Seren Gomer

) ARWYIMIN I'R GWYNEDDIGION LLUNDAIN. AnNERCH drwy gry'.serch, grasol, yr ydwyf Arrediadnatutioi; Addas Gyntdeithas weddol, A chariad mwyn ) had mewn rh&L Ba) dd oedd Moesen, i'w enwi, Btiruc 'r un wedd, duedd da; Bi. fe!))s gân, t'rputan f) i, Boaidd, o wait!) Debora. Ci.i f'ti'r rlia"'D, cof,.i, o hyd, Cadarna' cryfa en rred; Cauu i'f lôn, Ü¡ri,\n Dad, C0l' gwiwiwys! cwyro ei g!6d. DymuHaf, rwyddafroddion, Doeth agwedd sytwedd i sen Dwyn mawt, emyn:.wl i'm Ion,-a'i foddfo, Pn co6o Duwcynon. F,nwog gyfeinion anwy!, Eon, a !>ardd, ia;n ell }¡wrt': Eili.o 'eh clod, ..yjwnôd a,naf, Erchati)y))yoorch\vyt, Fi ,a fydd Rrydydd bron, reUy, I'm haei gyfedliol1. Gw:iawn,gwaH'rwy' Gufuelsofwy: 'GobPilJíio cat, rwydtlafrld Gu nerthiad iawn gynuorthw'v. Gwinwydd o gylch, Gv'yneddis!on, Cam!at)manw!, Cymtymwvnion; L!on ddynion, Hawn o ddotnau. Doethineb mown cit: dt'b f!au—yw'ch mahol 'Stor wivy ethci, o ystyriaetha)). Cawsom Y'ngwyncdd, rwyddtdd icddion, Gwerthfawro'ch dw\taw "h\iaw haeiion; Set, tiysau heirdd, i Feirddron,—(ca'e<! gennych) Gmr lwydd dewtwych, o Gaertudd dinon. Chwi gorph Gymdpithas, addas wedd< dd, D wedat' yw didwy!) ganw\U Gwynedd; Ychwino'th€niaith,achaet!h)nwedd, Pata mae golen, pur ymg-cipdd A n'ynych ant'on, mwynedd,—dcstrnau Nod cangeRau,iwn€ud rynganedd. Bfddtc), ryfcddo} foddion !-pv'ch perwyi A'< h parod amcanion, Adabeunyddydybenion; Byd iawn g,eiir, bod un ga!on, CfiStO aros y cystn'on Koddai fesu, i'w rydd weision, Hawl blu ethol i hJ\ Bnthon,-nêf lês Dda ao!des, heddychton. pu iti t'en dadan, boon hynod ydoedd, Mo)' o oi'alon, a mawr ryMopdd Trymion goiiedioH, cwynicn i gannoedd: A dynion tafhcn, yn dwyn cm tircedd, T6rfi esgor tem i-goedd,—blln hap!i):? Ti,el yn hyH sari, trwy ein hoM siroedd. Ameinpechod, )., eb:nion Doesv.ia?nod ?'Lgelynton, Methudiaaec- "enedI ci;tron Ciaii flaiiit Nes i'n Ceídwad, ) <)'.faw)?anad, 1: d drl1garedd; D'oiagoriad Jt Riloi'n gwlad d'irioit, Y!!heddych)on, gelanedd. A'n getynion _) "Dawn wíw fpltis Duw'n jc:otalu, o mc!'oUawt,amawratit)! C6(i d(ii-Larrrwvsg, cacinvect Gk-mru, I,f ein buchedd, arw iawn bechu. A'n lliaith berffaitli bt! Cogtnd,b!aenaceg!m-, ?f:ae i ni gySUl' mwyn yw gosod Gf,j- b.'onmoddionmatth, Enrog ben nraith Ydyw ein heniaith, a dawn hynod. Vi}h achosion, mae'n wetth ei cheislo, Yhutyddch'dNaf'addeio; A'ipHt't'odd.ad,igyfa)wyddo, Pawbynhy8o!dd,pobuna'iho<Ib., Oche!yn!cn!nrhetanwes, Pr iaith hynod, oc}' aeth hanes: f;wartlii-tiiid noeth sottuwrn, IHtfaith, iiediaiih Uwm, A rhydt wm, fn rhodies. Byd inial, beïo dynion, A ctw.io dnndJall d:wcnron; D,;zio,-cvi.nniydogion, Syeisiops,m<:gisSaeson: Daw bemydd o'<! dybenion, Acth doriad,i'! ia.th d'rion; PaUiadau gehiau er s:vnt Bta<i'ceddy)f.t,iB)ydyddio:3. Yw'rihsd,a'rhcdd "yng!odgHr, 1'11 gwiad,:)'n pwtedd J Fet\dd.?wyfap!, -) tiw hoff wir. A'rrhv'dd,w!ha<? ?OduwhoifwiLr. Ddanydd,ddttiaei J Ca) edition, cywi) tlegwrh, Bocd dyddanwch, byd da i ddyn!on; 'Un di'styrwch, yn dost pit won. 0 eras boyw-wedd, a 2i-oesawer, An)'hydt'ddit,ynt'hade'dd0), l'If dda 'l1Iynf'dd, nrfddymunir¡ Ttwv ein chwt'-sn, trcwa i'w cheisio, /Cyt)-ymdcith)r,!nomeddi! C ir )u tyntr, .'r w)ad hano; ddycawelir, Aait€ntt,t'wtevt!0. Tre?iwacdog, ?er?aw y Ba!a. 1; 11 .? ? ?;l ?  ROBT. GwiIAM.

? ? PSALM XXIII. YRA!'s;!wy<MmewtisK'rwyddsa!! t)'m osrytch, yw fy Milgail; Fwyn wedd, ni edy fy Nat, O'i wtr-uawdd ptsiau arnaf. Mewn roi-fafkas, addas wedd, 5 Itwpnt,f:wnaim'orwe'k!; GerHaw,ydyfroeddtaw< Mti!"<ach, mwynach na mê1, F, fld)'C11wel, Hwn a ddichon, F'enaM clau, i'r tiwybrau Uoa, 10 A'wetntaiwira!uan; IF,r mwyn ei fnw gloyw a glàn, Yn p)an pe rhodtwn mewn etyn In': ddifirwyth, angau ddyHryM pl,fniol) boedaii, Tiiti ofnaf, 15 Na chut, dim niweid nt chaf; C!cutw)\ can's yr wyt ti 1 'moryo g-ydâ myfi Waith Ovdd, dv wia!cH a'th Sba Ct'sarwydd,yw'n)cystt)on; fa Ar!wyi fwrdd, t'm cwrddyd "Nwydd gwrth'nebwyr baeddwyr byd, Iraist fy mhen, iawen wiedd As o)pw, gwir yi-n,-eledd <Gor('hwytp"ranwyiuniawn 25 I'y phtot iwyddoi sydd tawn rH.ontathrogaredd A,I"vniiad a'ni caiilyn mewn hedd) Pteswyt'afbyth,d()HylHwydd, 0 wir-slod, yn nhy Tfbi. aeùo) t!erUa1fy B&ia. l i s M ? R. GWH/XM.

dT GYIIOED])WR 3r:REI- 60-IIEllt. I Mn. GoMER,F.r fv mod yn trigo ynmherfedd ynys Men, \r wyf bob wythnos yn mwynhau goleuni hyfryd eich Serc!i, gun fyfyrto o'r naill wythnos i'r HaU yn benafar y )!ythyrau Cyn'reig yn y ddaien olafo'ch pa- )nr; athrayroeddw-n\ndyt'by)nygnj mi fy hun ,I' hyfrvdwch yma yn barhau.s, fa! !);: o wiadosion rhy'M- ion Man, yn ddyswta ciywn dwrw mnwr o'n mpgvs pe buasai ctogwyni eh'ias y Bardd Cwsg bcndra- mwnwgt draws en gilydd,a'r hoU };ethein6 gart) i gyn- tfon mewncynwrf dychrynfawr; neu cbwchtyn.p njy- nydd mawr /:Ef(°P, pan oedd yr ho!! ddaear inewn syr; ddysswytiad o ryw wron d-hafa!; ond cyu cael ohonof gytryn vchwanea, we)e i'm goiwg Myrdd.t), wed[ canoedd o ftynyd;'ccdd nT.'d t et' dait freuddwydiO, yn neidio ac yn ystodi fa) tarw gwyllt drwy Gymru fawr, gan gornio rhai a sathru preH!, oni ddae'h drwy afcn Menai, ag yna taro pi gorn yn y ddaear yn ynys Fou, a dvtna'r lie y rbaid dor!'r swr, gan ddangos iddo ei fyr- bwy!)dra; canvs hyd yn hyn gwyUtia y mae drwy hun, heb y'!gatfy<]d gysgn digon eto. Rhaid cyfaddllf yn wir f'od ) bai yn eu cWsg a dramwyant oyn beUdcr yn rhpc'aidd dd¡pn, ac 'a ddychwplant i'w goiweddle hy<! y bore, li-b w\bod foHed m* bEtlder yn y byd o hcrv.'vdd v daitb fith!' erei!), a'r rhan fWYdt: a da.:tw- ant en 'with y mur,neu a sYltlÜant i geubwli, ac vna yn anafus ddi/;un bydd da cael y gwciy dru- chefn, ac os g-al!ant gociio hori 'o tnewn a'nhwy)deb ar hyd y dydd. Ac yma mc\vn p'er- thvnas! Myrddm, thd fy wynys yw ei dd.myg'L, nac yc!)wa:!h tain drwsam ddt\vg,oi!d g\'netltl1nr cytiawJI- d?)- a!r ef yRol ryfrpithian a barn ynys M'on, yn;:o!yw hon Gvmrn, ranys pr (ddo ef arfe)'yd yt-nadroddion cliwvd(led; fal g-oi-iiiestlevi-n trabaus, ii,'d oes 'ddo ua! rhanna chyfran yo yr ynys hon, acnt wnv iddo cf ponau pnwan Beirdd dodfawr yr ynys er mwyn tnan- teHu ci achos yn wpj]; nac ychwa:t!i capio a chruu! y liwch o flm'n D. 1011a\\1' a D Ddu, <;tsnys n<d ym m mewn un modd yH ewahaM'n oddiwrth y beirdd nchod yn crbyn y rhai s!fdd aTH Jiy.sl() iliu!isti ell /tiM!tA; ond vn unic, tal y dywed efam claiiolti) c!</M<K&N<; ond yn y dwll gWé!sai(hi a bawaidd hyn o wcnieitho, y mae pfyn debygcach i locÜydd Llanoedr nac i Arg.Jwydd Mon, cr hyny y mae ef, debygtd, \vpdt ihoddi i ni bror'on o'i wybodacth, a phe bnasai et mown pan roes ft ben i !awr i gysgu, nett pan ¡:.ynyrfodd ef 'gyntaf o't s:v.S!r, pared ym ni i daht iddo bobdytednsuarc!j,canvs Multnm sc!e vita est jucuHd'ssima: beth y\y hyny, mpdd y rhan andaf o'ch darUcmvvr r ni wyddom ni ond ni a wyddom ar ol i Liyweiyn a'r Hen Ac! dori try- bedd yscwydd E. i ryw nn ei rwymo a darn o bren, pan ei \1SP.O a newid diHad dan yr enw Illy ddilt o'i guwg, ac yna da! y cieddyf i fynn er dychryn i'r geiyn. grydopentwrar bentwr o ryw !inci!a't tebvg i Ladin, cynwr<M a'rCroeg, a thara ei drwyn yn yr neb- raps', ond nid rdym ni tio, er y cwp), led b!fwyn yn nes i ystyr a gwreiddyn yr h11 Gymraeg; mae yn wir i Dr. Davies a rhai creill dd.mgGs i ni fed atnryw eiriau yn y ddwy oiaf o'r un sa:n ac ystyr a'n iaith ni, a dyw- enydd genym ocdd gwe!ed yr hen fanf-ttuUi mor uche! ary fainc end am en dyh'n yn y cub/, ofni yn fawr yr ym ni o adae! allan y bogeiiiaid, yr hen h, n'r btaenddod nerao] a chwane:iadol yn gyfystyr, i godi aii Babe) yn y byd, ac i ym yr hen Gymry benbeu. Y map IJ. Ddn yn desgrino un gwr ag cedd yn hynod o selog dros iaith ei fam, yr hwn n fu yn hir yn ffystio yn ddyfal i'w ben ei hun, ac oddi yno i benaH rhai ercii! amrywieithoedd, ac a gymerth boef! atfifed iddys"u Cymraeg i'r Saescn.bnd arc! ei boU ymdrechiadau a'i gampau, medd ef, nid oedd gan rhyw hen garn bais tfyrnj antgen cymysgiaith na hon i'w hadrodd yn ei gInstian, 0 chwi, map hwr, pie niae Ardrith, chwi eadi! mi am Ti ny \omvint'' medrwch i, viian, disgwi Miister ni rho Ti am nothing? rho ni chwi digoll nast ynB!ewn:ares, f'hwisad dog! i:ciioidefi" ond Myr- ddin a swnia yn fawr am y p:'rSeitbrwydd haner can mjynedd yn o!, tebyg i btentyn drwg disytiwyr, ar oi ymarfer a'r rhagddor yn ei fabandod, a reda aitan i'r heo! gan beryg!n ei fywyd o dan oiwynio); y cerbydau ermawr ddychryn i'w gyfoedion, ar oi tyfn fynn i oed- ran gwr. Clywais fod yr Hen Aei, Ceredig, y C. Gwan a Pencoedfoe!,yn ffromiyn fawr with weied ybuchgcn Myrddin mot afreo!):s heb y tegan chware!) yn barhuus yn ei taw; ac yn cnwedig fod arno eisian iddynt hwy ac ynys Fon fawr i gyd'¡ wisgo y bais a"rehwistrelI 0 fewn rhagddor eu rhieni. Gan byny, i cidangos Myr- ddin fod ca;i)a y tadan v.cdi en troi at y ptant, a ekaltn y pfant at y taCan, syiwer, haner can' miynedd yn ot nid oedd ond ydJ jig, mown <'ymariaeth, yn dea!! iysshf- enn a darHen Cymraeg yn rheotaidd ac fai y dywí.d Ceredig, yroedd y niwt bob dori tiwyd<io hyd yn ddi- weddar, cr hyny yr ym m yn darHen ac ysghrenu o'r nn ystyr a phwytt a'r ben dd a enwch, heb ddynystrio dim o'<- iaith, na dim hanitûdol i'w trefn hwy: edrych. wch, atioiwg, dros waith gwyr &h)n, a gwe'wch i chwi gamsynied, canyshwy ysgrifenent y geiriau pen, /tM-H AM, gwyn, ac ei-eitt fal y gweiwch ag nn n, ac eto ysgrif- enent rai erpi!! heb fwy eras aceniad iddynt na'r rhai Hchod a dwy H, megys ihann, MaNM, gwenn, &c. ouid r)ias diystyrn gwyr Men gynt, fat y gwnewch chwi y rhai preseno), mi ofynwn ai perí'eithrwÿdd ydyw hyn? iie chwiUo aiian en coiiiada)!, yn hytruchmeddy!. ia'f i eu rhagddorau, fa!y crybwyiiwyd nchod, nodaf i chwi olii gwaith hwy, "Ehn eimercn, iaina'i mam," nid Elin ti mhe:ch l-ai MM'< M/MMt, eanys cenfydd pawb y rhyw fenywaidd yn M'! rnam, yn g)staJ a'j jbyw wjyw- aidd \n y nu'ijùm, h'eb ragor yn afraid. Hebtaw, beth sydd genym ni yn yr iaith i ttdynodi aceniadhirUaes yn y geiriau g!tin, g'M-fM, g':(.-an. pa un ai dwy tarariad ddwyoi fat inn, givii-k,, ynte dwy fai gan y Saeson <a! hyn, gICt'71e, ydyw y goren? ac os da nn o'r ddwy tfordd, vsgrifenwch y geiriau eras yn llawn itythyrenan dwyot a ttafariad ar eu hot yn y dull yma, crtfKKe, t01re, &c. ond yr ym ni yn darUen y gatr nMK cystat ag un ac a dwy K, ac ni raid wrth ddwy «, nen a ac e i'w ddarHen na'i ysgnfenn yn ?M<!K, canys y mae y gromfach yn ddt- gonol; a barned y dysgedig os ydym ni yn gwyro dim oddiwrth yr lawn ddnJJ o ysgrifenu ganddynt hwy naner can mlynedd yn ot; am wehiiion y bob), nid oes mw y o ddiw&dd ar en balda) dd hwy nac ar iythyrau Myrdtiin. Wedi'r cwbl, yr wyf yn gobeithio fod natur ddrwg Myrddin ar dyneru, ac y derbyn ef ddiolchgarwcti gwyr Mon am ei gyd-darawtad o dt)'r ferf yn «</(/, a'r J geiriau cedvrn y" oedd; ac am ei !atur o du A fai jtaw- fo) w yn mewn amryw ei) ian, canys yn hyn yr ym ni yn cyduno; a phe bnasai Myrddin ychydig fwypwyUog, nid wyt yn amen na fnasai J. J. o'r B. yn fuan o'' nncyngrair. Ni fu dim ryfeddachgan wyrMonnug i Myrddin eu cvbuddo o gyfnewidiad, a'u bod yn hwyr- ftydig o ymduinyn yr iaitli, canys dyma eu hyrrydwch mwyaf; ac yr oeddynthwy yn eiddcrbyn efmegys brawd o'r un gwaed, cyn beDed ag y cadwodd ei Ie. Y mae ymgeleddn yr iaith yn gynwyscdtg ynghartbiad ymaith y Hythyrenau dwyo!, a r hyn syd(t afrctdtoi yriddi, yn gysta! ag yn nirtyniad yr hyn sydd yn ei !e yn barod, gan hyny mae gwyr Mon a JMyrddm yn ita- ft;rio at'yf nn syifaen, debygid, end ei fod ef yu dy- chymygu id<!o ei hnn etymon Me ne d \dyt<t, Uawer Um t'r taith. Dymnawai Myrddin ystyrted y gofyntadan hyu, ae astmhomwy o gym<:drotdet) wr:h ysgtiteB)),gan dyaa t law yr arwydd dare c Bub (iujit,:IcUiS; caBys j ? ?" ? ,:w; pro6:' trc cr cyv.y.hi gwtad. A tu pènderf.vn;d haner can miynedd yn ot, san y thai ysgrifenasent, mown perthynas Fr rheoi ber- ttaith ysoniwchamdant? a. nd Ygrifenn yu y duti mwyaf cywir a dirwystyr a alla5ent a w.naetuant'hwy, a t)yny yn ddh'eot? Ydyw y Hytlyrellau dwyoJt yn hmi- Sodo) i air anghyiansawdd er g'Telddyn nen f<'eT!)a() ? Pa ystyr gorau i'r g&n- a swnir dioädç¡iÚnt, as d:an-oddf-f- aint, difi-ir'-oddefuint, dyna-oddefamt, dwys-oddpfmut, dy:!n-oddetaint, ai gadaei y biaenddod heb un ystyr aJ- aii iddo na't tod yn swnio y t'al i, megys ruewM amryw ei!'inu e!'aiH, yn dy" Pa ha):] y dyiyHwch yr t'sponiad gwag- i'r biaeuddod ttwh, nad yw fwy perthynoi tddo na't- espon- iad a gollíi¡rn-:vyd yn ntieifymad gwahauot amser bei'!t? Onid ydych chwi yn yr un ('ondemni'.tdr' o hcrwydd g Io- ddefatnt yw ,oddd'dillt ynddo M hun, heb na dh<M na dif !) feliy P<'ll yw pei-- zi.pli(,th i-necftl",(.-h c'iiwi,ydyw jyaddlJi.ânt a OHid yr un gair yn arddud.ado! Kryfhaot, a ,hou p<-ir o <'yiie!yb yr un modd, lie nad \w y btacnddod yn nprm- buf.! chwi a t'ynwCh esponio uibcn yn diacben, ac wtdt y cwb! ysghfpnwch efyn di- 6fM;a{-oni e!iu' yn 9! yr un rbeo!, espomo hYIIY, er ntwyn d.ilI¡';os,os bydd achos, y niod-! i'w ¡j( ,.inu, (canys nid oes ditM a) a)') hiewn f,'ajr ang-hyfansawdd), fa! iiyu, Ay/n: a'i -.sgrifenn yn fyracha gwdi yti h.y,ty? t-anys y mMf a gyfadll'yd !Ji/ldICijf!Jrt Y ddhws, a CUi" yn }wwdd ei dynri i li<li'" p;n sy;wit: y glcú..clwe, stf yw hyn:y, g\VC- dddt NnwyLodttet!) a. n.nhandodmobion yt- /t«Ke< can mlynedd t,'?! oE, a bced Myrddih yn fal'nVli'. Gweiwch yr ystyr cbwanGgiad<)! yn lIyni, ç!tychwl, aigas, dygos; dv. g¿cyl, &(-. Htb yebwanegn¡ rhaar pcntyr!) yn dd<dd;w- edd ar yt- un ppth, csdved Myrddin yn y riiych a rodded iddo gall y C. G. ac pretit yrtm tnodd, yn y Uythyra ddywcd cf y);) o hono i Serpn Gotner, ac feiiy y gwmmt gyhwnwyn.is i'n i.ut)), ag a i'yddantdditynwyt- gwyrMon ya y cwbi canrnoiadwy. Mcwn pcrthynas i dort y garw yn y gairMfMc o naen yrc, byddfnthwy yn tori y garw i gyd weithiau ymatth, gan ysgrift'nu Sant yn !!e Sand; pani tm roddwch ng ymahefyd, sef Sangct i dori y jE;arw? ond yr ,VN f i yn wrthwynebns t M?!M:tfd yn He sanctaidd, er na wetaf etsia)) ng yn pivnc, liane, &c. end nid Myrdd:n yw yr nnig un sydd a'i ere- fydd yn y bedd erys hancrranmiynedd ynot; ac %i,t-tli ystyried idd gysgu cyhyd amscr hebofatu dros yr iaith, mae'n n: tia fuasaimwy o'r brtthderBfytiiOn- aidd arno yn yradg-yfodiad nas; y sydd er hyiiy mae'n galed nachawn ni 'sgrifenu beitach yn ot rheswu) a Uteoi heblaw nn 1'(lynldill, mwy nag y cafbdd einhynaftaid r'wytH en cig moch y Grawys gynt, heb gyrarwyddyd o'r modd i'w dnn o Rufain, yn 01 m,mpwy et.sanctaidd fawrhydi! Alac ynnaenadtra digywdydd ac adgil-, f- iawnynMyrddm, 'pan ddywed fud gwyl' 1\100 yn t1'Oi gyda phob gwynt, &c. a hwythau wedi gwrthw)'ne!m yruo!! wyntoedd mnwrion tra ,bn ef yn cysgu' Ei aiiisl-r ymatth, ac yn mwynh -H ci fr!"iddwydton; ac yna yn cadw mawr ystwr, gan g&dt rhyfet hyd nod yn erbvn yr holl aweton mchns, drwy ddychymygn f<jd yr awvr deneu-fywiog yn (hewi o'i amgylch! Beth pe buasai y Ty\vysog Coronog, ar 01 cysgn ci an).ser, yn He cynnor- thwyo i 'gymrneryd Paris, yn codi ei taw ger bion y cyngreirwyr yno, ac yn tyngn yr ymladdai tra fyddai byw yn erbyn Boni, ac yn decree eu cyhuddo o'u hwyrfrydigrwydd yu dyfcd i'r mrcs, ac y dyiid eu cospi yn [iym, na fuasent yn adferu yr hen fFmf-iywodraeth yn Hwyr, a iiadd a dinystrio pawb a phob peth newydd a gyfarfyddent, ai am hyny nid oedqent yinddiSynwyr y todn bi'en:noi? ncn ynte OBi,! oedti 1\1 v!. ddin yn waHgof? Profwch bob pcth haner cnnt oe;t haner mil oed, a haner diwrHod, a dytynweh yr hvn sydd ddn o bob uu o n.idjynt: cyngcr i Myrddia oddl- wrth Gogm th, MeMn, 1314. MONA.

AT GYIIOEDDWR SEREN COJ7S7Z. Ma< CvHOEnown,—Os bcmwch yr. hvsbvsiaet!) cywir caniynot yn deiiwng o te yn eich papur g-.verth- fnwr, myfl a ystyriwn fy hun dan rwymedigacth nei!t- <!uo!i chwiam ei gyfi.eithu i'r Gvn.raeg, a rhoddi !!e iddo yn pich rhifyn JJcsaf. Er fy mod wedi ry ngeni a'm magn yn Gymro, drwg genyf fynegn, nad wyf aHuog i ddanfbn yr banes byr caniyno! atoch, yn iaith fymam; ondymae.Sercn Gamer wedi gweithio cyn- hyrfiad ne.wydd ynof fi (mpgys 11awr ereii!) i geis;f) bod yn hyddy.sc y"<!di, a boed idd: barhax vn filr i iewyf-chu ar hiitiogaeth <jf0me!yw dynumiad etch Co- heb'.vr E. W. Heol Swydd Devon, Llundain, Gorph. 21, l:il4. DarUenatsymadrodd I yn eich papur am yr wythnos ddiweddaf, Y1' hwn a gymmera,50ch o'r p:!pur Sijesneg Ob.verver, perthync! i I)lenlyii a gafwyd ynghendod (neu .ny!'a) bachgenyn; ac ntewn un rhan o hono yr oedd carn.-fyiiegiad gwarthns. 0 herwydd..y medraf ('oddi ar s;yfa)chwy!iad, ncu sylw personot ar y g\vaith 'hyl:' eddot hyn o eiddo natur) roddi rhyw hysbysiaedt pe!i- ach i'ia cyfeiHion Gomo'aidd ar y pwnc hwo, !n\iH a't gwnafs;Ydagewy!tyss;arv.ch trwy gyft-wng eich new- yddiadttr tra badd!oi,ac i ddiwygio camsyntcd o bwys yn y mynegiud oybwyHedig; sef, "fod y baban yn fyw ychydig ddyddian cyn marwoiaeth y bachgen," \r hyn a s;)-Hdwch nad oedd yn aUu&dig i fod, oddi Wtth yr aqi-odcliad cywir cantynol:— Yhachgea,yrhwnoeddyn jj6eg oed pan fu farw, oedd yn bernaith dianaf ynmhob ystyhaeth, ac yit parhatt dyiyn ei a!wad, sefgweithiwi', hyd o fe'vn ych- yJig wythnosau i'w t'arwolaeth, pryd y dechiTuodd achwyn ar deimiadau poenus yn ei yntysga:ocdd, yr hyn, yn eysta! a'i wynebpryd me!yn-!as a'i yntddangos- iad anach a briodoitd t'r Hyngyr; end ni t'Hasai gne! fsmwythder oddi wrth un meddyginiaeth, hy(< oni chat'odd hyny yn angau. Agorwyd ei gorti' wedt iddo farw,ganMr.Highinan,.L!awfeddyg o Sherborne, yn swydd Do) set (!!e yr anneddai y bachgen) a charbdd chwydd mawr mevvn rn o'i ymysgaroedd, yr hyn a drodd ai'an wedi ei chwitio i fod yn blentyn benyw, wedi e: amgylchn gan fath o god; yr oedd wcdt ci íl'lIrfio yn ddigonoi i wybod pa beth ydoedd, ond wedt ei tethu a'i miafu a'i wneuthur yn anmhernaith, trwy gact ei gaethiwo a'i wasgn yr.ghendod yr 'yll1ysgal'oedrl. Yr oedd y pen yn eisie!), yr hwn a dybh' a synmdwyd gan rym meddygiaethau, ond yr oedd yno ryw syiwedd ))e dytasai y pen fod, ac wrth yr hwn yr oedd rhyw gyn)maintowaUt,apheth o honaw )'1 12 modtedd o hyd, Yr oedd yr ystten (sex) yn eitbaf umiwg, yr oedd nn o'r breichiau a'r Haw yn berffaith, heb un o'r byscddnn'rcwinedd yn eisien; ond nfd oedd y i!aw arati wedi ei n'urno mor bernaith yr oedd un o'r traed het'yd yn berfTaith, ond yr oedd yf esgyrn mewn rhai manau heh groen oa gewynion, yr hyn a achtysm wyd gan rigiiad pa) bans, a chytyugiad y rhanau. Dengys y sytwadau uchcd nad oes cisteu un rheswm i bron nad oedd y pit-ntyn yn i'yw ychydtg cyn mar- wolacth y bachgen, ac y mae pob rhcswnt i feddwi na bu eriocd yn y cytiwr hwnw, ond i'r gwrthwyncb mat tyrant dtfywyd ydoedd yr bwn a gynnyddodd gy'n- maintu'r djwedd ag i rwystro, mewn mcs<;r heiaeth, fyncdiad yr ymborth trwy y camlas yinysgaroi, ac hei'yd i wasgu Destri y gwaed, i'r t'ath radd ag i acaiys- uru dryii.adrhaiohonynt.ac yn ganiynoi y gwaediif anghcuol o't- hwo bu y baehgen farw. w .jM DaHgoswyJ y v<-c!eJ!cacih aKarfetj! hyn dros ra: dydtJiall yng,olygfa jHr Brookes y Dlfymn (AnatomiSt) !ie y cefais i gyHc i'w chw.ho. V mae yn awrynmh!ith parotoadn.u Mr. Carpue, yn heoi Deon, end y mac i g'aet ei symud oddi yno i Gronfa Frenino) pethau hyn- odion y Hawfeddygon. Y mae y r!ian fwyaf o Fon- eddigion meddyol y ddinas wedi 'jod yn edrych m'no, ac o ganlyniarl, iiawef ac amrywiot yw y dvwcdiadau yn ei gyich ynmhiith y dyscedm, ond n'd wyf wedi çL wed am un n fedro roddi ritesuin dariuhiadol bodd- hao) yn €t gylcb. Dichou ei fud o rhwng tab' i bedan- pwys. Cyhoeddwd achos cyfTeh'b i hwn o'r bläen \-n y l'IC(lico Chiu:gi¡:al Taíisactians, Vi' llyn (Hvwv(HodtÍ o dan sy!w y Dr. Young; ond y pryd hynv trw-twvd chwydd yn.a:hendod vi- vii el)llwvd,l wed: I yr es:ormd,)'I' hwn a gyuDyrlr10tld yn raddol dros 11 nen 12 m.s, pan ft) farw y ac y mae v dd:) yn (y barhgen a'r p]üntyn) mown evfiwr rvffetthiot l (presen;ed) ynmhlith evnrmlJiar!<.¡u y Di-. Yonns; ond nid yw !n'n mor anhnwdd i'w d t.hiad a')- achos svdd (faii ein hystvriapth; g:allaaj mas cfeiniaid oeddvnt, ac 'i un Hiht-o g-f.udod boi y t'.aU ti'a'r oeddvnt yn v groth, <-yn bod y t!wc¡!;anol ranau wedi eu pcrtfa:t') 'ac arcs yno. Y H)ac yh eglnr, \'11 vr ai-h&s hwn fbd y ptentynweji bod yii caei ei Surfo arvn amspr, n'ddi" wrth \¡¡rdel' y gtV,,illt; af yn fx,, itaf deOvgol iddo tocl y?io oti(ii ai- yno oddi a)- a-nser ('I!ecLQeth y bach2<'n. Ond v ddadiywpa.foddygaiiitsm fyned i gcudod yr ymys- garoeddr' Yt- ydym yn dd!o!ch.?a!- i'n Cchcbwr nchnd am yr hysbystaeth ychwanegot hwn, a phm-od fyddwn bo! amser i d(\¡wyglo yr hyn a yn ein datcnan. Pob peth hynod a Khwom, yr ydym yn ystyried niai em dyiedswydd yw ei fyneeu, ond pan fyddo y yn a.nheus y)' ydvm fvnychaf yn ein hawdurdod i'w gyhocddi. Pan gtywsom tod rhiu i), ii dari!enwyr yn ammau bed Cciliogwydd Nel DafyddoswyddAbo'tein yn80 miwydd Jcd, amh'.S- asom ein rneddwl ar y pwnc, ond wedi hynv ciywsont fbd ein gm-nchwiiiwr yr hwn a ddantbnodd yr hanes atom, wedi ymholi a. ?wpinido?fC!) ac et'eiH o'r ?ymmY. dogaeti}, y j-hai a dysttuat mat fwir opdd vt- hancs dpfL reuot. :'i l C-YHOEUtJWR.

CARDIAU. I Dygwyd Mr. Locke gan Arg!; Shnftesbm-y at bdng Buckingham ac Ai'gL Halifax, Keih y tri lendefig l1yn, yn iie siarad a'r Athronydd (Philosopher) fel y gaHesid ddysgwy! yn natiiriol, ynghyda chwarae cardiau. Mr. Locke, gwedi ed)ych o honaw arnynt dros ryw amscr, a dynodd aHan ei !yfr-ogc!f, a d:,ehreurHM ysgrifcnu \-n dra phrysur. Pan sy!wodd un o'r gymdcithas ar hyn, efe a gymmerodd y rhyddid i ofvn iddo, pa bcth yr oedd yn ei ysgrifenui Fy Arghvydd, (ebe Locke) yr wyf yn ymdrechn byd ag y mae yn bosibi t foddioti fy hun tfwyfy sefyUt'a brescno); canyswedi dysgwyt o hc'nof yn anamyneddgar dros awr an) yr anrhydpdd c gym- cl-ttias gwyr cywreiniaf yr oes, tybiais na ailaswn \nlttllllr dim yn pich ymddiddan- ion: ac yn wir yr wyf wedt gcsod ar !awr sy!we(!d yr hyn ddywedusoch er ys awr neu ddwy." Cafodd y ddi)'myg-!att)) amso'ol hyn ei phriodot €i'ai<h :] thchn)- odd y Pendeugion hyn (u grym; gadawsant eu chwarae, a dechreusant ar yrnddiddamou mwy addas i fedau :'hfsymot. Yr wyf yn ei thybied yn dra rhyfedd, (meddai Addtson), fod dynion o'r synwyr goren, yn trentio dwsin o or:au ynghyd i gymmy¡;gn a rhanu eyff o gard Inu, heb un s:yfrina(.-h na'rhyn a wneii- i fvnn o ychydtg ymiroddiO!1 perthyno! i giti)lpiaii, na neb an'- gyfircùion Qnd y l'haia gaffyd oùd.iwrth t'anau dHcn a ciiochiori, V"ell l ell thcsn mewi! amryw ddumaH. Oni chwarddai, gwr pe ciywai un o'r rbywogaeth !:yn yn adJwyn ar tyrdra cinioes?'* Panddymunwy-i Hr Mr.Dcdd,gweinidog cnwo, i chwarae cat'dlan, efc a gyfododd oddiar ei elsteddic, a dynoethodd ei ben. Gcfynndd y cymdfithion iddo bethyroeddynmyned i'w wneuthur. Yntefa atp))- odd, I geisio bendiih Dnw ar y gorchwyf." Dy- wedasant hwythau, Nid ydym fyth yn ceisio bendith ar y tath ach!ysui' Yna" ebe yntcu, nid wyffvth yn ymyraeth a dim ond a'r hyn y gallwyf ymbil ar Ddnw roddi eifendith arno. Ac fc!!y darfu'rchwarae: Dangosodd Boncddigcs ag oedd wedi s;wrando Mr. Romainc 'nnwatih yn pregptho, ei bod ivedi cap! f! boddio yn fawr yn ei bregeth a dywedodd wr!.ho ct' ei bun wedi hyny, ei bod yn tybicd y gatlasai gyd-ymag- wedd)) a'i aihrawiaeth, a rhoddi y cwb! i fy))!; ond un peth. "A pha betb yw h.yny, Madam," "Cardian, Syr, A ydych yn tybied na eHweh fod yn ddedwydd ht'bddynt!—" Na allwn, Syr; myfi awn nas gnH'.vn." Gan hyuy Madam, hwy yw eich Duw, a rhaid iddynt 'e:chac!n)b." Dywcdit' t'i'atcb byw!ogacaddas!iwn, gaci ei bdodol en'aul), a theriynu yu iiyei,weliad y Fo- ncddiges. Hysbysh' mewn erthyg) o Cafi--wyrt fud y Uyng<-sydd H—— wedi cac! ei earcharu yno am ft ad-goUedi y Hythyr-'ty? yn y modd cC1nlynol YI' I arfcrywpati ddygircod o iythyrau o'r m('n-, i'r L!yth\'r- wrdatu dwy gciniogy Mythyr urn GH trosgtwvddiad — dapth codan o'rfath mor am) nes Icchrenwyd drwgdvbio nad oedd pob peth fc!y datasaifod;. aphan agorwyd hwy, cafwyd mai Uytityrau Ungioi oeddynt, y ri)ai fci y tybid a wnaed gan y Liyngesydd ei huT), i'r dybcn i gaei pris y trosgtwyddiad. Ymddengys fod y twyH hwn wedi cael ei ddwyn ynmiaen dros ryw amser gyda tlwyddiant perffaith. Cyflawnwyd erct)ynwaith tra haerUug prydnawn dydd Sadw) n wythnos i'r diweddaf, yn nhy y MUwriad King, yn Windsor. Nid oedd neb gartref end un wasanacthyddes, yr hon wrth gtywed swn ar y UoUt a rcdodd i fynu, a chanfn ddyn ar ei liniau yn chwiiio croen-gist.ci mpi.st! yr hwo a ddywcdodd tad y MH- wriad wedi ei ddanton i gyrchu y gist; synodd y was. Unaethyddes yn fawr, on'i goddpfodd iddo iyned rhag- ddo, omd aeth efe i gymmcryd pethau ereiH ganddo; a cimnfn y ddynes tawddryH yn ('1 togeU, ac ymroddodd i'w rwystro; cymmcrcJdaiaeIyngitieddyfpimestr, ac a'i dyiynodd ef i'r drws ystefpan wetodd y cteddyfa'i tarawodd nes syrthiodd po'dd bynag hi gyfododd ac a'i ciwyfodd efyn iiymdost ar ei f'aich Ji'r cleddyf; ar hyn efe a'i tarawodd a bon ei tawddrylt nes syt thio(id enwaith, a ifodd yntef trwy ddrws cefn; gwaeddodd y ddynes, a chwiiwyd yn ddyfat am yr yspeil)dd, ond methwyd ei gaei. Dywed y ddynes fod ctwyfdwfn ar ei fratch, a gwaed o t thrwyn hi ar ei hosanau a thrwy y nodau hyn ac ereiH, yr ydys yn gobeithio y delir ef cyn bo hir. Yr ydvs yn dysgwyl y bydd dyrnod bwysig i gael ei tharo yn fuan ar oror yr Americ, am fod y tiuoedd Brytanaidd y rhui ydyut wedi ymgynnun cyn hyn yn y parthau hyny yn 35,000 o wyr arfog. lyi-u-ythiondeb anwfe¡'(,'l.Dygodd dafad o eiddo H. Pottinger.Ysw.Cfay HnU, geritaw C<tertoyt (Cú/lisle) d',iau oen ar y 27am 0 tonawr diweddaf, a da<( aratt ar yr 8ajl1 o Fehenn, stf y mis diweddaf. Nid yw y ddafad ond dwy iiwydd oed, a thy.na'r drydedd waith j iddi ddwyu ti4U oeu ar yr ua .-i-<. ? _—— :t mtri ? c!n!o addcrcho;ar y dy.!d jidldtgatw{;h, t wetthwyr Sunute) Fereday, Ysw. a't gymdeitiuon, per dwnogíon gweithiau hatarn a glo ynghymmydogueth Wolverhampton; rhifedi y gwptthwyr oedd 5,000; cynHwysai y cimo 13 o wart'.eg brctsion, .5,00!) o dor- thaT) o tma, dwy dyne!! a haner o boten, ych\vane? nn. chalrI barilaid og-wrw da. Cyfnfjd fud (h-os 50,000 «. edt-ychwyr wedi ymgyoiJull ar yr achos, end ni ddN-, wyddodd uu dda<i)wain. f (Alm!l7/fd:s).-Arfel'ai ci't hynaftaid dort gyrfeydd y Heuad ar bren yip:hy)f'h troedt'edd o hyd, dt-o.s y Cwyddyn, truv yr hynganpnti'agfynegHynewydd.ioct- a'rii.tw:i-nocr yri barhaus, yn gysLai a'u gwyliau neiiidtmi ac arbejQig. GWALL t Yn Rhif. 29, tu daL 1, co). 4, 17wedtiif,I yn lie Dr. James,' dariien Di'. Jaiiies Usher.'

MARCHNADOEDD. t CVFNEWIDF"4 YD, HEOLAN j1JJRC, Gorp,1¡. 25. Nid oedd ond ychydig o Wemth Lfoegr yn y tltchnalt ? y bore hwn, gwerthmd mai-waidJ am brisuedd dydd L!uu diweddaf. Yr oedd vi- Haidd o ddci.tu 28. v grynog yn ddrntach. Bt'ag,gwerthiadparod. Yroedd Pys at fo'wt a'r itnu HwydLon yn thatach. Fe gyll, tnowyd ymaith y Ceirch gbrcn nm brtsoedd dvdd (jwencr diweddaf, und y ))'ae yr edion yn sefyU ar iav Rhyg a Ffa heb ddtm gwahanfaeth. Petitiaid a)n bri" L cc(!d dydd Hun diweddnt. Y mae yi- Hadau yn .Lrvn r ?-MoeaM ?. ? Mff;py ?r Kt/, y G/-Mo?-. 71 Prisoedd de,r'['nad¡c!i yr Yd, Grynog. Gwcnith coch 5Gs i 725 nwet)ithgwyn-H:.is i Hhyg- :325 i ,3[15 Br;¡g-gwelw ( Pate.) 6<.)s i 79s Ct-trc:) e- -18s 24s Potauds- S'2s i ?&) Ffaceffylau new. 38s i 4q$ Hpni!;t 'ccMyhiu-—t; _q 469 He n mt c¡;)o¡¡¡cnod —s -9 ¡ 6(i i Pys llwydion 23 i BU3 Prili cyfartal yr Yd yn NÖ"h<)m r!t G/'Jlnog (Eight fviiiches- te,' iJu;tels). I Gwen. Rhyg:. H:udd Ceu-ch ¡ s. d. s. d. s. d. s. <t. he wyd,d jt FO rgan\vg: 73 8 0 0 <Jo' li.) 25 4 0 0 4t 2 15] ——— Benrro 57 9 oo 3b B H 0 ———A!)(-Tt-iti 71 2 Oo 400 ?t? ———— Frechc-ih:?- ()81)) 480 HSe! ? ? ———— Fa?yi'cd- Gt ()j 0 U'? &t?'o (t Fynwy. 72 5 00 0 0? ()' ————Drpfaidwyn- I (?4 ? 5 4:! ? ;i5 ? ?———Meii-ion 77 8 ?0 44 h) ?? -———FdiMt 700 00 4:3 4 0 0 ——— DdhnbRch I 7.5 2 0 0 Af, 10 27 ———CacrtKM'fon 754 00 I 39 4 -)2 0 ——— Fon- I 00 00 I ?'< P?M? (Finur), ? .?,vc/.Y<i? o 280 /;ti-?. ? Peiliiaid te/?; 60< i 65s j-.i]ion, K.<, cna i P,'lIl1:J UII"J'lCa, y t.a.it Os i 0. t Pd'J BaraJj;¡,LlwiI!ain. j Dydd Mawrt!) d¡ wcf.,lat' g'orc!iynynodrl yr A r1. Maer i'r I di)rtiihedwaran (quartern) wenit:l i barlíilu am U ;l. Pris cyfarlal Si wgl' (; Ii¡ incu ( { Yn 01 y cyf) if a wnawd yr wythnos a dofyHodd Gar. 2,r), yw £2 13 11 y canto t!.2pwys, 1 HcbtawyrA)drpti!adahvyd,n''u?yddi'ttti)a!uarc;[ i dross.iwy'?i'?'iiUrydaiuF::?)-. t Pris y Cig, heblal(' y Y Mae¡; 1) 8 11 CigEid:on-4sMiasM Utg Ma!t:L)-en 5s0dt6ti0d Ci; Lto [; Od i 7, ad C)gTyrc!)\n 7sUdiSs4d i CigueH 0:' Od t 7s. It," jP/M?r7/?? (n'?s)?,?K/KMr/ ? CYDAU (BAGS). Kent 6t'Usi 8i (js Sussex -610st7i7s Essex-6tOst8iUs HANNK? SACtttu ()'OfKETs). Kt-tit -7tOsiJU! U9 Suss<\?-6t0si <i) ? ra.rnham-101 t?il;)[()s. I ,P,-is y Liedi, gn Lea(Icr,11,211. 1, t CrwynGwadn?r (B:??? 50 i 55 pwys "vr un ?td i 9-j Eretf' ?d i ?L ? Gwir()ù-ytreithrwyn ( JJlucluwls' Rach), 2!d i 22d. Crwyn /7 ide:»,2û\ri i il M!. h Cert)yd-,?;)'wyHtt;g, 2: i z 2 j i' i ( ? Crwyn Lloi,:30 i 40 ))wys, J4,1 i ? Ereill, 5L) ) 70 pwys, '3bd i .1In. Lrpm,7t)t80pwys, 3M i4Ud. Crwyt) M6t'l<n bychain, (Seatli Greentarltt).. S4;! i '3;-d. Crwy: /Cetfylau e.Ytliit(lieclil?; (tamwd) 24d i '27d. Ilris y ) s. d. Marchn!tdWhitechapeI5 0 ————— St. James 4 !Jt ————— Clare 00 9 ? Cyfarta.Iwch 4 s. 1' lOwer y dref y cant :3 (; j——metyi) Russia ?40 8L) 0 —— H t'hon S')<' t.)efnyddt<M)dcdi?- 7?0 j ———— garw 4? ? G<-e?tjeff ?8? I Rhytionda?J?-??, 12 J Scbon(?)if:nn—- ISOO' 1:h-y(hlyd ] 16 0' ————Aleiyn lot (} t PrisCanwyHau—Mnldimj. 15.: 6<i "d(IWs,in.f'' Ej-t-iii. ll&Odyddw.siM. J CYFNEWIDFA YD, LERPWL, Gon. 16. k Gwentth. 7s Od  l2s0d70pwvs.. )? Ii.)idd.?sM 5s Ud 60;!wys. ?? ?sUd i Hs?d 9gatwyn. (?irc?. 2s9d ;!s3d 4.)j)wys. Pys gwymou.6t.)sUd 7()st.kty?ryi).:)?. ( —-Jiwydion SUsOd i ;3'2s0d y?rytM.?. Ff:t 38s Ud 44s Od y gryno. Peilliailt têg .Ms M i 61,)s a(, )SLI Eiituu .jjs Ud i 52s Od 280 pwys. ABEftTAWE: A r¡!;raphwyd a Chyhopddwyd gan I). 1 J EN KIN, yn itMOt,-v-<ASTF.LL, i'rhwn ydyumnir i hob Hysbysiapth gnet ei dunfon, yn dd'tdt'aut. DerbYlli¡' Jl..lJsb.IJiarlall ac EnWfllt g-<!H NEWTON & CC. (,gynt TAr LOR NEWTON), No. b, WARWICK S(;rJAn¡;; i ¡VEWGAl'E-S1'REE7': 1Ur. J. Wlf/TE,3S, F'LEET-S1'REF.1'; t a Mr. hI. JON ES, 5, NEWGATr;-STIWET, LLUNDAIN.. SWANSEA: Printpd and PuMishfd,by D. JENTON"1 CASTLE-STREET, in whom Communications, post-paid, afC requpstfd to bf addressed. Orders and Advertisements úy lJlessrs. NEWTOrt' and CO. ( late 7,4 V LOH and NEWTON), Ac. h, J¥.ÁllWIC". I .S?n?RR, ?VR?c?rE-sfRRKT': /).fr..7. ?F?7/7'E, 33, /?E<?? t syKEET; ? Mr. M.?O?V??', 5, :\Etro<<rE-? &?t:y, LeA'?o?' t ?? ? ? ? —. ? ? )