Yr Amserau

Y SENEDD YMHERODROL. TY YR AliGLWYDDI. j DVDl) LLUN—Mawrth 2. larll Derby a gwynai o herwydd fod rhai pctha.u yn yr AdrodJiad yn y newyddiaduron am y cyfarfod tu rhyngddo fe a'i blaid yn aughywir. Nid oedd am fyned i mown Ïr achos yn fanwl, ond yn unig- gryb- wyll fod geiriau wedi en rhoddi vu ei enau el ag oedd- ent yn hollol angliywir. Can lOll. larll Grey, wrth gyflwyno dei3eb yn erbyn yr ymos- odiad ar Canton, a ofynai a oedd dim gobaitli y byddai y rhyfel yn cael ei derfynu yn fuan-a oedd yn cael ei ddwyn yn mlaen er mwyn cael mynedfa i Canto'i, a oedd rhyw amcan arall mewn golwg, ac a oedd id wedi danfon milwyr i ad-yfnerthu Hong Kong. 1""11 Gran ilJe a atebai, nad oedd dim pellach wedi c. ucryd l'e, ond oedd yn angenrheidiol i amddiflyn y llongau yn aion Canton. Yr oeddy swyddogin Chineaidd wedi cynyg gwobrwyon am gyiiawniad lletfruddiaethau a thanau yn y drefedigaeth hono. Anmliosibl gan hyny oedd dweyd pa bryd y terfynai yr ymgyrch, ond nid oedd dim rhwystr yn ein mas masnach a'r porthladdoedd eraill. Harnai ei fod yn anhebgorol angenrheidiol er diogelwcb ac eiddo y Prydeiniaid, ar fod i ni beidio ymddangos fel yn rhoddi i fyny ein jgofynion. Yr oeddid wedi danfon cynqfthwy i Hong Kong, ac yr oedd un catrawd wedi myned er's tair wythnos. Symudwyd amryw o reithsgrifau gam yn miaen, a gohiriai y Ty ychydig wedi pump. DYDD MAWRTH —Mawrth 3. I Yr Arglwydd Gaughellydd a gynygiodd ail ddar- lleniad ei reithsgrif llytliyr ysgar, ao acbosion priod asol, a'u bod i gael eu cytiwyno i bwyllgor neilldnol. Wedi ychydig o siarad, cariwyd y cynygiad trwy fwyafrif o 25 yn erbyn 11, Ni chyflnwnwyd unrhyw orchwyl o bwys heblaw hyny. ■■■ DYDD IAU,—Mawrth 5. I Y Ilhy/rl Chineaidd. larll Hardwicke a ofynai i Arg. Panmure, a oedd y llyngesydd Seymour wedi ymadaelo Whampoa, ar of gosod amgylclioedd Canton ar Han- 1 « ■'1

TV Y CYFJ-'RW-DfN. II" I DYDD LLUN,—Mawrth 2. I Mr. Gladstone a rod ai rybydd y bydd iddo, pan gynygid ymtfurfio yn bwyllgor o adgyflenwad, bender- fyniad yn gofyn am ostyngiad pellacli yn nhreuliad y Wladwriaeth, er mwyn rhyddhau y deiliaid oddiwth bwys trethoedd diangenrhaid. Y ddadl ohiriedig ar gyr>ygi<id Canton. Adnewyddwyd y ddadl hon gan I Dr. PhiDiraore, yr hwn mewn araeth faith a bleiu- iai y cynygiad. Syr G. Grey a ddadleufi. Dad gwir oedd Laeriad Mr. Cobden fod yr Arrow yr y?peil-Iong, oblegid yr ordd wedi bod am amser maith yn dwyn yn mlaen fasnach gyfreithlon, ac nid oedd dim wedi cymeryd lIe i gyfiawnhau y Chineaid yn ei hymosodiad hac r- llug ar y faner Brvdeinig, a heriai efe y rhai a ddy, wedent i'r gwrthwyueb, i wnevd yn dda eu sefyl'fa. Am gyr.edroluer y Chineaid, gallai pwy bynag oedd yn byw yn Canton wybod mor sarhaus a drygionus oedd ymddygiad y Chineaid tuag" at dramorwyr. Cywirai rhai pethau a ddywodwyd gan AT.. Cobdeu gyda golwg ar Mr. Consul Parkes, ac al11" r, u -i S.\r .T. Bowring yn ngwyneby cyh uddiad o fod yn swj ddog ymyrgar. Wed: taflu bras olwg ur bleidwvr y cyn- ygiad a'u rheyr)"U1, erfyniai ar y ty ifod yn wyiiadwr- us iawn cyn pasio y penderfyniad, gan y tueddai i wanychu awdurdod swyddogion y wlad hon, nid yn unig yn China, ond yn mharthau eraill y byd. Mr. P. Robertson a wrthwyncbai y cynygiad tra y saradai Syr J. Pakingtan yn egniol o'i blaid. Mr. "oIlier a wrlhwynebai y cynygiad, gan ddadleu cyfraith y pwnc, a dadleuai Syr F. Thesiger i'r gwrthwyneb aryr un pw.;c, Y Cadfridog Williams a honai, gan foil China wedi cadw draw oddiwrth y teulu dynol yn gyffredinol, fod yn angenrheidiol i'n cyd-ddeiliaid gael eu hamdditfyn, a'u hawliau gael eu dal i fyny, os oedd enw a galiu Lloegr i gael eu parchu gan wledydd y Dwyrain. Yr oedd y sarhad i'n baner ni yn ddiau yn fwriadol, ac fe ddvlid dial am dano. Mr. S. Herbert, wrth gefnogi y cynygiad a ddywed- ai, mai drwg iawn oedd yr lioll achos, ae mai goreu po lleiaf er ein anrhydedd a ddywedem am y peth. Daugosai oddiwrth y papurau fod Syr J. Bowring wedi bwriadu myned i Canton er gwaethaf pob peih ac nad oedd achos yr Arrow, ond esgus i ddwyn hyny oddiamgyleh. Wedi i Mr. Serjeant Shee siarad yn erbyn y cynygiad, gohiriwyd y ddadl ar gynygiad Mr. Ronndell Palmer, a gohiriai y Ty tua chwarter wedi deuddeg o'r gloch. DYDD MAWRTH,—Mawrth 3. i Y Ddadl Ohiriedig. I Adnewyddwyd y ddadl hon gan Mr. R. Palmer, yr hwn, fycis'r Milwriad Herbert, a gefnogai y cynygiad. Mr. Kendhall a wrthwynebai y cynygiad ar y tir nad oedd modd gwneyd dim yn fwy annoeth na chon- demnio Syr J. Bowring tra,) r oedd y gweithrediadau yn cael eu dwyn yn mlaen. Yr oedd yn bur siwr hefyd nad hawdd oedd cael gweli gweinyddiaeth nag eiddo un Arglwydd Palmerston. Mr. M. Gibson, mewn araitb Lith, aamddilfynai y cynygiad. Pe na buasai y Ty yn dntgan ei farn, buasid yn cymeryd yn ganialaol oi fad yn cymeradwye y papurau a osodwyd ar y bwrdd. Siaradai Mr. Gibson yn faith iawn o biaid y cynygiad, a siaradai Mr. B. Osborne yn ei ddull medrus ac arabol ei hunan yn ei erbyn. We li i luaws er..ill o aelodau draethu eu syniadan, dywedai Mr. Roebuck ei fod efyn bwriadu, trwyei bleidlais, nid yn unig i feio yr awdurdodau Seisnig yn Canton, ond v boneddwr anrhydeddus oedd wrth 1yw y Wein- yddiaeth ynghyd a'i gydweinyddwyr. Wrth wneyd hyny yr oedd yn ymwrthod a. phob teimlad partiol, a dadleuai fel rheswm digonol dros gondemnio y gweithredoedd o dan sylw, nad oeddent yn tueddu at I anrhydedd y wlad. Addefai efe fod lieddgeidwaid Cant'»u ar fai yn myned ar fwrdd llong ag oedd yn cano y lauer Brydeinig, ond gofynai am hirymaros yn ngwyneb gweithred, ar gyfreithlondeb pa, un yr oedd cyfreithwyr penaf y deyinas yn amrywio yn eu barnau. Honai efe fod gwareiddiad'China can uched a gwareiddiad Ewrob, ond yn unig nad oedd y Chi- ncaid wedi troi eu sylw at y gelfyddyd o ryfela, a'u anwybodaeth yn y gelfyddyd hon yn eu gosod o dan anfnntais wrth ymwneyd a gwareiddiad rhyfelgar Lloegr; ac yr oedd y cwbl a gymerodd le yn Canton | yn codi oddiar awydd i godi cwervl a China, yn seil- iedig ar wybodaeth o allu milwrol pertbynasol y ddwy wlau. I [ Mr. Gladstone a farnai nad oedd vmddygiadau a bwriadau Syr John Bowring yn anhysbys i, nac yn annghyineradwy gan, y Llyvvodraeth, ac o ganlyniad 1 y dylid eu dal yn gyfrifol am yr hyn a gymerodd le. I Addefai fod brn marsiandwyr yn elf .n yn yr achos. Ar yr un pryd ni ddylai y Senedd wneyd dim i foddio un dosbarth yn unig. Ymddygwyd yn groes i hyn gyda'r fasnach mewn eaethion, a hefyd gyda deddfau yr yd. Gwadai efe fod y Cliiiieaid vn coleddu ysbryd dial tuag atom ni. Barnai efe eu bod wedi eu cymodi. Yn wir, dim ond ychydig o ddyddiau cyn yr achos yma gyda'r Arrow gymeryd lie. yr oedd cenhadwr i wedi troseddu, ac eto, yn ol tystiolaetli Syr J. Bow. ring ei bun, nid oedd y Chineaid wedi cwyno dim. = Pa lodd yr oedd v mater hwn yn sefyll o ran eyfiawn der ? Ar y pwnc hwu dnrllenat ran o'r cytunrideb trwy ba un yr oedd Hong Kong wedi ei rhoddi i'r wlad hon, a dangosai ein bod ni wedi i droseJtiu: ein bod hefyd wedi Lroseddu y cytundeb attodol trwy beidio gwneydymgaisi roddiyfasnachmewnnwyddau rhedeg i lawr. A oedd y Llywodraeth Brydeinig wedi vmclrechu i roddi y tasnach hono i lawr? Onid oed dent wedi gwneyd llawer ttirg at ei chefnogi ? Oeddent: yr oeddent wedi creu llynges o lore has yr hon oedd yn ychwanegu y fasnach mewn Opium. Yr oedd yn bur amlwg nad oedd y fasnach ar y cost yn dwyn perthynas ond a'r eiddo rhedeg yn unig; ac i'r dyben hwuw yr oeddem wedi ac yn ychwanegu masnach Hong Kong. Ar ol gwneyd hyn oil yr oeddem yn ceisio llunio ystori fod y lorchas yma yn perthyn i'r Prydeiniaid, ae ar ol gwneyd hyn, yr oeddem yn llosgi ac yn tanio ar Canton er mwyn i'n cenad ni gael mynedfa i mewn yno. Yr oedd Syr G. Grey yn dweyd nad oedd dim rhyfel yn erbyn China. Gwir nad oedd ond yr oeddem yn rhyfela yn erbyn y Chineaid. Yr oeddid yn dweyd fod y gwenwyno a'r lladd oedd yu cymeryd lie yn cryfhau ein bachos ni, ond y gwirionedd ydoedd, yr oeåd yn ei wanychu. Gan ein bod ni we-ii vmwrthod & holl ffnrfioldeb rhytel nid oedd modd i ni enill gogoniant yn y ffath ryfel. Ýroedd efe yn galw ar y Ty i gyfryngu. Beth oedd arnom ei eisiau ? Nid oedd dim yn fwy an- nhebyg nag y gwnai y Chineaid ymosod mewn i-hyfel yn ein berbyn ni. Nyni oedd yn rhyfela yn erbyn y Chineaid. Yr oedd yr aelodau ar bob llaw wedi con- demnio y gweithrediadau hyn. Nid oedd ond dau yn unig wedi siarad o'u plaid. Hyderai y gwnai Ty y Cyffredin ei ddyledswydd. Nid oedd Lloegr eto yn euog o'r gweithredoedd ysgeler a gyil,tA,nA,yd. 0n-4i henw; ond os byddai i'r Ty wrthcd cynygiad'"Sir. Cobden byddai yn gyfranog o'r bai: Hyderai gan hyny y byddai F ymraniad yn genadwri heddwch a thrugaredd hyd eithai y ddaear. Arglwydd Palmerston a ddecbreuai ei atebiad trwy ddweyd nad oedd cynygiad nac araeth Mr. Cobden y fath ag y gallesid ei ddisgwyl ac ystyried ei nod- weddiad a'i sefyllfa. Er fod Syr J. Bowring yn gyfaill i Mr. Cobden ers ugain mlynedd, yr oedd wedi myned o'i ffordd i ymosod arno, yn lie edrych yn dyner ar ei feiau, os oedd ganddo rai. Dywedai Arglwydcl i'al- merston fod ymddygiad Cliint nr hyd y blynyddoedd yn sathaus dros ben, a'i fod bellach yn annyoddefol, Itc nid oedd yr un amheuaeth nad oedd y Chineaid yn bwriadu taflu sarhad arnom. Yna tynai y pen defig urddasol ddarluu ofnadwy o greulonderau y Chineaid, a chyfeiriai in neiliduol at eu gwaith yn rhodili gvvenwyn yn y but-a, a phethau eraill er blino a lladd y Prydeiniaid. Dadleuai fod yniddygiad Syr J. Bowring a'r Llyngesydll Seymour yn mhell o fod yn greulon. Dywedai oni bnnsai y digwyddiadau hvn fod llywodraeth y wlad lion, mewn undeb a fHaiac a'r Unol D'aleithiau, yn bwriadu goiyn am gael cynrychiolvdd bob un yn llys Pèkin. Nid oedd ,«»nheuaetb nad oedd cynygjad Mr. Cobden yn I. Of' \'1" oedd ete yu i trwy gon- rEietLi oedd \ith dros irydil IT )!. Yr Syr J. J. Yr Jhina, ddol o iad yn ifiaeth Unol ddat- edd y wind, 'tholid u fod y yaeth). ffoidd m :47 lIJ d. Go. t. 'y heel d. i a dder. gan ei ;rol pan .stiwn o J Ond o a- oeddid lad. Yr .dle'sio o gOlJ 0, td y Senedd ii gweled o Ujhwr r, huasai ti yn ddy. l yr oeod iyny, oedd j pasio rhai trethoedd am chi, i b-tsio y Mutiny i Act am dymhor, ac i aclael y cyffredinol o drethiad hyd nes y cyfarfrc-'ni v newydd yr hyn a. allal fod tui, (liwed(I ii, Hyderai na wnai y Ty omedd cydsynio i Iiyi y. Ir. Disraeli a dybiai mai lIes kId: npelio at y wlad, a hyderai pan ddeuai yr aolod.HU anrhydeddns yn ol draebefn y byddai ganddynt s* nia'.lau mwy pen i derfynol, fel y galles;d gweled a oeddent ychwa"- cgu beichiau y wlad, ae a ot d. e :t heivd a.n g irio y.i mlaen gwrs heddyciiol ai p id!o. Mr. Cobden a gwynai fo l Arglwy dd Palmerston yn ei sylwadau wedi hod yn hoilol ddiystyr o bieidlais nos Fawrth. Os oedd yr arglwydd urddasol eisiau cri i fyned at y wlad yr oedd, a barnu oddiwrth y pleidleisiau diweddar o'i eiddo, i fod fel y canlyn :— Palmerston am bvtli, dim diwygiad. y rhyfel Chine- aidd." r oedd gan y Ty bawl i w.i,)d pa gwrs )T oedd y boneddwr anrhydeddus am ei gymeryd gyda golwg ar China, ac a oedd am ddanfon allan ryw un i gymeryd lie Syr .T. Bowring. Yr oe,,Id y li.vthyr.o eisioes wedi myned tua China yn cvnw.vs banes yr hyn a gymerasai le, ond gallesid eto gyrhaedd y mail yn Malta os oeddid am vinddwyn yn unol a 11 ais ) Ty a synwyr cyffredin. Ar ol hyn cymerodd ymddyddan pur faith le. Ih, wedai Syr. C. Wood y defnyddid moddion priodd i amddiffvn eiddo a ,.ydau y Prydeiniaid yn j China. Cwynai Mr. S. Herbert nad oedd ewestiwn Mr. Cobden wedi ei ateb a dywedai Arglwydd John Russell, er fod y Ty yn barod iawn i estyn pob hir- ymarcs tuag at y Weinyddiaeth, eto. gan fod ph-id- leisiau arianol i gael en gofyn y dylid cael hysby-;ad am y cwrs y bwriadai y Llywodraeth ei gymeryd, ac yn neiliduol gyda golwg ar China. Gwadai fod uu deb yn bod rhwng gwahanol bleidiau y Ty i datiu Arglwydd Palmerston allan. Dywt AIv. Iioebuck yr un modd nad oedd ganddo ef deli wn gal w; ond anrhydedd ei wlud, na wyddai efe ddim am blaid na phleidiau. Cwynai Mr. Gladstone oherwydd hys bysiad tywyl! Arglv^ ydd Palmerston, c rhybuddiai y Ty i wylied y Llywodraeth yn bur fanol yn y&Lcd y gweddill o'r senedd dymhor. Ar ol ychydig o siarad pellach dywedai Arglwydd Palmerston y cei 1 hysbys- iad manydach o fwriadan v Llywodraeth rhagllaw. Yr oedd yn addef fod Mr. Gladstoné mewn ystyr wedi gwrthbrofi y cyhuddiad o ymgyngre'riad, ond nad oedd ete yn bwriadu dwyn y cyiiuddiad inewn ffordd beius. Yr oedd y Llywodraeth yn bwriadu. mewn i undeb ag America a Ffrainc, i gymeryd y cwrs mwy- af doeth mewn cydymffurfiad a phleidlais y Ty nos Fawrth. Gohiriai y Ty tuag wyth o'r gloch. DYDD GWENEB,—Mawrth G. Tynodd Syr W. Clay ei reithsgrif i ddyddimu y Dreth Eelwvs yn ol. Yn y pwyligor o'r holl Dy cyuygiodd Canghellydd y Drysorfa fod y dreth ar di* i gael ei ostwng o Is. 9c. i Is. 5c. (ac nid i Is. 7c., fel y cynyg iodd yn y dechreu) or 5ed o Ebrill 185", hyd y 5ed o Gwnaeth syiwadau meithion iawn o'i gvnlluniau cyllidol, ae amddiffynai hwynt yn ngwyneb. y cyhuddiad eu bod yn groes i fasnach ) rydd. Mr. Gladstone er hyny a ail ddadleuai eu bod yn groes i egwyddor rhyddfasnach, ac mewn araith led faith cynygiai fod y dreth am y flwyddyn ddyfodol i fod yn Js. 5c., ac ar ol hyny yn Is. Cvrferodd dad! faith le ar y cynygiad hwn, ond ar ymraniad cariwyd cynygiad y Llywodraeth trwy fwy. afrif o 1H7 yn erbyn J i). Cariwyd hefyd gynygion Canghellydd y Drysorfa mewn perthynas i'r dreth ar siwgr yn unol a'i gyn- lluniau ar y dechreu. Dygodd ei reithsgrif hefyd i mewn i ostwng y dreth ar incwm, a gohiriai y Ty ychydig cyn haner DOS.

CYFARFOD LLENYDDOL DEINIOLEN. BEIRNIADAETH AR Y TRAETHODAU kR TR YSGOL SABBOTHOL. | Daeth i law lfi o draethodau ar y testyn hwn, yr hwn a gyfyngwyd i ymgystadleuaeth bechgyn dan deunaw mlwydd oed. Perthynant i dri dosbartli. Yn y doBbarth iselaf, y mae eiddo yr ymgeiswyr | dan y ffugenwau, Cynyr, Cyntaf," "Dewr galon," Silfanus," ac un heb roddi ffugenw. Yn yr ail ddosdarth y mae eidno "Çarwr llwydd y Goron, "lvey," "Herlod," Charles o Arfon," "Deiniolen," Mei vinian, G svahoddwr i'r ysgol Sabbothol," j Pleidiwr yr ysgol Sul ac yn y dosbarth uchaf, yr eiddo Asiedydd o Arfon," Bachgenyn," X. V. Bachgenyn," a Gwerydd "Wyllt. Gellir dweyd am y traethodau sydd yn y dosbarth isaf, en bod felly mewn gwirionedd. Arddangos- ant yr amddifadrwydd llwyraf o allu meddwl a inedr i gyfar.soddi. Mae y sillebiaeth yn dra an- nghywir, a'r brawddegau oil yn annhrefnus. Cred- j wn Cynyg Cyntaf" mai dyma y cyntaf o f,3 nyreh- ion ei feddwl. Mae ei ysg-rifen yn ddrn-g, y silleb- iaeth a'r gramadeg yn dra annghywir, a'r medd- yliau yn isel a chyifreuin. Adrodda yr un geirlau a brawddegau drosoda a throsodd. Cytfelvb (Ivw traethodau yrvmgeisydd heb ffugenw, u Siltanus," a Dewrgalon." Eiallai fod eiddo y ddau ymgeis- ydd diweddaf ychydig yn well. Ac o'r pedwar, diamheu mai Dewrgalon" ydyw y goreu. Mae amcan at fod yn ddigrifol yn Dewrgalon;" mae ei sillebiaeth ef yn druenus—vsgrifena fel Sais yn i ceisio ysgrifenu Cymraeg. Pe buasai yn darllen y 'i traethawd yu uchel iddo ei hun, gallasai ei glust adnabod yr anngiiywirdeb mawr sydd yn ei silleb- iaith. Er mor anmherffaith ydyw y traethodau hyi:, ni ddylid mewn un modd eu diystyru, ac ni ddylai eu hawdwyr ddigaloni Hawdd yw gwybod fed y tri eraill yn fro lyr i Cynyg Cyntaf." Os llafuriant, byddantyn sicr o wella a myne i rhagddynt, oblegid y mae yn gwbl anmhosibl iddynt fyned yn ol, a'i ysgrifenu yn salach aag y gwnaethant y tro hwn. Rhag llwfrhau, byddai iddynt gofio mai gwael a cliytfredin ydyw cynygion cyntaf pawb o'r braidd eithriadau anaml ydyw fod y cynygion cyntaf yn llwyùdianus; y mae yn rhaid methu ganwaith cyn medru unwaith, ac y mae methu yn beth Ilawn mor fendithiol ag ydyw medru. Yr hwn nid N-iN, un am ser yn methu, nid yw byth yn medru. Na ddigalon- id yr ymgeiswyr hyn am fethu y tro hwn, a methu mor hallol, oblegid os ydynt yn peuderfynu myned yn llenorion, nid ydynt ond dechreu methu. Meth- ant lawer gwaith eto. Yr vdym ,yn credu na lwfr- ha "Dewrgalon," oblegid y mae tn debyg ei fod ef yn adnabod rhywr yni a nerth hyd yma yn I gorwedd heb ymddetfro yn ei fedcjtvl, pan yr antijr- iodd roddi y fath ffugenw arno ei liun. Meddvliwn wrth weled y fath anmherrfeithrwydd ac anfedrus- twydd Ilenyddol ag y sydd yn y traethodau hyn, mai y cyngor goreu a allwn roddL i'r ymgeiswyr fyddai peidio meddwl ac ymgais am ragori yn y biynyddoedd nesaf fel llenyddwyr, ond dysgu am- aethu eu meddyliau, nid trwy gyfansoddi traethod- odau a barddoniaeth, ond trwy ddysgu rhyw gang- en fuddiol o wybodaeth, loegys rbifyddiaeth—y multiplication faith os ydynt he-b fedru arr,o—neu ymroddi i ddysgu Saesonig, neu rywbt,.tli s,l"-ei,,iol arall. Yr ydym yn meddwl fodangen rlinddi cyng- horion fel hyn i'r dosbarth ieuanc, obtest i m )r gyntedag y mae bachgen yn caelei ddelfro i feddwl rhywbeth, ac i awyddu ymgodi ychydig raddau oddiwrth y dosbarth mawr anwybodus ac anniwyll iedig, y peth cyntaf a wna ydyw ceisio rhedeg gyrfa bardd a lienor, a hyny cyn dysju gramadeg, cyn medru sillebti, a ehyn gwybod dim am farddoniaeth a llenyddiaeth, ond yn unig ei henw. Yr Ail Ddosbarth. Carwr llwydd y goron." Mae ei ell üetlmwd wedi ei gyfansoddi yn urddol Y mae yn rhydd oddiwrth y gv/allau mewn sillebiaeth agramadeg yclynt yn anurddo traethodau y dosbarth isaf. Mae ei draethawd, er llyn), yn wag o feddwl. Yr un yw ein barn am y rbelyw o draethodau y dos- barth isaf. Y iiiae eu rha,,oriaet]-iati yn yn nacaol. Mae rhai o honynt yn arddangos gofal mawr. Y mae yr eiddo (iwttnod(twr 14 o benau, eto nid yw yn ) faith. Y mae gan yi eiddo Pleidiwr yr Ysgol Sul" 6 o Iwnnu, ac ar y chweched ddeg corn-adraniadau. Mae bu n yn cyiansoddi yn drefnus. Yr hyn a unogem ar y dosbarth hwn ydyw darllen a meddwl mwy cyn ysgrifenu oto gallant gyfansoddi yn dda ond cae) defnyduiati gwyddant pa Judd i ysgriteuu, i giilebu, ac abJnodi, i ffurfio brawddegau yn riieolaidd; cyn yinaflyd eto yn eu hysgrifell, dylent ofyn-pa beth a ysgrifenant. Y dosborth vchaf. — Mae eiddo Asi" iydd o Arfon'' yn draethawd da. Ymddengys yn dabyeaci-i i gynyrcn ei feddwl nag i gasgiiad- Etc ydyw yr ysgnienynd m wy¡d" medrus o'r holl ymgeiswyr. Mae yn gyfoeth- QO o) eiriau i osod ei feddwi HilMi. Ei iai ydyw arfer gormod o lionynt, a dibynu mwy arnynt nag ar fedd- wl. Mae brawddeg fel hon yn mhell o tod yn sobr: '< y niae yr Ysgol Sabbothul fel awel (teneu nefol vn chwalu niwl oddiar y byd, ac fel co:ofn iariuor yn c'vnal gair y hywyd, ac fel ffrydlif risialaiidd yn sicr- hau trosglwyddiad addysg i genedlaethau sydd eto heb eu geni." Mae traethawd Bachgenyn yn dda hefvd. Mae yn gyfansoddwr mwy pwyliog a chali nag Asiedydd. Liefara efe fel hen wr ystyriol a chrarf. Eto md oes ) lllll Ull flawJrkg dlla iawn nac un sylw amgen nt chyflredin. Rhagoriaeth y traeth- < awd yd) w ei fod yn gywir a chryno. ) Mae traethawd X. V. Bachgenyn yn haeddu can- moJinetb uchel. Er fod ynudo ambell wall mewn sillebiaeth a gramadeg, eto iuae yn uraetiiawd medd ylgar. Arddengys feddwl coeth a barn dda. Traethawd Gwerydd Wyllt ydyw y goreu o'r cytan. Nid yw yn arddangos mwy, os cymaint, o jeddwi X. V. Bachgenyn; ct,). tra 3,1, hynv, y mae yn Hawn pexileitlii, cLi ac yn cyinervd goiwg eangacb ar y testun. M ie Gwervdd Wyllt yn deilwng o'r wobr gyiit.a X. Y. Bftchgi nyn o'r ail; Bachgenyn or drydedd ac Asiedydd o Arfon o'r BOl.tl.t, Chw('fror lkc- JOHN ULGHES. Borth, Chwefror. 1^57. — I

AT DDIWYGWiii SWYDD ABERTE1FI. I ANNVYL GYI- EII.T,Ik.)N.y mae yr a nir ddis. ¡ wyiiatjom v. edi dvlcd. n awr a dan ai ddau a' | -0_ camgynrychiolant, ac i mewn a dan o honotn ein hun-1 ain ;n eu lie. N? adawn einp? Sir na'n Bwrdeisdren j yn nwylaw y Toriaid. Y mae germ allu, ac y mae j genym ddynion yn ?.n-? i'n ?wasanaethu ?nn ?my. )' <i ddifrif, ysg'd '-ii ymaitb y uwarthrnd'i a>- nn- 'I Yti -y-,I. i)a,ie, ac ereill, a' I -,t'r i-,n,vaitli -?r f,,naii )'r ?wasan- a?th. [:. j

XEWiDiJlON CYMREIG. MANCHESTER. — Oynhebrwng Miss Jones.—Pryd- nawn dydd Ian diweddafhebryngwyd rhan farwol ein chwaer ieuanc, Miss Ellen Jones, merch henaf y Parch. 0. Jones, i d- ei hir girtref, gan dvrfa luosog o gvfeillion. Blaenorid y dyrfa gan holl weinidogion 1 y gwahanol enwadau Cymreig yn y ddinas hon, sef y Parchn. Richard Jones ac R. Evans, weinidogion yr i Annibynwyr, v Parch. Rowland Hughes, gweinidog y Wesleyaid, v Parch. O. Owens, gweinidog j Bed- yddwyr, yn nghyda'r Parch. E. Price, gynt o Birming- ham. Yn nesaf dilynai bloenoriaid y Trefnyddion Calfinaidd. yna y cludwyr a'r elor, a theulu yr ymad- awedig. Ar ol hyny dilynai, bob yn ddan a dqu, rai Mnoedd o feibion a merche?. yr olaf wedi en I gwisgo aU mcwn ?il!ad duo Cauwyd wrth ddrws y ty, Ar Ian lorddonen ddofn, &c. yn n^hapel y gladdfa yn Ardwick, "Ar ol gofidiau dyrus daith, &c. ac wrth y bedd cyn ymadael, Yn y dyfroedd mawr a'r tonau, itc." Yr oedd yr emynau uchod yn mhllth v rhai mwyaf iioff gan ein cvfeilles. Yn nghapel y giaddfa dadlenv. yd y xc. Saml a 1 Cor. xv. yn dra phwysig gan y Parch. R. Hughes, yn Saesoneg. a chyfarchwyd ni n Nghymrae^ mewn dull hynol effeithiol gan y Parch. R. Jones. Seilid ei gyfarcluad- mewn rhan, ar Job iv. 19—21, BC yr oeddei gyn^hor- ion diddanus i bertbynasau y di-ancedig, a'i gpoliad, au difrifol at yr ieuenctyd, yn enwedig y meched ieu ainf, yn cario argraff ddwvs ar bawb oedd yn brescnol. Nid oedd bron un llygad sych drwy y lie. Wedi iddo derfynu drwy weadi, aethom tua'r bedd. lie ein cvf. archwvd drachefu yn fyr a theimladwy gan y Parch. 0. Owens, ac y gweddiodd y Parch. R Evans Yr oeddid wedi disgwyi i'r Parch. E. Price i/ymeryd rbyw ran yn y gwasanaeth. ond ar ei daer ddymuni'ad esgusodwyd ef oherwydd ei lesgedd. Yr vdvrn yn gobeithio y bydd yr amgylchiad uchod yn fendithiol i lawer, yn enwedig o'r ieuenctyd. Y mae y cydym- deimlad dwys a ddangosid mor gyffredinol gan ein cydgenedl yn Manchester a Salford tuag at ein brawd parchedig a'i deulu yn yr l-mgylchiaù traiiodus hwn. a'r brawdgarweh ditfuaRt a amlvgid pn weinidogion y gwahanol enwa iau Cymreig yn deil'vng o goiffad, canmoliaeth, ac efelychiad. -Un o r gal&Twyr. GOGLEDD. BALA.—Yr ail cyfisol, traddododd leuan Gwvllt ei ddarlith ragorol ar Gerddoriaeth eglwysig. Cnner wyd y gadair gan y Pa'ch. L. Edwards. Svlwai 'va cadeirydd ychydi? ar y cysylltiad oedd rhiy" r^ddo i thad y dartitbyd?, mae iddo ef yr vdoadd i briodoli llawer o'r awydd a ddaeth i'w feddl am wybodaeth; byddai bob amser yn gofyn cwestiwn pan y cyfarfydd- ai ag ef, ac yn vmroddgar iawn fel blaener vn yr eglwys y parthynai y cadeirydd iddi. Yna galwodd ar Mr. Roberts i draddodi ei araerh. OfVr fv.ldai ini geisio dyfynu dim o Jloni. Yr oedd y derbvniad a | gafodd yn profi y mawr foddlonrwydd a trafodd y gynulleidfa wrth ei gwrando, yr oedd yn dditvrus ac adeiladol nid yn unig i gantorion ond i'r gvnulleidfa yn gyffredinol, a charem i bawb gael eu twvllo a syniadau v darlithydd ar gerddoriaeth Eglwv SJV- yr ydym yn disgwyl y bydd i'r darlithvdd ein Imnrhegu Ij a'i ddarhth ar y gelfyddyd cyn hi-r. rid. DEHEUDIB, j AEEKDAP,;—Nos Wener, Chwef. 28ain, vn Bethanin capel y Trefnyddion Caltinoidd, cynaliwvd rvfarfod cyhoeddus i alw sylw yr ardalwyr at v Neuadd Ddir- westol sydd i'w chodi ar Maesydref. Dechreuwyd y cyfarfod yn ol yr hysbysiad am } awr wedi 7. Y peth i cyntaf oedd esgusawd dros absenoldeb ein haelod Seneddol, H. A. Bruce, Ysw., yr hwn, mewn llytbyr at Mr. Lewis Griffiths, a ysgrifenasid gan ei foned'd- iges, ac a ddarllenid i'r cyfarfod gan Mr. D. Saunders, a fawr gwynai ei fod gan afiechvd trwm t'n meth'1 dyfod i gymeryd y gadair yn ein cyfarfod ond ar yr un pryd ei fod yn dymuno ein llwydd, ac vn em hawdurdodi i osod ei enw ef i lawr am X20 at Yr an turiaeth. Wedi hyny cynygiwyd gan Mr. Saunders. ac eiliwyd gan Mr. Williams, fod D. Williams, Ysw. (Alaw Goch), Ynysgynon, i gymeryd y gadair yn ei le. Yn nghanol banllefau cymeradwyol, eododd Mr. Williams yn ei ddull siriol, tar.iA iii(iol; t eby('iu'i arubedd arferol agorodd v cyfarfod yn hapus dros ben. Gwir ei fod ar y dechreu vn teimlo yn ddwys mewn gorfod neidio mor ddirTbuddiitjufwriedid i'w lanw gan un mor anrbydeddus a ienry Austin Bruce, Ysw., A.S., ac nid rhyfedd, obJegn nid gwr yw hwnw ac A.S. wrth eigynrTon yn aros am Mhyren arall i gwblhau yr li\n sydd eithaf pwrpasol i ami uu sydd yn eistedd ar feinciau St. Stephens, ond gwr boneddig yn ystyr gyfyngaf y gair, a gwr galluog ar air a gweithred; o ganlyniad nid peth bach oedd neidio i'w le, a hyny yn ddisymwth. Ond er ein siom credwn i'r cyfarfod gael gwir foddhad a tbawelwch meddwl cyn i'r bardd eistedd i lawr unwaith. An- erchodd ni yn Saesneg yn ddoniol iawn, gan ddan^oa ei barodrwydd i labro gyda ni yn ein cyfarfod, er bod ein llywydd dysgwvlicdig wedi methu dod. Yna galwodd ar y Parch. J. Davies, Saron, Aberaman, i gynyg yn Gymraeg y eatilynol,—vef Fod y cyfarfod hwn yn wyneb cynydcl dirfawr eia poblog-aerb, ynt teimlo ein hymddifadrwydd o le eyfaddas i grnal cyfl arfodydd cyhoeddus er addysg, adeiladaetb, a difyr-! weh priodol y bold. Ilawr gymeradwyai eangder yl syniad, a gynwysid yn y frawddeg neu ddwy a ddar llenasai. Yr oedd yr ysgrilen yn dda, y cyfansoddiad. yn grvno, a'r eangder yna yn fwy pwysig ca r ddan. Svlwodd yn lied helaeth ar y frawddeg olaf oll, ac yr! oedd yn dda iawn ganddo ei gweled mewn cynygiad o'r fath; gormod fyddai i mi fyned ar ei of. ouidei gwn y byddwch ch,, i. Mr. Gol., yn llygada yn fwy na i dwbl am fyned a chymaint o'ch gofoL Eiliwvd y cyny,?,iad n Sties?ie,?, gin ,Alr. cynygiad yn Saesneg gan Mr. Thomas IA-illirtris, masnachydd. Heolyfelin, a pbasiwyd ef yn unfrvdol. Yn nesaf galwyd ar y Parch. W. Edwards. Ebenezer. i gynyg yn Gymraeg yn 2il—" Fod y cyfarfod hwn yn mawr gymeradwyo yr ymgais bresenol o eiddo v c;f. eillion dii westol i gael Neuadd eang yn yr ardal." Darlith ddirwestol mewn gwirionedd oedd hon. ac yn wir oferedd disgwyl yn amgen gan y brawd brwd ac anwyl yma. Dywedodd i bwrpas ar y pwnc, a phan ddaeth at y geiriau Cyfeillion Dirvestol," bai ati 'niae bgllni ond dyna,lawn ddim ar ei 01 ynte. Captain Cory, Caerdydd oedd eilydd y cynygiad hwn, yn Saesneg bid siwr, oblegyd credwn nas gall dtiweyd cymaint a Rhosllanerchrugog" yn Gymraeg, a difyr oedd gwrando ar yr hen ddirwestWr aiddgar hwn yu ei gwneyd hi. Pasiwyd y cynygiad yma eto yn un- fryd. Yn .'Sydd, Fod y cyfarfod hwn yn ystyried yr anturiaeth yn deilwng o'n cefnogaeth gwresocaf mewn cyfranu ati." Mr. David Saunders a gyn" vgiai hwn yn Saesneg. Cawsom le i ddeall mai Mr. Williams a fwriadesid i'r cynygiud hwn, ond oblegvd ) ei gadeirio ef, syrthiodd felly yn sydyn am ben y brawd Saunders; ond er felly yn ddi fy fyr, ae er Saes- ne/ a phobpeth, fe aeth drwyddi yn deilwng o bono oi hun. Eiliwyd yn Gymraeg gan y Parch. David Price, Siloa, a phasiwyd eto heb neb yn groes. Wedi cvmeradwyo yr 2il gynygfad (dvlaswn ddweyd yn gynt, ond gwell hwyr na hwyrach), cawsom gan yr ysgrifenydd, Mr. William Morgan, adroddiad livr Saesneg a Chymraeg o weithrediadau y pwvl gor vn nghylch y Neuadd, mewn talfyriadau o benderfynial au y pwyllgor megys Fod pwyiigor o ymJdiri&d.J wyr i'w neillduo, a dim ond hwy, sef y naw canlynol —Mri. Tnomas Hopkin, John Evans, William Parker, Ab. Masoij, IV, illiam Griffiths, Lewi? Griffiths, Griffiths, William Morgan, a Gwilyrn Williams.' "Fod y Neuadd i fod yn SO tr. wrth 50 tr. yn y ciir. Amryw o ystafelloe Id o dani. megys D.^rhenfa, Coio. mittee Rooms. &c., a thy da yn Hotel I)dirweto. Fod ryw gymaint o dal i'w oso 1 ar bob rhai a'i beii- thveient at gyf.trfodyd.i na fyddent gwbl ddirwt-st-d, ond fod pob peth dirwestol yn rhydd." Fod v Neuadd ar y telerau yna at wasanaeth y neb a fvnai, at y p th a fynai na fyddai o nodwedd anfoesol, ac yn wrthwynebol i egwyddorion dirwestiaeth." "Fod y pwyllgor wedi tansgrifio M5 yr un i'45 0 0 Ffrindiau eraill mewn syiniau o £: £3, L i, ac Isod J iI" (j Cyfanswm £ s(i 10 0 Ell(i 10 C, bod crynhoi hyd y gelhd at y Neuadd a choai yr Ityn I-N (I lo yn ot ar log. Pob darlithiau, A-c., a'u cynyrch i fyned atleibau y ddyied, a phan v deuai yn dciiddyled fod ei holl elw i fyued i gynal a lleiaenu eg.vyddorion dirwestol, &c vn yr ardH1." "Fod y Neuadd i fid yn feddiant Cym. deithas Ddirwestol Aberdar," yn euw yr nnddiriel. olwyr a enwyd." Cyn cynya v Sydd cynygiad hefvd y catwyd hysbysiadau o daussrifiadau eraill, sef X s. d. H,A.Bruce,Ysw. 20 (i 0 R.Cury,Yaw. 20 0 II D. Williams, Ysw 10 0 0 Mrs. Williams a'r plant. 1000 Mr. W. Williams. Gadh s 5 0 o Mr. William Curtis 2 -2 < Miss Ann James, Gadlys 110 Parch. W. Edwards 1 0 (j Parch. D. Phee. i 0 0 Mr. H. Williams ] 0 (I Mr. Forrest. 1 q U 72 S 0 A. Hild 6 Cyfanswm i3 ti I Ar acuweaa y cwrdd cynygiwyd gan Mr. Edwards, ac ejiiwyii gan Mr. Davies, "Ein bod yn cydvm- deimlo aHA. B, -e, Ysw., A.S., yn ei gystudd", ac yn diolcb iddo yn wresog am ei deiml.id a'i rodd." Cymerad wywyd ef yn unfrydo1. r na wedi talu y diolchiadau arferol, terfynwyd nn o'r cylvrfodvdd niwyat cy sums a gawscm er ys talm.— G. Hwm-ORDD.—Yr EthoHad ('???o?_Y ?.,? vinj eiswyr am gynry chiuiaeth y Bwrdeisdrefi hvn g?e ,1 dyfod i'r gyir.?eiii,,Iaeth y Bwrde:s,.?'refi liN,i yin?eisydd y toriaid, ac v mae \N caei ei wrtu wyneou gan Faer pr. senol y dref, sef W. Rees, Ysw., cvireith- iwr, ac aeloo parchus u dy?.Qwudo! o gvlundeb y ( dv d dw yn anng utlu!l??wr. Bydd 'vma irwydr ?ai?.. JWll, gube?thiwu y d«ucc?a yr ? muei ? i duwyr eu hunain yn ddynion, drwy dc!ychwd\ d i n hrawd.— innghydpurjiur. CAERKYRDDIN.—IN us lawrth, v I Teg o r mis diwedd- af tiuddododd Mr. John Roberts (leuau Gwvllt) ei odanitb ar Ganu Cyijulleiulaol, in nghaj^e! y Trefn- yddiou Calfinaidd Hecl-y-dwr yn y lie uciiod. Cy- erwyd y gadair gan y Par--L. II. Jonet, ? A, •• y. ta !mysg svlwadau pwrpasil a th«lwng eraill. s-ylwai y '¡ m'sg pwrra"l a tht>:Ï1'.vng erailJ, :dwai y j darlithydd ar y lleshad a ddeilliai o fod y gwemidog- ion a blaenoriaid eglwysi yn presenoli eu hunain yn iv cyfarfodydd canu wythnosol, yr hyn beth sydd yn I c CJ ei esgeuluso lar, y rhan amlaf o'r cyfryw ddos- barth \n bresenol vn mhob parth o'r Dywysogaeth. Yr oedd y gynulleidfa yn lluosog iawn. l'arhaodd dros ddwv awr a haner. Yr oedd y mynediad i mewn drr; icynau 6e. yr un. Hir oes, iechyd, a llwydd "jdo rhan y gwron medrus ac aiddgar uchod, i was an aethu ei gend], nid yn unig fel cerddor, ond hefvd ft-1 lienor ac ysgrifenydd.— Gwilym. --• ^1 I ■■■■a——mmmm

YR ANRHEG I MR. EVAN THOMAS Yn ein hadroddiad yr wythnos ddiweddaf IFtilfh om a chael He i'r syiwadau canlynol o eiddo Cadeir- j ydd y cyfarfod pan yn cyilwyno anrheg o Oriawr a Chadwyn aur i'n cydwladwr Mr. Evan T. Evan-, Dywe iai v Cadairydd Mr. Kitchen, yr hwn sydd vn j un o aelodau v Cyngor Trefol, nad oedd yr Anrheg j ond aiwydd bychan, oddiwrth IT cyTfranwvr, nid vn unig o u parch a'u hoffder persond o -Mr. Evans, ond am ei ailtd diflino a dibartiaeth, a'r dull ffyddlon yn mha un yr oedd wedi cyflawni dyledswyddan meddyg y s -fydliad cr amser ei gysylitiad ks ef, nid yu unig gyaa go.wg ar ei a nuedswyddau swy.tdol. ond y dlt!.i tyner a dyngnroi yr oedd wedi vwadwvi-i tuag nt y tlodiou ag oeddent mor anffodus a sorfod ymofyn am gynorthwy y sefydliad. Wrth gyflwvno yr Oriadui H'r Gadwrll i Mr. Evans, dywedai y Cau- eirydd ei fod yn dymuno ar fod iddynt ei symbylu i ymdrechiadau mwy egniol fyth, pan yn myned yn feddyg ar ei gyfrifo'deh ei hun. lie v cyfeirid ef at y Meddyg Mawr, ut yr hwn yr oeddem oil yn edrych vn mlaen mewn amser i ddyfod. Mr. Super intendent Ride a ddywedai fod yn dda I iawn ganddo ef fod vn bresenol ar yr aehlysur tra dyd.dorol hwnw—dyddorol i Mr. Evans fel derbyn- anrheg yn arwydd o'r bri uchel a roddir ar ei I was3!t,.h gwerthfawr fel un o swyddogion meddvgol St. Ann's Dispensary, a'r un mor ddyddorol i'r tan. sgrifwyr, fei cyfianwyr tuag at devrnged i deilyngdod a medrusrwydd meddvgol. Dywedir fod hon v n "Oles anrhegion," ac yr oedd jhai yn ofni rhag y I bj ddai i w mynyender leihau eu gwerth neu eupwv? ac y peidient a chael edrych arnvut fel gwobrwvon am wasanaetbau rhinweddol neiliduol. Ni fyddai raid ofni y fath beth pe byddai pob anrheg yn cael ei henill mor onest, a'i haeddu mor wirioneddol a'r un y cafodd ein cadeirydd yr anrhydedd i'w chyflwyrc- i'n cyfaili heno. (Oyrnejadwyaeth) Buasai allan o le yndifo ef, pe byddai yn alluocr i hvny. i draethu ar raeoriaethau v sefydliad, &c., ond nis gallai lai na chasgiu fod llawer o'i werth yn dibynu ar yr vstrvd gyda pha un y bydaai y swyddoerion meddvgol per- thynol iddo yn cyflawni eu dyledswyddau, oblegyd hwy mewn gwisionedd oeddent wassarwvr eu havl- ioni. Fel prif aroiygydd y rban ogled dol o'r dref. hu ganddo gyfleusderau mynych i ffurfio barn am Mr i Evans, ac nid oedd ond yn adlais i deimladau v i swyddogion eraiU pan yn dweyd os gallwyd erioed gy mhwyso y geiriau y dyn iawn yn y lie iawn" at unrhyw swyJdog cyb:>efJ.dus, y gallesid gyda'r pri- I odoldeb mwyaf ei gymhwyso ato cf. Nid oedd un dydd yn rby faith, dim amser yn annhymorol, pan I frJdai eisiau ei wasanaeth, na fvddai vn ei roddi yn barod, ac, yr hyn oedd yn llawn mol" werthfawr, vn galonog. Yr oedd bob amsero ddifrif cydai orchwy] yr hyn oedd yn ymddan-os iddo effel "Halor cariad." Yr oeda dpngarweh neiliduol yn nodweddu ei iryf. lawmado-j ddyledswyddau pwysig a chaled acvr oedd ei gydymdeimlad ardawd wfdi peri iddo ddwi llawer o engreifltiau o greulondeb tuag at wracf-dd a pllant o dan sdw yr heddgeidwaid, fel y gellid" dwrn y troseddwyr i farn. f, felly yn gwirio y llinellau hysbys hyny A wise physician skilled our. wounds to heal Is more than armies to the public weal." Yr oedd vi, deall fod Mr. Evan" am drei yn feddvg ar ei gyfrifoldeb ei bun. Yr oedd ei fedrusrwvdd a'i ymdrechion tra yn feddyg yn y sefydliad hwn yn aw, I grynuad pur sicr y byid iddo Iwyddo. ac yr oedd efe yn dymuno pob daioni iddo. (cymeradwyaeth"

RHEILFFORDD Y DREF-NEWYDD A I MACHYNLLETH. Cynahwyd cyfarfod Jluosog iawn o gefnogr-yr ¡ !ine)I uchod dydd Gwener diweddaf, yn LIT-sdN- D,ref r \UC dyfld Uwener diweddaf, yn LIvsdv V Machynlleth, o dan ly?vddiMtb' JarJfYane Yoedayrba?eddyn bresenol yn gvnwvsedi? o'r I rhan fwyaf or tirfeddianwyr blaen? yn yr arda1 Wrtb gymeryd y gadair, my?egodd larll Van. vr i! byirydwch a deimlai o gae! ei alw i L wvddu. Teimiai yn gryfy manteision a ddeilliai i'r dref hono a'r o-v. I msdogaeth oddiwrth wneuthuriad rheilffordd-dram- I wyfli i sir Amwythig a'r cymydogaethau masnachol pwysig tuhwm a chan ei fod yn teimlo penderfyniad i roddi i'r cynllun, yr hwn sydd wedi cael ei roddi ar droed mewn modd mor fedrus, ei gefnog-aeth m wyaf difÓf a lioll-1. Yapoedd yn dda ganddo weled fod ei gyfajll teilwng, §yr Watkin Wynn, yn rhoddi ei ddyianwad gaijuog i'r llinell. Yi edd Captain Thumon yn teimlo yn dra bodd- hao, yth weled larll ane yn dal ei sefyUfa bresenol ? fei cadeirydd \r oedd hefyd yn hTfrvdwch gnnddo 3 r aei,] anrii \-d,Idus arn sir Ddinbvch Sir W. W. NVynn) yn bresenol. Nid oeddynt wedi pH. ii fctf*d-mewn mwy nag a ailent yu rhesymol ddisswyl ei g.vfiawni. Nid oeddynt wedi cvnvg ar wne' vd llinell o (JO neu .0 miildir i lawr at lan y mor, ond pender- fynasant yn ddoptb ar wdr?i d llinell fer mewn cyd- i mariaeth o dair milldir-ar-imqain. Yn nesaf nodai y Captain dewrwych allan y manteision a ddeilliai i'r rhan hono oJdiwrth sefydliad y rheiiffordd, vn fwyaf neiliduol i Aberystwyth Yr oedd y Tansgrifiadau at eu rhestr rhanddaliol yn dvlifo i mewn. Yr oedd v Milwriad Powell wedi dvfod a i lawr. ac yr oedd dau n(?u dn o fone d dwvr erail: svdd yu bw )w"v oedd dau neu dri o foneddwvr erail! sydd yu byw fwy neu lai ar v lliutrll wedi addaw tansgrifio vn helaetli Wrth siarad am ragolvgon y rheiltfordd, dywedai Captain Thurston y talui, a thybied y bydda;, draul yn £ 120,0(1!}, y drafnidiaeth bresanol" rbwng Machyn- lleth a'r Drefnewydd, oddiwrth Gerbydau, &c rhwng 4 a 5 y cant. "lalai hyd yn nod a thvbied na byddai ychwanegiad yn y drafnidiaeth, and nid oedd yn debyg mai felly y >-ydda;. Byddai ychwanegiad mawr. Wedi i r Cadeirydd ddarllen llythy oddiwrth Mri. Edwards, o Gwinni Gwaith Mwyn Tynvbaeh, yn yr hwn yr amlygent ddymuniad i dansgrifio irl.OO Datganai Syr W. W. Wynn ei hun fel yn cvmera- dwyo yn galonog y lliuell, g-an ddweyd ei fod er pan ■y mae wedi gweled manteision a chysuron rheilffyrdd. yu ei ystyried yn gymhwys i'w cefnogi yn gyffrediool. Gyda golwg ar linell v Drefnewydd a Machynlleth, vr oedd yn barod i roldllddl yr holl gynnorthwy oedd yn ei allu. Datganai Mr. Foulkes a Mr. R. Anwyl eu hargv hoedrtiad y byddai y llinell yn un adalai, ac y b'vddai iddi gae1 èi chefoogi Y11 gdrêdino1. Mr. Morgan, o Aberystwyth, a ddvwedai fod poM Aterystwyth wedi gwneyd eu meddyliau i fyny i gefnogi y llinell, a dangosant eu gwerthfawrosiad o lioni trwy dansgrifl,* yn haei at y rhestr rhanddaliol. lir. AVilliaiiis, Dolgeller, hefyd a siaradai am v dydaordeb yr oedd trigo'dpn y dref hono yn ei -viner- yd yn y llinell. Ar ol araeth ddyddan gan Captain Thurston, chwanegai Mr. Jarrett ychydig eiriau o gvmeradwy- aeth. Yna eyfarchai Mr. l oulkes v cyfltrfoi, yo G" vmrae° yn cefnogi y llinell. Yna cynygiai Syr • W. Wynn ddiolchgarwch v cyfarfod i'r cadeirydd urddasol am ei garedigrwyd,: j mawr yn llywyddu y diwrnod hwnw, ac am y dy, da or deb a gymerodd yn njrorchwylion y cwmni. Cefnogodd-Captain I hurston v cynygiad, yr hwn a gariwyd gyda banllef.^ Yna datganai larll Yane vn fyr ei ddiolchgarwch am yr anrhydedd, a dyu-bdai y gwnai yr oil yn ei allu i hyrwyddo buddianau y llinell. Yna ymwahanodd y cvf'.irfod. Cvmerwyd cry]) nifer o ranau yn y cyfarfod,

I CVSTADLEUAETH AREDIG. Ar y 2Tain o'r mis diweddaf (Chwefror*. arfu nifel, fawr o fieibiou a gweision amaethwyr plwyfi I-larlarti), Hentynyw, Llanercbaeron, Cil lan, a Dybcuwyd, ynghaeau J h jmas Evans, Pont- bren du. a Thomas Jones. Uwmmawr, plwyf Llan- arth, 11 dyhe-n o aredig am Y poreu. Creodd yr amgylchiad gryu gn-ffro yn vr ardal. Ku vn achos tynu tua mil c edrychwyr lr Ile. Ond er fod cvn- j nifer ynghyd ui chymeroii i un peth an weddaiYkl le. JJechreuodd \r aradrwvr aredig tua 10 o'r gloch a gorpbenasant erbyn 2. i tderau with 1 >a rai y gweithredent yw y rhai canhnol 1 Bod i bob nu o'r aradrwvr aredig clau rwn pedair liath o led. 2. Maintioli v gWYb i fod yn U modfedd o ddyfnder with 5 I nod fed d* o drwcfi. 8 Bad i bob aradrwr dtilu Is o entrance. a phob aviiaetivi-r 5s. neu eu cadw ar ei fab lied ei was os emilai ui. o'r gwobrau. 4. Penodi 3 o feiruiaid, a'u cau mewu ystafell gloedig hvd nes v gorphenid aredig..). Rnoddi as. 6c. i bob sradr- wr na euillai y wobr, ar v diwedd. Ar ol 2 o'r gloch gollyngwyd y beiruiaid. sef John TlJomas. Iilweli, a Jatnes Lloyd. rbydd o u ctLrc h ar. ac ar ol bod Yuo Pautyceln, yn rhydd ou carehar, ae ar 01 bod vno vn barnu am tua ? awr daethaut i benderfynu'd mai gwaith v person au canlynol oedd vn tei(\ïJgu y gwobrau. i i 1, d homas Jones, ilc-tigido gwobr 18s. 2. David Jones, gwas Pengwern gwobr f :1:0. I [ ihoinas Davies gwas Rhiwbren gwobr 1:2s, j 4, Timot.iy Jones, gwas reurhiw gwobr 10s j o Oavid James, gwas Pengareg gwobr s. Yr ail ddosbHtlh, da >0 a thros lb. 1. Jones, gwas l\nant; gwobr LSs. 2, Samuel Davies, gwas Neuadd)wyd; trwo-br i It's. (k. 3, Simon Har-ins, gwas Bronire gwour ss. 4: Griffith Evans.gwas Penrhiwdrych; gwobr 0s. j Davies. gwas Poutfaen gwobr Us. Y try dydd dosbarth, dan IS oed. 1, Thomas Thomas, Lhmst; gwobr 2, Lewis Jones, gwas Nantyrefa.il, gwobr Ts. ) d, \,atil.Li James, gw.p: Owmtnawr: gwobr fis. t, Johii Davies, gwas Ciicert; gwobr 5s. Dywedir fod jno aredig ua iawn ar-y cyfan dytnuniad ilawer yw ar fod i gystauieuaeth or fath gael ei chynai bob blwyddyn :-Glflll v bydd- ai hvuv vu l!-s er caei gwell aredig ye yr ardai. DAI DYWYTX.

Newtown & Machynlleth Railway. CAPITAL XX 5 0,003. IN" of i"iO each. DEPOSIT, Sl per Share. COMMITTEE OF MANAGEMENT. TEI ,HT HONORABLE TEF EARL VANE, Pias MachynUeth :lont¡!Omeryhire-CB.Annas. WILLIAM WATKIK Esq., M. F., Pen: rtu, M enonetilshi TA. B :»B F;:]- DATIE S JONTs.Esfj.. Trefr. Dear Machynlleth. CHARLES THOMAS THURSTON, ESQ.. Capt R.N., Twr Penna], nesr Macbvalletii. JOHN" C ARK AC MOEIKIS, Esq., F.R.S., Fronfekn, near MacLynlletli. JOHN FOULKES, Esq.. Aberdovey. near Machynlleth. LAWREKC K RUCK. Esq., PantlJiidw. near MRcbynlieth. T>VID T'RITCHARD, Esq., Cemarth. near Machynlleth. F.A.NK £ BS THF KATMNAT. PROVINCIAL BRANCH BANKS AT MACHYN- LLETH, KEWTOWX ABLIR YSTWYTH, AND JLOIAKIIW. or. ELft wHf Rr INS1NKEES JOSEPH crBTTT. EST Engineer in ChieLfi, wreat^reorfro Street. Westminster. ACTING ENGINEERS.—Messrs.I;, and E. PIERC Y. Welahpool- OLInT()R6 ME^F^ HOWFLT and MORGAK, Machyndeth. SECRETARI: MR. IIAVIO HOV'E LJL. Maccyr>ll?th Yr yd\s wedi hir deimlo yr auwenyheidrwydd pwvsfawr o gaei Rlieiljfordd i gysyllt.u canolbarth Cymru f, marchnadoeud mawrion Lloegr—yii Liver- pool, Manchester, Birmingham, a Llnndain. Y mae Tywysogaeth Cymru hyd yma yn pollol am ddi fad o Reilffvrdd, oddieithr yr an sydd -cr^raer i Gaerpvbi ar e; therfyn gogleddil, a'r Great "Western ag sydd yn dilyn y Bristol Channel ar ei therfyn deheuol; ac nid oes dim yn eginrar-h nag y "riaid i bob gwlad ae ardal a adewir Leb rixeilffonid ^ael eu gadael ar ol ar redfa fawr pob cynydd a gwelliaht. Yr ydys De Vi-N di -A,,L.,3- of Park am. Tit" i wnenthur Reilffvrdd o Groe^vswallt a'r Amyttip i'r Traliwm, a'r Drefnewydd, a Llanidloes y cam ey-utaf tuagat ddiwailu angen gwiaeddfawr Cainol Cyrfiru. Cyn eaei yr Acts hyny buasai yn aaamserol I gynyg v CvnUnn yma am Reilffordd i Eac.hynlletii; 'ond teimlir vn awr drwy y wlad yn gyjfredinoi fod yr-adeg wedi dyfod i eskvn-y Avxftd ertbsvlltTYg i Dref Ma- chynlleth ec ni bydd e.fti&K "01?^, ilernyn .fcychao &r 01 hyny i'w cysylltu ag Aberystwyth a glenyad deniadoi Mor yr Iwerddon. G-y^n'r crybwyfifad bvr tm-i o'r atnean, y -reae y Committee of Managemeiit" ,rj-, o-, -.JL yn fanylacb o liaen y CyhoedJ vr hyn a wnaethant, a'r hyn a fwr- iadail-t wneud, a'r effeithi-an da a ddysgwyliant. Ir vd-ig wedi cydsynio a "Staoding Orders y Senedd am yr Eisteddiad presenoL Y mae nifer anarferol fawr cr- Simres wedi ftel eu cvmervd yn barod gan brefwvlvy- cymydogaethau y Rbeilffordd. Cychwycir o Bheilffordd y DreAnowvdd a "Ll&D. idloes wrth Gaersws a dilyn ir ffordd rMail-gerbyd drwy Garno a Llanbrynmair i Fachrnllettu Hid y ffordd fydd tair miildir ar hugain. liheil tengi a wneir ar yr cy-uif. ond-cymerirdigon « led lun reil ddtcki. Gwneir Stations cyfleus, ac yn eu tr-ygg gellif enwi rhai Carno, Llanbrynmair, a'r Cemnaes. Ynjhvrae id cylchoedd v Stations fcyajf lkvcld Mwngloddiau gwerthfawr Dyffnn v PeirawQt alr bryniau cyniydogaetholj—Cot roy. Caiian3 PjMe, I'yfngw;Ti Glaslxn. Dulasa Fadari. r>wftrheech, Rhos- wvdo1., a Brynyfedwen, yn g.vsiai a Dyfiryu y Dyfi i fynn at Maliwvd a'r Pinas, a Mvnweiihiau a l3ech- gloddian Cowarch a'r Cymoedd eylcbynol, De-ngys cap olwg ar y Map. a hyny ar mwaitl4 sefyllfa alJ. jprchog- Machynlleth fel Station." Y/roae y Dref yn sefyll ar hen Aber y Dyfi. &c jaebliir ei gwaith a'i masnacdia^lL mewn gwlaneei s nwydWatj ereill, yme yn agor i boll brif-ffyMn y parthan iyny o'r wlad. Y mae tair ffoidd fawr hyny yn cyfarfod yno,-sef ffordd Dolgellau a'r Berrno o du y gogle-'d. ffordd Aberdyfi a Thywyn yn T eabol, a ffr.nk¡ frtwi t wrmi g Aberyst wytb tY de-orllewitf. Geriiaw Mvrii oth, d'a v gogledd. y mae Llech. gicddiau enwog Aberllefenny. Corris, Alltgoed, Gei- wern, Bryny r Daran,Tynybertb, I^Rycetp^Bnt, Braicligoch, Bryrdiwyd, a Llwyngwern. Y n;ae y Cloddiaa gwerth fawr hyny yn goriod won eu Llechi yn awr ax hyd y mor i farchnadoedd pell. enig a thramor: ond o ddiffyjr y fanftaia fetrr flaeoaf o gludiud ar hyd ffordd haiarn, y maent yn cyYfeluedd eu marchnadleoedd dun faich y draul drymaf am eu clndiad eith r pan wneir y rheilffordd yma, gellir anfon cytiawnder o bob amrywiaetb o honynt, nid yn uni« i'w ir arch, nacifa,, i aii preaenol, ond i hoil siroedd canoi b'rthol y deyrnas.; a hyny am brisaru llawer is na'r rhai presenol. Y mae Act wedi ei chael yit-borod am ffordd haiarn i giudo Liechi o Corris i lan y Dyfi. Bydd yn hawdd cyfaddasu hono at giudiad teithwyr, ac at Lob trafnidaeth a dwg hyny holi gylchoedd Dolgellau a'r Bermo i agosrwydd pur gyfleus at Station fawr Machynlleth Y mae Tref a phorthiadd Aberdyfi yn gorwedd bttm yn orllewinol i Fachynlleth. Dygir yn mlam Araf- nidaetb 1 wyddiannus rhwng yno a bron bob partfe o Brydain Fawr a'r Iwerddon a mawr hoffir gan yi Ardalwyr, a chan bob dveithriaid, v Traeti ifWKStad, sych, a hyfryd sy'n ymledu oddiyno i Dfwyn ond y mae traul Ii lladded yr hen ddull araf pareseOOl o deithio yno w.-di bod yn attalfa or fath drymaf i gvnydd vile; eithr symuiir yr attalfa hono ar or. pbeniad y Rheilfforl ymis ac y mae Dyffryn llydan hyfryd amaethvddol Ty A-vn vn y mestyn o Aberdyfi heibio i droed M edmu Cader a cheir o'r dyffryn ffrwythlawn cvfoethog hwnw gynyrch lawer. a llawer o amfcili&id. Prin y mae- yn ofynol i gyfeirio at Aberystwyth.fel y Dref bwysioaf yn Sir Abeneifi -felltref ac y mae icid: borthlad i cyfleus cysgodol, a masnach fawr gartrefol a thramor. Drwv fisoedd vr ha/ y mae gartrefol nsoedd vr h&f y BMC Aberystwyth, o herwydd ei hawyr iacb, a'r hvtrydwch prydferth sy'n gwiszo y mor a'r tir o'i dentt, pi gyrchfan hoffusif v dosbarthiadau cyfoethocaf o tar- oedd Lloegr; ond v mae er pob deniadau VI) gwywo yn y blyny idau hvn o eisiau Reilflbrdd i ddyfodifldi; oDd ar orphe. iid y Rail i Fachynlieth dawi fyny 4r unwaith i'w benwofrrwvdd cvntefis fel Breton Cymru a gweli:ie:r ar yr un pryd-ei holl gymytog- aethau llydain o Aberdyfi ar ei thu gogleddoh i Aber- ayron ar ei thu eli-u d a rhoddir cyfaerthoedd now- yddion i Fwn srioddiau gwerthfaWT ei (4>ym vdogwetba*, drwy gyriymti n rhadioni pob rhyw droeglwyddiad rhyngddynt ag ystorfeydd a gweithfevdd mwyaf 7 deyrnas Bvdd raid i bll wartbe a cheffVkau a 'ail yr ardai oedd eang a grybwyllwyd fyned drwy-Fachy- lletli i farcbnadoedd canol-dirol Lloegr. a Dyddant yn gyfrar. pur fawr o clrafnidiaeth v Reilflbrdd. Wrth gyfrif y manteision a ddeilliant oddiwrthf ddylid anngbofio y Iluaws cynyddol o yettdeitlipyr a ddylif-int ar hyd-ddi i geisl o iecViyd, a goiphvysiad* a difjTwch, Taith araf faith flinderus yr Jaw S^age Coach am fiO neu 80 milldir ni ddigalona y pryd bvnt finteioedd yr ymdeithwyr. Yn He pcanMdd pif JJ.1 awr drwy drafferth a Hudded yn gallu cyrhaedd bro- ydd hyfryd ein haberoedd, chwyddir y rhif ifileedd.- pan orplienir y Rcilffordd o Groesoswallt, a'r ÂQlr wythiz, a'i hestyniad i Fachynlleth. C TJeb fanylu yn mhellach, erellir hy f-gyhoeddi arfyr eiriau,-Y rhaid i hoU drafnidiaeth umuttlufddel a mirnol a masnachol a Iheithiol holi gotwz gylc-itoo" Cymnt fypie d ar ti,d Peil.ficrdd yma; oblegid if Mae wedi cael ri nodi allan gan Natiir at hyny a hi ydyw yr unit) jhwdd nahtriol a u aalav Cirmrrr" r gutcm Lgr." Nid oes yn ol adroddiadau Joseph Cubist. YthMMB, y prif Engineer, a'r Meitri Piercy, Engineers Gweithiol y Company, ddim un math o anhaTWUra peiriano; ar ffordd ei g- wnenthutiad. Nid yw y codiad ar un rhan o honi yn fwy nag nn o drugain; ac ni bydd ond rhyw un tunnel byr bychan o 176 Dath yn ofynol. Y mae y "Committee of Mana?ement"' oil vn nwdrtfl preswylfeydd a thin.e 'd o f^wrt ei chyffinlan; lie y maent ollyn SbaTV»b(ild»»rs mawrion nd,I,. a ty-v,ld fi gorpheniad rha '.lawn ac effeitbi d. HI ttuhydi lieSlant y wiatl (Irwy livny, mor b«f. sfawr id i vnt hwy ag i neb. Ac y maent vn anturio crybwvll fod gand 'ynt seilian da i obeithio,—er fod yr Encineers wedi nodi it Senedd y swm o y filidir fel tranl nobrf ei gwneuthuriad—y nellir, trwy gynildeb go&lne yn mhob cangen o' r dranl. ei eorphen yn dda am bns is na'r fkme-in er bwvllpdia. Y mae v Committee pan hvny o'r fam fod eu cynilur. yn Uiio^el ac vn sicr ar v se lian rhac-grvb- wvlledig Rhftdionwydd traul ei gwneutlmriad, a'r doil isel a rhesymol a pt\ h mewn canlyniad i hyny, am L'lndiad vmtieithwyr a phob trafnidaeth; j ac felly y maent in gobeitiiio gallu estyn y blldd p vqieaf i'r wlad yn gvff:edinol. a diogeiu ar yr un pryd y 116gau got en i'r Shareholders. Ceir yn nsrhvlcb y ffordd A-int. fel yn mhob mac arall Ile vi- v,l N %e,t-" asr-r Rheilffordd, y prawf egluiwf o gvnydd gwerth pol cyfaiv o dir a ddygir i gyrkaedd ei d\lanwad. Caiff p .b dosb rth o famachwyr weled yr helaetnir cylchoedd pob trafnidaeth. drwy Inosogiad gofynion c.smrleithas, i raddau ilawer m I-N, nag ydys erioed etc wedi ddi-eb N- m yv-u. Nid yw yn bosibl i tfnrfio unrhyw rag gyfrifyn øwr n'r mf jroedd c; nvrldoi o dpithwir ac ym,dlrYr a boffo ddefnyddia! t gyfleusderau y fath RL-ei.ffot.dd. Ni bydd dim cy frifoldeb ar neb a gymero Shares arB yr un ffyriing yn twy na'r deg punt y Share. Antoued y sawl a ewyilysio gael rhai o'r Shares svdd ar oj, ei archiad yn ddifjed ir Secretary, yn y ffurfa ^anlyn — To the Committri of Management of the Newtown and M flchynllcth Railway Company. j Jtereb>i request you wilt nllot to vit Ten Pound Shares in the Capital of thi abO"" Corrnamy, and I hereby vqret to aitept iii, sam*. ana r.r-cute the Subscription Gcmt, net ati,i Sm'*cri'-erg' Agreem-nt when rcjuired. Dated thin aayoj lbM. Name iv full ——— — —————— ——— Address ii, d,.1 Desciiption, Profession. or Trade ——————— Yr yd ym vn deall fod > Jalmtm Lamb o'i, dref on ierbv n l-a I*ad Uli- frvdol a tbaer üJdiwrth yr Eglwys Bresbyteraidd G'vn>re ? VP Philadelphia i ddod i wemidogaethu jditii. Xid vdvw vu -wy bvdiius eto pa un a doeri^ iiia Mr. Laiub y gwaliO tdwd ai Uh nli.

Ychydig o wf "iaritjju heb Gyflfcri^an Ymborth Danteuhioi Du Barrv :— Rhif- 48.14 —MiBC lilizabeth Yeoman, Gate acre, 10:(" Liv^rpooJ; gweliuitd aiiubreuiiwc o ddeng mlynedd u ttarbud, a lioil avawydioD cythrnddiad gihwntiol. Mr. WiliiaDi Martin, iachad o 8 nuyaedd o gyfogiad dydd, iul. lU Riob6rd Willoustiiby, Tew T»cfc«d r> auh*-v!der genop he \Ver ofUnvddodd

frawd yn myned ar ei draed o'i ysgol yn NghaerL'eon, a thf "d yn ei boced i Benarlag, yr oedd o wedi ei dysjp i. ac heb gael digon i gat coatar ei gefn o Yn gallu pob peth," uiolch bach iddo trwy Grist yr oedd yn wr eyd hyny. I ] • awnwyd, mae geriyf helaeL ydd wedi i > i gan Epaphroditus":—v gwr yma oedd o >«t yr ysgrifenydd) (eli^erthin), y peth. oddiwrthych chwi, 8b arogl pereidd, 7, boddlawngan Dd'iw. W el diolch ,aefbod gyda chwi. Y mae peth wedi ei om yma heno y bydd diolch am dano Meb, ac wrthyeh chwi, galiaf ddweyd wna eich holl raid chwi.'? Fydd ne b- /»" Wl ewn gogoniant yn 'wn i lant • VIU- 'y iyf ighea i,.f ? ? -? aynyyr > ^jdet, ?? hynud o syo? ? ?, ?a ysg?Mgion gyda ef, nid ?'o?'? Evans, Daniel Evans, a Dafydd Ho .•' Yr oeddwn yn meddwl ar y pryd fod mawiT i J r yn perthyn iddo, cyn y gallai fod In fHt i ^ist'rar y fath bregethwyr. Fe ddaeth yno ar yn nghanol y gauaf, a'i destyn oedd "Sefwch -*r y ffordd ac edrychwcb, a gofynwch am yr hen 'wybrao, lie mae ffordd dda, a rhodiwch ynddi a a,gewch orphwysdra eneidiao." r odd ihyrid, ¡{It. -1: yn y bregeth. Yr oedd yno a.mryw o houorn ni, blant, yu ymgrynhoi ar ol yr qedfa oddeutu y seal fawr,ae meddai yr hen weinidog hy- Oarch, Robert Griffith uo hynod oedd o am ei j Serchogrwydd at blant yr eglwys—"Mi fyddai yn i chwi fynd i gyd i Lanelltyd bore fory, pe hao i chwi fyned yn goesnoeth drwy yr eira (fel yr Ofcdd hi ar y pryd), ma*; hwn yn un a wneiff eich twymno èhwi." Yn fuan wedi hyny, mae yn got' genyf i mi gyfarfod â hen wraig—hen fam yn Israel, yn Llanfaehraetb, ac mi ei* i holi am yr erlid a fu ar gtfifydd yno amser yn ol, fel y ceir hanes yn "Meth wfstiaeth Cymru, a dywedodd wrthyf yn mysg peth- au eraill a fu yn amser yr erlid mawr, Fe ddaeth Evan Llwyd yma a chyfaill, pregetnwr pur ifanc gyd *g ef. Rhywfbdd fyr oeddynt yn llefaru am ddeg) Hid oedd nab wedi meddwl am giniaw i'r preg-etb- yr," ac meddai yr hen farr. yn Israel, mi redais i ty i edryoh am dorth, ac aeth rhyw un arall i edr ych am f-enrn., a dyna He yr oedd y bachgen ifanc yn "chwerthin ei orea wrth giniawa ar frechdan; a phwy oedd o/ meddai hi, "oud Mr. John Hughes o Wrec- m, M yr oedd 0 yn pregethu fel esgob. Yr oeddwn ? yn meddwl fod hwn i fod yn wr mawr yn Israel." I ^»d4«uwoh i mi am anwylo yr adgolion hyn. Os 'Oes rhywun yma heno yn ystyried adgofion fel hyn yn bethdu gwael a diwerth, yr wyf yn meddwl fod beth yo. eisiau ynddo i wneyd i fyny ddyn cyf lawn fcymeradwyaeth). Ato ef yr oedd meibion y Prophwydi yn myned am ddysg y dyddiau hyny. A phftwb ag sydd, fel fy hunan wedi ei gael ef yn 8thr- aw, y maent yn barchus o hono byth fel tad a cyfaill. Nï a aliased nodi yma'fod ei ysgol o yn Ngwrecsam wedi bod yn famaeth i'r Genhadaeth Gartrefol, a llawer iawn o lafnrwyr gweithgar a defnyddiol ar faes 7 Genhadaeth hono a ddaeth o'i ysgol ef. Mi fum hefyd am rai blynyddoedd yn cael y fraint o gydla furio fel pregethwr o fewn cylch yr un Cyfarfod Misol a Mr. Hughes, ae yr oedd yn wir yn llawenydd nid bychan genyf; wrth symud i sir Fllint, feddwl y cawn yn fyny^i gyfarfod kg ef. Ond nid ryw hir iawn y darfia i mi ei fwynhau, a'i gael yn flaenor yn sir F6int, o herwydd ei symudiad yma, er colled i ni Q-cw, ac eQill i chwi yma. Fel ysgrifenydd Cymdeith- asfa y Gogledd er ys dwy flynedd ar bymtheg bellach, rhaid i mi clyStio fod Mr. Hughes, fel Methodist o'r iawn ryw, wedi bod yn hynod am ddilyn y cymdeith- .sfaoedd, ac yn ddefnyddiol iawn yddynt. Ni wn i ddim yn wir pa beth a ddaethai o'r cymdeithasfaoedd Qni buasai (fel y maent yn dweyd yn Nghymru) am c,<.dqau ddyn Lerpwl." Yn mhlith y rhai a gydua. bYddir eu bod yn ,olofnau, nid oes neb ar hvd y Wynyddoedd wedi bod yn fwy canmoladwv am ddilyn y gymdeithasfa yn gyson, ac yn ymarfer a'r holl ■^aith mor ddirodres, ac mor effeithiol a Mr. Rees a Mr. Hughes (uohel gvmeradwyaeth). Yr oedd ys- tyriaethau fel hyn, yn mysg pethau eraill, yn fy wneyd ymdrech i dori drwy bob rhwystr- an i fod yma heno, a thrwy gryn lawer o anliaws- (derau-y daet^xum yma. Yr oeddwn ddoe yn yBala yn anfon ben bererin ffyddlawn i dy ei bir gartref, oedd yn dda genyf ddyfod fel hyn i dystio fy mharch, ac i fod yn dysto'ch parchedigaeth chwi- thau i'n hanwyl frawd (cymeradwyaeth). Y mae hyn yn beth newydcl a dieithr yn mysg y Cymry. Kid- ydwyf fi ddim yn deall lou un srweinidog o Gymro, yn Ymneillduol, hyd yn hyn wedi eaei y fath anrheg yn mysg eu cyfeill Mawn ffordd o roi, rhaid i chwi yn Lerpwl gael bod yn feistriaid arnom ni yn Nghyru. Y mae  sew &r<.?K<<!<to'?' 0 ambell i d?m?M? yn awr ac BilwMthy ond mewn cymhari.aeth a'ch anrheg chwi ? jBift—mewn cymhariaeth a'r fath ddyrnaid o betbau Cyfle-us sydd "yn ateb i bob peth," yn ngeiriau y gwr uoetli nid ydynt ond megys shrimps yn ymyl y mor- fil. Jerusalem Cymru ydyddiau hyn, ni a addefwn Yw Liverpool. Mae yn faleh genyf weled y fath anrheg ysblenydd yn cael ei rhoi i un o'ch pregeth- a'ch golygwyr. Yr oeddych wedi ofni y buasai yn ymadael A chwi, ond y mae yn lion genyf adeall ei fod yn debyg o aros weddill ei oes i laturio yn ekh. plith. Hyn sydd wedi bod yn ogoniant i'r Cymry fel cenedl—eu crefvddolrwydd, hyd yma. Yn r y mae hyn yn rhagoriaeth y Cymry yn Liver- Pool ar yr holl genhedloedd eraill sydd yn ydref fawr yma, e:ch zel gydag achos crefydd. Y mae yr efengyl wedi rhoi parch arnoch chwi, y Cymry, yn Liverpool. Dyma chwithau yn ei pharchu hithau, ac telly yn arbenig hçno, ù, wy roi anrheg i weinidog yr efengyl. Yr ccdd yn taro ar fy meddwl i yn bur effeithiol —mae rhywbeth yn thrilling yn y Ileiriau sydd yn dweyd fod ein brawd wedi bod yn llaftrrio fini bedair blynedd a deugain fel gweinidog yr ^fengyl,—wedi bod' yn gydbregethwr a'r patriarch santaidd Charles pr Bala. Fe fu John Evans yn pregethu yn nydd- lau jtfowel Harris, a Oharles yn pregethu yn nghlyw Daniet Rowlands, a dyma Mr. Hughes wedi bod yn P(!get" yn nvddiau John Evans a Charles, ac felly nid ( JOd un link megys rh^ngom a sylfaenwyr y Methoaistiaid yn Nghyouru™ Hen ddysgybll 0 Hen w 3inidog Mae yr hdgyn o forwr sydd wedi dyfod adref o'i fordaitb. gyntafr—mae ef yn teimlo tipyn o bwysig- ^wydderno ei hunan. Ond beth am yr hen forwr profedig, wedi bod ddougain neu hanercan mlyned 1 yn nofio brig y tonau-wedi bod amgylch ogylch y t ddafear Srai gweithiau, wedi cytarfod a storm ydd fwy na mwy, wedi gweled llongddrylliadau luoedd, ac ?fe eto yn ?yw, e?e yn forwr heinyt a gwrol; y mae hwn yn wir yn haeddu "ylw a pharch. Mae yn ayfryd yn y gwariwyn weled yr egin yn ymddangos wyneb y maes, ond fe all rhew y JOS eto <?t gwyo, fe all yr awel eu dptno, a'r sychder eu mailu, ond "yna-yr dlwg hyfryd iawn, yn mis Medi, edrych fir y wenithen. fechan gynt yn awr yn dywysen aeddfed yo plygu ei ph en dan bwys ffrwythlondeb. Dmg- pswen sirioldeh, a chefuowch eich pregethws r leuainc, ond dangosweh barch dauddyblyg Len btegethwyr, y rhai sydd yn lesu Grist o flaen tadau L p'"h mabandod yn ei Ä' rhai sydd i j i'n hanwyl frawd. B\ < h awen gyda.'r rhai .sydd [ lawen," medd y Beibl. ? -waiih o lawenydd ydyw I y nos li?)n y ni?ie Ci ?t'; ?,,orchwylion ?-n Hawenydd. Nid Mr. Hng'h' yn M?i? sydd vn cael t anrheg, ond yr ydn,i-n oil i)ol) ,?n o --? 11 I- anrheg na fedi aar nao arian mo'i p'awreasu—aurheg j o lawenydd yn ein calonau. Bu'-sm yn dda i"wn j genyf ii gael canmol Mr. Iluglies cjniaint a fedrwn o j byn hyd ddiwedd y cyfarfod. Nid am y buasai fy nghanmoliaeth fwy 1a'r11 difdaeth i yn Àffeltilio ai- Mr. Hughes mwy na gwybedyn ar gorn tarw. li\dwy^n drwm ?" ebe'r gwybedyn. "Beth, pwy sy' Yila i ebe'r tarw. Ni vvyddai .v gymaint a bod y gwy- bedyn mown bod. F* uiai dim a ddywed .vti u effeithio ar racter vntau y mae ynrrhy hen ac "edd tua'r un oeclran j ag wyfi b" ct fi, ac wedi cyflawni 1..r tedl fel ysgolfeistr, fei Beth bynag, buasai ei fywyd, nid er ei vn enwedi;.? fyngbvf esiampl hynod olafur s cylch iddo ei htm, Jgasai fwy 0 el VI iddo ylch mwy defnyddiol. ioldeb y miloedd pregeth- ultysg a gyfranodd mewn 'dd, allan o'u gohvg i iriddau i fawr. Gw^ewch chwi oreu pool; ni lbelwch ehwi oyth 'wd yma, (Mr. Hughes, a Mr. ,a). Edrychwch ar ei lyfrau I llyfrau fuasai yn gwerthu yn ell, let. sai fwy o geiniogau i mewn, ond y mae yn ^wl am destynau mewy defn. yddiol i 3 Cydymaith y Beibl"- Y Profi "Tlanesiaeth Ysgrytit yrol iaetli "-a'i lyfr mawr diweddaf— j. awn a- au weal anfarwoli ei enw— i)fethodistiaeth Cyn.. u" (cymeradwyaeth). Bydd y rhai hyn yn aros wedi idio ef farw-wedi i'w holl bregethau gael eu hanghofio ar y ddaear—byddant fel ser yn ifurfafen llenyddiaeth ein i,'wlad, yn goleuo ac yn arwain cencJl,;ethau ydynt eto heb eu geni ar liyd llwybrau y gwirionedd, (cymeradwyaeth). Cy- merweh ei lafur ai ddefuyddioldeb yn esiampl j'ch by.vyd, fy ngbyfeillion ieuainc. Tebyg fod yma lew- ion fyddant wedi gwoeyd gwerth anrheg gyffelyb i hon cyn pen 40 mlynedd. Byd ed i'r olygfa syud yn awr ger ein bvo i actio fel cynhyrfiad i'n meddyliau ni oil. AVyr dyn ddim faint all wneyd nes y rhoddo brawfarno ei hun. Yr oedd rliyw Ler fachgen gyda ni acw, wedi colli defnydd ei gluniau, ac yn hytrach nag iddo fod yn faich ar y plwyf, byddai y ffarmwyr yn arfer ei gymeryd i'w gallw yn eu tro. Byddai yntau Jack yn gallu gwneyd tippyn am ei damaid, ar ei eistedd. Medrai lanhau cyllil, ac esgidiau, a chrafu pytatw bycldai broil yn enill ei ymborth felly. Un diwrnod yr oedd Jack i gael ei gymeryd at ffarmwr arall, er mwyn i hwinv ei gynal yn ei dro. Gan nad oedd yn gyfieus cael y drol a'r ceffyl, aed ati i gario Jack ar garllwyd. Carllwyd fyddwn ni yn ei alw—wn 1 ddim beth fy. dwch chwi yn ei alw yma — handbarrow, c.,i r, ilusg--carllaw-ie, car llaw (chwerthin). Aeth pwyd a Jack ar y car llaw gan ddou o ddynion. ran yn croesi y cae, dyma darw mawr yn dyfod tuagatynt, gan edrych yn fygythiol iawn. Bhedwch," ebai J lck ond yr oedd y tarw yn dyfod yn nes—yr oedd y perygl yn agosau-nid oedd dim modd rhedeg yn ddigon cyflym, a chario Jack hefyd. Ac os oedd rhaid gadael rhywun ar ol, nid oedd eisiau petruso pwy iyddai hwnw. (iaduwyd Jack a'r carllwyd ar ol, a diangodd y ddau am euhoedl. Ar ol rhedeg am enc;- d o ifordd, clywent drwst mawr o'u hoi. Bhedent hwythau yn fwy cyflym fyth oblegyd elywent-y ddauar >, megis yn cael ei rhwygo gan y tarw. Ond ni wydd ent y chwedl nes y gwelent Jack yn rhedeg heibio iddynt fel ebol, ac yn cymervd y clawdd o'u lJlacn (chwerthin mawr), ac oni buasai iddynt golli ei anadl wrth redeg, buasent wedi ei guro yn dost yn y fargen, (chwerthin). Nid oedd ar Jack ond eisiau y cynhyrf- iad priodol er cael defnydd ei draed drachefn. Hyder- af y bydd i'r cyfarfod hwn ateb y dyben o gyffroi rbai meddyliau fel y gwnaeth goruchwyliaeth y tarw gynhyrfu gewynau cluniau Jack. Yr ydych ehwi (metldai, gan droi at aelodau y committee) wedi j gweithio yn rhagorol. Y mae eich gwaith yn gredit i'ch pen au a'ch calonaii -am weled hyn, ac am ei gario allan mor odidog. Yr oeddent yn son am y Saeson—pa raid i ni fod ar ei hoi mewn dim ? Y mae genym cystal pregethwyr, a chystal gweithwyr a ■ hwythau. Ac y mae gyda ni gystal llygad i gan'od ] teilyngdod, a chystal calon i'w gydnabod. Ac yn wir, i bydd fy ngwaed Cymroaidd i yn twymo ynof wrth | weled ambell hen Gymro gwladaidd yn aau gerjau ] ambell ysgogyn balchaidd o Sais, fel y gwnaeth un yn Morganwg vn ddiweddar. (Yma adroddodd Mr. Levi hanesyn difyr yn esiampl o arabedd y Cymro.) Terfynai trwy ddiolch i'r am eu hegni a'u llafur yn y symudiad hwn. Ni(! oedd de wedi gweled dim yn cael ei ddwyn yn mlaen yn effeithiol heb iddynt hwy gymeryd rhan ynddo, ac nid oedd erioed wedi eu gweled yn ymaflyd mewn un gorchwyl o ddifrif na fvddent yn sicr o Iwyddo gydag ef, (cymeradwyaeth). When a woman will, she will, you may depend on it. And when she wont, she wont, and that's an end on it!' (uehel gymeradwyaeth. Myrdd o fendithion fyddo ar ei ben ef a chwithau, a bydded gweddill ei oes yn hir ac yn ddedwydd, (cymeradwyaeth). [ Ar ol canu I Dad y trugareddau i gyd," &c. ymwasgarodd y gynulleidfa luosog, a phob arwydd eu bod wedi eu mawr foddhau. Riioddwyd cyfleustra i'r gynulleidfa weled yr anrhegion ar ddiwedd y cyfarfod, ac ymgasglodd iluaws mawr tua'r esgynlawr i'r perwyl hyny.