Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
17 erthygl ar y dudalen hon
AT ETN GOHEBWYR. I
AT ETN GOHEBWYR. I Mae I FOR yn dymunogwybod gan BwyIJgor Eisteddfod Iforaidd Dowlais, pwv ydy,v Beirniaid y traetholau yn en heistedJfod, a .pha un a fy,ld yno gysiadleu- aeth <prdiior>>i a'i peidio. Dywed fod anwjbodaeth ar y pwnc blaenaf yn peri cryn auesmwythdra. Cymered FELIX ychydig o bwyll, ahwyraen y ca ef a'r beirdd ragor o gynghorion. Os oes gan ein gohebydd J. W. Tv'n y pandy gyfaill yn byw yn Llundain, ac os ydyw enw ei ewythr ganddo, ni chyst ond ychydig iawn i'r cyfryw gyfaill fyned i Doctors Commons i wneuthur yr holiadau angenrheidiol. Y mae MAB MORGAN O'R CraraEs: yn dymuno i Bwvllgor Eisteddfod Ystradgynlais gyhoetidi y I feirniadaeth ar y cyfansoddiadaU a anfoawyd yno. GWELLLOTT GWALL. Yn y llythyr at Bwvllgor Cymdeithas Genhadol y Trefnyddion Calvinaidd, yu y 13eg- lincll o'r deehreif, yn lie o'r funds darllerier ar fowls. Hefyd yn y 17 linell o'r dechreu, yn lie yn ein lie, darllener yu eu He. Yn 34 Iraell yn lie ac a cryfhad, darllener <?.•• cr. n-.arl.
YR WYTHNOS.
YR WYTHNOS. T dydd o'r blaen yr oeddym vn cofnodi am- gylchiad neillduol, a gosodiad 1 lawr sy lfaen arddangosfa ardderchog, yn y dref hon heddyw y mae genym i gofnodi agoriad arddangosfa ys plenydd yn ninas Manchester ac y mae agos- rwydd y ddwy dref at en gilydd, eu cyffelybrwydd y naill i'r llall mewn rhyw bethau, yn nghyd a'r cydymgais ag sydd wedi bod ihvngddynt er ys rhai blyuvddoedd bellach, yn ein temtio, er ein gwaethafi ni ein hunain bron, i gymliaru y ddau aingylchiad presenol, ac i ddal y naill ar- ddangosiad ar fcytery llall; ac wrth wneuthur felly, vr ydym yn caol v fantol yn troi, o ddigon yn ffafr Liverpool. Wrth hyny, nid ydyta mewn un modd am iselu, llawer 11 ai edrveh yn ddirmyg- us ar, Manchester a'r harddangosiad. Na, y mae dyngarwyr y ddinas bono yn deifcfrng o bob an- rhydedd. Y mae ganddynt eu parciau helaeth ac ysplenydd, eu llyfrfeydd a'u darllen ystafelloedd llawnioa a chyfleus, eu haner dyddiau gwyl. a lluaws o sefydlWiu a tbrefniadau o'r eyftelyb, y rhai a duedda.nt yn union-gyrchol er llesau a dyrchafu y bobl; ac yn awr, wele balas ardderch- og wedi cael ei osod i fvnv, gyda chvnulligd o drysorau mwyaf ysplenydd celfyddyd, mewn sr- lumadaeth a cherfluniaeth, cymdeithasu a phft rai nis gall lai na gadael argraff ar y meddwl. Y Mae rhywbet mwy godidog ar yr un pryd yn ar- ddangosfa Liverpool. Mae y ddarpariaeth yn fwy sylweddol a pharhaus ac mae v ffordd trwv ba un y mae yn dyfod yn coroni ycwbl a'r fath ogoniant, fel nad oes yn yr oes bresenol ond ychydig iawn o bethau a ddaliant gvmhariaeth ag ef. Un boneddwr, a hwnw yn un o'r bobl, yn gwneud aberth o'r swm ardderchog o ddeng mil ar hugain o bunau tuag at godi palas o'r fath fwyaf ysplenydd a chvfleus. a'i dodrefnu a phob rhyw nwyddau tuag at wxteithio a choethi medd- yliau y dosbarth gweithiol o'r boblogaetb. Bydd yr adail hon yu arosol, ac anmhosibl ydyw dych- mygu y llesiant a ddeillia o honi i bobl Liver- pool, am oesoedd a cbenhedlaethau. Y mae ar- ddangosiad Manchester yn splenydd; ond am dymor yn unig y mae ar yr un pryd, y mae yn deilwng o bob cefnogaeth; a diau y bydd i bawb a fedrant fforddio amser a moddion wneyd defn- ydd o'r cvfleustra hwn i weled gweithiau celfydd ydol or dosbarth blaenaf, y rhai, er eu bod 'hvd yma. yo neuaddau a pbalasauein tywvsogion a'n peode&gion, ydynt yn awr, trwy garedigrwydd uperchenogion yn eu benthycia, i'w gweled am ytbvclig sylltau. Mae y gwahanol hanesion a gafwyd yn y cyfarfodydd Mai a gyualiwvd y dyddiau a aethant heibio yn dra amrywiaethol a dvddorol. Crv- bwyllasom yr wythnos ddiweddaf am y maes mawr a thoreithiog sydd vn agoryd o flaen yr efengyl yn yr India, a'r etfeithiau sydd eisioes wedi cymeryd lie mewn cysylltiad a gweithrediad au y cenhadon yno. Yn nghyfarfod blynvddol y Gvmdeithas er Efengyleiddio China cafwvd hanes- ion pwysig a dvddorol dros ben o barth i weith- rediadau yr efengyl yn yr vmerodraeth fawr hono, ac yn fwy arbenig gyda golwg ar yr hyn sydd yn cyfansoddi y prif rwystr yn ffordd ei lledaeniad, sef y fasnach opiwm. Y mae pawb, ar bob Haw, yn addef fod y fasnach hon yn un o'r rhai mwyaf ysgeler ac annsrhyrfeithlawn ag y gellir meddw) am danynt. Y mae "Yl hollol groes i ddeddfau China, ac yn tywallt tlodi, annghysur, a marwol aeth yn llifeiriant diwrthdro ar y trigolion ac eto mae y Sson-yr East India Company-yn arfer evi boll vmadferthion, mewn twyll a chvfrwvsdra i'w ohano yn mlaen- A da fyddai i drigolion Brydai-n wareiddiedig a Christionogol ddal a dwys ystywed yr hyn a ddywedai y Cadfridog Alexander o Madras, yn nghyfarfod y^Genhadaath Wesley aidd i China. Dywedai y Cadfridog, fod y fas- nach mewn opiwm wedi cvnvddu yn China nes oedd yn ddychrynllyd maddwl am dani; ac apel- iai yn y modd difrifolaf at Gristionogion Brydain. a oeddynt hwy yn foddlawn i hyn gael ei barhau heb ddweyd yn ei erbyn. Tra ag un llaw y clud- eiit yr efengyl i'r Chineaid, dygent iddynt vn v llaw arall yr hyn oedd yn eu dmystrio, gyrph ac eneidiau. Achwyaai pobl y wlad hon am ddichell y Chineaid yn ceisio gwenwyno y Saeson; ond beth pe cadwent mewn cof fod y Saeson yn arllwys gwenwyn i China. Yr oeddynt yn Ilygru y bobi yn anfoesoli y swyddogion; yn eu dychrynu gyda dylanwad y gorllewin; ac a oedd yn boslbl amheu am foment fod y pethau byn oil yn rhwystrau dirfawr yn ffordd y Beibl a'r efengvl;" Y fath ydyw cynydd y fasnaeh uffernol hon, yr hon a genr yn mlaen gan Frydeinwyr, fel y gwerthwyd yno, yn ystod y flwvddyn ddiweddaf, 81,000 o gisteidiau, yn cynwys 133 o bwysau bob un; a bernir nad oes dim llai nag wyth miliwn o ddynion yn China yn ysmocio opiwm. Hyderwn y gwna llywodraeth Brydain ar fyrder yr hyn sydd ar ei llaw i atal y dTafnidiaeth ysgeler hon. Mater arall a wnaed yn gyhoeddus yn adrodd iad yr Lndeb Vsgol Sabbothol, ag y carem ei nodi yma, ydyw—cynyrch yr ymweliad a wnaed yn y brif ddinas yn ystod y Owyddyn ddiweddaf. An- mhosibl ydyw edrych yn ysgafu ar symudiad a fu yn loddion i ychwacegu 20,000 at yr ysgolion Sabbothol yn y brif ddinas; a da genym weled fod ymdrech adnewyddol i gael ei wneyd yn fuan ( eto, gyda golwg ar gymeryd meddiant o ryw gVvf- ran er 100,000 sydd eto yn chwareu ac gwneuthur drygioni, yn hollol esgulus o bob moddion crefyddol. ar ddydd Duw. Cymerwyd v imater i fyny yn y rhan amlaf o drefydd mawrion y deyrnas, ac ychwanegwyd miloedd lawer at yr ysgolion Sabbothol; ond y mae eto lawer iawn i'w wneyd yn y ffordd hon a goreu po gyntaf i-Grist- ionogion Brydain feddwl am ryw gynlluniau i ddwyn yr efengyl yn ei phurdeb a'i symledd i gyfarfvddiad a. meddyliau y bobl, y rhai ydynt yn cyflym ymddieitbrio oddiwrth bob moddion o ras. Y newyddion o Awstralia ydynt fod cyfnewidiad wedi cymervd lie yn y Weinyddiaeth y'Wn yddel bourne; y prif weinidog newydd sydd Wydde! ieuanc o'r enw Mr. O'Shanghnessy, ac un o'r gweinidogion-gweinidog y gwejtbiau cyhoaddus —yw yr hen gyfaili, Charles Gavan Dutty Yr achos o'r diwygiad bwn oedd gwaith y weinydd- iaeth yn cynyg fod vchwaneg na chwarter miliwn o bunau o arian y cyhoedd yn cael eu gwario i gynorthwvo ymfudiaeth i'r drefedigaeth. Metbai y dosbarth gweithiol o'r bobl weled y tegwch o wario eu harian felly i gvnorthwyo dynion i ddy- fod yno i gymeryd ymaith en gwaith o'u dwylaw, a'u bara o'u geneuau; syrthiodd y c ynygiad Ïr llawr, a threngoddy weinyddiaeth. Nis gallwn ddwyn ein herthygl i derfyniad heb sylwi ar un achos a ddigwyddodd er ys ychydig amsor yn ol yn ein gwlad ein nenain. Cofus gan ein darllenwvr am achos Mr. John Rowlands, Penybanc, ger Aberystwyth, yr hwu sydd ddiacon parchus yn eglwy"s y Bedyddwyr yn y Penrhvn- coch, yr hwn v eymerwyd ymaith ei ferlyn, ac y gwerthwyd ef am ddcg gini, yn He treth eglwys o ddau swlit ar bymtheg. Nid dyn gweflt ydyw Mr. Ro wlands, ac nidpeisvyn i fyned ymaith evda phob itwelon ydyw ei egwyddorson. \n ngwyueb y fath ormeso eiddio ywvddogion "yr hen fam, pendeJvnodd Rowlands ddwyn achwyniad yn eu herbyn yn y Hys suo! yn Aberystwyth. Daeth y Tnater v; miaz-n or vs amser yu ol; ond yn y llvs diweddaf v traddouodd y barnwr ei dded ¡r}ï:I, yr hon oedd yn erbyn yr amdduTynydd Evan«, y Bwyddog a gvmeroad ymaith vr anifail, gyda damaye o £ 16. Da genym i gyfiawnder gaci ei (,IU t: b'1 hI f dd le yn yr aehog, Pa bryd be-laeh y dsrfydd o Gymru y ffordd hon o gyuafi yr, hyn a ei7vr ya rhyjqr -chableddug 7.n ^refyu4 Mab Duw,
GWAXTH Y SZXZI>V Kfivh'DD.
GWAXTH Y SZXZI>V Kfivh'DD. Gwahaniaeth pwysig ag svdd_ rhwng gwemydd- iaeth Itydut'rvdig a. gweiriyddiafeth Geidwadol ydyw-fod y gynkttf, heb V-npiithnr dinvyii' derbvn credyd am br()s o'ewy;iys yn Hcgweith- &Mlleyrol,,tf, f? red. wa mae yr olaf, er na ewfliysifti wi.syd, yn gorfed neyd rywbeth, tuag lit gadw i fyny ei chymer?ad. ".Mae y senedd bellnch wedi ci agor araeth v Fre-nliiiafs wedi ei darllen,; -a phob peth wedi vmlunio i ffurf, fel pe bydarti ihyw waith i gael ei gydawm. Prin y wn feddwl rod neb jli diegwyl un.hyw ddaxguddiad o bjè yu yj it 7i r arseth y Fwpiiiiies. llM ychwaith yn tybicd y bnasai y Prif Weinidog yn amlygu Fawer o gvfrinach ei lywodraeth. Dywedai Disraeli yn y dechreu mai amcan Arglwydd Fal- merstou yn dadgysoddi y senedd aedd treulio blwyddyn yn ofer. Pa beth bynag oedd y bwriad, vmddengys yn lied eglur mai dyna fydd y ffrrryth. Gwelwyd yn bur gynav, oddiwrtb b:'ycttau a pher sonau ag ydynt mewn cyfleustra i wybod rhyw tesur o feddwl y lly~6draetb, nad oedd dim o bwys i gael zi gynyg yn y tymor presenol. Rhodd'wvd i ni y paham mewn amrai erthyglau yn ystod y dyddiau a aethant heibio; a phryd- nawn dydd Iau, cadarnhawvd y cwbl gin y prif Weinidog. gyda pliaham y llywodraeth na ddylid gwneutlnir dim. yn gystal a'r pa fodd i ddwyn hyny oddiauigylch. Mvnych y cwyna rhai pobl achwyngar oberwyJd liuosogrwydd y cyfreithwyr yn y senedd; addefir fod yno nifer go fawr-clirn llai na 57 yn Nhy y Cyffredin, a llawer iawn yn y Ty uchaf; ac ar ryw olwg digon naturiol ydyw fod cyfartaledd lied helaeth o gyfreithwvr proffes edig yn y gymanfa ag sydd wrth swydd yn ffurfio cvfreitbiau i' r genedl. Ond prin nR ellid meddwl wrth araeth ei Mawrhydi Mai CVfreitbWVT YLIVW pawb yno, ac nad oes ond materion cyfveithiol yn sefyll mewn angen am ddiwygiad. Y cwbl o'r gwaith a dorir allan yno i'r senedd ydyw cymeryd dan ystyriaeth fesurau a osodid gerbron er cyd grynhoi a diwygio y gyfraith—y gyfraith mewn perthvnas i'r llysoedd eglwysig, a thoriad ymddir- ied. Dim ond hyny. Yn y program mwy cyflawn a osodwyd o flaen y Ty gan Mr. Hayter, y mae amryw "fesurau pwysig" yn cael eu nodi, a dyma'r gyfres:-Bil er gosod rhyw gosbedigaethau am droseddau neillduol yn lie alltudiaeth, ym. chwiliad i sefyllfa tiriooaethrii yr Hudson's Bay Company yn Ngogledd America; ymchwiliad i weithrediadau Deddfau Bancyddiaeth ya Mrydain a'r Werddon; penderfyniad gyda golwg ar y Banciau Cynilo; bit er cvfnewid galluoedd y Bwrdd Iechyd Cyffredinol; bil er diwygio y llwon a gymerir gan aelodau seneddol (tybir fod ym- wared i'r Iuddew yn gorwedd yn nnrbodaethau y bit hwn) bil er gwneuthur toriad twyllodrus o ymddiricd yn gosbadwy; a bil er ymgorphoriad cwmpeini yswiriant, &c. Dyna restr o'r man- hetheuach a gynygir gan y llywodraeth i fod yn destynau siarad a gweitbrediadan y senedd newydd. Clywsom am un hen ysgol-feistr a fydd- ai yn dechreu ei ysgoi bob amser gyda dydd gwyl, ac un arall a dybiai mai synwyr rhagorol bob amser oedd rboddi ychydig iawn o waith i'r plent- vn, ac arfer llawer iawn o diriondeb tuag ato y diwrnodau lyntaf, mewn trefn i gymodi ei leddwl a'r vsgol, ac i hoffi dyfod iddi. Efallai mai oddiar ryw egwyddor gyfielyb y gweithredai Ar- glwydd Palmerston tuag at y naw ugain o ysgol- orion newvddion a anfonwyd y term hwn i St. Stephen. Sicr ydyw, pa fodd bynag, nad oes un tebvgolrwydd y bydd iddynt gael eu llwytho a gormod o waith, oni fydd y bai o wneuthur hyny ar rai o'u cydaelodau. Am ddiwygiad seneddol. ofer ydyw son am y fath beth ar y pryd presenol. Nid doeth, yn marn y prif weinidog, ydyw awyn mesurau i mewn un tymor, a'u gobirio hyd dymor dvlynol; effaith hyny ydyw "ansefydlogi meddyl- iau dynion, a chyfodi disgwyliadau a fyddant yn ddyryswch i'r rhai y bydd ganddynt ar ol hyn 1 gynyg mesurau i'r Ty;" ae nid doeth fyddai i'r llywodraeth ymrwymo i ddim a allai beri dyrys weh mewn amser dyfodol trwy fod y cynvreh yn syrthio vn fyr o ateb y disgwyliadau." Da genym ddeall, pit fodd bynag, fod y cwestiwn o ddiwyg- iad, yn gystal a cbwestiwu y dreth eglwys, din svlw y llywodraeth-mai eu gorchwyl yn ystod y gwyliau fydd ffurfio mesur a rydd foddlonrwydd i ddisgwyliadau teg unrhyw bleidiau, a wna i fvny unrhyw ddiffygion a allant fod yn em Deddi Ddiwygiadol bresenol, yn gystal a chaniatau yr etholfraint i'r dosbarthiadau hyny o ddynion ag ydynt yn bresenol hebddi." Dyna eiriau eang iawn, os ydvnt i'w cymeryd yn yr ystyr arferol. Mesur a rydd foddlonrwydd i ddisgwyhadau teg unrhyw bleidiau Addefwn yn rhwvdd mai prin iawn yr ydym yn deall y frawddeg hon. Pa betb a feddylir wrth unrhyw bleidiau ?" Ai unrhvw bleidiau" a ddangosant fwyaf o ffafr iddo ef a'i weinyddiaeth o hyn hyd hyny ? ynte, unrhyw bleidiau" a fvddont yn digwydd bod o'r un feddwl a'i arglwvddiaeth ? ai ynte, unrhyw bleidiau a fyddont yn aUuog i ffurfio disgwyl- iadau ter, "-nid ydym yn alluog i benderfynu; ond amlwg ydyw, os bydd neb yn anfoddlawn i ddarbodaethau y mesur diwygiadol a ddygir yn mlaen gan y weinyddiaeth Balmerstonaidd, y bydd hyny oherwydd, ac yn gyfartal i, annhegwch eu disgwyliadau hwynt, ac nid oherwydd ansef- ydlogrwydd egwyddor, nac annhegwch darbod. aethau, y mesur ei hun. Mae yr adran ddiweddaf, hefyd, yn bur eàng-yn eangach, debygem, o'i chymeryd yn ei hystyr naturiol, na chalon Pal- merston. Nid yn unig, bydd y mesur yn symud ymaith holl ddiffygion y ddeddf fel y mae yn bresenol, ond yn caniatau yr etholfraint i'r dos barthiadau hyny o bobl ag ydynt hebddi." Dyna ddigon, pa beth bynag, i foddio pawb—gormod, ysywaeth, i foddloni nifer go fawf. Beth a wna Mr. Locke King yn siarad am ei fesur ar ol hyn ? Anmhosibl, debygid, fyddai i Mr. Roebuck, Mr. Miall, nac hyd yn nod Ernest Jones, fyned yn fwy o Radical nag Arglwydd Palmerston yn y frawddeg bon. Yr etholfraint i'r holl -?" Nage, nid yn hollol felly, ychwaith gair ydyw yr olaf yna ag na roddodd ei arglwyddiaeth i mewn ac efallai fod yna fwlch o'i eisieu ag a fydd yn gyfieus i ymgysgodi ynddo. Os bydd yn y mesur ddiwygiad o gwbl, naturiol ydyw meddwl v bvdd vn caniatau yr etholfraint i ddosbarthiad- au ag ydynt yn awr hebddi; a dyna'r eithaf, mae vn ddiau, a gynwysir yn y broddegau amwys hyn. Y mae yma, ar yr un pryd, addefiad fod diffyg yn y drefn bresenol, ac ymrwymiad, o ryw fath, fod yn meddwl y Uvwodraeth Balmerstonaidd wneyd y diffyg hwn, ryw bryd, i ryw fesur, i fyny. Mae yr addefiad hwn yn werth rhywbeth. Dywedir i ni hefyd fod mater y dreth eglwys dan sylw, a bod mesur yn cael ei gynllunio. Ar hyn o bryd, pa fodd bynag, y cwbl a ofynir ydyw ymddiried yn y llywodraeth. Y flwyddyn nesaf y mae y pethau hyn oil i ddyfod dan sylw. Y mae gradd o gyfrwysdra, feddyliem, i'w ganfod yn y trefniad hwn. Nid doeth fuasai gosod llawer o waith yn nwylaw y bobl newyddion a ddych- welwyd i'r parliament presenol, beb eu tywys a'u dysgu yn llwybrau a throfeydd bywyd seneddol yn gyntaf. Peryglus fuasai gosod y bobl hyn, yn nghanol eu poethder, eu hanuibyniaeth, a'u pen- derfyniad gwledig ac annysgybledig, i drin mater- ion o bwys. Gweddus oedd eu tori i lawr yn gyntaf-eu doft, eu cyfweddu at ddefodau ac ys- pryd y Ty; a goren oil pe gellid, trwy hynawsedd a thegwch arddangosiadol, en henill yn gefnogwyr i'r blaid Balmerstonaidd. Ie; ddarllenydd hoffus, y flwyddyn nesaf y mae y pethau hyn oil i gael eu cyflawni; ac nid gweddus ydyw siarad llawer am danynt cyn hyny, rhag ansefydlogi meddwl y wlad, a chreu ynddynt ddisgwyliadau annheg," y rhai nis gellir eu cyflawni. A phwy a fedr ddweyd pa beth fydd wedi digwydd cyn y flwydd- yn nesaf ? Ai onid oes llynges a byddin Frvdein- ig yr awr hon yn ngbymydogaeth China, a Chad- fridog, yn nghyda nifer luosog o wyr dan arfau, yn gystal ag ystorfeydd helaeth o nwyddau rhyfel, yn awr ar daitb tuag yno ? A phwy sydd yn abl, wrth ych ar y cynddeiriogrwydd a'r dialgarwch ydyn" ,wedi eu henyn yn mynwesau y milfiloedd trigolion a breswyliant yr ymerodraetb fawr hono, pelldervffordd, yn nghyda gwres a heintusrwydd yr binsawtld. pa bryd a pha food y ceir terfyn ar yr ymryson/a fawr hon? Rhodder "ymddiried yn y llywodraeth yn aw; ac erbyn mis Chwef- ror, 1^58, feallai y bydd y rhyfel Chineaidd wedi tyfu i'r fath faintiolaeth fel na fydd yn bosibl i'r seoedd gael adegatddim arall. Gohirier diwygiad ar hyn o bryd ac efallai erbyn dechreu y flwyddyn nesaf y bydd Mr. Roebuck yn galw am bwyllgor ymchwiliad i gyflwr y (vddin o flaen Canton, neu Dy y Cyffredin wedi ei-droi ys Hys milwraidd ar achos y Cadfridog Ashburnviam a'r Llvngesydd Seymour. Na sonier am fesurau mawrion fcieni; ac efallai, erbyn y flwyddyu nesaf, y bydd rhyw ryfel newydd wedi ei goginio, a gwythenau y bobl Brydeinig yn berwi gan dwytnyn rhyfel, fe na fydd yn bosibl meddwl am y fath beth. Ond er mai clyma fwriad y Weinyddiaeth, da genym weled mai nid felly yn bollol y meddylia rhai o aelodau annibynol y Ty, a hyderwn mai nid ychydig ydyw nifer y rhai hyny. Rhoddodd Mr. Roebuck rybudd y bydd iddo alw sylw y Ty at sefylifa anfoddhans bresenol cynrychiolaeth y bJ> rhoddoald Mr. Lock King hefyd rybudd y bvdd iddo ddwyn ei fesur gerbion mor frian ag y caiff gyfleustra a gwnaeth Mr. Berkeley yr un uiodd gyda golwg ar fesur y Balot. A hyderwn na bydd i'r wlad, ar un cyfril, fyned i hepian mewn pertbynas i'r materion pwysig byn. Pobl effro, ac yn gwasgu yn mlaen. gan alw yn ddibaid am eu hawl-fre:.utiau, ac ymgymhwyso i'w mwyn- ban a'u harferyd, yn unig a bair In gweinydàion fyned rhagddsnt.
I FFRAINC. ..I
I FFRAINC. I I Gin;twoad yr Cchel DducCoQStMtmeddydd j ?idwu cyj?'r cenad Rwsiaidd. Yr oedd Ha.wcr o' gadfridogion a pbersona.u ereill perthyno! i r ilys vn br( senol Cynygiotld y ccnad Rwsiaidd iechy I da Napoleon, Marshall Yaillant iechyd da | yr Ymlieiawd-.w Alexander, Movnhall Pclissier, y lyddin RwsAidd. a'r TTcb4 Ddue, y fydd.in i'fren-. I gig. Dywedai yr Uuhel Dduc fod yn dda ganddo, \n "nw Ew-iia, fod ya alluog o hyu allan i gyfrif; I yn mrsg ei gyfeUlioa orchfy^wyr de^rioit yr Alma a Sebastopol. Ar ol ciniawa aeth y cwm- peini i dy gweinidog y llynges i gynal corel west. Ar y Sabbath aeth yr Uchel Dduc i'r jglwys Rwsifvdd yn v Rue Neuve de Berry, ac am ddau yn y prydnhawn aeth gyda'r Ymherawdwr mewn cerbyd agored a pbedwar o geffylau i redegfeydd yr hippodrome newydd, yn y Bois de Boulogne. Dynll r dull Ymherodfol o drejlio y Sabbath. "Ymddyddanodd yr Uchel Dduc lawer iawn a Marshall Pelissier yn y Corelwest Yroeddynt yn naturiol yn siarad am Sebastopol. Pan glywais (ineddai yr Uchel Dduc) eich bod chwi wedi cymeryd y llywyddiaeth a'eh bod wedi dewis y MalakolF fel pwynt yr ymosodiad, yr oeddwn yn gwybod fod yn rhaid. i'r lie syrthio. ac nid oedd ond cwestiwn o amser yn unig. Ein hamcan ni oedd gohirio yr amadiffyniad hyd y gauaf." Beth a ddywedodd y Due arall ni hysbysir. Mae gohebvdd y Times yn ysgrifenu am y senedd ddyfodol fel y canIyn :-Ni fydd y senedd ddyfodol mwy na'r iiii flaenorol ond ffrwyth naturiol yr Ytnlierawdwr. Ar yr un pryd y mae ysbryd gwrthw''b'nd wedi dangos ei hun mewn llawer o barth¡: :üyrnas, ac ymae etholwyr rhai manau wedi dechreu mnrrnuro o herwydd yr ymgeiswyr sydd yn cael eu gosod arnynt. Yn awr ac eilwaith, y mae arwyddion o anniddig- rwvdd yn ymddangos, am na cheir caniatad i siarad ac ysgrifenu gyda mwy o ryddid nag sydd wedi cael ei fwynhau er ys talm. Mae en cariad at yr hyn sydd iawn yn cael ei glwyfo wrth weled rhyw swyddog milwrol yn cael ei ddanfon i lawr atynt hob un dewisiad, ond ei gymeryd ef er gwell ac er gwaeth, rhyw un na fyddai yr etholwyr ddim am ei syniadau na'i berson, ac hyd yn nod enw yr hwn oedd yn cael ei glywed ar y pryd am y waith gyntaf erioed. Mae adroddiad y swydd- ogion lleol, meddir, yn dangos tu hwnt i bob dadl, fod y fath anniddigrwydd yn bod, ac er fod y swyddogion hyn bob amser yn awyddus i beidio hysbysu dim ond sydd wrth fodd yr Y m erawdwr, eto y mae rhai pethau yn digwydd weithiuu ag y mae y mwyaf gwasaidd yn eu plith yn teimlo yn anhawdd eu llethu. -Lin gobebydd Ar gwestiwn Neufchatel mae yr un gobebydd yn ysgrifenn-" Mae y cwestiwn hwn, yr hwn yr oedd pawb yn tybied oedd wedi ei derfynu, yn ymddangos yn awr mor bell oddiwrth hyny ag yr ydoedd ar yr 16eg o Ebrill diweddaf. Beth a wneir nesaf y mae yn anhawdd dweyd. Derbyn i-dd Switzerland gyngbor y galluoedd er mor wrthwynebol yr oeddynt ganddi, ac yr oedd yn barod i gadw at ganlyniadau y derbyniad hwnw, ond nid yw yn ymddangos fod brenhin Prwssia fetly, tiC y mae yn awr yn gofyn am ychwaneg. Os nad oedd y brenbin yn bwriadu ymostwng, pa ham y caniataodd i'r Gynhadledd ymwneud a'r pWDgC. Beth fydd gwedd nesaf y pwngc hwn nis gwyddom, ond yr wyf yn amheu yn fawr a wna cydfrawdoliaeth Switzerland ym- ostwng i ganiatau i frenbin Prwsia fwy nag y mae wedi ei wneyd. Fel y mae, y mae llawer iawn o anfoddlonrwydd yn Switzerland gan fod y cynyg- iou a wnaed gan y gynadledd yn ddiau yn rhoddi i Prwssia ryw fath o hawl i ymyraeth, ao nid yw yn debyg yr ychwanega awdurdodau Switzerland yr anfoddlonrwydd presenol.
ITALI.I
ITALI. I Mae llythyr o Bologna (Taleithiau Pabaidd) dyddiedig Ebrill 30, yn son am yr effeithiau yn y ddinas hono mewn canlyniad i'r hysbysiad fod y Pab am ymadael o Rufain. Yr oedd y son am yr ymadawiad wedi myned ar led er ys talm, ond nid oedd yn cael ei gredu hyd nes y cafwyd gwy- bodaeth swyddol am y peth. Paham y gadawir Rhufain ni wyddis, ac y mae llawer dyfaliad wedi cael ei wneyd ar y symudiad annhymorol hwn. Mae dwy o wyliau mawr yn yr Eglwys-sef Cor- pus Christi a St. Pedr, y rhai sydd yn disgyn yn mis Mehefin, a'r rhai sydd yn cael eu presenoli bob amser gan y Pab yn y brif ddinas, ac fe fernir fod yn rhaid fod rhyw reswm annghyffredin yn awr dros adael yr arferiad bwnw. Ai tybed fod ei Sancteiddrwydd yn tybied ei fod wedi cael digon ar arolygiaeth Ffrengig, ai fod wedi cael ei ddarbwyllo i ymddiried eu hunain unwaith am bytb i ofal yr Awstriaid ? Mae rhai sydd yn meddu graddiad o ymddiried yu y Pab yn barnu ei fod wedi penderfynu dwyn i mewn rhni o leiaf o'r diwygiadau y mae wedi ei haddaw, ond tra y mae Cardinal Antonelli wrth ochr y Pab, nid yw y gobeithion am ddiwygiad ond gwan iawn. Mae y Cardinal yn aros yn Rhufain yn ystod absenol- deb y Pab. Cychwynodd y Pab ar ei daith i Loretto ar y 4ydd.
YSPAEN.I
YSPAEN. I Mai 1. Nid oedd modd i ddim fod yn fwy diysbryd nag agoriad y Cortes, -yr hyn a gymer- odd le beddyw. 0 Darllenodd y Due Valencia, yr hwn sydd yn edrych yn guriedig a chythryblus, araeth y Frenhines, mewn Ilais mor isel, fel yr oedd bron yn anmhosibl ei glywed yn yr orielau. Mae y Madrid Gazette yn cynwys cvhoeddiad Brenhinol fod cyfrifiaeth cyffredinol o'r holl bob. logaeth i gymeryd lie ar yr 21ain o'r mis hwn. Yr oedd cytuudeb wedi cael ei law arwyddo a Buenos Ayres, trwy ba un y mae Yspaen yn cyd- nabod ei hannibyniaeth, ac y mae y ddwy wlad yn addaw cadw yn gyfeillgar a'u gilydd. Yn Barcelona yr oedd nifer o bersonau wedi cael eu coodemnio i gael eu halltudio am gymeryd rhan mewn gwrthryfel gweriniaethol. Dywed llythyr yn y Le Nord fod y llywodr- aeth Yspaenaidd yn ddyledus am eu darganfydd- iad o'r cymdeithasau gwrthryfelgar i'r beddgeid- waid Ffrengig, y rhai a osodasant bapurau yn cynwys hanes yr holl ymgynllwyniad, o flaen Marshal Terrand yn Paris. Yr oedd yr wrthry- fel yn ol y papurau hyn, i dori allan yn Barcelo- na, ar yr Bed, ac yn Madrid ar y lOed.
AMERICA.
AMERICA. Mae senedd talaeth Efrog Newydd wedi pasio rheithsgrif yn datgan mewn effaith nad oes un caethwas i gael ei brynu o fewn terfynau y dal- aeth, fel byn yn gwneyd yn ddieffaitb hyd y mae yn bosibl benderfyniad diweddar y Llys Uchaf yn achos Dred Scott. Mae hefyd wedi pasio cyfraith bwysig mewn perthynas i werthiad diodydd meddwol. Yn ol y ddeddf hono, nid oes un tafarnwr na gwestwr a roddo goel am ddiodydd meddwol i allu codi yr arian mewn unrhyw lys gwladol. Nid oes trwyddedau i neb i gael i werthu diodydd medd- wol i'w hyfed yn y tafarndai. Ni chaniateir gwerthu gwirodydd i neb sydd yn euog o arfer meddwi, nac i neb y bydd gwraig, rhieni, gwr, neu warcheidwad wedi rhybuddio rhag gwerthu iddo. Gall ynadon ddanfon rbybudd at dafarnwr ar achwyniad gwraig fod ei gwr yn feddwyn i beidio rhoddi diod i'r cyfryw wr am chwe mis, o dan ddirwy o 50 o ddolen.
Family Notices
ltarbJølattqau EBOOBODD, Ebrill 30, priod Dr. Jones, Beaumaris, ar fab. Mai 6, priod Dr. Griffiths, Bron y garth, Portmad. oc, ar fab. 5, cyfaill priod Mr. Thomas Owen,'oigydd, Rhosllanerchrigog, ar fab. PBIODWTO, Mai 1. yn eglwys Clynog, Mr. R. Edwards, Plag Llanwnda, a Miss Jane Davies, Newborough Arms Inn, yn y He uchod. Yr un dydd, yn ngbapel Soar, Llanfihangel y traethau, Meirion, Mr. Morris Thomas, Glan y wern, a Miss Jane Owenq, gwniedyddes, Talysarnau. -3. gan y Parch. J. Bowen, Penydaren, Mr. David Jones, (Ab Betto), a Miss Mary Martin, Talbot Inn. Hefyd Mr. William Griffiths, a Miss Jane Smyth. -4, yn nghapel yr Annibynwyr, Llanelwy, Mr. jI Joseph Daniel, IJanefydd, a Miss Anne Jones, o'r un lie. 5, yn eglwys LlansantfFraid, Glynceiriog, gan y Parch. Mr. Lewis, Mr. Samuel Pugh, Eagles Inn, Llacgollen, a Miss Sarah Jones, ail ferch Mr. John Jones, Gelli, Nantyr, ger Llangollen. -5, yn eglwys St. David, y dref hon, gan y Parch. J. Jones, Mr. O. Lewis, mason, o'r dref hon, a Miss Catherine Jones, merch ieuaagaf y diweddar Mr. W. Jones, London Road, Portmadoc. -6, yn nghapel Bryn Seion, Abergele, Mr. J. Roberts, Llanfair Talhaiarn, a Miss Elinor Jones, Bodlewydden. -0, Mr. Hugh Jones, a Miss Anne Ellis, Rhuth- yn. -11, yn eglwys Llanfair, Mr. R. Williams, Ty Ueha, Pentre Coch, a Mrs. Mary Williams, Maes Cancyl), Gwyddelwern. -6, yn nghapel y Wesleyaid Treffynon, Mr. John Evans, Penytiordd, Llanasa, ac Ellen, merch henaf Cadben R. Davies Mostyn. -S, yn eglwys Corwen, Mr. Davies, Glan y bont, C'orvven, a Miss Mary Owecs, Llangollen. -8, yn nghapel y Trefnvddion- CnlSnaidd, Pentwyn, Llanon. gan y Parch. Thomas Job3, Llan. ddarf-g, Mr. Philhp Davies, TwJlycar, a Miss Mary Morgan b,: BI aerani stf, y £ldau o hlwyf Llanon. yn églwys St. Mary, Cerigydruidion, John, mab Mr. John Owen, Llidiart y Gwartheg, a Sinah, merch henaf Mr. William Hugues, T/n y Pant, y ddau o'r plwy uchod. -I,yn yr un lIe, Mr. Thomas Jones, Pentre Cwm, a Sarah, merch Mr. David Evans, Rhydloyw. yn "Iwyi Llanfihangel, Glyn Myfjr, Mr. David Jones, Brynhir, a Catbariae, unig ferch Mr. John Davies, Creigie Bleiddie. PU JAW. "hv.-ef. 3 7, vn Moaa Place, South Yarra, Mel- a Mr? ??My Jorr.s o'? 1? h?B?, M 0 ''land?t MeinoB, hfav, to o t? Ebrill il, Mr. W. Jones, yr hwn a ia gynt yn j ? ysjrifenydd am Ajmyddau yn mhorthladd Penrhyn, Bangor; oed 77. -28, James, mab Mr. James Edwards, o'r Liverpool Armes Hotel, Doamaris; oed 15. -W, wedi hir gystudd, William, mab hynaf Mr. Richard Jones, o'r Pwynt, ger Beaumaris oed 40. -:)0, Mr. Thomas,Owens,mab Mr. Hugh Owens, iracsgias, Treffynon oed 20. -25, yn Sylfaen, ger Abermaw, prio(I Mr. Morris, amaethwr; oed 58. Yr oedd y wraig rin- weddol hon yn nodedig am ei heliisengarweh. 29, Roger Edward, plentyn Mr. H. Davies, crydd, Corwen; oed 8 mis. -28,:Mrs. C. Parry, o'r Cwrt, Llanarmon yn Ial; oed 07. -29, Mary, pedwarodd merch Mr. R. Davies, o'r Old Black Lion; oed 9. Mai 1, ar ol 5 wytbnos o gystudd trwID, Margaret, gweddw y diweddar Mr. John Morgans, Caesarah, Llangadock, Swydd Gaerfyrddin oed 79. -1, Rowland Williams, Ysw., gynt o Goleg Mair Magdalen, Caergrawnt, wedi hyny rhaglaw yn Milisia Frenhinol Mon oed 24. -i, wedi hir gystudd, Mr. AbrabamEyans, Sun Inn, Llangollen oed 46. -3, Mr. W. Reberts, Cloddiau Duon, Hope; oed 63. -4. Mr. W. Williams, masnachydd, Glasynfryn, ger Bangor, o'r darfodedigaetn, gan adael gweddw a phedwar o blant i alaru ar ei ol; oed 44. Dioddef. odd ei gystudd maith gydag amynedd Cristionogol, a cherid a pherchid ef yn fawr gan bawb a'i hadwaenai. -Mr. Einion Davies, eilliedydd, Bethesda. -5, yn Rhuddlan, Mr. Htigh Wynne; oed 87. Perchid ef yn fawr.
NEWYDDION -CYMREIG.I
NEWYDDION CYMREIG. GOGLEDD. WroDGRUG.—Yn unol ag hysbysiad traddododd y Parch. O. Jones, Manchester, ddarlith yn Neuadd eang Marehnad y Groes y dref hon nos Fawrth y 5ed cvfisol i gynulleidfa luosog ar Y Main Law." Cy. merwyd y gadair am haner awr wedi 7 o'r gloch gan y Parch. Roger Edwards. Yr oedd yr araith drwyddi yn orlawn o ddysg, dyddordeb, a ffeithiau pwysig a theilwng o sylw manwl, a castudiaeth ddififlfol bob creadur rhesymol, yn y gwahanol gylchau pwysig o wladwr, dinaswr, crefyddwr a phenteulu. Eglurodd y symudiad yn drwyadl, a dadleuodd ei hawhau yn rvmus; a hawdd oedd canfod yn ymddangosiad a stud y gwrandawyr, fod y pethau cymeryd." Ar ol y ddarlith c/nygiodd Mr. Daries, CaerfaUwch, fod Cymdeithas Gynorthwyol yn cael ei sefydlu yn y Wyddgrng, a cbefnogwyd ef, gyda sylwadau ar bwys- iurwydd y symudiad yn yr oes ddiwygiadol hon, gan Mr. Thomas (G. Gwenffrwd), yr hyn a gymarwyd yn unfrydol. Cafwyd tua 15 o enwau i fod yn aelodau o'r gymdeithas. Cynbygiwyd diolchgarwch y cyfarfod gan y Parch. J. Itairies, i'r darlithydd, a chefnogwyd gan Glan Alun; ac wadi diolch i'r cadeirydd, ym. wasgarodd y cyfarfod. Llwyddiant i Mr. Jones ar ei daith i barotoi meddyliau y genedl i roddi derbyniad croesawgar ilr Anrhydeddus Neal Dow, ar ei ymweliad a'r gogledd tua Gorphenaf nesaf—ar ei ffordd i'r Iwerddon. Doip,r,m,&u.-Y Gofgolofn i Llywellyn ein Llyw olaf."—Mae yn hyfryd gweled y symudiad gwladgarol hwn yn enill tir yn raddol yn mhlith ein cydwladwyr. Dangoswyd hyn mewn cyfarfod a gynaliwyd yn Nol- gellau ar yr 20fed o Ebrill, pryd y traddodwyd dar- lith ar y pwnc gan Mr. Wynne Jones, Llanfachraeth. Llywyddwyd gan L. Williams, Ysw., Fronwnion. Cyfarchwyd y gynulleidfa hefyd gan y Parch. E. O. Williams, a G. Williams, Ysw., e'r Llwyn. Cyfar. fyddodd v darlithydd a gwrthddadleuon y rhai hyny a wrthwynebant y symudiad, trwy fyned dros hanes Llewellyn, y dylanwadau a wrthweithient ac a orch- fygent eu gilydd yn ystod ei deyrnasiad; desgrifiodd ei frwydrau, ei fuddugoliaethau, ei fethiadau, ei gymeriad persono l, a'i farwolaeth. Rhoddes y ddar- lith foddlonrwydd mawr. LLANFAIR CAEREINION. — Nos Fawrth, y 5ed o'r mis hwn, traddododd y Parch. T. Jones, Treforis, ei ddarlith gampus ar y .Parch. John Williams, Cenhadwr, merthyr Eromanqa, yn nghapel yr Anni. bynwyr yn y lie uchod, elid i mewn trwy docynau chwe'cheiniog a swllt yr un, a'r elw i fyned yn anrheg i'r Parch. C. Jones gweinidog y lie ar ei ym. adawiad i America. Cymerwyd y gadair gan J. Jones, Ysw., Gwaenyndy, yn nghanol bonllefau. Wedi cymeryd y gadair, dywedai ei fod yn dychwelyd ei ddiolchgarwoh gwresocaf iddynt am yr anrhydedd oeddynt wedi ei gyflawni iddo trwy ei osod i lywyddu ar y fath achlysuv; wedi traethu rhai sylwadau, galwodd ar y dirlithydd i annerch y cyfarfod, yr hyn a wnaetb mewn modd galluog a medrus. Yr oedd antryw o weinidogion a boneddigion yr ardal yn bresenol, ac yn eu plith y Parch. E. Pugh, Vicar Captain Joseph Davies, Brynglas, &c. Wedi rhoddi diolchgarwch gwresog i'r darlithydd am ei ddarlith, ae i'r cadeirydd am lywyddn mor ardderchog, fe ddarllenwyd ychydig o benillion ar ymadawiad C. Jones, gan y Parch. D. Evans, Periarth, a gyfansodd. wyd gan Mr. Davies, Heddgeidwad, wedi hyny terfynwyd y cyfarfod wedi cael gwledd o'r fath oraf. T. H. CAERYNABFON. Y Oymdeithaefa Wladyclifaol Gymreiq.-Cynaliodd y gymdeithas hon ei phumed gyfarfod misol yn Ysgoldy Glan y Mor, nos Fawrth, Mai y 5ed, pryd y traddododd Mr. David Parry, (Dewi Moelwyn). ddarlith ar ymfudiaeth. Sylwai Mr. Parry fod miloedd o drigolion Cymru yn ymfado bob blwyddyn i'r naill fan neu'r llall o'r ddaear. Dichon mai tua'r Taleithiau Unedig y mae mwyaf yn mnned, ond mae llawer iawn yn ymfado tuag Awsty ali a, &c., ond y mae petrusder yn bod pa le ydyw y goreu, a goddefer i minau ddweud fy marn pa Ie ydyw y goreu, am meddwl i vdyw mai Patagonia yw y wlad i ymfudo iddi, dichon fod gwledydd eraiil vn gynradd ac iachusrwydd yr hinsawdd a ffrwythlonedd y tir, ond dylid sylwi nad yn aml y ceir gwlad fras iawn, ac ar yr un pryd yn ddigon iachus i Gymro byw ynddi. Os dywedir fod perthi y wlad yn felynion gan aur afalau, ac yn ciymu gan winwydd, gwell i'r Cymro ochelyd hono, obiegid ni chytuna ei hawyr ai gyfansoddiad, un felly yw Gwlad Canaan neu Syria. yn ol pob hanes a gawn, gan hyny, gochelwn rhagddi' ond am Patagonia, fe etyb hon i gyfansoddiad y Cymro. Dyma y wlad debycaf o ran ei hinsawdd, iachusrwydd, ffrwythlondeb, i Gymru, o'r un wlad y mae genym obaith y cawn sefydlu ein hunain ynddi fel eenedl. Heblaw hyny, byddai yn well genyf gael myned i wlad a'i llywodraeth ynddi ei hun, megig ag yr ydym yn ei ddisgwyl yn Patagonia, ae nid i Awst ralia, neu i unrhyw wlad arall sydd yn ymddiried i eraill i'w llywodraethu; ac oferedd yw disgwyl y cawn ein Ilywodraeth i'n dwylaw ein hunain yn Syria, tra byddo yr eirth a'r llewod yn ein hamgylchynu yn wastadol, sef y gwahanol genhedloedd Arabaidd sydd yn crwydro ar hyd a lied y wlad yn barhaus. Alnez- eiaid, Howeytatiaid, Benieneymiaid, Furkmans. Mae yr holl grwydriaid hyn yn anhawdd iawn i'w cadw o dan awdurdod, ac y maent yn peri dychryn gwastadol (trwy eu hanrheithiau ofnadwy) i'r amaethwyr heddychol, fel y bydd yn dda ganddynt dalu unrhyw swm a fynant ar yr amod iddynt beidio Ilosgi eu cynyrchion amaethyddol, a chludo ymaith eu hanifeiliaid. Mae yno genedl grwydraidd arall a elwir Curdiaid, gwelir eu hanes yn ngwaith I ayard ar Ninefeh. Fe ddywed Burckhardt fod yn rhai i i'r ycbydig amaethwyr sydd yn y wlad dalu tretbi trym- ach i'r crwydriaid Arabaidd hyn, nac i'r penaethiaid Twrcaidd, ac o herwydd hyny mae y wlad wedi myned braidd yn ddiffaethwch yn nwylaw yr Arab- iaid. Y cyfarfod nesaf yn yr uu lie nos Lun yr wythfed o Fehefin.—Qohebydd. DEHEUDIB. I ABERAYRON.—Y Dreth Eglwys.—Mawr ydyw y swn a'r dwndwr a wneir y dyddiau hyn mewn gwahanol ranau o'r deyrnas o barth y dreth hon, ond nid fy amefin presenol ydyw dweyd dim dros, nac yn ei herbyn, ond yn unig gwneyd sylw neu ddau ar lythyr tra rhyfedd a ymddangosodd yn yr Amserau, a chy hoeddiadau eraill, er ys ychydig wythnosau yn ol mewn perthynas i gwrd I plwyfol (vestry) a gynaliwyd yn eglwys blwyfol y He uchod i'r dyben o wneuthur treth. Un rhyfeddod neillduol yn y llythyr cyfeir- iedig ydyw yr annghysondeb noeth ac amlwg svdd ynddo. Yn nechrenad y llythyr dywed ei ysgrifen ydd mai y cam cyntaf gymerodd y Parch. H. Morgan ydoedd gohirio y vestry; ond eto, yn ystod ei Jythyr, dywed fod brwydr boeth wedi ei hymladd, a buddug- oliaeth orfoleddus wedi ei heniU trwy fod pedwar ar hugain yn ei herbyn, a dim ond pedwar drosti. Cyn diwedd ei lythyr dywed na chafodd y voters gyfleus- dra i ddatgan eu Ileisiau; ond eto, ar yr un pryd, dywed yr ysgrifenydd trefnus, doeth, a medrus, fod brwydr wedi ei hymladd, buddugoliaeth orfoJeádus wedi ei heaill, a'r dreth wedi ei chladdu, er na wnaed ond gohirio y vestry. Rhaid fod ysgrifenydd y fath epistol yn deall Logic yn dda cyn y gallasai ysgrifenu mor rhesymol, cyson, a sylweddol,-NVonders will never cease—storm in a teapot. Mae yn wir i'r vestry gael ei gohirio, a ydyw hyny yn beth dieithr yn ein gwlad, ac y maa yr hanes ar led iddi gael ei gohirio ar gais penodol un o benaethiaid ymneillduol y gymydogaeth, a'r mwyaf dylanwadol o honynt, yr kwn a addawodd wneuthur pob ymdrech o blaid y dreth mewn vestry ddyfodol, os cawsai y vestry dan sylw ei gohirio. Facts are stubborn things. Er cymaint yr ymdrech a wnawd yn y plwyf i wrthsefyll y dreth, rhai ar feircb, eraill ar falod ac ar draed, ni chafwyd ond niter fechan yn nghyd, a dim ond pod war ddaeth o dref Aberaeron i'w gwrthsefyll, er fod ugeiniau o voters yn y lie, eto dim ond pedwar gaf. wyd, a gwelwyd dau o'r pedwar oblegyd hyny mewn biistl chwerweder. Ni ddarfu i gyfeillion yr eglwys wneyd yr un ymgais i gael personau yn nghyd yn gymaint a bod y dreth yn arferol o gael ei gsvneyd gan dri neu bedwar fyddai uiewn swyddau plwyfol. Pe rhoisid ond yr awgrymiad lleiaf, cawsid mwyafrif nid bychan o blaid y dreth. Canfyddais yn ddiwedd- ar mewn cyhoeddiad bycban t'r enw "Band of Hope" y gofyniad. hwn, Pa fuddngoliaeth a fkrfolwn (I cyn ei henill; os na chafwyd ateb boddhaol iddo eisioes, cynghoraf ysgrifenydd y l'ythyr dan sylw i roddi yr ateb hwn, ftef buildugobaeth y dreth eglwys yn y plwyf hwn, canys ysgrifenir e ehyboeddir fod budd- ugoliaeth orfoleldus wedi ei henill er fod y frwydi heb ei hymladd. Dywed ysgrifenydd adroddiad y vestry hefyd i r Parch. H. Morgaa gael ei daraw syndod mud wnh ganfod y fath dorf mor barchus yn ugbyd, ond gwyr pitwb a'i hadwaen ef na,1 ydyw mor hawdd i'w ddychrynu, yn enwedig gan grach siopwyr Aberaeron, a bonglcriaid y gymydogaeth. Dywedir hefyd bod ymddyiad y Parchedig yn anfoneddigaidd 3n cymeryd y gadair heb gynygiad nac eiliad ond yr wyf yn <« frif ar. wybodaeth yr ysgrifenydd o sefyllfa y fytraith raewn perthyna<? i hYliY, yn eaboniad bodd- haol am y tath sylw Sol, Sylwadau anfoneddigaidd yr ysgrifenydd ar Mr. Morgan yn bersonol wyf yn I briodoli i falais a diffyg gwybodacth yn yr ysgrifen. ydd, yr hwn, wrth derfynn, a gynghoraf i beidio ym. yraeth a'r gwaith o ysgrifenu yn gyhoeddus nes y dysg yn gyntaf beth, pa fodd, a phryd i ysgrifenu.- Amicus. MERTIIYR TYDFIL. — feylwys y GyJurthja. ÚeR ddarbodus ikwn yw ei hoes ni. Mae pob angen- rheidiau pa un bynag ai i'r cyila neu y cefn i'w gael yn ragbarotoawl, ond bod a modd i'w pwrcasu. Nid ydym chwaith yn meddwl beio hyny, ond ystyriem gyfleusderau o'r fath yn ragorfreintiau pe na bai masnach gystadlenaeth yn gwaetbygu a llygru y nwyddau. Mae ami i ddarbodaeth yn bresenol ar gyfer addysg ysbrydol yr oe-adeiladu capeli ac eg. Iwysydd cyn bod galwad am danynt—cyn bod lleoedd eraill wedi eu llanw; ni feiem mo hyny chwaith pe na byddai yn achlysuredig gan Blaid-gystadlouaeth —awydd am luosogi ein henwad cin hunain. Nid oes haner digon o addoldai genym, er lluosoced yd- ynt, i ateb poblogrwydd ein gwlad, ac feallai wrth eu dwyn i Iwybrau dynion-at cidrysau en tai, y ceir gafael mewn llawer un a dreuliasai ei oes heb hyny mor ddieitbr i grefydd a'i hadddysg a phagan. Yt, hyn a'n barweiuiai fel hyn yw agoriad eglwys newyddT y Gyfarthfa, yr hon sydd adeilad liardd, cyfodedig dt- war George's Town. Rhagddarbodaeth yw hono erbyn yr angen a ddaw, debygem. Yr oedd preg- ethu eysen yn y gymydogaeth cyn ei hadeiladu, ga" y Parch. Mr. Howells, yr hwn sydd i weinidogaethu yn yr eglwys enwedig; ond nid ymddengys fod llwyddiaut mawr ar ei lafur hyd yn hyn, ond gobeith- iwn y ffyna o hyn allan, ac y bydd yr ardal yn well drwyddo. Dydd Iau, y diwrnod olaf o Ebrill, oedd dydd ei bagoripd; gweinyddid ar yr achlysur gan ei Arglwyddiaeth Esgob ac Archddeon Llandaf a'r Parch. J, Griffiths, Castellnedd, y ddau flaenaf yn Sacsoneg, a'r olaf yn (lyinraeg! Yr oedd y cynull- iadau yn lluosog a pharchus, a chaed casgliadau rhagorol. TRETH EGLWYS YN LLANBADARN FAWR.—Atafael- iad gormodol yn annn}\y frtithlon.—Datfth Rowlands ya erbyn Jenkins (warden Llanbadarnfawr) a David Evans, o flaen Ilys y man ddyledion yn Aberystwyth, yn ddiweddar. Dywedai Mr. Atwood dros yr ach wynydd mai achos ydoedd o herwydd atafaeliad gor- modol am dreth eglwys, yn yr hwn yr honai yr ach. wynydd bawl i X30 o iawn. Ymddengys fod ffeithiau yr aohos fel y canlyn:—Yr oedd yr echwynwr mewn dyled o 17s o'i dreth eglwys; gwnaed archiad iddo i'w talu. ac ar ei wrthodiad rhoddwyd gwaTant i atafaelu wedi ti llawnodi gan ddau Ynad yn Haw y diffynydd Evans (heddgeidwad) i weithredu, ac o dan awdur dodiad y warant hon cymerth ferlyn i ateb i'r gofyn- iad. Gwerthwyd y merlyn am £10 10s., ac yn awr da,ileuid ar ran yr achwynwr fod yr heddgeidwad wedi gwneuthur mwy na'i ddyledswydd trwy wneu- thur atafaeliad ar eiddo gymaint uwchlaw y gwerth a ofynid i dalu y ddyled. Daeth allan mewn tystiolaeth fod Evans wedi cymeryd y merlyn rhag i rywbeth arall, fel mechyn, dafad neu lo, gael ei gymeryd oddi arno yn hawdd. Rhoddes ei anrhydedd y barnydd ei farn o blaid y diffynwyr, sefy warden a'r casglydd, ond yn erbyn y diffynydd arall, Evans, gan benodi X16 o iawn. Wrth draddodi y farn sylwodd ei an- rhydefid ei fod yn ystyried fod Evans wedi gwneuthur atafaeliad gormodol, ac wedi myned tu draw i'r aw. durdod a ymddiriedwyd iddo ac a chymeryd yn gan. iataol ei fod yn ofni traisollyngiad (rescue), y gall. asai yn hawdd ryddhau dafad, mochyn neu lo, ac felly atal pob cynwrf a therfysg ond wrth gymeryd a marchogaeth merlyn i ffordd, pe buasai traws- ollyngiad yn cael ei gynvg, gallasai ei ymddygiad arwain i ganlyniadau difrifol. Rheitbfarn i'r ach- wynwrEIG. GeIlir edrych ar yr scbos uchod fel un tra phwysig, yr hwn y gwnelai y rhai na thalant y dreth yn dda sylwi arno, oblegid, heblaw anghyfleus- derau mawrion eraill, y mae Ymneillduwyr wedi dioddef colledion trymion, llawer mwy na'r dreth ei hun mewn amgylchiad cyffelyb; ond y mae yr achos uchod fel y penderfynwyd ef yn y llys yn dangos nad rhaid yn wyneb y gyfrdith i'r cyfryw orthrymdergael ei oddef. Mae croniclau y dreth eglwys fel yr ym- ddengys yn wythnosol yn y Nonconformist yn dangos fod y rhyfel yn ei hachos yn gyffredinol, trwy y rhan fwyaf o barthau Lloegr, ao y mae y gorthrwm yn effeithio yn fwy niweidiol o lawer i'r Eglwys nag i Ymneillduaeth, hyd yn nod yn y manau hyny lie y mae Ymneillduwyr yn colli yr etholiad oblegid ys. grifenu yr eglwys fel hyn a phin o haiarn ar galonau y bobl mai sefydliad treisiol ydyw.
ACHOS BARNWELL. LLYS Y QUEEN'SI…
ACHOS BARNWELL. LLYS Y QUEEN'S I BENCH, MAI 5. (Eisteddiadau yn Banco,—o ffaen Argl. Campbell, I a'r Barnicy)- Erie, a Crompton.) Y mae yn gofus gan ein darllenwyr fod cwyn cyf- reithiol wedi ei ddwyn yn erbyn y Parch. E. L. Barnwell o Ruthyn, ei fod wedi arfer moddion i ddychryuu dyn o'r enw Treherneyn aroller yr etholind diweddar, ac am iddo bleidleisio dros Mr. Maurice yn lie dros Mr. Mainwaring yn ol dymuniad Mr. Barnwell. Pobydd ydyw Mr. Treherne, ac arferai werthu rhyw gymaint o fara bob wythnos i'w rann yn yr eglwys. Yr oedd y tystlwon (affidavits) yn dangos fod Barnwell wedi galw gyda Treherne, a rhoddi ar ddeall iddo os na phleidleisiai dros Main- waring y byddai ef yn warden y Swyddyn ddyfodol, ao y gwnai ei oreu yn erbyn iddo gael parotoi bara'r eglwys. Dywedai Treherne, y byddai iddo bleidleisio dros Maurice neu beidio o gwbl, dywedai Barnwell os gwnelai hyny, y gwnai yr oil a fedrai yn ei erbyn, ac yr amddifadai ef o'i drafnydd (custom) personol ei hun. Darllenai Syr F. Thesiger dystlw Barnwell yr hwn a wadai yn llwyr iddo erioed ddefnyddio y fath eiriau, na'u eyffelyb; fod Trehern wedi addaw pleid- leisio dros Mainwaring, ac iddo yn unig fyned a to i ofyn paham yr oedd wedi newid ei feddwl; nad oedd ei drafnidaeth a Treherne dros y 4 mis diweddaf ond 4s yn yr wythnos, a Ic yr wythnos am bobi; ei fod eto yn para i brynu gan ei werthwyr eraill, er iddynt wrthod pleidleisio dros Mainwaring, a'i fod wedi tynu ei drafnydd oddiwrth Treberne am ei fod yn cam- dystiolaethu yn ei erbyn ef, a'i fod yn ddyn peryglus. annheilwng o ymddiried, ac nid am un rheswm arall. Llefarodd Mr. Macauley a Mr. Browne o'r un ochr. Darfu i Mr. Skinner aboneddwr dysgedigarallddadleu nad oedd sylwedd y cyhuddiadau yn erbyn Barn- well wedi eu hateb gan dystlwon y diffynydd. Dywedai Art; Campbell yn mhlith pethau eraill, fod gan bob dyn hawl i ddafnyddio y masnachwr a fynai, ond fod taflu allan fygytbiad ar amser etholiad y peidiwo^ a phrynu ganddo os na phleidleisia dros un yTY" neu os pleidleisia dros un arall, ei fod yn gyuiaint erbyn y weitbred Seneddol a phe dywedai meistr ur wrth ei ddeiliad, Os na phleidieisiwch dros yr ymgeisydd a gymeradwyaf fi, rhoddaf i chwi rybudd i ymadael, ac a'ch troaf o'm ty." I atal y fath fygytb- iad y gwnaed y weithred Seneddol; ond wrth edrych ar dystlwon Mr. Barnwell, ymddangosai i'w argl- wyddiaeth eu bod yn cynwys gwadiad sylweddol o'r cyhuddiad. Buasai yn dymuno i'r gwadiad fod yn fwy uniongyrchol, pendant a boddhaol, ond ar yr un pryd nis gallent ddweyd nad oedd ar y cyfan yn atebiad i'r cyhuddiadau a ddygwyd yn ei erbyn. Nid oedd yn cytuno i'r rhesymiad, lleyr oedd yr amgylch- iadau yn ambens y dylai y Ilys ymyraeth yn y dull a gynygid. I'r gwithwyneb, He yr oedd amheuaeth yr oedd y Ilys yn gwrthod ymyraeth, eto yr oedd rhydd- id ir erlynydd fyned yn mlaen trwy gyhuddad. Yr oedd hwn yn gamymddygiad dros ba un y mae gan prif reithwyr sir Dinbych wybyddiaeth, a gallai yr erlynydd apelio eto at y feddygimaeth hono. Ei farn ef oedd y dylai y rheol gael ei rhyddhau heb gostau. Gan fod y Barnwyr eraill o'r unfeddwl, felly y bu.
AMBYWIAETHAU.
AMBYWIAETHAU. YMFUDIAETH GYMREIG.—Nos Wener y laf cyfisol cynaliwyd cyfarfod tra Iluosog a dyddorol yn Salem, Brownlow Hill, y dref hon, i ganu yn iach i ddau o brif enwogion yr Annibynwyr Cymreig, sef y Parchn. Smuel Roberts, A.C., o Lanbrynmair, a David Price o Ddinbych. Ymddengys fod Mr. Roberts ac amryw o'i gyfeillion wedi prynu tir yn Tenessee, a'u bod yn myned drosodd i gymeryd meddiant. Y mae Mr. Price yn myned drosodd i gydsynio a galwad oddi- wrth eglwys Annibynol Gymreig yn Utica. Teimlir colled ar eu bol yn Ngogledd Cymru fel ysgrifenwyr medrus, pregethwyr poblogaidd, gwladwyr da, ac fel cymeriadau tra hawddgar. Yn y cyfarfod a nodwyd cvmerwyd y gadair gan y Parch. W. Rees. Dechreu. wyd trwy weddi gan y Parch. H. Rees. Traddodwyd anerchion byrion a thra effeithiol gan y Parchn. H. Pugh, Mostyn; R. Jones, Manchester; E. Evans, Stockport; A. Francis, Rhyl; H. Rees, H. Griffiths, Liverpool; W. Channing, a gwroniaid y cyfarfod, Mri. Roberts, a Price, y rhai, yn dra effeithiol, a dra- ddodasant eu teimladau wrth ymadael a'u gwlad enedigol. Ar yi esgynlawr, heblaw y rhai a anerch- asant y cyfarfod, gwelsom y Parchn. J. Thomas, Tabernacl; H. E. Thomas, Birkenhead; John Jones, Cemaes, Mon; Mr. Thomas Humphreys. Hanley, swydd Stafford, a Mr. P. Williams (Pedr Mostyn), Wigan,yrhwn adraddododd benillion a gyfansoddasai erbyn yr achlysnr, yr hyn a gymeradwyid yn wresog gan y gynulleidfa. Cychwynodd Mri. Roberts a Price, a 392 o deithwyr, yn y Circassian ddydd Mercher diweddaf, yr hon sydd yn hwylio tua Port- land, Maine. Awelon teg, mordaith ddiogel a chys- urns, a hir oes, defnvddioldeb, a dcdwyddwch mawr iddynt yn y gorllewin pell. TA.* YN LIVERVOOL. —Rhwng deuddeg ac un o'r gloch ddydd Mercher diweddaf, torodd tin allau yn nhy ac adeiladau Mr. John Jones, Gregson Street, adeiladydcl a chytunydd. Yr oedd Mr. Hewitt yn ddioed yn y lie, ac yn mhen oddeutu dwy awr gorth- rechwyd y tan, ond nid cyn i'r adeilad, yr hwn adeil- adwyd yn ddiweddar, gael ei gwteru yn hollol, a'r eiddo defnyddiol yn cynwys offerynau gwaith oddentu ugain o weith .r gael eu dinystrio. Cyfrifir fod y golled oddeutu £ 2000; ond yr oedd y lie a'r eiddo wedi eu hyswirio. GORCHFYGTAD MR. MIALL.—Deallwn fed diwygwyr Rochdale yn'penderiynu deisebu yn erbyn dychweliad Syr A. Ramsay, eu cynrychiolydd newydd. ApSLEY PELL.TT, Ysw., AC ETHOLWYR SOUTHWARK. —Dydd litin croesawyd y boneddwr yma mewn cyf- arfod a gynaliwyd yn y Lecture Hall, Fair Street, Horslevdown, a chyflwynwyd iddo gofeb, yn mynegu parch ei ddiweddar etholwyr iddo, ar gyfrif ei ymddygiad teilwng yn ei fywyd cyhoedd ac annghy- hoedd. YMOSODIAD FFYRNIG AR ESGOB PABYI)Doi,Dywed gohebydd y Morninj Post fel y canlyn :—" Y mae genyf i adrodd un o'r aingylchiadau mwyaf anarferol a gymerodd le, o Ieiaf y] hanes diweddar yr Iwerdd- 6n, —esgob Pabyddol yn cael ei atal ar y ffordd, ac ymosod arno yn ei esgobaeth ci hun, nid i'w vsbeilio ond i'iv geryddu ant ei ymddygiad gwladyddol yn. [ etholiad diweddar Longford. Gwnaed pob ymdrach gan yr offeiriaid i ddistewi yr amgylchiad i lynn, er i atalenllibary "fam eglwys," gan hyny trwy y haws- der mwyaf y gellais gael sicrwydd yr; nylch y -?v y os' fel 0 e Lld Y ffeithiau. Yn gyQ?' yn yr wy? os fel yr oedd y Parch. Dr. Kilduff, esgob Pabydd I yr esgobaeth hon (Ardogh), yn myned ar ei daith glerigavfl arferol t trwy ei esgobaeth trwy bentref Newtonforbes (dwy i filldir o'r ddinas hon), He y cylchynwyd ef yn ddi- i symwth gan nifer o ddynion, y rhai a Juddiasant y  car ar ba un yr eisteddai, a'i tynasant o'i eiteddle, a  roddauaet iddCf driniaeth arw, gan ddefnyddio yr ym- adroddion mwyaf digoft? tnag at ei argl?yddiaeta,? fel Daeth y blaid trwy eich dwylaw chwi." -7 I wertbodd Longford?" Lie mae arIan White?" ac fe dderbyniodd yr ?a?o? lwgrwobrwy." Yroedd yr ymad. roddion byn cael eu ovmysgu a haebi_ adau, hysiadau, 4c arwyddion eraill 0 anngaymeradwyaeth. Aeth un dyn mor bell a ?odt ei ddwrn ge?yDOg.?&n rhutbr 6fnadwy at -boneddwrparche?; on,, atal- I iwyd ef rhag gwneuthur hyny. Wedi i gynidaredu y dorf ddarfod, ?oddefwrd i'w argdlaeth ymadMi ? mewn tangnefedd." Y mae yn y Sftnedd bresenol ddftu ar bymtheg a dcugain o gyfreithwyr o wahanol fathoti. IECHYD A HARDDWCH. "7 MODP I'W SICRi:lA:d.diu. ydyw y gofal tyneraf, y pryu mwvpll ilwn ei am-" lygu tuag at y rhyw fenywaidd mewn adegau 0 afiechyd, ond taliad ysgafn o'r ddyled sydd arnoi.10 iddi,—dyled yr aethom iddi pan yn y cryd, ac sydd yn chwanegu rn barbaus hyd ein marwolaeth. Nid oes neb wedi talu y ddyled hono yn fwy ffyddlon na'r phisygwr mawr Seisnig, y Proffeswr Holloway. Mae yn debygol fod ei feddyginiaethau wedi gwnertthur mwy i wellhau yr amrywiol anhwylderau sydd yn digwydd yn benaf ilr rhy wogaeth, na'r holl ddognau a'r cymhwysiadau allanol a pha tai y mae ymarfer wyr meddygol wedi eu poeni er dechreuad y prifnod Cristionogol. Dognau rhyddhaol cryfion, Symbylion niweidiol, goHadau a meddyglynoedd gwenwynig, sydd wedi dinystrio cvfansoddiadau a gwywo tegwch miloedd o'r ystJen fonediiigaidd ond hyderwn fod y dydd i gellwair a bywydau y rhai sydd anwylaf genym wedi myned heibio. Y mae gwragedd maraau yn dechreu deall y perygl o fod yu ddarostyngsdig i'r fath driniaeth. Y mae dylanwad tyner, lleddfol, ac adfywiol meddyginiaethau mawr mewnol ac allanol Hcllowayyn yr holl anhwylderau i barai ymaemenyw yn ddaroiityngedig, yn awr yn cael ei addef yn gyffred. inol. Y maent wedi en gweinyddu gyda llwyddiant nodedig a digyfnewid yn y cyffroadau hyny yn y cyf- ansoddiad sydd yn digwydd yn ngwahanol adegau ieuenctyd, yn nhymhor mamoliaeth, ac yn mhryd- nawn bywyd. Ymddengys fod pob anhwyldeb, corphorol a meddyliol, sydd yn digwydd yn y trefn- ganlyniad hyn yn cael eu hesmwythau a'u cymedroli gan effeithiau tyner a phurawl Peleni Holloway. Ni buasem yn anturio mewn mater o'r fath bwys dirfawr ar feiddio rhoddi barn ar dir amheus, ond nis gallwn betruso gredu y tystiolaetbau sydd wedi eu gosod ger ein bron. Y mae boneddigesau o'r parchnsrwydd mwyaf, gan gywir feddwl nad ydyw cymhen-falchder yn beth yn ei le pan y mae iechyd a bywyd mewn perygl, wedi dwyn tystiolaeth i effeithiau y meddyg- iniaethau bron yn yr holl anhwylderan i ba un y mae y rhyw yn agored, ac wedi en cymeradwyo yn yr ymadroddion cryfaf fel diogelyddion y prydfertbwch allanol hwnw sydd yn dibynu ar iechyd, yn gystal ag iechyd ei hunan. Os ydyw yn wirionedd-a phwy sydd mor annheimladol a'i amheu ? mai Pruddaidd oedd y ddaear, ac anial oedd yr ardd, Och'neidiai dyn yn feudwy, nes gwenai Efa hardd." Yn sicr y mae yn gweddu i ni nodi allan, a dirgymell i'w sylw y moddion i esmwythau ei dioddefiadau, a throi ei pbrudd.der yn llawenydd. New York Herald. Yr wythnos ddiweddaf darfu i Mr. James Perkins, swyddog ar fwrdd y Hong Maritime, ddyfod i'r ystaf- ell bertbynol i gapel y Bedyddwyr Cymreig yn Stan- hope Street, yn y dref hon, ar ddiwedd y cyfarfod prydnawnol, a dywedai ei fod am gryn amser wedi bod yn bryderus iawn yn nghylch ei sefyllfa ysprydol, ac o dan yr argraff olrangenrheidrwydd o gael ei fed. yddio yn ol y dull cyntaf o fedyddio, "fel y'i desgrifir yn y Testament Newydd." Wedi ymddiddan holiad- ol (yr oedd y diaconiaid yn bresenol), penderfynwyd cydsynio a chais yr ymofynydd, ac ar ddydd yr Ar- glwydd, y 3ydd cyfisol, derbyniwyd ef yn gyhoeddus trwy fedydd a weinyddwyd gan weinidog y lie, y Parch. H. W. Hughes. GLADSTONE YN CAMGYMERYD.—Cynyrchwyd difyr. weh mawr gan gamgymeriad o eiddo Mr. Gladstone, yn ystod y ddefod o dyngu i mewn yr aelodau yn Nhy y Cyffredin. Daeth Mr. Gladstone yn mlaen a'r pin yn ei law i lawnodi ei enw fel un wedi ei dyngu i mewn, pan lefodd ysgrifenydd y Ty arno, Peidiweh I peidiweh! Dyna'r fan lie mae y Pab. yddion yn llawnodi I" Oni buasai rybudd caredig y swyddog, buasai enw yr aelod dros Brifatbrofa Rhyd- ychain wedi ei roddi wrth y mynegiad a ddarparwyd i'r Pabyddion LUNELL MERSEY 0 LONGAU AwsTlt&LLIDD.- Yr ydym wedi derbyn gyda'r Overland Mail hysbysrwydd o gyrhaeddiad y Hong glipper M'Leod, perthynol i'r Llinell hon, yn Melbourne, ar ol mordaith hyfryd o 84 o ddyddiau o Liverpool, a 81 o Tuskar, wedi curo pob Hong arall a hwyliodd gyda hi. Tiriodd yr holl deithwyr mewn perffaith iechyd, ac amlygent eu bod wedi eu mawr foddloni yn y driniaeth a gawsant.— Liverpool Northern Times. CYFARFOD CYMDEITHAS GENHADOL Y BEDYBDWYR. —Cynaliwyd y cyfarfod blycyddol ar y 29ain o Ebrill yn Neuadd Exeter. Yr oedd y neuadd wedi ei llenwi yn dda, yn fwy felly nag arferol, er nad oedd yn or lawn. Cymerwyd y gadair gan Iarll Shaftesbury. Rhoddodd y Parch. Mr. Betts, o Southwark, allan y lOOfed Salm a gweddiodd. Wedi araeth hyawdl gan y cadeirydd, rhoddodd Syr Morton Peto, y trysorydd, gyfrif arianol y Gymdeithas, oddiwrth yr hyn yr ym- ddengys fod derbyniadau y gymdeithas am y flwydd- yn yn.921,752 19s 10; a'r treuliadau X22,039 Os 9o yr hyn sydd yn gwneuthur y gymdeithas yn ddyledus i'r trysorydd o X286 Os lle. Yr oedd y cynydd yn nerbyniadau y gymdeithas am y flwyddyn yn L2,005 2s 4c. Darllenodd y Parch. Frederick Tretrall yr ysgrifenydd gweinidogaethol, addroddiad o weith- rediadau y genhadaeth yn ngwahanol barthau y byd; ac anerchwyd y cyfarfod gan Mr. J. Marshman, Mr. Underhill, y Parchn. Mr. Graham, a Dr. Cleans. CYFARFOD ONBEB YRYSGOLION SABBATHOL.—Cynal- iwyd cyfarfod blynyddol yr undeb hwn yn adeiladau newydd Jubilee yr undeb. Old Bailey; Mr. AldeTman Challis yn y gadair. Traddodwyd amryw areithiau effeithiol ar yr achos. CYMDEITHAS WYDDELIG Y BEDYDDWYR. Cynal- iwyd cyfarfod y gymdeithas hon yn nghapel King's Holborn; yr Anrh. a'r Parch. Baptist W. Noel yn y gadair, a thraddodwyd areithiau gan y Parchn. F. Trestrail, J. Aldis o Reading, Charles Stamford o Devizes, a R. H. Marten, B.A., o Lee. CYMDEITHAS DKULLP-NWYU YR YSGRYTHYRA.U.—Cy- naliwyd trydydd cyfarfod ar ddeg y gymdeithas hon ddydd Iau; Esgob Llundain ya y gadair. Yr oedd esgob Winchester hefyd yn bresenol, a'r lie yn orlawn. Traddododd y ddau sgob areithiau grymus ar y-r achos. CYMDEITHAS GENHADOL Y WESLEYAID.—Yr oedd yr ystafell fawr yn Exeter Hall yn orlawn ar yr achlys- ur; yr Anrh. Arthur Kinnaird, A.S., yn y gadair. Yr oedd yn bresenol brif enwogion y corph hwnw, yn wyr lien a lleyg, yn nghydag amryw enwogion eraill. Ymddengys fod eu cymdeithas mewn sefyllfa ragorol, mewn ystyr arianol ac o ran llwyddiant ei chenhad- aeth. Mae y Wesleyaid hefyd wedi sefydlu cenhad. aeth i China, mewn cysylltiad a'r hon y cynhaliwyd cyfarfod yn y London Tavern ddydd Sadwrn—Charles Baxter, Ysw., A.S., yn y gadair; pryd yr areithiodd amryw yn hyawdl ar olygfeydd gobeithiol y gymdeith- as yn y wlad eang hono. Ymddengys fjd y cyfar. fodydd yn mis Mai yn y brif ddinas yn parhau yn eu poblogrwydd, er holl rutbriadau anffvddiaeth ao annghrist ar grefydd ddadguddiedig Mab Duw, a dengys arwy ddiou yr amserau y daw teyrnagoedd y ddaear yn eiddo ein Harglwydd ni a'i Grist ef." Y GYMDEITHAS FEIBLUDD FRUTANAIDD A TURA. MOR. Cymerodd y cyfarfod blynyddol le ddydd Mercher diweddaf; larll Shaftesbury yn y gadair. Ymddengys oddiwrth yr adroddiad fod y derbyniadau am y flwyddyn a derfynodd Mawrth 31ain, 1857, yn fwy nag un flwyddyn flaenorol, heb gymeryd i mewn y trysorfeydd neillduol. Y swm i'w ddefoyddio at ddybenion cyffredinol y gymdeithas ydyw X68,381 15s 3c, a'r swm a dderbyniwyd am Feiblau a Thesta- mentau ydyw k69,371 19s Be, yn gwneuthur cyfanswm y derbyniadau yn X137,756 14s lie, yr hyn sydd X9,0 il 4s 10c yn fwy na derbyniadau unryw flwydd- yn flaenorol. At hyn rhaid chwanegu y swm X993 2s 4c tuag at Drysorfa yTestament NewyddChineaidd; yn gwneuthur y cyfanswm yn 138,749,17a 3c. Y mae rhaniadau y gymdeithas am y fl wvddyn fel y canlyn:—o'r ystorfa gartrefol, 1,001,965 o gopiau o'r ystorfeydd tramor, 515,893 o gopiau cyfanswm, 1,617.858 o gopiau, mwy o 43,464 o gopiau nag un flwyddyn arall. Cyfanswm y rhaniadau oil yn awr ydyw 32,381,759 o gopiau. Mae y taliadau arferol yn cyrhaedd y swm o X132,094 4s 7c, a'r taliadau ar gyfrif Testamentau y Jubili a'r Drysorfa o Dssta. mentau Chineaidd yn XO,890 Is 10c, yn gwneuthur treuliadau y flwyddyn yn E138,OS5 3s 5c. Y mae y gymdeithas dan ymrwymiadau i'r swm o £ 73,000. Y LLEFARYDD NEWYDD MEWN PERYGL.- Yn mhlith yr amrywiol ddigwyddiadau a gymerasant le yn ystod yr ychydig ddyddiau y bu Ty y Cy- ffredin yn tyngu aelodau i mewn, digwyddodd un dydd Mercher a fu yn mron a therfynu mewn cadw y llefarydd yn ei gadair am amser anmhenderfyn- ol. Yr oedd tyngu aelodau i mewn yn myned yn mlaen yn lIed brysur y rhan foreuol o'r dydd, ond pan aeth yn agos i bedwar o'r gloch, aeth y min teioedd a ddaethant i fyny i gymeryd y llwon, ac i danysgrifio 1 r rhestr Seneddol o radd i radd yn llawer tenenach, fel nad oedd y fmtai olaf yn cyfrii ond tri. Fel yr oeddynt yn' cael eu cVtlwVRO f Mr. Llefarydd, aethautiseibio y tu cefn i'w gadair, ac aethant i'r Ty. Yr olat a gyflwynwyd ydoedd Mr W. W. Hume, yr aelod dros Wickiow, ac ar ol i'r eyflwyniad flurfiol fyned drosodd, arosodd i chwedleu a'r Llefarydd am ddau neu dri nnihud, ac yr oedd ar adael y Ty, pan y galwodd S? Denis Le Merchant sylw y Llefarydd aty?Aifh .Dad oe?d yr un r aelod arall yn bresetx? t '?yB?? ?'!?fi,d y Ty. 'I>ymuaWyd,<'Mr;ei gan hyny ddychwelyd a chyOawNt -y goi?wyl caredig hwnw i'r Uofarydd, neu y byddai yn an- aUuog i adael y gad air nes y deuai rbyw aelod anrhydeddus i mewn i'w ryddhau. Dychwelodd Mr. Hume yn ddioed, a chan ?ymeryd ei sa8a wrth feiniau y Trysorlys dywedodd, "Mr. Llefar- ydd, Yr wyf yn cynyg fod y Ty hwn yn &wr yn addoedi." Gal) nad oedd yr un aolod yn bresenol i gynyg gweiliant. cariwyd ef gan y cvnygydd. ac ¡;Dfif!iUduodd y Hefaryad. CTMDEITHAS LIVERPOOL,—Cynanwye c. tyrnAi deit1Î' s hon nQ8 Fawrth ci capel Gt. George Street;* A 'I. gadair. Ar ol canu a gwe&flo-, d-arlien. roddi ad y pwyllgor rhagbaratoawl, gosodir allan darddiad, cynlluniau, & iadau y gva>dftitlias byd yn bresenol. i. gymdeithas ydyw liyrw -1o lledaeniad v- i wn rbanau araddifad or dref a'r mewn cysylltiad a'r enwad cyr I tanysgrifiadau hyd yn awi I yn y flwyddyn. Cynygiv derlyi.lad u yn corffori y ar iadu rheolau, ac yn p am y flwyddyn daxf .0 JOT" Job, J. ■« R. Smith afl I' corff .we O!i gwoh. y, ,'ddydd Iau, ?roncddigton I CAPEL S? welent Y-. am ben Wp nghyfleuf gorchve dechreu a cwyti yma u fcrodyt wed ç. Ysw., gania Heol Fawr, at au. .<11." [I dam helaetb o d:r claddu, yr h„ n 7th yr beD gtille1. Trofr yr hen addoldy yn v -dd-dai ylr union wffdi yr adeilader y newydd. Mae ganddynt J ewyllys da a chynhorthwy boneddigion y gymyd- I ogaeth. Mae R. D. Gough, Ysw., yn rhoddi y 1 tir am ddim, ond ychydfg Sylltau y flwyddyn fel eydilabyddiaetb o'i bawl fel arglwydd y tir--a rhoddodd J. P Budd, Ysw., meistr gwaith Ystaly- fera bum' punt I gychwyn y tansgrilfadau.-A.
I MARWNAD Y DIWEDDAR BARCH,…
I MARWNAD Y DIWEDDAR BARCH, J. I WILLIAMS, LLECHEDDIOR. Y mae wedi dyfod i law y Beirniad, sef Eben Fardd, Clynog, 19 o Farwnadau ar y testyn uchod, yn cynwytf yffugenwau isod:-Ainon, Un dwyflwydd tiflmyn. ugain, Hiraetbus, Hoffwr cofla am dano, AddpboSv Peter Waldo, Dybliw 0, Ehedydd trtry Glan Maro, lorwerth ap Huw, Deinio), Cristo ap Dwyfartr, Beber; Minimus, lorwerth o Arfon, Un a hoffai Lladmerydd,Cristion Qwan, Maher-salalasbar, Quia* Bydd y fehniadaetb yn cael ei darllen, ac awdmr y fuddugol yn cael ei wobrwyo, yn ngbapel Dinorwie,- mewn oysylltiad a owomfod cystadleuol sydd i'w I gynal yno, prydnawn Sadwrn y 13eg o Mehefin, 1857. ——— D. W. I MARCHNADOEDD CYMRU. LLANRWST, Mai y 5ed.-Nid oedd ond nifer byohan. Cynyrch yn brin. Y Gwenith wedi codi yn ei bris; y mae o 20s i 24s.; Haidd, 14s i 16s.; Ceirch 8s i 9s.; Blawd Ceirch o 17s i 19s.; Cloron o 9s i 108 yr hobaid. Ychydig oedd o gig Eidion o 7c i 8c; eig Dafad 7c i 9c; cig Llo 6c i 7c; Ymenyn 14o i 16c y PWYI. DINBYCH, Mai 6ed.-Yr oedd ein marchnad heddyw yu fechan, ac ychydig o fasnach a wnaed. Samplau mewn gofyniad. Gwenith o 2ls i 23s y 161 p.; Haidd o 14s i 15s y 147 p. Ceirch o 9s l 10s 6c y 105 p. Ymenyn mewn llestri 11 j-c i 12c. Yn ffresh 14c y p. RHYL, Mai 5ed.—Gwenith 20s 6c i 248 6c y 108 p.; Ceirch 8s y 105 p.; Haidd 15s y 147 p.; Meillion 9c i lie y p.; Ymenyn o Is 3c i Is 4c y p.; wyan 14 am 6c. FFAIR Y RHYL, Mai 5ed.—Y ffair oren a gawsom er ys blynyddau; defaid, mocb, a da yu gwerthu am brisiau rhagorol. CORWEN, Mai 8fed.—Dydd Gwener; ychj lig o Wenith a ddangoswyd yn ein marchnad heddyw, ac ni wnaed ond ycbydig o fasnach. Yr oedd y pris tua Is y pwn o 252lbs. yn uwch nag wythnos i heddyw. Dim Haidd na Cheirch yn cael ei ddangos. Pytatws o ba rai yr oedd helaethrwydd, yn gwerthu yn rhwydd o 9s i 10s yr hob. BALA. Sadwrn, Mai 9ed —Trwy fod ffair i fod yma ddydd Tau nesaf, nrd oedd ond marchnad fechan, ac nid oes genym bris i roi ar ddim heb- law pytatws, y rhai a werthent yn rhwydd am 9s i 10s yr hob rhai mathau, pigion, megis fluk-N, am lIs a 12s yr h6b. Blawd Ceirch tua 358 y pwn o 240 lbs. RHUTIIIN, Mai ileg.-Dydd Llun. DangoEr- wyd cryn nifer o samplau o Wenith yn ein marchnad heddyw mewn cyflwr da, ond gofjrnai gwerthwyr brisiau anarferol o uchel, yr hyn a at- taliodd i lawer o fasnach gael ei wneud. Gwerthai y goreuon yn rhwydd am taa23syrh6b o 168lbff. Ychydig o Haidd a ddangoswya; y prisiau yn ddigyfnewid. Ceirch heb gyfnewidiad, Araf y gwerthai yr ychydig had cloron am brisiau is nag wythnos i heddyw. Pytatws; ni welaom fwy o bytatws yn ein Marchnad er ys hir amser; gwerth. ent yn y dechreu tua 12s yr hob o 6 stric, ond cyn y diwedd am o 0s i 10s. Ymenyn potiau tu* 11! a Is.; fresh, o ba un yr oedd helaethjwydd mawr, 14c yn y boreu, a 13c yn yr hwyr.
I MARCHNAD LLUNDAIN
I MARCHNAD LLUNDAIN Mar* Lane, Dydd Liun, Mai 11. Cyflenwad gwaddol o wenith cartrefol, yr hyn, yn ngbyda'r cyfnewidiad ffafriol yn yr hin, a at., aHodd gyfodiad y prisiau gwnaed rbai prynWla yn gynarol am o Is i 2s y chwarter llai o bria, ond ni werthwyd y rhan fwyaf. Llawer o Fl o'r wlad parhaodd y gwelliant y swllt „ Jfaid ar Bawd cartrefol ac Americanaidd. Hudd yn4 ffafr y gwerthwr. Ceirch, y gwerthiad yn araf, am godiad o 6c y chwarter. Ffa a phys heb gyf- newid. Had meillion, gan fod y tymhor drosodd, y mae y prisiau mewn enw yn unig, ac ychydig sydd mewn llaw. GWKMITH, Lloegr, gwyn, newydd 46 U Lioegr, coch newydd .49 0 58 '» Tramor.CyfandirEwrop. 50 0 78 0 » HAIDD,at Falu 26 0 a 0 CEIRCH, Lloegr. 21 0 80 0 Scotland.' 0 32 0 -4 Iwerddón .19 0 29 O FFA, Lloegr 33 0 44 0 Tramor .32 0 39 0 Prs, Lloegr, gwyniou 39 0 40 0 r brychion .37 0 36 0 PsIU.1RD,goreu, y sach o 280 pwys«.50 0 62 0 yr ail 40 0 46 O America, beb snro.y baril.. 29 0 38
CANOLBRISIAU YMHERODROb 51.."…
CANOLBRISIAU YMHERODROb 51. > AM WYTHNOS A DEBFTKCDD. Mai 2. } IF Gwenith. Haidd. Ceirch. Ffa. '?,Yff- s. d. s. d. s. d. s. d. s. d. 54 3 43 4 23 6 39 9 39 0
LIVERPOOL WOOL MARKET, MAY…
LIVERPOOL WOOL MARKET, MAY 9. s. d. a. d. Laid Highland Wool, per 241bs 16 0 IT 0 White Highland do. 18 6 20 0 Laid Crossed do. unwashed.. 18 0 20 8 Do. do. washed 20 0 31' a Laid Cheviot do. unwashed 23 0 2i 0 -1 Do. do. washed 23 6 28 0 I White Cheviot do. washed 32 0 40 0
MAROHNAD YR YD LIVERPOOL,
MAROHNAD YR YD LIVERPOOL, n. Dydd Mawrth, Mai 12. Nid oedd llawer yn y farchnad heddyw. Gwenith, gwetbiad bychan, oddeutu yr an brisiau a dydd Gwener diweddaf. Peillied, nid oedd ym- ofyniad mawr. Nid oeddbarilau prin yn cyrchvt y pyisiau blaenorol. Ceirch, nid oedd gwerthiant parod, ond yr oedd eu gwerth yn uwch 0 t i lo y 45p. Blawd Ceirch yn farwaidd, y gorAf yn bawlio mwy o arian; y gwaelaf yn dal i fynu > brisiau blaenorol. Ffa tramor yn sefydlog. -> Haidd, samplau da yn brio, ac mewn gofyniad mathau craill yn.cael nemawr sylw. L d, d. GWENITH, Lloegr, gwyn y 70 pwys 8 9 9 6 coch 8 0 9 0 Iwerddon 8 4 8 9 Tramor, Cyf. Ewrop 6 6 7 4 „ Unol Dal. a Canada 8 0 9 10 HAIDD, .y grynog 44 0 48 0 Tramor 0 0 0 0 0 4 0 5 4 Ceirch. Lloegr £ & ^.y 45 pwys.. 3 10 4 4 lwerddon. 3 6 4 0 Tramor. 0 0 0 0 FfaLloegr .y Grynog Ymber.. 41 0 45 0 Iwerddon a'r Alban 40 0 0 0 Tramor 38 6 41 O. Pro, ilw berwi, gwvnion, 00 40 0 43 0 Tramor 44 0 0 0 PEILLIED, goreu.y sach o 280 )?ys..44 045 0 yr ail ..42 9 43 0 Yfpaenig „ 59 0 60 0 yYr epaeol' o, y ,i ?*" ?4, 6 P" ?. y. 30 0 193 0 America .ybanto t96 p?. y s,. 30 0 83 0
I LONDON CATTLE MARKET.
I LONDON CATTLE MARKET. I Comparative Prices of corresponding weeks sx.1856 1857. Per ttlbs. to sink the Offals. Mai 12, 1866. Mai 11, 186T. 8. d. s. d. s. d. s d. Coar-,e & inferior Beasts 3 0 to 3 4 3 2 to 3 4 Second quality, ditto ..36 3 8 3 6 3 10 Prime large Oxen 3 10 4 2,4 0 4 6 Prime Scots, Ac. 4 4 4 6 4 9 4 40 Coarse & inferior Shet.p 3 8 3 10 4 I 4 6 Second qpality,.do, 4 0 t 4 4 '8 4 10 ,Yri.me coatS-c) wooled, do. 4 6 4 8 5*0 5 4 FSouth; da.. 4 J0 ft 20." 6 .5 10 [J 4 6 4 .5 ;6 6 4 Large coarse Calves 3 10 4 8* "Sf- 6 4 4 Prime small, do. 4 10 5 4 4 6 5 0 Large Hogs. 3 4 4 2 3 8 4 2 Neat small POlkers ..44 4844 50 =-=--=--=- ._==-=--== LIT F. R P-0 O L Printed and Published by JOHN LLOYD, at hi. tidenc, 11. St- Awns Sti oAt. Lirerpool. Wedt Qr, \B.Y 1\ IMl.