Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
-:-;-.- ,-LLUXDAiN, SADWRN,…
LLUXDAiN, SADWRN, MA WRTH £ 6. DAKTIt papurau P?r? i'r ddinas ddoe; § TYlI,nW,\ !1t hyhyiaph ynghylch sf- -?- yil'uoeC.d y hyudn'ocdd Ffrengig i'r 27ain o'r mis diweddaf. Ai- yMatnyr cedd cad-lys Bonaparte yn Troyes (lie yr oedd Schwarlzenbei g pan ddaeth y genadwri claf oddi v:tth y Cyng<eirwyr.) Y r eedd Dug l,e--gto,yli Bar-sur-Aubo g)i(,&'rCaclfr-. (;irard, a'r niai-cii-.i. luoedd dan Count Valmy.' Yr odd cad-lys Dog Tar?r'urn yn, Massy CExigue, a'i -alforsafwyr yii ChatiHdn cych- ,lr,fit;,efe tuag Kvibe a thua C'airvaux. Yrcedd u Castiglione, a 10,000 o fiitvyr deWisol, yn dcchreu cyc.hv.yii. Yr oedd Cadfridog Marchand c y c l i,,i., y i,. 1, i- oe,,?(- vn Chandlery Cadfiidog De'aix dan furiau reva ac yr oedd Ca.df)'. Mus"ier'wedi myfpd i Maj>on. Yroedd Bourgand a Martua hefyd, Tired riant, yn ein meddinnt Gwrth-gychwynai v Cadfridog Awstriaidd Bubna, yr hwn a fy- ;wthia"a.i Lyons o bob parth. Ac yr oeddid vn cyfrif bod ei golled ar yr 2Cfed yn 1,500 o ,v -yroell(t iluoedd yn cychwyn i'r tu ol i we- ddrll byddilioedd Blucher, Sackeu, York, a i-liai a dderbyniasent ad- £ yfnerthl»dau o Soissous. Cymmerodd Cadfiid. 2)uhe«me Bar-sjur-Aube trwy rym y. gwnfidawg, J I) ^wnaeth rai carcharorion. A r 21aiu aeth Bo- ralarte i Troves wedi rhai brwydrau rhwng Tnarehliicedd, yn y rhai y cymmerodd efe oddiar y Cyngreir\"yr rai miloedd o garc-haroiion ac •uyth ofar.gnelau. Cyn hyn, sef ar y 22ain, aeUr \r Ymerawdr i bentref bychan Merk-sur-Seine. 1thutlirodd Cadfridog Boyer. ftr weddill byddin- oedd Blucher, Sicken, a York, y rhai oeddynt "^vedi myneddios ) r Aubc i utio A, Schwartzen- roycs, ac efe a'u dymchwelodd hwy, Ka feddiannodd y dref: yr hon a osododd y IVussiaid ar dan gyda'r futhgyfiymdra, fel yr ^iddyn anmhosibl tr.iddio trwy y tan t'vv hym- 1 id. C\ mmerwyd oddi arnynt gant o garchar- erion. At y '27ain daeth y Tywy-og WInt/.p! Lich- _<s^etis'ein i gad-lys. yr Ymerawdr yn Cliatiis, a i)iedd-faner (Jlag of truce) oddiwrth y Tywysog $-hwartzenberg, i gei>io byr.gyngrarr. C) in- merodd march In oedd y Cadfr. MiMiiaud 200 o +-rchaiOiion rhwng Pavilion aTroyes, a chyrn- werodd Cadfiidog Girard G mangnel a 600 o wyr Nkj'!r ol-fyddin Tywysog Maurice Lichsten- ttein, y rhai aH?ytchwyd mown medd gwo! gan y i-liai amgylc'tw) d n,,f.Nn iiicdd gNy i-o l gan Ar y 2?a?n pan oedd ein Iluoedd wedi am- jrylchu Troves o ¡JOb paiih, daetli Cad-weinydd Itus aidd at yr allorsafwyr i ddei-yf amser i ym- uciacl o'r dfimrs, ac os na ciianiateid hyny idd- yrt, bygv- tliicnt ei lIosgi. Y r ystyriaeth hyn a ttt.aiicdd symudiadau yr merav\ dr. Ciliodd y I o I- dref yn y nos, ac aethom iiin. au iddij nieddant, yn y bore. Mawr cedd gor- fo'edd y trigolicn pan welsant eu gore-cyuu v r ■^vedi cilif-, y ihni a gyflawna^ant bob rhy^edd I i.i.a. fuont yi;o. Y mae yr hoi 1 drigolion yn j a:ti gyclnv} n ar ol y gel)-iiion ac y irmegAvyr yr.holl bei-itreft wedi ymarfogi, ac yn urtbíG at- < rose) iiwyr eu gwlad yn mhob man y < nHout afaoi ynddynt. Rhuthrodd y Count de Valmy ar ol fyddin y Cadfridog Cvivgreiriol G uilay ary21ain yn Saint Vaar, ac a'i gyrodd ar ifo gan gymmeryd 1,200 <> honyntyn gar-charorion. Dywedant"yrnhellach fod oad-weinydd i Bonaparte, a chad-weinyddion f reill oddlwrth y Cvngveirwyr wedi cyfarfod >'hghy<l yn Lu igny, mown trefn i gynadloddu j\ nghylch amcdao byr-heddwcli, lieu orphwys ncbyclVg cckliwrth eu gorchesticn milwraidd. | Fel lym, meddant, ar y 24ain, gwaredwyd a chymerasom^tighytch i i-'jCCO o ^archai-or'rcn, hebia^v mil o swyddegion I a gw-yr ciwyfedig y i-liai a gawsom yn yr ysbytai, vedi eu gadael gan y Cyngreifwyr. Ar y 27ain, mynegant Pr banerau a gymer- v, yd eddiar eu gelynioj^ael eu gosod o iiaen yr Y'nicrodrrs, yr hf»n a'u ih rbyniockl gyd-a chyf- 1 awn fcddlcnrwydd, gan ddywedyd, ei bod yn cdrych amynt lei gwystlon o ddiogehveh y wlad "Ciyrodd Bonaparte O,dinhad allan o'i gad-lys > n Troyes ar v 24ain, gan beri i'w sw^y ddogion dynu cofres o'r Ftrancod a wasanaethasant, neu a ddyIvnasant y Cyngreirwyr yngorescyniad tir- icgaeth Ffr.Üllc odùia.. yr 20fed o Ragfyr diw- c,ticlaf y lai ydynt i.gael eu gwysioyn ddiaros a clii I eu baruu a'u cospt yn ol y gyfraith am y cyfty w dro^eddau ac y inae pob un a wi>godd nab o'r addumiadau perthynol i'r heu deuiu ikeiiiiiol, i gael eu farnu yu fradwr, a?i go.spi fel ^yryrnw. Ac mewn Oidinhad a rail o eiddo Bonaparte j A-ul),e -it cael ei ddisii-i,dd(,, amgilioo lior.aw v'i sefy11 t'a, yn neillduolo Nogent, tra'r oedd y Flrancod yn meddiaunu'r lie a gosodir Maer a rail yn y dalaeth uchod yn ei le e.f. Oddiwrth y cwbt yn y papurau hyn ymddengys fod y Cyngreirwyr wedi cilio yn ol yrnhellach 11ft Thro) es, ond pa cyn belled nid ydym yn cl ywcd; ac y rrrae yn amlwg eu bod wedi cilio lich fawr golled, canys er fod Bonaparte yn dy- vedyd ei fod wedi cymmeryd ynghylch 2,000 o ef alia,i mai Hid Ilawer ir,-iv),- na 200 oeddynt, y rhai ysgatfydd a gym- merwyd o'r mihvyr olaf a berthyneat i fyridin- cddy Cyngreiiwyr. Peth tra hynod nad oes nn gair o son am y byr-gyngrair a grybwyllir yn y papurau l'frengig ynghenadiaeth y 24ain, 'ed¡'r amser hwnw, yn neillduol gan ei bod yn cyunwys hysbysiaeth am bethati ereill i'r 27ain o'r mis diweddaf. Gadtjwir niyn y tywyllwxh x-"h hollol ar y pen hwn; Ymddeugys wrth yr hanesiou hyn, fod Blucher 'r Tywyscg Schwart- zniberg Wedi y mwahanu draciicfn, a bod rhai liu-oedd Ffrengig wedi r^iyned o'r tu ol Pr cyutaf. Cynnwysir pumthegfed Cenadiaeth byddtn Si. lesin ^Blucher) nW"wn papnr o Frankfort, Cliwef. J 4. Cymmerodd I'y Scheibatott dref f?fny ft M y rutl'r :n' y 2&nn o lonawr, a chil- jndd y geivuion i St. Dizier; lie y rliutbrodd Tywysoo uchrd ir y 25ain, ac a'u gyrod.d.tua Vifry, Ac a* y I 1 'I' t b 'ft' I) odd y Tywyjog heibatotf' tua Brienne, i lIno. a j b) ddinoedd y Cadfr. Sacken a La a feci ) n y lie ¡ y cyfdmser. CliWDdJ J geiYllion, y mae yn debyg, am gychvvy niad y Tyw ysog Scherbatoif, cynimerr.sant afael yu y cyfle hwn, a rhuthrasant ar St. D;zier ar y 27aiu, a thrwy eu liiosogrwydd parasant i'r Cadfr. Lanshai gilio cddi yno tua Jonville. Yr oeddid wedi rhag-weled yr am- g) lchiad hwn.—Cynnullodd y Maes j^ywydd Llucher ei luoedd yn Brienne ar y 29airt. Yn fghytc-ti haner dydd dygwyd Milwriad o eiddo y gelyiiion mewn yn garcharor. Yr oedd gallddo aniryw genadiaethau pwpig, trwyy rhai gwy- buwyd fod Bonaparte wedi,uno hi fyddinoedd, a't, fod yn bwriadu ymo od ar fyddin Blucher; ac rod Bonaparte wedi ci-iiiiull ei holl wyr, pendeifs «rdd Blucher gychw yti i gyfarfod as; ef. Ac ar y fuuud pan oedd yn ri.oddi gorchymmyn i gychwyn, gwelwyd y Ffrancod yn d\fod yn mlaen yu golofnau ce(I i-ii tua Brienne, yroedd hyn ..ynghylch tri o'r gioch y prydnawn. Hrzcifdr tiriennc.— Yr oedd Count Pahlen a I 2,000 o Avyr meirch w edi diogeiu cychw yniad mil wyr Sacken yn ybûre, oLjsmont i Brienne, ac wedi sylwi ar nerthoedd y gelyiiion. Gyrodd y gelynion liaws o farchluoedd yn erhyn Pahlen, yr hwn mewn trefn i ochely d ym- drech a Iluoedd lawer lliosocach na'r eiddo ei hun, a giliodd yn cl ar Brienne, ac am i'r j Ffrancod gynnyg ei amg) lrhu trwy y esfyn eu rhen yn hwy nag a altasai efe w iieuthur, ciiiodd | trwy y dref ar fyddin y Cadfr. Sacken. Dech- reuodd y gelynion dar'io ar y dref, yr lwi,.a os- odaf-ai.t ar dan mow n amryw fanau. Ac urn na allascnt ddefnyddio eu marchluoedd areu haden ddeauj gorfu arnynt eu tynu yn ol at yr aden aswy5 wedi i Count Pahlen gilio yn ol. Gwnaeth Blucher y defnydd goreu o'r gwall hyn o eiddo i lionapa; te, a gorchymmyriodd i farchluoedd Sacken, y rhai oeddynt wedi uno a rhai Pahlen erbyn hyn, i ruthro ytjdaen yn egniol ar aden aswy diymgeledd y gelyi ion yr hyn a wnaeth- | ant, ac a gymmerasaut dau fangnelau dau warch- i glawdd outliar y gelynion, ac a ddymcliwelasant 1 eu haden aswy yn hollol. Yn nghylch 1 leg o'r glcch yn y nos terfynodd y frwydr, a gadawyd 131 ienue, oil ar dan, yn ein meddiant ni^medd y | Cyngreirwyr. Yn yygol-filwraidd y lie iiwjj dygwyd Bonaparte i fynu; yma y dysgodd li-e v, gwerd cyntaf yn y gelfyddyd iilwraidd, ac efe a Josgodd ei gryd (cradle) wrth lo'gi Ar y 30ain, paredd y gelynion i'w haden aswy ddyfod yn laen tua Brienne; aryr 31ain,hwy a. ymddango^asant yn y gw.istadedd rhwng La Ro- j (itehe a Tramies, ac a feddianasant goedwig ar i uchcldlTo ilaen sefyllfa Traimes, o'r hon y galiaseut ymosod gyda. chrvH fantais ar ell: gwrthw) nebwyr. Ac yn y cyfamsev yr oedd cortf y fyddin medi cychwyn y'mlaen. Brzajdr La Rotheirc.— Ymroddodd y Maes' Lywydd Blucher ymosod ar y gc'ynion am haner dydd. Dcchreuwyd y frwydr gan Dywysog Vv urtemberg trwyy mosod ar y gelynion yn y | goedwig, efe a'u gyrodd oddi yno, ac a. ruthrodd I ar La Chivry, ac t i cylilnie"o(',(I, gan fyned dros hell rwysti-au y ffordd ddrwg, y rhai a'i Hudd- iasant tyned a'i fanguelau i'r rhuthr. Treidd- iodd y Cadfiidog Sacken .i La Rotheire, a thy- wysodd Count Guitay ei fangllelau yn erbyn Dienrille ac a barodd gymmeryd CllionvilJe gan wJr traed. Am dri o'r gloch aeth y frwyclr yn -i,ftietliiiol nc yn y cyfamscr dypcynodd y fath drwch o eira lie,, yr awvr i'r fath raddau fel gorfu ar y mangnelwy r beidio tanu, gan nad cedd v ddwy fyddin yn medru eanfod eu gilydd. Cychwyn- odd J gelynion gyda lliosocach mil wyr yn er- byn y Tywysog Wurtemberg, a chymnierasant La; Chivty, yr Iiofr; a adgymmcrodd ac a gad- wotld y Tywysog drachefn. Cymtr.erodd Sacken bentref ltotheirc cddiar y Ffrancod, ac ymos- ododd ei farchluoedd ar eiddo'r gelyiliori y rhai a gwrddasant a linvy yn Uawer lliosocach, gan bed iddynt gilio yn ol, a dylynwyd hwy gan y ge!yni< it hyd at viii gwyr traed (medd y Cyng- reii wv r) YBa atlgyfnerthwyd marchlucedd Sack- en, acliychwynasant ymlaen g\day gwyr traed. i Dy inch welwyi rmarchluoedd y gely nion, ac ym- | lidiiVyd hwy tua lien Brienne; a gyrwyd eu gwyr traeel ar fio: cymmervvyd < ddi arnynt 32 o fangnelau. Ac oddiar y riujnud hwnw enniil- wyd y frwydr. Yr oedd y gelynion yn amddi- ffyn eu hunain ctto mewn tri o leoedd, ond o'r diwedd wedi iddynt gael eu tiiaeddif ar bob parth, ciliasant yn y nos hoibio Brienne. Der- hyniwyd hysbyslacth fod Cadfrid. Wrede wedi cymmer yd Mcnillier a 23 o fangnelau oddiar y I Cadfr. Ffrensig Marmont: yr oedd Tywysog W urtemberg hefyd wcdi y sgafaelu naw mangnel oddiar y gelynion. Ar yr ail o CliNvefi-or cych- wynodd Blucher i aducwyddu.'r frwydr, eiti-ir yi, oedd ei wrthwynebwyr wedi cilio oil, ond rhyw ol-fyddin wanaidd yr hou ayrwyd ar ilo yn eb- rwydd. — Oddiwrth bigion o bapurau Amerig,ymddengys fod y gelynion yno yn dysgwyl ymosod'ad ar longborth Sacket. A dywedir fed yr ymosodiad wedi cymmeryd lie, ac i'r gelynion gael eu maeddu gyda cholled fawr; a bod eyfraith wedi eu gwnenthur ganddyut, i bpn't' Metwyr wasan- aethu, lie bynagbyddo eu heisiau. Ar yr lGeg o'r mis diweddaf, cyfarfu'r Enter- prize a bad a chwech o wy r ynddo, yn perthyn i'r Traveller o Dartmouth, o for y Canoldir a ifrwythydd, yr hon long a ysgafaelwyd ychydig oriau cyn hyny gan herw-long o'r Amerig. Cytiimerwyd y gwyi- ifwrdd yr Enterprise.
[No title]
I,LV,N, 7. Derby hlasorn bapurau Ellmynaidd, yn cyn- nwys hysbysiaoth i'r 4) dd o'r mis hwn. Cry r- odd y Cadfridog Rus^laid.d Winzingerode gy- hoeddiad allan i drigolion Ffrainc, ar y 5fed o Chwefror; yn yr hwn y galvyai ary Ffranccd i aros yn eu haueddau, a dei-byn eu filwyr, gan addaw na byddai iileb o'i wyr cf gaet ysbeilio, na drwg (Ii-iii itob o'r trigoHon heddychol; a inynegai nad oedd v Cyngreirwyr yn chwennych Thyfeia a neb ond a. llujddwyr Bonaparte. Cadwyd cy Ichwyl ei Uchder VViliain Ffrederic Chsrles, mab ieuangaf Tyvvysog Orange yn y r I!u§«ej ar) i, o'r mis (U^'eddaf, gyda Uawer j. J '1' .Á'" V Tywysog ieuanc hwn gyda blaeu fyddin y Cadfr. iiulow, yn Laon, ynghylch 18 inilldir o du'r gogiedd i Soissons. Daeth chwech o Ivthyr-godau Bremen hyd atom; cynnwysant hanesion am amryw ysgar- mesau avldygwydda^aut ynghymmydogaethliaui- burgh, rhwdg y Ru^siaid dan Bennigsen a'r Ffrancod dan Divoust. Parodd Belilligsell i'r Cadfr.Arens.hild wneutbur Hug ruthr ar ran o amddiltynfa jlaaibugh, ar y 9fed o'r mis diw- eddaf, mewn trefn i dynu sylw a grym milwyry gelynion rrfait hono, t ra'r oedd y lleill o'i iil w yr yn cychwyn i ruthro yn ddigellwair ar Wilhelms- burg, yr hyn a wnaethant gj dii'r gwrolder a'r llwyddiant a ddymunid; meddianwyd VVilhelms- burg, lladdnyd a chlwylwyd ynghylch 1000 o'r gelynion, a chymmerwyd yn gaichaiorion, y ddau Gadfridog Von Asten a Home, 16 o swydd- ogion, ac o 900 i 1000 o wyr; ynghyd a 12 mangnel 60 basilaidd o bylor, 30,000 o sypy lor (cartridgeJ, 60 myddiau (hogaheads) o win, a 11awer o luniatth. Ac ar y 17eg o Chwefror torwyd yinaiih bob cyfrinach rhwng amddiifyn- feyelet y geIN, iiioli yn ilaarburg a Hamburgh gan I y Rusaiaid, y rhai a feddianasant y dram wy th rhyngddynt: cytlawnwyd y gorchestion hyn o lawer yn gynt nag oeddid yn dysgwyl, er yr holl wrthwynebiad a wnaeth byddiu i'frengig Da- voust, ) r hon sydd yn awr wedi lleihau i 20,000 o wyr. Yn yr ymdrech hwn cymmerodd y Russ-iaid y Swyddog, a 39J o wyr a chollodd y gelynion, y rhai a iloisant yn rhy gynar, 500 o | wyr mewn lladd a chlwyfo. Yfodd miiiyt- 1 Russia i'r fuddugoliaeth o'r gwin a gymruerasant oddiareu gelynion. Ychydig fu colled y Rus- siaid, sef, 7 swyddog ac 87 o wyr. With bapurau Germany a Ffrainc, yr ydym yn deall fod Beauharnojs (Ffranc) yn methu sefyli o flaen Belegarde (Awstriad), gan hyny dywedir ei fod yn rmddael o Lombardy (italy) a;' yn cilio yn ol i Genoa, yn ol gorchymyn Bo- naparte et liuii fel yr ymddengys. Y mae pa- piu-au Paris yn helaethu Uawer ar rysedd y Cyngreirwyr yu Ffrainc, dywedant eu bod yn yspeilio pa wb a allont gael gafael yuddynt. Ymgynnullodd blaenoriaid dinas Paris, medd- ant, ar y 26ain o'r mis diweddaf, i dderbyn y cenadou a ddanfonwyd atynt o dreii Montereau, Nogent, &c. i ddarlunio ymddygiad y gorescy n- wyr tuag atynt, ac i fynegi eu holl ddy odileliad- au oddiwrtliyut; cly f-od y Iluoedd cy f- unol yn dra dystrywgar wrth gyeh wyn ymlacl1, ond wrth gilio YH ol nad oeddynt. yn gosod un terfyn i'w ffyrnigrvvydd vspeilient, llosgent, a dinystrient yr hyn oil na allent gludo ymaith drwg-drinient y menywaid, ac nid arbedent yr eglwysi a'r ysbytai, &c. Pe gwir fyddai hyu i gyd, nid oes yn yr holl hanes ond dangosiad fod y Cyngreirwyr yn medru dyuwared ychydig ary r angreifftiau a o-ododdy Ffrancod o'u blaen; canys y mae cymmy dogaethau alfrhcithiedig Leip- sic a Hamburgh yn dystion o'r erchyll-waith a gyllawnodd.y gelynion wrth gilio o honynt; o'u blaen yr oedd y gwledydd uchod fel gardd pa- radwys. ond o'u hoi yn ddiffeithwch aurheith- I)cvpura,.t hyn yrnhellach fod y Rus-iaid yn ymflfrostio y n ed dynesiad at Paris, ac y rhoddent y (Minas fvllu i'jr. niilwyi, giel,ei hyspeilio o'i boll addumiadau, ac y dygent y gwragedd ymaith i bobiogi eu diiieithwch erchyll eu hur.ain, &c. Dyben hyn oil yw denu'r Ffrancod i gredu nad yw,e cr, c-ly iiiott wedi eu gwareiddio, ac nad oes dim i'w ddyswyl oddi wrthynt ond lladd neu gaethgludo pa,d) a ddeloyn eu tfordd; gan hyny mai gwell yw i drigolion Ffrainc farw os hydd raid ar faes y gwaed wrth amddiHyn ir r eiddy-nt, jia chael eu lladd mewn gwaed oer gan y fath ddihircd a'r Cossacs. Pwy, hebla .v'r Ffrancod, sydd heb adnabod eiduichellion of! (Bonaparte). ( r dd' dd' I .d.1 Y mae tri o ddlnasyddion Langres wedi eu danfon i Basle gan y Cyngreirw yr, i fod yn IWy stlou dros ymddygiad gweddaidd y lie uchod tuag at y galluoedd cyfunol. Dywedir yn y pa- purau Ellmynaidd fod Count Bieland ynghylch i cychwyn o'r Ilague tua Lloegr, dros Dy wysog ieuanc Holand ynghylch-ei Huchder Breninol y Dy wysoges Charlotte o Gymru. Yr oedd corrt o fangnelwyr Brutnaidd dan y Cadfr. Go wer, wedi cyrhaedd Utrecht (Holand) ar y 2Cain o'r mis diweddaf, ac aethant od:? yno tua Breda, cedd lluoed Ellmynaidd newydd myned; dywedir eu bod oil i uno 4 Syr Thomas Graham. Meddianwyd Florence (Italy) gan lilwyr Naples ar yr 31 o lonawr; ac yr oeddynt yn cychwyn tna Leghorn (Italy) o'r hon ddinas ysnbarotoiai yr awdurdodau Ffrengig i gilio. Dywedir fod llawer o filwyr yn cychwyn tua'r Rhine i adgyf. nerthu'r Cyngreirwyr. Dyw edir mewn Uythyr a dderbyniwyd gan wr o Blymouth oddiwrth swyddog vn y Ramilies, fod lrreigad o Amerig, y Macedonian, wedi dan- fon her (challenge), i'r "ffreigad Frutanaidd Statira, i ymladd law law, yr hwn gytiyg ,t d(ier- byniwyd gan y Statira. Os ge!))rcoe!io'r Hythyr uchod y.maebrwydr wraedlyd wedi cymmeryd lie rhyngddynt cyn hyn. Caslell Windsor, Mawrth 5.— Y mae'r Brcnin yn parhan dan gyflawn effaith ei anhwyldeb, eithr y mae ei iecliyd corft'orol yn dda^ae efe a drealioitd y IllS diw- eddaf mewu cyflwr tawel yn gyfl'redin." [At ■wyddwyd gan y pum meddyg.j LLYS-ARGRAFF NOS SADWRN- I Mor-lys, lllawrtit, 5. Ad-ys-rif o Lythyr oddiwrth Gadpen Philiiiore, at y I Llyngcsydd Ard. Keith. I Lioiig ei Fawrhydi, Eurotus, Jias-fur (Sound), I l'ltjhiouth, Mawrth 1, 1814. [pigios.J Fy Argi.wymv-Mcdilwyf yr anrhvdedd i hysbysu i'ch Arglwyllillacth, i ni gantod Hong ddyeitiir ar yr 21ain o'r mis diweddaf, yn Llededd (Latitude) 47. 40. gogiedd, a Hyliedd (Logitltde) 9. 30. yr hon a ymlid- iasom, a deallasotn yn ebrvvydd inai tfreigad a berthynai fr gelynion ydoedd (Ffraiu.) ac er idfli ymddrechu i'n rhw-ystro trwy ei dytais droioii i frwydroa 111 yn y modd y chwenye.hem, galluogwyd ni, i ddechrcu'r frwydr yn nghylch pump o'r gloch. Pan dderbyniasom ei Uawn- ystl) s o ddrylliau (broadside) syrthiodd ein llyw-lnyyl- bicii (mi:c-uast) ac yna gorclnaiynais droi y llyw a goresovn o', jiwivhl, ond o herwydd fod yr hwylbrcn tor- edig ysi goi wedd ar harth ol y Hone, methasom wncu- ,N,r j n l1t/Ll ")" .i:"UIULt: U iiiuuu iL a v.a 1' 01, UyciiWijl- wydentanganygeiyni.unyndt?egunda?wresoK. Am 20 nnmud wedi (i yrthiodd ein j^Hf-hwylbren (?H?/<- MM.?) wrth y bwrdd, a eiiwynipodd Hyw-iiwylbren y in.(ist) wi-tli y b,i-,Id 'a cliwyllipodlllvw-ilw?-11)1.en y gelynion ar yr un amser; ein blaen-hwylbren (foremist), a phrif-liwylbren y ge- lynion yn ebrwydd wedi hyny. Am 10 munud wedi 7 dechreuodd ein gwrthwyhebwyr laesu eu tiin. ond aiii fod eu blaen-hwylbren llwyddasant yn eu cynyg i fyned allan o hyd ein cyrhaedd. Yr oeddwn i y pryd hwn wedi gwanhan cymanit. o aehos colli gwaed o'r clwyfau a gefais yn neehreti yr ymdrech, fel gorfu arnaf-pmldi'm swydd i'r Is-gadpen Smith. Cadwasoni o hyd golwg i long y gelynion trwy y nos, trwy gyinmortfi huyibreni dirprwy (jury masin) ac yr oeddym yn neshau ati. yn lied gyliyni, a pliob gwr mor egniol i ymadnewyddu y frwydr ag yr oedd i'w declneu; pan y gwelsom ddwy long, er ein gofid yn neshan atom, sef y Dryad a'r Acliates, y rhai a gymmerasant long y gelynion, ac a'n rjiwystrasant i gael y pleser i weled ei baneri yn cael eu tynu lawr i ni: La Cloriude yw emv Hongy gelynion, yn arwedd 44 o fangnelau, ynghyd a 4 o rai efydd bychain, a 560 o wyr df-wisoi. Liaddwyd LJ() a ehlwyfwyd 40 yn ein llong. Ymhlith y lladdedig yr oedd tri c»nol-!ongwyr, a chtwytwyd yr Is-gadpfcn Foord o'r mor-<ilwvr. Ac yn ol hanes M. Gerrard, nil eareharorion Ffiengig, collasant. hwy 120 o wyr yn y frwydr. Yr ydwyf yn lira dyledus i bob Swyddog a phob dyn ar fwrdd y llong hon, y riiai a ymdrechasant hyd yr eithaf i ddarostwng v gelyn, Ydwjt, cVe. J. Phii.emoke, Cadpen. D. S. Y mae'r Ffreigad Ffrengig uchod wedi dyfod yn ddiogel i lloegr, [Fe gynnwys y Llys-argratf hefyd lytliyr oddiwrth Gadpen Napier, o long ei Fawrhydi Eurvalus, yn inv- negi iddo et beri i'r Trysor-long (Store-ship) Ffrengig, o 20 mangnel a 120 o wyr fyned yn erbyn y creigiau ar yr Slain o liagfyi-, yti Angorfa Calvi, lie yr ymdolciodd yn chwilfriw. [Ac un oddiwrth Gadpen Coghlan, olong ei Fawrhydi Alcmene, yn hysbysu iddo ef ysgataelu rhwng Corsica a Cape Delle Molle, y llong Ffrengig La Ftieche, yn arwedd 12 mangnel. [Ac un oddiwrth Oadpen Dilkes o long ei Fawrhydi Castoiy yn hysbysu fotl y fuan-long a lyw.d gan yr Is- gadpen Laveleyii wedi ysgafaelu'r herw-long Ffrengig Henreux. [Ac un arall pddiwrth Gadpen Dilkes, yn dangos i herw-long Ffrengig, a eiwir Le Minuit, gael ei chymeryd gan Ls-gadpen Stanhope, gerllaw Barcelona j diaiigodd y gwyr i'r iiiyi. [Mynega'r Llys-argraff hwn yrnhellach, fod y Hong Americaidd, Vixen, wedi ei chymeryd, a bod y Hong Americaidd Inca, o 6 mangnel a:35 o wyr, wedi ei rhedeg yn erbyn y tir, wrthgeisio dianc ar y Doterel,
[No title]
Derbyniodd y TJyvvodraeth ddoe genadwri Argl. Castlereagh, a chyhoeddwyd y swm o honaw yn hwyr neithiwr, o'r hwn y mae'r hyn a I ganlyn yii aclysgrif. Swyddfa Drainor, Miuo'th 7. Derby ni wyd cenadiaetij oddiwrth Arg. Castle- reagh, a am;;erwyd y 3ydd o'r mis hwn:— Ymddengys, wedii'r Tywyson Schwartzen- berg benderfynu cUio yn oto Tro ye, i gorff cadaru o'r gelynion ruthro ar y Llywydd Blu- cher, yn Thierry, ac am idaodamwpuuol dori allau yn y rhan hyny o'r dref a feddianoid ?an- ddo ef, gorfu arno ei gadael, ac i fyddiuo ei lu- oedd yn y gwastadedd ychydig oddi yno. Gyr- 'I odd y gelynion eu rhagwilwyr drosodd mewn trefn i ymosodar fyddin Blucher, eithr gyrwyd hwy yn ol trwy'r dref gyda, cholled. Yna cych- wynoddy Maes-lywydd Blucher à'i fyddin tu a Sezanne i ymosod ar fyddin Maimont, yr hon a viodd efe dros y Marne; ac wedi danfon o ho- naw ei gatrodau cyflym i Meaux, brawychwyd Marmont i'r fath raddau fel yr ymadawodd o Ferte-sous-Jouarre, i'r lion y ciliacai efe o'r hlaen, ac felly galluogwyd Blucher i groesi y Marne yn y lie hwnW. Yr oedd tram wy fa rydd rhwng y Llywydd a'r Cadf. Winzingerode, ac yr oedd y Cadf. Bulow yn cychwyn i uno a hWYIlt. Unodd y L'ywydd Ffrengig Mortier a Marmont, ac yr oedd eu Iluoedd cyfunol o 16 i 20,0C0. Tra yr oedd yr ymdrochiadau hyn yn myned yn y blaen, ymdrechasai Bonaparte i en- niil y sefyllfaoedd ar yr afon Auhe. Yr oedd y gelynion wedi medcliannu Bar-sur-Aube, a chymmeryd sefyllfa o'i blaen, pan y penderfyn. odd y l'ywysog Sehwartzetiberg ymosod arny nt, ac wcdi brwydr orchestol, efe a'u gyrodd o'u holl sefyllfaoedd, a thrwy dref Bar-Sur-Aube, gydày golled o 3,000 G wyr. 44 Mewn canlyniad i'r antais. hyn, penderfyn- odd y Tywysog Sclrwartzenberg i yru y gelynion o C!airvaux Fontelle ac S. Usage, yr byiv a Wuaethpwyd. Derby ni wyd hysbysiaeth fod Bonaparte yn cyc?wyn gyda rhan Oli fyddin ar Sezanne, i ym- osodur yLlywyddBtucher, gan hyny gorch- Oso( i ar y ymmynodd y Tywysog Schwartxenberg i'w lu- oedd gy ehwyn ar Troyes. "Deallir Cod Bonaparte, gan ada.el 40,000 o. wyr yn agos i Troyes, wedi cychwyn a rhan ar- all ei fyddin yn erbyn Blucher, ond yr oedu rheswlo" i obeithio y gallasai y Llywydtl tl'urfio fyssy 1 Hiad a Wi nzingerode, Bh 1 ow, a Woron z ow. Yr oedd 11 uoedd St. Priest wcdi cyrhaedd Vitry. Ac yr oedd y Cadfridog St. Jago i uno ag ef o Joinville. Ar y cyntaf o'r mis hwn, yinbsododd Cadfridog Frimont ar ol-fyddin y gelyiiioii, ac a'i dymchwelodd, gerllaw Vau- doeuvre, lIe y sefydlodd efe ei gad-lys. "Yrydys wedi peri Iluoedd fyned i gyfnerthu Count Bubna, a gorchymynwyd i gorff arfog y Cadfridog Bianchi fyned ar Dijon. Y mae'r cynadleddwyr yn aros yn Cha- tillon." Y mae Meaux, yn yr hon dref y bu blaen fy- ddin Blucher, o fewn 25 milldir i Paris.
&lz§8gufem
&lz§8gufem MERCHER, 9. C^YHOFiDDWYD ygenadwnaddaeth oddi wrth Arglwydd Castlereagh yn y Llys- nr?ra? neithiwr. Bu Bluchryn bnvydro ar y Igog yn Mery, ar yr afon Seine ar y 22ain ag Oudinot; ar y 25ain, aeth ymlaen ynghylch 14 milldir i Sezanne, lie yr oedd Marmont, yr hwn a giliasai, ac a ganlynvvyd ar y 2Gain gan Blu- cher heibio Ferte Gaucher i Rebais, yr hyn oedd 30 milldir yn llawn. Ar y 27ain cychwynodd rhan o fyddin Blucherhebio Coulomiel a Chailly, tua Meux; ac er i'r ddau Ffi-atiewr, Marmont a Macdortald, uno 4'u gilyddy" Ferte-sou-jouare, nid arosasant ddirn yno, ?an hyny croesodd Blu- cher ei hoHfydd!ndrosySe;nG ar yr 28ain. Wrth yr hanesion diweddaf yr oedd Chatieu- Thierry, Epernay, C?Uons, a Vitry yn medd- u-nt y Cyngreirwyr. x J y I ii C" i lia ii orYL'U A'r y 27alr? yrymada^ odd Bonapàrte o Troyes i fyned tuag Arcis, )11, e/byn Blucher; ond am fod holl fyddin Bluciief wedi cyrhaedd y Marne ar y dydd uchod, a,, wedi ei chrOesi aryr 28ain; ni allasai BonaparU ei eddiwes ef cyn yr ail o'r mis hwn ac y m:-i,- dystawrwydd y papurau Ffrengig yn ddigon i ddangos nad oedd un ymdrech wedi bod hyd yr amser uchod, (i leiafl- na fu, u ii y ti faiiteisiol I f', gelynion. Yr oedd holl fyddin-y Tywy?og Schwartzen- berg wed! cilio o Troyes cyn belied a Bar-Sur/ Aube, ac yn y frwydr a ymladdwy d yno, cym* erwyd ac adgymerwyd y dref ddwy waitu yn v dydd hwiiw, a hi arosodd ymeddiallt y Ffraacod; y nos liono ond ar y 27ain gorchfygwyd hwy; gaa Schwartxeuberg, yr hwn a glwyfwyd ei hun, eithr diuystriwyd o ddwy i dair mil o'r gel- ynion, a chanlynwyd hwy ar yr 28aiu dros yf Aube. Er fod dwy fyddin Blucher a Shwartzen- berg yn gweithre»u ar wahan, ymddengys fod ( l ellr," y s fo(i cytundeb rhyngddynt, a'u bod yn gweithreda wrth yr un eynilun. Y mae y tiai, 11 yn tynu sylw Bonaparte eddiwrth y liall ar gylcii. vl iviynegir mewn ail-argramadau o Bupnrau Llundain fod rhai o Dywysogion Ty Bourbon wedi cael y derbyniad mniyiif groe-avvus mewn amryw o drefi Ffrainc, trigolion y rhai a fioedd- ient 11 Vivele Louis XYliL— Vrive le Eour- bons." Ond ef allai nad oes sylfaeu i hyn.
GEIRIADUR BYR..
GEIRIADUR BYR. CYMHAEG. SAESNEG. Eu HYSTYR. Adgylienwad Supplement. AiMcnwipcth Agerdd Vapour Mvgdaita A lean Tin All-oisatw^r Out-posts Ychydig filwyK yrt srfyll o'r neilldu fwldiwitu g?'ttytyddm A rgraff Stamp, print gtJrd' y t)ddin A riaiuly Hank ) Arianydd liaiiker A tluoiiiaeth Philosophy Awchwre Pali-,iitdo AinddifTynfa a wncir & pholiou, &e Awyrbwysydd Baro?ter P??,?"' ?,, ,?ryn atinonyddawl Bn auer wr I, ns,gn Ygvvrsyii dwyn y taner Baranres Rank or file Rhe, o lilwyr diswyddau liraml-j sgnt (quarter .Bres) c-,t Cabbages Brys-genadwri • Lxpress iiuiinloiig Cutter j Byddiiiau Detachment Ychydig filwyr { Byr-^yngrair Armistice Hc<<.Iwcn br -t Cadtruluvvg. (ieueral f Head-quarters Cadpen t'aptaiu Cad-res, Lille ot battle Rhes o wyr neii lortsrau rhyfd Cad-weinydd Aid-de-Cziiiij) Gvveinyddwr i benaeth b,ydilin ("amlas Canal Cangr.iddawl Centigrade. Pertliynol i offer ath- ronyddion Canol-Iongydd. Midshipman Catrawd Regiment Y nhylch 1,000 o wyr .1 arto? Chwibol Tube Math ? bibel! j (tox?) .Potat!ws 4 Cytrgydd I'ieivcLxe, i.vulgo Pix-as Cyicuwylwyr Patroles Y gwilwyr neti'r itiilwvr Q fyddÜ'u In '¡'Heû odč!i LUO,-YICII i.le i-le i e't- ryen a fydd pob peth yamwn. Cyllidydd Exciseman Cyugreiilong Cartel Cyngreirwyr Allies. Gwyr mewn cyngrair a'u gdytid Chwibanoglydd Fifec D.iiluidei) Map IJengwriad C;»rpo.ral Dillyu-ln. L¡.tel.. nards Diodgell Cdlar, i Dydoliad Detachment,, party Eangwyr.. Yeomanry Gwyr rhv,ddionf Eteiyciiiad Ilaitatiou Et\dd. h<ls ? .? yf i)letli-is-v -A Fteryll Cm-mht j Ffynidwydd Deals (iewynwst Rheumatism Cos?orddfeirch. H<se guards Ciosgorddion Cinurds "J1. Gwarch-glaw dd Fort, or TntreHchment t ?wH.fyddu!.?..Ptcb'-t?tarJ ??-?? (;w,liaùur CentlUd Gwirawd — • Spirituous Liquor M Gwlawfesurydd PLuviameter Peiriant athronawt  Gwnfidawg Bayonet, M<? Baginct (iwn-?w Pkt? I (iwi'oii Hero Dyn <*{thaf ?wro! 8 (.w.ytitfyn?at .Anemoscope CciHogyg?yut |j Herw-long Pr'vatcpr I Hmyddiacth. Meteorology | H?yibif-a Ma?t • T(?l(,grai)h | ts-ga:Ip?n.L'?utcnant,ncuE?<<'n< l.siarll V'?ount Lkiitiiddaiigo-ydd Hygioteope Offeryn atlironyddawl Llewyg .— Fit Lrtfdnt. Catarrh i* Llnngborth narhour Llongrwvstr Embargo. Llong.wriadh Na.\igaUOU, Hut?-twr .? Qu-uTft-masteF Llvnses Fief* 4 Llys Archau Arches ("oujit LSysbenatlur K'usg's lieajdi Llys-argratt Gazette Plapnr a cyhoeddrr It y llywoaraeth neu w yr yttys I ,}:yth:yr MaJ! Llythyr-Loug Packet yn dwyn Hyth- Jrun Maes-lvwvdd Ftetd.Marsb? Mywyddarfaesyg?Ke? Mangnelgtawdd Meiwyr Mihtla 1 Methdalwr Bankrupt Milwriad Colonel, neu Cornel. Mintai Company. • Moi-daitli VoN,,tge Mor-filwr Marine Mor-ladron Pirates Mor-lys Admiralty Mor-raglaw Comlno,(i Ol-lviigesydd Rear-Admiral: Pen bad wr Boatswain, nptil Bflsn. Penciwdawd Generalissimo, or Comniander-ia'Cfeifc? Penllupsteivrr Qtutrtertiiastei.* Ceneral Penllyngesydd Lord high Admiral I y lor. Powder Rlniglyngesydd Yice-Adm.iral « Rhagwilwvr Advanced guard Rtiawter Brigade —••••- Rhaji o t„ yal d^i(i RhestrtVi Parade Rhingv'l .Servant Tabyrddwr. Prmnmer Tollra 'Customhouse.. Tollbortb!! ••, Turnpike gate. TolllVordd 1 urn pike road Traediarchlu Dragoons. Gwyr ceffyl^r^n. ym latld ar draea ac ar fyrch TrosgJwydd-long Transport Trwydded Passport Tyiiiherff niirydd Thermometer Offeryn athronawl Uch-gadpen Major Ufeltesurvdd Pyrometer • Oflèryn athrona. J Ymarferta Parade Hospital Ysgafael Capture Ysgarines Skirmish y grif-(jd,lcf Licence r Y stlen Sex j Ystlenaidd Sexual e 3