Yr Amserau

t A j — I. ^rflCEB-IXET *T AU. ) > —ft ■ AiiiOn r poo QJohsbiaeth yn gyfoiriedig fel hyn:- T'o S'ftilor of Yr AmJtrau" Amserau Office, Liverpool; a phoU tfythyrau a fyddant cymrya archebiou, taliadau a pelh o ijtttur t'asnacbol, i Mr. John Lloyd, An.scrau L'Vcrpiol." r' 43fies", Jferbynir an Ilythyr oni fydd-Jraiil ei glndisd wedi ei v in. <i yneiraylw o unryhwohebiaothoddieithri'r ysgrifeny mdyiiried ei efcw prioctol i'r Gto'.ygydd. Mia ytfy Qolygyjd yn ymrwyteo i ddychwelyd unrhyw y3  °???*? i'w YL-L??&d' |el. yn cymeradwyo gwahano IW »n, «Krttnw wu d y O!lewvr. Kid iftui yn ystyried ein hunaiu yn gyfrifol am olytftttdau om gofa«tywyr..

AT ET ji&LfyYR SWYDD GAERFYRDPIN. I -i.e. i ——— F -I jae Rhaglnniaetl1 DuilOiwy ei St "« >ymeryd Mr. Saunders DaviQD" I od vedi rhoddi yn eich dwyliiw Y | f lewis dyn cymhwys i gyneveh- > yn Senedd Prydain. Yn j n rhwymau i'n gilydd ..1f -resenol ilch anf- ,"() ft ryehioh j; etholwyr, | wyr, o gan- "1; ae yn awr, in ? Y mae J'vJ u, ond yr wyf n credu narddyebifrelv I mo'r gwr edlr'darl}en-^ 'anerchied gyda y wydd I a'i: peth gOJ;r4(. d »?V no ydyw, ei fod yn gynyrch yfrien^du ?. j-uCfyd ••JDttks. Y mae yn dywedyd ynddo ei fod yn ddyn snnibynol, ac yn coffa am ei bleidleisiau yn Nby y Cyflredin fel profion o hyny. Yr oedd y cyfryw y fatb ag ali gwnaeth ef yn wrthodedig gan etholwyr Bwrdeisdrefi Aberteifi, a gellir meddwl, yn anghyson A!oh barn chwithau fel Ymneillduwyr. 0 ganlyniad, addychwelwch chwi ef? Addawodd J. Lloyd Davies, pan yr oedd y tro cyntaf o flaen etholwyr Aberteifi, OS dychwelent ef, i wneutbur ei oreu i ddyddimu y Jdreth eglwys, ac os na ddeuai neb arall a rheithsgrif yn mlaen i'r dyben hwnw, y deuai efe ag un yn mlaen. Ond yn mhen ychydig wythnosau ar ol ei ddychweliad, pwy gawn ar ei draed yn Nhy y Cy. ffredin yn gwrthwynebu rheithsgrif Dyddimiad y Dreth Eglwys, ond J. Lloyd Davies, er iddo addaw gweithredu fel arall, ac yn anog rhoddi y Dreth Eglwys ar dir fel y Degwm. fel ag y byddai ei gwrth- wynebu yn fwy anhawdd i'r Ymneillduwyr. Buasai Bbeithsgrif Syr W. Clay er dyddimu y Dreth Eglwys wedi pasio oni buasai y gwr ag sydd yn ceisio genych chwi yn awr ei ddyehwelyd, drwy iddo siarad yn erbyn am lawer o amser, fel ag yr oedd yn anmhosibl rhanu y Ty ami; ac yna, a fernwch yn addas ddych- welyd dyn o'r fath hyn i'ch cyniychioli ? Os nad oes genych un rhyddfrydig a ddaw mlaen, anfonweh ddyn parehus o'r ochr arall i fynu, yn bytrach na Davies. Yr eiddoch. Ceredigion. ANNGHYDFFURFIWR.

« EVAN LLOYD AR GROGI." I (f" Wedi i mi ddadblygu yr "Amserau'' diweddaf, sef am y 13eg o Fai, a chanfod y rhan fwyaf o ddwy golofn o feirniadaeth ar fy ysgrif ar grogi," tybiais fod ynddo ddigon i'm gosod ar wastad fy nghefn am byth. Gan bwyll yn awr, meddwn i, ac ati yr aeth. um i ddarllen yn arafaidd ac ystyriol, a darllen i ddysgu, a chan obeithio y cawn gymaint o oleu ar y pwnc ag a uniawnai fy ngolygiadau arno, os oeddynt yn gyfeiliornus. Ond wedi i fy meddyliau drafaelio drwy yr ysgrif ir pen, teimlais fy mod yn sefyll yn hollol ddisigl a chadarn ar fy nhraed. Ar yr un pryd, pe gallwn sicrhau na wnai M fy nrwg- dybied o gynyg gwagfawl iddo, mi a addefwn yn Hrane a digêl, mai gwr grymus ydyw. Darllenais ysgrifau amryw o wyr galluog ar yr un ochr a'r eiddo yntau, ond yr oedd y rhan fwyaf o honynt, oherwydd eu ffug-resymau yn fy nghadarnhau fwy fwy yn y farn a goleddwyf, ond tag ydyw dweud, mai ysgrif M ydyw yr oreu o ddigon a welais i eto, a phe buasai yr eiddo rhyw un yn ddigonol i fy mudo o dir pleidio y crogi yma, diau mai yr eiddo M fuasai yr un fuddugoliaethus. Os digwydd i'r blaid wrthwynebol i "Capital punishment" gael ar eu Cftlonau i gynyg campdlws i'r ysgrifenwr goreu yn erbyn crogi, gallant ei wneud i fynu ar unwaith a'i gydwyno i M heb ragor o draQerth, oblegid gall- ant ganu yn inch i'r gobaith y cant hyth weled rh&goMch ysgrii ar y pwnc, na'r eiddo ef: a diau pe buaswn heb fod wedi fy amgacru (fortified) gan yr hyn a gredwyf sydd wirionedd buaswn wedi fy Dgwneud yn glamp o "gonvert yn y fan. Nid oes eisiau llygaid y "Lynx" i ganfod fod M "wedi bod yn yr ysgol" (ch.wadal yr hen Wmffre) ar fy ol i, y mae ei ddysg, a'i ddawn yn peri i mi fwy nag amheu ei fod yn urdd-vsgolor, yr ydwyf yn cael achos gan hyny i hawlio tipyn o gyd- ymdeimlad, gan na chefais i erioed yr anrhydedd o I fod mewn College uwch na Chollege Adwy'r Clawdd, pan oedd yr hon Efangylwr Evan Lloyd a'r gwiw- ddyn hwnw, Mr. Thomas Evans, yn gweinyddu addysg i'r rhai a'i ceisient. No LaFn, no Greek, no Hebrew. Wel, wrth gwrs, cafwyd o hyd i egwyddor- ion yn y gongl anenwog hono o Frydain, na werthid mo honynt am ddim a fedd y ddaear. Yn mhlith toraeth o gynghorion eraill, meddai yr hen Evan wrth Evan ieuanc un boreu, mewn atebiad i ofyniad am gynghor cyn ei ymfldatodiad, "macbgen i," meddai, dyma i ti gynghor, paid a gwneud dim byth na fedri di roddi rheswm (nid esgus) am dano. Dyma i ti uneto-paid a choelio dim (er pwy a'i dywedo) os na bydd y Llyfr Mawr yn ei stainpio a chymeradwyaeth. a lie bo hwnw yn ddistaw, ym- gyngbora a'r dynion goreu,agwna y defnydd goreu o dy gommon sense." Dan ddylaniR^ yr egwyddor- ion hyn a'u eyffelyb, yr ydwyf wet feisio ymlwybro trwy anialwch y byd yma, ac wedi penderfynu peidio coelio angel pe byddai sail i mi gredu ei fod yn r cam dystiolaeth, ac ar y llaw arall, mi goelia Il e ;m -:7 6, -i hun pan dystiolaethai wirionedd bl ny er mwyn y gwirionedd ei hunan. Mae aur gystal o'r pridd a'r clai ag ydyw o'r Bank." Ond gan fod yn y Bank ddigon o aur a delw y brenhin arno, ni a geisiwn gyfyngu ein hunain at the Coin of the Realm," sef at v gair ac at y dystiolaeth. Yn awr at yr ysgrif. Dywed "M yn yr "Amser- au It 13eg o'r mis (Mai) "fy mod wedi addaw rhoddi kfr rbesymau fy hun dros y "Crogi," ond nad oedd tn asel ond yr eiddo y Parch. J. Hughes, gan ddon- dio (yn bur goodhumoured) tynu clust diawl yr prgraffwasg am ddifetha ystyr fy Ilythyr." Arbeder ei majesty, a cliyfrifed y bai arnaf lf,- tybiais fy mod vn dweud fy mam trwy James Haghes, oblegid ei ?bod yr un. Dywed "M" Nid yw James Hughes yn anffaeledig,right. Pwy sydd ? dylasid coflo fe allai mai nid James Hughes yn unig a ddifynwyd, oblegid cyfieithiad ydyw gwaith y gwr hybareh hwnw o faroau o amryw o gewri Cristionogol yr EglwJs fel esponwyr, megis Pool, Scott, Guise, ac amryw eraill, oIl yn ffaeledig bid siwr, er hyny dyledswydd pob dyn ydyw ymgynghori a'r dynion "ffaeledig" goreu a feir, gan chwilio allan yn bryderus, nid am yr hyn a bropia syniadau eisoes wedi eu sefydlu, ond er mwyn cael ffurfio barn mor gywir a diragfarn ag sydd ddi. chqnadwy, ac os na gllwn wedi'r cwbl gytuno i fod yn unffurf yn ein golygiadau, yna cytunwn i wahan- iaethu. Caniataeri mi iawni meddwl M" gyda golwg (fel y tybia) ar fy ngwaith yn ei gyhuddo o ddefn- yddio "Naladd" fel dadl yn erbyn crogi, os cd. rycha eto i fy ysgrif caiff weled na ddygais y cyhudd- iad yn ei erbyn eí, soniais am blaid o ddynion ac oeddynt yn cefnogi yr un egwyddorion yn gwneud hyny, ond ni fwriedais roi byny yn erbyn "M. Yn awr, gan y dywedir i mi addaw yn fy Ilythyr cyntaf roddi fy marn fy hun yn hwnw ar y pwnc dan sylw, ac nad oedd i'w gael wedi y cwb!,yna rhesymol wasanaeth fyddai gwneud hyny yn awr. Nid yw o bwys beth ydyw barn un gwros na bydd ei farn yn seiliedig ar dir cadarn, ie, y tir eadai naf, ar y tir yma gan byn v y ceisiaf sefyll yn awr. Y gwadn- golofn y gosodaf fy nhroed arni ydyw Gen. ix. 0. •« A dywallto waed dyn, trwy ddyn y tywelltir ei waed yntau." Gwn am yr amrywiol ymdrechioo cywrain a dyfeisgar a ddefnyddir gan ddynion ath rylithus yr oes hon i dHiosg yr adnod yna o'i gwir ystyr, y mae hi yma er y ewbi fel y fixed star," ac nis gallaf fi fodd bynag ei rhoddi i fynu hyd nes y cyfeiiier fi gan rywun mwy craff na mi fy hun, at adnod dan ornchwyliaeth ddiweddarach ag sydd yn ei dirymu, dim ond un, a dyna fi yn ihodui i fynu y ddadl. Cymeraf fy rhyddid yn y fan yma i d lifynu golygiadau yr awduron a ddefnyddia y Purch. James Hughes, (pa rai cofier ydynt untiuif a'r eiddo fy hun cyn i mi eu gweled, A dywallto wacd dyn (medd yr esponwyr) mewn llofruddiaeth, neu mewn unrhyw ffordd oddigerth damwain, hunanamddv ffyniad, neu mewn cosb cyfiawnder; trwy ddyn, Ref trwy weinyddiad cosb y gyf aitb, gan ddyn, y swyJd- og gwladol, y tywelltir ei waed yntau, trwy c-i ddi enyddio am ei lofruddiaeth. Dyma gyfraith Duw ei hun am lofruddiaeth, a iiai na hyn nid yw yn .ateb i'w gynav-ader ef, nac i ys^elerd;-r y bai o dywallt gwaed dyn.' Mae yr esponiwr angtiyd«iarol y Parch. Thomas Scott ei hun yn dweud fel hyn ar 1 yr adnod, From this energetic declaration, it cer- tainly foHows, that wilful muider ought invariably in all communities to be punished with death; wlilt? ever form it assumes, or however it may hy precious pretences, be extenuated; and that God will him self re quire it of those who suiter the murderer to escape, so that the punishment due to murder will in some way be inflicted on them as acces^oiies to the crime. This implies that Magistrates should be appointed who might punish murderers with deatb," Y mae hyn mewn perffaith gysonedd athrawiaeth yr Apostol Piul, (ac os car li Paul ysbrydoledig o'm hochr dyna fi ar graig.) We!, yn Rhuf. xiii 4. y mae yn dangos fod y "Magistrate" wedi ei osod, a hyny i'r dybsa o fod yn "oln i weiihredoedd cliwg, ac yn y cymeriad yma, y mae yn dweud ei fod yu "Weinidog Duw" i actio, neui woithredu dros Dduw fel dialydd Hid i'r hwn sydd yn gwneuthur drwg." Wel yn awr, yn enw pob rheswm. snt. yn y byd mawr yma y mae ef i fod yn "ddlalydd Hid i'r hwn sydd vi, gwneuthur drwg, ac i fod yn ot'n i woithredoedd drwg,' os ua hydd deddfau wrth gefn trwy ba rai yr awdurdodir ef i gospi y troseddwr o bonynt, a hyny yn gyfiawn, yn ol graddllu neu ysgelcrder y hiIÏ ? d ,Ymtt'ra,tltirdo,,I,a phwy bynag sydd yn ymcsod yn ei herbyn sydd yn gwrthwynebu ordinhad Duw." Gan mai rlyma osodiad y nefoedd, ofer ydyw i mi fyned i holi pa un ai hon ynteu rhyw osodiad arall a fyddai y mwvat* priodol i ateh y diheii mewu golwg. Y mae genyf o ganiymad sail i fy nglredo, mai di- enyddio y llofrudd gwirfcddoI ydyw y goreu. Onid yw yn ymldangos yn deg i eithafion drygioni gael ei gyfarfod gan eithafion cospedigaetli, "Extreme cases require cxtreuye measures." Ond yr wyf yn dweud na chyihaedda byth mo ddiben co-b yn gyf- lawn tra byddo meddwl neu galon dyn y peth yw, Yn fwy ei thwyll na dim, drwg diobaith," gellir lleibau, end ids gellir diwreiddio rirygiotii it cham- wedd. A ellir nodi unrhyw ddeddf nas trosoudir hi ? pa both ydyw ein brawdlysoedd, ein heisteddiaau barnol a'n gwareheidiaeth, ond cynifer o dystiolaeth- au nad amcan ded, ifau ydyw diddymu troseddau, ond yn hytrach eu cwtogl a'u lleihau, trwy eu cyfarfod a chosb (oreu y gellid) yn ol cyfartaledd y camwedd. Os ydyw deddfau gan hyny i gael eu hystyried yn ddifudd o herwydd eu troseddau yn ami,-yna waeth i ni.ymosod ati hi i losgi ein deddi-lyfrau yn lludw. "ro, aUan wyr y gyfraith, a ehymhwyso y "COUTts of Law' at ryw wasanaeth newydd. Os gof?nir P?y?wyfam ei ddienyddio ? fy ateb rhydd ydyw, d y 11i ry nhwnw a drocha ei ddwylaw mewn gwaed ?,y.. heb^chos cyS'road na chysgod o gyffroad. Yr yrnnti>;iW1, anwraidd hwnw a doro i mewnynnhrym der nos dywyll i ystafell gysegredig gorpbwysfa, a'i fwgwd du ar ei wyneb, a'i wy»* arfog o'i amgylch, ac a orchymyn iddynt guro all^ ymenydd dan oedd yn gorwedd yno—hwnw a bartyuc^ V.farwoL"eth yr hein wr a'r hpn wraig hyny yn Alirfield,,d r foi^yjj gyda pan gafwyd y ddau ar y llawr yn favt t" eedd l gaei l djh. orth eto yn eu safnau heb ei gnoi, a'r a u hatal tipyn Uwch aur a dybid oodd y, v ty, aJu hatalbw..than rhag -Tiddangos yn ei erl flaen y barnwrtV y m 'ienyddiwn Palmer a phob Palmer a udt—tu u. :L ip .Jimå' y t. y mynwn i eu crogi, a dyma y gospedigael^. ydwyf fi yn aflturio ei galw yn gospedigaeth- gyf- iawn." Afewn canlyniad i'r hyn a ddywedais o'r blaen yn ngbylch y llofrudd Mansell," ceisir dangos er ei fod wedi lladd dyn, a gwybod yn mlaenllaw beth oedd y gosb, nad oedd y wybodaeth o hyny yn ddigon i'w atal rhag cyflawni yr ysgelerder," o'r goreu, beth am hyny? onid eHir dweud yr un fath am bob deddf arall. Ni atebodd alltudio yspeilwyr dynion ar ben y Ifordd fawr, y diben i atal dynion eraill rhag y bai, am hyny na alltudier mwy. Nid ydyw deddf au yn erbyn delio mewn rhednwyddau (contraband goods) er gwybod y ddeddf, wedi atal dynion rhag gwneud hyny, gan hyny, na ddirwyer neb mwy. Nid ydyw y ddeddf yn erbyn tori i'r berllan wedi atal i'r hogiau drwg rhag dwyn yr afalau, a'r eirin, &c., er gwybod y gosb, am hyny na weinydder cosb o'r herwydd mwy. Pwy sydd yn coelio na ddarfa i'r gwahanol ddeddfau gadw llawer un rhag cyflawni pob un o'r camweddauyna ? Dywedir eto, fod "cosb- au llai yn foddion mewn gwledydd eraill i leihau y troseddau o lofruddio-bod llai yn Rbufain o dro. seddau angeuol yn amser yr Ymherawdwr John, oblegid diddymiad y gosb, ond mor fuan ag yr ad. ferwyd y gosb fe amlhaodd y troseddau angeuol." Wel, dyna hi. Y casgliad sydd yn nerthol argym- hell ei hun ar fy sylw ydyw hyn-fod y Rhufeiniaid druain gwirion wedi myned ati yn union i ladd er mwyn cael eu crogi, neu eu dienyddio, nad oedd yn werth ganddynt ladd neb tra yr ydoedd y gosp yn ysgafn! Gan fod y gosp o fal wolReth yn osodiad dwyfol, fel y credwyf ddarfod i mi ei brofi, yr ydwvf yn rhwym o wrthod yr hyn a gynygir i mi fel ystad- egau er ceisio profi fod y gosodiad yn achos cym- helliadol i'r bai, rhaid i fy ngwrtbwynebwr o ganlyn- iad briodoli yr amgylchiadau a s mia am danynt i achosion emill. Dywedir eilwaith "ei bod yn gy- feiliornus dweud fod ofn marwolaeth yn lluddio dynion i ladd eu gilydd." > Tvbiwyf mai tecach fuasai dwcud nad ydyw yn lluddias pob dyn i ladd fy nghredo diysgog i ydyw fod cannoedd, os nad miloedd o ddeitiaid Prydain fawr yn awr yn fyw a fuasent wedi eu hanfon dros geulan amser trwy ddwylaw creuloniaid, oni bai fod Ilymder y gosp ar eu ffordd heb son am eraill; pa faint o blant tybed a spariwyd, cyn, ac wedi dyfod i'r byd, a fuasent wedi eu dibenu, er arbed gwaradwyddiad oni buasai ofn y gosp. Yn olaf. Yn erbyn crogi'' dywedir fod yr oruchwyliaeth yn boddhau ac yn cynhyrfu dos- peirth isel ein trefydd, ac yna rhoddir rhestr o'u 11 .Ianq ymadroddion tra yn edrych ar y weledig- aeth ofnadwy hon, megis "such a one is twisted, such a one is top'd, un arall wrth geisio Hadd ei wraig a ddywedodd "I will do for you and be hanged for it, as Mobbs was yesterday." We], pa beth a'i rhwystrodd ? buasai yn hawdd ei lladd, ond nis gwnaeth hyny, yr oedd cyflog "Mobbs" yn sefyll ar ei ffordd. We], nid y crogi oedd yr achns o'r caledwch s'r cellwair ofnacJwy y crybwyllir am danynt, ond achlysur i anifyddwyr ydynt yn britho y fath dyrfaoedd, yr oedd yr achos (sef caledwch calon) yno o'r Maen. Gall M fod yn eithaf sicr o un peth, mai nid dyna y dynion a ddangosant (ion dra pan y del hi i'r prawf, ond yn gyffredin y mwyaf anwrol o bawb-teimlad o fod eu traed yn rhydd ion a'u galluogodd hwynt i gellwair a brenlwn y dych ryniadau yn y dull a enwyd. Nid fel yna y siaradai y dyn ei hun sydd a'r cortyn am ei wddf, ai e? Yr wyf yn casglu yn bur naturiol oddiwrth waith M yn crybwyll y pethau hyn mai ei amcan ydyw ceisio profi fod goruchwyliaeth y crogi yn caledu dynion, ac am hyny dylid diddymu y cyfryw. Wel eto, os ydyw hynyna yn logic. Rhaid rhoddi i fynu pre- getbu yr efengy], oblegid y mae yr oruchwyliaeth hono os na etyb ei phriodol ddiben (fel goruchwyl- iaeth o grogi) yn caledu dynion. Hydera M y caf eto fyw i gael agoriad llygaid i ganfod fy mod yn dal syniadau tra niweidiol tra yn parhau yn bleidiwr i'r gosp o grogi." Gan fy mod yn credu fod y Llyfr Dwyfol yn blaid i fy egwyddorion, sail go wan sydd gan fy nghyfaill i ddisgwyl am yr hyn a ddy. muiia.

j AT WRAGEDD AMAETHWYR CYMRY. I Dymunir gwybod a oes yn Nghymru fuwch Gymreig yn rhoddi 12 pwvs o Ymen, ii oddivvrth It ryndrin.,i ae os oes, pafreed ? O-J D. J.

I Y TUGEL. Arwydd yr hwn y dywedir yn ei orbyn" gan ryw fath o ddynio, y yw pob diwvgiad yr ameenir ato, ac nid ydyw yfugel yn eithriad i hyn. Ein gorch wyl heddyw fÿdd gofyn a cheisio ateb pedwar gofyn- iad mewn perthynas iddo Pwy sydd yn dywedyd yn ei erbyn ? Paham y dywedir yn ei erbyn ? Pa beth a ddywedir yn ei erbyn ? Pa beth a ellir ddywedyd o'i blaid ? Pwy sydd yn dywedyd yn ei erbyn ? Wrth reswm gellir disgwyl fod y rhai hyny f), osodir yn y Senedd trwy lwgr-wobrwyaeth, neu u •• v godi ofn ar ddyn- ion, neu trwy unrhyw ddylan .v.il annheg arall, yn llefaru yn groch yn ei crbyn. Y mae y rhai hyny sydd a'u bywiolaethau yn seiliedig ar drais a gor thrwm, mewn byd ac eglwys, yn u-liei eu lief yn ei gondemoio. Y mae y rhai a L/(.¡i' am bleidio an. nhegwch, ac amddiffyn gormes, yn ysgrifenu ac yn llefaru pethau ehwerwoo yn ei erbyn. Y mae y rhai sydd wedi diofrydu eu hunain rnegys trwy Iw i sefyll bob amser, yn mhob man, a thi wy bob moddion, yn erbyn pob diwygiad, o ha natur bynag y bo, yn unig am ei fod yn ddiwygiad, yu sefyll yn ystyfnig ar ei ffordd. Y mae unwybo iusion a rhai diofal yn nghylch cyflwr y wlad, y rhai a gymerant eu harwain yn ddeillion gan y blaid hono i ba un y maentwedi ymwerthu, yn sefyll yn y fyddin wrthwynebol iddo. Y mae y rhai yr halogwyd en dwylaw a llwgr- wobrwyen, a'r rhai na ofifant ddim am etholiad ond yn unig beth fydd i'w gael i'w fwyta ac i'w yfed ar y pryd, y rhai a godent gerig i labyddio y neb y pleid- leisiant ao y crocblefant o'i blaid, ond iddynt gael rhywnn a roddai iddynt fwy o gwrw am hyny, YI1 sefyll yn dlryf Yll ei erbvn. Y mae rhifoli gwrth. wynebwyr y Tugel yn lluosog fel y gwelir, ac yn grytion f. 1 y ceir teimlo IWlfwy o byd fel y byddo y frwydr yn poethi. Nid achos diga ondid yn yr yrn. gyreb ddylai uyn fod, ond rheswin cryf dros ymwroli, canys y mae pob diwygiad a gafwyd crilled wedi ei gael 0 waethaf yr un dospeirth, y rhai, erms.inteu cytrwysder, er cryfed eu nerth, er poethed en cyn- d laredd, to er iddynt oil ymgyngreirio yn erbyn y diwygiadau hyny. eto a orchfygwyd. Pabam y dywedir yn ei erbyn ? Gan fod cymaint o leisi<tu yn erbyn y Tu.;eI, ai nid oes rbywb"th ynddo yn galw am y fath wrtilwynebiad ? Ga iawo-r i ni edrych arno o bob pwynt, a clirattu yn funwl bi nid oes rhyw reswm mawr i'w gael, digonol i gyf iawnhau y fath wrthwynebiad cryt. Gwrthwyneba dynion betbau weithiau am nad ydynt yn eu deall; ni cbymeradwyant hwynt am foP. tywyllwch a dir- gelwch ynddyut tu draw i'w hamgytlredion hwynt. Y mae hyn yn deg, oblegid pa fodd y gellir disgwyl i ddynion gymeradwyo unrhyw beth cyn gwybod pa beth ydyw ? (Ie yn wir cyn deall peth nid yw yn rhesymol ei wrthwynebu ychwaith. X)nd atolwg, a oes rhyw both yn dywyll yn nghylch y Tugel? Nac oes—ni chynygiwyd meddyginiaeth mwy syml erioed ag oedd ar yr nn pryd mor effdithiol i symud ymaith ddrwg mawr, ag ydyw y Tugel. Y mae svmledd pethau yn fynych ia, n yn cael ei ddefnyddio yn wrthcidadl yn eu herbyn; fel Naaman y Svriud, yr hwn a wrthwvnebai ar y cyntaf gym..i-.Id ei lanhau o'i wahanglwyf ffiaidd am fod v moddion a gynygid i'r dyLen yn rhai mor syml. Gwrthwyuebir petbau ereili am y tvbir eu bod yn aualluadwy am fud y moddion a gvDy.ir yn cynwysrbyw orchwyl anhawdd iawn, cytfelyb i esgyn i'r nefoedd neu ddisgyn i'r dyfnder. Ond nid oes dim anhawdd yn y Tugel; 13, y mae pleidleisio yn ol trefn y Tucel yn llawer iawn haws nag yn 01 y diem bresenol. Bryd arall fe wrthwynebir cynvgion am eu bod yn go ;ttawr iawn y mae yn gofyn aberth mawr ar ran y llyw- odraeth, a tbretniadau trymioa ar y deiliuid, i'w dvyn oddiamgylch. Ond nis gellir dwyn yr wrth- udadl hon yn eibyu y Tugel, nid yn unig y mae mnr all, ond v mae yn annrhaetbol ratio i na'r drero bresenol, yr hon sydd yn costio yn ddrud iawn yn fynych i'r cthohvr ac i'r neb a etliolir j costiodd gan noedd o filoedd o butiau i ymgeiswyr, a chostiodd i lawer etholwr ei fywioliaeth; aibeda y Tugel Y costau anghyfiawn hyn yr nnig gost gyda'r Tugel fydd, y cyst i lawer un sydd heddyw yn Senedd Prydain fawr aros gartref gyda'i feirch a'i gwn hela, yn He myued i fynu i fradychu ac i warthruddo yr etholwriaeth a'i hanfonodil yno, yr hyn fydd vn ileihad mawr ar dreullt iati blynvddol y dyn ei hun, oblegid y mae llawer o honynt, dan y drefn bresen ol, trwy orfod byw ran fawr o'r fiwyddyn yn Unà. dain, a chymdeithasu a phendefigion, yn suJdo i ddmystr yu eu han:g>'lchiadau tymhorol, gan dynu lluaws gyda hwy. Uwyrach y gofynir yn mhellach, pa un a oes ganddynt rywbeth yn erbyn y Tugel ynddo ei hun, obieg d er v gall ei fod yn ddigon a galiuadwy, a rhadlawn, a'r boll b"thau hyn.eto gall fod yn v pdh ei ii-tini-yw ddrwg, a bod rhyw egw-iet,,)or d,t yii dyoddef trwyddo. Y macnt hwy yn dywedyd fod rhywtcth felly yu y Tugel ynddo ei I hun, ftJ y cawn gyiie i sylvri eto ond beth by Lag I ydyw eu heejus lJwy dror: ei wrthwynebu, nid dyna ydyw yr achos, nid o herwydd hynfl. y safant yn ei erbyn, ac nid oes neb a wyr hyny yn well na hwy eu hunain. Nid peth newydd ydyw y Tugel, y nvie yn beth sydd wedi ei ddefnyddio er evn cof, aj yn cael ei ddefnyddio yn awr yn mhob muth o gymdeithast.u —yn eglwysi Duw yn fynych dewisir swyddogion trwy dugel, ac yn mnob math o sefydiiadau def nyddir yr un drefn, ie, hyd yn nod yn nghlybiau ein Seaaddwyr eu hunain, ac ni chlywyd neb erioed, ar. a wyddoin ni, yn yngan gair yn ei erbyn, ne3 iddo gael ei gynyg yn un o reolau y gymdeithas dymhorol fwyaf a phwysicaf ar y ddaear, teyrnas Victoria, pan y cyfodwyd crochwaedd yn ei erbyn fel un o'r pethau mwyaf peryglus a gynygiwyd erioed i sylw teyrnas. Os ydyw yn dda gan ddynion gael amddiffyniad y Tugel mewn un amgylchiad, paham y dyrchafant eu llefyn ei erbyn mewn amgylchiad arall, lie y mae mil mwy o angen am dano ? Y mae y rheswm paham y llefarant yn ei erbyn yn rhy amlwg i'w gwneyd yn angenrheidiol hysbysu beth ydyw; ni raid ond ystyried pwy ydynt i weled beth ydyw y gwir achos o'u gwrthwynebiad. Tardda eu gwrth. wyneHad i'r Tugel o'r un ffynhonell ag y tardd eu gwrthwjynebibob diwygiad arall. Gwrthwyneb- antiy Tugel am ofnant ei ganlyniadau. -1 .-beth a ddywedRGtYu ei erbyn ? Nid yr hyn a fedcfyliant am di"ÐO a ddywedant, ond yr byn sydd j 1 deloycaf o ateb y* dy ben i luddias ei ddygiad oddi- ^ylch; tt "it ea galluoedd dychymygawl i unio ffug-re,,y,nra J'-i eu-erbyn. Un o'r rhesymau hynaf a rlygwyd yn erby-n y Tugel ydyw ei fod yn s:;t;j-vmgaldd. Beth syd yn Seisnigaidd cyn i'r S ei fabwvsiadu ? A ydyw y drvgau y byddai Tugel yn sicr o'u dileu yn Seisnigaidd? Ai pethau Seisnigaidd ydyw llwgr-wobrwyaeth, brawychu dyn- ion trwy fygythion, meddwi dynion, ac arfer pob twyll i'w cael i bleidleisio yn groes i'w meddyliau ? Os yw y pethau yna yn Seisnigaidd, yna y mae yn Hawn bryd cael rhyw drefn an-Seisnigaidd i weith- rediad, ac y mae an-Seiinigeiddrwydd y Tugel yn dyfod yn rheswm cryf o'i blaid. Os ydyw y Tugel yn an Seisnigaidd, paham y defnyddiant hwy ef eu hunain yn eu clybiau, fel y svlwyd yn barod ? Mab- wysiedir ef hefyd yn y Hysoedd milwrol (courts martial), lie- nad oes ond dynion a vstyrir yn an- rhydeddus yn llywodraethu. PJeidleisiant yn ddir- gelaidd er mwyn gichel yr anghyfleusdra o'i bod yn wybyddus iddynf daflu sarhad ysgafn ar gymeriad dyn a allentei gyfarfod (irano tb; ac eto gwrthwyn- ebant ddwyn i arferiad mewn etholiadau seneddolyr egwyddor a gydnabyddant hwy eu vunain mewn pethau ereill. Gwrthwynebid y llys^rdoll geiniog ar ei gynygiad cyntaf yn y Quarterly Review, fel peth an Seisnigaidd a thramor, ac y mae darogan Sydney Smith mewn perthynas i'r Tugel, a'r eiddo Mr. Coner o berthynas i lythyrnodau ceiniog. o'r un gy. meriad yn gwbl. Yn lioll etboliadau Prif-athrofa Rhydychain, ffynhonell dysg ein pendefigion a'n hesgobion, mabwysiedir trefniant y Tugel. Gallwn edrycb yn mlaen at ddiwrnod pan y bydd ein teyrnas yn y fath sefyllfa ddedwydd pan na bydd y Tugel yn angenrheidiol, pan y gall pawb bleidleisio heb ofn, pan y bydd dynion yn cytuno i wabaniaethu, ac yn goddef eu gilydd mewn cariad; ond gan nad yw yr amser da hwnw wedi dyfod, er mwyn pob peth gad. awer i ni gael y Tugel. Yn ol yr byn a olyga ein gwrthddadleuwyr wrth fod yn Seisnigaidd, y mae nacau rhoddi y Tugel i ni yn an-Seisnigaidd, ac yn ang-hyson i'r eithaf. Peth arall a ddywedir yn erbyn y Tugel ydyw, gan nad oes ond un o bob chwech o ddynic yn meddu bawl i bleidleisio, y dylid pleid- leisio yn gyhoeddus, gan yr ystyrid ypleidleisiwrfel math o ymddiriedolwr i'r hwn sydd heb bleidlais. Dyna un o resymau Argl. J. Russell yn erbyu y Tugel. Yn ol yr ymresymiad yna y mae pob ethol- wr yn rhoi ei bleidlais dros bump o ddynion, ac fe ddylai y pump gael gwybod pa fodd y mae yn eu cynrychioli yn yr etholiad. A chario vr ymresymiad ychydig yn mhellach, fe honai aelodau Seneddol hawl i bleidleisio yn ddirgelaidd, fel na chaffai y rhai a'u hetholasant wybod pa fodd yr oeddynt yn eu cynrychioli, ar yr un tir ag yr honai un dyn o bob chwech goel pleidleisio yn ddirgelaidd, fel na chaffai y gweddill wybod pa fodd yr oedd yn pleidleisio drostynt. Ond nid yn y goleuni vna yr edrycbir ar etholwyr; nid fel rhai yn amlygu barnau eraill, ond eu barn bersonol eu hunain, oblegid mewn gwlad He y mae cymaint o wahanol farnau gwladyddol, byddai yn anmhosibl i ddyn bleidleisio heb gael gwybod dros ba bcrsonau uoillduol y mae yn pleidleisio, ac heb wybod barn y rhai hyny. Yn awr, os oes gan y rhai hyny sydd heb bleidlais allu i beri i etholwr bleidleisio, yna y inne yr etholwr wedi ei ddifreinio, ac nid oes ganddo allu i bleidleisio yu ol ei argy- lioeddiad ei hun. Y mae ei etholfraint, i'r gwrth- wyneb, yn beth a berthyn iddo ef ei hun, a chanddo hawl i'w defnyddio fel y barno yn oreu, ac fe ddylai gael ei ddiogelu rhag achoa ofni oddilawr yn gystal ag oddifynu, oblegid tra y bydd rhyw ddylanwad an. nheg oddiwrth ei isradd neu ei uwchradd vn ei dueddu y naill ffordd neu v llall, nid yw yn bleidleis- iwr rhydd. Dywedir hefyd fod y Tugel wedi troi allan yn ffaeliad lie y mae wedi ei fabwysiadu, a nodir Ffrainc ae America fel ensrreifftinu. Yn awr, os ydyw y Ffrancod wedi dewis ymerawdwr o gy. meriad unbenaethol a gormesql Louis Napoleon, onid oedd ganddynt gyflawn hawl i wneuthur hyi y ? Ond os dywedir mai rhag ofn y gallu milwraidd y dewiswyd ef, rhaid i ni edrych ar yr amgylchiad fel un neilldnol, rhag yr hwn nis gall y Tugel ei hunan ddiogelu dynion. Yn yr America nid oes ofn y Tugel ar neb ond pleidwyr caeth fasnach. Pa beth a ellir ddywedvd o'i blaid ? Yn un peth gellir dywedyd ynddibetrus, nad ydyw, yn ol y drefn bresenol, y pleidleisiwr ei hun yn cael ei prynrychioli. Dadleuir y dylai yr etholfraiot gael ei helaetbu, ac mai nifer fechan iawn o'r deiliaid sydd yn meddu llais yn yr etholiadau yn bresenol; y mae hyn y yn ddigon gwir, ond y mae mor wir a hyny nad yw yr yebydig hyny oil yn cael lhoddi eu lleisiau eu hun- ain yn yr etholiadau; nid ydynt ond offerynau yn nwylaw eu huwehafinid, y rhai a fedrant beri iddynt wneuthur y swn a ewyllysiant hwy. Os digwydd i ambell un tra gwrol a pbenderfynol bleidleisio yn ol ei egwyddorion, gan fod yn ddiystyr o'r canlyniadau, bydd yn ddyn wedi ei nodi allan gan y blaid wrth- wynebol fel un i'w ochelyd, ac i ddefnyddio tuag ato bob cyfle a gynygio ei hun i beri iddo deimlo nerth y blaid y meiddiodd bleidleisio yn groes iddi. Peth arall a ellir ddywedyd ydyw—heb y Tugel byddai helaethiad yr etholfraint i raddau mawr yn ofer. Y mae lie i feddwl y bwriada y llywodraeth helaetbu yr etholfraint, ond pa les a wna hyny beb ddingel- weh i'r etholwr ? Ac wedi yr helaetbiad a addewir, bydd yr etholfraint yn estynedig i ddosbarth mwy dibynol ar eu huchafiaid na'r dosbeirth sydd yn awr yn ei mheddu, ac o ganlyniad byddai yn haws eu llwgr.wobrwyo a'u dychrynu. Gwnelai yr helaeth iad i lawer etholwiiaeth sydd yn awr yn fechan, mewn cymhariaeth, gynwys 15,000 neu 20,000 o blsidleiswyr, a gellid dadleu na byddai yn werth llwgr-wobrwyo rhyw ugain neu ddeugain o blith nifer mor fawr; ond y gwir yw, byddai yn rhatach gwobr- wyo ac yn haws dychrynu cauoedd o'r cyfryw ethol- wyr, na'r un nifer o ugeiniau o'r etholwyr presenol. Os oes ar fasnachwyr, amaethwyr, ac fielodau y dos barth canol angeu am ddiogelwch y Tugel, pa faint mwy y gweithiwr tlawd, y gellir ei droi o'i waith heb ddiwrnod o rybudd ? Henffych i'r dydd yr helaethir yr etholfraint, ond bydded i'r un dydd helyd ddwyn y Tugel i etholwyr Prydain. Unwaith eto, y nia3 pob cyfraith a basiwyd hyd yma er atal llwgr- wobrwyaeth, a dwyn ofn ar ddynion yn. amser ethol- iadau, wedi bod yn aneffeithiol. Y mae vn wir fod v neb a lwgr-wobrwya yn agored i golli ei eisteddle yn y Senedd, ond y mae llawer ffordd i wneuthur hyny, a diau y gwneir hyuy mewn lluaws o amgvlchiadau yn bresenol, pan nad ydyw byth yn dyfod i'r amlwg. nall dytiir ol etholiad roi heibio me.Snicllll mewn siop, am i'r«siopwr bleidleisio yn groes iddo ef-y cw-hl a ofyna y gyfraith ydyw iddo beidio bygwth gwneyd hyny cyn yr etholiad. Gwyr pawb o hooom am achos y Person a'r Pobydd yn Rhuthyn y mae tystlw y Person, a phenderfyniad y Barn wyr, yn dangos mor hawdd ydyw vsgoi y gyfraith yn y fath amgylchiad. Pe byddai eisiau dywedyd rhagor o blaid y Tugel, gallem chwanegu y byddai nid yn unig etholwyr, ond befyd aelodau Seneddol eu hun. ain yn fwy annibyuol pe dygid ef i weithrediad, oblegid gallai aelod deimlo wrth eistedd yn y Sen- edd ei fod mewn gwirionedd yn cynrychiSli ethol. wriaeth, mai efe mewn gwirionedd ydyw dewisedig ddyn mwyafiaeth yr etholwyr, ei fod yno trwy eu pleidleisiad egwyddorol a rhydd, ac na arferwyd twyll na hoced i'w osod ef yn y Senedd-mai cynrychiol- ydd y bobl ydyw, ae nid cvnrychiolydd rhyw blaid fechan orthrymus a ddylanwadodd ar y bobl. Yn awr wrth derfynu, dymunwn alw sylw difrifol y wlad at y pwnc. Y mae y llywodraeth wedi addaw rhyw ddiwygiad y flwyddyn ne3af, ac v bydd i'r di- wygiad hwnw gynwys gwelliant yn y gynrychiolatth. Fe fydd diwygiad y flwyddyn nesaf y peth y dymu.ia y bobl iddo fod. Yn awr ydyw yr amser i ddetfroi. Y mae yr amser i cldadleu pwnc y Tugel drosodd er ys talm, amser i weithio yw hi yn awr. Os oes rhyw wlad a ddylai ddefIro, Cymru ydyw hono, oblegid nid oes un yn cael ei chynrychioli yn wSeth o dan y goron. Dy^edai Mr. Oobden mai yn awr ydyw yr amser i geisio y Tugel, oblegid y mae y clwyfau a gaed yn yr etholiad diweddaf yn awr yn tIres. gan hyny byddarwn ein Seneddwyr a deisebion, ac na adawn lonydd na dystawrwydd iddynt hyd oni chat- iatant v Tugel er amddiffyniad i etholwvr y devrnas. LLEWELYN GWYMJDD, I

I FFRWYDRIAD lEWN GWAITH GLO. I DEUDDEG 0 FYWYDAU WEDI EU COLLI. Yn ngwaith glo Abertillery a Chwmtillery, bu damwain sydd wedi effeithio vn alarus ar yr boll gymydogaeth. Yn y boreu, oddeutu saith o'r gloch, gwelwyd mwg yn codi o bwll glo. Yr oedd oddeutu pedwar ungain o ddynion yn gweithio dan y ddaear yn y lie ar y pryd. Yr oedd John Carpenter ar y wyneb ar y pryd. Gal- wodd ddynion o weithfeydd eraill, a chyda gwrol deb mawr aeth rhagddo i chwilio am y meirw. Cafodd ef a'i gymdeithion gyrff wyth o ddynion a darawsid i lawr ar foment o rybudd gan y lleithder tagol. Cafwyd pedwar ar ol hyny yn feirw o herwydd yr un achos. Clwyfwyd eraill, o ba rai y bu dau farw, yn gwneuthur pedwar ar ddeg o gwbl, a gollasant eu bywydau trwy yr anffawd hon.

DEFFROAD CREFYDDOL. Anfonwyd atom lytbyr Seisnig y dydd o'r blaen gan foneddiges a ymddengvs fel yn teimlo yn dra dwys dros gyflwr ysbrydol ei chydoes. wyr. Mae y Ilythyr yn llawn o deimlad crefydd- ol, a'r ysgrifenydd fel pe bai wedi ei gweithio i'r fath deimladau fel y mae yn barod i wneuthur rhvwbeth er peri deffroad crefyddol yn y byd. Nid llawer a fuasai yn meddwl am anfon peth o'r fath i swyddfa newyddiadur. Buasai yn fwy naturiol wrth edrych ar bethau fel y maent, i ni ddisgwyl cael rhyw ohebiaeth ar faterion gwlad- yddol, oblegid am betbau felly yr edrychir yn gyffredin mewn newyddiadur, ond wele un yn tywaUt ei cbalon deimladol dros gyflwr truenus byd annuwiol i swyddfa newyddiadur! Beth pe buasai yn ei anfon i swyddfa Bell's Life in London," neu y Times ?" pa effaith a gawsai tybed yn y lleoedd byny ? Mae yn debyg yr edrychasid arno gyda dirmyg, y taflesid ef o'r neilldu fel peth anheilwng o sylw. Buasai hanes chwareuyddiaeth y chwareufa y nos o'r blaen, neu ryw adroddiad nad allai gwyleidd-dra ei ddarllen heb wrido vn fwy cymeradwy yn v lleoedd hyny. Mewn gair ystyrid ein gohebyddes yn orphwyllog yn y fath leoedd, gan nad oes ynddynt un cyd-deimlad a phethau perthynol i iachawdwriaeth y byd. Ond ryw fodd yn ein byw nis gallwn ni daflu y Ilythyr hwn heibio yn ddiystyr. Dyma un yn ysgrifenu fel gwraig galed arni, mewn ing meddwl yn nghylch achub- iaeth eneidiau Mae rhywrai eto yn teimlo ar y mater pwysig hwn Nid yw yr oil o ddynolryw yn cael eu llwyr dynu gan helyntion y byd bwn i anghofio yr hwn a ddaw. Y rhai hyn ydynt ragorolion y ddaear, ac y mae Duw o'i ofal am ei aclios wedi gofalu am fod rhyw nifer o bonynt yn y vd hyd vn oed pan yr oedd y byd yn ei sefyllfa waethai". Mae yu debyg y tybiai ein gobebyddes mai i'r newyddiaduron yr edrychai pob dosbarth o ddynion fynychaf, ac mai arnvnt hwy yr oedd mwyaf o ddarllen, ac y meddyliai y gallai gair ddywedid yno yn achos crefvdd gael sylw rhywrai nad oeddynt byth yn rhoi lie i(IOjo yn eu meddyl- iau. Nid oes dadl nad yw y diafol yn cael gwas anaeth pwysig iawn gan newyddiaduron y byd. Y maent yn ddiamau yn m vsg j r offerynau mwyaf effeithiol a fedd i gynal i fynu dwyll, gormes, ac anfoesoldeb yn y byd. Paham gau hyny ua chai y Gv-aredwr wasanaeth cvffelyb gan y newyddur- cn hyny a broffesant egwyddorion ei deyrnas ef fel eu rhai sylfaenol? "Mae wyth miliwn ar hugain o bapurau anffyddol a phenrydd yu dyfod o'r wasg Seisnig yn flynyddol. Mae rhai o r cvfryw mor aflan fel na werthir hwy ond yn ddirgelaidd. Dyma swm mwy na'r holl Feiblau, Testamentau, traethodau crefyddol, newyddiad uron crefyddol, a chylchgronau o bob math wedi eu dodi yn nahydl" Ni ddaw y wasg i ateb ei dyben yn gyflawn nes y bydd wedi ei chysegru i wasanaeth y Gwaiedwr. Prysnred y dydd pan na's gall pechod ymddangos mewn argraff i demtio dynion, a lluosoged rhai o'r un ysbryd a'n gohebyddes a achlysurodd yr ychydig s ylw- adau hyn.

NEAL DOW YN NEUADD EXETER. Cynaliwyd Cyfarfod perthynol i Gyngrair y Deyrnas Unedig er llwyr ddileu y fasnach mewn diodydd meddwol yn neuadd Exeter, nos Fawrth y 26ain cynfisol. Yroeddid wedi hysbysu y hyddai yr Aurh. Neal Dow, o Portland, Maine, yn anerch y cytarfod, ac erbyn yr adeg benodedigi ddechreu y cyfarfod, yr oedd yr ystafell fawr wedi ei llenwi a chynulleidfa gynwysedig mewn rhan fawr o'r rywogaeth deg. Yn absenoldeb E. Ball, Ysw., A.S., yr hwn a addawsai ]ywyddn y cyfarfod, cymerwyd y gadair gan yr Anrh. Farnydd Mar- shall, o Nova Scotia, yr hwn wrth agor y cyfarfod a ddywedai inai yr unig foddion i waredu Lloegr oddiwrth fflangell anghymedroldeb, yr hon a boenai gymdeithas trwy hyd a lied y wlad, ydoedd pasio deddf yn gwahardd y fasnach mewn diodydd Meddwol. Cynygiodd y Parch. Dr. Bums groes awiad i'r Anrh. Neal Dow, a dadganiad o hvder vnddo fel deddfwr, a diwygiwr cymdeithasol. Cetnogwyd y cynygiad gan Mr. Beggs, a chyn orthwywyd ef gan larll Harrington, a phasiwvd et gyda chymeradwyoeth-y gYllulleidfa yu codi ar eu traed, ac yn euro dwylaw yu dra chalouog a brwdfrydig. Anerchodd Mr. Dow y cyfarfod mewn araeth faith yn pleidio cyfraith cyfarfod Cymeradwywyd ef yn wresog hyd y diwedd.

CYNGRAIR Y NEWYDDIADUR CENEDL- I AETHOL.—Y DEIAL. Y mae yn achos Ilawenydd i bob ua sydd yn can gwirionedd a rhvddid, ddeall fod y cwmni hwn yn parhau i luosogi; amcan yr hwn ydyw sefydlu no wyddiadur o faiutioli, talent, a dylanwad y Times," yr hwn a rydd ei hon bwysau o du gwirionedd, rhiii- wettd, rhyddid, a chiefyd l. Yr ydym newydd dder- byn oddiwrth ysgogydd cyntaf y symudiad, ein cyd- wladwr galluog, y Parch. D. Thomas, Stockwell, Llunaain, hysbysrwydd o sefyllfa bresenol yr achos hwn, ae y mae yn dda genym weled y latli restr hir- I faith o enwau tra anrliydeijdus rhai wedi cydsynio i fod yn gyfran.ddnlwyr(sharcho!dersJyn yraLturiaLth. Amcenir cael ugain mil o'r cyfryw, pob cyfran yn ddeg punt, y blaen dal (deposit) yn ddwy bunt y gyfran. Sicrhcir fel hyn ddigon o arian i sefydlu yn I mhob parth o'r byd ohebwyr o'r galluoedd a'r talent- all blaenaf, ac felly bydd v UEIÁL yn svlwi ar holl am- gylcltiadau gwladol a chrefyddol yr boll fyd, ac yn dywedyd pa faint o'r gloah yw hi ar y byd, ac fel deial fe ddy wed yn gywir; y mae awrleisiaU ya cyfeil- iorni yu fynych, ac nid yw cloc mawr y limes yn I cailw yr amser yn dda er ei fod yn taro yn uchel i invn, nes ydyw cenhedloedd a the,, rnasoedd y by yn I ei gl-wed, oiid pan y mae pnb cywreinwaith cefJ ddy.! i yn myned o chwith, ceir y Deial yn ei le, y mae bob anuer mor gywir a'r haul ci hunan, He y mae hwnw j yn deilwng o'i Greawdwr. Mewn perthynas i'r D0-! wyddiadur mawr bwriadedig, y mae geuym yr byder I crylaf raai Deial mewn cywirdeb fYdl'Jn dal cymun- db uxion?yrchnt a Haul gwinonedd ei hunan. Y mae ?cr ciii bron yn br?puol oddbma baicr cant o dudalenau wedi eu Henwi a? enwau, Jluaws o J ba rai ydynt o'r owysfawredd mwyaf yn v byd ere- | fyddol, gwiadyddol, a masnachol. GWelWH lawer iawn o enwau ein cydwlad wyr yn y rhostr, yn en wed- ig o'r rhan ddeheuol o'r Dywysogaeth, y mae y Gog- j ledd yn mhell iawn ar ol, efdl.wi mai yr achos ydyw j na roddwyd y neth erioed o iiaen y rhan hon o'n j gwlad mewn dull priodol. Y mae yn dda genym I ailu hysbysu ein cydgenedi oil trwy Ogledd a De- beudir Cymru ein bo 1 tt,,e,, n sefyllfa i roddi iddynt bob hysbysrwydd mwn j pettliym., i'r achos dan sylw, gan ein bod mewn i gohebiaeth a'r cyfarwyidwyr eu iiun;iin ni raid i'r neb a deimlo ddyddordeb yn y symudiad ac a ewyil- ysio gyd weithrlJu ynddo ond anfon atom er cad pob hysbysrwydd ar y mater. i Boreu L'.un, AI ai Kfed, ymsyfarfu cyfarwyddwyr J y cyngrair ag oddeutu triugam o weinidogion yr Annibynvvyr ar foreufwyd yn v Milton Club, Llun. f dain. E. Beales. Ysw., M.A., o lvs y Chancery yn y t gaduir. Wedi i'r cadeirydd agor y cyfarfod, dylyn- i wyd ef gan y Ptirch. Dayid Thomas, sylfaecydd y cwmni. v Parch. John Kennedy, M.A.. dau o'r cyfar- w) d;yr, a Thomas B. Simon, Ysw., yr Ysgrifenydd. ti ha-,i,rc!ainn vrnidengys fod rilfer o fono rhai o honynt yn perthvn i Eglwys Loegr, ac eraill i'r gwahanol enwadau ar.ngbydffurf- iol wed: uao a'n gdydd ir dyb^n o ffurfi > cwraci a sefi diu newyddiadur dyddiol o'r dosbarth c.mtaf, dan yr enw Deial. Yr ystyriaethau a'u cymhellodu i roi y cam hwn ydoedd, yr edrvchent ar y wasg fel y gatlu mwyaf yn y deyrnas, y gallu sydd yn rhoddi cyfeiriad i addvsg, yn flurtio barnau, ac yn ilanio eYllleri-1 v bobl i raddau heiaethaoh na'r esgynlawr na'r areithfa. Yn gweled mai fel byn yi oedd, y s- tyrient o'r pwys mwyaf, fod dylanwad y wasg ddydd- iol o gymeriad moesol uchel; y dylai gael ei llywodr- aethu gan egwyddorion penodcl a cbyson fod iddi drin pob mater yn ngoleuni gwirionedd a chyfiawn der; a bod iddi gymhwyso rbeolau ymarferol Ciist- ionogaeth at amgylchiadau bywyd dyddiol. Yn gweled nad ydoedd y wasg ddyddiol yn gwneuthur hyny, ond ei bod yn hytrach yn tueddu at iselhau yn gymdeithasol, yn wladyddol, yn grefyddol, yn gystal ag yn foesol, don y meddwl cyhoeddus, yr oeddynt wedi penderfynu vmaflyd yn y gorchwyl aruthrol yn yr hwn yr oeddynt wedi ymrwymo. Yr oedd dan beth ag yr oedd ganddynt i gyfeirio ein sylw yn neill- dnol atynt mewn trefn i sicrhau Ilwyddiant; uu ydoedd cael swm digonol o arian. a'r llall ydoedd sicrhau o'r cychwyniad gylchdaeniad a wnelai papyr yn gyfrwng elw masnachol. Ond yr oeddynt yn sicrbau y ddau beth hanfodol yma trwy un gweith- rediad, rhwymo yn nghyd 20,000 o gyfran- ddalwyr o'r holl eglwysi, yn cael eu cynhyrfu gan ddyddordeb cyfunol a dymuniad i sicrhau v daioni cyffredinol. Gyda chyfartaledd y crfranau a gymerasai pob un yn barod, talhsent i fynu swm blaen-d-iliadol o i'2 ar bob cyfran i'r swm o f,200 000, a swm cyrhaeddadwy o XSOO,000 yn rhagor, ond ni ragwelent y byddai eisiau rhagor na dwy bunt gan fod X200,000 yn ddigon i osod gohebwyr yn mhob cwr o'r byd, ac i ddwyn allan bapyr cydradd mewn talent, a helaethrwydd cywirdeb hysbysrwydd a'r "Times." Gyda golwg ar yr egwyddorion ar ba rai y byddai i'r papyr gael ei ddwyn yn mlaen, gosodid hwy allan yn y raglen: Cydraddoldeb crefyddol lledaeniad gwir addvsg a thon foesol uchel yn mysg y bobl; cadwraeth y gongl-faen fawr hono o ryddid Prydeinig, hunan-lywodraethiad lleol; tegwch mewn cynrychioliad, ac effeithioldeb mewn gweinyddia'eth; Ileihad yn y draul gyhoeddus; cjmedroldeb a gwell iant iechyd cyffredinol; dwyn ein cysylltiadau tramor i gydweithrediad a synwyr cyffredin a cbJf- iawnder, dfce. Y mae yr egwyddorion hyn wedi eu corffori yn ngweithred y cytundeb, fel y gallo cyfran- ddalwyr fynu eu gweled yn cael gweithredu arcynt. Ymddengys fod £ 40,000 yn barod wedi ei dansgrifio. Derbynid anerchion y tri boneddwr gyda chymerad- wyaeth; ac wedi i'r Parchn. R. Hancock, Llanelli, Eliezer Jones, Ipswich, J. Spong, J.Waddington, H. Richards, y Proffeswr Newth, o Lundain, ac eraill ddadgan eu cyd-deftnlad ag amcanion y Cyngrair, ac i lythyrau yn amlygu gofid o herwydd absenoldeb anocheladwy gael eu darllen oddiwrth y Paichn. Dr. Vaughan o Manchester, Dr. Tidman o Lundain, A. Jack o Shields, cynygiodd y Parah. J. Sibree o Co- ventry, ac eiliwyd gan y Parch. J. Pyer o Devonpoit, a phenderfynwyd yn unfrvdol, Fod y cyfarfod hwn. wedi gwrando eglurhad ar gynlluniau a dybenion cwmni cyngrair y Newyddiadur Cenedlaethol (terfyn- o!) yn cael ei foddhau yn y cyfryw, ac yn eu cymer. adwyo yn galonog i gynorthwy cyhoeddus." Yr ydym yn galw sylw difrifolaf ein darllenwyr at v sylwadau a'r adroddiad uchod, ac yn hyderu na bydd Cymru ar ol mewn cydweithredu ag un o'r symudiadai pwysicaf a gogoneddusaf a gynygiwyd erioed i sylw cenedl.

MR. DISRAELI A'R PRIF WEIN1DOG Fel rhagymadrodd i'w araith ar 01 y ciniaw blynyddol gydag amaethwyr swydd Buckingham, y dydd o'r blaen, rhoddodd Mr. Disraeli i'w wran- dawyr y newydd tra dyddorol a ganlyn Neith- iwr, yn h) trach bore heddyw, oblegid yr oedd yn agos i ddau o'r gloch yn y boreu, pryd yr oedd Ty y Cyffredin yn ymchwalu, gwahoddwyd fi gan wr mawr (" great personnge ") i alw gydag ef i gyd- ymgynghori ag ef ar bwnc tra pbwysig; dywedais wrtho y buasai yn dda genyf pe gallaswn, ond fod hyny yn anmhosibl o herwydd fy mod i gyfarfod fy etholwyr, gyda pha rai yr oeddwn i gael yr an- rhvdedd o giniawa yn Newport Pagnell. Arhynv, atebai y gwr mawr, Y Duw da! beth allwch chwi ddweyd wrthynt?"' Mae yr ystori hon wedi bod yn destyn siarad a dyfalu i lawer o'n gwleidyddion er y pryd yr ad- roddwyd hi; ond rhaid addef fod gradd o ddirgei weh yn parhau i'w chysgodi. Pwy oedd y great personage ? Y nod a roddir arno yn mhellach ydyw, nad ydoedd neb llai nag un ag oedd wedi derbyn pob peth a allai ffafr y Penadur ac ym- ddiried y bobl eu rhoddi iddo." Neb llai, ni a dybiem, wrth y desgrifiad hwn, na'r Prif Weinidog. Ond beth pe buasai vn bosibl i Mr. Disraeli alw gyda'r great personage" ac ymsynghori gydag ef ar y mater tra phwysig. Beth fuasai sefyllfa Brydain erbyn hyn ? Ie, dyna'r cwestiwn mawr. Llawcr o gwestiynau pwysig o'r fath sydd wedi ymgynyg i feddwl pob dyn ystyriol. Beth fuasai sefyllfa Brydain erbvn heddywpenabuasai Oliver Cromwell wedi cyfodi ? Beth pe buasai Napoleon, ac nid Due o Wellington yn enill brwydr Waterloo ? Beth. mewn gair, pe buasai hwn yn peidio cyfarfod v llall-rhyw beth vn troi allan yn beth orall-pob un yn troi yn rhywun ,gwalianol-a Mr. Disraeli vn treilio ychydig oriau mewn ystafell gauedig mewn cydymgynghoriad gyda'r great personage" ar fater tra imwysig, yn lie gydag amaethwyr swydd Buckingham yn nydau allan frawddegau teg heb ynddo bw^'yyn y byd ? A pha beth, tvbed, allasai y "mti i tra phwys- ig" hwnw fod? A ydoedd seliu, -y Swyddfa Dramor ar law ei arglwyddiaeth neu ynte, ai eisiau ychydig o'r claer oleuni Disraelig oedd ar ffigyrau y Drysorfa ? ai ynte, eisiau cymhorth y Canghellydd Derbyaidd oedd i ffurfio rhai o benranau y Rheithsgrif Diwygiadol mewn modd ag a fydd yn flasus gan y cynrychiolwyr sirol, neu y gwyr a ymogoneddant yn y teitl hunaa-osodedig o "gynryehiolwyr y buddiant tirol' ai ynte ? Ond ofer dilyn ymholiadau fel liyn, y rhai a ymgynygient yn ddiderfyn i'r meddwl, tra y mae tywyllwch dau o'r gloch y bore yn aros ar yr holl stori. Oddiwrth y pedair colofn a draddodwyd gan Mr. Disraeli i amaethwyr Bucks, nis gallwn ond ail adrodd cwestiwn synllyd y "great personage," gyda'i droi i'r amser a aeth heibio, a gadael allan eL dduwiolder—" Beth a allodd ei ddweyd wrth- ynt?" Beth oedd ganddo i'w ddweyd am effeith iau dinystriol masnach rydd ar fasaach y wlad, pa rai, er ys ycbydig flynyddoedd yn ol, a ragfyn- egai mor ddychrynadwy ? Twyll, feddyliem, oedd yr achos, pryd yr oedd yn angenrheidiol troi i ganu Salm o ddiolchgarwch am i aur Awstralia gael ei aofon i Frydain yn antidete i wenwyn rhydd- fasnach. Beth am Ddiwygiad? Llawn cymaint ag a allesid ei ddisgwyl oedd, nad oedd ganddo ef vr un Bit ei hun (nid oedd neb yn ei ddisgwyl), ac addewid y byddai iddo ystyried y mesuryn deg a difrifol, ar ei deilyngdod ei hun, pa bryd bynag y dygid ef vn mlaen. Yr oedd golygiadau y blaenor Ceidwadyddol dipya yn ddyddorol ar achos yr eglwys. With gwrs y mae eglwys selydledig i fod —dyna un o'r colofnau ar ba rai y saif em eyfan- soddiad, a rhaid ei chadw i fy ny, costied a gostio. A thybiai fod yr ymrafaelio, neu y "cydymdrech,' sydd wedi bod rhwng y gwahanol bleidiau yn yr eglwys, yn fanteisiol i acbos crefydd ond o'i ran ef hun,y "via media" oedd ei ffordd ef. Amy Dreth Eglwys, y mae bono, wrth gwrs, mor an- sefydledig a'r degwm, a'r degwm mor ansefydledig a'r eglwys ag y mae yn ei chynal Ond ychydig a wna haeriad felly tuag at achub y dreth, yr lion, er pob peth, sydd ar drengu; ond nid yw yn sicr o beidio gwneyd uiwed i achos y degwm

CYFLEUSDRA 0 BWYS MAWR I AMAETHWYR CYMRU. Yr ydym o bryd i bryd yn yr Amserau wedi talu cryn sylw Ir gange;) amaethyddol o lofur. acyn bwr. iadu eto wneuthur hyny, gan ein bod wedi sicrhau gwasanaeth i -i galluog i addnroo ein colofnau ag erthyglau ar tunaethyddiaeth. yn ei phertliynas a flervlliaeth ac a nurchnadaeth ac un on prif ddy benion yn yr "HELAETHIAD'' a fwriadv.u 3-d, w gwasiuaethu ein cenedl trwy fvnu mwy o le i bethau pwysig o'r fath. G--n ein bo I mewn sif<llfa i gael gwybodaeth brydlawn yn nghylch pob symudiad pwysig yn y byd amaethyddol, yr ydym yn sicrhau in dar'Ieuwyr lluosog na chant eu cadw mewn anwybolaeth mewn perthynas i'r cyfryw symudiadau. Hysiiysasom mewn rhifin blaenorol fod Cymdeithas amaethyddiaeth Freiniol" y (teyrnas Lon wedi p n derfynu cynal ei chyf<rfod blynyddol y flwyddyn nesuf yn nhalaeth siroed 1 Staiford a C hnerile:-n a Gog'ed Cymru, a bod awdurdodau C.:er wedi dei-sthu cynghor y gymdeithas ar iddyr.t ganiaHu i'r cyf:.¡f.J y flwyddyn nrsaf gad ei gyual yn en (?;ras heuuro I hwy, gan gyfranu yn hlelionus dair In:} o bunauat yr achos. Hysbysasom rr 01 hvny fod y cynror wc :i canintau i bobl Caer eu dymuniad. Vn awr. dyma gylle pwysig iawn i an-ethw;.r Gogic-dd Cyrnrn., Y mae anaaetlivyr Li egrye edrych ar gyfarlodydd o'r natur hvn f-i iImi uf phwysig ¡:'i\!1ant hol) ymdrec11 i dJyfJd idol/nt. ao v mae y cvfarlodydd byn i'w vrjled yn nnil vg arn, ut, ac ar ou tiroedd. Gwyddom am gyiuyuo-- j aeti-au Ai) Ilt, y mae cytndeithasan amaetii- yddol, a He y mae am.iethw >r yn traddodi d.ivlithisu ar wah&noi gangbeiiau amaethyddiaeth. Pa bryd y gwelir amuethwyr Cyir.ru yn gytfredinol wedi mab j wysiadu y cynliun? ii dd cyfarfod .e arddangosiad y flwyddyn nesaf yn Nuhaer yn gviie I (idaD-,OS i'r byd aiaaeihtddol pa beth a all Cymru a t'hymrv ei gynyrchu. Gall £:d o ganlyniad r\VYs!'fJ. gNA-;ad y mao yn bosibl i Gymru gael ei hystyried v biifwlad i i gynyrchu rhyw fat'n o nwyddau umaetLyddol mewn canlynia l i'r cyfarfod, ac i hyny a^hosi codiad pris yn nghynyrchion Cymru am amser iuaith, ac o'i tu tirall gall yr amgylchiad achlysuro gostyngiud pds mewn nwyddau Cymreig, os na bydd i amaethwyr Cyniiu ddeflroi au i barotoi eibyn yr amser. Hydeiwu Y | bydd cynaiiad cyfarfod mor anrbyde'idus a lluosog i-ipwn Ile mor gyflei,,cz i Ozleid Cvmru, i-n foddion í ddyrchatu amaethyddiaeth Gymreig yn uwch nag erioed. I

COBDEN AR EIN MASNACH A CHINA, j j t Rhoddodd Mr. Caird, A S., y gofynion ca i ,!r. Lindsay, A.S..yr hwn a'i banfonodi i Mr.Cobaeu, ac a g ifodd yr atebion hyn iddynt. 1. Pa beth ydyw dyben y rhyiel ? Dylwn ddywedyd mai dyben y rhyfel ydyw dyfyru sylw y cyhoedd oddiwrth wladlywiaeth gartrefol, a chad '.v v weinyddiaeth bresenol mewn swydd. Y mae Jybenion c.vffelyb wedi bod yn gyffredin i ryfel- oedd. ac y maent bob amser wedi llwyddo. 2. A ydyw Arg. Elgin i hawlio caniatad i ddeiliaid Prydeinig breswylio yn China ? Byddai v fath hawliod yn dra afresyinol, oni chaniateir i lywodracth China wneuthur ei thelerau ei hunan—hawl a honir mewn gwledydd eraill. 3. A ydyw Chusan i gael ei chymeryd a'i medd- laau yn barhaas fel prif farchnadfa trafnidiaeth Bryd- eidig ? Paham y cymerwch yr byn nid yw yn onest yn perthyn i chwi. Pe cymerwn i rai o'ch gwartheg Avrsliiie, anfonech fi i Newgate neu i Hanwell. Nid wyf yn sicr nad y cynllnn doethaf fyddai rhoddi Hong Kong i fyny, a chynyg cilio o'r pum porthladd i ba rai y mae genym hawl i fasnachu, ar y telerau fod Chusan i gael ei gwneuthur yn rhydd, fel Signa pore i fasnach yr boll fyd, a'i chyhoeddi yn diriog- aeth ganolsafol. Fy marn fy hun ydyw mai po fwyaf a wnelom a phobl China ar y Cyfanoir, mai mwyaf oil o berygl gwrtbd ~viad a fydd; na bydd iddo arwain i gyoydd eins'.tsnach, na bydd iddo achlysuro chwanegiad pirhaus at ein sefydiiadau milwrol a llyngesol i amddiffyn masnachwyr a. fili- busters Prydeinig, ac o ganlyniad arwain ad-ddychwel- iad mynych o ry fel oedd. 4. A ydyw mordwyaeth moroedd ac afonydd China i fod yn rhydd i bob gwlad i gael ei hawlio? Y mae mordwyaeth moroedd China yn rhydd. Nid oes un genedl yn caniatau rhydd fordwyaeth eu haf- onydd. Gwnewch brawf o hyn ar y Loire, y Gandal- quiver, y Po, y Dnieper. Yn sicr ni byddweh mor afresymoi ac annghyfiawn a hawlio breintiau i'r holl fyd yn China, y rhai na chaniateir i ni gan wledydd eraill. 5. A oes parotoadau yn ol gradd o faintiolaeth ddyladwy yn cael eu gwneuthur tuag at ddirgymhell y fnth delerau ? Nid oes llawer o nerth yn ofynol yn ngwendid presenol llywodraeth China i osod gerbron unrhyw delerau trwy dori ymaith y eyflenwad o ymborth ac angenrheidiau ereill i Pekin fel y gwnaethoch u'r blaen ond y cwestiwn yn aros cui bono Pwy a dderbyn leshad ? 6. A ydyw Arg Elgin wedi ei roddi ar ei ocheliad i beidio gwneuthur rhyw gytundeb sydyn a chlytiedig, yr hwn a all beri i'r tywallt gwaed a'r gost flaenorol fyned yn ofer ? Ar ol yr hyn a ddywedais, fy unig atebiad i hyn a raid fod, gwnewch yr heddweh a fynoch, y mae y tywallt gwaed a fu yn ofer. Twyll ydyw tybied fod unrhyw ddiffvg cyfleusderau masnachol yn China. Nid oes un ymerodraeth fawr lie y mae masnach mor rydd. Pa faint a barb ai y cyfoeth brodorol pe baem ni mewn meddiant o China ? Edrychwch ar India dlodedig ? Cydmerwch Deltri a Nankin. Yn awr wrth derfynu, gadawer i mi ofyn cwestiwn i'r cyfaill Caird, A ydyw yn credu fod Duw yn llywodr- aethu y byd ar egwyddorion cyfiawnder addoliadol? Os ydyw, fel yr wyf yn sicr ei fod, yna ai nid yw, fel tad da weithiau yn crynu rhag tynged rhyw drydedd neu bedwaredd genhedlaeth, neu efallai un nes, ar yr hon yr ymwelir pechodau ei thadau yn y dwyrain?" Y mae Mr. Cobden wedi ysgrifenu na fwriadai i'r Ilythyr hwn gael ei argraffu.

AMRYWIAETHAU. GWOBR 0 zElOO AM DBAETHAWD CYKREIG. An- fonwyd i ni y dydd o'r blaen ddalen t rgraffedig yn cynwys hysbysiad tra anarferol. Dywed, Gan fod llawer o bethau yn ddadleuol yn nghylch prophwyd. oliaeth Hebreig, a ffeithiau perthynol iddi yn an- mberffaith wybyddus hyd yn nod yn mhlith athrawon crefyddol; a chan fod eglurhad y gwirionedd yn tucddu yn gyilredinol i anrhydedd y Duw Hollalluog, a chariad rhwng dynion a chan nad oes un rheswm paham na ddylai brodorion Cymru datiu goleuni ar bynciau a ddadleuir gan ysgolheigion mewn lleoedd eraill; gan hyny cynygir gwobr o £100 am y traeth- awd Cymreig goraf, a gyfatebo i'r desgrifiad canlynol Dosraniad beirniadol ac anmhleidgar o Bro- phwydoliaethau yr Hen Destament a Llyfr y Dad- guddiad, yn eu cysylltiadau Messiaidd ac eraill, cyda 1 golwg ar benderfynu natur y rhagwybodaeth a'r addysg sydd yn y prophwydoliaethau, a'u perthynas mewn amser a'r digwyddiadau neu y personau y cyfeirir atynt, eu gwerth fel gwersi moesol, a'u tysi- iolaeth i'r ffaith o Ysbrydoliaeth yn eglwys Dduw mewn gwahanol oesau." Y beirniaid ydynt v Parch. David Williams, B D., Periglor Llanedi, sir Gaer- fyrddin, a Phroffeswr y Gymraeg vn Ngboleg St. Dewi; y Parch. O-en Thomas, 12, Guildford Street, Russell Square, Llundain; y Parch. Joseph Hughes, diweddar ysgolor hynaf ft gwobr-ddyn yn Ngholeg St. Dewi; y Parch. Dr. Lloyd, y Coleg Presbyter- aidd, Caerfyrddin, a Thomas Stephens, Ysw., Mer- thyr. Y mae amryw bethau eraill ar y daflen o bwys hrmfodol i ymgeisydd eu gwybod; ceir copi o honi gan unrhyw o'r beirniaid a enwyd ucbod. Ymddir- iedolwr y drysorfa ydyw is-athraw Coleg St. Dewi, Llanbedr. Y mae cyfres o bregethau i'r dosbarth gweithiol i gael eu trad iodi yn Neuadd Exeter Llundain, i'r dyben o gydymgeisio a'r enwog Spurgeon. Y mae esgobion Carlisle a Ripon, Dr. M'Neil, ac eraill o'r blaid efengylaidd wedi addaw eu cynorthwyo fel pregethwyr. Dywedai y Parch. Hugh Stowell o Manchester rai blynyddau yn ol y dylai Affriea gael esgob du; ac y mae yn debygol y bydd i hyn gael ei ddwyn oddiam- gylch, gan fod boneddwr o liw yn debyg c gael ei benodi yn ganlyniedydd i'r diweddar Esgob Weeks. Y mae un o'r cenhadon brodorol yn debyg o gael y swydd. STRYGHNINE MEWN WHISKEV. --Y mae defnyddio Strichnioe yn ngwneuthuriad Whiskey i gael ei gospi o hyn allan yn nhalaeth Ohio fel drwgweitbred. Ymddengys yr arferai distyllwyr cyfrwys y gwenwyn hwn mewn eysylltiad a thybaco i'r dyben o wneyd pum galwyn o Whiskey o un bwysel o yd, tra yn ol yr lien drefn nis gallent wneuthur haner hyny. Yr oedd y potwyr yn hoffi y gwiroi yn fawr, ond yr oedd y moch a fw) taent y soeg a physgod yr afonydd i ba rai y teflid golchion y distylldai yn marw yn llnoedd. Dywedai meddyg fod digon o wenwyn mewn un pair o'r fath Whiskey i ladd ugain o ddynion. Oes siwr, ac yn mhob baril o Whiskey os rboddir efyn ddognau priodol i'r dyben hwnw. Y COLEG NEWYDD.—Y mae y Parch. Dr. Halley o Manchester wedi cydsynio a gwahoddiad Pwvllgor Coleg Newydd yr Annibynwyr yn St. John's Wood, Llundain i fod yn ganlyniedydd i'r diweddar Barch. Dr. Harris, fel prif athraw. TWITLLWB WEDI EI BDAL.—Aeth crachfeddyg a ymgyfenwa' yn Du Barry i dy yn Tranmere yn ddi- weddar lie yr oedd gwraig bron a marw o'r darfoded- igaeth. Dywedo id y medrai wellhau ei pheswch mewn tair awr. Credodd y wraig, druan, ac anfon- odd ei merch gyda'r meddyg, gyda swm bychan £12s. Prynodd y meddyg werth 10c o ryw gymvsgedd gan fferyllydd. Ar ei ymweliad nesaf, wedi i'r ferch hysbysu i'w mam fel yr oedd pethau yn bod, ac i'r meddyg ddweyd beth oedd pris y fed ^vginiaeth, rhodilwyd y Du Barry'' mewn cadwraeth. Y mae ( wedi ei gondemnio i ddeuddeng n.is o garchar, gyda llafur caled. PREGETHWYR t>IWYGIADOL YR OES —Y mae Music Hall Surrey yn cael ei orlenwi yn barbaus gan filoedd o bobl o bob graddau yn awyddus i wrando hyawdl- edd pregethwyr mwpf poblogaidd yr oes y Parch. C. H. Spurgeon. Y mae Duciaid a Dogesau, I drll ac Arglwyddi yn ymdyru i'w wrando, yr oedd o 6 1 i 70 o aelodau Seneddol yn ei wrando un bore Sabbath yn ddiweddar. Y mae gwr arall wedi dechreu pregethu yn dra chyffrou6 ac effeithiol. Ei enw ydy wBrownlow Nerth, un o linach yr byglod Lord Nerth. Yr oedd hyd vn ddiweud-ir yn ddyn o ffasiwn "ar hyd y dref" fc" y dywedir, ond ».rgyhoeddwyd et, ac y mae ei br»"eth.mi v^cynyrchu effeithihu yn Ysgotlsnd na welwyd -"a ra ddisgwyliwyd eu cvffelyb. Y mae oddeu* rs'ud oed ac y mae prif Mae o e- d weinidogioo. Ysgotland mcgiS Dr. Crandlish ac eraill yn rhoi eu pwlpudau iddo. Dymunem alw sylw at hysbysiad mewn colofn j arall at y Dirwesty a gedwir gan Mr. E. R., yr hon j sydl bynod gyfltus i ymdeithwyr i gael pob darpar. iaeth gysurus ac angenrheidiol, mewn hwy dydd a gwelyau, a hyny7 am brisiau rhesymol. Dymunem weled sefydiiadau cyilelyb i'r ty hwn yn cael pí.b I cefnogaetb. | Y IjT.YFR GWEDCI GYFFREDIN.—Mae genym QW. j durdod ddu dro-, iywe^y i fod cvailuu yn cae! ei fiur(i, gall y bl:.id efengylaidd, dan awdurdod rhai cs?ohion a appwyntiwyd yn ddiweddar i gyfoewid a gwelibau y Llyfr Gweddi. \r ydym eto heb ddeall yn mha ddait penodol yr amcenir at hyn, ond J Idde?j]?' %-ii m%-t ddiiii penoi,,)l vr anicer,,r fit )iv n, o! ? j y ma" d?-is?i su i'i'  1 y ina,? zz?e,i iianfon j I Eglwys HENAUUWAETrrc. TE T-,rizrro, Ma f- vr e qi-y:, liuii yn di-chren teimlo y fantais o foci 1 wedi ti tharlu yn fwy ar ei hadno idau ei hun. III, y sjweinidogK'U wedi bod yn eynhyrfu y bob! i hael- fi df j ?, AC y mae yr effeithiau yn rhag;ro" ar ysbry J j yi lwy;,i h?' ar t n trysoriey?d. ? ) ?T.PDAXGOSFA i' MANCRE?TBR.—M?e lU?r hiJjO? ? v? '?.li?.t i d?yhfo i edryen ar lyf'edr.odau ceKydd'?d ? y., ?i.ad hon. Dydd Gwener. yr oedd yO nif?r I I !<••» ciocynau an; y tyashor yn 1,850; trwy dalu Is | cyf <nsvm Sa rai cyrhaeddodd 1,43k I Dydd yr oedd v niier 1 trwy docyrj';u fzni y tymbor yn 2,57-3 trwy dalu In 5,31R; yn gwneuthur cyfansvmi o 7,891, o ba rai 1 cyrhaeddodd 2,514 gyda'r rh"i".ffordd. Yn mysg yr > ymwelwyr yr oeud larll a lai iies B«ssbrough, Ar- t glwydd Hay, Syr Walter Treviycn a Syr Thomas i Deane. Adfileoir pabel! helaeth i wnbannl gyfar- fodydd c, rrdeitiias y celf'yddydau, dig-on i giniawa I,000 o bersonau. Disgwylir i'r Gymdeithas aros n Manchester am oddeutu wythnos, grm gynal cyf- arfcd hob dydd, yn yr hwu y daillrnir rhyw bapar ar y ceifyudydou. Mae y cyuid^ithasau yswiro! wedi atal adv-iladu ystafell y^mocio» o fcwn ugain llat-ii i'r paias, rhag iddo beryglu yr aceilad trwv t! £ :ysyl;tiad a'r ystafell fwytft; ond eto y mae yr adei!- > ad Y, eoj ei godi yn era agos ir ioeilfiurad o rwrpas, -,? n L a Hid meddwl y byddai y gwreicbion yo fwy [ pt.ygllis Ilo'r hyn a waherddir-

j BARDDONIAETH. I BONEDDWR NATUR. | EVjifhLiti o Eliza Cook.) ? r''y:?-.n:t:?n'j?ddwr? ? ? yn d.u.'ys, I ?.? b dJ g?nddyct ddigon ur ddegwm, Au, ¡had wnh dona v llvs; Mae memrwn o achau urddasol, A riban yn rlnvvm wrth y goes Yn ddigon i godi rhyw asyn, I fonedd, beth bynag fo'i foes. Ond natur a lUw d ligyffclyb Aenfynetboneddirbyd, A chwardd am be a cyfoeth ac aehau, Dirmysa'u coet-fawredd i gyd; Hi lunia'n ofalus goeth ysbryd, Un dynol—ue d wyfol ei fri, A llefa, Pwy byth wna fonedd wr CyfJelyb i'r un wnaethum i Efallai i r dyn oddiallan Na bydd o'i medrusrwydd yn hael, I'w ben ac 1'w galon ni wlawia, ? Ras, gwawl, a phrydferthweh heb ffaeL Efallai na ddewis fri achau I harddu ei ffordd drwy y byd: Yr heulwen ddysgleiriaf all godi O'r caddug tywyllaf i gyd. Os ffawd a dywallta'i thrysorau, Ac aur yn gvflawnder i'w gael, Fe'u rhana a llaw elusengar, A gwasgar fendithion yn hael. Iawn dreulir y trysor anfonwyd, Ac etyb ei ddyben yn llawn Pan yn llaw'r bone idwr wnaeth natur, Un tirion yn gwneuthur yn iawn. Ni thry oddiwrth gartref digysur, Lie triga plant galar yn dru, Fe gyfarch y tlawd yn ei fwthyn- Troseddwr yn nghell carchar du, Fe erys a chlyw gwyn y weidw, Ei serch mewn dwfn alar j sy'; Fe geisia roi nerth iddi isod — Ei ffydd a gyfeiria ef fry. 'R amddifad, a'r hwn sydd heb gyfaill, 'R anffodus, neu'r tiawd yn ei dro, Ni welant ei A-i, ddirmygiadol, Na i ddrws yn eu herbyn dan glo. Dynoliaeth yw cylch ei berth'nasau, Y ddaear i gyd yw ei wlad; Gonestrwydd ei seren addurnawl-l Ei harddwisg, cywirdeb di-frad. Yn ddoeth rbydd ei nwydan i fynu, Dan reol ei reswm i fod; Nid yw ei bleserau yn feius, Ni ro'nt ar ei enaid ddu nod; Os gwelir e'n mysg y gorhoenus, Rai bydol, diofal, diffydd Xid ydyw yn caru eu gloddest, Yn flaenor eu dadwrdd ni bydd. Ni chlwyfa un fron a digrifair, Ond ni fedd ryw dafod o fel. Mae'n g) faill i'r ben a r inethedig, Mae'n lion gyda'r genedl a ddel. 0 ddifrif gwna 'i ran yn y cynghor, Ac una yn nghampau y fro; Ond fel y boneddwr wnaeth natur, Dysgleiria lie bynag y bo. r Ni rodia ag osgo ffroen uchel, Ni sieryd yn rhwysgfawr a chas, Ni welir ystumiau bwriadol, f Ni chlywir ffolineb di flas. Addasa 'i ymddygiad i'r adeg, Chwardd, gwrendy, addysga, a dysg; Mae yn ei lawenydd wir ryddid, Heb ffalsder i'r rhai bo'n eu mysg. Addola ei Dduw a brwdfrydedd, Gwas'naetha ef yn ei holl waith Ni feia grediniaeth un arall, Ni waedai'r un merthyr ychwaith Ei ddeddf yw uniondeb a chariad, Yn Nuw 'r ymddirieda o hyd; Gweddia,—'• Os cywir yw'r galon, Maddeuer y gweddill i gyd." Ycbydig o'r ge"mau hyn welir, Ac eto mae'r cyfryw i'w cael, A pbob un fel seren begynol I rinwedd ddysgleiria'n ddffael. Rhy lynycb mae dynol galonau, Yn llawn o dywyllwch a bai, Er byny anadlu a llosgi, Gan wreichion o'r nefoedd mae rhai. Y mae ihyw ysbrydoedd ardderebog, Na leddfwyd gsn wagedd y llawr, Rhai mawr ydynt hwy mewn tawelwch, Maent yn fwy yn y 'stormydd mawr. Eu gradd nis gall hrenin ei roddi, Eu duo 'dall sWldd dan y ne'; Dwg Natur yn mlaen ei Boneddwr, A rhaid i frenhinoedd roi lie. LLEWELYN GWYKEDD.

< £ mtapet!irttt, griotau, a ESGOKODD, Mai 14, priod Mr. F. Linton, Pine Street, o'r dref hon, ar ferch. -14, Mrs. Plowden, Treffynon, ar fab. -14, priod Mr. David Davies, Heol Penlan, Pwllheli, Mr ferch. -17, pnod Cadben E. Wiiliams, o'r schooner John Preston," Port Dinorwic, ar fab. -21, priod Mr. W. Jones, Brynvwaen, Port Dinorwic, ar fab. --21, priod Mr. J. Lloyd, Min y don, Rhyl, ar ferch. -24, priod Mr. T. Roberts, Shop isal, Rhuthyn, ar ferch. -24, priod Mr. Owen Ellis, Tailor Diaper, Llaurwst. ar ferch. -26, priod Mr. D. Field, lliwydd a gwydrydd, Aberystwyth, ar fab. -26, priod Mr. W. Jones, cerbydydd, Belle Vue, Aberystwyth, ar fab. PBIODWYD, Mai 22, yn Mangor, Mr. E. Rowfaais, a Miss Mary Williams, Bangor. -23, yn Mangor, Mr. John Prichard, Penygroes, a Miss Mary Griffith, Bangor. -23, yn Salem, Towyn, Abergele, Mr. T. Wil. liams, a Miss Catherine Roberts, o Lanfair Talhaiam. -26, yn Nghaer, Mr. Joseph Hooson, a Mar. garet, unig ferch y diweddar Mr. James Simon, Eagle and Child Inn, Treffynon. -28, yn y dref hoc, Mr. W. Parry, Plas Ltanar. mon, a Jane, merch hynaf v Parch. D. Price, gynt o Ddinbych. j -27, trwy drwydded, yn nghapel yr Annibyn. wyr, Great Crossbail Street, gan y Parch. John Thomas, William, pedwerydd fab Mr. Robert Danes, Ochr y Foel, ger DoIgeHau, a Grace, merch hynaf Mr. David Davies, Tea Dealer, Henryd. ——27, trwy drwydded, yn nghapel y Methodist- iaid, Llandderfel, Mr. Robert Robarts, gynt o Bach- eirig, ger Rhuthyn, a Miss Cbtherine Jones, ail ferch Mr Thomas Jones, Brynmelyn, LlandderfeL --2[), yn eglwys Rhumni, gan offeiriad y lie, Mr. Thomas Jones, miner, Tredegar, a Miss Phebe Panny, merch Mr. John Panny, o Aberystwyth. BU FARW. Dydd Sadwrn diweddaf, y Parch. Thomas Pierce, gweinidog yr Annibynwyr yn Bethel, Toxteth Park, yn y dref bon. Fel gweinidog yr efengyl, fel bardd a lienor Cymreig, ac yn enweuig fel cylaili anwyl, yr oedd M r. Pierce ynun o'r cymeriadau hawddgaraf a adnabuasom erioed. Llafuriodd yn galed yn y cyf. lawniad o ddyledswyddau ei swydd bwysig yn y dref hon am oddeutu pum mlynedd ar hugain. Yr oedd yn bregethwr rhagor ol; nid elai byth l'r areithfa heb fod ganddo rywbeth sylweddol i'w ddywedyd wrth y bobl. Ond y mae wedi myned i ffordd yr holl ddaear* Heddwch i'w lwch, a nawdd Tad yr amddifaid, a Barnwr y gweddwon, i'w briod a'i blant. J ai n. priod Cadben W. Hur-bes. .o'r Ilong Gomer, Portmadoc oed 26. -25, G. Evans, Ysw., Glanllyn, Amlwch; oed 56. -24, Mr. Daniel Roberts, Llanfair y Cwmwd. Mon oed 26. -:2-1, Mr. O. Hughes, brethynwr, Beaumaris; oed 41. — 25, Thomas, mab ieuengaf Mr. John Williams, Gaerweu.Mon; oed 13. --22, Mrs. Margaret Jones, gynt o'r Rallt, ger Abergele: oed 76. -23, yn Rhuthyn, Mr. W. Ll. Griffith; oed 52. -2!. Mr. W. Jones, Ty'n y biinffordd, ger Rhuthyn oed 76. -25, Mary Elizabeth, merch bynaf v diweddar Goodman Roberts, Ysw., Rhuthyn. 26, yn Lfanfwrog, Rhutbyn. Mr. Eubal Jones; oed 52. Ar y 15fed o Ebrili, yn Eerbiee, G. B. Daries, Y SW., ynacl hedd yn British Guiana. -21, yn nhy'r Cfpt i, Ceinewydd, Miss Elisa Williams, merch i'r diweo.dar Mr. Solamon Williams," j dip con parehus yn nghapel y Tabernacl, (T. O.); oed ;"I. E nodii hi yn fawr iav-D yn ei buehedd dichlynaidd, distaw, -la,wel, a dison am dani. 26, ADJ). gwr-4ig Mr. David Thomas, Pe.írian. ydJ, Ystallyfeila. gwriig Mr. David Thomas, Peurian- -2fi, GwenlIian, gwraig Mr. Wiiiiam JJopkins, Panteg, Ystalyfera: oed 58. -2:2, ar 01 hir gvstadd. Mr. David Walter, Ce'nfaes, Festinicg; oed 75. [Dymunir ar y Drych a'r Gwyliedvdd" ei gofrestro, gan fod per. thy nas iddo yn yr Americ-a.] 22, yn yr University Glllb, yn dra disymwth, D vid Arthur Saunde'rs Davies, Ysw., A.S. dros sir Gaerfyrddin oed fi-5. -2-1, Mr. Daniel Lewis, moulder yn ngweithiau Plasisa, Kuabon. -2G, yn Folkstone, Robert Hall, Ysw., A.S. dros Leeds oed 56. --8, Mr. Richard Wynne, Alevowlio, ger Dhibych oed 74. BrllwJ ydoedd i'r Parch. Join WJnne. Rhutbyn. Bn yntau yn pregethu yr efengyl yn ngli.viundsb" y Treftiyddion Calfinaidd u" chJaw • iO luiyned'.i. Yr oedd yn wynebu angen gan dystio r.it l oedd arno ofn. Sylwed y papnran Americanaidd hwn. —Mr, Webster, Druggist, Conwy oed «1. <