Yr Amserau

DYFFRYN LLA.NRWST. I Yr wyf ft, trwy ganiatad Mr. Gol., yn bwriada ys I grifenu hanes pob digwyddiad hynod a gymer le yn y Dyffryn uchod, yn nsjhyda teian y trigolion, os gwelir hyny yn angenrheidiol er cael diwygiad, i'r Amserau 'nawr a phryd arall. Hefyd, rhoddaf hanes pa fodi y bydd yr amaetnwyr yn dwyn eu gwaith yn mlaen, a'r modd mwyaf Ilwyddianus, yn ol treftl yr amaethwyr goreu, i gael cnydau toreithiog ar y maesydd, &c., &c. Yr oeddwn ar y cyntaf yn bwr- iadu ysgrifenu yn helaeth ar ddull y dyffryn uchod, ond gan nad yw Mr. Gol. yn earn meithder, yr wyf yn bamu mai doethach fyddai i mi roddi hanes byr, byr fel y canlyn:- Mae y dyffryn uchod yn ymestyn oddeutu 16 mill- dir i'r deheu-orllewinol o Gonwy; mae ei led yn amrywiol, mae mewn rhai manau yn 3 milldir, man- au eraill mwy a llai. Y mae afon hefyd yn rhedeg trwyddo, yr hon a elwid afon Conwy, hyd yr hon y mae y Iianw (tide) yn myndd am oddeutu 10 milidir. Mae y ran fwyaf o'r dyffryn yn cael ei gvlchynu a choedydd gwyrddleision, pa rai sydd yn tyfu hyd fynyddau cribog. Y mae dwy sir hefyd yn terfvnu ynddo, sef sir Ddinbych o'r ochr ddwyreiuiol, a sir Gaernarfon o'r ochr orilewiuol. Mae yn ddyffryn hynod brydferth, yn gymaint felly fel yr haera llawer mai dyma y dyffryn harddaf o fewn Prydain Dyna i ti, ddarllenydd, ychydig o hanes y dyffryn, ac yn awr am ychydig awn at y pwno. Amaethyddiaeth. Y prif beth sydd yn dilyn medd yliau yr amaethwyr yma yn bresenol yw y gwair, ac y mae amryw o honynt wedi dechreu arno, ao y mae gobaith da, yn ol pob arwyddion, y cant dywydd rhag, orot ato. A ganlyn sydd gyngor da i drin gwair, yr hwn hefyd a gymeradwywyd gan amryw o amaethwyr enwog:— Na chwaler y gwair ar yr un dydd ag y lladder ef, oherwydd mae ei fon allan yn y wanaf, a thrwy hyny mae yn sychu ac yn gwywo cymaint yn y modd yma mewn un dydd a* a wna wedi ei chwalu mewn dau ddydd, sef am y dydd cyntaf cofier. Bore dranoeth, mor gyn ted ag y bydd i'r gwlith gyfodi, chwaler ef yn ofalus, ie, yn ofalus iawn cofier; dyma lie mae llaw. er o amaethwyr yn methu wrth drin gwair, maent yn anfon bechgyn bychain a merched heb fod erioed yn trin gwair o'r blaen i'w chwalu. pa rai o natur. iaeth a'i chwalant yn hynod anwastad a thopiog, ac os gwneir fel hyn ni ellir, er ei chwalu yn ofalus wrth ei droi, byth chwala y topiau yn llwyr, o gan- lyniad fe Iwyda y gwair yn y das. Ar ol ei chwalu troer ef, a chwaler ei droadau, a throer ef drachefn os bydd yr hin yn wresog, ac at yr hwyr gwneler ef yn gociau bychain; mae hyn yn well na'i adael ar lawr i fwrw y nos, oherwydd fe gyfyd y gwlith yn gynt oddiarno boreu dranoeth. Tranoeth drachefn, os caniata yr hin, chwaler y cociau, a throer y gwair amryw weithiau gan chwalu ei droadau, ac at yr hwyr gwneler ef yn fydylau, ac os bydd yr hin yn wresog yn nghorph y dyddiau yna, gellir ei gario y 4 dydd, sef y 3 dydd ar ol ei chwalu ond os bydd y tywydd yn ddrwg bydd raid ei adael gan ei drin yn ol y cyf- arwyddyd a roddwyd. Cynaliwyd flair dda yn Llanrwst ar yr 22ain cy- fisol; drwg genym hysbysu ddarfod i rai personau golli peth o'u heiddo. Chwalodd cor Llanrwst yr wythnos cyn y ddi- weddaf, ond gobeithiwn na fyddant yn hir cyn ail ymffurfio. Mehefin 25, 1857. GWYLIEDYDD. I

CYFARFOD LLENYDDOL ABERTEIFI. J Mr. Gol.-Caniatewch i mi ddweyd gair neu ddau. Gwelais gyfeiriad yn y Cymro at y oyfarfod llenyddol a gynaliwyd yn y dref hon y Sulgwyn diweddaf, pryd yr oeddwn yn feirniad y Traethodau a ddaeth i law. Darllenais ysgrif fy nghyfaiU hwn drosodd; a dyna ddigon o daledigaeth iddo, boed a fyno; nis gallaf oddiwrth fod fy meimiadaeth wedi troi yn groes i'w ddlsgwyliadau. Mae ysgrif yr awdwr yn berffaitb gyson a'i yspryd, ei dymer, a'i daichell. Mae y feirn- iadaeth ar y Traethodau o flaen y byd, gwel yr Am serau am y 24ain. Am poor Mr. Hughes. Llechryd, mae ef wedi ei ddigio mewn mwy nag un ffordd. Yr eiddoch, kc., I Aberteifi, Afel&efin 27ain, 1857. ROBERT JOKES. I Aberteifi, Meheifn 27ain, 1857.

TEITL NEWYDD Ùt TYWTSOO ALBERT.—Y mae I ei Mawrbvdi wedi rhoddi i'w phriod y Teitl 0 j Prince Consort." Er y gelwir ei pbriod wrth yr enw o'r blaen o ran moesg«rwch, eto nid oedd yn ei feddu fel teitl breintebol. Nid oedd ganddo o'r blaen deitt fel Tywysog Prydeinig, dim ond fel Tywysog Saxe Coburg a Gotba. Rbydd hyn iddo le uwch yn mhlith tywysogion bychain y cyfan- dir; o'r blaen yr oedd llawer o bonynt yn nwcb nag ef o ran teitl. Yn awr derbynir ef yo llysoedd gwledydd eraill fel Tywysog Pryd- einig o'r radd uchaf, a diau nad ystyrir yr anrhydedd hwn yn ormodol iddo ar ol bod am gymaint o flynyddoedd yn briod i'w Mawrbydi. Y PARCH. DR. CHEEVER A'I QYNULLEIDFA AR BWNC T GAETHFASNACH Y mae pregethau y Parch. Geo. B. Cheever, D.D., ar y penderfyniad o berthynas i Dred Scott, wedi dwyn syniadau ei eglwys, a'u perthynas a'u gweimdog i b'1iwf pen- derfynol. Dydd Sul diweddaf, medd y New York Examiner, darllenodd y Dr. Cheever o'r areithfa lythyr ato ei bun oddiwrth unarbymtheg o aelod- au ei eglwys, yn cynwys tri diacon, yn dymuno arno roddi ei weirlidogaeth i fyny fel y byddai i ysgariad yr hwn a ymddangoeai yn anocheladwy golli ei golyn Yna galwodd y Dr. am gyfarfod i drin y mater nos Fercher, yr hwn oedd wedi ei orlenwi, a throdd allan yn olygfa o gynhyrfiad mawr. Digofaint at yr unarbymtheg, a chydym- deimlad a'r Doctor oeddynt elfenau llywodraetbol y ddadl, ar ddfwedd yr hon (yr oedd gwelliadau yn cynyg pwyllgor, esboniadau pellacb, a chynadl- eddiad wedi eu pleidleisio i lawr), pasiwyd pen- derfyniad gwesog o ymddiried ac ymlyniad, yn nghyda phenderfynolrwydd i gynal eu gweinidog, heb un llais gwrthwynebol. Rhoddodd y Doctor I y bendithiad mewn dagrau, a chyda llais wedi ei orchfygu gan deimlad. CADWRAETH BYWYD RHYFEDDOL.—Nos Fawrtb diweddaf fel yr oedd geneth fechan oddeutu saith mlwydd oed, merch David Hughes, pnddler, Tre- degar, yn dychwelyd o'r Globe Inn, a pbeint o gwrw mewn potel wydr yn ei llaw. Trwy ryw foddiou neu gilydd syrtbiodd i lawr, a thorodd y botel; daeth ei gwddf i gyffyrddiad a pheth o'r gwydr t\1ig, yr hwn a dorodd ei gwddf yn y modd mwyaf arswydus, gan wahanu yr wythien. j Yr oedd C. Sloper, Ysw., meddyg parcbus gweith-1 i m liaiarn Tredegar yuo yn ddioed. Cylymodd yr wythien i fyny, a gwniodd y clwyf, heb ond ych- < ydig obaith y buasai y plentyn yn gwellhau. Y mae yn rhyfedd dywedyd fod y plentyn eto yn fyw ac yn debyg o wellhau. LLOFRUDDtAD MR. LITTLE.—Y mae amgylch- iadau llofruddiad y dyn hwn yn dyfod i'r amlwg yn awr, yn mhen misoedd ar ol i'r weithred gael ei chyfiawni. Dydd Mercher y bore, dau ddyu o'r enw Spollin. tad a mab. y rhai oeddvnt vn gweithio i'r Midland Great Western Railway Company, un fel lliwydd a'r llall fel peiriauyud, a gymerwyd i fyny yn Dublin ar y dybiaeth eti boi wedi llofruddo itr. Little, yr hyn a achosodd y fath gynhwrf fisoedd yn ol, ac sydd wedi aros yn 'J ddirgelwch er y pryd hwnw. Yn ystod yr ym. cfmindau blaenorol ni ddrwgdybid y ddau Spollin, j ac yr oedd cyfarwyddwyr y rheilffordd yn rby- feddu eu bod wedi en cymeryd i fyny gan yr heddgeidwaid. Chwiliwyd ty Spollin yr hynaf gan vmchwiJwyr, a ch if wyd yr arian-nodau a'r arian. Dywed gwraig Spollin fod y -k4."i y rhai a gafwyd incwn dyfrgist yn fuan ar ol y llofruddiad wedi eu dodi yno gan ei phriod, yr hwn a lofrndd- iodd Mr. Little. Ar sail yr hysbysrwydd a roddes j ei wraig y cymeiwyd Spollin i fyuy.

OLIVER CROMWELL. I LLYTHYR II. I Yr oedd mam Oliver yn hoff iawn o bond, ac yn rhoi llawer iawn o foethau iddo; ac am ei fod yntau o dymer afrywiog yr oedd anwes ei fam yn ei gwneyd yn fwy lelly am y byddai yn ym- ddwyn yn dyner ato beth bynag a wnelai, er ei fod e yn gwneyd cryn lawer o lan ddrygau; mae yn debygol fod y cyfryw dynerweh ato wedi magu ysbryd meistrolgar ynddo a drodd yn ddychryn i wrthwynebwyr rbvddid wedi iddo dytu i oedran gwr. Yr oedd ei dad, o'r ochr arall. yn ei geryddu yn Hym am ei weithredoedd direidus. Myn rhai i ni gredu nad oedd p ddim gwaeth na'i gyfoedion, a bod chwedlau am ei ddireidi yn hollol ddisail; nid af fi i benderfynu hynv, ond yn unig ddyweyd fy rbeswm dros dybio eu bod vn wirionedd i raddau belaeth, h.y., fod ei ymddygiadau wedi iddo ddyfod i oedran gwr yn rhyw arddangosydd- ion o i dymer pan yn facbgen. Nid oedd yn rhyw hoff iawn o'r ysgol-myned weithiau, a chwareu dro arall; gwell gwaith gan- ddo ar lawer pryd oedd tori perliaaau. jam yr hyn y cyhuddid ef yn fynych wrth ei dad a i atbraw ond er cerydd v naill a gerwindeb y llall, yr oedd moetbau ei fam yn eu lliniaru nes ei wneyd yn hollol ddihidio yn y ceryddon. Cael ei amcan i ben trwy unrhyw foddion oedd ei uchelgais pan yn facbgen, a chael ei fwriadau i ben, ond i well pwrpas trwy foddion annghvffredin oedd ei brif amean wedi tyfu i fyny. Nid wyf yn dweyd dim am y moddion hyny, caf sylwi arnynt pan y deuwn i gyfarfod ag ef yn ei sefyllfa fel seneddwr. Dywedir hefyd ei fod wedi troi ar ol hyn i ddwyn colomenod, i fwyta rhai, a marebnatta yn y lleill, nes yr oedd wedi myued yn djlychryn i geidwaid a marchnadwyr y cvfryw greaduriaid. Yr oedd e i fyuy i bob drygioni fel y gwelir ambell fachgeu yn pin dyddiau ninau. fydd yn rhagori ar ei gyfoedion mewn drygioni; gwnaetb un tro budr yn Dhy ei ewvthr Syr Oliver, am yr bwn y digiodd ei ewythr am byth wrtho. Ar y 23ain o Ebrill. 1616, cyn bod Oliver yn llawn ddwy ar bymtheg oed symudwyd ef o'r ysgol yn Huntingdon i Athrofa Sydney Sussex, Gaer- grawnt, ac er fod ei duedd anturiaethus yn gref ynddo, nid oedd yn ei gwbl lywodraethu, gan iddo wneyd cryn gynydd mewn dysgeidiaeth. Myn rhai i ni gredu ei fod bron yn anllytbyrenog. ond camgymeriad yw byny; mae amrai brofion ei fod yn hyddysg yn y Lladin; ond y mae yn debygol y buasai ei ddysgeidiaeth yn helaethach pe buasai rhagluniaeth wedi caniatau estyniad oes i'w dad. Yn mhen blwyddyn ar ol ei fynediad i'r athrofa bu farw ei dad ac am fod Oliver yn favorite ei fam tynodd ef oddiyno ac a'i hanfonodd, er mwyn dod i sefyllfa fwy anrhydeddus, i efrydu y gytraith yn Lincoln's Inn. Rhestrwyd ef yu aelod yncj, ond wrth edrych dros y rbestr nid yw idd ei gan- fod yno; ond y mae yn ddigon sicr iddo fod yno; yr oedd hyny yn ddigon bysbys ïw gydoeswyr- ood pa le y mae ei enw ? I hyn y mae yr ateb yn debyg i wirionedd ddarfod i ryw benboethiad teyrngarol, ar ol adferiad y goron a'r Frenbiniaeth yn mberson Siail II., ddilea ei enw o lyfr y cyf- reithwyr, am fod un o gymeriad y gwerinwr CromweU yn anaddas i gael cofnod am ei enw yn yr alwedigaeth gyfreithiol. Ond beth bynag am ei enw ar lyfr y cyfreitbwyr, v mae wedi anfarw- oli ei enw na ddileir mo hono tra bo Prydain. Dywedir iddo pan yn dylyn efrydiaeth y gvfraitb fvw bywyd anllad ac afradlon, ac iddo ar ol dy cbwelyd adref, fyw bywyd isel a therfysglyd— yfed a meddwi, gamblo, a gwnevd llawer o gastiau na waetb i ni heb eu henwi. Gwedir hyny gan rai, ond gan na roddir i ni hanes gan y cyfryw rai am ei ddyddiau boreuaf, rhaid i ni gymeryd yr hanes y sydd—os yw rhai o'r hanesion wedi eu gorliwio, nid yw y cyfan felly. Ryw bryd yn yr amser yma cafodd Oliver dro ar ei gvflwr, oblegid ysgrifenai fel hyn at ei gyf- nither Mrs. St. John. Yr ydych yn hysbys y fath fywyd a arweiniais. 0 mi fu'm fyw yn y tywyllwch, cerais y tywyllweh a chaseais y goleuni-yr oeddwn y penaf o becbaduriaid—hyn sydd wirionedd i mi gashau duwioldeb, eto Duwa drugarhaodd wrtbyf." Fel y dywedais o'r blaen parodd ei gastiau i'w ewytbr Syr Oliver o du ei dad ddigio wrtbo; a dywedir i'w ewythr Syr Thomas Steward, o du ei fam, ddigio wrtho, am iddo, drwy ddichell, geisio dwyn ei etifeddiaeth oddiarno, gan osod allan fod Syr Thomas yn wallgof, ac fe anfonodd archeb at y Brenin i'w fwrw i'r gwallgofdy ond ni chafodd ei ddymuniad. Gadawodd y gwr yna, wedi yr holl belynt, ei etifeddiaeth i Oliver Cromwell, yr hyn oedd yn myoed yn mbell i brofi nad oedd sefyllfa ei feddwl yn gyfryw ag i beri condemnio Oliver am y cais a wnaeth i'w fwrw i'r gwallgofdy. Ceisir gwadu y ffaith yna gan deulu Oliver Crom- well, ond y mae uwchlaw ei wadu. oblegid cawn yn ngbyfarchiad yr Archesgob Williams i'r brenin, o barth i Cromwell y geiriau hyn, gwnaeth eich Mawrhydi gyfiawnder ag ef. drwy wrthod ei ddeiseb o barth i Syr Thomas Steward, o ynys Ely."

CYNADLEDD ADDYSG A'R TYWYSOG ALBERT.— Cynaliwyd eynadledd yn y Willis's Rooms, LInn. dain ddydd Mawrth or -addysg, dan lywyddiaeth y Tywysog Albert, yr hwn a draddododd araeth faith ar y pwnc; dylynwyd ef gan Arg. Biougham, esgob Rnydychain, a Canon Moseley. HANKI TBOSEDDWR 0 HONO EI HCN. — Wele adroddiad troseddwr o'i yrfa mewn trosedd, fel y daeth o'i enau ef ei bun ar y tfordd i garchar Canterbury. Nid Thomas yw fv enw, ac nid wyf yn perthyn i Sittingbourne. Nid oeddwn y fath "mat" a dywedyd wrth eich arolygwr pwy oeddwn, ac o ba le y daethum. Ond nid yw o bwys yn awr. Dywedodd y tybiai ef fy mod vn ddyn a feddai caniatad; felly dywedodd boneddwr arall beddyw. Nid oeddynt yn mhell o'u lie. Yr wyf yn enedigol o swydd Devon. Ycbydig flynyddau yn ol cyflawnais yspeiliad ar foneddwr. Lladratais CIOO oddiarno. Lluniais i ddianc oddiar fy nghydymaith, ac yna cuddiais £ 98 yn ngheudod coeden gerllaw, yna aethom i dafarn i yfed. Yr oedd fy nghvdymaith eisiau i mi rami yr arian ag ef, ond rhUdais ef ymaith. Yr oedd yn ddrwgdybus, fodd bynag, ac aeth allan a chafodd ddau beddgeidwad, a dywedodd aruaf, a daethant a chymerasant fi i garchar. Cawsant areaf XI 10s. yn aur ac yu arian. Trodd y dyn fIwa yn* brawf y Frenhioes, a rhoddodd dyetiolaeth yn fy erbyn. Collfarnwyd fi, a ded. ftydl" ft i saith mlynedd o alltudiaeth. Dy- iBQttu j barnydd arnaf ddweyd yn mha le yr oedd yr arian, ond gwyddwn na roddent i mi fwy P8 buaawn yn dywedyd, felly ni ddywedais. Gwawmaethais liedilir blynedd, ac yna cefais docyn caniatad a X14 lis. gan y llywodraeth. Cefaig spri dda nes i'r arian ddarfod, yna gwnaeth. um y goreu o'm ffordd i'r lie y rhoddaswn y 98 penadur, ac yno y cefais hwy, yn ngheudod y goeden. Cefais spri yn iawn tra y daliodd yr arian. Wedi hyny bum yn filwr, ac befyd yn y llynges, ond pa un a oes arnynt fy eisiau eto nis gwn, ac nid wyf yn gofalu." Dyma ddesgrifiad or carcharor, gall arwain gyda'r manylron uchod i'w adnabyddiad mewn Ileoedd eraill Y mae yn ddyn byr esgyrniog, oddeutu 5 troedfedd a 6 mod- fedd o ucbder, a chanddo wyneb crwn, llawn, wedi ei losgi gan yr haul; gwddf praff, gwallt tew ar yr ochrau, ond yn dra thenau ar y top ganddo ymddangosiad un wedi bod ar y mor. CVERGYBI.—Dydd Mawrth diweddaf gwnaeth Mrb. Hughes. Newry street, den party i ddeiliaid Sabbothol y Wesleyaid yn y dref hon. Arlwywyd bwrdd danteithiol iddynt ar y maes yn agos i'r Efail bach, a chafwyd picnic party dyddorol a hvnod gys- urus. Yr oedd tua thri ugain o wahoddedigion yn bresenol. CAEKGYBI.—Taa phedwar mis yn ol drylljwyd y llo ig Sulli," perthynol i Bordeaux yn Ffraine, ar y I rreigiau yn agos i Benrhosfeilw, a boddwyd yr holl ddyn'on oedd ar ei bwrdd oddigei tb dau a ddiangas- ant i'r Ian. Gyda thoriad y dydd y cyniero lii y llongddryllia 1 le, aeth Mr..Toho Owen, Taih-rlon, ffarmwr oedd yn byw y gyfagos i ian y mor, a gwelai y ddau forwr, Bernard Louis a Jean Goillmont, fir y creigiau yn yre^recbu am en bywyd. Aeth vn uuion- gvrchol i'w cynort'iivyo, a llwyddodd i achub y ddau, y rhai a gawant bob ymgeledd yn ei dy perMs?. Mae yn dda genym yn awr gael hY8Lysu i'r darHen- J wyr fod Ymerawdwr Ffraine yn bwriadu anrhegu Mr. John Owen a batbodvn aur. fel tiyrnged c' gydaa- byddiaeth iddo am ei ymdrechion dyngaroi. a'i pry. mwynasgarwch i'r ddau forwr Ffrengig p a yn eu | sefyllfa beryglus ar ol y IlongddryJliad..AreJyjH gweithred fel hyn oddiar law ei Fawrbydi gydym- I deimlad teilwng o gael ei efelychu, ac arddangosiad i amlwg o'i ofal dros ei ddeiliaid yn mhob amgylchitd.

GOHEBIAETHAU. Anioner pOb Uohe?ae.hyn gyfeiriedig fel hyn :— The adkior -,of Yr Amserau," Amserau O'$ce, Liverpool; a tditor. tlythyrau'a fyddant yn cynw?8 arckebion, taliadau • phobpeth o natnr fasnachol, i Mr. John Lloyd, Amserau Liverpool," Ni di'.erbjkif nn llythyr oil fydd traul ei gludiad wedi ei Wgdalu. -¡ t < Ni ivneirsylw 9, bkxx--hw ohabiaeth oddieithriir-yagrifouldd jmiddiried ei pHoabl i'r Golvgydd. Nid yw y a.lyydd y..ymrwymo i ddyehwelyd nnrhyw ye- 0'' f. rntc j^hWlth i'w ystvried fel yn oymeradwyo gwahanol raflftn. B dullwedd y gohebwyr. Md ydym yn yr "Ïed, ""unain )llgyfrifol am olvgiadau •in gohebwyr.

;c-, ,.e' "b li:: Y 11 -B t?h l i .oa „ aid yn y 81 jrawydd hwy- A rhoddi iddynt b ??atwneyd 11 '?;yB.? %HoU o yn   yn 11yft ?BNtME??. ?<y!! ??&aili ?rediool gblwg.. gw, 0 L ? ?lly, pan ??M<b y?)!<& y bwriedir ei ddwyn?lan, yn dal perth. ce?Mm? a Ayw ?Mvad _fyd.,OGd nid J?* ye ?wy??ta M??m<?t. yn fwy frpwrpas, na "MOM '?Uyfr Hymnau at wasanaeth y Methodist- ?.  Bestir 4raebefn thrachefn fod y cyfan yn cael ei   gan deimlad dros $C hos crefydd, ac na arbedir Solpul na thraSerth, mewn trefn i'w ddwyn allan '1fty'ft' ag a fyddo yn c?fateb i amgychiadau y ;i"lIra 11' oes tne gwybodaet. yn gystal a '?<e?U?'cMf)rdd yn mbbth yr en wad. Ond y mae n?o??r&yncyiod! yn ywld i ba ? y pertbyna 'yagri&nydd y lluieltaa hyn, nad ydyw yn ddigon <?ttd (<re<tM?Mt) i greda honiadan or fath, hyd yn ?mW pe 4euent od&wrth ?yf&rwyddwyr yr enwad; yn ,"glm gwol, er eu holl broffes o deimlad ifrx* yr £ #wadfjrp gorbrisio y liyfran hyny drachefn '—yomymu &Inynt.o leiaf, fwy o'r drydedd ran, bag a fvddai yn brM rhesymol am danynt. Onid mwy priodol o lawer fyddai i'r Gymanfa, os yiyw yn credu fod angen ar y wlad am lyfr bymnau Iff fkth, ym ■ymeryd i*i gorchwyl o gasglu a chy. hoeddi llyfr pwrpasol àrei thraul ei hun, fel y gallo y sawl a ewyllysio ei gael, a'i gael am bris rhesymol. ,I if*ollid-yo bawdd werthu y llyfrau a werthir yn awr il& haner coron, am ddennaw ceiniog, a chyda hyny, ..ffe wertbid mwy na chymaint arall o honynt. Byddai lawqt, -ya- fwy anrh-, deddus a gonest i holl aelodau y qfrirfod misol, bob un yn bersonol, ymdrecbu meith- I xm: ysmd darllen yn ieaenctyd eu gwahanol gymyd- OgMthaDt a cheisio coethi ehwaeth y genedl sydd yn :mat ljfrau da, yr hyn a arbodai iddynt y drafferth oJ draddodi rhyw areithiau hirion chwyddedig yn y eyfarfodydd misol, i organmolllyfral1 na ddarllenas •ot^ efallai, erioed mo'u haner, er eu hargymell ar yr ajlwysi. Caent felly barcii gan ddynion call, a di. ohganrch en cymydogion ieuainc, yn lie bod gyda golwg at hyn, lawer o honynt, yn wrthddrychau tos- pttl j naill a diystyrweb y Hall. "¡PI frint sydd o weinidogion a phregethwyr y M6t)Wdi^tfeid yn y Gogledd, nfd yn unig, nad ydynt yo^blaMtori gyda gwahanol sefydliadau addysg yn eu gwntanol drefydd ac ardaloedd, ond bad ydynt erioed wedi gwneyd un ymdrech neillduol gydag unrhyw aefjfdli&d er cyfranu addysg i'r genedl ieuano, a'r rhai hyny yn ddieithria l, yw y rhai a tYnant gaol deddfau y gymabfa a"? cyfarfod misol, pa mor orthrymedig byDag, yn gyfreitbiau i'r eglwvsi. Y mae y wlad yn foddlon i gymeryd ei baddysgu 'all hafrwtiin gan athrawon, y rhai y mae eu llafur a'u diwydtwydd wedi enill ei hymddiried, ond ana y dos- Wrth a nodwyd, y mae broa wedi blino arnynt, a byddai yn fendith iddynt hwythau wybod a chredu hyny. Yn ychwaneg at yr hyn a nodwyd am y llyfr hymnau sydd mown arferiad yn brosenol, mae yn dda genym ddyweyd, fod rhai o'r rhai cymhwysaf i roddi barn ar bWDO fel hyn yn Nghymra, o'r un farn a'r ysgrifenydd, nad ydyw y goreu a ellir gael; y mae wedi dyfod i arfariad yn lie ei well ar gyfrifon pwysig. Y mae ynddo luaws o hymnau na chenir, ac nas gellir yn hawdd en canu bytb, o leiaf, nad yw yn debyg y dygir hwy i arferiad, ac y mae llnaws o hen benillion campus, wedi eu newid er gwaeth ynddo, ac yr ydym yn ystyried hyn yn ddiffyg beius ynddo. Gadawn ar hyn y tro hwn. Nid ydym wedi dyweyd hyn gyda bwriad i daflu un math o ddirmyg ar na obymanfa, cyfarfod misol, na pherson unigol. Ond jr ydym yn credu fod pub un o honynt yn ymddRYo dii lie wrth wneyd yr hyn a nod wyd, ac yr ydym yn credu fod bawl gan y wlad i ddatgan ei barn am ym- ddygiad pob un o honynt mewn ysbryd cariad. METHODIST.

CYSTADLEUAETH GERDDOROL CYFARFOD LLENYDDOL ABERTEIFI. LLUN SULGWYN, 1857. ,tlttarhatl ot rhifyn dtmsd&afCi ttT? 'jJjfid:TDeIaf a wna ei ymddangosiad yw "Zeph-1 ? ;t?«aM.—Y mae Uayer o felode?d yn yrw drwy. ?ii. C'ynghaneddiryddwyadran.naenat yn dda a ?hjt??/on?.?mae? nbrefn yn y dryd- "i' Yn y o}'yr-??. ?? yr aU a'r drydedd ???'?"'???'?yiyn??? A?v?a'r Soptano ;?t<MtM ?? .ya .? ?,? ??. ? ? f<)tM& Nidvliiiia, fel ?'ILI pa mo it -iau'dyt?'?aB yr "Aw? ? *'r ??! ?tlay ?' yabrddy?! yr "ythu< 7 ban .,ltt|ranhra a ?ga8fedaudy!y ? ?! w?i e,gJdo iaen ou, 1 YZ,y feQ lip Ono ?Od aflerweh rhaid iddi ymfoddloni ar yr a4. J?B?? y "° ?y?*'<* anw cynffonog yna ? uw.Heman o? De." Lauan. -Pur arw a cbaled ydyw drwyddi; rhy fach f^iMti'olijfeth acan yn yr alaw. Rhaid i Heman 4? .1 1 1 ?.o tipyn- eto ar gyngbanedd befyd. Mae yr aH Y. y 3ydd ban-y 6fed ar y Hywydd—yn "freol. 8idd; yr ail yp y 5ed ban yr un modd—5 6 ar E B*t<?ot,?lnodarweiniol i F, ddy?asai hwoa fod UMir.r r#Ti r" y 12fed ban heb ei hadferyd na'i phar- otoi-r-dyl*sai gael ei hadferyd trwy i'r Alto ddisgyn i ayda y; 'cord nesaf. Hawyr anwylJ Yn mha le yr- oedd meddwl "neman" pan yn gwisgo yr adran olaf.i chynghanedd ? Dyna y Bass a'r Alto, yn banau 12' ft 13, yn cydsymud mewn Sfedau, nc yn y ban "NtMfBMWn 5frdan perfTaith; a dyna ddau Bed per- rAidi rhwng y Tenor a'r Alto yn y cordiau nesaf. Trail-ftoged. r Jguip.—Dyma bedair ag yr wyf fi wedi eu pigo ^ks fel rhai wedi cael eu hysgrifenu gan yr un Haw, os nad wedi eu oyfansoddi gan yr un pen. Gomer.-Y pen yn cyfansoddi cerddoriaetb ? Bydd- ■ ^rti iyn arfer meddwl bob amser mai cynyrch y gal6n &, .?? > Gwir mai y galon yw ?aoaeUcerfMor- ittth??odymaetipyn o waith 4? pen ? OM4 ei 'rcqion mawn trefn. Ond i adael y ddW yea, a^ae yn bur amlwg mai yr un g?on, pen, a Ph* p? T. 'itt wrth y cyfanspddiadaa hyn; *c y aMMa?j? ?dySi'rawdwr.pwy bvnag ydyw. Y ffaxmv", -j!ffeHtas, Dr. Croft, Jeduthun, a 't'Ma<? ?r ??oreuj?tyw yr eddo Tanser. Y MM 6n yn rfWyddac tmrywiaetbol, ae o gyfansoddiad rhagorol; 'Mfd y mae hefyd wedi eael ei gorfodi i ddwyn mwy o Afoleddan lynghnneddol nakuno" leh*iorydd. Yn yr ?1 a'r 3ydd ban, ceir t?i 8fed dlynól rhwng y "Ls? er Alto, ac un rhwn y Tenor a r Atto pa fodd '.y.!bulbys ar. un ag sydd mor fedrus mevtn cynghan. a thra yr oedd ganddo gynifer o ffyrdd i'w go ma8,yn anhawdcl dyftli*. Dyna y 7fed yn osel ei ddwyn i mewn yn y lOfed ban, ae UI1 arall yn mewn ffordd pur newydd ao anghvmeradwy; èlir y ejffelyb yn y tair ereill; a'r effaith mewn d aingylehiadau-unwaith yn hon, dwywaith yn yr eiddo Dr. Croft, unwaith yn yr eiddo Jeduthun, ae unwaith yn yr eiddo Melitas-yw 5edau dylynol. ceir yn mbob un o honynt wallau, ao ysgogiadau ahQhtjleidion eraill; ond y mae yma arwyddion o feddwl ymchwilgar ac uchelgeisiol, yn ngbyd a gradd 0 litrvddiant ag sydd yn gefnogol i'r awdwr, os ieuanc ydyw, i fyned rhagddo. 1 Gomer.-I ba le mae'r pedair hyn i fyned ? Ieuan.—0, i'r fasged flaenaf, bid sicr. Dowch, lanciau, rhaid i ni frysio, onide dyma Ile byddwn ni hyd ddydd Sul. Pwy sydd nesaf ? utv.-Ionor Bach. Goirter.kha I Dyma yn hon un o'r pethan gwaeth na diles hyny mewn ton gynulleidfaol-un o'r "despots bychain" y soniechjchwi am danynt,y rhai ydynt wrth swydd yn gwneyd dynion yn ffyliaid yn y cyfarfod arefyddol-y repeats. o (lditrif; ond dyma'r unig un o fewn y lot ypl^a bet& a wneir o'r gwr bach ? grogi fo ar unwaith; y maa efe a'i holl .ItU gwnayd gwerth eu crogi ganoedd o weith- JEL V.-HMCW—N1 IPTO. truahi ei ladd, poor fellow, ag yntau et huoan. Colli'r dd.-w wnaeth e; druan, mae'n «W>yg.. Gomer.—Wei, eled yntau i'w ffordd, ac na ddang GftpA ai turneb mwy mewn He oY fath yma; onid oes iddo fe odigon o waith yu holl faesydd eangtaith ri gin, yr -ganthem, y glee, a'r oratorio, heb ddyfod i gtwj'dto y ffordd hoc, lie mae ei le yn well na'i pami? ) letian.-A oes genych chwi sialc ? Tynwch ddau ystripyn gwyn yn groes i'w gefn, a gollyngwch ef i ffordd, i bel ei hetynt." Kid oes yma ddim neill- duol ar ol. Tlawd a gwallus yw y gynghanedd ei phrif wnllau ydyw defnyddiad anmbriodol o gord y 4 6, ac 8fedau dylynol. Basg. 3. Ilitiv.-Ehedydd. lettait,Alaw rwydd a da iawn; trueni oedd ei phriodi a'r fath gynghanedd "ieuo yn anohymarus" fu yma yn sicr ddigon. Sfedau dylynol rhwns yBass a'r Alto yn banau 2, 3, 7, a rhwng yr Alto a'r Soprano ya ban 10. Darllened Ehedydd gryn dipyn eto ar gynghanedd, a sylwed ar veithiau y rhai blaenaf yn y gelfyddyd. Basg. Rhif 3Jsydd yn ei aros y tro hwn. Arhoswch, Gomer; ns, rhaid i'r alaw yna gael yr 2il fasged. > HHW.—Mozart. rtian.-Na, nid fel byr y baa-«»i Mozart yn ys- Aamh, o'r ilbisiau ydy y lled-dybiwi uchaf v,1. fed Ito anau 1~ eiaf; afi Jai s E leiaf y dyw lae'n debr Ig. 0t ,_<4 yn'6?au 9, 1,O a ? fod yn lit»1 yn ban J 2, gy^a chord cynredm Ile I Byd?ai yn f??Y-betb fohy fel y mue tb.m beth ca? Hall. Basg. 2. HdW.-Y l?ongoi!h. ,_?  go  t? --d tm aly?yg go lew M? yr of& os yn t?so ?t&edin, yn 1 hyd Y ld ban; yno mae y Tenor yn cymeryd He y Bass yn bur afrosgo, ac yn y ban nosaf ceir yr Alto yn ymddyr- chafu y ffordd na ddylai uwahlaw y Soprano. Ceir 8fedait dylynol rhwng y Tenor a'r Soprano yn banau 12 a 13, a 5edau dylynot yn y ddau gord nesaf rhwng y Bass" a'r Tenor, ao yn y nesaf at hyny rhwng y Bass a'r Alto. Adnabydda hon ei lie yn Basj. 2. Huw.-Morgan heb Wraig. I euan.—Druan gwr! A oes neb o ferched Efa a gymer dragaredd ar Morgan ? Diau y canai lawer yn well wedi hyny. Ofnwn y bydd heb y wobr y tro hwn, o achos ei fod "heb wraig." Y mae ganddo Alaw ragorol, ar yr un pryd o ba le y daeth hon tybed? ai posibl ydyw iddi d-,Iyfod o'r un ffynonell a'r gynghanedd garpiog yn mha un y mae wedi ei gwisgo? Feallai; ond y mae ya anhebyg. Nid wyf yn gwybod pa le i ddechreu nodi gwallau y gynSthan edd. Tybiwn mai yr Alto yw yr uchaf, a'i fod i'w ganu fel y mae yo 'ysijrifeotfdig; os felly, gwae i beirianau lleisiol y neb a'i cynygio. Dylasai y nodau cyntaf gael eu bysgrifenu wyhawd yn is; nid cymer. adwy gwaith yr Alto yn esgyn uwchlaw y Soprano yn yr boll adran hon, yn gystal ag yn banau 5,6 a 13. Heblaw ysgogiadau direol yr Alto yn yr adran gvntaf, ceir cord anngramadegol yn yr ail fan yn y Tenor, pa un a gynyrcba 5edau dylynol rhwng y Soprano vntau twyll berthynas rhwngy Bass a'r Soprano yn banau 3 a 4; 7fed heb ei adferyd yn ban 4; 8fedau dylynol rhwng y Biss a'r Tenor yn banau 4 a 5; 5edan dylynol rhwng y Bass a'r Tenor yn ban 6, twyll-berthynas rhwwg y Bass, yr Alto a'r Soprano, yn y rhan fwyaf o'r 3edd adran, <fec. RhaicWi bon, oherwydd amlder ei beiau, er fod yr alaw yn bryd- ferth a melodus, gymeryd ei lie yn y 3edd fasged. Diofalwch, mi dybiwn, fu y prif achos o hyn. Huzo."Barddas. lettan.-Rhaid i mi ymfoddloni, mi welaf, er fod gradd helaeth o dlysni yn yr alaw hon eto, ar nodi gwallau ei chynghanedd mewn pensil ar y copi; a gosod ei rhan hithau yn y fasged rhif 3. Huw.—Moab. leuan.-Alaw go dda, yr ail a'r drydedd adran yn enwedig. Mae y gyntaf a'r ail, oherwydd eu tebyg rwydd diweddebol, yn dinystrio eu gilydd, a'r C Ion yn niweid y drydedd yn ei handwyo hithau. Cyf rwng na ddylai gael ei ddwyn i fewn i brif lais ton gynulleidfaol, ar un cyfrif, yw yr eilfed mwyedig os oedd eisleu trawsgyweirio i D leiaf yn y lie yna. dylasai y B gael ei naturioli; ond nid perthyn i D y mae y gynghanedd, eithr i B leddf fwyaf, ond fod yr E heb ei lleddfu. Lied anniben ydyw trefniad yr holl adran hon. Tlawd yw y cord cyntaf yn y don heb ei 3ydd; felly hefyd y mae y cyntaf yn y 3ydd ban gweithir yr ail adran yn dda a hollol reolaidd. Bassred 2. Pa sawl un sydd eto yn ol, Huw ? Haw.-Dim ond dwy, un gyda'r ffugenw Disgibl Blwydd, a'r Hall Creiddyn. Ipuan.-Bydd y Disgibl hwn yn gyfansoddwr rhagorol erbyn y byddo yn ddwy "flwydd," os claw rhagddo yn yr ail fel y daeth yn y gyntaf. Mae ei alaw yn syml a cbyrnhesurol, ao yn cynwys cryn dipyn o amrywiaeth mewn cylch bycban. Mae cyng. hanedd yr adran gyntaf a'r ail ya llawn a da iawn, yr olaf yn ganolig, a'r drydedd amryw raddau yn wael. ach. Gyda'r gynghanedd bresenol, mae yr ail gord yn ban 9 yn anmherthynasol-cord y 6fed ar y cy- weirnod; y nesaf sydd gord cyffredin Ilywydd G fel cyweirnod newydd. a dylai ei 3ydd fod yn fwyaf; y nesaf sydd afreolaidd—cord y 7fed ar D, neu 5 0 ar F Ion, a ddylai fod; mae y ban nesaf i gvd yn an. ngramadegol; perthyna y Bass i C, tra y perthyna y Tenor a'r Alto i G. Rhaid i hon, pa fodd bynag, gael lie yn y fasged flaenaf. Y nesaf a'r olaf, yw Creiddyn, gan yr hwn y mae alaw dda a dirodres, ond eto heb ddim neillduol o afaelgar na nertbol ynddi. Maej gynghanedd, hefyd, yn amlygu gradd owybodaeth a medr. Wedi cynghaneddu yr adran flaenaf yn rhwyda a rheolaidd, collodd y flordd yn y 6fed ban; yn lie 3 4 6 ar eilfed y cyweirnod, rhodd- I odd yntau y cord cyffredin, a thrwy hyny aeth i'r fagI, o ba un ni ddaeth allan cyn gorphen yr adran— 5edau dylynol rhwng y Bass a'r Tenor yn y flfed ban, "y ikod arweiniol yn cael ei ddybla yn y 7red ban, a 5edau dylynol rhwag y Bass afr Tenor yn y 7fed a'r 8fad ban. Trawsgyweirio i'r llywydd a ddylasai Creiddyn yn y lie hwn. Mae y don hon mor ymddi. fad o" waHau cynghaaeddol ag un yn y gystadleuaeth, ond nid yn gyfartal i amryw o rap ei halaw. Gosod, er hrjaBasg. Rhif l. 'Govtg. Dyna byna,9 orcliwyl Jrosodd eto. le ua qe, fy I anwyl i; mae'r I ? y 'Pa un yw y gorchwylwwwrjm Oleto. Y p vnc yw, Pa un yw J goten? Pa* un' feddyliech tlnvi'ch dau a aeth a'r maen i'r wal yn yr ynidrechfa hon ? Huiv.-Gadoweli i ni fwrw un olwg dros y basgedi yma eto; mae'n anmhosibt bron cadw mewn cof y beiau a'r rhagoriaethau oedd yn mhob un. Qomer.—Yr oeddwn i'n meddwl ar y dechreu, fod yma sypyn o gyfansodditdau pert a rhagorol dros ben ond ar ol gweled yr holl farciau yna ydych chwi wedi roddi ar hyd-ddyn' nhw yn mhob man, wn i, ar fy ngonestrwydd i, beth i'w ddweyd. Mae'n anni. chonadwy bron gwneyd dim byd na fydd un yn "rboi ei droed ynddi," fel Ý dywedan' nhw, gan mor ami yw y trapiau sydd wedi eu gosod gan yr Albrechtsberger, y Chernbini, y Fetis, y Marx, a'r holl gethern yna. Chredaf fi yn fy myw fod angenrheidrwydd am gadw pob rheol a osodwyd gan y bob! yna, mwy nag a osodwyd gan Datydd ap Edmwnt gyda golwg ar Farddoniaeth. Paham na chaiff dyn ganu a bardd. oni fel y bydd ei galon yn ei ddysgu, heb fod yn ddarostyngedig i ryw fil a mwy o ddeddfau caethion felly? O'm rhan i fy hun, er pob peth a ddywedas och chwi, yr wyf fi yn meddwl mai ton go dda yw bono ag y rhoisoch chwi homili oddiwrthi ar dwyll. bdrthyuaa. Dyna'r orea gen i, beth bynag. Beth ,t.. y ffugenw wrth hono ? H.Britbon, y dalwa awdwr hono ei ban. Yr wyf finau yn meddwl mai ton dda yw hono; ond gwell genyf fi ar y cyfan, yw ton Iorthyn. Beth yw eich barn chwi, Ieuan ? leuan.-Fe ddichon fod rhywbeth yn eich sylwad. au chwi, Gomer, mewn perthynas i luosogrwydd a chaethiwed deddfau; a rhaid addef fiod y prif gantor- ion yn cymeryd trwydded i dori Ilavier o fAn reolau yn fynycb, ac yn ffurfio deddfau iddynt eu hnnain. Pell iawn oddiwrthyf fi ydyw dweyd dim yn erbyn hyny; a bydd can* croesaw i chwitbau, o'm rhan i, wneuthur yr un mo Jd, ond i chwi fod yn sior yn gyntaf eich bo r yn deall y deddfau sydd wedi yr eosod, ac ar ba beth y maent yn sylfaanedig. Am eu oreu yn y gystad'euaet'i hon, nid mor hawdd ydyw penderfvnu. Yn gyraaint ag nad oes yma un yn mhsll iawn yn mlaen ar y lleill i gyd, nac un ag sydd ya hollol deli wallau, yr unig ffordd i ddyfod i ben a'r gorchwyl ydyw, edrych yn mha un y mae lleiaf o wallau yn nghyd a mwyaf o ragoriaethaa. Y mae ton an Iorthyn, leuan Bach, Disgybl Blwydd, Jeduth- un, ifrc., ac eraill, yn teilyngu sylw a chanmoliaeth ond yr oreu ar y cyfan, wedi rhoddi pob peth yn nghyd, ydyw yr eiddo BRITHON. 0 leiaf, dyna fy marn i. AT BWYLLGOR CYFARFOD LLENYDDOL ABERTEIFI. Foneddigion,-Wele uchod yr ymgom a fu yma ar y cyfansoddiadau cerddorol a ddaothant i law-26 mewn niter. Amcenais roddi ustrti deg hyd eithaf fy ngallu, yn nghyd a gwneyd rhai sylwadau a allant fod yn fuddiol i'r ymgeiswyr mewn amser dyfodol. t Eicb ityddiawn wasanaethydd, IEVAN GWYIJT. Liverpool, Mai 21ain, 1857. IET?AN GWYL.LT.

Y "WHITE STAR." -Dvdd-Mawrth diweddaf hwyliodd y llong ysplenydd hon tua Melbourne. Yr oedd ganddi ar ei bwrdd 700 o deithwyr heb- law ei dwylaw,*y rhai oeddynt 88. Dydd Sadwrn yliodd y Miles Barton, yn yr hon yr oedd 350 eithwyr. Y nesaf o longau ardderchog y linell nan fydd y Monarch of the Sea," yr hon sydd 0ito prysur lenwi; y mae i gychwyn ar y 19eg o Orphenaf. •

J. LLOYD DA VIES, YSWAIN. I At Olyyydd yr "Amierau." I SYR,—Gwelais erthygl yn eich rhifyn diweddaf ar Gyurychiolaeth Sir Gaerfvrddin, gan un Gwilym a chan fod ynddi gamddarluniad o fleitbiau eglur, hyderaf y caniatewch i mi le yn eich newyddiadur i amddiffyn y gwir. Ni fuaswn yn meddwl cymaint am hyny ar gyfrif yr ysgrif dan sylw, yr hon a wnaed gan laslanc dibrofiad, fel yr ymddengys oddiwrth ei wallau gramadegol; ond y mae yr un pethau we ii cael eu dywedyd gan eraill am na wyddent yn well. Dywei Gwitym fod Mr. Lloyd Davies wedi cael ei droi allan o'r senedd fel un annghymwys ac an nheilwng i gynrychioli bwrdeisdrefi Sir Aberteifi." Ond nid ei droi aH?M a gafodd, eithr encilio a wnaeth I "? ? 0 e?hun, yn cymeryd y drafferth i gynhyrfu *?n trwy etholiad; ae er fod gan Mr. ugh lawer o gyfeillion, y mae yn amhens -it bwjf* yn eu hamcan pe daethai LNf r. LI. :'r,tol-' h -Han i'w gwrthsefyll. A chyda golwg ar i(4«r Mr. Lloyd Davies, nid oesnebyn mhlith v "enedd ediweddaf, nac yn mysg darllen wyr w vt adrmdiadau seneddol trwy y deyrnas, fynyd ei gymhwysder a'i deilyngdod *1 jMewr trwirionedd, addefir gan jKhl^ dlatk Dy, pa beth bynag yw eu golygiadau politic ifdd, na ba neb cymhwysach na Mr. Lloyd Ðlmés erioed yn cynrychioli y Cymry. Pan y oodai .of 4ft ei draed, byddai yn ddystawrwydd trwy yr holl JJj i wrandaw arno; ac yr oedd yr hyn a ddywedai Pyn cael ei werthfawrogi gan aelodau y Ty uwchaf, ie, gan uchel swyddogion y Goron. Ac, yn wir, fel yr addefodd rhai oi wrthwynebwyr yn yr ardaloedd hyn, gurmod o gymhwysder a medrusrwydd seneddol oedd ynddo, yr hyn a barai iddynt ofni ei ddylanwad yn y Ty. Ac y mae fod Gwilya yn ameu talent ac athrylith Mr. Lloyd Davies, ac yn son am foneddwr arall fel un o dalentau gorddysglaer," yn brawf nad yw ef yn adnabod yr un o'r ddau. Yn nesaf dywed Gwilym fod Mr. Lloyd Davies wedi twyllo Ymneillduwyr Sir Aberteifi, trwy dori yr addewid a roddodd i ddyddimu y dreth eglwys." Wrth bwy, ac yn mha le, y gwnaeth efe yr addewid hon ? Gwelais lawer gwaith yn yr Amierau, ac mewn cytioeddiadau eraill, fod Mr. Davies wedi addaw yn llys Aberteifi, os etbolid ef i'r Senedd, y byddai iddo bleidio unrhyw ysgrif i DDYDDIMU y dteth hon." Ond y gwirionedd yw, na addawodd ef erioed y fath beth, ac na feddyliodd am ei addaw. Yr oeddwn yn bresenol yn Aberteifi ar y pryd, ac yn sylwi yn fanwl ar bob gair a ddywedwyd yno gan y ddwy blaid, a'r hyn a ddywedodd Mr. Dav es yno gyda golwg ar y dreth hon, yw yr hyn ag y clywsom ef yn ei ddywedyd amrai weithiaa o'r blaen yn ei dy ei hun, ac mewn festri blwyfol, sef, ei fod yn dymuno yn fawr weled cyfnewidiad ar y dreth hon er esmwythåu ar gydwybodau yr Ymneillduwyr; ac os na fyddai i neb arall gynyg mesur er peri cyfnewidiad ynddi, y cynygiai efe hyny ei hun." Yn awr nid oes yma un gair am ei dyddimu hi, ond am ei chyfnewid y mae ef o'i ffurf bresenol. A thrwy ystod ei gynrycbiol- aeth efe a ymddygodd, a ysgrifenodd, ac a siaradodd yn gyson a'r addewid hon a phan nad oedd neb arall yn cynyg ar hyny, efe a ddygodd ysgrif ei hun o fiaen y Ty, yn yr hon yr amcanai ei newid mor bell fel ag i ryddhau yr Ymneillduwyr gwirioneddol oddiwrth orfodaeth i'w thalu. Er maint y cahIll sydd ar y boneddwr teilwng hwn, yr wyf yn sicrhau, a gwna cannoedd hyny heblaw fi, mai dyna y cwbl a addawodd, yr hyn yr ymdrechodd hefyd i'w gyflawni. Pe buasai Mr. Davies yn edrych ar ei fantais ei hun, buasai o les annhraethol iddo ef bleidio ysgrif Syr W. Clay i ddyddimu y dreth, am y cawsai felly, fel perchenog ugeiniau o'r ffermydd goraf yn y wlad, chwanegu swm y dreth hon mewn amrai blwyfi at ei rent; ond gan wybod mai eiddo yr eglwys yw hon, nid allai o gydwybod bleidio Syr W. Clay i'w dy. ddimu hi, er yr ewyllysiai newid ei ffurf bresenol er boddhau yr Ymneillduwyr cydwybodol. Gellid meddwl oddiwrth ysgrif Gwilym fod Mr. Pugh yn rhagori yn fawr ar Mr. Lloyd Davies. Ond yn mha beth ? Nid mewn politics, canys y maent o'r un lliwiau. Nid fel cymydog haelionus, bydd i dyIoiion yr ardaloedd, a'r holl weithwyr trwy y broydd, brofi yn amgen. Nid fel ynad doeth a cbyfiawn, bydded i ynadon a gwerin siroedd Ceredig on a Chaerfyrddin fed yn farnwyr. Nid fel meistr tir, y mae ei holl denantiaid yn barod i sefyll i fyny fel un gwr i'w amddiffyn. Nid fel pleidiwr crefydd, edrycher ar yr eglwysi a adeiladodd ac a adgyweiriodd, ac ar y capeli perthynol i bob plaid a godwyd ar ei feddianau. Nid fel gwladgarwr, sylwer ar v ffyrdd, y pontydd, a'r rheilffyrdd ag y bu ef yn brif offeryn i'w gwneuthur. Mewn gair, ni fy Id i neb ag sydd yn adnabod Mr. Lloyd Davies ei ddiystyru ar y eyC. rifon hyn. Ni ddymunwn ddywedyd dim yn an. tnharchus am Mr. Pugh na Mr. Price; ond y mae dynoliaetb, gwirionedd, a chrefydd yn galw arnoin i ddyfod i'r maes i amddiffyn cymeriad boneddwr teilwng fel Mr. Lloyd Davies. I CARDI. I

I CYFRIFIADAU A THWYLLIADAU TRETH.I EGLWYSOL. I AT OMGYDD YB "AMSERAU." I SYR,- Y mae yr adroddiad a ddodwyd y r wythnod ddiweddaf ger bron Arglwydd Palmerston gan Fwrdd y Lleygwyr yn ymddangos fel wedi ei fwriadu i ddangos, yn laf, Fod yr Eglwys yn cael oddiwrth y dreth eglwys gyllid penodol" oddeutu 4>350,000 yn flynyddol; yn 2il, Fod y swm yma yn anhebgorol angenrheidiol er gwneuthur darpariaeth mewn "pethau angenrheidiol" i'r Dwyfol waSanaeth. 3ydd, Os bydd i'r trethi gael eu dileu, nad oes gan yr eg- lwys unrhyw adnoddau eraill i gyfiawni y diffyg. Ac yn 4ydd, Fod y dreth eglwys yn cael cydsyniad 95 y cany o'r plwyfydd. Mae y pwyllgor yn proffesu saitio y canlyniadau hyn ar y dychweliadao sydd yn awr o flaen y senedd o ba rai ymddengys i mi nad ydynt wedi gwneuthur ond defnydd prin. Yr wyf yn cyfeirio at ddychweliadau Arglwydd Robert Cecil a Syr W. Clay yn Chwefror diweddaf, a'r eiddo Syr G. Grey yn y rriia hwn; a ohyda'ch cenad chwi, ym. drechaf lenwi i fyny y braslun & pha an y mae y pwyllgor Wedi ein ffafrio. ] af. Nid oes un prawf ger bron y cyhoadd o'r swm o dreth eglwys a gesglir yn awr. Y dychweliad dis weddaf ydyw yr un am 1854, pan yr ymddengy. oddiwrth bapur Syr G. Grey nid yn "oddeutu £ 350,000 ond yn X35,000-Ilai o £ 214,650. Ym- ddengys hefyd yn gryf nad yw y swm yma yn un y gellir dibynn arno am y dyfodol, gan fod lleihad par- haus wedi bod o 1832 i lawr. Yn y flwyddyn hono safai yn £ 446,495. 0 1832 i 1839 parhaodd y cyn- hyrfiad, yr hwn a ganlynwyd gan achos enwog Brain- tree. Dan ddylanwad y cynhyrfiad hwn syrthiodd y swm fwy na £ 88,000—i £ 363,103. Yn ystod y pym- theng mlynedd y bu achos Braintree yn anmhender- fynol, yr oedd math o gysgadrwydd mewn brwydrau cyfarfodydd plwyfol, neb yn gwybod gxuuoedd mwy- afiaethau cyfarfodydd plwyfol; ond er byny, erbyn diwedd y tymhor hwn (1854) yr oedd y swm w di dyfod i lawr drachefn f-i8,000 yn rhagor—i £ 314,659. Er 1854, dan awdurdod achos Braintree, adfywiwyd a chyfundraethwyd y gwrthwynebiad i'r dreth. Mae yr effaith yn nodedig, ond nid oes unrhyw brawf i ddangos pa faint yn rhagor y mae y swm wedi dyfod i lawr. Sit. Pa faint bynag ydyw y swm os oes unrhyw gyfran o hono mewn gwirionedd yn angenrheidiol i, ae yn cael ei drenlio mewn pethaa angenrheidiol er Dwyfol wasanaeth," nid ydyw hyn yn ganlyniad a ymddengys ar wyneb y dychweliadau hyn. Dylai ymddangos wrth ddychweliadau Syr W. Clay yn 1853-4. Mae y papur hwnw yn rhoddi y swm a dderbyniwyd, yn gwahaniaethu y ffynoneilau, a'r swm a dreuliwyd, yn gwahaniaethu dulliau y treul- iad. Y swm a dreuliwyd ydoedd £ 464,560. 0 hyn aeth adgyweiriadau, adeiladu, a gwelliadau. yn sior dim mwy, ac yn wir yn amlwg lai na X,232,418, y gweddill yn cael ei broffesedig wario i gyfranu at gysur personol a gorddigonedd yr addolwyr cynull- edig,—gas, organau, a phlwy-weision, ac felly yn y blaen. O'r E232 418 hyn ymddengys fod £ i70,195 wedi eu talu heb ddefnyddio y dreth eglwys o gwbl, trwy offerynoliaeth y derbyniadau o ffynonellau eraill," h.y., meddianau eglwysig, ardreth eisteddle, oedd, a thansgrifiadau gwirfoddol. Nid oes gan hyny ond gweddill o X62,223 i'w ddarpara. Pa faint o'r gweddill hwn, carwn wybod, a wariwyd mewn adeil- adu a gwelliadau, pethau, nid rhaid dywedyd, tu allan i derfynau treth-eglwys. Y mae yn bosibl fod y cwbl. Os felly, aeth pob ceiniog o'r £ 314,659 a godwyd y flwyddyn hono trwy dreth eglwys i dalu am esmwyth. der personol addolwyr Eglwysyddol. 3ydd. Ymddengys yn derfynol wrth ddychweliad Syr G. Grey fod eisioes gynydd yn ffynonellau eraill o gy] I id eglwysi, i swm yr hwn yn agos a orbwysa y golled mewn treth eglwys yn ystod pymtheg mlynedd diweddaf y dychweliad. Agadael allan swydd Middle- sex, yn yr hony deallwyf fod y diffyg yn neillduol. y mae cynydd dros yr holl deyraas yn y derbyniadau oddiwrth feddianau eglwysi?, nrdreth eisteddieoedd, a thansgrifiadau yn ystod 1839—54 o £ 48,397, bron yn cwbl gyfateb i'r golled yn y dreth-eglwyg yn ystod yr un amser. Yn wir ymddengys yn segar ddywedyd nad oes gan yr Eglwys adnoddau cynorthwyol o gyllid. Yn 1851 yr oedd ei heisteddleoedd uwchlaw 5,000,COO. Bvdd yn gyfeiliorni, meddyliwyf, ar ochr gwastraff i broffesu fod 2,000,OOOjo'r rhai hyn yn eisteddleoedd rhad. Byddai i ardreth. o 2s. yn y flwyddyn ar y gweddill godi yr holl swm a dreisir yn awr trwy dreth eglwys. Y mae taliad cyffredin Ym. neillduwr yn LIundain am ei eisteddle o 53. i 7s. 6e. y chwarter. 4ydd, ac yn olaf. Ymddengys oddiwrth ddychwel- iad Arglwydd R. Cecil fod atebion wedi eu derbyn oddiwrth 9,672 o blwyfydd, 408 yn unig o ba rai a wrthodent dreth eglwys, yn gadael meddiç 8,280, neu 95 y cant o'r cwbl, "fel plwyfi. yn caniatau y dreth." Y mae cyfrifiad gofalus o restr personiaid y Hwyddyn ddiweddaf yn rhoddi holl nifer y plwyfydd yn 16,543, felly y mae y 95 y cant bostiedig yn dyfod i lawr ar unwaith i'r haner. 0 berthynas i'r haner anil nid oes prawf o fath yn y byd, ond yn nnig y bydd yn debyg y tery eich darllenwyr fod colled o yn agos i E-50,000 mewn treth eglwys yn beth nas gellir prin roddi cyfrif am dano trwy wrthodiad dim ond 408 o blwyfi. I gyfiawnhau y fath dybiaeth byddai yn ofyn- ol cael cyfartaledd plwyfol o dreth eglwys yn cyraedd i £120, swm a ymdden jys oddeutu chwe gwaith y swm gwirioneddol. Y mae yn canlyn, gan hyny, fod dychweliadau y blaid dreth-eglwysol a'u cymeryd ar en gorea, yn methu profi bodolaeth y dreth eglwys, wedi pymtheng mlynedd o gynhyrfiad anmhender- fyoo}, mewn mwy na haner y plwyfydd yn Lloegr a Chymru. Mae y plwyfydd yn mha un y dywedir fod y-dreth yn dderbyniol gan y plwyfolion yn beth ni chofnodwyd gan Bwyllgor y Lleygwyr. Ood yr wyf yn beiddio dodi ger bron y boneddigion hyn pa un a ydoedd dychweliad Arglwydd Robert Cecil mewn gwirionedd yn ysgrif a ddylesid ddodi ger bron Arg. Palmerston bob eglurhad. Nid ydyw yn ddychwel iad o'r fath ag a hrchwyd gan Dy y Cyffredin. Yr hyn a archodd y Ty ydoedd dychweliad o enwau y plwyfi hyny ag oeddynt o fewn bwrdeisdrefi seneddol, yn mha rai unrhyw amser yn ystod y pymtbeng mlynedd y gwrthodwyd treth eglwys, 80 er y pryd y peidiwyd ei chasglu. Y mae Cambridge, Exeter, a Liverpool yn samplau pa mor bell mewn gwirionedd y ceisiwyd hyn. Y mae gan y trefydd hyn driugain ac wyth o blwyfi neu ddosbeirth. Rhydd y dychwel- iad iddynt un plwyf bob un; ac nid yw y gofyniad a roddir i'r awdurdodau gwladol yn gyfryw ag i sicrhau, yn absenoldeb atebiad, fod y gwirionedd wedi ei gael. Yr atebiad cyffiredinol ydyw Ni wrthojwyd nen "naddo," ac yn ol fel y mae cwestiwn wedi ei ffurfio, v mae yn amlwg y gellir rhoddi yr ateb hwn yn mhob amgylchiad yn mha un y caniatawyd treth eglwys unwaith yn y plwyf yn ystod yr holl bymtheng mlynedd. Gofyna y cwestiwn pa un a wrthodwyd treth eglwys yn ystod y pymtheng mlynedd, ac a beidiwyd ei ehasglu ?" Ydwyf, Syr, eich nfydd was, CHARLES JAMES FOSTFB. 2, Serjeant's Inn, Fleet-St., (a.C.) Mehefin 23, 1857.

ETHOLIAD SWYDD CAERFYRDDIN. I At Olygydd yr Amterau. I Llandilo, Mehefin 21ain, 1857. Syr,—Yr ydym am gyflwyno ein gwresocaf ddi. olehgarweh i chwi am eich gwasanaeth bwysig i'n sir yn ystod ein hetholfad diweddaf, yn nghyda rhoddi i chwi a miloedd Gwyllt Walia ychydig o banes y frwydr. Cyn i gor oh eindiweddar gynrychiolydd gwbl oeri wele ddeclaration of tear allan gan Mr. J. L. Davies, yn hysbysu yr ymladdai nes colli y dyn diweddaf, ba gyda'r brys a'r diwydrwydd mwyaf yn amoanu trefnu ei fyddin, ond yn anffodus ychydig iawn a addawodd ymuno, yr oedd rhyw un o Ceredigion wedi rhoddi bloedd yn udgom yr Amserau (diolch iddo am hyny) nes oedd y gwersyU oil mewn dyryswch, yna cynal- iwyd eyfarfod yn Nghaerfyrddin er trio dewis dyn addas heb gael brwydr deg, ni soniaf am y oyfarfod hwnw, ond hysbyeu i'r swydd o gwrbwygilydd brofi mewn gweithred nad oedd pob peth yn iawn. Diau y buasai gwaith y cyfarfod hwnw yn black spot ar y dref am oes neu ddwy o leiaf, oni buasai iddynt agos bob un droi.yn volunteers yn myddin Pugh. Ar ganol y cyfarfod aeth amryw o'r boneddigion allan o'r cyf- arfod er myned tua Manorafon i roddi gwahoddiad i David Pugh, Yswain, i ddyfod i'r maes. Methodd ei deimladau wrthsefyll eu taerineb, addawodd y safai yn wrol yn ol arfer ei genedl er dyddiau Caswallon gynt, a chyn byny. Er cymaint oedd yr anogaetbau a gafodd, dyma y waith gyntaf y gwnaed ei fwriad yn gyhoeddus, er bod y llall agos bythefoos ar y maes cyn hyn. Daeth i Landilo dranoeth a phan aeth y peth yn bysbys dyma y trefolion bob un allan ar eu heithaf, y boneddigion yn ffurfio yn gommittee er trefnu y byddinoedi. Daeth anerchiad Pugh allan, a dyma y byddinoedd yn ymgasglu newyddion ar ol newyd lion o bob cwr i'r ynys, rhai gyda'r telegraph ac eraill trwy y Post, nes oedd byrddau neuadd y committee yn orlawn, braidd y gallesid cael amser i'w darllen. Gwelwyd yn fuan fod pedwar ar bym- the- o bob ugain o leiaf gan Pugh, a rhag i chwi feddwl mai gormodiaith yw hyn, rhoddaf fraslun i chwi o'r byddinoedd unedig er rhoddi mantais i chwi farnu pa fodd y mae pethali yn bod. Yn gyntaf daeth pum byddin fawr o volunteers allan, sef y Methodistiaid, yr Annibynwyr, y Bedydd- wyr, y Wesley aid, a'r Unitariaid, ac nid rhyw fyddin lwfr ddigalon ydoedd hefyd. Yn nesaf daeth hen fyddin fawr y reform o Rhydodyn i'r golwg, ac ar y tarawiad dyma y* Oxford Blues, byddin fawr Tregib ar y maes, un o linach yr hen Brychan Brycheiniog yw Gwyn Hughes. Erbyn hyn dvma fyddin ddi. guro Dinefor (nn o achau Rhys ap Tewdwr yw Argl- wydd Dinefor) yn nesaf daeth byddin y Gelliaur, wyr yw hwn i'r gwr a drechodd y Ffrancod ger Aber. gwaen, a byddin o hen wrachod a'r clogaa cochion gynt. Yn eithaf cynar daeth byddin ffyddlon J. L Davies, Yswain, Caegtas, i'r golw*, a byddin hardd Aberglasnaws, gan Mr. Cecil Harries; anhawdd croniclo gyda threfn yr oil. Yr oedd Cosaciaid Gwinfe a'i hamgylchoedd gan y gwron Lewis, a'r Highlanders gan Davies ddewr o'r Neuadd yn y golwg. Yr oedct Abermorles, a Thanyrallt, a Thai iares yn eu Hawn arfogaeth. Yr oedd Morrisiaid mawr Caerfyrddin, Nevil, Llanelli, Powel, Maesgwyn, Lewis, Clinview, Beynon, Trewern, Duluson, Clinhir, yn nghydag ugemiau eraill, nes oedd pobl fwyaf ad- nabyddus i'r swydd yn credu pe buasai Mr. Davies yn sefyll y frwydr, na welwyd y fath etholiad yn yr oes hon, ond gwelodd yn dda i encilio i gysgod ei gommittee yn Nghaerfyrddin, ac yno mae yn debyg y llechodd tra y cafodd ein gwron y fuddugoliaeth yn bar ddidaro. Pan ddaeth dydd yr etholiad yr oedd y dref, set Llandilo, wedi ei haddumo a bwaiu o'r ooedydd bythwyrddion, yn nghyda blodau amryliw, banerau yn chwifio o'r ffenestri. &c., i'w roosawu Oddeutu deg o'r gloch dyma y iyddin yn ymffurfio y tuallan i'r dref; tybiaf fyd y dosparth cyntaf, y gwyr traed, dan olygiaeth y gwron diguro J. P. Lewis, Yswain, Llandilo, a'r gwyr meirch dan dywysiad yr hen filwr enwo? Rhosmaen, a gwyr y cerbydau a ar. weinid gan J. L. Popkin, Yswain. Diau y buasai yr olwg arnynt yn ddigon i suddo calon hen filwr, er i ryw un o blant Hengist geisio ei iselbau yn an 0 bapurau Abeitawa. Chwi welwch i ni anfon y dyn mwyaf rhydd ei egWyddorion, mwyaf eang ei dalent- au a'i ddawn areithyddol a anfon wyd yn ddiweddar or swydd hon i'n cynrychioli, a dymunwn iddo sefyll dros egwyddorion rhyddid a chyfiawnder, yr hyn a wnaeth trwy ei oes hyd yn bresenol; a chun i chwi ddod i'r maes i gyhoeddi y frwydr, cyfiawnder yw i chwi gael oyhoedldi-y fuddugoliaeth. I Ydwyf, yr eiddoch, I DAFYDD DDU O'B DE. I