? Yn y cyfamser cawn sicrwydd fod Arglwydd Derby yn ystyried ei ymdrech e.f ei liun yn un sydd wedi bod yn fetliiant i gyrhaedd yr amean meWn golwg, gan fod etta dros chwe' chan mil o ddynion ieuainc, heb ofalon teuluol arnynt, hub ymrestru. Y niae Cynghor Gwei thiol Mwnwyr Deheudir Cymru wedi galw ar swvddog- ion Cynghfair Mwnwyr Prydain Fawr i sefyll yn erbyn gorfodaetli ac i alw cyll- hadledd o gynrychiolwyr glowyr pob rhan 0'1' wlad i ystvried v sefvllfa..Fel y eaif pethau yn bresenol, cynhelir y gyn- hadledd liono ar y Ilain-os na orfodir ,hadl?,,dcl liono ar y "'YDlud y dvddiad i tfmser eynfc gan amgvlchiadau nas gellir eu hocgoi. Ond dyna y sefyll fa yr awr. AR FOR TYMESTLOG. Pan gyfeiriais, yn fy nodion diweddaf, at y tywydd tymestlog a gatvsom, yr oeddwn yn gobeithio ein bod wedi gweled .y gwaethaf, ond erbyn byn y mae yn I rhaid cofnodi dyddi-au a iiosweititiatt wynt a dinystr mawr ar longau yn ymyl porthladdoedd Abertawe a'r ardal gvlch- ynol. Galwnl bywyd-fad v Mumbles a llan bum' gwaith mewn flaii ddiwrnod; boddwyd tri o ddwylaw bywyd-fad Port Eynon pan yn ceisio achub ac ymgeleddu morwvr oeddynt yn yrnladd a thonau'r weilgi; a dvwed hen drigolion glanau Gwyr na welwyd y fatl| dym«s!l o lewii cot polil ydynt yn brofiadol yn ngorchwyl- ion achubwyr bywydau meib y doiu Dangoswyd hefyd fod eto arwyr yn Nghymru, ar for ac ar dir, a a berth ant en heinioes dros eu cyd-ddynion heb betruso mvmrvn. I GWYR Y BETTWS A GLYNDWR. I "Gair n-eu ddau," ys dywcd ambell bregethwr, wrtli fyned yn mlaen," i ,longyfareh Cymry aiddgar y Bettws ar eu dathliad, -u dtill o ridatlilu, pnm-can- mlwyddiant Owain Glvndwr. Xid oes dim yn fwy tebyg o eicrLau parhad yr ysJjryd Cymreig yn ngwyneb llifeiriant Baisnigaidd Lancashire yn -q v rf ry r,. Aman, na datlilu coffadwriaeth arwr mor nodweddol o boHpeth goreu Cymru, mewn rhyddid a diwylliant, ag ydoedd Glyn- dwr. Nid wyt yn eicr pa un a ydyw Mr. Morgan George yn un o ddisgynyddion y ■milwyr glew a bleidient (fiyudwr, ai peidio, ond y mae brodorion y Bettw. wedi proii i'r byd fod yr ysbryd ceoedl- aethol mor fyw ag erioed yn yr hen blwvf hwn o Sir Gaerfyrddin, gan eu bod hwy a bechgyn Rhydaman wedi ymrestru dan faner eu gwlad yn y flwyddvn 2915 mor wladgarol ag y gwnaeth eu cyndadau bum'-can-mlynedd yn 01. Natnr y gwaed yn y cyw (fel y dywed gwyr Cwm Khondda). Unwyd y De a'r Gogledd ar yr achlywir presenol. fel y gwneid yn myddiau Glyndwr, gan y Parch. Ellis Jones, B.A., athraw deheuig o'r Gogledd, sydd yn arwain yn llwvddianus a13 yn wresog dosbarth Cymreig Bettws-min-yr- Aman. MR. W. E. MORGAN. Fel Ion gyfaill, goddefer i mi draethu fy nghydymdeirulad gyda Mr. V*- E. Morgan, Abertawe, ar farwolaeth ei fab. Gallaf edrych yn ol dros ysbaid liir o dreigliad y blynyddau wrth adgofio i mi fy hun y troion cvntaf y cyfarfyddais a Mr. Morgan, y tad, fel cynrvchiolydd llaf-nr, ac er'f; blwyddi, bellach, fel goruch- vvliwr mwnwyr Gorllewinbarth Cymru. Fel un sydd wedi dioddef amser liir o afiechyd trwm fy hun, gallaf deimlo gyda dwysder inivy na'ý cytfre<lin dros Mr W. E. Morgan yn ei alar dwfii sydd yn dilyn ei nychdod maith ei ei hunan. MFT. J. W. JONES—DDOE A HEDDYW. Wrth ddarllen yr lianes diddorol a ym- ddangosotkl yn ngholofnau Saesnig y newyddiadur hwn, ychydig ddyddiau yn ol, am y cyfnewidiad yn ngoruehwvliaeth swyddfa bwysig y Prudential" yn Aber- tawe, ehedai fy mefldyliau yn ol yn m he 11 i ddyddiau fy mebyd. Pwy feddyliai yn awr am weled Mr. J. W. Jones, Y.H., yn adrodd, mewn cystadleu- aeth, "'R<>edd Meryn bach unwaith, heb hedeg erioed, Mewn nyth fach o fwiswng yn iiglianol ycoed;" fel y clywais i ef P ac vniau yn awr yn 60 mlwvdd oed. Yr oeddtwn wedi bwriadu adrckld y darn fy hun, ond yn ngwyneb adrod^Jjad campus Mr. Jone. oedd yn hynach ac yn well adroddwr na mi, bum yn ddigon doeth i sefyll allan o'r gystad- lenafth yn M'hon typridcl; a dyma 11i Nn gymdogion agos etc. wedi nnvy na deu- gain mlynood-a.c efe yn wr prohadol, tel ininau, efiiyn hyn, o lawer iawn o befchau ieblaw adrodd darnaru barddonol am y deryn bach a ehedodd dros ymyl ei nyth. Bydd fyw bvtli, o frenin! ATGOF BYW AM El OLYNYDD. Ac yn awr. wele Mr. Jones yn cael, fel olynydd iddo yn y swyddfa balasol yn Heol y Cast ell Mr Joseph Williams, gvda'r Jnfn y mae genyf adnaJbyddiaeth a ddyg adgoflotl ugain rnlynedd yn ein gyri'a. Pan gwrddais ag ef dydd Mawrth yr oedd yn wr golygus, ar ben a gwynebpryd yr hwn yr oedd prawfion egiur fod amser yn myned heibio yn dyner ac yn ysgafn ei law. Cawsom ymgom am y dyddiau gynt, a chyfnewidiadau y cyfnod yn JSghwm Rhondda ac yn Abertawe. I mi yr at got mwyaf tarawiadol ydoedd am ddigwyddiad rhyfedd yn nyddiau y JJiwygiad yn 1904. Yr oeddwn wedi bod to siara<l ar y telephone gyda Mr. Ben Davies gorueli wyliwr v mwnwyr yn JSghvrm Rhondda, yr hwn oedd yn byw, ar y pryd, yn Ton Pentre. Wedi i ni ddarfod yr ymgom am y pwnc oedd dan sylw, gofynodd Mr. Dalies i mi wrando am fynyd yn mhellach. Gwnes Jlvnv, a ehlywais leisiau swynol yn cauu. yn nhy Mr. Ben Davies, eiriau emyn anfarwol ll'raerhog: Dynia Gariad fel y moroedd, Tosturiaethau fel y 111" —a dvwodwy d wrthyf mai Mr. WiHiams a rhai cjdeillion oeddynt yno yn canu, wedi dyfad o gyfarfod yn yr ardal. Yr oeddwn i, ar y pryd, yn fy nghartref yn Mhontypridd. a dygid y lleisiau -y d it'r vifren wefrol o'r Ton i Boutypridd- rhyw naw milldir o ffonkL "Pwy all beidio cofio am y fatli amgylchiad?

FIPIOSION 81 OIL STEAMER

Advertising

PROBLEM OF WOMEN WORKERS.

COFFIN LOST 111 FLOODS I

TRAIN LEAVES THE RAILS.I

Advertising

THE LUSTROUS PLANETS I

SOCIALIST PAPER SEIZED I

[No title]

SWANSEA PROBLEM I ———.———i

BROKE INTO THE SCHOOLI

MINERS' COUNCIL MEETS ]

FOOTPATHS, WACES AND TENDERS.I

THE TSAR'S VOW.I

MEETING OF LOCAL TRIBUNAL.…

WITHOUT HiS PAPERS. I

P. & 0. LI!IER IN COLLISION.I

SATURDAY'S FOOTBALL.I

THE TALE OF- AN INN

[No title]

RUB WEAK, ACHING BACK, STOPS…

DISORDERLY NEW YEAR SCENES…

Advertising

LORD DERBY'S REPORT

THE INDISPENSABLES. I

Advertising