Yr Amserau

RHODFEYDD 0 GYLCH CARTREF. I Siencyn, a Sidms, a Sion. I I (PARHAD O'R RHIFYN DIWEDDAF.) I Siencyn.-Wel, Siams bach, pa sut yr ydych chwi heddyw ? Siants,-Canolig iawn wyf fi, Siencyn facb, heddi'n wir. Siencyn— Canolig O ie, pur sal ydyw hyny, yn ol iaith y De', onite? Rhyw air lied aneglur ydyw hwnyna hefyd. Pa un ai canolig o iach ai canolig o afiach ? Sia,ms.-Gan bwyll, Siencyn, y mae yn llawn cystal a'ch "symol," a'ch "pur iach," a "phur sal'' chwi yn y North. Beth sydd a wnelo purdeb a salwch, hawyr ? Siencyn.-Il Symawl;" hyny yw, yn un swm, y natur heb fyned yn gandryll gan afiechyd," goeliaf fl. Ac am y pur sal," y mae bwnyna yn ddigon eglur, sef sal yn ddiffuant, a sal yn ddigymysg. Y mae llawer iawn yn cymeryd arnynt eu bod yn afiach, ac ereill yn dychymygu eu bod felly ae y mae Ilawer ereill a'u salwch yn gyfansoddedig o afiechyd corff a diogi, neu ddifaterwch, neu iselder meddwl yn gymysgedig, a'r naill yn achosi y llall. Y mae arnaf ofn mai tipyn o gymysg yw salwch y cyfaill Siams, ac nid ei fod yn "bur sal." Siams.—O na, mae gwaeyw yn y pen, ac an- esmwythder yn y cylla. 'R'wy'n dost iawn. Siencyn.—Ow, druan, ond dywed i mi, pa beth a gymeraist ti i swper neithiwr, Siams ? Siams.—Dim ond tamaid o fara a chaws wedi ei bobi. Siencyn.-Yr oeddwn yn amau. Dyna ddysgl- aid annrheiladwy ffrins y Deheu. A pha sawl cetyn o dybaco wedi'n, Siams ? S.iams.-Dim ond dwy bib neu dair. Siencyn.-Caws wedi ei bobi, a dwy bib'' neu dair o dybaco, a chysgu yn y siamber gyfyng yna; wel, pe bai dy gylla di o ledr, a dy ben di o haiarn bwrw—ond ni waeth heb siarad Gad i mi festir yr ystafell fach yna, Siams. Dyna fe, rhywbeth fel tair llath ysgwar, a dim modd i agor y tipyn ffenestr. Bwyta swper annhreiladwy, syfrdanu'r cylla a'r giau a mwg tybaco, a cbysgu mewn pobty cyn waethed a "thwH du Calcutta," heb un dy- feryn o awyr pur ynddo Hap dda dy fod yn ddirwestwr, Siams. Pe buasit yn golclii y caws a'r mwg i lawr a gwydriad o ddiod feddwol, yn ol yr hen amser gynt," ti fuasit wedi mygu yn y cwt cynil yma, goeliaf fi. Er mwyn pobpeth, myn chwaneg o wynt iach i'th ystafell gysgu, Siams. Sit,ins.-Y mae arnaf fi ofn aer y nos, Siencyn. Siencyn.-Il Ofn aer y nos," stori hen wrach! Pa beth a wnaiff awyr y nos i ti, a thithau yn cynhesu yn raddol ac yn gomfforddus mewn gwely sycli, o dan y dillad esmwytb yna? Ofna dy anadl treuliedig dy hun, Siams; y mae hwnw yn wenwyn pur; y mae awyr y nos yn berffaith ddi- niweid wrth hwnw. Oni wyddost ti dy fod yn tynu awyr i'r corff bob anadliad, a bod yr ysgyfaint yn ei ddatgyfansoddi, gan dynu hyny o faetb sydd ynddo i'r corff, a bwrw y gweddill anmhnr allan yn yr adanadliad ? Ond yn yr ystafell fach yma, gan nad oes ynddi gyfleusdra i ollwng awyr twym llygredig allan nac awyr pur i mewn, yr wyt ti wedi bod ar hyd y nos yn anadlu ac anadlu ac ail- anadlu dy anadl trenliedig dy btin bron na ddy- wedwn fel yr hwch yn ymdreiglo yn y dom," o'r hyn lleiaf, fel y ci yn dychwelyd at ei chwydfa. Am ffyrHng na wnawn I ath ystafell di fel y bydd Dr. W-, y meddyg enwog yn Llundain, yn gwneyd ai gwsmeriaicl cleifion. Sian>,s.—Siwt y bydd ef yn gwneyd, Siencyn ? Sieizeyn.-Fe glywais ddweyd mai'r peth cyntaf a wna re wrth ymweled ar cleihon, druain, a fyddo yn gorwedd mewn ystafelloedd caetbion, heb gyf- leusdra i'w gwyntio, fel hon, fydd ystwffio blaen ei ffon, neu ei umbrella, drwy'r ffenestr, i wneyd ffordd rydd i awyr iach gynywair. (A chwareu teg iddo, fe ddywedir y bydd ef yn anfoa y gwydr- wr, i iawn drefnu'r agoriad, ar ei draul ei hun wedi'n.) Gwyn ei fyd na ddeuai y doctor yma i ymweled a bwthynod trefydd a phentrefydd y Dywysogaeth hefyd. Siaiiis.-Wel, yn siwr, Siencyn, ni ddarfu i mi ddim meddwl fod cymaint angenrheidrwydd yn yr adnewyddiad awyr yna, ond yr wy' I'n gweled, wrth a 'wedasoch yn awr, ei fod o bwys. Siencyn.-O'l' pwys mwyaf, Siams. Y mae yr oes yma wedi cerdded yn mlaen yn o dda i ddeall pa beth sydd ddiod iacb, sef dwfr; ond ychydig sydd yn dirnad y pwys o gael awyr iach. Rhaid i ddyn gael bwyd iach, a diod iach, ac awyr iach hefyd. Awyr yw y dwfr ar y felin, Siams, neu'r gwynt ar y felin yn hytrach, ae y mae llwytho'r cylla a chaws wedi ei bobi, neu rhywbeth mwy diniweid na hwnw, a chysgu mewn ystafell heb awyr drwyddi, mor ffol a phwnio yd ar y felin a throi y dwfr neu'r gwynt ymaith, a llawer gwaeth na hyny. Chwareu teg i'r bol, druan Gan ei fod yn gorfod gweithio nos A dydd, heb gael gor- phwyso dim fel yr aelodau ereill, gadewch chwareu teg iddo weithio. Gwynt i'r felin, beth bynag, ac nid hwsmonaeth Pharoah gyda'r Israeliaid gynt, sefrhoi arnynt wneyd priddfeini heb wellt. Siams.—Yn siwr mi fynaf fi y gwydrwr yma heddi'. Siencyn.-le, Siams, myn y ffenestr i agor yn y cwr uchaf, a chadw hi dipyn bach yn agored bob nos, haf a gauaf, 'does berygl yn y byd, ond fe fydd yn iechyd i ti. A rhag i ti feddwl mai fy mympwy I ydyw'r cwbl, gwrando pa beth a ddy- wed un o ysgrifenwyr mwyaf philosophyddaidd yr oes hon :—" Pe gwyddai y boblyn gyffredin yr byn a wyr dynion celfyddgar am ansoddau yr awyr, hwy a fyddent mor awyddus i gael cyfiawn- der iach o hono ag ou hymborth avail. Yr hon bobl.a dyhid erioed iddynt farw trwy wenwyn, yn yr oesoedd tywyll, (a tbybid felly am bron bawb o ryw hynodrwydd, a fyddant farw yn fwy disymwth na chyffredin,) nid ydynt mor luosog a'r rhai sydd yn marw yn ystod pob blwyddyn wedi eu gwen- wyno gan awyr anmhur." (l'w harhau.)

Y GWAHAN1AETH HANFODOL SYDD RHWNG EGLWYS CRIST AG EGLWYS LOEGR. GAN Y PARCH. W. THORN, CAERWYNT. (Parhad o'r Rhifyn diiveddaf.) 17. Yn yr Eglwysi Apostolaidd ystyrid gwyliau, ymprydiau, bwydydd, a gwisgoedd fel pethau di- bwvs, ac fe'u gadewid i farn a dewisiad unigolion. Yn Eglwys Loegr y mae yr holl bethau hyn wedi eu gosod a'u trefnu wrth gyfraith; ac y mae llawer o gydffurfwyr selog yn rhoi mwy o bwys ar gyf- lawniad manol o honynt, nag ar ffydd yn Nghrist, neu sancteiddrwydd buchedd. 18. Nid oedd yr Eglwysi Apostolaidd yn meddu defodau dyryslyd, na ifurnau gwasadneth a gweddi, o ordeiniad dynol; ond addolai Cnstionogion mewn symlrwydd a rhyddid; a'r gweinidogion a weddient yn ddifyfyr, megys y'u cynnorthwyid gan Dduw ond yn Eglwys Loegr y mae defodau rhodresgar, a gweddiau o ddyfais yn cael eu gosod fel iau ar warau ei dysgyblion. 19. Yn yr Eglwysi Apostolaidd, yr oedd pawb a addefent y pen, gan gredu prif athrawiaethau yr efengyl, a bucheddu yn sanctaidd, er gwahaniaethu o honynt mewn pethau llai, yn cael eu derbyn ac ymddwyn tuag atynt fel brodyr Cristionogol. Yn Eglwys Loegr, y mae anghydffurfiad addefedig ag un ddefod anysgrythyrol yn gwneyd yr aelod neu y gweinidog duwioIaf yn agored i gerydd neu ys- gymundod. 20. Nid arferai yr Eglwysi Apostolaidd arwydd y groes, na thadau a mamau bedydd, ac ni chym- erent arnynt ail eni eneidiau yn sacrament y bed- ydd ond yn Eglwys Loegr ni ellir cyflwyno plentyn i Dduw, yn gyhoeddus, heb wneyd yr arwydd hwn, defnyddio y meichiafon, a dysgu yr athrawiaeth grybwylledig. 0 21. Nid oedd yr Eglwysi Apostolaidd un amser yn cyflawni y ddefod o Gadarnhad Esgobawl, er rhyddau meichiafon oddiwrth eu haddunedau tor- edig, neu sicrhau ieuenctyd, yn ddiwahaniaeth, eu bod wedi eu hadgenedlu, ac yn mwynliau ffafr Duw. Yn Eglwys Loegr gofalir am wneyd hyn bob trydedd flwyddyn, neu oddeutu hyny. 22. Nid arferai yr Eglwysi Apostolaidd neillduo dyddiau, neu sefydlu gwasanaeth crefyddol er cadw cof am weithredoedd neu angau unrhyw fod dynol. Y mae Eglwys Loegr wedi neillduo lluaws o ddyddiau, a ffurfio gwasanaeth arbenig er coffetu gweithredoedd a marwolaeth rhai o'r dynion gwaethaf a fuant mewn bod erioed. 23. Gweinyddai yr Eglwysi Apostolaidd Swper yr Arglwydd i ddynion yn yr ystum arferol wrth brydiau bwyd yn gyffredin; ond yn Eglwys Loegr gorfodir y cymunwyr i amgylehynu allor, ac ar eu gliniau fwyta ac yfed y bara a'r gwin, yr hwn a gynnwys "ryfedd ymgorfioriad coi-ff a gwaed Crist." 24. Yr oedd yr Eglwysi Apostolaidd yn cael eu gwneyd i fynu yn unig o rai oeddynt o ran proffes yn iach yn y ffydd, a sanctaidd yn eu hymarferiad, gan fod pawb ereill yn cael eu can allan o aelod- aeth; ond y mae Eglwys Loegr yn derbyn i gyflawn gymundeb Cristionogol bob oedolion bedyddiedig, doeth ag anwybodus, rhinweddol ag anfoesol. 25. Nid arferid yn yr Eglwysi Apostolaidd ym- grymu tua'r dwyrain, nac wrth enwi yr Iesu; na newid eu hystum ar ddarlleniad amryial ranau o'r ysgrythyrau na chefnogi cyfatebion trystfawr y bobl. Yn Eglwys Loegr y mae yr holl bethau ynfyd hyn yn cael eu hystyried yn nodau o wir gydffurfiad. 26. Yn yr Eglwysi Apostolaidd nid oedd bugeil. iaid eglwysig yn honi unrhyw hawlion arbenig i addysgu, priodi, bedyddio, a chladdu yr holl bobl, nac yn cymeryd arnynt sancteiddio muriau cerrig a mynwentydd, nae adgenhedlu yr holl ieuenctvd, na madden i'r holl rai a fyddent yn meirw, na'u hanfon oil i'r nefoedd wedi eu marw. Yn Eglwys Loegr y mae y rhai hyn i'w cael yn mhob esgob- aeth, ae yn cael eu eyfrif fel rhanau hanfodol, ac addurniadau ysplenydd, y grefydd wladol. 27. Nid adwaenai yr Kglwysi Apostolaidd mor fath sefydliadau ag a berthynant i Eglwysi Cadeir- iol, a'u deoniaid, prebendariaid, canoniaid, a'r cyffelyb, yn derbyn talion mawrion, ac yn gwneyd ychydig o waith. Yn Eglwys Loegr y mae y rhai hyn i'w cael yn mhob esgobaetb, ac yn cael eu eyfrif fel rhanau hanfodol, ac addurniadau ysblen- ydd, y grefydd wladol. 28. Yn yr eglwysi Apostolaidd yr oedd gwahan- iaeth eglur yn cael ei wneyd rhwng y cyfiawn a'r drygionus, y moes-ddyn anianol a'r Cristion gwir- ioneddol. Yn Eglwys Loegr y mae yr un iaith o addewid, dyddanwch, a gobaith, yn cael ei harfer at yr afradlon ag at y credadyn sancteiddiaf yn ei chymundeb. 29. Nid oedd bugeiliaid yn cael eu dodi drwy drais ar Eglwysi Cristionogol yn yr Eglwysi Apos- tolaidd, gan noddwyr lien na lleyg. Yn Eglwys Loegr y mae gweinidogion yn cael eu trais-osod ar gynnulleidfaoedd fel cadbeniaid arfilwvr llog, heb fod y gwrandawyr yn meddu unrhyw bleidlais yn y dewisiad. 30. Yn yr Eglwysi Apostolaidd, ni werthid, ac ni roddid yr hawl o gyflwyniad i ddyrchafiadau crefyddol i drydedd plaid. Yn Eglwys Loegr y mae yr hawl yma yn feddiant marebnadol rheol- aidd, ac eneidiau dynion, mewn effaith, yn cael eu trosglwyddo trwy werthiad angyhoedd, neu ar- werthiad cyhoedd. Ond, y mae ddigon wedi ei ddyweyd i brofi fod y "gwahaniaeth rhwng Eglwys Crist, megys y'i darlunir yn eglur yn y Testament Newydd, ag Eglwys Loegr, fel y'i gwelir yn ei chredoau, ei chanonau, ei defodau, a'i gweithrediadau, yn fawr, yn amlwg ac yn bwysig. Y mae Eglwysi Gwirfoddol a Chynnulleidfaol, o drugaredd, yn eithriaid anrhydeddus oddiwrth yr achwynion cyfiawn hyn a wneir yn erbyn y gyfun- drefn wladol, yr hon ni chynwysa un ddefod, ae nid yw yn dal un athrawiaeth ysgrythvrol nad yw y llall yn ei dal, yr hyn yr wyf yn barod i'w brofi yn erbyn unrhyw wrtbwynebwr rhesymol. Gan hyny, gyda pha ryw gysondeb a gwylder wyneb y gall ii-irliyw Bglw-vswr alw ei sect, PUR EGLWYS APOSTOLATTD CRIST?" A chyda pha bri- odoldeb y gall ciedinwyr cydwybodol, yn ysbryd- olrwydd, awdur<nod, a digonolrwydd yr ysgrythyr, ymuno ag Eglwys Loegr, yn bytrach nag ag eg- lwysi cynnulleidfaol, efengylaidd, a gwirfoddol y wlad hon?

Ni all pob syniadau a geir mewn cyhoeddiad yn cynnwys amryfal farnau, fod yn gydsyniol « golygiadau personol y Oolygwyr; ac ni ddylid cyfrif iddynt hwy y beiau, mwy na'r rhagoriaethau, yn null nac iaith Cohebivyr.

ADDYSG CYMRU. ETA DELTA A IETJAN GWYNEDD. SYR,—Ymddengys llythyr oddiwrth Mr. Eta Delta yn y Dysgedycld am Fai, yn yr hwn y mae yn ymdrechu cyrchu ambell ergyd cildwru atoch chwi a minau. Brefu edifelrwch y mae ar y cyfan ond gwna hyny mewn naws led anhywaith Gellir casglu y pethau canlynol oddiwrth ei lythyr :— 1. rod ei ysgru, yn Nysgedydd Chwefror, yn agored i gael ei chamddeall, o herwydd ei byrdra, meddai ef. Y mae Mr. D. wedi cwyno hyn lawer gwaith, bellach; a chan ei fod yn syrthio mor fynych i ryw bydew neu gilydd drwy ei fyrdra, pa ham na ysgrifena yn ddigon eang, er gochel ei an- ffodion a'i fynych wendid ? 2. Fod llawer o ddirmygu ar ei waith. Digon tebyg fod hyn yn wirionedd, ac y mae yn rhyw gysur fod Mr. E. D. yn ddigon gonest i gyfaddef barn y wlad am dano. Hyderir y bydd hefyd yn ddigon doeth i gymeryd addysg oddiwrth ei wy- bodaeth. 3. Fod Mr. E. D., ar brydiau, yn ysgrifenu yr hyn nid yw yn ei feddwl, a'i fod yn teimlo awydd, yn acblysuro], i feio ei ddarllenwyr am na baent yn deall ei feddwl ac nid ei ysgrifau. Y mae dynion, yn gyffredin. yn arfer iaith er amlygu eu meddwl, ond defnyddir hi gan Mr. D. er dirgelu ei syniadau. Ymddengys nad oedd ef yn meddwl mai cyfeillion goreu y Cymry yw y rhai sydd yn eu cyhoeddi yn farbariaid anwybodus, er iddo ddyweyd hyny. Dywed yn awr mai tebyg oedd ei feddwl i "na ddylasid eu eanmol bob amser." Nid oes genym sicrwydd mai hyn a feddyliai, ao efallai nad yw Mr. D. yn sicr ei hunan. Am ryw. beth tebyg, ac nid y peth ei hun, y siarada. 4. x a(i oedd Mr. E. D. yn Cyfiawnlrau swydd- wyr y SeneJd, am yr holl gamdystioIúethal a r anwireddau a gyhoeddasant ar ein gwlad, er eifod yn dywedyd bron yr un peth a hwy. Rhoddodd brawf o'i anghydsyniad a hwy drwy ysgrifenu ychydig i'r Principality o blaid ysgol ddyddiol yr eglwys yn y plwyf y mae yn byw ynddo, a barn- odd ei fod wedi gwneuthur ei ddyledswydd drwy