Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

7 erthygl ar y dudalen hon

RH AN 0 AWDL, .0 DDAMWEINLYU…

I'R HEDDWCH PRESENNOL. !

AT GyjIOEDDfVR SUJIEN GO31…

[AT GYHOBDDWR SEllEN GOMER.…

Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu

[ AT GYHOBDDWR SEllEN GOMER. j | Syrt,Er mai un O ddybenion eich cyhocddiad yw puro y Gymraeg eddhvrth y s-ottia(-h Saesncg a glytlr yn ddtangenrhaid WTthi-ganein gwladwyr, yn rhy gyff- redin, gobeithwvf nad anfoddlon gcnycb fyddai (Ian- gos pa mor ddylcdus i'r Omeracg yw y glytiaith am lawer o'i cholofnau. 0 herwydd fod eynmfbr o eir-inV. Saesneg yn cael ou Ir^rfer with siar«d y Frythonaeg, tyteia llawer Gorneriad diledryw :nai g'jirian perthynol i'r Saesneg yw yr holl rai a aiferir gan y Sacson; gwel- ais rai o blant Gomcr yn petruso ynghyk"fe <ie'fnyddio Cynuaeg piir, o lic-i w y dd deal! o hwnyxrt fod v cyft-yw eiriau amheus mewn Geiriaduion Saesneg; tnewn trefn sN-jiitid y pctrusdcr hyn, mcwn rhan, chwiliais Eiriadur Johnson drosto rydhg ychydig fanylwch, a chefais ci fod ef yn addef liiai geiriau Cymraeg, neuo dadogaeth Omcracg yw yr holl eiriau canlynd. Pell uyf,o dybied fod y a gsmlyn yn cynnwys yr boll tirjau Cy mraeg a ledratodd y Sucsøn oddi arnom, cauys dilys irony f fod amryw einan, o dardd4ad y rhai yr ocdd Jotwvson yn I amv y bodus, yn perthyTi i'r Frythonaeg, kl yr addefir gan rai Awdwyr Gchiaduron Sacsnig, a vsgiife.iasant ar ei ol eS, riegys Perry ac e?'etH. Hcfyd, er cymmahit hactdcr mcdd?! Johnson wrth dadogi rhm geiriati D darddmd smhews i'n hiaith ni, ctto ymddengys i mi ei tod weithian, o aChos rhyw beth nCI1"r Uall, nr«r amharod i lviddi yr anihydedd dykdwy ilIth fel na phriodolai I iddi neb geiriau ond iwegys o led anfodd, set, pan na t fedrai gaci diiii o gyffclyb -saia mcivn tin iaith arall; fel hyn, addelir ganddo mai Cymraeg yw y gair OIKI tcrddir cart ganddo o'r Sa\onat<g c, at; ouid niivy rite- symol tybied fod curt yn deillio o cur mgo out/ Ym- hellacli, er dysgediced oedd Johnson, nid ymddengys ei fod yn hyddysc yn iiiam iaith yays Prydain, ac nid oedd y fath gasgliad o eiriati Cymraeg mewn un Geir- lyfr, vn eiamser ef, ag sydd yn awr, am hyny hawdd y gellasai dadogi amryw o'n gcirian at icititveiti crei-ii. Pa fodd bynag, Jlid oes yma ond y geiriau a ganddo ef (oddigerth ychydig a gymmcrwyd o Perry, ag sydd a't- nod hwn t wedi ei ragddodi), eu bod yn | Gymraeg. Dymunwyf ar ere ill o'ch Cohebwyr yew. | wanegu at y rhes hon, yn ol eln gallu a'u cyllensdra; a phe cynimerai ereill y drafferth i gasghi yngfiyd yr holl | eiriau Groeg, Lladin, Ffrengig, HHtnycaidd, Yspaen- aidd, Italaidd, &e. lie bu yr estrones glytiog yn hela ei thrwsiad, a bod i bob iaith ahv yr ciddo adref, ni by- t ddai ond going hyll ar yr yspcilyddes noeth; neu, mewn gciriau ereill, ni fedrai Sais lefaru un dryll ymad- rodd cyfan yn ddealladwy. Y gwreidd-einau, gan mwyaf, yn y rhes ganlynol, sydd wedi eu cynnneryd o Johnson, myfi ychwanegodd y lleill; ond y mae efc yn fwyaf eytlrediu yn dywedyd fod y lleill yn deillio o honynt. Ydwyf eich cwyllysiwr da, LLEWEtYN. Rhes o eiriau Cymraeg, neu o dadogaeth Cymrefg, y rhai a ddefnyddir gun y Sueson, ac a dybir gan facer o Gymry I mai Saesneg ydynt. I Babe, Baban Babery, o Baban, teganan i fabanod Babish, Babaidd, perthynol i fabanod Baby, Baban, plentyn bychan Babyship, Babandod I Bald, Bal, heb wallt I Baldly, Balaidd, neii yn foel Baldness) Balni, mocledd Bard, Bardd, f>rydydd I Bardie, Barddnnol, barddol I Bardism, Barddaeth Barm, Burm, herein, burman 1 Barmy, Bt reinaidd, bitrmanllyd Barrel, Baril I' Barrel, v. barilo, rhoimewn birit Barrelled, Bariledig, wedi fariio Basket, Basged Basket-woman, Basged-wraig Bastard, Bastardd Bastard, adj. bastarddaidd Bastardize, Bastarddto Bastardy, Bastarddiacth Bastardly, yn fasdarddaidd Beer, Bit-, diod Bicker, Bicre, Ymgiprvs, ymgynhena Bickerer, Bicrwr, ynigynlienwr Bickering, Bicraeth, j ingyuheniad rBoast, Bost Boaster, Bostiwr, yroffrostiwr Boastful, Bostgar Boasting, Bostiad lioustiiigly, yn fostgaraidd tBooth, Bwth, ty gwael, neu dj dros amser. (Johnson a dardd y gair o boed, Dutch) Bowl, Buelyn, math ar gorn, i yfed o honaw. Hefyd Bvglihotn Box, Boc, cernod. (Nid wyf wedi cwrdd a'r fath air a boc) Buck, Bwch, carw Buckle, Bwccwl, bwel Buckler, Bwcclcd, tarian Buckler, v. bwecledi, amddiffyn Bug, Bugbear, Bwg, bugan, golwg ddychrjnllyd; bwcai, bwci Bujigy, Bwglyd, llawn drogod drcwllyd Bung, Bwng, canad i cneu baril Blin jole, Twll y b-ti-ng Bungler, Bwngler, bon-gler, dyn angbclfydtL 0 J Buugle, v. bwnglu, aiift-rtiiii Bunglingly, yn fwnglaidd, yn anfedrus Button, Bottwn Button, v. Bottyno P, tittonliole, Twli bottwn Cabin, Caban, (Fr. (Subline) (;able, Cabl,rhatl angor, (Cabel, Dutch) Cap, Cap, penwisc ',c..pperJ (;al)\!r, g'Wlltb\lrWf. çarm Gar, Car, mcii, neu gcrTjycl byfchaa;—Ca/%s», car hcb I olwvn, i lusgo; cariwr, cario, o car. (Gotyniad, Onid mwy naturiol tarddu cart o car, nag o'r Saxonaeg c/at, fel Johnson P) Chariot, Car-rhod, car fig olwynion -neu rodafU Chariotteer, Car-rhodwr Clay, Clci Clay, v. cleio Cloc, Cloc, awrlais Clockmaker, ClochVr Club, Clwpa, pen fton Coracle, Corwg, corwgl Cord, Cort, riialt, (clio)-da., Lat.) Cordinaker, Cortiwr Cord, v. cortio, cordio Cordage, Cortynau, cortynaeth Corded, Cordiedig 1 Corner, Cornel, cciigl- Corner stone, Cornel faen. congl faen tCoWW, Cwriaif, plygu, suddo Crowd, Cr\xtU, fiddle (Saxon Ci-uth) Cuckoo, Cwcw Custard, Cwstar^ Wiath ar felasfwyd I Deiiizozi, Dmasddyn, 4Knasydd Deni/en, v. Dinaseiddio, gwneud un yn ddiuasydd Dull, Dwl, hurt Dull, v. Dwlio, hurtro iiullard, Dully, yii ddwl, yn hurt. Dullness, Dwlui, hurtrw.ydd Elf, EUf, ( pl. ellyti, et)i-ye EKish, Elfi'aidd, cllyllaidd Faggot, Ffagod, (Fi'» Fagot) Faggot, v. Ffagodi, clynni coed yBgkytt Fast, adj. lfest, cyllym, 1m-a," Ferret, Ffured, (Dntdh Fenet) Ferret, v. Ffuredi, gyiii o dyUns 11 Fewetter, Ffnredwr Filly, Ffiloy, ffilog, ^bolee Fir, Fyr, vulgo del- Flannel, Gwlanew Fool, Ffbl, direswm, dy«n drwg i Footery, Ffoledd Foolishness, Ffolcidd-dra Fol k, Fforch Forked, Fforctiffg I Forkhead, Penli'orcbog GalAc., Gafaei, cronglwyd o.batQ ir Attft& Gad, v, gAdcv, ymadael, crwydro Gadd-e?,, G-adwr, crwydryn Gjr^cVmgly, yn gado, yn crwydro Gaol, Geol,carchar Gaolei^ Geolwr, ceilf\v«d Wirchar (i.nirti, Gardd (Jurdin, French) Garden, v., Gatddio, trÍlJ gardd Gardener, Garddwr Garter, Gardys Garter, v. gard)rsu, clymn 9. gardes Glaver, v. glafru, gwenieitho G-oar, Goror, ymyl, ymyhvaitii Grudge, Grv.gnach I GffiKlgingly, yn rwgnachliyd Gyv-ci, Gefynau, cadwynaxi r Gyve., v. gefynn, cadwyno Hackney> Hachnai. hacnai, ceffyl icygogcdig I Haggard, H-agr, anferth Haggardly, yfi Itagr, yn anferth Hsiggish, Hagraidd, «lhiniaidd Hap, Hap, dygwyddisd Maplv, o hap, ef allai I lajiless, o hap, dygwyddiaJ da I Happen, HapLO, dygwydd H-apjiily, yn hapus Hapjwness, Hapusrwyud Happy> Hapus, dedwydd Harlot, Herlodes, putain Harlotry, Herlodiaeth, putciniaeth ¡ Havock, Ha fog, mawr ddinystr Hawk, Mcbo? j Hawked, Hcb<ogcg, fel pig hebog [ Hogy Hwcb Hoiden, Hoeden, llanccs ddifoes i Hoot, Hwt, bloedd ddirmygns I Hoot, v. a. hwtio, gyru ymaith gydn. situ, Hover, Hofo, hongian uWchbeu Imp, Imp, blaguryn Imp, v. jnipio » Kid, Cidwlen, cidysefl) ffagot Kindle, Cynu, tanio Kindler, Cyneuwr Kiss, Cusan (Kud, Groeg) Kiss, v. cusann Kisser, Cnsanwr Kitchen, Cogiii (Cuimte-, Fr.) Kitehen-gardcn, Cegin-gardd, cegin-alrdd Kitchen-maid, Cegin-forwyn Kitchen-work, Cegm-waith Knaek, Cnec, tro cyfrwys, ystwr cyflym KhHck, v. Cnecn, swnm-yu fyr ¡ Knac ker, o Cnec I Kinp, Cnap, telpyn, tit-iiipatit I KIWIJ, Cllul, end, eloch angladd {Cnyllav, Sax.) j Lawn, Lawn, Ion, Uanneieh (Lund, Danish) i Loft, Liotit (or fwm ?t) j Lom, Llwyn, ?. Hwynau, iwynan j Looby, Llabe, llabi, ileban, drcJyn II Looij.ly, Llabaidd, drclaidd j Mantle, Mantei:, p.rwisc Mantle, v. mantellu, ciiddiofi manten Mark, Marc, nod, arwydd (Me kc, Dutch) Mark, v. marco, nodi, arwyddo Marker, Marewr, nodwr Marl, Marl, math ogici I ) Marl, v. marlo, gweila tir a marl Marlpit, Pydew marl I Marly, Marlog, llawn marl ¡ Mcathe, :M £ dd, math o ddiod I Metheglin, Meddyglyn, diod fedrtyginiaethol J .Mine, Mvvn, mwyn, mvvynglawdd (m/ie, Fr.) Mop, Mopa, ysgubell cdlll 1 Mop, v. IIWPU, ysgubo a mopa Mustard, Mwstard (Mumta, d, Fr.) N e %N- I Newydd,nid ynhen (Aeuf, Fr.) iSewly, yn newydd Newness, ewytld-de r News, Newyddion Newsmonger, Newyddiwr Noon, (Sax. Non) nawn, haner dydd Paddle, Pattal, rhwyf fechan, rhaw-ffsRJ Paddler, Padtlwr Parsley, Pt-rsli, llysiau gardd Partridge, Petris, adar gwylltion Paw, Pa wen, troed bwysthl Paw, v. pawcnn, taro & phawcn Pawed, Pawenog Pert, Pert, prydweddol, bywiog. Pertly, yn bert Pertness, Pertrwydd Pipe, Pib, pibell (Pipe, Sax.) Pipe, v. pibellii, canu pibcfl Piper, Pibellivr Potli-, liwi-w, tywalit Pourer, Bwrwr, tywaUtwr Purse (Fr. Bou se), pwrs Red, Rhudd, lliw'r gwaed (Red, Sax.) Rub, v. rhubio, rhwbio (Reiben, German) Rub, s. Rhwb ç Rubber, Rhwbiwr Rubbage, o Rhwb Sham, v. siomi, twyIJo Sham, s. siom, twyll Shamner, Siomwr, twyllwr Sicker, (obs.) sicer, sicr Sicker, yn sicr, bid sicr Skirmish, Yscarm, ysgarmcs j Skiiinislier, Vsgarvieswr Slobber, Glafoerio Sloven, Yslyfn, brwnt Slovenliness, Yslyfenrwydd, brynii Slovenly, Y slyfenaidd, atlan, anhaclur Sour, Stir, egr, chwibl, sarug Sourish, Snraidd, surllyd Sourly, yn suraidd,yn surllyd Sourness, Surni, sarugrwvdd Sprig, Vsbrig, cangen fechan Spriggjr, YsDrigogj Uaiw-y»brigaQ Spy, Ysbio (Espion, Fr. Sine, Dutch) Stain, V. a. ystaenio Staiuer, Ystaenvvr Stainless, Distaen, difrychau Stallioh, Vsdahvyn, march Storm, Ystorm (Stoi-iii, Sax. a Dutch) Tackle, Tacel, tacl; pi. taclau Tacklcd, Taciedig, a daclwyd Tall, Tal, uchel Tvxt, Teth; pi. tethau ( Tit. Sax.) Tiuk, v. n. tiWcian ( Tinitio, Lat.) Tinker, Tinciwr, euvych Tp, Top ( Top, Sax. a Dutch) Trethings, Trethti ( Trethirtgi, Low Latin) Tudv, Twca, cyllell Waist, Gwasc; gelwir y canol fdly) am fod y gtoifgys yn cael ei dynu yn dyn am (in.Ito Whiff, Chwyth, cwfewn o W)11t Whiffle, Chwythu WiiifHcr, Chwythwr Whin, Chwyn Wicket, Wieed (Guided, Fr. IVickct, Dtitch) Widow, Weddw, gweddw ( fl iawa, Sax.) Widow, v. gweddwi Widower, Gweddwyu, dyn gweddw Widowhood, Gweddwdod Yew, Yw, pren Yw Ye wen, Ywaidd,a wnaed o brcft

AT GYIIQEDDWR SEREN GOSIER.

[No title]

MARCIiNADOEDD. ;i|