Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

16 erthygl ar y dudalen hon

YR UNDEB oYNULLEIHFAOL A'R…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

YR UNDEB oYNULLEIHFAOL A'R DDADL DUUWINYDDOL." EBTHYGL III. Rhag ofn i ddarllenwyr yr Amseralt dybied ein bod yn myned i lusgo y ddadl hon i'w golofnau, sicrhawn iddynt nad oes berygl. Nid oeddym wedi bwriadu ysgrifenu gair yn mhellach na'r ddwy erthygl sydd wedi ymddangos eisioes, oni bai ein bod mewn cyfleusdra, ac wedi cael caniatad, (er nad yn aelod o'r Undeb") i fod yn y cyfarfod- ydd a gynaiiwyd yn y brif-ddinas ddydd Mawrth a dydd Mercber diweddaf, sef yr 20fed a'r 21ain cyfisol; a'n bod yn tybied befyd y bydd yn ddydd- orol gan rai, o leiaf, o'r darllenwyr gael golwg gyffredinol ar yr byn a wuaethpwyd yn y cyfarfod- ydd hyn. Y mae yr Undeb Cynulleidfaol yn gyfansodded- ig o weinidogion, diaconiaid, ac aelodau dylanwad- ol yn mhlith yr AnnibyDwyr. Gallem feddwl fod dros 300 o'r rhai hyn wedi ymgynull yu Nghapel New Bond Street ddydd Mawrth. Cymerwyd y gadair am 10, gan y Parch. John Stoughton, cad- eirydd yr Undeb am y flwyddyn. Wrth syllu ary gynulleidfa canfyddem fod yno amryw wyr ag sydd yn sefyll yn uchel yn. mhlith yr enwad, megis Dr. Burder, Dr. Brown, Dr. Campbell, Dr. Massie, Dr. Gordon, Dr. Legge, Dr.Tidman, Proff. Godwin, y Peirch. T. Binney, Henry Allon, Newman Hall. A. Jacks, S. McAB, Mellor o Halifax, J. C. Harris- on, Thomas o Stockwell, R. A Vaughan, Andrew Reid, J. Graham, &c.; ac fel enghreitftiau o'r lleyg- wyr, gellir enwi Edward Baines, Samuel Morley, Edward Swaine, Joseph East, J. a H. Spicer, T W. Coombs, &c. Parbaodd y cyfarfod ddydd Mawrth o 10 hyd banner awr wedi 3, a dydd Mercber o 10 hyd 4. Yr oedd medrusrwydd llyw- ydclol Mr Stoue-hton uwchlaw canmoliaeth. obleg- id y fath ydoedd yr elfenau taullyd oedd yn ei amgylchu, fel nad oedd at ei ryddid i fod yn es- mwyth am foment; ond goifyddid ef i wrando ar bob siaradwr gyda'r craffder ag y gwrandawa barn- wr mewn llys gwladol ar y dystiolaeth ag sydd i condemnio neu i rvddhau y carcharor. o Yr oedd anercliiad y cadeirydd yn bwrpascl iawn, fel y gellid disgwyl; ac yr oedd yn Ilmlwg ei fod yn teimlo yn ddwys dan yr amgylchiadau, evffrous oedd wedi achosi galw y cyfarfod. Ym- ddaugosai pawb yn v He dan yr un teimlalau, tra yn gwrando, o leiaf, ar yr anerctuad. Er nad oedd y gweinidog parchns yn barnu fod ymadawia I yn mhlith y Cynulleidfawyr oddiwrth yr athrawlaetb svdd yn ol duwioldeb, eto dywedai yn eofn fod n 'rvglon vrj eu liain-vieliu-fod dyfeiliornad o dan amryw rithiau deniadol yn ceisio gosod ei droed vn nhernl gwirionedd—a bod yr enwad mewn rhai peth an yn myned tuhwnt i'w egwyddorion, mewn amgylchiadau ereill yn syrthio yn fyr o'r egwvddorion hyny. ac mewn pethan eraiil yu myned heibio iddynt o'r naill duo Tybiai fod didlenon wedi cyfedi yn eu plith-e, nad ar bync- I Iu hant'odol cre,3 -dd -eto yr oeddynt yn gyfryw reuitjoi, ao yu Ll(\1U'lU iw'ji duiu\stfiu tnwymyn brawdgarivch yn eu plith fel enwad. Diolchwva yn gynhes i Mr. Stoughton am ei anerchiad pwr- pasol, ac yna darllenodd yr yssrrifenydd yr Adrodd ijrd, yr hwn a roddai hanes lied fanwl am brif am- gylchiadau yr achos. Fel y gallo y darllenydd ddeall beth oedd gwir waith v cyfarfod hwn, y mae yn otynol ei adgofio o ychydig ffeithiau. Ymaeyr" Undeb" yn meddu cyhoeddiadau cytnodol er ys blynyddau lawer. Dr. Campbell ydyw golygydd y cyhoeddiadau hyny. Y mae ymgais parhaus yn cael ei wneuth ur er's dros saith mlynedd i ryddhau y cyhoeddiad- au oddiwrth yr Undeb '—un blaid yu gotyn am hyny, oblegid y tybient na ddylai yr enwad dratod masuacb, aphlaid arall yn gofyn am hyny oblegid fod Dr. Campbell yn camarfer ei ryddid fel golyg- ydd, ac yn fynych yn trin yn gas swyddogion 1 eraill yr Undeb. Pwy bynag sydd yn adnabod yr hen ddoctor, a wyr mai pin hrwnt a bustlaidd sydd ganddo. Mewn gair, "Jones Llangollen" Lloegr ydyw. Y foment gyntaf y gwelsom ef erioed, er's ycbydig yn ol, yn y Milton Club, cofiasom am Jones. Eithr i ddychwelyd at ein pwac. Y mae y Dr nid yn unig yn olygydd yr Undeb," ond y mae wedi golygu y British Banner" yn hir; ac y mae athroniaeth foesol yr hen frawd wedi dysgu iddo y gall ddweyd y pethau a iyno yn y Banner" am yr Independiaid-pothau na ddylai eu dwevd yn y" Christian Witness" a'r "Christian Penny." Felly pan lawnododd y pymtbeg" y papyr o blaid Lynch, welo Campbell yn dyfod allan yn y "Ban- ner," ac yn cyhoeddi i'r byd fod iawngrediaetb ar ymadael, os nad wedi ymadael, o blith yr Anni- bynwyr." Dywedai fod ysbryd Germani yn treiddio holl addysg y Colegau-cynghorai ar fod yr eistedd- leoedd i gymeryd gofal am y pulpud, ac ugeiniau o gynghorion cyffelyb. Dyma y prif reswm fod Mr. Baldwin Brown yn mis Mai diweddaf wedi rhybuddio yr Undeb" y byddai iddo ef ddarllen papyryn yn y cyfarfod nesaf ar Lenyddiaeth yr enwad,gyda'r amean, yn y lie cyntaf, i dori pob cysylltiad rhyngddynt a Campbell; ac yn ail, i osod y cyhoeddiadau yn annibynol ar yr Undeb," ae yn nwylaw golygydd arall. Ofnai pobl dda Cheltenham (lie yr oedd y cyfarfod nesaf i gael ei gynal) y byddai y cyfarfod yn un terfysglyd, ac felly dywedasant na dderbynient y cenhadau i'w tai. Ar hyn penodwyd mis lonawr i fod yn amser cyfarfod neillduol," a Llundain fel y lie rawyaf cyfleus. Y mae Mr. Baldwin Brown yn sal er's misoedd ac o ganlyniad yn absenol. Pwnc mawr y cyfarfod hwn oedd, nid pender- fynu y ewestiwn hwn, ond penodi cyfeisteddfod o 27 o foneddigion i ymofyn i'r achos yn fanwl ac yn ddiduedd, ac i ddwyn adroddiad o'r cyfarfod undebol yn mis Mai nesaf. Y mae 18 o'r rhai hyn i ddyfod o'r wlad, a 9 o Lundain ac y mae yr holl enwau yn dda iawn, er fod y nifer fwyaf o'r person- au yn gryf gyda'r naill blaid neu y llall. Tybir v bydd iddynt yn eu cariad at wirionedd anghofio eu mympwyon personol. Bydded felly, ydyw ein dyrnuniad calonog. Efallai y dylem ddywedvd fod penderfyniad arall wedi ei wneuthur yn y cyfarfod-sef nad oeddynt yn credu fod y cyhoeddiadau ag oedd wedi cael eu gwneuthur mewn pertbynas i gyfeilioruad- au gwel uidogion a Cholelau yn gywir. Wel, medd y darllenydd, A dreuliwyd dau gyfar- fod i wneutbur byna o waith ? Do, yn sicr a phe buasech yuo, chwi a ryfeddasech fod y cadeindd wedi gallu gwaeuthur hyna. Ni welsom ni g) fa) tod cytielyb erioed o'r blaen, a hyderwn na welwn ei fath byth etc ac eto, yr oedd yn well nag yr oeddym wedi disgwyl iddo fod. Gall y dctrllenydd feddwl nad oedd yno lawer o dderbyn wyneb, pan oedd dynion fel Thomas Binney a Newman Hail yu cael eu hattal gan y gyriulleldta-yn gorfod cerdded ymaith ar ganol brawddeg. Nis gall fod anjheuaeth, debygem, fod Air. Binney wedi rierbyn cam mawr yn yr achos bwn er mis Mai; ac am ei fod wedi dangos unwaith ei fod yn barod i aberthu teimlad personol, ar alior y lies cyffredinol; ac i faddau lie anghofio pob peth annheg a ddywedwyd gan Campbell, y mae yn cael ei feio gan y ddwy blaid. Y mae yr achos, felly, wedi dyfod yn achos personol i Mr. Binney; ac nis gallem synu wrth ei weled yn sefyll i fyny, fel y dywedai, i amddithn ei gymeriad; ae er ei fod ychydig yu atreolaidd, eto paham y beiir ef am sefyll i fyny bore dydd Mercher a dywedyd yn wyneb y cadeirydd am waith y diwrnod blaenorol—" The proceedings of that meeting were hollow, sir." Pe buaeai yr holl bleidiau yn yr ymrafael yn debyg i'r gweinidog hwn, buasai pob peth yn ei le er's misoedd. Bu. asai ef yn gwneyd heddweh ar dir Cristionogol yn 185fi; ond yn 1857, y mae yn cyfodi ei lais yn erbyn heddwch dianrhydeddus. Gofynodd i'r cadeirydd gyhoeddi cyfarfod iddo ef a Campbell drin eu hachosion wyneb yn W) ueb ond gomedd- wyd ef Paham? A oedd dim digon o Grist ion- ogaeth yn aelodau yr Cndeh" in:rran(Jo yu ddi- ( duedd ? Yr oedd angen am i'r achos gael ei drin; i ac eto ofnid hynv. Tybiem fod hyd yn nod Ed ward Baiues wpdi cyfrif gormod arno ei hun wrth gyfodi i siarad fel y darfu iddo ar ol Mr. Biuney. Credwn fod gweinidog y Weigh House Chapel yn ddyn rhy fawr i berthyn i'r Undeb," tra y creda yr aelodau fod yn bosibl iddynt gael dylanwad heb feddu awdurdod. Y mae yn eglur y rhaid i'r Undeb hwn ddyfod yn Undeb o frawdgarweh yn unig, neu ddyfod mewn effaith yn Bresbytary. Y mae yn debyg na ddaw yn brosbytery; ac os daw yn Undeb brawdgarol yn unig, pa hyd y per?? A ddaw ei aelodau ynghyd ? A niser yn unig a all esbonio y pethau hyn. IJisgwylir yn bryderus aui y cyfarfod yn mis I ai; ac hyd hyny gellir golygu I fodyddadlynagored; end pa. un a benderfynir y cwbl y pryd hwnw, sydd dywyll.* I M. )

[No title]

| . MR. JAMES TAYLOR YN EDINBURGH.I…

Family Notices

AMRYWIAETHAU.!

[No title]

[No title]

[No title]

[No title]

ELIVERPOOL 1,,"

MARCHNAD LLUNDAIN

uAAULbttlaiAL /i.

I BRITISH WOOL MARKET.

LOJSDUiS CATTLE MA L{K KT

Advertising

a - YR WYTHNO«R,-...-,