Yr Amserau

PARHAD Y GYMROG. MR. Gol.—Yn nghyfarfod olaf yr Anglo-Biblical j Institute, yr bwn a gynaliwyd ar nos Fawrtb, Chwef. ?tfda, cylfwyuwyd; i'r Hyfrgell gan ya^rifenydd yr J!titme.. y Parch* J. Mills, gopi o'r Efengylau cyf- i«itbiedia; gan genhadcm y Trefnyddion Calfinaidd i laith y Caseiaid, ao a anfonwyd i'r perwyl hysy gan ysgrifenydd y genbadaeth. Creodd y ffaith gryn d4awr yn mhlith yr "Iodau a chododd ymddiddan gwahaeol ieithoedd a ckangenieithoedd sydd YU "r yn y. byd^, a'r tebygolrwydd i ddynolryw yn y miHrlynyddoedd., ddycbwelyd otun iftith gy. dinol. Yf oedd yr atjlodau rhyngddynt, yn gyd- ^abydklvig a holl brif ioithoedd, Ewrop^ oddieithr y jl'tsiaeg, ac yn medru eu siarad. Nid oeddent modd bynag yn medrn siarad yr un r ieithoedd Celtaidd, oddleithr ein cydwladwr y Gymraeg, a'r cadeirydd ychydig o'r Gaelaeg. Barn y mwyafrif oedd mae y "ftesonaeg fyddai iaith gyffredinol y byd, nid oher- I wydd ei rhagorisethau ieithyddol—fod amryw o'i "laen yn yr ystyr hyny-ond oherwydd amgylchiadau rhagluniaeth. « Yna," pbtti unolraelodan yn gellwerus '\Vh yr ysgrifenydd, "ffarwel i'r Gymraeg." Ar. ^einiodd; hyn i yfiaddiddan penodol arni, a chydna- hyddwyd fod iaith Gwalia yn un o'r rhai penaf a yn fedd y byd. Yr oedd rhai yn tybio ei bod yn rhwyistr i Iwyddiant y Cymry, ond dadleuai Mr. Mills had oedd. li Pä un bynag ai para yn hir eto fel iaith lefarol a wna ai peidio," ebai y cadeirydd (Dr. Wil- SOn) "y mae yn arolwg fod yn rhaid iddi fyw j-n Ysgèidiaeth y byd tra bo dysg yn bod y mae philo- °Sy yn rhwymo hyny." Te, Syr," ebai y llyfrgellydd vMr, Blak^), "byddai yn drneni i'r fath iaith odidog r nYRlraeg syrthio i beidio a bod yn iaith fyw— byddai yn ddmoq dros ben genyf fi i hyny gymeryd I o-" Nid oes dim perygl," ebai yr ysgrifenydd, i gymeryd He ar frys; ond fel y dywedodd un o'n irdd- E bery iaith y Brython—tra gwelir Tir Gwalia uweh eigion; Pur o hyd y pery hon, Tm nofia pysg trwy neifion." laundain. Ieuan Caerludd.

liHEILFFORDD TR WY DDYFFRYN TEIFI. Dydd Mawrth, y 3ydd o'r mis hwn, cynaliwyd pyfarfod lluosog iawn yn y Talbot Hotel, Tregaron, 1 r dyben o gael Ilais y wlad o berthynas i'r arncan í-trlr deilwng o gael Rhoildordd trwy ddyffryn Teifi. Yr oedd yn bresengl luaws mawr o amaethwyr a ularnachwyr mwyaf cyfrifol y dref a'r wlad. Meth- odd ilawer o foneddwyr roddi eu presenoldeb o her. J^ydd f?d y tywydd mor anfFafriol; ond nid oedd yny yn un rhwystr i'r oyfarfod i fod yn un dyddorol. Cynygiodd Mr. John Lewis, masnachydd, a ehefn. Odd Mr. W. Williams, Sunnyhill, fod R. Rowlands, sw., meddyg, i gymeryd y gadair. Wedi iddo ^oathur rhai sylwadau, ac eglnro natur y cyfarfod, Ralwodd ar Mr. Joseph Jenkins, Treeefel, i draddodi Rraith, yr hyn a wnaeth mewn modd meisfrolgar; ysgrifenwyd cyfran o honi wrth ei wrando, byddai yn f L da. nm pe byddai yr oil o honi genym i'w chy- "tof\ddi yn yr Amstrau loneddigion,—Pwy bynag ag sydd yn hyddysg o lais y wlad hon yn awr, ac er ys deng mlynedd yn ol, te all fod yn wir hysbys o'r canlyniad o roddi arian Gtedrffyrdd yn y deyrnas hon. Yn gyntaf, clyw- Rom tnai yspeilio gwlad a thref fyddai y canlyniad, 01111 Ya y dyddiau presenol mae y cyfan yn hollol i'r S**thwyneb. Braidd y cewch un rhan (share) ar Werth mewn marchnad am y swm dechreuol. Wel, oeth yw yr achos o hyn, nid am ei fod yn lIe, diogel yn unig, ond ei fod yn dwyn o saith i bum punt ar hugaia y cant o log ar yr arian a dalwyd yn gyfartal °5*y y dvmashon. Mae llinell Liverpool a Man- ch^ster, a Merthyr a Caerdydd, oddiar pan eu hagor- ¡'Yd.wedi.dwYn dros haner can punt am bob oant, o og i'r r"Wdalwyx. Paham yr ydym ni yn swydd •^berteijf^u amddifftd o Gledrflordd? Am na wyddom el daioni -cyffi'edinol, am na wyddom am y filfe^v i or cyfleusderau a aHem gyraedd, er llrY ye Viien ein lielw ein hunain yn gystal a gwir I es'ei» plant a'n cyd-ddynion. lr ydym yn feddianoi osod y ffordd. mewn bodolaeth. Yt yaym yjj fediSanol ar allu i'w gwneyd trwy undeb, yr rm yn fedHianol ar nwyddau. i'w cludo arni, fel y gallo ddwyn llog teg i bob un a gymero ran ynddi; "Ild yr ydym yn euog o esgeulusdra pwysfa wr am fod <ly hobddi. Myn rhaid cael diwygiad i swydd fel pob man arall. Mae ei phreswylwyr yn IIIQogogi. I mae yn rhaid i ni dalu em tretboedd fel hyw fan arall ag sydd mown gwell iiiaTIteision trwy y Klfedrlfordd, yn gystal a diwygiadau oraill ag sydd ganddynt trwy ou diwydrwydd a'u doethineb, nid cyrhaidd rhyw ychydig o nwyddau o bell yn unig yw yben y gledrffordd i ni, ond hefyd aafon ein nwydd- au ymalth, a chyfoethogi ein hunain drwy ychwan- gU at gysur oraill- Yr ydym yn cotio, or ys ychydig yynyddau yn ol, glywed Uawer yn darogan y byddni fasnaoh arafu wedi gorl)hei-i llinell y South Walel i 144erfyrddiri a Mil lord, gan haeru na fyddai i ni gael erth ar yd, ymenyn, nac ar gettylau da, ond am cria hynod o isel; ond y mae genym brawf i'r gwrth- wYtleb yn bresenol; nid yn unig ceir I)risian uebel., Ond y mae y farchnad yn fywiog ar bob un o'r cyfryw. 4"n y dylai pob dyn edrych yn mha Ie, ac yn mh? °dd y byddo yn gosod ei arian, y gofyniad yw, a dal yr amcan sydd genym mewn golwg? Fy marn dJi avvyll i yw hyn,—y bydd iddi dalu yn ddauddyblyg, Re nisgallaf weled fod llawer o ffyrdd yn y deyrnas °n a dal yn well; gan hyny, fel y dvwedodd un o'n beirdd, J J. "Rhwydda peth yw rhoddi punt, Mae'n debyg, er mwyn dwy bunt." jadGwch i ni fyned at rai pethau ag ydynt yn sicr o I bOIl yn tfeithiau diamheuol; cyfrifwn fod yn y plw) f e n, Caron, yn unig, GO o ffermydd yn cynwys 100 o h !'Wau bob un mewn cyfartalwch, a bod un o'r riiai Y11 yn flynyddol yn gwerthu ei chynyrch yn ol yr trer hresenol, ar yn nario ci chalch a'i thanwydd, ?nd ystyriwn fod y cvfrif sydd gcnyf yn ol yr arnser '??. cyn cael y gledrfTordd, bydd yn sicr o fod yn '??or gwedyn-gwna y ffordd haiarn gyfnewid y ?presenol o amaethu. Rhof gynyrch y Qwyddyn ?? bYn:-  ??yddol. itunolli. Ge 11, Y (tuyn, wyan  ?'?o'gat'c'h'yu'n? y<n?01 21 d ? ? anfon i'r farchnad 0 ?an?m .?) o??'?nfod ?.oCermydd ??a?Uo], acbod yn y plwyf :I:n  ?"?. &y??'' c!w 0 d??y"Kynyddf)tiboht)n, t.j?.,?"swMMynyddc'I]!' •>I 0-»- iaous c. h- ]6?'?Y'' "'??d vr wvau yn G8, Y, cant  IJoDdain y N odohg diwoddaf. y Traul o'r cludiad prnsenol. £ 8. II, 2dun.wrthi!ypwys? H? Y draGl brrsouol o'n oludo wrtli 25s. y (lnnnll am o fill- di 2li ft 0 Y draul eto v,-rth 100 tuneli aui '20 mill, fi 0 0 40 13 M (iyda'r Gledrffordd. Traul moah, ymenyn, casrs, ao wyau, 2 â\ll RVTt71Y: I dun'llnm)fi])dir, j i'w cludo 70 o (iil- dirood(I 1 3 I Trnul i gJudo oalch, 21 tuneli, nm 33 o filldiroedd am 2g. y dunoll 5 l.'i 4 0 tuneli oyili'wgludo i'r safle a|»eaf. 0 fi o Cyfnnswm o'r drnul I pyda'r Rheilffordd 7 4 S Elw blyuyddol i bob t till or llurmydd UCbod yW 33 \) I vn \e 8^^f ddangos yn eglur lyddai j,'r ? s?d ? Lon arbed ?HUO mewn tanwydd yn u)u? j ?t ,MtWQ.Let.h ?m Wwyfydd emiIJ, y rhai ydytlt YQ 4i;tull y may,,iii Dyniadi-(?daii'?iio elw blynyddol i'r plwyf Invn, b :>1W y siopwyr a -masnachwyr eraill. Crvin. yr IV: ( mai gan yr un cwmpeini y hydd yr holl d'n-dd os na ddihunwn mewn pryd. Gyfeillion gan mai dcchreu.nl y gledrffordd trwy Dregcivon yw hon, ymunwn mewn peth ag a fydd yn unol A'ii cysur a'n helw p:trhaus, io, ae yn waddol i'r oes a ddel. Ei.xteddodd y dar- lithydd i lawr yn nghanol arwyddiou amlwg o fodd- lonrwydd. Yn nesaf galwodd ar Mr. P. Davies, masnachydd, i anerch y cyfarfod. Foneddigion, Mr. Cadeirydd,-Yr wyf yn teimlo llawcnydd yn fy nghalon wrtli gael y fraint o anerch ulleidfa mor barchus a siriol ag sydd yma heno. an ddaethum i mewn yma, nid oeddwn yn bwriadu weyd dim gan fod yn ein plith rai o hrif areitliwyr I Cymru, a chan y fbal hyn yr oeduwn i yn disgwyl ane adau heno; ond gan eich bod chwi. Mr. Cad. ,.d, wadi alw arnaf i ddweyd gair yn ngliylch y way, yr hon sydd ar gael ei gweithio o Gaer- ndysil, yr hon hefyd yn ddiameu a ddaw "kyn Teilo, a thrwy fynyddoedd aifl i Ládloe8 a'r Drefnewydd .40 Westerp yn Nghaer, ao yna 's yn y öyd, a'r ddinas fwyaf .t" r mi eu huno a'u gilydd, sef Man- ter a >Mit?or "aven; wedi hyny bydd masnach "vddianus. B;dd amaethwyr yn cael danfon daau i brif farcinadoedd y deyrnas gyfunol, lyd yr un dydd wedi mwynhaii golygfeydd lia€jl y prisoedd uchiv am eu nwyddau. aethwyr y dywysogaeth fforddio i roddi if, iVn dwyn i fyny i wahanol gelfydd- do raid i ni oddef na Sais, nao Y s. .fjrllfaoedd blaenaf. Yn wir, Mr. j,, y yn dorealonus ir oithafi weled bechg n Gymrt byd rheilffyrdd Cymru yn gorfod gwasanaetha t porters, a Saeson ao Ysgotiaid yn llanw y counting a'r booking offices. Y mae yn bryd i Gymru gywilyddio o herwydd hyn. Y mae defnydd- iau eto yn Ngbymru ond iddynt gael eu hiawn ddefnyddio. Yn awr, anwyl gyfeillion, dewch allan o ddifrif, a rhoddwch eich lioll ddylanwad o blaid y symudiad hwn, oblegyd y mae o les i iiawb^—i'r gwreng yn gystal a'r boneddig, i'r amaethwr yn gystal a'r masnachwr, i'r crefftwr a phawb yn ddiwahaniaeth; Gadewch i mi, y gwaelaf o honoch, eioh anog o ddif- rif i roddi eich yagwyddaU dan y baich, a chyraeryd shmrrs. gallaf sicrhau y bydd i chwi dderbyn Hog da am eich arian. Yn hytrach na chadw eich harian n'cb aur i rydu yn eich coffrau, wrth wneuthur felly, byddwoh yn gwasanaetbu eich cenedl, ac ar yr un pryd yn sicrhau cynysgaeth i'clt plant. Mor gynted ag y daw yr agerdd-gerbydau i redeg er hyd dyffryn Teifi, bydd hyny o los annhraethadwy i'r cymydog- aethau hyn. Bydd y calch a'r glo yn cael eu dwyn megys i'n haneddau. Ond nid dyna y cyfan a ellid ai ddweyd. Fo ddaw dynion antariaethus o wahanol fanau, ac wrth wibdeithio ar draws ein gwlad hwy ganfyddant oin mynyddoedd uchel, a ffurfiant gwm- peini o ddynion deallgar, a chloddiant i berfeddion ein mynyddoedd, a dygant allan drysorau gwerthfawr. Diameu genyf na chafodd y bryniau mawrion yna eyrid yn estyn eu penau braidd i'r cymylau au creu i 11 fod yn chwareufa i yehydig filoedd o ddefaid; ond pan ddaw y railway heibio, bydd gweithiau mwn yn amlhau, bydd Llanddewibrefi a Llanfaivclydogau yn JI danfon allan eu canoedd tuneili yn wythnosol. Gweithiau newyddion yn nghymydogaethau Tregaron a Thregaron yn brif farchnadfa Ceiedigion; Pont- ¡ rhydfendigaid ac Ysbyty ystwyth yn fwy blodeuog nag erioed. Y mae John Lloyd Davies, Ysw., A.S., Blaendyffryn, yn teilyngu parch dauddyblyg am ai ymdrech diflino dros gael railway trwy Ceredigion; gobeithiwn na bydd iddo ef na ninau gael ein siomi. Fe ddywedodd y boneddwr hwn wrth areithio yn Tregaron y dydd o'r blaen, ei fod ef wedi bod yn Manchester, ac iMo gael ymdd,iddan a'r prif farch- nadwyr yno yn nghylch y railway hon. Meddent, os bydd i drigolionTCeredigion wneutliur y llinell fechan sydd wedi ei pbasio o (Jtyerfyrddin i Landysil, bydd i ninau gymeryd at rheillf6rd Glan Toifi, a gweithiwn hi ar ein traul ein hnnnin, Dyma gyfleusdra i am- aethwyr a masnahewyr Ceredigion i ddangos faint o awydd sydd arnynt ani gael railway trwy eu gwlad. Nid oes genyf ond an'og y bobi arianog i gymeryd shrs, fel y gaHom weled mewn byr amser yr agerdd (I beiriant yn llusgo cerbydau yn Ilwythog o adnoddau gwledydd tramor trwy tin gwlad. Yn awr wrth der- fynu. yr wvf yn dvmnno ar nmaotbwyr, nnsnncbwyr, a chretltwyr Ceredigion, a phawb yn gyttredinol i. ddyfod allan fel dynion, a pheidio bod mwyach fel plantos yn bwhwman. Os collwn y cyfleusdra hwu, bydd pobi Brycheiniog a Maesyfed yn sicr o'i mynu trwy eu siroedd hwy ac os felly, ni ddaw railway hvth trwy Ceredigion, o herwydd difrawder ei thrig- 0000. Yn nesaf, galwodd y cadeirydd ar Mr. Marsden, goruchwyliwr gwaith mwn Llanddewibrefi. Dywed- odd y gallesid agor ugeiniau o weithiau newyddion ar fynvddoedd Tregaron pe- buasai railway trwy dllyffryn Teifl, ond yn I)i,esen"this gellir eu gweitu.o o herwydd fod cludiad'pob peth mor ddrud. Dang- osodd esiainplau o fwn plwm, arian, a chopr, a godir yn hresenol yn ngwaith Xjlanddcwi, a dywedodd iod digonedd o fwn i'w gael yn y cymydogaethau hyn. Eisteddodd i lawr yn nghanol banllefau o gymera l- wyaeth. Yn nesaf galwyd ar Mr. Thomas Davies, masnach- ydd defaid, &-c" Llanddewibrefi. Dywedodd na,d oedd efe yn gyfarwydd a siarad mown cyfarfodydd o'r fath, ond ar gais y cadeirydd yr oedd yn barod i ddweyd ei fedrlwl mewn pertbynas i'r railway. Yr oedd yn ddrwg iawn ganddo weled sir Aberteifi bi b un railway o'i mewn. Dywedodd y byddai yn dda ganddo weled railway yn rhodeg ar hyd dyffryn Teifi, a gwyddai y gwnai les dirfawr i Dregaron. Y miv marohnadoedd da yma yn bresenol. Yr ydym ni, marchnadwyr defaid, yn unig, yn prynu yn ystod Mai a Mehefin werth £ 1,500 o ddefaid yn wythnosol, heb son am wartheg, a moch, &c., a werthir ymn. j Pe b li genym railway arbedai lawer o drafferth i ni. Yn nesaf anerchwyd y cyfarfod yn Saesoneg gan i s gallaf roddi cfyfyll- E. Lewis. Ysw., Glyn Issa. Nis gaIlafrodùi dyfyn, iad o honi. Dywedai y rhai oed(I yn ei deall ei bo 'i yn araeth ragorol. Cafwyd anerchiadau gan amryw eraill; hefyd gan y cadeirydd a gofynodd a oedd neb yn bresenol yu dymano cymeryd shares? Daetn amryw yn mlaen a rhoddasant eu henwau, ond ni gallaf ddweyd pa faint. Y mae cyfarfod eto i gael (l gynal y aydd o Fawrth, a'r pryd hwnw dugwybr amryw foneddigion, y rhai a gymerant amryw (hares. Wedi talu diolchgarwch y cyfarfod i'r cadeirydd a'r areithwyr, ymadawodd pawb wodi cael eu Ilwyr foddloni. Berwyn.

BEIRNIADAETH ¥RS ENGLYNION I'R MWYNWR," (Miner). Carwr Llwyddiant y Mwynwr. Hobystyried digon ar reolau englyn i ymgystadiu. Hen Fwynwr. Eto. Eos GIa Ystwyth. Eto hefyd. Llywelyn, Da drwyddo, ond heb atalnodau. Gwladwr, Go dda, ond y cynganeddion yn wein- laid yn ambell lan, nid yn ami, megys yrail englyn Myn agor, myn i eigion," &c.; y yn ateb y, o yn átelJ o, lie dylid croesi. Mae ei ddau englyn olaf yn gwrtbbroi feu gilydd, nid yr hwn sydd II tra yn y bvd yn trin baw sydd hefyd yn brif" weitbiwr ar "loewaddd berlau." Y styrir cydseiniad lleianaid mewn cynganedd groes a thraws yn gyffredin yn debyg, ond nid yn rhy debyg, os bydd y geiriau cyf- atftbol yn unsill; eto, dylid oadw rhagddynt mewn gwaith oystadleuoi hyd y gellir; os bydd rhyw ragor- iaeth neu fawredd anngbyffredin yn y llinell nas gellir ei ddwyn i'r golwg mewn cynghanedd gryfacli y inaeat yn oddefol, ae nid heb hyny am mai cyfnew- idiad v llefariaid sydd yn ffurfi,) y gynganedd. Madog Dwygraig. Da iawn, ond ei fod yn esgeu. ius efo ambelf linell; yn-ddeiigys bofyd c-i rod yn feistr ar y cynganeddion pe invnui; mao fli linell olaf yn yr englyn oyntaf yn tuoddu i 3 rus,ithrodlati,- Daear faitf, ei gwniWi- a'i gwedd." Mae y linell gyntaf yn yr englyn olaf yn anystwyth, ond yr ystyr yn dda yn dda -— gtfvlwn fod rhyfeddodau—a doeth Law Duw yn y creigiau; Nefd Dad ein C?idwad-cau Y mwnwr rhag damweiniau. ,Aly, vddin Wyllt. Nad elwyf fyth i farnu, os rhaid dweyd pa un oreu ai hwn ai Llewelyn. Fy nghyngor i'r pwylIgor ydyw gwobrwyo y ddau. EVAN EVANS. Nadolig, 185(5. I CHWECH englyn J'R MWYNWB." I Y Mwynwr dyr trwy'r Ineiiii--dyrw.Tgft I Drwy eigion clogwyni; Hen elltydd wna eu bollti, Diau o'i fraich Jaw oi fri. P'le mac ei fath, plwra ft (yn-a mwnau O'r mynydd heb ddycbryn Tarn wviltia trwy'r tyn welltyn, A bru'r graig ar wybr gryn. par wagle trwy pcryglon -a'u nyth erch Ni tliorant ei galon Daear ildo dry roddion, Egyr ei Haw i'r gwr lion. Gwr yw'r mwynwr gar y mynydd-chwilid Uche lion y gwledydd, Myn afael mown mwn efydd,* Ei law a'i dwg i liw dydd.. • E gloddia i goluddion—y creigiau ■, Car atior ffyrdd dyfnion 1 dir aur (IIIL'ar ei loii, Aur a gwyd à'i ergydion. Neu rwygo ei mynwl,gaU Litinia liordd allan o'i ffau I droi soii-ian drysorau. Llywelyn. j Copr. I

I Dyrwygo daear i'w heigion-Tnownol I Wna'r mwynwr dewr-galon; I, Gyr lwybrau drwy haenau hon, Nid OfUt11 chelloedd dyfnion. I Ii A'i gynion gwna egni—gorwygawl, j Trwy'r graig er ei mawrfri; 1 Oyr y pylor i'w tliori, I Drwy alill,r hwn y dryllir hi. j | E dyn aUati dynelli—o fwynau I ? () fyuwes clo?wyni; ? I'w wiedd rhues olud di ri, A theg i'w chyfoethogi. ,yinatl- d d3 ("Odd i Digymar ydyw y degymau dd) godd j 0 eigion hen gotirau | Y ddaear, chwal yn ddbu i r Ksgym hou M bfiwsion brau. 1 IIwn eto wawdia natur—weledig; I A'i theleidion eglur; Gwell ganddo geisio'i gysur, • O'i heigion dwfn a'i gyn dur. Llwyddiant yn mhob dull iddo-a mwyniant, Yw'm dymuniad iddo; Llafuried, a deued o ■ I fawredd am lafurio. I Myrddin Wyli.t. I

NOSON GYDAG IEUAN GWYLLT YN I LLANELLI. Yr oeddcm wedi mawr awyddu gweled a chlywed I y gicr Gwyllt er ys Ilawer blwyddyn; ac er ma i I Uwyllt ydoedd wrth ei enw, nid ocdd yn caru dylod fawr o ffordd o'i gell yn Liverpool. O'r diwedd pen- derfynodd gymeryd taitli trwy Ddeheudir Cymru, i roadi darlitliiau ar )WIIC ei f.vi iid, sef,Cerd(]- oriaeth y Cysegr. — I wrando arno nos Luu, y ()fed Metuodistiaid Calfi^nidd', n wedi liawn fwriadu cyrli ^nr> d oherwydd amgylchiadau yr uwrlais wedi pasio yr p ^ij nu t C) n i ni wneyd ein hj. 3ryny, yr oedd ?Lefiad ) yn y e^dejfvdd, sef y Pa. ;?.>Lefiad), yn y gUdair, a'r darlithydci yn ei ddarlith. Mae yn debyg i Mr. Levi g v t gadair gan y Parch, Jonah Ph ilips, I clcljiri, ac ciliwyd y cynygiad gan y Parel-t. Joh Jmas, Bryn. A wyt ti yn gerddor, ddarllenydd? Os ydwyt, mi dy wranta I' nad allaget wrando pum mynud ar leuan Gwyllt heb ;weled a theimlo ei fod yn un o /feibion anwylaf y gerdd. Ydyw, gyfaill, y mae yn un o blant enwocaf anian. Ac y mae yn anrbydedd i'n gwlad a'n canedI IODD person o'i alluocdd a'i dalentau yn ymroddi i goethi cerddoriaeth y cysegr. Wedi rhagymadrodd tarawiadol, rhoddodd y darlithydd frasddarluniad o hanes cerddoriaeth gysegredig. Yna aeth yn mlaen i ddarlunio cerddoriaeth gwahanol gyfnodau yn hanes y byd, gan alw ar gorau undebol Llanelli i ganu rhai o'u tontiu feliengreifftiau, yr hyn oedd yn dra dydd. prol i'r gynulleidfa yn gyffredinol. Dangosai an- nghyfaddasrwydd y rhan amlaf o'r tonan a. genir yn bresenol yn addoliad y Goruehaf. Yr oedd llawer o honynt yn iwy cyfaddas fel tonau i'r traed na thonau i'r teimlad a'r galon. Dywedai ei bod yn nesaf peth i wyrth i ddyn allu cadw ei draed yn.llonydd wrth glywed y tonau hyn yn cael eu canu. Dechreuai y bass, a noidiai oddiamgylch mor r chwyrn, nes peri dychryn yn mhawb. Erbyn ei fod 4 neu 6 o farau yn mlaen, clywid y tenor, yr alto, &c., yn ymbarotoi i gyohwyn. ac wedi cychwyn yn rhedeg am y cyntaf i ddal y bass, ac yn fynych rhedent yn mhell heibio iddo. Yna ymwrolai yntau a daliai hwynt, a chyd redent am y cyntaf i gyraedd y diwedd. Condemniai Mr. Roberts y fath donau yn y orynswth, a dywedai nad oeddynt yn deilwng i'w galw yn donau cynull- eidfaol, ac na ddylid gwartbruddo addoliad yr Ar- glwydd wrth. eu canu. Enwodd amryw donau y dylid eu hesgymuo ar unwaitb. oddiar donlyfrau cref- yddol y Dywysogaeth, un o'r rhai oedd Lingham, yr hon a ganwyd gan y oorau undebol, i fantais, os gellir oanu y fath don i fantais hefyd. Ni ddiangodd awd- wyr y cyfryw donau ychwaith, ond eawsant eu trin, yn arw ganddo. Yr oedd efe am donau ag y gallasai yr holl gynulleidfa gyduno i'w canu. Nododd Leip- sic, hen don o gyfansoddiad John Huss, a French, a'r Hen Ganfed, fel safoni flaenoriaid corau i ddethol tonau i'w canu mewn addoliad cyhocddus. Canwyd Leipaic a French gan y corau undebol, ac, yn wir, canwyd hwynt yn ogoneddus. Yr oedd y pum cor fel un llais, a'r boll dorf, y rhai a ritant o fil i ddeu- ddeg oant, yn cyduno. Yr oedd efe am esgymuno rhyw^atalnodau o'r tonau a fwriedid i fod yn gynull- eidfaol, a rhoddai eu cyflawn waith i'r pedwar Ilais o'r dechreu i'r diwedd. Carai efe yn fawr befyd gael llyfr Emynau iiewydd. Nid oes genym un yn deil- wng o'r enw. Efallai y gallai pob enwad crefyddol yn Nghvmru ddangos rhyw ddau neu dri o lyfrau Hymnau ond anturiai ddweyd nad oedd un o hon- ynt yn deilwng o'r enw nid oedd gan un enwad le i daflu careg at y Hall yn y mater hwil. Yr oedd pob un o'r llyfrau yma yn ormod o faint, ac yn cynwys lluoedd o Hymnau anaddas i'w canu mown addoliad. Yn ol ei farn ef, buasai llyfr hymnau gwerth swllt yn ddigon mawr i gynwys detholiad digon eang i'w liarferyd mewn addoliad. Barnai efe hefyd fed angen mawr ana lyfr tonau cyfaddas. Da genym ei fod ef ei hun ar gyhoeddi Ilyfr fydd yn debyg o wneyd y diffyg hwn i fyny. Beiai ar flaenoriaid crefydd am beidio gwneyd mwy o sylw o'r canu. Rhoddant eu holl ddylanwad o blaid rhai rhanau o grefydd, ond ni chawsai y canu y sylw lleiaf. Byddai yn dda ganddo ofyn i'r cyfryw, pwy a roddodd drwydded iddynt esgeuluso y canu. Yn wir, yr oedd ei ddarlith yn cynwys sylwadau rhagorol, y rhai, o'u goscd mewn gweithrediad, a wnaent les mawr yn ein beglwysi. Yna cododd y cadeirydd, ac wedi ychydig sylwadau pwrpasol, dr.rllenodd y pump englyn can. lynol, a gyfansoddwyd gan Gwilym Teilo crbyn yr achlysur:- Penaefh y gerdd! pwy na'tli gar?—gwir Zion A'th groesawa'n hawddgar; Icuan Gwyllt—nid gwyllt ond gwar- Yn deall nef a d,,icar! Y gwr sy'n lluwn rhagoriaeth—ro addysg Ar wyddor Caniadaeth Gelfyddyd heb yspryd aeth—i'w thrigfa Y Fawl a swyna,—fedd nefol syniaeth. Annifyr gan y lldüüùd-ganiadacth Lawn o, giiawd ysgafnfloedd Y mawl gynt, mac yn amlwg oedd-wedi Ei ysprydoli'n toddi'u cynteddoodd. Tyr'd, leuan, gwna'r gan her i gynwys-mwy O'r mawl sy'n mharadwys, A dod ei thcitbi'n fwy dwys, A gwir tTurf, yna gorphwys. Rymus Saer yr Amsekau—hir oes it' Aros am tiynyddau A'th bin i wasanaechu'th bau, Jiv A'th euaid yn ei thonau. 0, Ynacynygiodd y Parch. D. Rees, Llanelli, ddiolch- gj'rwch y cyfarfod i'r darlithydd yn oi ddull poblog- aidd arferol, lie eiliwyd y cynygiad gan y Parch. Thomas Davies, Silon, mown araeth dlos. Wedi hyny, cynygiwyd dioleligarweh y cyfarfod i'r cadeir- ydd gan y Parch. "Ù llliam Morris, Llanelli, ac eiliwyd y cynygiad gan Mr. David Dowen (D. ab Owen), yr hwn hefyd a gynygiodd ddiolcbgarwch y corau undebol i leuan Gwyllt am ei feiniiadacth gampus ar y tonau yn ngbystadleuaeth Lhvynhendy. Eiliwyd y cynygiad gan Mr. David Davies (Alawydd). Cyd- nabyddwyd y diolchgarwch gan Mr. Roberts a'r cadeirydd, a chynygiodd Mr. Roberts ddiolohgarwch y cyfarfod i'r corau undebol, yr hwn a gariwyd yn I unfrydol. Yna oanodd Mr. Roberts, yn cael ei gyn- orthwyo gan Mrs. Thomas, Dowlais, ddarn o Farw- nad Alun i Blackwell, er mawr foddhad i'r gynull- eidfa. Yr oedd y derbyniad i fewn trwy docynau, a'r elw yn myned at ddilcu y ddyled arosol ar y canel. -= D. B. I

I CYMDEITHAS LENYDDOL MACHYNLLETH. Syr,-Gan fod amrai wedi dymuno am gydna- byddiaeth o dderbyniad eu cyfansoddiadau, byddaf ddiolchgar am le i wneyd hyny yn yr Amserau. Derbyniwyd ar BiAau'r Aiplit— Heber, Diwyd, Caleb, a Pfrochwaol Ysgythrog. Mynydd yr Oleic- ydd-Llywarch Hfl1, Cydwaladr, a Hen ddysgybl. Galnnjan am y diweddar Syr John Edwards-Goficl- us, Gwyneddwr egwan oeddwn, Pererin, Simon, Ludovicus, Geneth o'r gymydogaeth.a Lewis Glyn- cothi. Carind Mam Sarah, Mahalath, Mam yn Israel, Uflhel, Ei mereh, Morfudd, Fy oed 73, Suna mees, Deborah, Buddug Mon, a Llai na'r lleiaf. Sajle Cenedl y Cymry—Brych^n, Publicola, Eiddul- un, ac Evan. Dcfnyddioldeb Ilanesiaeth —Pwy yd- wyf, Hoffwr Ilanesiaeth, a Brodwen. Y Bachgen Gubeithiol- TT n yn ceisio bod yn obeithiol, Un o lanciau Sir Fon, Risiart ap Ielln, Bugail o Gftnaan, Carwr y testyn, Ufudd, Phlegon, Meirionlane, Bachgenyn Bach, Beread, Obadiah, Lemuel, Cyt- rwys, Bachgenyn, ft Gobeithiol. Englyn i'r Oeiliog, a'r Don-Cymerai argraphu ffug enwau ymgeiswyr I y cyfansoddiadau hyn golofn bron o'r Amsem/l, fie ni byddai hyny ond ychydig o adeiladaeth wcdi'r cyfan ond gall pob ymgeisiwr fod yn bur sicr yn ei feddwl fod ei gyfansoddiad wedi dyfod i law, pan I ei hysbysir fod peiiuxtr Englyn ar dde[1, a phedwar twain, a haner cunt o Donnx, wedi dylod i law. M. Huohes, Ysgrifenydd.

Yh ymosootad ah Canton.—Y mac y Gazette dydd Sadwrn yn cyhoeddi llythyrau swyddol yuh- wonegol ai- y ii)it tei- V mae yn ymddangos j odcliwrthynt fod Arghvydd Clarendon wodi dan- fon yn ddioed at Hyr John Howling, i gymerad- wyo yrhyn a wnaeth, a hyny heb aros diip i wybod teunlad y wlad ar y mater.

| BE IRNIA D A j T) I I &R OYFANSODDIADAU CEEDDOROL EISi'LDDFOC RIIY-IINI. I I Parhad o'r Amserau am Ion. 28. i I TON LEDDF AR Y 3IESUR 8. 7. 1. Derbyniais 44 o gyfansoddiadau ar y testyn hwn. Mae y nifer yn rhy luosog i mi ddweyd ond gair byr wrth boh un; a dealled yr ymgeiswyr hefyd nad wyf wedi cymeryd y drafferth o gyfleu pob un yn flaenuf nac yn olaf o ran teilyngdod: ni chymerais y gofal hwn ond yn oi gysylltiad a'r dosbarth goraf yn unig. .Caradoe.-Toii yn y cywair llon. Alaw lied dda ond y gx-p.ghanedd yn ddrwg drwyddi oil. Dewi bitii.—Mae y rhan gyntaf o'r alaw yn hynod dda ond cyn v diwedd defnyddia wyth o seiniau yn ol.ynol ar F sharp, seithfed y cyweirnod. Mae yr un science drachefn yn cael ei defnyddio yn yr alto a'r tenor, a hyny heb ofalu dim am y gynghanedd mewn un modd. Mae hon debygid yn style liollol newydd, ac oni lai ein bod yn meddwl fod Dewi yn gallu gwell pethau, cyngborem ef i ddarllen a myfyrio mwy erbyn y tro nesaf. Iselfryd.-Mae hwn yn enwi ei don "galar" ac yn ei hysgrifen II yn y cywair lleddf: ond ni waetb Y II mha le ei hysgrifenir, ton Ion yw hi er pob peth. Mae Iselfryd wedi dysgu ery:1 "lawer ar y rheolau fel y gellir meddwl, yn debyg i'r bachgen yn yr ysgol, wedi dysgu y ffordd i wneyd swm, ond yn fyr o wyb- odaeth ymarferol. I. ap Rhys.—Ton go gyffredin ac yn cynwys llawer o wallau cynghaneddol. Thetas.—Mae ten hwn yn cynwys cryn lawer o gelf- yddwaith, and nid yw yn naturiol ac esmwyth: nac yn cynwys yr arwyddion priodol wrth drawsgyweirio. Hogyn.—Gynygia hwn ati yn lew ond mae yn syrthio yn fyr o awen briodol, a'r gyngham hefyd yn feius mewn amryw fanan. T. W. M.-R)iy gyffredin a diamen, ao yn cynwys llawer o feiau eynhancddol. Asaph Rymni.—Alaw dda, ond beth yw y llonnod yna sydd ar C yma a thraw ? Dylai Asaph wneyd ym. drech i ddeall gwraidd a defnyddiad y cordiau yn well. Ly,mley.-Diffyg unoliaeth yn yr alaw. Mae yn debyg mai rhy wbeth yn y chanting style yn y pymtheg nodyn yna sydd yn olynol ar E yn yr alto. Mae Lymley yn gofalu am wraidd y cordiau yn lied dda, ond buasai anghydsain ar A yn well na'r F sharp yna sydd yn y ban olaf ond un. Ariel.—Mae defnyddiau cyfansoddi yn lied bnn ar hwn. Y ddwy ran gyntaf yn gywir yr un path; ar llall yn rhy gyffredin. Musico.—Lied gyffredin a diawen. Mae Musico yn deall gwraidd y cordiau yn lew, ond dylai ofalu mwy am gynead y gwahanol leisiau. I Philamel.-Rhy undonol, a'r gynghanedd yn ddrwg jJ mewn rhai manau. Jason.—Ton dda iawn, ond i'm tyb i buasai yn well yn yr amser cyffredin. Mae Jason yn gwneyd defn- ydd afreolaidd o'r cord chwech pedwar. Shon ab Tudur.-Ton|dda eto,-and nid yw yr ys. gogiadau yna yn hanau y 15 a'r 23 idd eu canmol yn enwedig pan yn ffurfio rhan o'r diweddeb. Mae wvthan cydsymudol hefyd rhwng y bass a'r alto ban 12 a 13. Respino.-Alaw lied dda, ond na foddloner heb gael gwell. Y cynghanedd yn annhrefnus, pUmpau cuddiedig rhwng y bass a'r alto ban 11. Herol(t.-Rhy undonol a chyffredin. Mae Herold wedi svrthio i'r un bai ag amryw o'i gydymgeiswyr trwy ddefnyddio rhyw ysgogiadau henodd, diawen, ac amddifad o wir gerddoriaeth. Nid yw cyflead y gwahanol leisiau yn y gynghanedd cvstal ag y gallai fod, a chynwysa 5au cuddiedig rhwng rhwng y bass a'r air ban y pumed. Ogofun.—Cyffredin a diawen, ac yn cynwys am. ryw feiau cynghaneddol. Marpurg.—Ton dda iawn, ond mae yr unffunfiaeth hollol yn y ddwy ran gyntaf yn nghyd a'r mynediad i'r lion yn ban yr ail yn tynu yn ol oddiwrth ei rhag- oroldeb. Hugh'r gof.—Da iawn yn wir. M:awddach.-Da eto, ond dylai y gynghanedd fod yn llawer gwell yn niwedd yr ail ran. Moses.-Alaw Iled dda, ond y gynghanedd yn afluniaidd Be afreolaidd iawn-y nod arweiniol yn Mel ei ddyblu mewn amryw fanau. Cymro.-Cyffredin, ac yn cynwys gormod or un peth: cynhwysa hefyd amryw feiau cynghaneddol. Jobiison.-Yr -aliw yn rhy wael a chyffredin, a'r gynghanedd yn gyfeiliornus. Pleyel.- Ymddengys mai yr un yw hwn a Herold. Mae ei don yn rhy gyffredin-y bass yn rhy drymedd ac isel, ac yn cynwys gormod o ryw neidiatiau afreid- iol Nid da y pumpau yna rhwng yr alto a'r tenor banau 13 14, er fod un yn berffaith ar llall yn an. mherffaitli. Sbadraoh.—Rhy gyffredin a'r gynghanedd yn wael. Cadwgan.-Da iawn ond na foddloned heb fod yn well. W€ Gwentydd —Da iawn eto, ond mae y llonnod yna yn ban 14 yn afreolaidd yn gystal a'r pumpau rhwng y bass a'r tenor banau 14 15. Meiriadog.-T"ln dda ac wedi ei chynganaddu yn rhagorol. Mae'n debyg mai dianc yn ddisylw wnaeth y pumpau yna rhwng y tenor a'r bass, yn banau 17 18. Job. Da iawn, ond yn rhy gyffredin. Abraliam.-Cyffreiin ac und*n*i. Pbilo Musico.—Ton dda yw hon, ond buasai yn well i'r nodyn cyntaf o'r air ban y 4 fod ar D yn lie D B arbedai hyny y pumpau cuddiedig rhyngddo a'r bass. Roumer.-Alaw cryf ac effeithiol, yn cynwys enn lawer o amrywiaeth rheolaidd a pherthynasol: ond nis gallai gymeradwyo y diweddeb yna mown cerdd- oriaeth eglwysig. Man y gynghanedd yn lied dda ond fod rbai o'r lleisiau yn cymeryd lie eu gilydd. job, Mae y Job hwn wedi scorio ei don i'r organ; yr hyn sydd yn ddigon o wahaniaeth rhyngddo a'r ymgeisydd arall sydd wedi galw oi hun ar yr enw hwn. Mae yn gryn feistr ar ei waitb, ond buasai ei dAn yn well pe heb yr ysgogiadau henedd yna yn ban y 7fed. Nid da chwaith yr ysgolheigiaeth yna sydd yn y rhan olaf. Ymgeisydd.—Nis gellir cymeradwyo ton hwn ond i raddau bychan. Mae'n wir nad oes ynddi lawer o wallau penodol; ond mae yn amddifad o awen briod- ol, yn cynwys gormod o ryw fath o deimlad, a rhy fach o natur. Hen Gardi.-Ton dda iawn, ond buasai yn well pe buasai y ddwy ran gyntaf yn amrywio tipyn, yn lie bod yn hollol yr un peth. Dywed yr Hen Gardi, mewn llytliyr cyfrinachol fel hyn-Il Herman Gwent ar yr offer tanau yn te. Wele fy ziaelyn fach i wedi bod yn chware, ac os na farna y pen cerddor ei sain yn ben cerddoriaeth, mi ymaflaf ynddi ac a'i tynaf vn bob o gare." Nid ydym yn dweyd ei bod yn hen y tro hwn, ond rliodded yr Hen Gardi gare neu ddwy ati, gall gael ei chyfrif gyda y goreuon. Addolwr.-Mne ton addolwr yn cyfranogi yn hel. aeth o'r hen arddull Cymreig, ac yn meddu cryn lawor o deilyngdod ond yn fyr o gyraedd y nod y tro hwn. Mae gwall cynghaneddol yn y trydydd ban o'r dryd edd ran. Militas.—Ton stylish i'r pen yw hon, a buasai yn sefyll yn dyn am y wobr oni bai ei bod dipyn yn rhy undonol. Mae yn debyg mai gwall copio yw y B yna yn y tenor, ban olaf ond un o'r ail ran. Ym- drechod Militas i roddi tipyn mwy o ryddid i'r air a'r alto y tro nesaf. Brawd y Brodyr. Nid yw y Brawd wedi ym- ddwyn mor frawdol ag y dvlasai tuag at y burned llinell o'r mesur, trwy beidio cyfanaoddi ond pedair sain yn unig ar ei cayfer. Mae'n wir mai pedwar sill a gyfrifir yn y Ilinell hono, ond fe adroddir y llinell ddwywaith drosodd, er mwyn grvmusder a chyfailaledd. Nid yw y Browd ehwailh wedi bod mor oraius ag y dylasai gyda threfnu y gynghanedd: ond ar y cyfan, mae ei don yn un ragorol dda. Musicus. -Ton ardderchog, oDd i raddau'n ddiffyg- iol mown gwreiddioldeb. Cynwys a symudiad afreol- aidd rhwng yr air a'r imur, yn ban y pumed. Viii. ddengys fod Musicus yn dra dysgedig, ond gellir meddwl fod gormod o ddysgeidiaeth wedi peri iddo ynfydu tua'r diwedd yua. Nid ds. gormod 0 gywrein, rwydd celfyddydol, yn enwedig pan na fyddo y prif lais yn cydweddu a'r cyfryw. Osbyddiisamgywreiri- rwydd, dylid cyfansoddi yr alaw y fath ag a fyddo yn arwain yn naturiol i hyny ac nid beicbic alaw syml a chyffredin, a cbynghanedd goeth ac anaturiol. Charly bach, Abiah, Hugh WyJlt, Dewi Wylit, a Cantemus. Nid oes acbo < petruso am foment nad vr un yw y pump yma. Safant ar eu penau eu hun- ain mown uwch graddlal a theilyngdod na'r oil o'r ymgeiswyr eraill. Mae cvfansoddiad yr alaw—cyf- raniad y bororiacth rhwng y gwahanol leisiau-cyf- oeth a cbywirdeb y gynghanedd, y fath fel nad ydym yn petruso dweyd eu bod i'w cyfrif yn mhlith y dos- barth uwchaf a fedd y byd. Cynwysant rai gwalhu cynganeddol, a hyny fel y gellir tybied o ddiffyg gofal. Yr oraf yw y don sydd yn dwyn y flugenw Cantemus, a goreu po gyntaf genym ei gweled mewn argraff: ar yr amtfd yn unig i'r awdwr rodlli nod sefydlog ar A yn He y slur yna yn y diwedd. Ilyn yw barn ostyngedig a diduedd, E. EVANS, (Heman Gwent.)

AT OLYGYDD YR AMSERAU. Syr,-A ïBeweh chwi, neu ryw obebwr medrus, fy hysbysu trwy gyfrwng yr Amserau, Pa sawl math o wrtaith celfyddydol sydd yn cael eu cyn,\ g; hefyd nodi y prif rai sydd yn cael rhediad yn mvsg amaethwyr Lloegr. Mae llawer heblaw yr ysgrifenydd yn dy- muno cael gair ar y pen. Ac os gallwcli' nodi rhyw uu wcdi gwneyd prawf tog c wrtaiih celfyddydol, ei fod yn rhagori ar galch, mown ardaloedd y gellir cael clilt;h yn lied gyfleus. Fe allai y gwnaiif Mr. Williams, Llandrillo, Moilioi•, neu awdwr y traethawd ar amaethyddiaeth yr ucheldiroodd i eisteddfod Rhvddlan roddi atebiad. Ybiofynvvr AM nRAW.1.

AT DD1RWESTWYR Y DYWYSOGAETH. I Mr. q0]#—Gan eich bod yn bleidwvr rbiowedd, yr wyf yu dra hyderus y bydd i'r llinellau a ganlyn gael rhyw gongl o'r Amkcrad am yr wytbnos tldyfodol, vmdreehnf ei osod mor fvr ag y byddo modd. Y m"'1 n bur hysbvs bellach fod amryw yn v dywvssTgaeih trwy'r De a'r Gogledti wedi rayned i'r drafferth o setydlu Gobeithluoedd, (Bands of Hone) oc Yn en plith yr wyf fy hun wedi vivroddi at setydlu un gyda chrugyn o blant, nid ydyw yr bynaf o honynt ddim uwchlaw ltl mlwvdd ond ac yr wyf yn bwna In, » Os yr Arglwvdd a'i myn," idd eu cadw mewn cys- ylltiad a'r gooeithlu, hyd <>ni byddant yn ddeunaw oed. j' ? Ond ar fy mod i yn te:mlo yn dra dyddorol gyda'r plant, oto, v mae rhyw duedd yn y p?ant i gael myned ? dro oddicM<x-ct', yn &wr ac ..Æwaith, a meddw' yr wyf fod pob plant yn m«ddu yr un duedd. Wei, os I byddai hyny yn foddion i adfywio, lloni, a chefnogi plant mewn rhinwed l. onid teilwng o'n sylw fyddai sefydlu rhyw fath o Gymanfa Obeithlucl, sef 11:1 yn y i'e ag un arall yn y Gogledd. Gan mai yn v De y mae fv nLrigfan i, yr wyf am gvnyg 3li y modd cinirnol, trwy gyfrwng >r Amser- au Ar fod i gymanfa o'r fnth a nodwyd. i gael ei cliynal mewn rhvv dr-f ganoiowyntol yn v -Ipau, f. l '? c dywedem yn iJnuolli, Caen'yrddin, nen Abertawy. mae y lleoedd \ua )u lleoedd cyficus iawn i "lioilffordd Deheudir Cymru, ag fe fyddai un o hon- Jut yn lie canol hefyd, byddai Llanelli yn nghanol sir Gaerfyrddin, a thyna Aberteifi a Phenfro y tu gorllewin iddi, Brycheiniog i'r gogledd, a Morganwg a Mynwy o'r tu dwyreiniol. We1 eto, am gyhoeddiad addas i Obeithluoedd, vr wvf vn 'YTIIt:6l1t1url no all;.4 h'll: _1 11 j j H "4\.4. .uUo waiu v tu guci g Wel.1 yr un a gy. hoeddir yn Llanelli, dan olygiaeth y Parch. D. Rhys; os deil ei lwvbr nid bawdd fydd cael ei gystal; a meddwl yr wyf, os na cheir neb arall, y cymerai Mr. Rhys (er cymaint ei waith) at f.d yn brif-lywydd. Wel, yn awr, rhaid terfynu, gan obeithio y bydd cymanfa o'r fath i gael ei chynal o hyn i fis Awst. Deuwch allan frodyr fel un gwr yn y deau, a'r un modd yn y gogledd." Yr wyf am gael allan y hydd peth felly ar fyr, fel y gallo y Gobeithluoedd gael amser i gasglu ac felly yn mlaen, tuag at eu treuliau. a chael cytnndeb neill- duol A Chwmpeini y Eheilffyrdd. Ceir amser o hyn i hyny i fwrw golw sut idd pi charioyn mlaen. Ond odid iddi fod y tro cyntaf mewn modd na bydd eisiau ei diwygio mewn llawer o bethau. Paham rhaid i ni fodar ol ein cymydogion y Saeson. Gyda gwir ddymuniad ar iddi fod felly yr haf dyfodol, y terfyna yr eiddoch yn bryderus am atebiad o'r fath a ddymunai un sydd yn Hyffordbwr YR OES A pbel. I Ohwefror Aeg, 1857.

HYNODION METHODISTIAETH. I AIL DDARLITH GAN Y PARCH. JOHN IIIUCHLS. I Nos Fercher diweddaf traddododd y Parch. John Hughes ei ail ddarlith ar y testun uchod, yn- y Concert Hall, yn y dref hon-Robert Gee, Ysw., meddyg, yn y gadair. Wedi ychydig sylwadau gan y Cadeirydd, codai y darlithydd parchedig i gyfarch y gynulleidfa. Ar ol taflu bras-olwg ar y ddarlith flaenorol, sylwai mai ei amcan yn y ddarlith bre- senol fyddai rhoddi hanes dechreuad Methodistiaeth yn siroedd Arfon a Mon. Dywedai v byddai yn anmhesibl wrth wneyd hyny beidio cdnfod yr un fath nodwedd ag yn y eiroedd ereill. sef amddilad- rwydd o ragbarotoadau a chynlluniau dynol, a gweithrediad 11a w Rhagluniaeth. Yr oedd y ddwy sir dan sylw yn rhai tra etlwog am eu Methodist- iaeth. Mewn llawer o siroedd y mae yr iaith Seis- nig yn ffynu, ac yn 01 y graddau y ffyna vr iaith hono, ilr graddau hyn- y tiiae Methodistiaeth yn lleihau. Yr oedd sir Faesyfed yn esiampl. Dyg- wyd Methodistiaeth i sir Gaemarfon yn bur gynar, mor gynar ag un man oddigerth Llanbrynmair. Yr oedd un eglwys Ymneillduol yn Mhwllheli prs blynyddoedd eisioes, ond yr oeddynt mewn s^fy]]fa isel a dirmygedig iawn. Yr oedd Franc s Evans a John Roberta yn rhai nodedig iawn yn eu mysg. Gelwid Francis Evans yn 11 Ffrancis y Gweddiwr," am ei fbd yn nodedig iawn am weddio, ac ychydig iawn oedd nifer y gweddiwyr y pryd hwnw. Clvvr L --J"- sai llawer am William Pritchard o Lasfr vniii iwr- Eglwyswr oedd y gwr hwn yn ei ddechreu, pe buasai yn rhywbeth hefyd. Amaethwr parchus, cyfoeth- og, a lied ddysgedig ydoedd. Arferid y pryd" hwnw fyned ir Gosper yn y prydnawn, ac i'r dafam y nos. Felly gwnaeth William Pritchard ryw r.non. Dychwelodd dref yn hwyr y nos-collodd ei ffordd-crwydrodd am yspaid nes canlod goleuni- deallodd mai Pencaenewydd oedd y fan, a meddyl- iodd y gallai fyned adref yn rhwydd; ond ymddvr- ysodd drachefn, a daeth yn ol at y goleuni dra. chefn, ac felly yr ail waith, ie, y drydedd waith hefyd. Ty Francis E'ans vdoedd. Yr oedd Evans yn darllen y 25ain oFathew. Clust-ym- wrandawodd ar Evans yn gweddio effeithiodd hyn ar feddwl Williani Pritchard, a bu am ddwy flynedd o dan argyhoeddiadau d wysion. Parhaodd gyda'r eglwys; ond gwnaeth bob ymdrech i ddi- nystrio y campau pechadurus oedd yn ffvllu yn y fro. Yr oedd hyn tua 1740, zieu tua 4 blynedd ar 01 i Harris a Rowlands ddechrtu pregethu yn v Deheudir. Tua'r amser hwnw daeth Lewis Rees o Lanbrynmair ivmweled a hwy. Yr oedd vr m- neillduwyr yn Mhwllheli yn bur ddigalou, a cht-is- iodd Lewis Rees eu calonogi trwy roddi hanes am wawr y diwyghd yn y Dehourfir. Llwyùlwyd i gael Jenkin Morgan o ardnl y Bala i ddvfod i gadw ysgol yn nhy William Pritchard. Effeithiodd ei addysgiadau ar y plant, a dechreuodd bregethu yno. Daeth un gwr yno unwaith a llond et boce-I o geryg; ond yn lie lluchio hwynt at Jenkin Mor- gan, daeth y gwr yn mhen ychvdigyn recrethwr ei hunan. Cyn hir daeth Howell Harris i Glas- frynmawr i bregethu. Dyna oedd cychwvniad Methodistiaeth yn y wlad hono. Yn mhen tua phedair blynedd yr oedd yno bedwar o bregethwyr. Un o honynt oedd Morgan Griffith. Daeth Harri deneu," neu Harri Roberts, a gwys i ddal Mor Griffith. Anfonwvd ef ac eraill vn filwYr ar fwrdd I llong rbyfel; ond yn mhen ychycÍig dychwelodd ar furlough, i'w hen wlad. in y man dechreuodd ar ei hen orchwyl o bregethu. Penderfynwyd ei d lanfon yn ol ar fwrdd yr hen long. Cyhuddwyd ef o af lonyddu ei wlad, a dywed wyd wrtho nad oedd dim iddo i'w wneyd ond gwadu ei grefydd. Iihoddwv 1 amser i Mo ystyried, ond dewisai Morgan yn hyt rach farw. Gosodwyd ef yn un pen i'r llong, a mil wyr a'u gynau yn gyfeiriedig ato. Saethwyd 'I. ato, ond nid oedd ond pyl r yn y gwn: ei hyny profwyd cywirdeb ei grefydd, a chafodd fwy o I barch ar ol hyny. Rhoddodd y darlithydd hanes difyrus iawn hefyd am bregetiiwr arall o'r enw Hugh Thomas—y modd y bu yn ym^uddio am wythnosau mewn ogof wrth droed yr Wyddfa, ac yn cael ei borthi gan y bugail defaid. Aeth i Leyn yn ol i'w gartref, a bu yn ymguddio mewn twll mewn clawdd yn gweu rhwydi, a'i wraig yn eu gwerthu yn marchnad Pwllheli er eu cynhaliaetii. Yr oedd dechreuad Methodisiiaeth yn Sit Fon yn dra rhyfedd. Effaith darlleniad y Bibl ac erledig- aeth ydoedd. Yr oedd teulu Thomas Pritchard, Ty GWYD, ger Lliiigefii, wedi cael Bibl trwy ryw foddion. Arferai y teulu ei ddarllen, a thcimlant ei ddylanwad. lOnillasent lawer o'u cymydogion i bryderu yn achos eu heneidiau tua 12 mlynedd cyn i Fethodistinetli godi yn y lie. Daeth William Prit- chard o Glasfrynfawr i'r fro. Erlidiwyd ef yn fawr, l-drylliwycl ei ffenestri, ei bresebau, a gwneid colled- ion trymion iddo. Yr ofirtd tua 200 wedi ymgyng- reirio yn ei erbyn. Apeliodd o'r diwedd at y gyfraith. Enillodd William Pritchard y gyfraith, dirwywyd yr erlidwyr, a ffodd llawer o honynt ymaith. Daeth Lewis Rees yno i bregethu; daeth vno erlidwyr, ond rhoddodd y progethwr allan y geiriau Disgwyliaf o'r mynyddoedd draw," &0. a chan fod mynyddoedd sir Gaernarfon yn y golwg, tybiodd yr erlidwyr fod nifer o filwyr yn barod i amddiffyn y pregethwr, a buont yn llonvdd drwy yr oedfa. Fel hyn yr oedd Methodistiaetb yn y ddwy sir wedi dechreu. Yna aeth y darlithydd yn mlaen i nodi y modd yr aeth y diwygiad rhagddo. Un peth neiH Inol i hyrwyddo yr achos oedd yr awch anarferol oedd am yr efengyl. Byddai yr hen William Thomas, wrth son am flowell Harris, yn arfer dweyd, a'i lygaid yn gloewi, yr wyf yn clywed ei lais yn awr yn myned trwy fy esgyrn." Felly y byddai. Mynycb ni fyddai ganddo destun, ond disgynai ar ryw fater, ae ysgytini y gynulleidfa o dan ei ewiuedd yn ofoadwy. Yn Oil geran unwaith pregethai nes oedd y gynuUeidfa yn llewygu 01 flaeri ip., rltoddai llawer eu busnes i fynv fel pe buasai dydd y farn wrth y drws. Metlnii pob terfysgwr a gwneyd dim pan fyddai Howoll liar ris yn pregethu. Ac am weinidogaeth Daniel Rowlands, pwy fedrdraethu? Apostol Cymru ydoedd, yr oedd y dynion goreu-hufen y Dywysogaeth-yn addef hyny. Ie, sugnai yr holl dywysogaeth i Lan- geithio i'w wrando, ac nid oes yn hanesyddiaeth yr Eglwys son am beth cyffelyb; a daliodd i wneyd hyny am haner can mlynedd. Byddai yr hen bobl yn dweyd nas gallai uu tafod ei ddarlunio. Elai y pre- gethwyr yno Subbath pen y mis, a thanil hwynt gan ei ysbryd, fel trwy eraill yr effeithiai ar holl siroedd Gogiedd a Dr, Ac nid oedd y ddau hyn yn unix. Yr oedd yno lawer iawn o wyr grymus, yn enwedig o'r Deheudir. Diliidlai Ilowel Davies, o sir Benfm. ac eraill, fel y gwlaw ar y Dywysogaeth, ac y mae eu heffeithiau yn aros ar y wlad hyd y dydd hwn. Yr' oedd nerth anarferol yn ngweinidogi^ih Robert Roberts, Clynog, ac ofer oedd son am dywysug y pregethwyr-Johii Elias o Fon. Yr oedd hyd yn nod bragetliwyr cytfredin weithiau yn effeithio trwy ei bregethau, mewn modd anarferol. a, 1.11. Ila-, y darlitbydrl esiampittu tra dyddorol mewn iaith gy- iffrons a tharawiadol dros ben. Peth arall a hyrwyddodd Fetbodistiaeth oedd dychweliad dynion nodedig mewn auii noaeaig, lei y gwelai pawb a'i llrgaid effeitbiau daionus yr efengyl. yr oedd un Mr- Vaaghan yn esiampl. Yr oedd yn arfer cadw cefl'ylau rhedeg. Ar forfa Towyn, pan ar y rhedegfa clywai y ceffyl yn gruddfan odditano duetli llhullau yr hen Ficer i'w feddwl, a chafodd ddiflasdod tragwyddol ar redegfeydd ceffylau, ae yuuinodd a'r Methodistiaid. Tua SO mlynedd yn 01 yr oedd un Sian Lewis yn byw yn Ngharn Madryn: yr oedd un Miss Guiness yn byw gyda hi. Digwydd- odd fod diffyg cyflawn ar yr haul ryw ddiwrnod. Yr oedd ofergoelodd yn pr-ri i'r bob! arsw;, do yn fawr. Dychrynai Sian Lewis yn enhyd; synai na fyddai gwasanaetb vn y Lian y diwrnod hwnw; ond hysbys- wyd hi fod pregethwr Aletlio,listiild n pregethu y diwrnod hwnw, ac er nad oedd yn hoffi myned i wrando nr y pen.rryniaid, eto yr oedd ami hi a Miss G uiness nfn y diffyg Aethent ill (hvy i wrando y pregethwr gan farchogaeth. n gwlan gyda hwy fel pe huasent yn myned i dtv v gw5dJ, a chafodd y ddwy eu hargylioeddi. Amgylchiad pnrryfedd addigwydd- odd licfvd i Captain Bowen. Yr oedd yn dychwelyd ndref trwy Drefcastell yr oedd yno ddiwygiad a gorfoledd mawr. Yr oedd yno un llancesyn ^waedili darn o benill, sef, A ydyw M yr hoelion yne," &c., nes ei sudd* i galon Captain iiowen ac argyhoedd- wyd d. llnoddcs y darlithydd ddesgriliadau bywiog iawn o argyhocddia inn tra hynod eraill. ar y rhai y gwrandawai y gynulleidfa luo-^Ag gy(ialrgstudrwvOO, mwyaf. Rhoddai un engraifft yn Sir Fflint; yn Cronant daeth Lewis Morris i bregethu daeth un 1 .1)1m Hughes i wawdio, ond can gynted a^ y dneth i olwg v pregethwr syrthiodd i lewyg pan ddaeth ato j ei hun dechreuodd regi y pregethwr yn ofnadwy. (Aeth huiy heibio. Yn mhen amser actli i edrych lam ei frawd i Manchester. Aeti-, i wrando progefb ) i/hwy yno < Jiorru dr„iae.'i.. Syrthjodd John Hughes i lewyg J1 ail waith Ond v tro Awn pan J dadebrodd yn lie rliegu tywalliai ei galon allan mewn gvveddi. I Ar ol hyn rbodde.s hanesion am y modd yr erlid- i"1 y Methodistiai>l. Yr oeddynt yn codi o dair ffynbonell, sef, yn I'vataf y werin, y mob, y rhai a ci,l.% sgid mai dynion a wnai lawer iawn o niwed yn y oedd y pregethwyr. Heblaw hyny yr oedd y iiri -otb"—r yn myned ar draws eu campau a'u dlfyr. wcb. Yr oedd K on edd wyr y wlad hefyd wedi gosod c.. Ijwynebau yn eri).) ii y Methodistiaid, y rhai, er na wyddent neoiawr am danynt, a osodent y werin ar waith i'w maeddu. Ond gflyrion penaf'y Method- istiaid oeddent y clerigwyr, y rhai a edrvchent arnyst fel rhai eofn ac ymyrgar-y pregethwyr a'r rhai a'u I llochesant yn gyffredin a erlidid. Amrvwiai yrerlod- i'raetbnu yn eu dull yn fawr: weithiau chwytuid a>af..rtidn i'r ty nes ei lenwi a drewdod; weithiau I dirwywya y pregethwyr, weithiau le u oaedaia, ac weitbinu fe geisid eu lladd. Unwaith gollvngwyd art!; allan ar y gynulleidfa gan dybied v buasai yn llarpio y pregethwr, ond ni wnaetb un niwed; yr oedd mwy o foesau da yn yr arth nag yn yr hwn a'i danfonasai. Weithiau argyhoeddid yr erlidwyr hyn yn nghanol eu gwaith. Aeth dau o'r Wvddgrug i Adwy'r Clawdd—pob un a'i bastwn yn ei law. IVn- di nr y pregethwr ar unwaith. Ar ol gwrandaw am ychydig o fynvdau gwywai eu breiehiau-syrtbiai eu pastynau i lawr, a gwelwyd y ddeti yma ar ol hyn yn myned i Langeitho i wrando ar Rowlands. Rho kiodd y darlith\d I lianesdN-ddor. ol nm y modd yr argyhoeddwyd Thomas Hughes o Focbdire. Penderf'vnodd un gwr unwaith i aflonyddu ar Dafvdd Morris yn Amlwch yr oedd llyn go fawr a bu lr vn ymyl v lie penderfvnodd y dyn fyned ar ei gpflyl trwy y gynulleidfa i'w aflonyddu, ond yn lie gwneyd hyny mynai y march fyned i'r llyn. a gorwedd yn y llyn, ie, a gorwedd ar ran o'r marcbogwr. Gwaeddai y dyn yn groch am help, ond yr oedd rhyw hen wreir/an yn dweyd, "Gadewch iddo, nid ydyw ond yr hyn ymaè yn ei haeddu," a barna rhai fod yr hen wraig wedi darllen vr adnod bono, 11.m a wneJn drawsedd i waed neb, a ffy i'r pnvll nac attalied neb j ef. Ond codwyd y creadur er hyny, a bu yn dda i ganddo gael cyrhaedd adref. Ceisiai rlaai ddvrysu y | pregethwr trwy ei ddynwared. Yn agos i Gorwen yr oedd un o'r enw Ned y Gof, yr hwn a gymerai arno y medrai godi cythreuliaid. Unwaith cyhoeddni y byddai mewn lie arbenig yn dynwared pregetbn, ond erbyn myned yno syrthiai y dynwaredwr i lewyg j a syrtbiodd arswyd ar yr holl gynulleidfa. Yr oedd un Chprles "-ffwl rhyw foneddwr gerllaw y Bala —unwaith yn chwareu pregethu er :mwyn gwawd. Yn mhen ychydig syrthiodd i'r llyn pan oedd y rhew mewn rhywle yn wan, a boddodd, a bu terfyn ar y j! dvn wared wr pregethu. PJioddai y darlithydd hanes dvnware  wrl) re?,,?,t h u. ion tra dyddorol o'r anhap a ddigwyddai yn fynych iawn ar yr erlidwvr ou hunain. Ymosodasant uo- t waith ar foneddig yn Ruthinjmewn camgymeriad, am fod cadach am ei ben. ae felly cafodd y precrethwr pan ddaeth dranoetb lonydd. Gosodid bechgyn yr ysgol fawr yn Ruthin unwaith ar waith i faeddu y pregethwr. Aethant i'r Bont Uchel i erlid clvwodd 1 Edward Jones, Prior,—dyn cryf anferthol—am hyn. Darfu iddo ef a John Jones, Penyhryo,-dyn hychaD gwisgi—gadw eu llygaid arnynt: ymaflai Ned Jones yn hwn a'r llall, gan eu gwasgu nes yr oeddent yn gwichian, fel yr oedd llawer o honynt ar y lloriau yn gorwedd yn haner maTW, a chawsant ddigon ar aflonyddu pregethwr o hyny allan. Ond gwelwn na oddef ein terfynau i ni ddilyn y dirlithvdd yn ei hanesion difyr a pha rai y cadwodd v (lorf fawr yn gwrando yn astud am ddwy awr a haner. Y mae yn dda genym ddeall oddiwrth hysbysiad a whaed yn niwedd y ddarlith, a hefyd oddiwrth hys- bysiad a welir mewn lie arall o'r papur hwn, fod cyfeill- ion y darlithydd parchedigyn y drefhon wedi gwneyd casgdad anrliydeddus iddo, a'u bod yn hwriadl1 cyf- Iwyno iddo y swm a gesglir yn nghyda rhyw anrheg werthfawr arall mewn cyfarfod cyhoeddus yn Hope Hall yn y dref hon ar y 3vdd o'r mis nesaf. Bwr- icdir cael Tea Party hefyd ar yr achlysur ac nid oes un amheuaeth genym na fydd y cyfarfod yn un tra I' adeiladol a difyrns. Rhoddwn adroddiad o'r cyfarfod yn yr Amserau dilynol.

TRETHOEDD UNIONGYRCHOL AC AKFN. I lONGYRCHOL. Yr wyf yn tybied fod Ilawer iawn o g-amg-ymeriad ¡ yn y wlad ar y pwnc o drethiad. Y mae yn ddiamheu mai pwnc lied ddyrus ydyw. Anmhosibl yw dvfeisio unrhyw gynllun perffaitb. Er anicanu gwney d eyf- iawnder a phob un o ddeiliaid y wlad, a cheisio ffurfio cynllun sydd ar yr clwg gyntaf yn ymddangos yn berffaith, eto, y mae yn rhwvm o wneyd cam a rhyw. un. Baich ydyw trethiad ar y goreu, ae er mai dvledswydd y rhai sydd yn gosod y baich yw gwneyd hyny yn v modd y bydd yn gorphwys esmwvthaf ar vsgwyddau pob un," cto, v mae anmherffeitbrwydd y natur ddynol y fath, fel y mae rhai person an neu ddosbartbittdau, yn sicr o deimlo y baich yn drymach lIa phersoiiau neu ddosbartbiadau eraill. Ond nid yw hyn yn un rheswm dros beidio amcmnu gwnevd y liaich yn esmwyth, ond yn hytrach i'r gwrthwyneb. Dylem fyned mor agosng y gallwn at berllcitiirwydd er nas gnllwn ei gyrhaodd yn y fuchedd hon. Er nad all un Canghellydd v Drvsorfa byth ddisgwyl trethu y wlad yn y fath fodd, fel na bydd neb yn dweyd fod y baich yn drymach ar ei yswyddau ef nag ar ysgwyddau neb arall, eto, nid yw hyny yn uu rheswm dros iddo beidio ymegnio at gyrhaedd hyny. Pa un o'r ddwy g^undrefn gan hyny o ardretbiad sydd vnddi ei hun deby^af ar y cyfan o fod yn deg ° Y £ Tvfundrefn uniongyrchol, yote y gyfundrefn o drethiad auuniongyrciiol. Hyny yw, y gyfundrefn o dalu treth uyiongyrchol i ddwylaw swyddo<;ion y llywodraetb, ynte y gyfundrefn o V,,iniat,.tu i'r llywodr- aeth godi trethoedd ar angenrheidiau 1Jywyd mewn modd an union'.ryrchol, cyn iddynt ddyfod "n dwylaw ni? Er mwyn ateb y cwestiwn hwn, y mae yn ang- enrheidiol adgofio i ddarllenwyr yr Amserau. beth yw yr egwyddor fawr yn ol pa un y dylid trethu pob un o ddeiliaid y llywodraeth—sef, y dylai pob un dalu yn 01 ei foddion—neu yn ol yr interest sydd ganddo yn sefvdlogrwydd sefvdliadau y deyrnas. Os yw dyn yn werth pum can punt yn v llwyddyn, dylai dalu c maint built waith a'r dyn nad yw yn werth ond un cant yn y llwyddyn. Y mae ei foddion yn bum f waith mwy, ac y mae ganddo gymnint bum waith o interest yn ngadeinid y llywodraeth. Y mae yr egwyddor hon mur eglur, fel nad wyf yn tybied, fod yn angenrbeidiol«i be^luro yn mheUach. Wel, os fel llyn y mae, oglur yw, mai y modd i!oreu i drethu dyn, yw cael allan heth y mae yn werth o'i drethu yn 01 hyny. Y mae llawer o anhawsder yn hyu mao'n wir, yn ymarferol, ac y mae yn bosibl i un gael cam, j end nid yn agos cymaint o gam a thrwy drethiad anuniongyrehol. Y mae y cam sydd yn nglvn a tbretbiad uniongyrchol yn codi oddiar y diffygion hyny sydd yn nglyn a gweithiad allan yr egwyddor yn ei chysylltiad a dynion ffaeledig ond y mae y cam svdd yn nglyn a'r llall wrth wraidd yr egwyddor eu hun. Y mae y gyfundrefn ei hun yn myned ar draws cyfiawnder. Yr ydys yn amcanu trethu dyn vn ol ei foddien yn y blaenaf, ond y n yr olaf yr ydys yn diystyru yr amean hwnw. Coi'ier fod eymaim arall o gyllid y wlad yn dyfod oddiwrth drethiad nwyddau o draul cyffredinol, nag sydd yn dyfod oddiwrth drethiad uniongyrchol. Ond tybier, er mwyn ymresymiad, fod nid yn unig dwy ran o dair, ond fod y cyfan o'r trethi yn cael eu gosod ar de a siwgr, coffi, papyr &c. Onid ydys yn gweled ar unwaith fod y dyn tlawd yn tain Did yn unig cymaint, ond hwyrach fwy na'r dyn cyfoethog. Y mae y llafurwr sydd ganddo deulu mawr, ne yn caul bwvrach ond haner canto bunau yn v flw\ ddyn, yn talu cymaint o drethi, ac efallai mwy, na'r pendelig sydd yn cael piun mil neu ddeng mil o bunau yn y flwyddyn. Ac os bydd y trethi yn drymncb nr y nwyddau gwaelion, fei y mae yn g\ffredin, sef ar y nwyddau y mae y dyn tlawd yn ei defnyddio, nag ar y nwyddau goreu, y mae yr an- nghvfiawu 'er a'r dyn tlawd ya dyfod yn fwy amlwg fytb. Ond v'mae ystjTiaeth arall agsydd yn siarad llawer iawr. o blaid trethiad uniongyrchol, yn hytraeb na threthiad anuniongyrehol. Dyma hi.—Wrth i ddyn dalu yn ol ei foddion, yr arian svehion i'r llywodraetb, y ma y cyfan yn mvned i goffrau y deyrnas, ord yr hyn sydd yn cael ei dynu allan fel costau casgliad. Y mae 19 swllt dyweder, o bob punt a gesglir yn myned i drysorfa v wlad. Ond am bob punt sydd yn myned i god Canghellydd y Drysorfa trwy drethu nwyddau, y mac hwyrach ddwy bunt yn cael eu eudi oddiar y wlad. Nid yn unig y mae costau y cas^lind mnr anferth o fawr trwy ? Cunomi iiouses a füvd beirianwaith cysylltedig a hwynt. ond y mae y treth oedd fel hyn yn yuiyrastu a rhyddid masnach—yn ,Lr b,)b un c, atAl treiliad ychwnneL'ol, ac yn r>fTV>nhio tir bob un o aa^iUaia y liywoilraetli. Pe symudid yr hrdl drctb oddiar de, er engraifft, nid yn unig fe deimtai y wlad hyny drwy ei gae! yo rhatach, ond byddai mwv o lawor yn ei yfed—bvddai y fas-'acb ynddo yn h.d- aethach o lawer, lhoddai hyny fwy o waith i luaws o ddosbarthiadau i 'r dci.iaid, ae fdJy gwniu les ir Wiau yn llawer iawn mwy nag a fvdda: go-tyn^ind iani, D- gyrchol y dreth. GtHir dweyd yr un modd am y dreth ar bapur. Hwyraeh, fel y dywedai Syr orrn- wal Lewis, nos Wener diweddaj, na fvddai papurau newyddion y deyrn as yn rhatp.ch bob un i'r pryr.wr wedi symud y drotb na chyu hyny (er y teimlid liy 1 yu nod v fantais bono mewn rbai amgylchiadau;. Ar yr un pryd, fe effeithiai yn ddaionus fel byn ii.vd,i cvhoeddwr papur rhai canoedd o bunau yn y flwyddyn yn ci enill—ataliai hyu iddo ratdi ei b: pur i fyny « ni na fvddni yn tal ti-f, hyn codai canoedd os nad llUI- oerltf yebwanog o bapurau rlr d trwy v dcyrn-is. rboldai hyn waitb i fwy rn mwy o grofftwyr sc ysgrit'- enwvr o hoh math-.allmlgid y cyhoeddwyr s; dd eisioes mewn bod i dalu yn well i'r ysgrifenwyr, (r.c nid hfb cisiati) n dygai hyny fwy at y gorchwyl. Fol hyn, heb son am y lic., mewn ystyr foesol ac addysg- ¡:dr)l 'r dernn," bvdd yr "Dill vn anrhaethol fwy nas? arbcdiad swn y dret!) sydd yn awr yn caGi ei chodi oddiM bapnr. Ond o"er lluosogi pn?reio'tiau, hwyr- act y ei v-n wneyd hyny eto.

Mewn cyinydogaefh lie yr oedd amldra o dori i d u yn?hanol y nos. yr ocdd tri o wyr yn cvdfvw a'n gilydd uu yn ct'ndwr. a'r Hall YU" Farhw." A'r tfyuydd vn wr pejAoel. Er mwyn dio?hvf-h. ^ytunas»mt a'u gilydd i wilio bob vn ail, bed air awr b(?b un, D?th tro y Barbwr yn Haenaf. )1,1 hwa p.m oodd yr EfiydwT yn C:VU a pHHod ei b?i \n llwyr. Ac ar ei waitb yu ci d-?e?oi vhwbiai yr efrydwi Cl ddau !y??d, a citau dynu C1 j 1 i»v 1:u ci Lc". gwi.eddai aliau. 'Barbwr yv « \aryt li weui viciii'U V uV 11 Vll V Ut- I « #

AMRYWJAETHAU. Ih. os gwir.—Hvsbysiri ni fmedd v Mor- ning Star fod y llywodraeth wedi dechreu ar y gwaith da o ymddangos yn fwy heddyebol trwy ddantou i lawr i Woolwich i orcbymyn lleihadyn nbreuliadau ein sefydhadau milwrol. Y cwestiwn* o adT'Ysg.—Dydd Gwener diwedd- af cynhaliwyd evfarfod ;aawr yn Manchester i blcidio y cynllun addysg. y mae Syr J. Paking- ton. a Mr. Cobden am ei ddwyn yn rala-en y Sencdddyrnhor bresenol. Yroedd ilylbyr oddi- wrth Mr. Cobden ac Arglwvdd Stanley i grmerad- wyo y symudiad. Dywedai Syr ,1, Pakingtoc y bvddai vn hyfrvd ganddo weithredu vn vr achoa hwn gyda :.fr. Cobden er nad oedd yn perthyn i'r un blaid bolitieaidd ag ef. Ecrwvddor v -?fm pc,  I lllieithsgrif medd Syr John ydoedd*fod pob I ysgol i ddysgu crefydd iel y myuai, na fyddai dim vmyraeth a rhyddid i gael el dalu i {fydwvbod y rhieni neu y gwarcbeidwflid a ddanfonect blaiU, yno. PfGIOX OAN lEUAK, Yr oedd gan n-w Frenhinei unig Fab. yr hwn a hoffai ac a garai yu fawr. Dactb awydd ar y gwr ieuanc i fyned.lymdeithio, yr hyn a ganiat tawvd gan ei dad Ar ol saith mlynedd o absen- oldeb, e fe a ddvchwelodd i Btiaz, ei Dad a mawr oedd y llawenydd ar y fatb achlysur. rn o ofyn- ion cyntaf ei dad iddo ydoedd, pa gyfeillion neill- duol a cniHodd ar pt daith. ? 0, tri me?da: 1 mab. y cyntaf yr wyf yn ei garu yn fwy na mi ?r hun yr ail yn cvsuiJ a mi fy hun. Yr wyt vn dweyd yn ddameddai ei dad, ond v mae yn nng- enrheidiol eu profi cyn y byddo angen arnat am eu cyrnortb gan l'yny mi ath gynghorwn i ladd mocbyn iiii ddodi mewn sacb, a dos yn y doe at dy yr hwn a geri fwyaf, a dywed dy fod weiniol wedi 1.1adci clyn. ae "05 (ienir o byr diau y cyhoaddir yn dy erbyn v ddedfryc. us o farwolaeth, gofyn iddo gan hyr1 IAMMIC gymorth dan yr amgylchiad gofidus a. ( Gwnaeth reify, ai gylani « artebodd, t mewn rhulledd ladd dyn, aagenrhaid yw dy boeiio. Ond yn awr gan dv fod yn gyfaill i mis ini a rodda! gymaint o Iran main ag a fyddo yn ddig inul i fyned oddiamgylch dy orph, Y Mab, gan hyny wrth giywed hyn a aeth ymaith mewn llawn digllouedd t Ja'r aU gyfaiil. ac a hysbysodd yr un ddamwaia wrtho vnteu. yr hwr> a'i det-byit. iodd yr un mor oeraidd ar y cyntaf. gan ofrn pa L?eth, a dybiwch chwi fvmod mor nf:vd. fel y gosod wn fv huu 'yn agored ir fath enbydrsr"yi xid ? Ond gan fv mod wedi eich cyfrif yn gyfaill 'I mi. mi a rodiaf gyda chwi cyn belled a'r Groes acw. ac a'ch diddan&f chwi hyd v gallaf am hyny o ffordd. Gan iod hyn yn rhy fyr i doddi,teiialad- au y Tvwysog Z, ieua.nc, efe a hwyliodd ei ffordd tua'r trydydd cyfabl, ac a ddywedodd. mae yn gywilydd genyf orfod hysl: ,;u i chwi fy mod yn r ddamweiniol wedi iiadd dyn. Dewch i mewn fy ngyfaiii. meddai, does dim i'w wneyd ynte ond dyoddef. 0 ewyllvs fy nghalon mi osodaf fy my wyd i lawryn eich lie. ac os rhaid i chwi farw oherwydd y cam. mi tyddai hnau farw 'gyd« cbwi. Hwn gau hyny a brofwyd yn wir gviaiU iddo. DAF liLFNTYN I'R DlAFOL. Pvh VW ychydig 0 amser wedi i'r Parch. Mr. Haynes gyhoieddi Pref- eth ar y testyn Ni bydllwch feirw dditn," dau ddvhirvn diofal a wnaethant amoa a'u gilydd i > dreio ])wvll a lifaethder j-r hen wr. Wedi ei wylio ar y ffordd i r a, d doldy. galwmi iin o honynt arno, Y Tad Ha:-nè:" T' "Beth sydd, meddai, vnto?" 0 Newydd rhagorol,' meddai yr ail, ae os ydyw yn wir, v mae eich gweinidogaeth cbwi ar A\ el, jia beth jdywmeddai y gwr duw- iol eilwaitb. Wei." meddai y cyntaf, y mae y Diafol wedi marw." Yn y foment attebai yr heR wr gan godi ei ddwylaw a u gosod ar ben v ddau wr ieuanc. a hyny mewn llais pruddaidd a thor- calonus, "O ddau blontyn amtidiifad druain, pa beth a ddaw o honoch ?" Pan ofyn wyd i wraig foneddig pa le yr oedd ei gwr ar adeg pan yr vrnguddiai o herwydd y dyb- iaeth ar ran yr Awdurdoiau .1 fod vn euog o fradwriaeth, hi yn ddewrwycb a addefai ei bod hi wedi ei guddio; v cyfaddefiad hwn a'i dygai i ) wydd v Brenin. yr hwn a'i bysbysai nad oedd dim ond dadguddiad o'r lie y caddiasai ei gwr a'i har- bedai rhag vr arteithglwyd "We1. ac a wna v lnnv fy arbed fy Arglwydd Frenin, meddai y f meddigos cyinerwch fyngair amhyny."Yna, Syr. mi a" I cuddiais ef yn fv nghalon, chwi ddeuwch o hyd iddo yn y fan hono." Y cyfryw ydyw cariad y cristion fit air Duw. Y mac yn ei guddio yn ei galon. Psalm I lq. NUUOKT Anfekthoi YN NEHrrDIR CYJLRD Newydd.—Y'r ydym wedi cael er.n cynysgaethu a hysbysiad o bwys oddiwrth y Mri. Beususeo a Chyf. o'u ty yn Louisa Creek, mewn perthynas i ddarg-an- fyddiad mawr o aur yn j- gyxiiydogafcth hono. Dyf. ynwn ran o'u llvthyr, fel y canlyn :—" Trøwyd nuff- !1, 1 rijawr iawii i fynn dydd Sadwrn. Y mae yn pw_\ so oddeutu 5 cant pwys. Yr ydym yn myned i brofi prigychiad (specific grat"ity) y talp, a chyfrif y swm o aur sydd ynddo. Yiiiae yn aninhosibl yn bresenol ddyfalu ei werth-oddeutu X'ii'i.fXJO mae yn debyg; ycbydip iawn o aur yn ymddangos ar y wyn- eo mae y specimen yn hynod gywrain." Hwn vwlr specimen mwyaf a thrvmaf a gafwyd erioed yn y byd. DerbjTiiodd Mr. Tiiomap Sprowles lythyr 0 Louisa CreeV, dydd Gwener diweddaf, yn dyweyd bod dau doddiwr wedi dyfod ar nugget 0 faint barilau ymenyn. Doe derbyuiwyd Uythyr arall, dyddiedig Medi 2-i, yn cadarnhau yr uchod. Mae y canlynol yn rhan :—" Yr wyf wedi anion i chwi saith o specimens allan nugget gvda Mr. Smail. Dywed- web wrth Thomas Sprowes hid Patritk Agen a John Downey wedi codi nugget o quartz ac aur yn pwyso rhwng 500 a 1¡f)O pwys. Y mae wedi achosi syndod mawr Sydney Morning Herald. ExHojAAnAr.—.Etholwvd Syr R. Betbell dras Ayeslt bury ddydd Llun diwedd at ond un. Yr oedd yr etlioliad yma yn angenrheidiol gan lod y boneddwr y anrhydeddus wedi ei benodi yn gyfreitb: wr cyffredin it ol. Nid oedd gan Syr l;echard nemawr i'w ddweyda '1 Ethftlwyd yr anrhydeddus W. I-. Cooper dros Hert: ford hefyd yr un dydd, yr hwn sydd newydd ei benodi yu Islywvdd y pwyllgor Addysg. Yn Southampton fe ethoiwyd Mr. Wegueiin, ilywydd Ariandy Lloegr. Dywedir fod y boneddwr hwn yn rhvddfrydwr, ond gan na wyddom yn iawn pa egwyddorion sydd yn gynwysedig o dan y gair hwn, aroswn i weled pa fath aelod y mae Nlr. Wegueiin yn debyg o wneyd. íi Y mae y Cadfridog Codrington wedi ef: ethol dros Greenwich. Y mae y miiwr hwn (yr oddero yn tvbied fod digon o filwyr yn y Ty eisioes) yn Whig. iad meddir, ond prin na fyddai cystai pronym Doiiad gonest i Whigiaid y dyddiau hyn. Y mae M-. Keo- nard wedi ei ethol dros Newpq^t. Tystia nad vw yn perthyn i un blaid. Dydd Mercher ethoiwyd Mr. 1 Clav dros Hull. Cafodd y gwr hwn ei ddiswyddo I am Iwgrwobrwyaetli yn 15-'¿ ac y m&e rhai yn barna nad vw yr etholiad presenol yn uc a saif. CYr?BwtpiADA? Y, ? ooLwicR.—Y mae y Uywodr- aeth yn p?nderfynu arfer mwv o C'\niUf'b yn fuan yn y Dock Yard yn NYvkiIwich. Heblaw di<;v.yrldiad 7. lliaws o ysgrifenwyr y rhai a gafwyd am amser byr yn ystod v rhytel.. y mae nifer o rai eraill i gael eu T troi o'u lieu Dywedir fod dim llai na 2,0oQ o withwyr hefyd i gael eu troi allan. Niwl fagnel YN .GAERCYBI.-Dvdi Mercb,r gwnaethpwyd yB hyspys yn y dref hon fod y Biorlys, y Bwriid Masnach. a -r Trefol Liverpool wedi gosod nia?nrl fawr ar fynyt?I Caergybi yr h( n 3ydd 1 Ra?t ei tDanio ar dywydd niwliog. Tanir hi bob haner awr (amser (yreenwich) a pbob chwarter awr ar ol haner awr wedi a byd nes y bydd agerlong llythvrgludol Dublin wedi dyfod i mewn, a phob chwarter awr ar oi haner awr wedi 11 hyd nes y daw yr agerlong hwyrol. YMGAIS IJELFYDD I DDIANC 0 GASTBLI. Ychydig o ddyddian yn oi darfu i un o'r enw side, a'r hwn sydd wedi ei garcbiT-^ j" nghastell Firo" o dan ddecfiyd o »Utndiaoth 14 o flyn- vddoe d, guddio ei bun yn un o gyntaddau allan y carcbar, trwy godi un o gerig y llawr. a gwneyd twll vn v T?ridd odditamdd a SO?? v f'"    IVm m. ?us?'tOTiyprjdarr'cwn )lc 0 r nenidu. Ond sylwyd ar ei nhsenoldob a chafwyd ei ym?uddfa I allan. Attn ceidwad y c-arciiar, o'r enw Reynolds i'r fan, codudd y gareg a thynodd y carciiaior allan, yr hwn pan welodd fod fi gv nun wedi ffaelu a darawod:1 y ceidwad i-n ei df,oe,) A rba.reg yn dost iawn Pan .cliwiliwvd Gar«ide cafwyd rhatf ar ei fr;- berson a pha un jx oedd yn owriadu dringo y wal yn ystod y nos r.c i\ Uy iiw.udo i duianc. Yr WYF wedi gwasanaethu FY amser allan FEL LYN.Gosodw vd lieii dyebweledig c flaen y bar yn 11ys yr b"dd^eidwaiil yn NgSerdvdd ar y cyhuddiad o yuaosod ar ei garied- Yr oedd UD aT r heddgei.l»aid yu Hwyduus i wneyd ei itehos yn ddrwg JT y dyweyd una un yn meddu toeyn rbyddhad ydoedd»t ,f-y Tucyn rMye.dlmi the yntau gan ymsythu "na mï wasanaethais i fy amser fel dyn" t Oynaliwvd trei gboliad Ctydd GNtetier. vb mhen yn Hants, ar gvrph Abraham Keeling, m];-nlti oed. acEslher Tuiloch, rhwns II a Id oed. Yr ocdd Abraham Tuiloch, < yr hwn g-yrlt a gadwai v Bush Inn. Headicv, VJl t'dgo gvda'i ferch oedd vn briod, o renw Y\ ake- fielu. Borer: dvdd "Mercher gadawa; oftil y ty :r cirengedig, Pother Trinoch, yr hon yn achlysurol a ymwelai a hi i edrych ar ol ei phlant. Ar ei dycbweliad caufyddta yr hen wr yn gorweda ar y llawr yn hollol farw, ai wddf wedi ei dori, ae ellvn vn agos iddo. Yn y gegin gefn eaiwyd corff vr en eth druan. Esther Tuiloch, gwdd yr hon hefyd oedd wed: ei don. Yr oedd yn ymdJangos vn audwg fod R-Pcitrig kke(ii ilcfruddio yr eneth yn gyntaf, wedi bvnv ei hunan. Ni allwyd cael a laii unrhyw avBtiolacti; loddbitoi am yr achos c'r wcithred ar&wydus hou. Dygodd y rheithwyr reithfkm o Iciruddiaeth gwirloddoi yn yr aohos qvri.-i golwg sr r eneth. a Lunanladdiad gyda w ar Keetnig. Aeth dvrtes i edrych ei ifwrn ychydig o ddyddiau yn oj, a chaiirfid yn nelio n wer, ac erbyn holi y y 'u ?%?vd"lig oedd ganddi aa yr achos byspysv < ld !?.). dJi fod y ?)'wyii wedi syrthio i'r d?r, ?s bsu hith.au wedi i.>i ¡,clÚ. )11 jwn. 1 sychu.

Ben. Yr wyf yn cofio clywet1 fod yno ryw hen I Lady yn crafu ac yn cripio plant y cymydogion yn echrys, os na byddant yn dyfod ac yn ymostwng whh ei stol droed hi unwaith bob Sabbath beth oyBag. RhYF. Druan o honi 1 do mi go's i gip drem ami r Htxbigedd megys trwy y dellt. Gall dori ei her* _dd pryd a ?yao, waeth ddaw'r plant ddim o yr yrhaedd. a. Doe sry£" e dd .yn y byd, waeth nior wired ag J' dd dyn ei groon, am, ei ainises, fe rydd di pyn am 'oen. Ac yn wir. dúes fawr hidia cael tynu'r 'Os ei.gefn. Btfat "ft :nghymydog<\eth B—ths lcv jnwog hopoyi yse"r"- nei'{ftylc|^j',r' Am o* ■—yr presenol -1dinystr y mote Nk A F T F yd-si TFGOLC ?g? ;r.;¡ i n? i e)fyddiop i gael ttft. Yr ?wt gw r yn ganfod yn ?B?C- .? ?arth gW9ithiol yno,  ''Sh ?a'?ew&gweith- ?'Mt? ? /'?'??.? V .M:e'"i' d;g;;l ya ddiQ?s araat ti yn siarad cymaint am addysgu'r werin, oherwydd ? aWill yn. deaU aa fydd fawr o waith i Ddoctor. 'Md pan dde? 'byd i gerdded ei hunan heb y ffon "a?aa 6elmian hyn. Doctor. N?, 'd?yf fi ddim mor ddrwg a hyna hwàÙh, omde wnavn i byth geiaio perswadio dynion I adael y cwrw a'r gwirod; oherwydd fe wyr y faulty, acfe v.n i 1-- "d, fod y pethau hyn yn Cynytchu, anhwyldtirau, by equirBtional progression, (esgtisodweb fy Ngh^mraeg). nen Raid dim, wir, waeth y mae yn esgusodi ei blan Yn rhyfedd. Dafydd. Siwt olwgjQeddech (gaii fod ypwno wedi grybwyll) yn gael ar fidirwea yn y wlad hono ? Rhys. Amrywiol iawn. Yn y parthau uchaf telir «nj!l sylw i'r Band of R6pe, a 'does genyf 11 fawr o obaitil am achos Dirwest ond yn y ffordd hono tua al°1 sirudgenir Ag udgorn Dirwest yn acMys. ?'o?OQd.taa'TcanoI—?eleyrbo]! ddar yn eia- teaa c' YQ Uonydd." 'Nm dibwys yn ei gyylIti&d a, ?y?diaetn ac addysg yw yr boll bethau hyn.. ^a?ydd. l?na? 10 o'r gloch. Nos dawch.7R?ys, dawch.