Yr Amserau

t: H ANE S EHYDDERCH PRYDDERCII, NEC htf. L-A DDBNOYS T MOOD T DYGWTD BHTDDEKCS I > RYNY, A(; Y CYCHWYXODD ODDICARTREF. t, Dyrna'r amser bron wedi dyfod i ben Nid oes genyf ond heno i fed dan gronsrlwyd fy rhieni! 1 Rhaid i mi ffarwelio a'r ben ystafell yma am beth I amser. Bn awydd cryf amaf lawer gwaith am gael myned oddiyma i rywle, i gael gweled y byd. ac i gael t tipyn mwy o ryddid, yn lie fy mod o hyd fel hyn o dan lygad Hym fy nhad: y mae o yn rhy fanwl o t ddim rheswm. Dyma yr amser wedi dyfod y bu'm yn hiraetbn am dano, ac eto ni's gallaf ddywedyd rywsut wedi i'r amser ddyfod fy mod yn rhyw lawen iawn wedi'r cwb!. Dyma fy mam, nid peth bach yw ymadael a hi, yr ben greadures anwyl I Mae fy nhad yn ddvn da, ond yn rhy stern o'r haner. Bydd yn ehwith genyf am fy chwiorydd Mary ac Anne. A dyna Sarah, fy boff Sarah I anwylyd fy nshalon Ni chaf ei gweled hi am amsermaitb. Ond rhaid i mi beidio rhoi ffordd i ryw feddyliau M yna, onide r bydd raid i mi arcs gartref. Y mae rhyw beth yn eodi i gorn fv ngwddf sydd bron a' nhagu i pan fedd yliaf am fyned i ffordd, wedi'r cwbl. Rhaid i mi frysio, ynte ni chaf amser i alw gyda fy ngbyfeillion yn y dref, ac i alw cyn dyfod yn ol yn Nglan'rafon i ffarwelio 4 Sarah; y mae arnaf ofn yn fy nghalon gweled y foment hono yn dyfod." I Dyna Fel y siaralai Rhydderch wrtho ei hun yn ei ystafellwely, lie yr aethai ymdrwsio cyn myned i ganu II yn ioch i rai o'i gyfeillion y prydnawn cyn ei ymad- awiad o'r Llwynteg tuug un o brif borthladdoedd y • byd. Bachgen bardd ydoedd Rhydderch yr oedd y pryd hwnw yn ddeunaw oed. Yr oedd rhywbeth yn I ei ymddangosiad bob amsor a dynai sylw. Pan yn feehgenyn bychan anfynych yr edrychai neb a.-no heb ddymuoo gwvbod pwy ydoedd. Llawer gwaith y gofynodd dieithrddyn idtJo ar y ffoidd bachgen pwy wyt ti 1" Yr oedd ei Ilydysolorion yn yr ysgol Sul ec yn yr ysgol ddyddiol yn dra hoff o hono, oddigerth ambell un, y rhai a welir yn mhob dosbarth o blant bach a phlant wedi tyfu i fyny, sydd yn sicr o gashnu a gwneuthur a allant i dJrygu y lhai hyny a hoffir yn fwy na cbyffredin. Yr oedd rhai felly yn yr ysgol lie yr addysgwyd Rhydderch, yn nbref Ll —— un yn enwedig, yr hwn oedd lahwst o fac hgen mawr iawn, 1 yn Sais o du ei dad ac yn Ysgotyn o du ei fam, ei enw ydoedd John Sniffieriggs, neu fel y gelwid (f yn gy- ffredin, Jack Sniff. Yr oedd wedi ei fagu yn yr tin gymydogaeth a Rhydderch, ac yn yr un ysgol, ond fod Jack Sniff yn cael talu am ei ysgol gan lyw fon- eddiges yn y gymvdc gaeth, i'r hon y gwnai ryw negesau ar ol amser yr ysgol, a Rhyddercn yn cael talu am dano gan ei rieni y lhai oeddynt mewn sef yllfa gysnrus. Gan fod Rhydderch yn cael ei garu gan bawb yn yr ysgol oddigerth rhyw nifer fechan o rai cenfigems, ar ba raiyr oedd Jack Sniff yn flaenor, ac i ba rai yr oedd yn twli. Arferai Jack a'i blaid bob moddion i ddwyn Rhydderch i ryw belbul. un tro pan yr oedd y plant allan yn chware ar ganol amser yr ysgol, a'r athraw yn edrych arnvnt, llech- giliodd Jack i'r ysgol, cymerodd bwyntil arian yr athraw, a rboddes hi yn y gist He yr oedd llyfrau Rhyddercb. Yr oedd dau fachgen mewn cryn oed, jneibion ffarmwyr mawr yn y gymydogaeth ag oedd. ynt wedi cael esgeuluso eu haddysg pan yn ieuainc, ac am wneyd y diffyg i fyny cyn iddi fyned yn rhy ddiweddar, y rhai oeddynt yn rhy fawr i uno a'r plant yn en campau, yn digwydd bod ar y pryd mewn oongl (,'r ystafell eang, ac yn gweled Jack Sniff yn cyflawni y weithred ysgeler, ond yn nghanolei awydd i wneuthur drwg ni welodd Jack hwy. Wedi i Jack fyned allan at y plant fe benderfynodd an or lianeiau eedd yn y lie, yr hwn oedd yn gryn walch, dalu yr hen chwech iddo. Ni feddai Jack gist, ond yr oedd ganddo hen g3d yn hongian yn ymyllle yr eisteddai aeth y llanc a chymerodd y bwyntil arian o gist Rhydderch a rhoddodd hi yn llogell cod Jack. Yn mhen ychydig daeth yr athraw a'r plant i mewn, ac yr oedd gwon ellyllaidd ar wyneb Jack Sniff, yo enw- edig pan edrychai ar Rhydderch. Nid hir y bu yr athraw cyn cael allan fod ei bwyntil ar goll; gofyn- odd am dani, ond yr oedd pawb heb wybod pi le yr oedd. Gwnaed ymchwiliad i bob llyfr god a pbob cist yn y He. Yr oadd gclwg fuddugcl ar wyneb Jack pan elid at gist Rhydderch, a rhyfedd fel y syrtbiodd ei wynebpryd pan welodd na chafwyd y bwyntil yno. Wedi cbwilio pob cist a llyfr god ni chafwyd y bwyntil. Dywedai Jack wrth yr is athraw ei fod yn meddwl jn sicr iddo weled Rhyddercb Prydderch yn myned i mewn i'r ysgol »r ganol y ehware, a'i fod yn edrych yn enog iawn wrth ddyfod yn ol. Gwnaed ymchwil manylach i gist Rhythercb, a Jack yn cynnorthwyo, oDd nid oedd y bwyntil i'w ebael. CynghorodJ Jack yr is athraw i chwilio Hog ellan Rhydderch; teimlai Rhydderch ei waed >n berwi yn boeth iawn ar y foment, ac er y Awyddai fod Jack yn fwy nag ef, ete methodd ymatal, yn annis- gwyliadwy rhuthi odd arno a tharawold ef i lawr. nid oedd yn hidio dim blewyn am i>a» athraw nBC is. athraw, yr oedd ei g-ilon onest wrol wedi cael bratbiad llymdost. Methai y llanc a gnddiasai y bwvritil ddal gweled Rhydderch yn cael ei ambeu a-i boeni yn bwy, a dywedodd gin fod Rhydderoh wedi cael ei cbwilio mor ddwys ei fod efyn dymuno gweled Jack nitf y" cael ei chwilio hefyd, ei fo I ef wedi gweled Jack yn dyfod i mewn i'r vsgoldy pan oedd y plant jn chware. Dechreuodd Jack grynu yn ei le erb) 0 hyn, ond eto ymwrolodd gin y medriyliaiyn sicr nad oedd gobaith eael y bwyntil ar ei berson ef, a throes ei logellau y tu arall allan gyda llawer o ddiniweidrwydd \mddiin. gosiadcl, ac nid uedd pwyntil yn llogell Jack. Cyn. nygiodd y llanc hwnw drachefn am i ben god fawr Jack gael ei chwilio, yr hyn a wnaed, ac er syndod i Jack dyra lIe y cafwyd j bwyntil! Yr oedd Rhydderch y pryd hyn o'r neilldn yn aros ei gosb am daro Jack i lawr, ond anghofiwyd y trosedd, a chafodd Jack nid yn unig ei fflangelln gan yr atbraw a'i droi o'r ysgol, ond ei gosbi gan blant y dref un o'r nosweithiau can- lynol, trwy i ddau o'r rhai cryfaf ymaftyd yn ei ddwy- fraich A'u dwy law dde, tra yr ymaflent a'u dwy Jaw aswy yn ei lodraa o'r tu ol yn lied isel i lawr, y rhai a dycent i fyny fel nad oedd ond blaenau traed Jack yn eyffwrdd a'r heol, a rhodwyd ef o flaen mintai fawr o blant, ac ni adawyd ef neii ei roddi yn nghanol nant Iled favkr a lifai beibio y dref. Torodd y tro galon Jack fel bwii. Cafodd Rhydderch ei ran fel rhyw facbgen arall o ryw lan belBulon a dyfyrwch yn ystod ei faboed. Yr oedd yn dra bywiog ei deimladau, a gwresog ei serch iadau, a chyflym ei ddeall. Yr oil a wnelai rhoddai ei holl galon ynddo. pa un bynag ai chwareu, ymuno mewn rhyw dric bschgenaidd, poeni dipyn yo ddi. niwed ar ei chwioiydd, adrodd chwedl ddigrif, chwerthin, wylo, oicio pel droed, pnffio, dysgu ac adrodd pwnc ysgol, elai ei holl eoaid i mewn i bob un o'r pethau yna y naill fel y llall. Yr oedd llawer iawn o bethan gwir nobl yn nghyfansoddiad ac yn nghymeriad Rhydlerch fel bachgenyn, yr hyn a agorai iddo bob mynwes yn y gyrmdogaeth. Un tra pharod ei gymwynas ydoedd i hawb, gwnelai gym. wynas i fecbgyn tlotaf y gymydogaeth fel i'r rhai cyfoethocaf, a byddai yn fynych iawn yn nhai tlodion yr ardal yn ysgrifenu llythyr i Landain, neu i Liver pool, neu i'r America drostynt; nid oedd neb o'i sef vllfa ef y gallant wneuthllr mor hyfarno; yr oedd rhywbeth yn ei wyneb agored,a'i lygaidgleisionserch- yn y rhhi yr oedd tynerwch a chrattder yn cyfarlod, yn nghyda'i ddull carcdl, dirodres a siriol o ymddi. d,lan k phawb, mor at Ivniadol fel yr oedd yn an- mbosibl bod yn mhell oddiwrtbo. Wedi i Rhydderch orphen ei ysgol, athreuliorhyw flwyddyn neu ddwy gaitrefyn arolygn ychydig gyda'i dad, ac yn gwneuthur orclrwylion led ysgeifn ar y ffdTin, a pban ddechreuold arwyddjon tyner o dJru. esad dynoed dori allan ar ei gernau a'i en, teimlai ryw awydd cryf am welei y byd, a chael rhywfaint o ryddid o'r caethiwed hwnw yr oedd ynddo dan gron- glwyd ei dad. Dyn da oedd Mr. Evan Prydderch, tad Rhydderch, ar ltwer iawn o gyfrifon. ond tybiwn ei fod yn colli ei le yn ei ddull o lywodraethu ei fab. Beiir Eli am beidio ceryddu ei blant; nid oedd y bai hwnw yn perthyn i Evan Pryddercb, yr oedJ braidd yn myned i eitbsfion yr ochr arall; ystyriai m'ti y &rdd oraf i ddwyn ei hlant i fyny yn rhinweddol ydoedd en gorfodi i fod felly, a'u cadw o hyd fel math o gaethion i'w syniadau moesol ef. Er fod Rhvdderch ei fab yn gystal a gwell bacbgen na nemawr f icbgen yn y gymydogaeth, ac er ei fod yn awr yn dechrea teimlo ei hun yn myned ym ddyn, yr oedd o hyd yn teimlo yn fath o gaethwas i'w dad, ao yr oedd holl ymddygiadau ei dad yn tueddu i feithrin y teimlad annedwydd a ni^eidiol hwnw. Yr oedd rbyw bellder mawr iawn rbyngldo a'i dad bob nmser; nis gMllwld eriofd dywallt ei galon iddo, ac os digwydiiai iddo fel yr oedd yn naturiol i fachgen serchus fel Rhydd erch wneyd) gymeryd rbywfautt o hyfdra pIennnaiJJ ar ei dad, yr oedd y llygad From, a'r aeliau gost) ngøl a'r genaii crychedig yn tatlu y bachgen d-aw i bellafoedd od liwrth. Ond gyda'i fam byddai j Rhydderch yn c.!el rhyddid i fod yn wir bientyn, a,, yr oedd bithal1 yn wir fam vr oedd pob peth a ellid udymuno ei weled mewn darlun o fam aphlentvn i'w ganfod yn Mrs. Prydderch ojr Llwynteg a'i hunig anwyl fab. Peid:ed neb a n;eddwl mai "yn disereh i at. ei fab ydoedd Evan Pri-dderch nn, vr oedd Rhydderch fei canwyll ei lygaid ganddo, TU iiswaelrd ei galon wedi'r cwbl; ond yr oedd wedi llyncu v pwnc cyfoiliornus, mai an iwyo pl.nt ar uawaith ydoedd i rieni ddangos iddynt yn rhy amlwg eu bod yn en earn, mai y ffordd oreu ycl, w cadw dj?on bellder oddiwrthynt, eu cadw i lawr ddigon a gwialen haiarpaidd awdurdod, a pheidio gadael idd" vot gael eu flferdd eu buoain mewn unrhyw beth. Yt oedd LETan_Pxydd^ebr er^t fothytr ddyrr da ffe yn ffdiacon parchus, mor ffol a meddwl nad oedd yn iawn i ¡ blentyn gael ei ffordd ei bun er i bono fod yn un di^on diniwed. Yr oedd wedi bwi-iadu myned â Rhydderch ei fab yn y cerbyd gydag i ryw ffair gyf apos ryw dro, y noson cyn v flair bono amlygodd ■ Rhydderch gryn awydd am gael myned trwy feiddio gofyn i'w dad am ei gymeryd gydag ef; ond y foment y gwelodd Evan Prydderch fod y bachgen am fyned i'r ffair, newidioddei fwriad o fyned ag ef yno, dy wedodd na chai fyned, a boll ddyben y tad yn hyn ydoedd cadw ei fab rhag cael ei ffordd ei hun, ei gadw i lawr ddigon, heb feddwl fod y fath ymddyg- iad mulaidd yn ddigon i ladd ysbryd unrhyw fach- genyn, a pheri iddo ffieiddio yr awdurdod hono a ymyrai a'i bo'l ddymuniadau, gan eu croesi yn ddi- eithriad. Wei fvti ? ¡"nllg yr oedd dioddef pethau fel hyn yn ormod i N s',r\l fi rhydd bywiog Rhydderch, creodd > 'wl.lo swyrld am fyned i ffordd o'r fath gaeth i iwed. O k'i i ■ fechgyn y gymydogaeth yn cael mwy o rydaid ao yn cael mwy o'u cydnabod gan eu rbieni nag ef; siaradai ei dad gydag ef yn awr gyda'r un awdurdod a phe buasai yn blentyn anynad mewn peisiau, a hyny o flaen dieithriaid, o flaen ei gy- foedion a'i gyfeillion. Y gwir yw y buasai ei fywyd yn anny,)ddefol --ni buasai anwyldeb ei fam, serowgrwydd ei cbwiorydd, ac yn olaf ac nid yn lleiaf ei seroh at, a'i amod a Sitrah Evans, Glanrafon, un o flodau prydfertbaf dyffryn Ll yr hon ydoedd lelly nid yn unig o ran prydfel tb weh ei hymddangos- iad, ond befyd o ran rhngoriaethau ei meddwl a'i chalon. Yr oedd hi a Rhydderch wedi cyd-dyfu a chydchwareu er pan yn blant, ac yn awr yr oedd y cariad p!entvnaidd wedi myned yn deimlad dvfnach 1 a rhyw dro amlygodd tf er ieuanged oedd sefylifa ei galon, darfu iddi hithan dan wrido yn wylaidd wran daw ar ei lais, ac er na fu rhyw lawer o seremoni yn gysylltiedig a'u hymrwymiad i'w gilydd, eto ystyrient eu gilydd fel rhai wedi rhwymoeuhunain 4 rhwymau amod serch i fod yn eiddo eu gilydd, ac yn wir edrychai pawb o'u cydnabod arnynt yn yr un goleuni er nad oedd dim siarad wedi bod rhwng rhieni y pleidiau a'u gilydd, na rbwng un or pleidiau a rhieni y blaid arall ar y pwnc. Yr oedd y gwabanol ddy. lanwadau byn gyda u gilydd yn tueddu i wrtbweithio dylanwad annymunol a ciweidiol ei dad ar feddwl Rhydderch. Yr oedd ewytbr i Ebyddercho du ei fam yn fas nachydd liwyddianus yn Liverpool. Rbyw dro pat, yr oedd y gwr parchus hwn yn talu ymweliad a'i chwaer yn L'wynteg daeth i hoffi Rhydderch yn fawr iawn; ystyriai ef yn sharp lad," tebyg o wneyd ds-i, da at fasnach. Un diwrnod pan oeddynt gyda'u gilydd yn y berlian, Rhyddercb a'i ewythr, dyferodd yr ewythr ryw eiriau a barasant gryn anesmwythdei yn mynwes Rhydderch dywedodd wrtbo rywheth am fawredd Liverpool, mawredd ei phorthladdoedd, helaethrw dd ei masnich. cytlwr blodt-uoz ei fasnacl yntau, a chan nad oedd RhagluniaKh wedi ei fen dithio a phlentyn, arwyddodd i Rhydderch y byddai yn dda ganddo iddo ddyfod ato, ae addawai ei wneyd yn ddyn iddo ei bun yn mhen ychydig amser. Ar feddwl bywiogargraffadwy a derbyngar Rhyddercb effeitbiodd y dywediadau byn yn fawr; yr oedd wedi ei wefreiddio drwyddo, ac ni chafodd orphwysdra i'w feddwl nes cael gan ei fam foddloni, neu o leiaf ym dawelu iddo fyned, a chymeryd mewn Haw dros I Rhydderch y gorchwyl o gael ei dad befyd i gyd- synio. O'r diwedd wedi hir ddadleu a pberswadio, penderfvnwyd fod i Rhydderch gael myned at ei ewythr Mr. D. Williams i Liverpool i dreio ei law mewn sefydliad masnachol. Yr oedd cryn deimlad trwy yr holl gymydogaeth pan ddeallwyd fod Khydderch yn myned i ymadael: er y dymunai pawb ei weled yn llwyddo, eto yr oedd Rhydderch yn fachgen mor anwyl gan bawb, fel yr oedd yn naturiol dis^wyl y buasai cryn wagle yn y gymydogaeth ar ol ei ymadawiad Hehlaw teimlad ei deulu, a theimlad rhywun yn Nglanrafon, a theim. lad cyffredinol pob dosbarth yn yr ardal. yr oedd cryij deimlad yn y capel wrth feddwl fod Rhydderch yn myned ymaith Er nad oedd rhyw dduwiolfryredd rhyfeddol yn perthyn iddo, fel y gellid yn benderfynol ddywedyd ei foi yn fachgen diiivioliawri, eto fel un a fagwyd ar fronau yr eglwys yn y tie, ac fel un parod i wneutbur unrbyw beth dros yr achos, yr oedd cryn gwlwm rhwng pobl y capel ag et. Cyflawnai yn oialus amryw fan swyddau mewn cvsylltiad a chref ydd; yr oedd yn ysgrifenydd yr ysgol Sul, yn cadw I llyfrau arian yr eisteddleoedd, yn fywiog iawn gyda'r cyfaifodydd canu, a chan ei fod yn cyflawni yr holl bethau hyn gyda rhyw barodrwvdd a sirioldeb mawr iawn; a'i fod yn fab i Mr. Prydderch y diacon. yr oedd Rhydderch yw wrthd.lrych hoffder mawr gan bawh a berthynai i'r cipel, hen ac ieuanc. cyfoethog a thlawd. Yr oedd heb ei ddetbvn yn g\f lawn aelod, ond dymunai pawb weled y dydd pan y rhoddai ef ei hun yn gyflawn i'r Arglwydd. Nid oedd rhagrith yn Rhydderch, aoyr oedd wedi cael ei ddwyn i fyny i feddwl bob amser fod rhyw dro mawr iawn i gymeryd lie ar ddyn cyn y byddai yn dduwiol, yr oedd ganddo feddyliau mawr am grefvdd, mor fawr yn wir fel y tybiai yn sicr ei bod yn rhywbeth mwy nag oedd yn ei feddia..t ef. Yr oedd wedi bod yn teimlo cynbyrfiadau achyffroadan mawrion yn fyn) ch dan bregethau cafodd waiih mawr lawer tro i guddio y dagrau a lithrent dros ei rndd, ond yr oedd ei dad wedi ei ddys »u nad oedd p 'thau felly i sylwi arnynt. mai cnawd a rhywbeth ar y tymheraii oedd y cwbl, a- felly ai Rhydderch druan yn mlaen dan ddisgwyl rhywbeth mwy. Yr oedd mewn gwirionedd yn dymuno bod yn dduwiol, on l yr oe d wedi ei ddysgu i gredu nas gallai byth fod felly heb yn gyntaf gael eiysg vyd uwch ben damnedigaeth," a'i "ladd wrth odre Sinai." Gwnaeth sylw with ei fam ryw dro pan yn lied ioaanc, a all dHftn gradd o o oleuni ar yr addysg grefyddol a gafodd. Yr oedd ei fam wedi bod yn son wrtho am uara Duw. a gwahanol ddyledswyddau hanfodol er bod yn "fachgen da," a dywedai Rhydderch wrthi, "Mam, fedra'i ddim earn Duw, ond rwy'n meddwl y gallwn garu Iesn Grist-" Y gwir ydyw nid oedd ei dad wedi son erioed wrtho am Dduw ond fel un a'i "taflai i'r tin poeth" OR gwnelai ddrwg; ie, cymerid gofal i gelu oddiwrth Rhydderch holl hawddgarweh cymeriad Jehofa, ni sonid ond am ei doster'' yn nghlyw Rhydderch. gofelid am fod yn ddistaw yn nghylch ei drugaredd a'i ras anfeidrol, ac felly yr oedd meddwl y bach. gen wedi cysylltu a'r enw Duw bob peth ag oedd >n ofnadwy, a thruenus, ac uff Tnol. Edrychai ar lesu Grist fel un hollol wahanol, yr oedd ei fam wedi ei ddysgu i feddwl am ei dynerweh a'i addfwynder a'i dosturi ef, ond yroeddyn edrych ar Ddnw a Christ fel dau wrtbrych, heb ddysgu edrych ar Dduw yn Ngln ist. a bod prif belydrau gogonial,t y Dawdod "yn Hew yrchu yn ngwyneb lesu Grist." Y nos Sabboth cvn i Rhydderch gychwyn tua Liverpool cafodd lawer o gynghorion yn y gyfeillai b grefyddol a gynaliwyd ar cl yr oedfa, gyda lIolwg ar ei symudiad i Liverpool, i ganol profedigaethau tref fawr, ac anogwyd ef i geisio crefydd, y byddai hono yn ddigon i'w gynal yn nghanol pob peryglon. Yr oedd y cynghorion yn cael eu rhoddi oddiar y teimlad ac i'r dyben gcraf, ond yr oedd rhyw ddiffyg ynddynt. Darlunient grefvdd iddo o hyd fel rhywbeth pell o'i feddiarit, fel rhywbeth anhaw id iawn ei chael: buasai yr well o lawer pwyso mwy arno am wneuthur defnydd o'r breintiau, a meithrin y teimladau oedd ganddo yn barod, na dysgu iddo ddibrisio y pethau goraf a feddai fel pe na buas-nt yn werth dim, i ddis- gWJI am rywbeth mawr anwrthwynebul, nad oedd "an Rbydderoh na'i gynghorwyr yr un meddylddrych clir pa beth ydoedd, wedi'r cwbI. Y mae lie i ofni fod llawer wedi d.vSl1 plant i ddibrisio tei-nladau go. beithiol a bendithiol, ie, i ddiffodd gwreichion a ddis- gynodd arnynt oddiar allor Duw yn moddion gras. teimladau pe meithrinesid hwy a fuasentlJn eynycldl1, a than fendith Duw yn dyfod yn ewyddorion lIyw- odraethol yr enaid. Yr enwog Williams o'r Wern unwaith pan yr oedd morwyn y teulu lIe y lletyai am noson, yn brwsio ei ddillad y tu cefn i'r tv yn nolwS{ yr ardd, a ofynai i'r eneth, We], Mary, a fydd dim meddyhau am grefydd yn dy flino di weitljiau ?" Bydd, Syr, weithiau," ebe Mary. We], beth fyddi di yn ei wneyd a nhw, Mary ?' "0 dim ond en hJs. gwyd nhw i ffwrdd ebo hithau. "A weli di'r goeden flodeuog yna, beth pe cymerit ffon a churo yr holl flodau yna i lawr, a fyddai yna afalaa ar y pren eleni, Mary 1" Na fyddai, Syr," ebe hithau. Wel. Mary y meddvliaa am fater dy enaid yw h]adan crefydd, a cbofia na chei di grefydd byth os parhei i'w hyswyd ymaith." Yr oeidfgan Rhydderch feddyliau am fater ei enaid, ond yr oedd wedi ei ddysgu i edrych arnynt fel pethaa dibwys iawn, ao i edrych am rywbeth mwy i ddyfod. Y mae modd nid yn unig i rieni annnwiol, ond hefyd rieni duwiol fod yn offerynau anfwriadol i ddamnio eu plant!! Yr oedd y noson olaf i Rhydderch fod adref wedi dyfod, daeth i lawr o'i ystafell ar ol ymlanhnu ac ymdrefnu. Nid oedd ganddo ond tri chwarter milldjr o fiord J i dref U-. BuAn y ffirweliodd A rhvw gyfeillion neil duol oedd ganddo, tra nad oedd neb a'i cyfarfyddodd yn hen wyr ae vn hen wragedd, yn ganol oed ac yn ieuenctd nad oed iynt yn JS,wyd lJaw yn garedig ag efacyn dymuno o eigion calon bob bendith iddo. W -di gorphen ei ffarweliadau yn v dref, tro,],? yn drist tua (iiiorafuti, lie yr oedd rhywnn yn ei ganfod o'r flenestr yn dyf.d tua'r tý. ae yn teimlo pangfevdd dieithr i',v rlialon ieuanc dyner, oblegyd yr oedd ei serchiadau dihalogar golii o'r sryTiydogaeth yr un hoffus hwnw a'i dysgodil i brofi 8m y waith gyntaf erioed v teimladau dyfnion cynhyrfus, popnus, ond etr) hyfryd ltyny sydd I vi, badodol i'r ystlen dedwydd yw y dyn a enynodd v fath deimlad yn mynwes eeneth o'r iawn ryw; ond y mae boll waeau nnfeidrol digofaint yn crogi uwclJ ben y dyn, neu yn hytrach y bwystfil a ftithra v fath galon ar ol ei henill. Gan fod y fath oiygfeydd a'r hon a gymerth leyn Nglanrafon y prydnawn hwnw, —yr aidnnedan a rnaod-y dagrau a gouryd- yn bethaa Trby~gysegredig i'r cyhoedd gael rhythu arnynt, yr ydym yn tynu y Hen drosti. J Dychwelodd Rbydderch i'r Llwynteg y nobon hono erbyn y pryd hwyrol. Yr oedd y teulu oil )n gallu gweled ar ei wynebpryd arwyddion o deimlad dwys, ao aeth y pryd heibio, fel yr oedd yn fwyaf dymunol gan Rhydderch heb ond ychydig iawn o ymddiddan. Ar 01 swper aeth Mary, chwaer hynaf Rhydderch, i'r drws, yr oedd y lleuad yn llawn, ac yn tywynu yn ddysglaer ar y dyffryn tlws, ao yn arianu yr afon ddolenog gerllaw; aeth Rhydderch ati, aethant ill dau allan i'r berllan, lie yr ymollyngodd Rhydderch i wylo yn hidl a'i ben ar ysgwydd ei chwaer, Yr oedd hyn yn ollyngdod iddo. Yr oedd ganddo hyder rhyfeddol yn ei chwiorydd, a chariltd cryt' stynt: I ac yr oedd ei chwaer hynnf yn gyfeilles fynwesol i Sarah Evans, Glanrafon. TaeredynioJdRhydderuh "r i'w chwaer fod yn garedig i Sarah, ac arfer pob tynerwch tuag ati i'w chysuro yn ei absenoldeb, ac anfonodd gyda'i chwaer adsierhad i Sarah oddidwyll- edd a flyddlondeb ei serch tuag ati. Yr oedd holl ddillad, llyfrau, &c., Rhydderch wedi eu pacio i fyny yn ofulus gan ei chwiorydd, y rhai oeddynt wedi bod yn dra phrysur er ys wythoosau yn parotoi ar gyfer ei ymadawiad. Yr oedd y cerbyd y hore dranoeth i fyned heibio am chwech o'r gloch y boreu, er mwyn cyrhaedd y rtieilffordd erbyn train boreuaf y safle agosaf. Yr oedd y teulu oil ar eu traed rhwng pedwar a phurnp. Wedi boreufwyd ae ychydig ym-Mi 'dun. aeth Evan y gwas a'r trynciau i'r ffordd, c :ijodd y corn yn mben ar..ll y dyffryn, ffanvel frysiog a'i fam a'i dnd, a'i chwiorydd- un arall wedi'n a'i fam, rhedai Rhydderch ar draws y ae ac i'r ffordd, neidiodd i'r cerbyd — r>pht, ebe y ward, ac ymaith ag ef o'r Llwynteg tua Liverpool.

TY YR ARGLWYDDI. I DYDD LLUN,-Meh. 22. )/- j t Y fasnacli mewn Opium. i I, Iarll Shaftesbury a ofynai a oedd barn y swyddog- i. on eyfreithiol wedi ei gael mewn perthynas i gyf reithlondeb y fasnach mewn opium yo India. Yr Arglwydd (iangbellydd a ddywedai fod yr achos wedi ei dynu allan a'i osod 0 flaen awdurdodau Cwm- peini India'r Dwyrain am eu hadolygiad. Yr oedd- enthwy wedi cywirio yr adroddiad o'r ffeithiau, ond vr oedd Llywydd y Bwrdd Arolygiaeth yn baron y lylasai y tleithiau y cyfeiriasai Arg. Shaftesuury itynt gael ei osod wrth yr achos fel yr oodd wedi lyfod oddiwrth Fwrdd India. Yr oedd yr achos gan I hyny eto o dan ystyriaetb, ac nid oedd y dymuniad I leiaf i*w oedi, ond yr oeddid yn awyddus i gael hys* pysrwydd cywir am yr hoi ffeithiau. ) Elwenau Pabaidd. Arglwydd Arbinger a gynygiai am gael hyspysiad o'r holt eiddo mewn tiroedd gwystlon, i tai a dyogel- ebaii y llywodraeth ag oedd yn cael ei ddal mewn ymddiried nen ei gysegru i ddybenion y Pabyddion yn Mrydain, gan ddesgrifio y "lie a innint yr eiddo, a maint a natur y dyogelebau, a'r defnydd priodol ■«ydd In cael ei wneyd o'r eiddo. Dywedai na wnai j;eisio myned yn mlaen yn mhellseb gyda rheithsgrif Elusenau Pabaidd hyd nes y byddai yr hyspysiad hwn wedi ei gael, oblegid heb hyny ni byddai ganddo Idigon o ddefnyddiau. Yr oadd pwnc yr Elusenau Pabaidd yn haeddn eu silw mwyaf dyfal, ac yr oedd efe yn hydern y byddai i'r llywodraeth ymwneyd ag ef yn yr ysbryd hwnw ag yr oedd yr boll amgylehiad ao yn nglyn ag efyn ei of, n. Yr Arg. Ganghellydd a ddywedai ei fod yn hyderu na chydsynid a'r cynygiad. Wedi ychydig o sylwadau gan Ardalydd West I meath, tynwyd y cynygiad yn ol. I Rheilhsgrif arian Gweinidogion Iwerddon. Pan gynygiwyd ymffurfio yn bwyllgor ar y rheith. sgrif hon sylwai larll Clancarty fod yr ail ddarlleniad wedi ei gario gan bleidleisiau pendefigion nad oeddent yn bresen- ol, a'r rhai ni wyddect ddim (neu ond ychydig) am y mater, ond ei bod wedi cael ei gwrthod gan fwyafrit o chwech o'r rhai oedd yn bresenol. Mesur ydoedd hwn i yspeilio yr Eglwys, ag yr oedd yn beth rhy hwysig irai benderfynu arno heb roddi iddo yr ystyr iaeth ddyfalaf. Cynygiai efe fod y rheithsgrif i gael ei oedi ain chwe' mis. Iarll Derby, er ei fod yn erbyn y rheithsgrif, a famai y bydd yn annoeth dwyn y mesur yn mlaen o herwydd fod can lleied yn bresenol yn y Ty. Nis gallasai efe gydsynio yn hollol ag ymresymiad ei gy- faill anrhydeddus, oblegid yr oedd yn myned i ddin- gos fod y gyfundrefn o bleidleisio trwy proxies yn un feins, neu y dylid eu rhoi ar un tu, ao nid ar un arall. Nid oedd efe yn meddwl y buasai presenol leb y rhai a bleidleisiasant tiwy ddirprwv mewn un modd yn tueddu i beri iddynt bleidleisio o blaid y mesur, oblegid vr oedd wedi edrych dros y rhestr, ac vr oedd yn rhaid iddo ddweyd nad oedd wedi gweled erioed nifer o bendefigion ag oedd yn Udi tebygo i eael en hargllhoeddi (chwerthiniad i. Erfod ei wrthwyn. ebiad i'r mesur yn parhau, nid oedd am ei wrthvvyn- ehn yn mhellach, ond gadael y cyfrifoldeb o'i basio orphwys ar y llywodraeth. Iarll Clancarty a ddywedai nad oedl am wasgu ei welliant ar y pryd hwnw, ond ar y trydydd darllen. iad yr oedd am gynyg ei bol i gael ei darllen yn mhen y chwe' mis. Wedi i larll Granville wneyd ycbydig o sylwadau o blaid y mesur, cynygiai Iaill Wicklow ar fod i'r Dirprwywyr Eglwysyddol gael eu gwrando trwy ddadlenydd with y bar. Yr oedd yo synu yn fawr oherwydd fod Iarll Derby wodi tynu yn ol ei wrthwynebiad i'r rheithsgrif. Due Argyll a amdditfynai y cwrs a gymerwyd gan y llywodraetb, a sylwai os oeddent am ymgais i gasgla y dreth, y codent ystor-n beryglus iawn yn yr Iwerdd- on yn erbvn yr eglwys sefydledig. Esgob Kilmore a famai mai peth annheg iawn oedd amddifadu yr Eglwys Wyddelig o'r dreth fecban hon, yr hon oedd wedi ei seilio ar gystal hawliau a'r degwm. Ar yr un pryd, wrth weled fod y ddau Dy we h cydsynio i'r mesur, nid oedd efe am ei wrthwyn ebu yn mbellach. Iarll Donoughmore a farnai mai ofer oodd gwrth- wvnebu y mesur yn mhellach, ao yr oedd ofe am daflu yr holl gyfrifoldeb o hono ar y llywodraeth Yr oedd yn ymwrthod a'r (Irychfeddwl o geisio lleddfu teimladau Pabyddion yr Iwerddon trwy y fath brth a'r rheitbsgrif hon, a dywedai fod eu holl amcan at dynu i lawr yr Eglwys Sef/dledig yn ei phethau tymhorol. Ardalydd Westmeath a wadai y byddai y rbeitb. sgrif hon yn rhoddi heddweh i'r Iwerddon. Tra v byddai un Protestant yny wlad hono, ni wnai y Pa. byddion adaei llonydd i'r grefydd Brotestanaidd Ar lwydd Dungannon a ddywedai fod y mesur yn cynwys yr anghyfiawnder mwyaf, ac yn agor v oT i Wnhyrfiadau pellach yn erbyn yr Elwys Sefydledig. Yna gwrthodwyd cynygiad Iarll Wicklow heb ym. raniad, ac aeth y rheithsgrif trwy y pwyligor. I DYDD MA WRTH.—Mehefin 23. Rheithsgrif ysgariaeth ac achosion priodasol. Wedi darllen y rheithsgrif hoa y drydedd waith cynygiai Arglwydd Redesdale fod penran yn cael ei ddodi i mewn, amcan yr hwn fyddai atal yr ha vl oddiwrth y Jlvs a tlurfiwyd gan y mesur i ddiltod y cwlwm pri- odasol. Yr oedd yn meddwl fod y pwnc wedi djfod ar y wlad yn svdyn. Arglwydd Campbell a synai wrth y sylw hwnw oblegid yr oedd y mater wedi bod o flaen y wladwr. iaeth am bum mlynedd. larll M ilmesbury a farnai fod yr anhawsderau oedd o gwmpas y mater yn fawr, Er ei fod ef wedi pleidleisio dros yr ail ddarlleniad y flwyddyn hon a'r trydydd ddarlleniad y flwyddyn o'r blaen, yr oedd efe am roddi ei bleidlais yn awr dros y gwelliant. Wadi vehydi,, o siarad rhanodd y Ty, a chafwyd 91 yn erbyn y gweliiant, a dim ond 34 o'i blaid. Pasiwyd y rheithsgrif. I Parlhau gorllewinol Australia. G^viHe rtewn atebiad i Due Nowca?e a ddywedai fod y cenhadon i barthau gorllewinol Aws- tralia wedi dychwelyd, ac oddiwrth eu hadroddiad hwy fed canolbarth y wlad yn hollol anlIrw) thIon, ar yr un pryd yr oadd Hawar ia-? 0 wlad ffrwythlon ?edieiddarganfod y tu cefn i G^°r Carpentaria.1 Yr oedd yn bur ddymunol ar fod i'r darganfyddiadau a wnae^ d gan yr ymchwdwyr i gael eu cyhoeddi, a<? ganlyniad cyflwynid yr adroddiad mor fuan ag y byddai modd. DYDD IAU —Mehefin 25. Cyhoeddiadau a anweddairid. weaijchydig o siarad, darllenwyd y rheithsgrif hon yr ail waith. Arglwydd Brougham, ar ol araeth faith a gynygiai ail ddarlleniad y rheithsgrif er atal achosion cyfreith. to! dibwys, a sylwai nad oedd yn bwriadu cario y mesur trwy y Senedd y flwyddyn hon. Arncan v rheithsgrif ydoedd atal camddAfnyddiad y gyfraith trwy sefydlu Hysoi-dd o gymoliad, a thrwy ofvn mewn rhai amgylchiauau fod dyogelwch yn cael ej I roiidi ain v costall. Yr Arglwydd G.ingbeliydJ ac Arglwydd Campbell a anghyin6radwycnt brif beuranau y mesur, ac ar ol atebiad byr gan Arglwydd Brougham, gohiriwvd y ddarll sini) die. Wedi myned trwy y gorohwylion oodd«ntar i1 7 papur gohiricdd y Ty. DYDD GWENEP.Mehe.fin 26. „ Wedi i'r Ty gyfarfod tua phump o'r gloch rhodd- wyd cydsyniad y goron trwy ddirprwyaeth i luaws o reithsgrifau. Cwynai Iarll Donoughmore ar achlvsur gwasgar. iad yr urdd o ddewrder y boreu hwnw yn Hyde Park, fod lluaws o'a harglwvddiaethatt wedi methu cael myne I i mewn i'r cylch mewnol, a dywedai Arg. lwydd Panmure fod y tocynau wedi cael eu rhoddi i bob un o aelodau y Ty oedd yn dewis gofya am danynt, Ardalydd Cbnricarde a ddywedai y dylesid rhoddi cytteusderau i'w harglwyddiaethau heb iddynt 01311 am docynan. Gadawwyd y mater ar hyn, Cjihuddiad yn erbyn ynadon Pabaidd Kilkenny* Arglwvdd Dungannon a alwai sylw at y -W*^ad ynadon heddwch Pabaidd yn ninas golwg ar driniaetb ltnghyfiawn JIU;W llenwyr Protestauaidd-mewn am sa, te myned trwy yr amg>lchiadai i eynvg pwyllgor neillduol i chwilio i mewnix oedd efe mewn un modd yn '1: cysyllti. cymdeitbasau hyn y rhai oedde ut yn ce' yd Pabyddion yn Iwerddon. any, I am yr ymchwiliad. -ir gweiDT4 hyn na chafwyd, yr^oedd etv ya> h. ynadon o dan sylw. I IurU Granville a farnai fod yr achos mo? ?Sbw fel na fyd?ai yn ddoeth i'r llywodraeth Hawer Uai Ty yr Arglwydili. larll Derby a olygai atebiad Iarll Granvii PH bur anfoddhuo?, ond nid oedd efe, ar yr un pryd, a' gefnogi penodiad pwyHgor neiUduo). f) Ar ol chydig o sylwadau pelliach tynodd yr Ai. dalydd Westmeath ei gynygiad yn ol. Achosion India. Iarll Albermarle a gyffwynai ddeiseb oddiwrth dri. golion Bengal Isaf, Calcutta, a chymydograethau ereill yn erbyn awdurdod Hysoedd Cwmpeini India'r Dwyrain ar y Bobt Brydeinig. Cwynai y deisebwyr yn gyffredinol oherwydd y cyfnewidiadaa sydd yn awr yn cael eu gwneyd yn Hysoedd cyfraith India yn ol cynygiad y Ddirprwyaeth Indiaidd, ac yn ystod araeth faith, dadleuai pe bvddai y cynygion hyny yn cael en cario allan, byddai Prydeinwyr yn cael eu hamddifadu yn hollol o amddiffyniad y Ilysoedd uchaf, ac o ganlyniad tynent yn ol eu personau .'1.\ harian o India. Ardalydd Clanricarde wrth gefnogi y deisebau a ddadleuai nad oedd gan Gynghor Deddfwriaethol Calcutta hawl i ddiddymu, cytnewid, neu ddadreit io fel yo yr amgylchiad hwn, un o ddeddfau y Senedd Ymherodiol o dan ba un yr oedd y Hysoedd presenol wedi en sefydlu. Due Argyll a ddywedai nad oedd y fath gydolygiad yn mysg yr E wi-opiitid oedd yn Bengal mevn per. thynas i enwad y ddau lys ag a futsai yn cyfiawnhau y llywodraeth gartref i weithredu yn y mater heb gyfeirio y peth at y llywodraeth yn India. Pe nas gallai Uywonraeth India ffurfio cynllun, yna byddai yn rhaid i r llywodraeth gartref basio de Idf. Wedi ychydig o siarad pellach gorchymynwyd fod i'r deisebau orwedd ar y bwrdd. Ar y cynygiad fod rheithsgrif Arian y Gweinidog. ion (Iwerddon), i gael ei darllen y drydedd waith, aeth Iarll Clancarty dros ei wrthwynebiadau i'r mesur, a therfynai trwy gynyg ei bod i gael ei darllen y drydedd waith yn mhen y chwe' mis. Wedi dadl fer rhanodd y Tv. a chafwyd o blaid y trydydd darllenia(i 21 Yn erbyn 7 Mwyafrif o Llaid 17 Gohiriai y Ty taa haner awr wedi 8.

TY Y CYFFREDIN. I DYDD LLUN,-Mehefin 22. Rheiths jrif llwon. Pan ddaeth yr adeg yn ol trefn y dydd i ystyried y rheithsgrif hon fel yr oead wedi ei gwella, codai Mr. Seymour Fitzgerald a ddywedai ei fod yn deall fod llywodraeth ei Mawihydi, y rhai ar y dechreu oeddont wedi amlygu eu bwriad i wrthwynebu y pen. ranau yr oedd efe wedi eu cyny" g, wedi cydsynio i dynu yn ol eu gwrthwynebiad. Ni wnai efe gan hyny ond cynyg ar fod penranaa yn cael ei ddodi i mewn yn y rheithsgrif yn at<l yr Iuddewon rhag dal y swydd o Arglwydd Ganghellydd, neu feddu yr haw] i wasgaru unrhyw bWoniaeth eglwysyddol, I Arglwydd Palmerston a ddywedai ei fod ef ar y I decbreu wedi meddwl mai hollol afreidiol oedd dar- paru ar gyfer y fath beth annhebyg, ond gany byddai gosodiad y penran i mewn yn debvg o symud gwrth wynebiad rhai i'r rheithsgrif, yr oeJd efe yn foddlon i wneyd hyny. Syr F. Thesiger a ddywedai nad oedd efe yn gwel- ed y rheswm am y eydweitbrediad hynod hwn, lie os oedd y Ty am ranu ar y cwestiwn hwn, nid oedd efe am bleid'eisio, oblegyd nis gallai gvmeradwyo mewn un modd ddyfodiad yr Iuddewon i'r Ty hwnw. Wedi ychydig o eiriau gan Syr G Grey, ychwanegwyd y penran at y mesur, vn nghyda dau eraill, un yn trosglwyddo jr hawl i lenwi bywiolaethau yn medtliant Iuddewon ) n ol eu swydd i Archesgob Caergaint, a'r llall yn gwahardd i Inddewon roddi eu cyfarwyddyd mewn pertbynas i benodiadau yn yr eglwys sefydledig. n Mr Newdegate a ddywedai fod y Ty yn datgan yr Iuddewon yn rhai cymhwys i wneyd deddfau, ond ni" i'w gweiny Idu. Mr Bentick a ddywedai fod y Ceidwadwyr yn ddy. ledus iawn i Syr F. Thesiger, pa beth bynag fyddai tyngfld y mesur. Barnai efe fod y wlad yn erbyn "y mesur. Mr Gilpin a farnai yn wahanol. Barnai efe fod y wlad yn edrych ar gauad allan yr Iuddewon fel clwt olaf caethiwed, o amgylch pa an y gallai dallbleidwyr floeddio, gan wneyd i ffwrdd a'r rhan orea o'r grefydd bono, am ba un yr oeddent yn siarad mor ftraetb, set ciriad rhwng dyn a dyn. Yr oedd un weithrdd o drugaredd yn werth troleidiau o felldithion phro phwydol yr aelod dros Midhurat a swydd Warwick (chwerthin). Wedi hyny ymffiirffai y Ty yn bwyllgor o adgyf. lenwad, a phasiwyd lluaws mawr o bleidleisiau, heb ond ychydig iawn o siarad. Cyflawnwvd rhai gorchwylion eraill, ac wedi hyny gohiriai y Ty. I DYDD MAwRTa, Meb. 23. I I Tyfiant Cotwm yn India. I Mr. J. B. Smith a gynygiai y penderfyniad can- lynol:—"BodyTyhwn yn barnu mai eootli yw i,r senedd gyfeirio sylw dioed at y moddion goreu i symud y rhwystrau sydd ar ffordd treuliad arian a gallu Prydain i wella cynyrch India. o Mr Turner, un o'r aelodaa dros Manchester, a eiliai y cynygiad. Mr R Mangles a ddywedai nad oedd dim angen. rheidrwydd am y cynygiad. Yn ystod y rhyfeI yn erbyn Rwsia, yr oedd Rwsia wedi gwneyd i fyny y diffyg mewn olew, hadau. a phethau eraill o'r wlad hono, ac felly cyflenwai India yr holl gotwm oedd yn eisiau, pe byddai y rhai hyny 8vdd eisiell cotwm ond yn defnyddio y moddion priodol i'w gael. Nid oedd dim cynorthwy nad oedd Cwmpeini India'r Dwyrain yn foddlon i'w ro Idi er tyfu cotwm, ac yn bsesenol nid oedd digon o longau i gario allan y cledrau a phethau eraill er hyrwyddo trafnidiaeth mewn- ol y wlad, ond gwasgai ar y Ty i beidio disgwyl i ly wodraeth India wneyd yr hyn y dyJasai pobl wueyd drostynt eu bunain. Arglwydd Stanley a ddywedai y byddai gofyn par. haus am gotwm India, pe byddai y ffyrdd yn agored er ein galluogi i gydymgais ag America. Mr Dansby Deymonr a ddadleuai fod gweithydd y llywodraeth yn India yn nwr mewn sefylifa bur fodd- haol. Nid oedd dim llai na X2,ooO,000, nea tuag un ran o wyth, wedi eu defnyddio yn ystod y tair blyn- edd diweddaf ar weitoydd cyhoeddus. Cynygiai y cwestiwn blaenorol. Syr E Perry wrth ystyried pwysigrwydd y pwoc, a gynygiai ohiriad y ddadl. Wedi hyny gohiriwyd y ddadl hyd ddydd Mawrth, a thua baner awr wedi un gobiriai y Ty. I DYDD MEItcarR.-Mehefla 24. 1 Etholiad Rochdale. I Dygwyd i fyny adroddiad y pwyligor neillduol ar I ddeiseb John Newall mewn perthynas i etlioliad Rochdale, ao hvshysai y pwyligor nad oedd Peter Jubnson wedi ei ddii fod y tvst olaothati yn anfoid liaol, ae na,1 oedd dim wedi cymeryd lie i ddangos fod un biii yn gorwedd wrth ddrws yr aelod presenol neu ei oruchwylwyr. Aethpwyd trwy y gorchwylion ercill, as wedi hyny gohiriai y Ty. DYDD IAU.—Mehefin 25. I Rheithsgrif llwon. I Pan gynygiwyd trydydd dirlleniad y rheithsgrif llwon, cynygiai Ardalydd Blandford fel gwelliant fod y rheithsgrif i gael ei darllen y drydedd waith yn mhen chwe mis. Mr Drummond a eiliai y oynygiad. Amcan y rbeitbs-, rif oedd caniatau Ile i Baron Rothschild yn y Ty, ac yr oedd efe yn teimlo yn ddyledswydd arno I ilw wnbwynebu byd eithaf ei alia. Ar ol llawer iawn o dladlen yn ngbanol mawr ddadwrdd am vmraniad, rhanwyd y Ty, a chafwyd 0 blaid y trydydd darlleniad.. 291 Ya erbyn. 162 Mwyafrif. 129 Addysg. Wedi hyny ymffurnwyd yn bwyllgor o adgyflenwad; gwnaeth I Mr Cowper (v gweinidog addysg newydd) bysbys. iad mewn perthynas i gynydd addysg yn ei gysylltiad a rhoddion y llywodraeth. Yn ystod y flwyddyn I ddiw?ddat yr oedd rho Idion wedi eu gwneyd gao y Hywodrapth tuag at adedada 24:? o ys?oHon, a mw;- had 02 2 trwy yr hyn yr oedd lie ychwaneol wedi ei gael i 3?,000 o ys?atheigion. Cyf?nawm y rhodd- ion er y dechreuad i KyfMyb ddybenion ydoedd £ 380,0^ yr hyn ydoadd yn gynorfbwy i X 1. 5 00 a godwyd trV avfr -Foddol, rr wedi ei gael vsgoliQDiag ° •»*» ystod dau ai golwg ar Jd( y cyfrjfon y taot ya- f deyrna*. fo nad oedd y peth y r y'p yu- Tv yag< ihor lyr, mewnun modd yn. sier na8 gahoi fod iyr yn yr ysgol sub ryw dvfi^or< Yroedd t-rp nad oedd,.oii(I yebydig jawn heb lød I- s. i o gwbl, so mai y taialad cyffrepin yn I r •. •• ydoeddblaid %^sgu ■•'SP.daU- • v; ,j a ddyweaai yn dda ganddo fod adaySar ar gynydd, ond yr oedd yn amhea ai nis gellid cyfranu y rhoddion hyn yn well o dan ryw gyfundrefn wahanol, ac ai ni ddylai y Ty betraso cyn eu hychwanegu. Cymerodd ymddyidan lied faith le ar y pwnc, a chwynai Arglwydd Melgund oherwydd cynydd y bleidlais ar j flwyddyn ddiweddaf, a ohynygiai ei gostwng i £ 90,020, sef yr hyn oedd yn fwy na'r flwyddyn flaenorol. Rhanodd y pwyllgor, ond colloddygwellianttrwy 163 yn erbyn 7. I Rhoddwyd caniatad i Mr. S 'holfield ddwyn rheith- s-rif i mewn i atal llygriad ymborth a diod, a gohiriai y Ty tua chwarter wedi dau. I DYDD GWENEB.—Mehefin 26. I Wedi i'r Ty gyfarfod tua phump o'r gloch, oodai Syr C. Napier i gwyno nad oedd y Uynges wedi ei I chynrychioli yn nghanol holl fawrwychder y boreu, i ond gan Brif Arglwydd y Morlys a thua haner cant o forwyr, yr hyn yr oedd efe yn ei ystyried oedd yn gam mawr iawn a'r llynges. Rheithsgrif prawfebion. Y Cyfreithiwr Cyffrodiuol a gynygiai ail ddarllen iad y rheithsgrif prawfebion a llythyrau gweinydd- iaetb, yr hon a ddanfonwyd i lawr o'r Ty ar-ll, gan nodi ei amcanion fel mesur i gyfnewid y Ilysoadd • eglwysig, y rhai fuasent er ys amser maith wedi gcr. fo I rhoddi i ffordd i'r ymosodiadau parhaus arnynt, pe buasid yn gallu cydsynio ar ryw gynllun o ddi- wygiad. Mr. Henley a eiliai y cynygiad, a datganai ei gy- meradwyaeth o'r mesur, yr hwn oedd yn seiliedig ar gynghor dirprwyaeth, o ba un y bu efe yn aelod. Mr. Collier a ddywedai ei fod ef am gefnogi yr ail ddarlleniad ar yr un pryd, yr oedd llawer o fanylion y rheithsgrif yn agored i wrthwynebiadau mawrion, ac ar rai o honynt yr oedd yn penderfynu cymeryd teimlad y Ty. Wedi hyny pasiwyd yr ail ddarlleniad, ao ar ol cyf- lawni rh&i gorchwylion eraill, gohiriwyd tua chwarter wedi un o'r gloch.

I LLYTHYR 0 CHINA. Oddiwrth drijianydd Prydeinig. i Mawrth 25,1857. Y mae genyf newyddion y gsllir ymddiried yo- ddynt o bwys mawr mewn perthynas i'r Taeping- iaid Y mae yn ymddangos lod yr oil o'r blaid ddallbleidiol yn eu mys.- wedi eu dinystrio, ac yn benaf trwy fod eu haelodau eu huuain wedi eu troi yn erb, n eu gilydd. Hungsewtscwen, blaen- or y blaid newydd a'r Tywysog Cynorthwyol vw yn awr y prif ben mewn ystyr filwrol; y mnent can gryfed ag erioed. Y mae hyd yn nod y Chineaid y rhai sydd yn eu cashau fwyaf yn awr yn tystio na fydd y llywodraeth Y m herodrol yn awr yn a'luog i'w rhoddi i lawr, ond mai hwynthwy, y Taepingiaid. er hyny fyddant y bob) i sefvdlu teyrnach newydd. Y mae y Mandarni- iaid Ymherodrol eu hunain yma yn dal yr ui) svniadau. Dywedant mai swydd y Taepingiaid vw dinystrio, y taflant yr holl ymherodraeth i gy- fhvr o annhrefn, yn niha un y bydd sylfaenwyr y deyrnach newydd wedi hyny yn ymddangoa Cr stionogaeth y Taepingiaid sydd yn peri i'r aw- durdodau Chineaidd a'r boneddwyr eraill ddyfod i'r casgliad hwn, oblegid y maent oil yn ciedu fod yn rhaid i egwyddorion Confucius fel yr unig sail crediniaeth sylfaenol barhau byth. Gan nad wyt 6 wrth gwrs yn meddu yr un grediniaeth yn eg- wyddorion Coftfucius, yr wyf yn barnu fod go. beitbion y Taepingiaid yn fwy nag y mae fy nghydnabod Chineaidd yma yn gredu. Yn mhob amgylchiad y mae bron yn sicrwydd (a siarad yjK ddynol) y syrth teyrnich Manchoo. Nis gall y eweryl a'r Prydeimaid yn Canton lai na therfynu yo 11 wyr ddinystriad gallu Manchoo yn Kwang tung a Kinangse. Gan fod Syr John Bowring a Mr. arkewedi bod yn euog o wnejrd y catngymeriai anferth mewn perthynas i Canton yn y fath amser nid wyf yn gweled fod dim i'w wneyd ond cymeryd y ddinas hono. Bydd ein gwaith yn gwneyd hyny yn arwydd i'r boll rai anniddig trwy holl gymyd ogaethau. deheuol China godi, a bydd yr holl wlad yn cael ei thaflu i gyflwr o annhrefn gwaeth nag y gallasai unrhyw helbulon mewnol ei acbosi. Nid oedd gan Syr J. Bowring a'i gydweinyddion un syniad am yr hyn yr oeddent yn ei wneyd pan ddarfu iddynt gysyHtu ein mynediad i'r ddinas hono ag achos truenus yr Arrow. Barnasant y buasai lluchio ychydig o dan belenau i Canton )n gwneyd i'r Llywydd Cyffredinol ymostwng, pan y huasai ychydig llai o anwybodaeth am yrta blaen- orol y swyddog hwnw yn peri iddynt wybod y buasai yn Hyncu opium neu ddail euraidd yn hytrach nag ymostwng. Enillodd glod mawr yn 1849 trwy yr holl Ymherodraeth am ein cadw allan o'r ddinas hono, ac nis gallasai efe wrth srwrs beryglu ei anrhydedd trwy ein gollwng i mewn. Nid oedd genym un hawl i ofyn am fynediad rydd pan y mynem, ond er gadael i'n hawl sefvll yn llonydd am amser maith, dylasem ddewis amser priodol i'w osod mewn grym. Yn lie hyny yr vdym wedi mynu ei gael mewn adeg dra ang- hyfleus. Y canlvniad yw yn gyntaf ein bod ar ol siarad yn fHwreddog fod y ddinas at ein trugaredd wedi gorfod encilio o'n sefyllfa flaenorol rai mill tiroedd, lie y bydd raid i ni aros i amdditfyn ein hnnain am fisoedd; ac yn ail, pan fydd i ni ddechreu ymosod en hunain bydd raid i ni selio tynged y Llywodraeth Ymherodrol., a thrwy hyuy yn ymarferol, er nad mewn enw ymyryd mewn modd niweidiol yn ymdrechion mewnol y Cbi- neaid. Y mae un pwnc mewn cysylltiad a dechreuad y cynhwrf hwn y dymunem alw eich sylw difrifol- af ato. Yr ydym wedi bod yn dal at rywbeth tebyg i gelwydd yn ein gobebiaeth swyddol. 0 bob man clywais yn Hong Kong nad oedd un faner yn chwifio ar yr Arrow o gwbl. Gwyr y Chineaid hyn yn burion yn llawer gwell na'r Saeson, ac o hyn allan ni fydd ganddyDt ond ych- ydig iawn o ffydd yn ein haeriadau swyddol. Hvd yma y swvddogion anfllwrol sydd i'w beio. Arnynt hwy yr oedd y pwys yn gorwedd i ddweyd pa bryd yr oedd yr ymosodiad i ddeciireu. Ond wedi i'r ymosodiad ddechreu darfu i'r Llyngesydd Sey- mour wneyd un camgymeriad mawr, ie gyflawni peehod yn wir Tanbelenodd ddinas fawr a phob- log, a'r hon oedd yu cynwys canoedd a miloedd o wyr diarfog, hen wyr, gwragedd a phlant. llawer o honynt,^r wyf vn gwybod nad oeddent yn main dim am y cwestiwn dmasol, ond yn uuig eu bod yn ymostwng i'r blaid fwyaf cynhyrfus Yr wyf yn nieddwittod sefyll mewn pallder dyogel a th?nheienn dinas sydd yn agored i ymosodiad, am fod eich gaUn yn rhy wan i wneyd rhwyg mawr yn drosedd mwy o gylreithiau rhyfe! gwar- eiddiol nag ydvw amdditlyn gvda gaUu rhy war. sefylifa anarnddiffynol Pc na buasai ond gwyr I arfog yn Canton buasai y peth yn hollol anheil wng o allu mawr milwrol fel Lloegr; ond pan ydym yn c060 beth oedd poblogaeth y Ue a'i helaethder c?Sredinol, yr oe<? y wejthrd yn ?f ?arbaraidd dros ben. Yr wyf yn gObeJtlO yn fawr y b?dd y mater yn oael ei gymeryd i fynu fel ag i atal y fath beth rhagllaw. t

t:AT Y CYHOEDD. I DDARtLENWTll MANYLGRAFF A STLWGAJL, Mae y llythyrau a ganlyn yn rhoddi h,anesion rhy. feddol a gwirioneddol eto, am ua o'r darganfydd- iadau hyreddaf a g' tW&vir6mf yr oes oleuaf "r f hon, ac hefyd am y Meddyg a^- feddyginiaeth. fwyaf rhinweddol a ll^^rlio" yn yr holl fyd, au ■ dd hynv '"lw pawb y np-r a'r MM?Mtd. "1 ?, y f,hrofiad j  m gofal, tyn 't- y gofal, tyn i '? (gtfs, (Jos ?.??  f u wir 0  'f 'WMtiN? ''urn, V- GTUSTFOPN, >* s) fel"M d#,v? meiH?n ge?ro??cyhoedd fel:1I d1W\' gwelliadau hyn dnaeth wedi peri ayn?d i I Gym?,Sftes? a l1uaw! 0 r Cyfandir. Aethum ato tan ffeithiau anwyd trwm ar fy g'un" ?<ef. ais ar daith yr haf diweddaf Yr oedd yn an- esmwyth a phoenus angerddol am amser maith, nes yr oedd fy nghyfansoddiad drwyddo yn pran hau. Gwnaethum brawf ar bob moddion i* ddadgloi, ac i liniaru y boen, cyn dyfod ato, megys ymdrochi yn y mor, mewn ffyuonft*. ae mewn baddau, &c., ond y ewbl yn holiol Nid oedd y n,os yn dymhor gorphttys i mi, -na'r dydd vn adeg o lawenydd. Aethum ato yn hollol ddiragfam mae yn wir (fel f dvlni pawb ffwd), eto heb fod yn gryf iawn fy frydd, gan mor fawr fy mhoen. Cerais ef yn holW ddifost—dywedai fel dyn gonest y cymerai dipyn o amser, fel ag yr oedd wedi cyhoeddi ugeiniau o weithiau fod pob ben anhwylder yn gofyn llawer o wythnosau o brawf, pan na bydd y rhai na fu cynddrwg a ohyhyd o amser yn gofyn oymaint. SierbatH y gwnai ei oreu I mi. a gwelais ei fod yn ddvn i'w air. (Jweflhaodd Ji yn hoU-ol. fiffeithioddnidyu nnig ar ty nglun, ond ar fy boll gyfansoddiad. Symudodd boeuau ecbryslon iawn, trwy foddion tyner iawn. Sylwer mai nid a'r peirianau y mae yn gweithredu bob amser, fel y cyffredin, ond defnyddia natur ei bun. sef yr elfen wefrol fywyd. ol, er fod ganddo y peirianau goreu a ddyfeisiwyd erioed, pa rai a all gymhwyso at lygfld plentyn, yn gystal ag at y cyfansoddiad mwyaf cawrfilaidd. Nid wvf wrth ysgrifenu hyn ond rhoi eiddo Caesar i Caesar." Yn sicr fe ddylai ei gym hwy s- derau gael eu cydnabod yn gyhoeddus. Owir nad yw yn fyr o lythyrau can mol itteth"i-buom yn darllen canoedd o honynt, oddiwrth berso n-au pwysfawr a peirwir, wedi derbyn gwelliadau hynod. rhai o honvnt yn ail i wyrthiau, ac y mae croesaw i unrhyw un gael eu gweled (gan eu bod yn llawer rhy luosog i'w cyhoeddi), a gwneyd yr ymchwiliad manylaf yn eu cylch. Y mae Mr. Thomas vn deall natur, ac yn medru gwneyd y defnydd goreu o honi. Y mae yn nodedig o fedrus, fel y mae canoedd yn dyst- ion. Y mae yn myned ar gynydd yn barhaus. Trwy brofiad a myfyrdod, y mae wedi cael amrai bethau newyddion allan yn ddiweddar, øy-dd yn sicr o fod yn wasanaethgar iawn, yu en wedig i wellhau y clyw. Dymunaf y Hwyddiant mwyaf iddo i symud ymaith wahanol boenau y ddynol- iaith. II. E. THOMAS, Gweinidog yr Annibynicyr. 32, Lord-street, Birkenhead. MR. THOMAS, SYR, Dvmunwyf wneud yn hysbys i bawb svdd yn cael eu blino gan wahanol anhwylderAu, ty mod i wedi derbyn mwy o leshad trwyddoch chwi yn y ddau fis y bum dan eich llaw nae y cawswn y by-lf a'i holl gyfoeth ac oherwydd » hyny ystyriwvf mai y'm dyledswydd i ydyw ei wneud yn hvsbys er eich mwyn chwi, ac er mwyn y Cyhoedd, a mwy na'r cyfan er mwyn y gwirion- edd ei hunan fel y caffo eich medrusrwydd s',oh Meddyginiaeth gywrain chware teg yn ei obywrein. rwydd. Bum am amser maith dan ddwylo amryw feddygon, y naill ar ol y Hall, ac heb dderbyn dim lleshad oddiwrth neb o honynt 'er rhoddi cyflawn chware teg iddynt; ond ar ol bod gyda chwi yr ydwyf yn iach, ac yn meddianu y teimladau mwy- af hyfryd, ac yn gallu gweithio bob dvdd diolch i Dduw vr yd wyf.gan iachad ? sydd bosibl i hen^ lor 54 oed fod. f Nid oes ymaint a? un yn awr?o'r hea <?d?Mt' a'r teim?adau anoddefus ao anedwydd hyay,y? 1 rhai o^dd morlB?hryston.Mynfymiinoya bm-' haus drwy fy «w*iau. A hyfrydwch  enyf aHu dWh'" ? arim a e?ais am hi?? "V] o ch medrnorw-- .61?yr b6n)Dvm?i wneyd yn P? ? ? ? ? ,ym?? mw?oelwimi ? ART?H r: ? ? ?? M BUM y ?«M « f ?? n?rawl v? ? ei ?y??u !10*,  ;rm' nflll v »yny, yn gat. ?? ?o, i ^/n dweyd am r^, i? ?? mae -i"yn ddyledi' i -f eill flnaa.mU o rwjW#1* i sydd arnaf i'ch cydnabod cbwithau am y llWi^* j dedwyddweh a dderbyniais trwy gyfrwng eieh M^t^^r usrwydd yn meddyginiaethn. Hyderwyf y bydd i'r hysbysiad a'r DystiolaethhRIt fodyn foddion i eraill wybod am danoch a gwneuthnr prawf am adfywiad bywyd, a(r adferiad iecbyd 111_" y gwneuthum inau. Yr eiddoch yn ffyddlawn a diolebus iawn, r D. E. DATMfc* Ffynon y Cwrw, Ger Wrexham, Denbigfcshirf. j;' AT MR. JOSEPH THOMAS. ? Anwyl Syr,-Afae yn llawen genyf gael eich cyfarch trwy gyfrwng y llythyr hwn. gan hyderu y cyhoeddir ef, fel y byddo yn foddion i ledaenu gwybodaetb i bawb yn gyffredinol am danoch fel meddyg liwyddianus, ao i'w hysbysu am y llesad annhraethol a dderbyniais dan eich Uaw feddyg- iniaethol, rhinweddol, a bendithfawr. Yr oeddwn wedi myned i'r fath ystad o afiechyd o ran meddwl a chorph, fel nad oedd modd i mi fyw yn hir yn y cyflwr yr oeddwn; a gwaeth waeth yr oeddwn yn teimlo fy hunan yn myned yn barhaus, er treio y meddygon t'oreu a glywwn am danynt. Ond digwyddais yn ffortunus iawn Idarllen hnnesion am danoch chwi yn iacbaiuy cleifion trwv eich medrusrwydd a'ch cywrein- rwydd digyffelyb yn gallu defnyddio a thros- glwvddo natur ei hunan, sef yr elfen fywydol, i gorph dynol, a gweled hefyd gymaint o onwau rhai yn sicrhau trwy dystiolaetnau yn y modd cadarnaf a chywiraf, eu bod wedi cael eu meddyg- iniaethn genych chwi ar ol bod yn aftwyddianus gyda pbawb eraill; ac wrth ystyried bynyna oil, a phwysigrwyddy cyflwr peryglus yr oeddwn ynddo. gwnaethum frye i ddyfod stoch i roddi prawf am wellhad fel eraill, ac wedi gwneyd hyny am yr ysbaid o amser a famasoch oedd yn angenrheid- iol, cefais fy meddyginiaethu, ao yrwyfyn mwyn- hau fy mywyd fel o'r blaen. A hyfrydwch mawr iawn genyf adrodd, y cefais ddeg cymaint mwy o fndd oddiwrth yr arian a gost. iodd i mi am eich llafur a'ch ymdrech, ao hefyd am anturio i ddyfod dros ddau cant o filldiroedd atooh, nag a gefais oddiwrth yr nn arian erioed; ac yr wyf yn ddiolohgar o galon hefyd i chwi am fy adfera, pan nad oedd un math o obaith am wellhad i mi oddiwrth neb arall. A diolch i Dduw y nefoedd, yr Hwn a'm nerthodd i ddyfod atoch, a gobeithiwjfy rhydd Efe hir oes i chwi fyned yn mlaen megys yr ydych gyda eich meddyginiaeth. Dymunwn i holl aileition y byd ddyfod i wybodaeth am danoch, a chllel cynorthwy i ddyfod stoch. Yr ydwyf yn ben- derfynol fy tnarn erbyn hyn nad oes yr an feddygin- iaeth mor effeithiol at bob anhwyhJerau, s'r eiddoch chwi. Derbyniwch hyn yn garedig a'diolchtiq oddi. wrth eich cywir ewyllysydd cia, JOHN JONES, Gate Cae, Tregaron, Cardi.4anthi-a I I "V —— » t.