Seren Gomer

I'R HEDDWCH PRESENNOL. O Frydain hyfvvda', deg liynod, 0! cana, Yn wych liawenycha, a ucidia i'r nen Mac lieddwfh, b),try(l%% ch, liawenydd, llonyddwch, Brawdgarwrh, tawelwcli, tan haulwen. 0 fietivich a chamvch, ac weithian diokhwch, Yr av.rhon prysur\vch, am yr heddweh i'r Ion; Fe wenoedd o'r nefodd ar ymdrech y boblodd, Gan hvyddo byddiuodd o ddvnion. j "rulie y rhyfelodd boed gras i'r tevrnasodd I ddyfod yn llnodd at lesu yn lion, A hydded i'r Icsn 'n oes oesodd deyrnasn, A pblygn 'n ltyfry(ilu 'r afradlon. O! marehog di Icsu byth bellaeh hcb ballu, Nes iti a'th allu orehfyrn'r boll fyd Illyger dy elynion inaleisus yn raslon, Amacdda di galon rai celvd. Joan Tegyd, I

AT GyjIOEDDfVR SUJIEN GO31 Ell. Mb. Gomer,—Wrth kwyrch eich Seren yr ydwyf er ys ^rvthnosau wedi sylwi ychyJig ar y ddadl Gyn>- reiir; gwelaf yn awr fod cich cuhebwyr, wrth hir esgyn a disgyn o Gadair Idris i'r lloer, yn nnvyneiddio peth, am byny yr antrtriais innati fyuegi yeliydig o fy medd- yiiall ar yr achos, gan obeithio na fydd i swn cu mang- vei-.i-u syfnlalll1 Cyntro mwy, ac na welir uswyach hogi ck-sid i ladd rhwain, gyda pba un yr anafart eu cyf- eiilion cvii y lladdont chwanen. J Mae yn rliyfedu gcuyf at rai o'ch cohebwyr deallns, Mr. Gorrier, pa rai, with ddadiwytho yr latth o lythyr-1 cnai. afreidiol, y maeiit yr un pryd yn ei beicluo a rhai craill sydd yn tw y af'rywioi;, os nad yn atreidiol, canys an 1 y gwdir y tatb augret?tiau a'r Thai byn, set yn Up yn He i ci rboddal.it,wd ei; yn lie o, rlioddant yn rhy anil aw; &c yn lie h, rhoddant yn rhy ami û, &.c. pa rai, wedi y cv bl, nu oddefant i (y mam osod allan ei hcgni na'i phwys; ac ei-eill iia oddefant gyti wrdd a dim ag a fyddo er ys rlrai ugeiiiiau o fiynyddau mewn yniarfet-iad, fel pe buasai y duli hwuw wedt Cl tfurflo yr uu dydd a thafod Gomer. Pa both yw iaith? onid fTrwdanian; aconidyw dwfr pob tfrwd a rbediad da iddi yn loywach na'r t'wdlyd f-,ti ? felly yr wyf yn edrych ar bob dull clogyrnog jpcvrn iaitb, annatnriol i beirianan ymadrodd, fel pe grweithid cronfaau a chloddian i arwainy ffrwd i wrth- escymad; yr un modd yr wyf yn edrych ar yr holl I)- thvrenau c) ssylltiolv. n yr iaith, megis dd,ngl?z.-h,cit,& c. fel na yn cludo.cymaint ddwywaith ag a fyddo'n rhatd » vnend an pistyll: ac an. y llythyrenaudwyol, megis m, ta, vr wyfyn meddwl y byddai yn tutidiot i bob ysgrif- enydd Gymreig fod ya ystyriol o'r hyn a ddywed yr ArVoimr, Rhifyn 17, felna byddont yn eu gosod t mewn i wneuthnr tranl a thrafterth heb nn tlicswrn drostynt. F.ithr hyn sydd ddiau, fod yn natnriol i bob ffrwd, mewn hir rediad ac amser, i newid a symud ^raddaii yn ei throfiiau, o bet w.) (id gwlaw a gorltflant, rhewogydd ac cira, &c. ae oddieithr gwiliadwriaeth a goful, gall fod yn fod(lion i symud terfynau, ac i tagu ymiysonan a ch' frdthhll; iV, a throi rhai manau'n gorsydd dtnacth. febyg i hyn mtwnamryw olygmdan yr wyf yo ystyried iaSth os ydrw y Gymraeg wedi teitbio rhai oesoedd tr«y aniaiweh a Olwl, beb nemawro ynigeledd gym- bwys iddi, pa ryl'edd ? os yw yn anhawdrt yr awt- hon i'r Cymro callaf ddeaH yr holl dertynau i beiffeith- jrwydu end fy nyniuniad i fydttai hyn, Mr. G. na byddo !'(-Ii colaebwyr synwyrol byth garu ynigytidymi mewn dull eecrus am betliaii a, y mae yn anhawdd i daro yn nrion ar y gwir, megis y gwelir o dtleutu y gair âibeu, dy:.r; •_ eiln meddwl fod y synwyr ytlia ar orhr y dy, Wdititui ^cAtliyuas y §air <& ond pa fodd by«S{r, y mac y sain as-oclir y di. Ac am gywydd y pen, ni wclais ioleuni drvvyddo ar ben yn y byd, namyn I;e;z y gy?tkcii. Of nac arweinicr meibion fy mam dros glogwyni clogyrnog i dori eu crimmogau ae ymae yu beth anhawdd i ni ei grcdu a fa ein lienaf- iaid, mewntmrhyw oes, yn Hafaru yn eu dull cyffredin o ymadrodd, yn el fel ag y mae yt amrywiol angraifftiau a welir yn ysgritnedi o oes i oes. -Pa fodd byuag, y mae yn sicr fod y beii dd yn enog o ddwryn ystumiau lawer i mewn i borthi eu gwag-orchestion, fc4 y gellir profi yn hawdd oddiwrth waith beirdd yr oes bresenol, pa rai sydd yn ymarfer a'r pedwar inesur ar hugain. Rheded athryUth anian fel ffrwd gref, aes y byddooU gronfaau a chamdidau gwag-orcl>estion yn chwilfnw o'i blaen; a'r holl aelodau meirw, aV coesau preaau (y sonia eich cohebwyr -gymmaint am danynt), na buant erioed ygyfranog o fywyd nac anian fy mam, aent yniaith gydil'i gorlitiant. Rhwyddhe >vch a digaregweh y flordd,cewcb weled yr a yn lIawer drwyddach a di- y fl*ordd, cewch weled y gost hebddynt lkmwer holl ieithyddion Gomer a syn- wyr, caHmeb, a rhesymoldeb eu mam; bydded eu hall- egau yn gymhwys, a'ti troiadau yn rhesj mol, ac o eglur angenrhaid, oil yn ymagor ar-oleuni a gwybodaeth, nes y byddo y Gymraeg a'i rliediad yn tryloy wi rhwug ei I cheulenydd ei hun, a'r ohvg ami mor lân iachus a siriol ag ymarllwysrad ffryclian yr E-ryri yo Abcrghsglyn. i I Hyn a ysgrifenais er anerch eieh ieithyddion, ll. ¡ Gonter, yn enwedig pe yr ymgyfarfyddant ar y fatb I achos ag y sonia y C. G.; ond gwybyddwcli mai nid mewn tridian nen bedwar y gwneir cyliavvr.dcr a theg- I weh ag athrvlith holl feibion fy mam. I Eivi.dd. I TAtEIRIAN. J I

[ AT GYHOBDDWR SEllEN GOMER. j | Syrt,Er mai un O ddybenion eich cyhocddiad yw puro y Gymraeg eddhvrth y s-ottia(-h Saesncg a glytlr yn ddtangenrhaid WTthi-ganein gwladwyr, yn rhy gyff- redin, gobeithwvf nad anfoddlon gcnycb fyddai (Ian- gos pa mor ddylcdus i'r Omeracg yw y glytiaith am lawer o'i cholofnau. 0 herwydd fod eynmfbr o eir-inV. Saesneg yn cael ou Ir^rfer with siar«d y Frythonaeg, tyteia llawer Gorneriad diledryw :nai g'jirian perthynol i'r Saesneg yw yr holl rai a aiferir gan y Sacson; gwel- ais rai o blant Gomcr yn petruso ynghyk"fe <ie'fnyddio Cynuaeg piir, o lic-i w y dd deal! o hwnyxrt fod v cyft-yw eiriau amheus mewn Geiriaduion Saesneg; tnewn trefn sN-jiitid y pctrusdcr hyn, mcwn rhan, chwiliais Eiriadur Johnson drosto rydhg ychydig fanylwch, a chefais ci fod ef yn addef liiai geiriau Cymraeg, neuo dadogaeth Omcracg yw yr holl eiriau canlynd. Pell uyf,o dybied fod y a gsmlyn yn cynnwys yr boll tirjau Cy mraeg a ledratodd y Sucsøn oddi arnom, cauys dilys irony f fod amryw einan, o dardd4ad y rhai yr ocdd Jotwvson yn I amv y bodus, yn perthyTi i'r Frythonaeg, kl yr addefir gan rai Awdwyr Gchiaduron Sacsnig, a vsgiife.iasant ar ei ol eS, riegys Perry ac e?'etH. Hcfyd, er cymmahit hactdcr mcdd?! Johnson wrth dadogi rhm geiriati D darddmd smhews i'n hiaith ni, ctto ymddengys i mi ei tod weithian, o aChos rhyw beth nCI1"r Uall, nr«r amharod i lviddi yr anihydedd dykdwy ilIth fel na phriodolai I iddi neb geiriau ond iwegys o led anfodd, set, pan na t fedrai gaci diiii o gyffclyb -saia mcivn tin iaith arall; fel hyn, addelir ganddo mai Cymraeg yw y gair OIKI tcrddir cart ganddo o'r Sa\onat<g c, at; ouid niivy rite- symol tybied fod curt yn deillio o cur mgo out/ Ym- hellacli, er dysgediced oedd Johnson, nid ymddengys ei fod yn hyddysc yn iiiam iaith yays Prydain, ac nid oedd y fath gasgliad o eiriati Cymraeg mewn un Geir- lyfr, vn eiamser ef, ag sydd yn awr, am hyny hawdd y gellasai dadogi amryw o'n gcirian at icititveiti crei-ii. Pa fodd bynag, Jlid oes yma ond y geiriau a ganddo ef (oddigerth ychydig a gymmcrwyd o Perry, ag sydd a't- nod hwn t wedi ei ragddodi), eu bod yn | Gymraeg. Dymunwyf ar ere ill o'ch Cohebwyr yew. | wanegu at y rhes hon, yn ol eln gallu a'u cyllensdra; a phe cynimerai ereill y drafferth i gasghi yngfiyd yr holl | eiriau Groeg, Lladin, Ffrengig, HHtnycaidd, Yspaen- aidd, Italaidd, &e. lie bu yr estrones glytiog yn hela ei thrwsiad, a bod i bob iaith ahv yr ciddo adref, ni by- t ddai ond going hyll ar yr yspcilyddes noeth; neu, mewn gciriau ereill, ni fedrai Sais lefaru un dryll ymad- rodd cyfan yn ddealladwy. Y gwreidd-einau, gan mwyaf, yn y rhes ganlynol, sydd wedi eu cynnneryd o Johnson, myfi ychwanegodd y lleill; ond y mae efc yn fwyaf eytlrediu yn dywedyd fod y lleill yn deillio o honynt. Ydwyf eich cwyllysiwr da, LLEWEtYN. Rhes o eiriau Cymraeg, neu o dadogaeth Cymrefg, y rhai a ddefnyddir gun y Sueson, ac a dybir gan facer o Gymry I mai Saesneg ydynt. I Babe, Baban Babery, o Baban, teganan i fabanod Babish, Babaidd, perthynol i fabanod Baby, Baban, plentyn bychan Babyship, Babandod I Bald, Bal, heb wallt I Baldly, Balaidd, neii yn foel Baldness) Balni, mocledd Bard, Bardd, f>rydydd I Bardie, Barddnnol, barddol I Bardism, Barddaeth Barm, Burm, herein, burman 1 Barmy, Bt reinaidd, bitrmanllyd Barrel, Baril I' Barrel, v. barilo, rhoimewn birit Barrelled, Bariledig, wedi fariio Basket, Basged Basket-woman, Basged-wraig Bastard, Bastardd Bastard, adj. bastarddaidd Bastardize, Bastarddto Bastardy, Bastarddiacth Bastardly, yn fasdarddaidd Beer, Bit-, diod Bicker, Bicre, Ymgiprvs, ymgynhena Bickerer, Bicrwr, ynigynlienwr Bickering, Bicraeth, j ingyuheniad rBoast, Bost Boaster, Bostiwr, yroffrostiwr Boastful, Bostgar Boasting, Bostiad lioustiiigly, yn fostgaraidd tBooth, Bwth, ty gwael, neu dj dros amser. (Johnson a dardd y gair o boed, Dutch) Bowl, Buelyn, math ar gorn, i yfed o honaw. Hefyd Bvglihotn Box, Boc, cernod. (Nid wyf wedi cwrdd a'r fath air a boc) Buck, Bwch, carw Buckle, Bwccwl, bwel Buckler, Bwcclcd, tarian Buckler, v. bwecledi, amddiffyn Bug, Bugbear, Bwg, bugan, golwg ddychrjnllyd; bwcai, bwci Bujigy, Bwglyd, llawn drogod drcwllyd Bung, Bwng, canad i cneu baril Blin jole, Twll y b-ti-ng Bungler, Bwngler, bon-gler, dyn angbclfydtL 0 J Buugle, v. bwnglu, aiift-rtiiii Bunglingly, yn fwnglaidd, yn anfedrus Button, Bottwn Button, v. Bottyno P, tittonliole, Twli bottwn Cabin, Caban, (Fr. (Subline) (;able, Cabl,rhatl angor, (Cabel, Dutch) Cap, Cap, penwisc ',c..pperJ (;al)\!r, g'Wlltb\lrWf. çarm Gar, Car, mcii, neu gcrTjycl byfchaa;—Ca/%s», car hcb I olwvn, i lusgo; cariwr, cario, o car. (Gotyniad, Onid mwy naturiol tarddu cart o car, nag o'r Saxonaeg c/at, fel Johnson P) Chariot, Car-rhod, car fig olwynion -neu rodafU Chariotteer, Car-rhodwr Clay, Clci Clay, v. cleio Cloc, Cloc, awrlais Clockmaker, ClochVr Club, Clwpa, pen fton Coracle, Corwg, corwgl Cord, Cort, riialt, (clio)-da., Lat.) Cordinaker, Cortiwr Cord, v. cortio, cordio Cordage, Cortynau, cortynaeth Corded, Cordiedig 1 Corner, Cornel, cciigl- Corner stone, Cornel faen. congl faen tCoWW, Cwriaif, plygu, suddo Crowd, Cr\xtU, fiddle (Saxon Ci-uth) Cuckoo, Cwcw Custard, Cwstar^ Wiath ar felasfwyd I Deiiizozi, Dmasddyn, 4Knasydd Deni/en, v. Dinaseiddio, gwneud un yn ddiuasydd Dull, Dwl, hurt Dull, v. Dwlio, hurtro iiullard, Dully, yii ddwl, yn hurt. Dullness, Dwlui, hurtrw.ydd Elf, EUf, ( pl. ellyti, et)i-ye EKish, Elfi'aidd, cllyllaidd Faggot, Ffagod, (Fi'» Fagot) Faggot, v. Ffagodi, clynni coed yBgkytt Fast, adj. lfest, cyllym, 1m-a," Ferret, Ffured, (Dntdh Fenet) Ferret, v. Ffuredi, gyiii o dyUns 11 Fewetter, Ffnredwr Filly, Ffiloy, ffilog, ^bolee Fir, Fyr, vulgo del- Flannel, Gwlanew Fool, Ffbl, direswm, dy«n drwg i Footery, Ffoledd Foolishness, Ffolcidd-dra Fol k, Fforch Forked, Fforctiffg I Forkhead, Penli'orcbog GalAc., Gafaei, cronglwyd o.batQ ir Attft& Gad, v, gAdcv, ymadael, crwydro Gadd-e?,, G-adwr, crwydryn Gjr^cVmgly, yn gado, yn crwydro Gaol, Geol,carchar Gaolei^ Geolwr, ceilf\v«d Wirchar (i.nirti, Gardd (Jurdin, French) Garden, v., Gatddio, trÍlJ gardd Gardener, Garddwr Garter, Gardys Garter, v. gard)rsu, clymn 9. gardes Glaver, v. glafru, gwenieitho G-oar, Goror, ymyl, ymyhvaitii Grudge, Grv.gnach I GffiKlgingly, yn rwgnachliyd Gyv-ci, Gefynau, cadwynaxi r Gyve., v. gefynn, cadwyno Hackney> Hachnai. hacnai, ceffyl icygogcdig I Haggard, H-agr, anferth Haggardly, yfi Itagr, yn anferth Hsiggish, Hagraidd, «lhiniaidd Hap, Hap, dygwyddisd Maplv, o hap, ef allai I lajiless, o hap, dygwyddiaJ da I Happen, HapLO, dygwydd H-apjiily, yn hapus Hapjwness, Hapusrwyud Happy> Hapus, dedwydd Harlot, Herlodes, putain Harlotry, Herlodiaeth, putciniaeth ¡ Havock, Ha fog, mawr ddinystr Hawk, Mcbo? j Hawked, Hcb<ogcg, fel pig hebog [ Hogy Hwcb Hoiden, Hoeden, llanccs ddifoes i Hoot, Hwt, bloedd ddirmygns I Hoot, v. a. hwtio, gyru ymaith gydn. situ, Hover, Hofo, hongian uWchbeu Imp, Imp, blaguryn Imp, v. jnipio » Kid, Cidwlen, cidysefl) ffagot Kindle, Cynu, tanio Kindler, Cyneuwr Kiss, Cusan (Kud, Groeg) Kiss, v. cusann Kisser, Cnsanwr Kitchen, Cogiii (Cuimte-, Fr.) Kitehen-gardcn, Cegin-gardd, cegin-alrdd Kitchen-maid, Cegin-forwyn Kitchen-work, Cegm-waith Knaek, Cnec, tro cyfrwys, ystwr cyflym KhHck, v. Cnecn, swnm-yu fyr ¡ Knac ker, o Cnec I Kinp, Cnap, telpyn, tit-iiipatit I KIWIJ, Cllul, end, eloch angladd {Cnyllav, Sax.) j Lawn, Lawn, Ion, Uanneieh (Lund, Danish) i Loft, Liotit (or fwm ?t) j Lom, Llwyn, ?. Hwynau, iwynan j Looby, Llabe, llabi, ileban, drcJyn II Looij.ly, Llabaidd, drclaidd j Mantle, Mantei:, p.rwisc Mantle, v. mantellu, ciiddiofi manten Mark, Marc, nod, arwydd (Me kc, Dutch) Mark, v. marco, nodi, arwyddo Marker, Marewr, nodwr Marl, Marl, math ogici I ) Marl, v. marlo, gweila tir a marl Marlpit, Pydew marl I Marly, Marlog, llawn marl ¡ Mcathe, :M £ dd, math o ddiod I Metheglin, Meddyglyn, diod fedrtyginiaethol J .Mine, Mvvn, mwyn, mvvynglawdd (m/ie, Fr.) Mop, Mopa, ysgubell cdlll 1 Mop, v. IIWPU, ysgubo a mopa Mustard, Mwstard (Mumta, d, Fr.) N e %N- I Newydd,nid ynhen (Aeuf, Fr.) iSewly, yn newydd Newness, ewytld-de r News, Newyddion Newsmonger, Newyddiwr Noon, (Sax. Non) nawn, haner dydd Paddle, Pattal, rhwyf fechan, rhaw-ffsRJ Paddler, Padtlwr Parsley, Pt-rsli, llysiau gardd Partridge, Petris, adar gwylltion Paw, Pa wen, troed bwysthl Paw, v. pawcnn, taro & phawcn Pawed, Pawenog Pert, Pert, prydweddol, bywiog. Pertly, yn bert Pertness, Pertrwydd Pipe, Pib, pibell (Pipe, Sax.) Pipe, v. pibellii, canu pibcfl Piper, Pibellivr Potli-, liwi-w, tywalit Pourer, Bwrwr, tywaUtwr Purse (Fr. Bou se), pwrs Red, Rhudd, lliw'r gwaed (Red, Sax.) Rub, v. rhubio, rhwbio (Reiben, German) Rub, s. Rhwb ç Rubber, Rhwbiwr Rubbage, o Rhwb Sham, v. siomi, twyIJo Sham, s. siom, twyll Shamner, Siomwr, twyllwr Sicker, (obs.) sicer, sicr Sicker, yn sicr, bid sicr Skirmish, Yscarm, ysgarmcs j Skiiinislier, Vsgarvieswr Slobber, Glafoerio Sloven, Yslyfn, brwnt Slovenliness, Yslyfenrwydd, brynii Slovenly, Y slyfenaidd, atlan, anhaclur Sour, Stir, egr, chwibl, sarug Sourish, Snraidd, surllyd Sourly, yn suraidd,yn surllyd Sourness, Surni, sarugrwvdd Sprig, Vsbrig, cangen fechan Spriggjr, YsDrigogj Uaiw-y»brigaQ Spy, Ysbio (Espion, Fr. Sine, Dutch) Stain, V. a. ystaenio Staiuer, Ystaenvvr Stainless, Distaen, difrychau Stallioh, Vsdahvyn, march Storm, Ystorm (Stoi-iii, Sax. a Dutch) Tackle, Tacel, tacl; pi. taclau Tacklcd, Taciedig, a daclwyd Tall, Tal, uchel Tvxt, Teth; pi. tethau ( Tit. Sax.) Tiuk, v. n. tiWcian ( Tinitio, Lat.) Tinker, Tinciwr, euvych Tp, Top ( Top, Sax. a Dutch) Trethings, Trethti ( Trethirtgi, Low Latin) Tudv, Twca, cyllell Waist, Gwasc; gelwir y canol fdly) am fod y gtoifgys yn cael ei dynu yn dyn am (in.Ito Whiff, Chwyth, cwfewn o W)11t Whiffle, Chwythu WiiifHcr, Chwythwr Whin, Chwyn Wicket, Wieed (Guided, Fr. IVickct, Dtitch) Widow, Weddw, gweddw ( fl iawa, Sax.) Widow, v. gweddwi Widower, Gweddwyu, dyn gweddw Widowhood, Gweddwdod Yew, Yw, pren Yw Ye wen, Ywaidd,a wnaed o brcft

AT GYIIQEDDWR SEREN GOSIER. Syr,—Gwe^ais yti eich Seren, Rhif. 27, fod rliyw Leu-is yn dymuned ar Lywelyn a Chadwgan, ac ereill o'u bath, ei ystyried ef yn amddiffynwr Dafydd Glan Teifi yn mhertliynas i'r gair Tafodj yr yn gobeithio y I bydd i chwi Mr. Llywelyn, a chwitheu hefyd Mr. Ca- dwgan, fod mor fwyn a'i ystyried ef felly; oiid ow, ow, ystyriwch hefyd y gresyndod na buasai y bardd yn fwy jiwydcliriiiiiiis yn ei amddiffyUvdd! Yn gyntaf, gXvy- bydded na chwenycvhai neb fod yn rhy dost Vvrtho ef, cr iddo yimktangos fel gwr prysur yn chwannog i yuiniyr- acth ag actios ion t'hni ereill. Mae yn hawdd i bawb wybod r.Titi nid o rail (Ii-wg ewyllys i Dafydd y cry- bwyllodd Llywelyn a Cliadwi-an aiii y ealugymeriad a ddigwyddodd yn nghywydd y tafod) ond yn ullig fel na byddo iddo ef ac ereill ddilyn y flordd drwstan hono o gyfanssddi; a thag ol-ii i'r cyfry\V fod ya' tben-traim gwydd'i lawer o'u cydwkdwyr. Ond ebe yr amddiff- ynvvr,' OUt aliasai cfei rhyvvio fel y gwasanaethai oieu 0, na allasai heb droseddu yn erbyn i hcolau gramni^dego!, ac ni wybnm i atit mi o'r hen feirdd a t\ront erioed yn etiog o'r fath beth: heblaw hynny, onid ydyw, cyn de'chreu y farddoniaeth yn mhcn tichaf y Papurlcn, yn Rhif. 17, yn egitu- i'vv weled mewn rhydd-iaitli Cywydd y Dafod.' Ebe yr nn, Attolvvg, pa rvw gellir meddwl yw tafod ? Os gofynir iddo yn Gymraeg gloyw, cfca ettyb mai y rhyw wr- rywaidd drammeu yr ettyb, neu yr attebaiit felly, a pba beth. sydd eisifcii yn chwancg? canys nid oes a ticloiit ni a'r Saesonaeg na'r Ladiniaeth ychwaith. Mae Sir. W. 0. I). yn ei Eirlyfr yn ctyv;edyd, I TafaV.il, s. iri., hynny yw, enw cadarn gwrrywaidd^ ac yn wir ni chlywais i son o'r blaen fod neb yn ci ystyried mewn tin fjordd arall ar un achos ba bynnag; a chan hynny iliac y ddau wr yn eu lie, yn ymlhwys. Yn mherthynas i'r Troed gvvyu. diah iliai trúèd gityn a ddylasul ei alvv, ac nid troed wen; pe bnasid yn son alli goes nett gyuffon y g-.ISC", a fuasai dywedyd cocs neu gynit'on iven; on(f y mae yn debyg fod y gwr yn uicddwl, o herwydd bod y gaseg yn y rhyw fenyw- aidd, y dylai yn ganlynol ei throed tbd Medd el", 4 Hacrai Cadwgan mai beius oedd liteeud fod troed teen gan gascg ddu, ac y dyiasid tlywcdyd troed I gwyn; dyinunol fyddai prawf ïr falh haeriad cofl1;1 Khoddaf yma brawf ar iawn sail allan o Eiriadur Mr. w, () P. yr hWII sydd yn rhageri ar holl Eirlvfrau ein gwiad—fel livii, I Troed, s. m. foot, pl, traed a I Gwyn, fl. white,' nCIl emv gwmi ar 01 y troed. Yr eira gu'yn, Ii the white snow; dillud gwynion, white garments Tad gwyn, a step-father; ond Mam Wt:lt! &e. &e. Yn awr yr v-ilys yn gobeithio y bydd hyn yn ddigon i foddloni Mr. Lewis, ac hefyd ei gyfuill D. o Lnn '< tH. .Ydwyf eieh dill mint gydwladwr, Gorpbcnhaf, 1811. blUAMAS VVynkdc. I

Yn ddiweddar, cymmerwyd Wiliain Henry Holins i Bowstrcct, yn Llmidain, dan y cyhuddiad o saethu Eli. zabeth Pilcher a llaw-ddryll, gydri bwriad i'w lladd. 'Ymddangosai fod y careharor ynghyich 45 mlwydd o oe*;an, ae wcdi bod yn gylltdydd (exciseman), end ¡ wedi cael ei droi o'i swydd yn ddiweddar. Yr oedd ¡ efe wedi bod yn gyfrilladlOl a thad Eliz, Pilcher, yr hwn a fuasai unwaith yngwasauaeth y Gylhdfa, ond a fu farvv, gan adael tculu ar ei of, am yr hwn yr addaw- odd y carcharoi- i ofalu gymmaint ag y gallasai. Cyni- merai arno i fod yn cam Eliz, Pilclier yn fawr, yr hon sydd wasanaethyddes i Mr. Cartwright, yn heol Gros- venor isaf; ac yn ol ei dystiolaeth ef, nid oedd ganddi ddim gwrthwynebiad i'w gynnygion^ byd oni ddcallodd ei fod yn wr priod, er ei fod wedi ymadael a'i wraig er ys iiiiisei- maith. Pa un ai deall hyn, neu beth sydd fwy tebvg, na bu ganddi screh cywir ato erioed, cr eaniatau o honi iddo ddyfod ati tiros amser, ar gyfrif yr hen gyfrinach rliynddo a'i thad, hi a warafiiuodd icillo ymweled a hi rhagllaw eithr pan ddeallodd yr adyn tii(I oedd mewn parch gyda hi, efe a fi'iirikuld yr aincan i'w dinystrio hi yn gyntaf, ac wed: hyny i ladd ei hunan, heb geisio dianc. Efe a gvnnygodd gyliawni y bwriad dieflig hwn yn y modd canlynol:—Nos Lun diweddaf ond un, ynghyich 15 munud wedi 10 efe a safodd wrth ddrws Mr. Cartwright, a gofyuoùtl a oedd Elizabeth gartref; atebodd y gwas ei bod, a gal- wodtl ami ddyfod i wared o'r llolit. Hi aeth i'r tu ailan i'r drws ato, a thynodd y drws ar ei hot. Cymnierodd rhyw yinddiddanion le rhyngddynt, efe yn taer geisio ei chydsyniad, fel y tybir, a hithau yn pallu, ond ni pharhaodd k gyfi-iiiat!fi fwy na dwy funud; pan glyw- odd y gwas swn llaw-ddryll, a dynes yn gwaeddu yn dra uchel. Hhedodd yn gyflym at ddrws yr heol, a. clianfu fod Eliz. Pilcher wedi cael ei saethu o dan ei broil ddeau, a^i bod yn gwaedu yn helaeth. Y carch- aror yr hwn oedd o'r tu 01 Iddi, a gymmerwyd i gadwr iaeth gan Mr. Cartwright, ac wedi myned ag ef i wyl- dy St. George, holwyd efgan Syr John Hippesley, Pr hwn y cyfaddefodd iddo saethu Eliz. Pilcher; ci fod ef wedi bod gyda hi y prydnawn o'r blaen, ac iddo gael ei gynhyrfn i gyttawm'r weithred angheuol, o herwydd gwrthod o honi gydsynio a'i ddymuniad ef. Ceisivvyd ganddo i egluro beth oedd y dymuniad hyny-pa nn a cbeisio cusan, ac felty-ond efe a ballodd ate-b.—Pioff- esui ci fod mewn cariad fit hi.—Y fath oedd ei lawnfwr- iad i ddinystrio gwithddrych ei serch beius, fel yr oedd wedi llwytho'r ilaw-ddryd hyd y genau; ac felly pan «.lyn £ odd yr ergyd, holltodd y faril, a phrin y diangodd ei law i-bag cael ei drylho. Yr oedd Llaw-ddryll arall ganddo. Dywedodd efe eu bod gynt yn perthyn i dad y ferch, ae iddo et* eu prynu gan y weddw, dan y tlh. ilw cadw er mwyn ei gyfaill; ond yn fwy tebyg, i'r dy- bvii echryslon o saethu'r ferch —Aeth yn glaf iawn yn y noa yi) y gwyl-Liy, ac yfodd o di i i bedwar chwar; o ddwfr; ar y cyntaf tybiai y rhai oedd a gofal y gwyi- .<.1y arnynt, mai cyfyngdra'r lie oedd yr achos o'i an- liwyldeb, a ciiyffi-oatiatt ei feddwl, etto meddyliasant j o'r dtwedd fod rhywbelli yn ei ymddygiad ag oedd yn arwydd¡) etefyd anghytfJ'cdll1, yr hwn a bzr.J'o:ld iddynt ei hull cf ui £ t yr achos, pry(I y cyfuddetbdd iddynt iddo V*! gymmcryd gwcnwyn; ond ?od vt hyn a gymrnYóttä": cyn Icied, fel nad oedd ond digon i'w yru yn glaf; ? ?l aches o hyn oedd i'r Haw-ddtyi! bollti, a tharo'V g??? rvn a'r gwenwyn o'i law. Ond tra'r oeddid yh ci t?' yn Swydtlfa heol y bwa, yr oedd yn yuiddangos men" iechyd (Ia. Wedi ysgrifenu yr hanes HChod clywsom fod Elit: Pilcher wedi marw, a'r Mohudd Wedi cael ei d ianfoii1 garchar, i gael ei broli mcwu brawdlys am Y wClthrcd) I 0, J ;,J Fel yr oedd T. Welsh, Yswain, a'i Fone?,diiw l Heol <?rovcsnor, yn mplcd ar hyd Heol Bond, yn Li'? i dain, wedi escyniad awyr-god (?a?'Mt) Mr. Sadtc? mewn cei^byd bychan, dyehrynodd y ceffylan, a yl- asatlt ymaitii yn ffyrmg a'r eerbyd, tatlwyd y gwr 1), it eiidig a'i foneddiges alten o'r eerbyd, a briwyd hwy ddychrynliyd; torodd braich y foneddiges, a chhvy'' j wyd hi yn llymdost ar ei pheu gan y cwynip, ac ydys yn dysgwyl iddi Wclla. Dryliwyd y eerbyd YO chwrlfriw. ( Tra yr oedd Mr. Dupont, o Sudbury, dydd IJUP 'wythnos i'r diweddaf, gyda'i gyfaill y Mteddyg Lalle, o lilackhe-ath, mewn cerbydyn, ir daitli, cu-N-iiipo(itt Y j, ceffyl, a bwriwyd y M'cddyg allan o'r ccrbyd, ac aeth blaen y pren ag ocdd ytt c law tnvy ei lygad, ac y 11138 efe yu awr yn gorwedd yu dra pbocnus heb cibaith WIA f ei fywyiK j

MARCIiNADOEDD. ;i| CYFSEtriBFX Yn, IIeolan M.ikc, Gorph. 18. Yr oedd yma ychydig o'r newydd o Wenith Lloegi'f 1 bore hwn, prytiX'vyd yn Cbrwydd gall y melinwy^ H am ynghyich 2s. y grynog yn ddrnlach na dydd LhlD i diweddaf. Am nad oedd ond ychydig o F., dd Uoeg yu-y farchnad, fc'i gwet thwyd am ynghy ich is. v gi,yulg J .J I o godiad. Fta ychydig yu is. Pys at ferwi am bri15" i oedd yr wythnos ddiweddaf, ond Pys Lhvydion V'tlg" hylch 5s. y grynog yn ddrutacb. Yr oedd yma gl.)o j lawer o Centh Lioegr, ac amryw long-lwytha'u 0 t Geirch Tranior, yr hyn a barodd i'r gweithiad fod f* farwanid am ynghyich Is. y grynog yn is. Giony i ereill hcb gyfuewidiad. Peilliaid am bnsoedd yr nos ddiweddaf. Hadau Llin ac Lrlin gwyiitiou rhatach, heb nemor o bfyttwyr. I Prisocdd deibynadwy yr Yd, y Grynog, | I Gwenith cocli 56s i 74s i 82s ) & Riiyg S'is I js R x y 'td (/??). 28s ?< R Iat i?i-t"d ( Barley). 28s i 3t>s Brftg-^wehv ( Pate) {i6!! i 7lb I Ccircn ISs i 2 h | Polands ? ?s i i Ffa celfvlau new. 38s i j l!n ffa celIylau — -? I ■ k'ftt 43s i ?* Hell tla coloinenoil —s i ■? Pys at fer« i — Ms j ?y-')lMydto"? i I ?F Pris cyfartal yr Yd yn Nghymru y Grynog ( Eight ff-incheo I tcr Hus/iels). Gwen, Rhy. Haidd C'cif^ 5, d. s. 'd. s. d, s. f Sw'rd- dForean? 7iH "o 0 36 2 ",j d (iitcrfyrdilin t 1 0 0 ?7 ? 1 i ———Bcntw M 9 0 0 b 8 it? ?. Aberteifi 7? ? 0 40 0 [1\ Frccheiiling I (?10 48 J ?8 1 ?! øl\ Faesyfed ? ? H 0 0 ? 8 ti,2 1 Fyiuvy 72 5 0 0 0 0 U?  Drefaidwyn I (? 9 !H 5 43 2 Sf; & — Mririou 7H 0 48 0 H 4 :J' Fil I, 16 4 0 0 4J 4 ?t? Duimb('ch 71 ? 0 0 S8 ? '27 j C'aernarfon 76 0 0 0 39 4 22 j ?cu 0 01 0 0 0 0 17 ?  I Pris Peilliaid (Floilr), y Sacfuiid o 2S0 ptcys. PelUjahl t 60s iG:: Eilioo, 53s ¡ 6 Peilliaid tc? 6,)s i ? tilion, ;?s i FN II i'ini?idAmct!ca, y Faril 0s i 0? j Pris ij ilara un Lluudairi. I Dy<M Mawrth diwedd?t'?orchytnynodd yr Ar?!. Maer if j darth bed waran (?M?,'<e;? w?iuth i barhall am m? d. i I j Pris cyfarlal Sih.gr Gtcincu ( UrOKn), Yn ol y c) frif a wnawd yr wytlinos a derfynoild Cor. 13, yw £ 2 11 1.^ y cant 0.112 pwys, Heblaw yr Ardrcth a dalwyd, neu sydd irn thalu ar ei I drosgHvyddiad i Brydain F;nvr. Ili-isy Cig, hciilaw y liriiv-Jxyd, y Maen o S pwys. Cig E id ion 5s 0d i (>s 4d I Cig iUaiiaren 5s Od i 6s 6d j Cig f.Io 6s Od i 7s Od i Cig Tyrchyn 7s Od i lis 1<1 Cig Oeii /s Od i 8s. Pris yr llopys (Hops), yn Sout/marl;. CYDAU f?AGs). Kent 71 1:Js i 10) 10s Sussex VI ids i 91 15s | Lssfx- 8t O..it0tl? IIANNER SACHAU (POCKETSV Kent 51 1.0s i 81 8s i Sussex 51 5 i 71 it I Faruham 111 Os i 1 11 (1s Pris y Lledr yn Lmdcnhall. CrwynGwadnau (Bizlts) 50 i 56 pwys yr nn, 21d i 25cf; Ereill, 'icid «J Gwiiod-gyli'eithgrwyu ( Merchanti' Backs), ii'id. Crwyn UchaJed (JJressillg Hides), 21d i 2:!rl. Cl'rlJ'yd-nvJ"¡ t£'g, '2'ld i '¿:J(I. Crwyn Lloi,3ûi.1ùpwy" tMd i Ereill, 50 i 70 P w)'!S, 38d i 4Id. Ereill, 70 i 80 pWY!S, Jticl i lod. Crwyn Morloi bychain, (Seals Greenland).. 34d i 38<L Ereill, inawrion, y dwsill, 120s i 18ik. Crwyn OMl'ylaa eyll'eitliiedig (tanned) '21d i i'7d. Pris j/ Uwer yn Llunduin. s. d. MnrchnadWhitechapel 5 2 St. James- 5 0 Clare 0ui 10 2 I Cyfartalwch 5 1 s. d- Gwcr y dref y cant 87 6 ,■ —— melyu Hussia S7 II gwyn Russia 81 -0 g-irw 43 0 Greaves 28 Q Rhy tion da ( Dregs), 12 0 Sebon Colfran 120 O BryehlyA 1 0 Melyn 104 0 Pris Ctnwyllau-,Nft)ldittit 16s 6d y ddwsin, Li-eill 15s Od y ddwsiu. j l f CvFSEjriDFA YD, LEzrtrt, Gon. 9. Ciweiiitli 6s Od i lis 6d 70 pwys. Ilaidd 3s 6d i 5s Od 60 j>wys. j lirag 9s Od i lis 2d 'J galwyn. p CCtrt:îl. 2s 6d i 3s 3d 45 pwys. P^s gwynion .50s Od i 65s Od y grynog. || Jlwydiol1 30s Od i 3'2s Od y grynog. f Ffa 3t'« Od i V2s Od I ryllog, Peilliaid tcg 5'2s Od i 60s Od pwy, Eilion ASs Od i 5:t.. Od 280 pwys., r., A BERTA WE: Argraphwyd a Chyhocd&wyd gan i JEN KIN, yn HJSOL-Y-IASTF.LL, i'r hwn y dymunir i be llysbysiaeth gael ei danfon, yn ddidraul. Derbynir Hysbysiadau ac Emenu gan NEWTON ft (gynt Taylor ë) NEWTON), No. 5, IVanniex. Squaw NEfVCiATE-STREET Mr. J. WHI TE, a Mr. M. JONES, 5, NEtrGAT?:-STREETx £ ,$y2(fLAix. SWANSEA printed and Published by p. JENKIJi CASTLE-STREET, to whohi Cominmiications, postpaid., requested to be addressed. Orders and Advertisements rteewed by Messrs. NEWTOl and CO. (late Taylor and NEWTON), No. 5, Wamvic Sqvaub, NEtroATE-sTHKET; IVr..T. WHITE, 33, Flfmi 3Tbest; ft) Mr,M,JONES,5, •j