Seren Gomer

ta I ,g !!M)j I I AT GYHOEDDWR SLREN GOMER. Syr,-Os gwelw::hyn addas i ar-graffu ;v Pè1l1iiltian can- iijr,ol, fe fydd t chwi t'M gïadd 0 dllywenyad t un 0'?' t /Mt ag ".JjiiAi,y¡¡, hídfi eich Newyddiadui, difyi us. CWYN Y DYN DU. I (CYFIEITIIAÐ 0 SAEG.VPG COWPER) TR WY clrais i'm cymm'rwyd i o'm cartrefHon, A!Hddtfnd'ygadewRisdudfy,nhad, Fe'tu dygwyii dtos yr hett ymchwyddawg doo) I gyfcethogi dei!iaid tramor wtad. Fy mhrynu i, a'mgwerthu wnaed yn v.ir, A'm gwerfh oedd rhyw di-ysorau gorwaet tawa; Ond, er t'y nghyfri'a gaeth m<'wn estroH d)r, Fy meddwt a fwynha ci tyddid Hawtt. fy meddwi yn fwy rhydd crioed Hi bu, I'm gwerthwyr y gofynafanj eu haw!, I'm h )n:dditadn o'm hyt'rydwch cu, I benu 'ngwiMth, a'ln poeni yn ddt-daw). N*d enuawg wailt, iia gw neb dtiaidd liw, A dyr ein hawt t t'r&;Biau anian gii Ac er amtywiaeth gwawr, mae inwvnsei-ch gwlw, Jt w gaei yr nn, o fewn y gwyn a'r dn. Pa'm y gwnaeth atnan y ptanisyn gw.àn, Yr un c hyd a bay ein tnífferth thn? P&r wy!o ha!tt, ochenaid <ydd i'n rhM, Ein chwys a syrth i'r ddaear er ei thiia. 0' chwi wthiymwyr yn eich awle(idoedti drud, O! O! meddyiiw('<t an' fy artatth llym., -Cyn cael eich pe<- fcittsion oil yaghyd, Pa iynych dost iirewyHiad a roed im'! A oes fat ein coftetr ryw ryfedd Fed, Ryw un yn iiywodraethu yn y ncf? A yw ein bhn gaethiwed tian y rhod Yn drefniad o'i orctymyn c)'fi::nyn Ef? 0 gyda pharch gofyner iddo'p awr, At drethMd yw y UrewyU gtymog gref:' PcMiauau ein holl ofid ar y Hawi, A y'nt yn oi ei 'wyiiys santaidd Ef? Oywch, y mae'n ateb—ei gorwyntoedd ilym, With doi a Uong-ddrytiiadau'i- moroedd dt.aw, A Hwy! anrheithio gwiedydd yn en gryfn, Sydd yn iiefaru'n eg)<n- er eich braw Ein tieiswyr cas cyflëwyd ganddo Ef, 0 fewn y tn I!e niae tymhesMog hin, YUHiy-n"cJI aeb i'al ag tieliel lef3 Maimdetdtetniadyweinhadfydb!in. Er mwyn ein fiwyfau gynt yn ASlic wfad, Cyn iiii dehnto'r gadwyn yn eic]) gwakh; 'Er mwyn ein hoit dj nen: a'n sarhad, \V rth gaeln ,dudawdros y cefnfor !!aith: Er mwyn y traHod tosT i ni a ddaeth, Trwy'r dtist farchnadfo sy'n diraddio dyn, Y< jn n a tldigii- genym ni sy'n gaeth, A ttnom dorediggalon ob yf un Er mwyn ein poen, na thybtwch mwy ein bod Oraftesymotryw,ermainteihcnr, Cy)i caci t):yw gryfach rhcswm ei- eich clod JSa'n duaidd hw, er bod ein serch yn bur. 0! chwi gaethweision i bob tyysor drud, En h bawaidd fasnach sy'n Uychwino'ch dawn; Dallgoswch deimtad dynoi ar rvw brvd Cyn atnuiau'i tiddom ni, yn ottatch tawn. Chwiiog, 1814. J. THOMAS.

AI' GYl/OEDDfVR SEREIV GO.IIER. ATTED I LYTHYR MR. J. J. OR B.L. -7 Noinmus Leges LiBgnié Britannicsc mutari. 2Vi.fyn?itm ni ddim t IJyfrøítldall yr laith Frytaizaidd gael eu ci exid. SyR,—N: aHaffi ddim H:u nag annerch fyng\v!ad,a'i <;hyrrtt yn ddedwydd tu hwnt i bob dysgwyhad o her. wydd yr afonydd o anrhydedd sydd yn dyiifo iddi o bob part)) yn br< sennoi. Y mae nid yn nnig Frenhin- Oedd a Thywysogion wcdi dytbd o wiedydd pe!) i ym- 'wpJcd a hi, ond dyma un Had oes dim gwatiaiiiaeti) rhyogddo ag Æneas, ond cym!naintag sydd rhwng dyn bywa dyn marw, wedi anrhydeddu ei hardaioedd a'i bre'-pnuotdeb. Dyma )ie mae achos i waeddi aiian, 0 rhyfeddj'yth! Y mae yn wir, trwy ryw ddamwatn, nad oes gmMtdo ocd cieddyfpten with ei gllln, cud fe ffdt, iely"gw!' a'rsi<tced fraith yn ychwareudy, wnenthm -gwyrthian anrhaethadwy a hwnnw,fefedr ag un ergyd <') ertvn twnnw droi y fert' yn enw cadarn, a'r enw ;carlarD yn fe\"t a gwnentbuj mewn mynyddoedd gyt'new- idiadau, na ddaeth i ga)(M] dyn erioed o'r biaen en dy- citynimyg. Ond na feddyik'd gweith) edwr rtiyfeddoduu m(n faw) ion ei tod yn cynroi ein Uid, y n'ae yn bytrach mewn ystyr hetaeth, yn chwaliegn at ein dignfwcf), ac I yn achos i ni o'r difytrwch inwyat. Fa n.or fuwr yw j .tnarttt y ..aith, ei bod yn caet ei cho!eddn gan un o <1doniau n:o)' arddei-cliog, yr hv.n <-ydd yn abi, nid ya tirtig i roddi i ni rcoiuu eifteitijiol pa todd y dyiem ysg) i- fejsuu, ond i roddi i ni <u' ddy.s.!l h-e(vd, wrth ei siampi ei hun, pa fodd KM ddyleiii ysgj vennll. Fe aHasai t-bai, t'e aitui, ieddwi nad oedd dto.scdd yn y byd i son am v geir-Iyfr.l\l sydd yn cael eu argratfu Y11 Nolgellal1, nag yn nnpechod i roddi ?air o gantnoiiaeth iddynt; ond pan ystyrier yckydig' )nor hoHwybodoi yw y gwr rhag- .Otot hwn, oni ytnddenKys yn bt'th ofer i aRturio rhoddi iddo nn fath o newydd? a pha achos rhoddi y fath hys- .hy.siad i'r w!ad? neuc!twennyftfirebod)igo!ionytir i dùerbyny tath eitlyfrani'wtai? pan yr oeddynt yn caet c;nnyg ar ota( tau anffaeledig y gwr i-hyfeddot hwnn\Y, yr hwn afedr weithredui'ath gyfnewidiadan bHddiol ym mYllyddocdd Cymru.' Rhyfedd fed Myrddin heb.agoTeitygaidettoigan- fodrtMgoriaeth gynxnaint! a thyfedd ei fodmor ddi- gywHydd a dywedyd fod rhyw beth mor dywyU yng- hyich Uythvrau Mr. J. J. na waetb iddo agor ei tygatd Dít phpidio! Pa fbdd y ga!!asai ysgrifenwyr bywyd y Dr. Johnson ddywedyd oi fod yn dyat! Cymrafg gysta}, fe! pan yr cedd yn swydd Ddinbych, y dmJu iddogyneithu ysi;ri- fen tedd yu well na Chymro yr hwn oedd yn b! esen'ioi, ag a tynnai ei hesponio iddo? Pa tbdd y galiasai eraiit hafru iddo roddi annogaeth i'r Parchedig Mr. Evan Evans i gy6cithn gwaith y b(*ndd ? a pha fbdd y darfn i eradt sibi-m d iddo antuno annog amryw o fonetMigion Cymrn i gYÍeithu a chyhoeddi pigion yr i)en ysgriten- nadau Cyml'eigaidd? aphe bnasai ya gwneuthnr fetiy pa !r!od oedd iddo ? pa gtod y gall Sais fod yn haeddian. no) o hono? pa wybodaeth, pa ddysgeidiaeth a ddichon fod mewn Sais ? Na feddyUed neb fod y mesnr !Jeiaf o raa:farn,aen o gyfyngder yspryd yti perthyn i Mr. J. J. Dia)t!)nan mai uwchder ei gyritaeddiadauac ehangder ei ddf-aiidwriaeth, a ddatguddiiisanti. iddo y gwirion- eddaa hy)t! "N-iii' oes aêh yn 'y'byd i Adynio'! o ddon!an anghyn'- i'fdino! iymddwyn yn o)a) fe]'on pobi yn gySredin. Khan! i famwr cynr'pdin iwybod ychydrgo'r matter sydd o'i flaen cyn rhoddi ei farn %rno. Rhaid i farnydd cytfredin i wybed ychydig am rinweddau, neu ddysg- etdiaeth dan ddyn, cyu rhyfygu dywedyd pa uu o hon- ynt sydd yn ritagori mewn rhinwcddau neu mewn dysgeidiaetb, end fe fedr Mr. J. J. roddi c: turn at un waith pwy 'sydd fwyat' ei wybodaeth, pwy sydd yn rhagori mewn dysgeidiaeth* a phwy a ammau ei dded- ryd ef? am hynny nid ?hyfe<td ei fed yn'cyngho: i Myr- dd:n, druan, allan o Homer i beidio ymryson a'i we)). Draohefn/rhaid iddynion cynredm i ymddwyn yn oi rheoiau moesa'u a phrydferthwch ymddygiad, ym mhob _dadt, oni chwennychent gaef en cyfiif yn fat baraidd, end nid oes achos yn y byd i ddymon o gyrhaeddiadau anghynredinol i gymmeryd eu tiyftetheirio gan reoian o'r fath, am hynny y mae Mr. J J. yn ddtfeins, er y buasai yr ymadrodd yn feins mewn araii, pan y mae ere yn dywedyd, Pa ham na safasech yn o!, gan atta! cich tafod yn y dechrpu." Ystyiier p' ydferthwch, a hardd- wch, a chymmwysder yr ymadrodd, yn enwedig gan "me y pin ysgrifennu, ac nid y tat'od oedd yn cael ei arfer, canys ic! y mae y tafoci w eithiau fel pin ysgrifen- nydd buan, pa hamnaaHpin ysuritennydd buan fed fet y tafcd. Gan hynny, Nynnag pa ymadroddton t'ydd- ont yn ymddango.s yn anweddaidd :'r anwybodus, y mae Mr. J. J. yn ei harfer, y maent oH yn hoMo! e'-sns- odol ynd<!o ef, am hynny md am dano ef yr oedd Ho- nter yn prep'-wydoiiaethu pan yr oedd efc'n dywedyd, eSPO-i-rr,S- hi (,:¡jo) ÈxÛ\dJa t.)y 9r E Z E C-,4 y 17¡ jOT'"P M XZT& -xoo-luoy I/ B. 212. "Yr oedd Thers;te.s etto yn uni yH terfysgn yn aini eirioc, yr hwn a wyddai yn ei feddwi lawer ac annher- fynot eiriau, ac a fedrai ymryson yn fyrbwyU ac an. cyntr!f Homer, lUw. gi2. Am y ga4'l'digywilydd fel yr ai ferir < f mewn perthynas I i angan, yr ydwyfyn meddwi fud yr ssponiad yn ddigy- u'¡lydd. Yn Yllvfi, L!adin o gyfcnwau cymmwys (epi- thets) y mae trugain yn cael eu rhoddt i alJgau, un e bonynt, iatl)i,ovida, sydd yn attcb t dilryl, nel! heb wvlio, rhag neb, apharatd i qtJg-an i btydcrn tien wyiio rhag mawrion na chyfoethogton, am hynny fc ddichon gau drysau paiasau \n gystl a bythau y tiodion, am iiynny y tnae y cyfenw during yn cael d, ,-oddi mcgis yn yradysgl'ifcn ar )',r Al'glwydd KHdáre, "Vlm killed who dared Kiidaretot.i!!? Death k<Ii<;d Kildare, who dares kin whom i)e will," Nid )'W iawr 0 -a'l1-rhydedd i 1'i1wr i rod yn er y dichon fod yn gtod iddo ei fod mor gaionncg tet nad oedd yn gwylio nac yn meddwi am be! vg: yn y frwydr,ondos ydychchwietto yn rneddwl fo y gau- ittil,,itdetit, yn i\\ycyn:n:wys, dywedwch wt'th y cadpcn cyntaf' a wetoch yn dychweiyd o Ftfainc, yOM <t?C t-C/</ impudent, you are a MMK f!/ tilE 'uw,çt ,cJns!mmate imJludence; "-Syr, dyn djgywilydd ydych, y! ydych yn w) o'r digywijydd-dra mwyaf," ac os diangwdl chwt heb droediad, dlVlii ellwch "Yfrif eich hun yt) burddcd- I wydd. Gehiau Horas, < Puiiida mors n'q<K)pu!sat pcde panperumtabernas, Regunmne tunes, A:c. A gyneithu gun ht-n Ficar Lianymdtfyrji, heb soa vn v n!e!-urneiaf am ddigYlcilydd-dm <hlgan, B'eiydamsangmeirchrttyfeiwyr Taneutraed bob math ontwyr, Feiiy damsang angau d'riatd Y Í>rellhinoe<ld feI bege,"luid. Yr on aw(wr hefyd mewn He arali a rydd ar ddva!! fed angau yn ddibryder ucu yn tieliti-yi, a bod dyn.on \n amharod rhag dyfbdiad angau Fel y tery gwr a th) yfer Bysg tro 'n g0tph\vys. yn ddibryder, FeHy teiy a';gau ddyrnod At biant dynion n.or amharod. Os wedi'r cwbl, y byd<t y dadlenwr rhagoro!,a soniwyd am dano, o'r t¡:rH mai digywilydJ yw ystyr y gair diwyl; ar yr a( hosion hyn, nid oes dtm i'w wneuthtu, ond ad- rodd wrtho y gpiriau a arfcrir mewniiythyrn.a rliwedd y iiyfr y mae ef yn cyfeirio atto, Grotins, ,si qu:s putet, .<? ineiiiis ?iosse,ti-tiattii- sua ipsius opinione, scd non muttos habebit sibt ad&enticntis." Od ces ryw ddyn ynnieddwteifod yngwybod gweij.niwynhaed ei jar:] ei Iwn, ond nid Hawer a fydd iddo o ganlyn- wyr." Can fbd cymmaint c ddoniau gan y gwr da liN,rri ym- dd.nyn yr hyn -yclil yn y'uddangos yn feius i erei!) fd- ryched a tvdi- efe btoti rhagoriaeth y gciriauur a argratlwyd yn Liusdain ar eiriyfr y parchedig T. Rtchards dan ygeiriau Aeg,Andras,&c. a than y gail- lien Ddihellydd, yr hwn hynod air y mae y cyntaryn ei ddettho o'r geiriau di a hanu, he th(it is u,iiliout or<g!M or proceedetlt not; ond ni hysbysir i ni pa tbdd yr aeth yr e yn ll, a'r gair /(c?<K yn/w.nu;l na pha hyiforddiad yw, nad yw Dnw', yrhwn yw yr achos gyntafo bob peth, yn deitho o neb araU. O'r tu araH, y mae y parchedig T. Richards o'r farn fod y gair yn tarddu o di a hcnd, neu heneiddio, yr (Jngogoneddus hwnnw, yr hwn er ei fod o bob tragywyddcldeb, ac yn parhau.i dra: ywyddoideb etto nid yw etc byth yn /tMCMM«); yr un yw efe, ddoe lieddnlw, ac yn dragywydd. "Hwynt-hwy a ddar- fvddant, ond tydi sydd yn parhan; a itWynt-hwy oH fGt dtiiedyn a heneiddtant, ac megis gwisg y ptygi di hw ynt, a hwy a new idir; ond tydi yr un ydwyt, a'th nynydd- ocdd ni phaHunr," Heb. i. 10, 11, &(-. Y Hiae y gair lIen Ddiíœnydd, Dan. vii. 9. yn caei ei gyneithu yn Saeaonaeg, Ancient of dr!ls; yn Fi'rangaeg, l'Ancien des: joUl'S; yn Liadin, Antiqllus diermn; yn y Groeg, yn ol y deg a th) ugain, DaÀiXlo) p.;ZJ, ac feHy mewn amryw o ieitli",dd ereili heb i un o honynt ddyfod mor agos at y iaitJt wreiddioi a'r Gymraeg, canys yn 01 espon- iadK-obertsonyncieirtyfr HebrnegaHadin, ystyr y gah' yw. 4,1 peruiauens diebus. is, cnjus dies manent, nonnniuntur, sed semper pcrgunt," Un yrhwn ymae ei ddyddian yn parhau, yn arcs, heb derfynu,ond yn was- ta>&'01 yn inytied ym mtaen rhagddynt; Hen ddihenydd a arfehrmewn ystyr gyife!ybiaethot,EccIesiasticns xti. 2. am ddyn, fo wedi byw cyhyd, heb heneiddto mewn ymddangosiad a dynion eraiU, nes y byddo yn itiraethu am angau. Cud pa fbdd y getiir dywedyd am ddyn, nad yw yn AoMM, pen yn deiliio o neb? neu pa rbdd y cyniiijei-odd Awdwr y Gem«UM'- lrsgiyihyr-ati-I ei gyich arwain gan awdwr y gf.iriadur Cynnaeg a Saesotmeg, te adewir i erein i farm Mewn perthynas i'r geir!yfr a argraffwyd yng Nghaerfyrddin, yr hwn a ddyrchafir gymmatnt mewn unHythyr, ag a wadh' yn hoUol eiduyrchath erioed mewn Uythyr ara)!, y mae rnyw esponiadau rhyfeddot yn cael eu < hoddi ynddo o rai geiriau, megis o'r gair Te Deum.o'r gairFast.Day, &c. ai prydferth, ai guedd- aidd dywedyd, Dydd ympryd, gwyl y brcnhin, diwr- nod nche!wyt arierot i'w gyhceddi gan lywodraethwyr, a') gadw gan en deihaid, pan y digwyd4o fod neb rhywfe- surau mwynMUdigedig na chyttredin yn tiaw gan y Uys, dicheit yw.i ddaUu y werin, apheri iddynt dyb- ied fod en meistfiaid yn chwennych rhyagH bodd Dnw, pan fo'nt ynghanot y gorchwyt o addon yr ysbryd drwg. Cyhoeddodd Jesebei ympryd, pan oedd yn myned i yspeitio Naboth wirion o'i fywyd a't dret'tadueth. Pwy o holt D'yywgion Cred, y dydd heddyw, oa's gaUir < i gyfnf yn ddIsgyM I S!ors III. grasnso! Frenhin Prydain, Ffraingc," &c. Yn yr bolt ymadrodd- ,ion catiadus' a gty,Vodd PennaetU)aid,Tywysogion, a gwai-edwyi- Etirop a ddaethantyn ddtweddai i ymweied a ni, pa ymadToddion debyg i'r rttai !)yn a ddaeth i'w cI'ustitH)? paddeiiiaidoetddoein hen Frenhin dnwtoi ae oedrarmus yn bresennoi a garM glywed cyi-filiai-iactli iiior gyfi-wys ac mor anhaeddianhot mewn peithynas illdo? pwy na feddyliai fod peth pe'rygl o ddyrchafn ymadroddion o'r fath, rhag tynH y feilten ar ben y dyr- chaTydd? Pa fciiten? y feilten o crgyd ei gydwybod ei hnn, os ydyw yn ei chyHawn rym-yfeHten o fmn Duw am ddywedyd yn ddrwgambennapt!) pi bob!—y feHten ó!wialen cyfraith y w!ad, yr hon sydd wpttinan yn syr- thioarwarrau y rlmi a ddtfenwant tywodraethwvr y deyrnas. Ondamun feUtfn arali, ni feddytiodd neb am dani, am hyntty yr byn o!Ia ddywedir yng ngbyich j i!id personol a'r post dut-, &e. nid yw ond dychynnn\g pen gwan, a <-ha!on coog ofnns, yn breuddwydio am ryfe! yngnghauoi heddwch,acyn credngweled brwydr a chiywed terfysg a swn aifau ganol nos yn nistaw- rwydd a diogeiwch ystafeU ei weiy. Mewn perthynas i dtiysgeidiaeth nid yw ond pet!) cymharol)'ll (ynych; fe ddichon UIl fod yn ddysgedig Íawn pan gymharirefag un dyn, ac yn bn) anwybodnsmcwn cynihariaeth i ddyn aiaU; y mae gwahnno! tarn gan ddy- nion yn fynych yng nghytch ypethan !)vn, fet yng nghytch pethau eret: Fe ddichon yrun Uygeidiog fod yn Fienhin yn nhcy) nas y deiHion. Os t'hagori') au.t Cyinro yw titdgo-t mewn ynfydrwydd fe! y Htae yn rhagori mewn oedran, y )nae yn bosibHbd t'hai o'r un oed yn blaencri. at- eraill, yn \)- vstyriaeth hyn, am hynny nn ddiga!b;!n\vch, canys cs 'ydych yn i'teddiannn cymma:!it o'r rhagorfraint hon panyr ydych chwiyncyfhf'eichhunynicuangc, pa faint tydd eich cyrbaedd:adan y ffordd hon panfyddo eraHl yn eic!i cyfrifyn tiec ? Y mae Hawpf wed! da)l!a:n Testament newydd Wit- I Ham Salisbury yn bm- ofatus, heb criocd ganfod yy a-ig- .cn: heidt wydd o t oddi (,tiv yn He o, yn nherfyniad ge! <au, na gweicti bod hyny yn y mcsHr IIeiaf \'i fwy cyttunet ag ansawdd y iaith. Pe buasai hynny'n bod, a fuasat gwr mot- ddyath)3 &f mor ddysgedig a Dn Morgan yn csgeutuso ysgrifenlJÜ fcily yn ei svneithad o'r ysgrythurausanctaidd? Pe buasai g-waith WI:itam yndderbynio) gan yCymry, acyn ddpaHadwy iddyht yn gyafredino), a fuasai dim ga'wad am arg:-amad ara! mewn ngain miynedd ? canys y?- oedd cyifmjaint a hynny o amsei rhwng gwawrddydd Testament SaUsburv af-hyfodiad haul cyneithad y Di-. Morgan. Y g\v!rion. ("dd yw, nad oedd y cynredin bob! yn dya!} na'r dysg- edigion yn parchu y gwaith ttafurus hwnnw o herwydd ei fod yn ólduIl- Y1" ysgrnrcnnadan mwyafanghywir yr amscrhwanw.amhynnyMi utt fod ineb gydâ chvrn- iei, yn 1'he"l ysgnfennyddiaeth, nac yn angraiíh o bertteithrwydd iaith cr fod !!awer yn chwennyc!] pe)-- chennogi yHyfi-, oherwydd amryw cirianacymadrodd- ion angiiynicdino! a arfcrir ynddo, l}¡gis, "Ete a fii.ddeu0-,Id," yn Ue Efe a iillyngodd y gyhhuUpidfa ym- atth." Fcddyweditnadoeddnn fainmorddisail nad' oedd rhy\-v nn o'r Phitosophyddion yn barod i'w ham- n a tellil' dywedyd nad oes braidd nn modd mor feius, o ysgnfennu geirian, na ei!ir ei ymddMvn &t!an o waith Wifham SaUsbury. Kid yw to'fynn y fcrfyn wr ddim yn rheot wastadoi ganddo cf, c8nys nid oes nemmawr o einan uad yw yn en ysgrifennu aniryw Syidd, a chan fod y rhan fwyaf o'r oes ddiweddaf o'r fain fod io yn nherfyniad gchian yn hyf'ydach gain i'r chtst nag ifIlv, nid ywun rheswm i'r gwrthwyneb fod rhai nad ydynt yn earn hyfrydsain, o ',rahanol fYmpwy, mwy nad yw yn brawf nad oes fatb bcth a iaeth, am fod Hotspm-, yn o! dariuniad Shakespcm- \-n itaei u fod cystal ganddo g!yw c:) y maen Ityfnhau garwaf yn gwichio a cbtywed swn y delyn hyfrydafar y ddaear. l1'¡o, ba,dall, 'j

I ORDEINIAD, Nell Ddedtlj o,'ll)dcdig Yl' Arglw'!Jdd Can,?Iliellzvi,, meain pc;- ti/Vilas t'y ysg-ol i-ad gylchynol, YnghYJ1¿¡ 11. Yr achos hwn a osodwyd ger bron yr Arg!\vydd Canghclhvr Go)phenhaf 11,1807'. C)Rl)-i-INIR, Fod i'r Hog, neu ycyfraniadau sydd yn ddytedns yn breseno!, a ddaw, neu a ynddy tedus rhaghaw, ar y swm o ddcng mil ar hngam pom cant, a phedair ar hngain o brmnan, saith s\vllt a phed- aircemiog, yrhaisyddynawr ya set'yii ynenw cyt:' rifydd cynredinot y Canghe![or!ys, gaei eu ta!)), o bryd i bryd, i ddwylaw gwarchcidwaid yr ysgot rud gyichynot (nen symudoi). Ordeiuir fr gwarcheid- waid, ncu y t'bm! fwyaf o honynt, appwyntto nen ben- nodt ysgo!.fc!stri:dd, o gymmeriad a chymmwysderau cyfaddas; Ptotpstaniaid, ac .aclodau o'r Egiwys sefyd- Icdig, y thai a R'ymmie!adwyn' gan Esgob v !!e ncu ryw ddau nen ychwaneg o wyr egtwyslg, a bennodir gan y)- Esgob ar yr achos hwnw y rhai a ddo byn:aHt gyfiogau Uynyddoi, heb fod yn ychwaneg na saiUf pnnt a dcg sv!it yn y chwartcr (sef, deg punt ur hngain \u y ihvyddyn). Bod i'i' gwatcijekhvuid barhm' i- ap- pwyntio ysgol-feistriaid, fel y byddont yn cae)'?u cyni- meradwyo, o bryd, fei y byddo yr aches yn gofvn. CYDFFtjRMAn. Ordetmi', na appwyntu' ncb ibyw ddyn yn ysgol-fcistrheb tddo, yn gyntaf, g',d!huno a defodau yr Eglwys sefydtedie', Hiewn <ro!dd ddyiadwy, rei ag y gofyuir yn yddcddfo'r dtydcddarddcg u'r bedv.aredd <r ddeg o dcyrnasiad ei ddtweddar t Hwr- hydi Siarl yr ait, penned IV. yr hon a etwir yn gytire. din, G?t-c-ittireel o Ul{{fILljiud; sef, cyn belled ag y byddo y weithred heb ei di!eu. Lt.EOmn AT YR YSHOHON AMSER Eu PARHAD &e. Ordeinh', fod fr gwarcheidwaid appwyntio niter o ysgolion, yn y cyfryw drefydd, pentrpfydd, a Ueoedd erciil yn Nhywysogacth Cyntru, fci ag y byddont hwy, yn o) en doet!Mneb, drwy gydsyniad yr Esgob, nen Tvw? ddan neu yohwanes: b wyr egiwysig, aenvnr gatMido i'r pci-w-yl hwnw, yn ot eu cymmeradwyaeth; neufp! y pennodtr gn yr Esgobncu yr eglwyswyr. I)VY,E])SWVr,l) iR YSGOL-I,'EISTR. Ordeinir.maldy- iedswydd yr ysgoi-rcistr yw dysgn ¡;bnt, set" 1Jteibíon a merched pobi dtpdion, anghenus, i ddarnen; dysgu iddynt hcfyd Wcddt yr Argtwydd, y Credo, a'r i)cg Gorchymmyn; a myned gyda') cyfry\v biantarddydd yr Ai,g!Nvydd t egiwys y p:wyf, gotygu arnynt yno, a, gwnelr,lii,ir hyny hefyd cyn tynyched ag y byddr cyf- teusdra ar ddyddiau ei-eill,,pitn tyddo gwasanaeth dwy- foLyncaeleigytiawnt. I)YI,EDSWYI)D YR YMWELWYII. Ermwynrhwydd-' ineb i'r gwrthddrych mewn golwg, Ordeinir, fod i'r 'gwarcheidwaid bennodi dan ddyn cymmwys, aelodau o'r Eglwys set'ydiedig, i gaet en cymmeradwyo gan Es- gob y iie, nen ryw ddau nen ychwaneg o wyr eg)wysig cytiog y rhai md yw i fod nwchlaw deg pnnt ar hugain yn y nwyddyn bob un, i gaet eu symud yn ot ewyifys y gwarche!dwatd; t fod, meddir, yn ymwetwyr t'r ysgol- ion dywededtg. DYLEDSWVI)D YR \MWELWYR. EH dyledswydd ydyw ar-otygu yn bersonot bob rhyw ysgot a tyddo o fewn terfynan yr ardai a bennodir iddynt gan y gwar- chetdwaid, a hyny unwatth bob chwe' mis, neu yn f'y- nychach os ordcinir tetty gan y gwarchetdwaid; a bod 'ddynt ad-dystio mewn ysgrifen, i'r gwarciiedwaid, ym- ddygiad yr ysgot-t'ctstrtaid yn yr ardat yn yr bon y byddo yr ysgolion yn caet en c&dw, adysgrifo'r cyfryw ad-dY.itiaa sydd i gae! elanfon, o bryd bi'yd,! Esgob y tie, neo ryw ddau neu r'ÍÍ\'v ,)11eg o wyreglwysiga ben- nodi)ganddo,fefngycrybwyiiwyd. Ordeidir he.fyd, fod i'r ymweiwyr gael y cyfryw sym- au o arian,ttfag at ddwyn traul eu teithiau, a yniddang- osant :Vn i-liesviiiot i'r gwarchcidwaid. 0: deini) hefyd, fod i'r ymwe!wyr, drwy gydsyniad y gwa'-cheidwaid, gyromeryd tai, neu ystafeUuedd addas i gadw y cyft'yw ysgotion ynddynt, cyn fynyched ag y byddo yr acho!; yn gofyn; a phan fyddo yn Hngenrheid- io), parotoi tanWydd i lo..gi yn y cyfryw ieocdd; ond hid yw traut tanwydd, mown neb rhyw un ty, neu ysta- feH, mewn un achos, i ibd uwculaw i ddeuddeg punt ynyfiwyddyn. GWOBHWYON i BLANT. Ot-deinir hefyd, fod i'r. ymweiwyr dyw(d('dill, gyda cher-ad y obrwyo, ng tth:m, !1yfran, ),cn ychydig o ddiiiad angcn- rhedio!, cynnife)' o b]ant pob ysgol ag a ragoront ar ere'.)t o herwydd diwydi wydd, cynnydd niewn dysg, ac ypiti,iygiad da; er hyn ot), darboder, na fydd i swrrl y draul nchod, mewn tm arhos, fod nwchtaw deHgain sw!!t yn y flwyddyn mewn neb t'hyw un ysgo!. GwOBRWy'RYSGOL-FELSTRJAH). Otdpini)-, fod i'r gwarcheidwaid ystof] yn fiynyddo!, swm, nid yeliwaneg na thri Gini, ar ryw on o'r ysgoj-teistt'iaid, yn arda' neu barti), pob un o' ddan ymwehvyr; set, y)- hwn a fvddo wedi dysgn yn o) eu y thifedi mwyaf o btant, ynmhob nn o'r cyf) yw ardatocdd. AROLYGWYR. Ordeinir hefyd, fod i Weinidog, npH Weinidogion y p!wy<au neiHduot, yn y t-hai y cedwir y cyf'yw ysgotion, neu ryw Cglwy&wr, neu pgiwyswyr a awdnrdodir gan Esgoby lie i'f pe.-wy] hyny, g:-il"l cen<)d ar yr amscr y myni)-, i otygu ar i-eotacth net' drefn yr ysgoiion, ac anfon cyi'rifueu ad-dyshotneth o'r uuihyw i'rgwarclieidwaid. AcHOSION SYMUD YH YSGOL-FFISTRIAID. Ot'dcimr hefyd, na fydd i un ysgol-feistr b.l'hau t gadw ysgol mewn neb rhyw biwyf nen te, 6nt fydd i We:nidog y ptwyfhwnwanfoHynnynyddo! i' gwarchpi.dwaid Sicr- had ysgrifenedig, am eirda ac ymarweddiad da y t'vf- rywysgoi-fcistr; nac yehwaith ar 01 i Weinidog y piwyfhwnw anfon rhybudd i'rgwarcbpidwaid na wnn efe sicrhan fcUy neu sicrhau ddarfod i'r byfryw vsg'o!- feistr, mown neb rhyw !e, gymmeryd arno ei hun e\f- tawni addo!ia<! neii bfcgcthu neu ddarfod iddo ("f ei hun, nen gahiatau i'r piant dan ei ofa), wrando ar addohad mewn neb rhyw !e atati o addoiiad i)eb taw yn yr Eghvys sefydledig yn unig; neu, ar ot i Esgob Y lie, neu ryw wr neu Av-yi- egtwysig, a fyddo neu a fydd- ontynar-olyguodanei awdnrdod, sicrhau, na ddylid cadw y cyt*i. y w ysgot-feistr yn hwy yn ei !e. CoFLYFRAu. Ordeunr j.efyd, i'r ymwehvyr barotoi Hyfrau, yn y rhai yt- ysgrtfenir amrywiol orchymynion a ihrefniadau y gwarcticidwaid dywededig, sef envfau yr ysgol-feistriaid, enwan y Hcccdd yn y rhai y ccdwir yr ysgoiion, rhifedi y plant a ddysgir ynmhob ysgq!, ynghyd à phethaw amgyichiado! ci-eiH, a fyddont yH tn- eddu tuag at ddangos cyflwr a chynnydd y cyfryw vs- golion rhad ac yn ddiwcddaf, cyfrifcywir a neiUdno! am yr a: ian a dreuiir, wrt!) gynna! y cyfiyw ysgoiion. R:IANU BfBLAU A THESTAMEKTAU. Oi'deinu' he- fyd, fod i'r gwarcheidwaid gymmeryd y cyfryw ran o'r artan dan pn gofa) aga farnonty!) weddus/tuagatbrynu Bibiau a Thcstamentau, iiyfrau Sabnan,tivfrau Gweddi Cyft'redin, esponiadan ar Gatecism yr Egtwys a siHaf- iyfiau, e:- mwyn en dospattbn yn rhad, m'u en gwertht) am bris ise!, fet yr appwyntir ganddynt hwy, sef v gwarcheidwaid. CVFARrODRI,NYDDbt'y GWAHCHKIDWAIH. Oi-- deini! hefyd, fod i'r gwarcheidwaid dywededig, neu y rhan fwyaf o honynt gyfaifod yn Hynyddoi )'u Abcrteiri, ar y dydd o!afo 8essiwn fawr y cynhanaf (;: mwyn ystyrieft, cvflwr cyfftfdiuo) ac achosion yr ysgól rhad, f-u trcfn a'u dygiad yndnpn, ac er mwyn scfvdh) cyftifon perthynoi i'r ysgol rad, am y flwyddyn fJacH- ore!. Orde!nir hefyd, fed i'r cyfryw gyfrif, yn Nherm Gwy! F;h3r:g€ gae! ci di'osgiwyddo yn gynnaro} i'r cyf'yw fcistr yn y Cangheiiorlys, a fyddo yngweinyddu o bryd i bryd, er mwyn i'r cyfrifgaelet gymmeradwyo ganddo i'r hwn fcistr hefyd y trosgtwyddir, neu y geiiir trosgiwyddo yr achosion; acar y cyfryw gyfa) fod, y gwarcheidwad a fyddo yn brescnno! yno, yrbwn a fu- asai yr amserhwyafyn warcheidwad, agf)in"<od \n tlywydd ac os dygwydd ilf gwarcheidwaid presennol yno fod yn wastad t if, o ran barn ar ornchwyii.icth y) eiusen y pryd iitwnw <!an ystynaeth, yna y cyfryw warcheidwad (sef, yr hwn a fuasai hwyaf p amser \n warcheidwad), a gainr' y Dais uchat, a hyny er inwyn pendcrfynu pwynt dadte:'edig. AppWYNTfAD GWARCHEHJWATn. Pan ddumweimo irywwarcheidwad nenwarchcidwaid farw, gome-ffd,. neu wrthod sefyi! yn ei swydd, ordcinir, arfod i'r gv:arl cheidwad neu warchcidwaidafyddo yneiltwy-oesi y pryd hwnw, enwi ac appwyntio, gydj). chanmtad y, mpistryn y CangheHortys, i'r hwn y frosg!w'yddir neu y geinr trosgtwyddo yr aches, rhyw wr neu wyr <'ym- ]nwy'; ac addas i fod yn warcheidwad neu yn warcheid- waid, ynUe ygwat cheidwad nen y gwarcheidwaid a fyddo neu a fyddont wedi marw, neu a tyddo yn go- mcdd nfu yn gw"Utcd scfyU yn ei swydd; He y n;ap cenad nou ryddid i'r saw) a fyr.o ohonynt i ofyn cyugot y CangheMotI-y:: ai bob achos angem'x.'idio). A gyffäthwyd ,1J¡ Arfrm, ISH. D. S. Y mas'r ordeiniad uchod i'w weicd yn ai-gra-t edig yn Saesneg yn mysg cyhoeddiadau ()ysgedig Esgob TyUdcwi.

————— AT GYll-R SERENG01[ER. 'l GOREU COF, COF Lt.YFYR. t Yr ydwy-C yii liii-aettilav.,D, er's lIawer 0 mslw beHadtl am y ttytyr a etwu- HANES CREFYDu YN KcHYMRU; lJlae Lli!cgyl' yn ivao-, «'K ll!f'u a M'Kaf<A 1Jl11e'n wagach Cym' Y 0'1' 1:l!juegiaetll! Gan fy mod yn rhy dlawlt, t ttetthto yn mhei!. nac t (tatu i tt ant yi hanes; cifyniaf amat SEHE!< uchel oie*! (ac feiiy yn gwele.d ppthan peH) fynegt i !ni a'm cyntf mydngiOn, yn rhud, pa ie ymae y rhanau oiafo'r iiyfyt gwerthtüwr hwnw? Ai bywyParc)ipdia;DatyddJP€t€ yr Awdwt'? A oes gobaith y daw o'i siot caled ef? Hiraetlwf. ttM ltilith Ilctly(!(I, .Ilal y dalt itm olcu dydd f Ydwyf, Nrd-hysbys-ond-a-ymofyno,o Arfon,

————————— ? MARCHNADOEDD..} [ n'oedd yma ychydfgWemih JHoegr o'r newydd y bore hwn, fe'i cymme'wyd ymaitb yn gynnur am brii dydd LInH diweddaf. Gwerttuad mar0aidd oedd af Hai'id, Rhyg, Pys, a Ffa,yn agos am brisoedd yr wydl' nos ddiweddaf. Cadwodd Ct'uch da en p)-:s ond niJ oedd ga!w am y fath waeiaf. Hadan Liin ac Ellfio gwyiltiQM yn g,.verti-iii yn dra; ta'arwaidd. ? Pi-isoedil (lei-bynadtvy yr Grpn-o;g. G\vpnMhcoct)-56s 72s ('?c]iit!tgwyn—-6Js ?? r!iy?-32s ?s H:udd(R<!)-?.?-?)s i 37s BrH?-?wehv ( P<? Sos i 7?s Cftrcn -< -i8s j. ?s eolam -—'24s i 29s Ffa cpSy!ai] new. 37s i 4W- jften tia.ceifyfitu- —s 1 1, -4 t t'fit colorrienodrew.43si 46(!' ,'lea nit coloineiioct s i- Pys at ferwi &Is i 7 Pys l!Jwydiol1 48d j .14 Pi-is c,yfarttit,yi- I'dytt NgAyini-i.y Gr!JlIog (Eigld Wine/ler Gwen. 'I s. d. s. d. s. d. s. Swyd?d For?n? 7S 6 0 0 36 2 25 Gaerfyrddm- ?6 0.0 37 9 15? Renfro ?- n7 9 0? 35 8 ?" ———?hc?eiii 7?.0 0 0 400 2t" —-— ?- Frp?'nenii!)? I ()H 9 48 0 ?o 6 ? ? ———Faesyfed- 64. 0 0() ?6 28 ? Fynwy 70 1 00 '0 0 U" ) )I'efaldwyn 68 i 3:) & 43 2 j S5 ? ———Meit-ion, 74 8 48 0 44 4. 32 tr, 3 ¡ 0 0 43 4 0 'f ——— Ddintbec!) 77 2 0 0 38 10 97 ? ——— Caertiart'on 76 4 00 3H 4 2g ? -—— Fon ¡ 00 1 00 0017 Pris Peilliaid (Ftour), M Sadaid o 580 pM-M. Peilliaid t(', 6'J5 tS5s; Union, 55s i 60, PKtniaid nierict y Ir ai,il- Ost Os I .P')\f Bamyn I,Iuti(lfiin. I Dydd Mawrth diwcddafg<)rc')ymyiiodd yr Ar"L Rfae'' dt))t.')hedw:).t';i.n ( qlladcm) wÇ1¡ith i Pl'Îs cyfal'lal Siwgi- Ctt;teM(i}/'o!eH), Ya ol y cyfnf a wnawd yt* wythnos a dei fyBadd Gor. 27,: yVf £'2H 3& Y cant () U2pwys, IIebiaw yr Ardreth a dahvyd, npu gydd i'w tha!n a'r ft dros,?;Iwyddiad i :Brydain }<'awr. I Pris y Cig, hcb-{ll'lc y Bí'ilt'-Jtl'!JI!, Y 3fae?< o S ?K?s. Cif,r 5, Od i 6s 0. i (io- l,to- s od i 7- r (IJ, Ci<r ridión 5sOdi6sC.CigUo-.5sOdi7?' Cig Alaixn'cn 5s Od i 6s 4d j (' i' l?yrchyn 7s Od i 8s ?j CigOen 5s Od t7s. 11 Pi-is yr Ilo .Py,s (Ilops), y?z* Sviiihwavk, CYDAU I Kent 5t 5s) 71 ? Su-sex -610s; 6] 15s Essex 81 Os i 101 Us HANNER SACHAU (-fOCKETs)* Kpt)t-7i?')si]ui?: Sussex-7t 7s i 9! ? l-'arnhn'a 10! Us i 1?! ? jPt-M y Lledr!)i& Crwyn Gwadnau (Biltig-) 50 r 56 pwys yr un, 9td i *M<L (i:wn-od-s:yt?i':bgrwyn ( ??/-c/i??;?' ?Kc/?.t ??J t ??. €) wyn Uchatcd (?re?.<?? ?<?M),20?d i 2t?. S d i ? d C.'t-i'yd-grwyHte?, .? '&d i 2,?d. Crwyn Li:)),.?J i )u pwys, 34(iijM. ?.rp)t!, '.0 i'/0 pwys, 38di4?. I-Vil l 'io i So 1) ?m? ?n??w?.???????????d?? Cnvyn Modo) Grccnl/llld).31d i :JS¡\. Ej'(')n,m:).wnHn,ydwsin, Crwyn Ceilylan cycleit;,Iiedi,- ( t(t?tnctf) 24d i 'z7 < P)-is y Gtveryn Liulidaitt. s. a. Marchnad\Vt!)tccha])p!j U St.I aines 5 0 Clare 0 0 100 Cyfartalwch 5 C s. r Gwcrydrpfycant 86 (J —— tueiyn Russia S3 ,° —— ?wvn Hu:ista — ? ——Sc))on —" Detnydd toddcdig 70 g -——<— garw ??? Creases g-triv4.1 0 Rhyt.on da ?Drc?), t2 g Sp?n C?frau 114 ? ———Brych!yd 110 ———Melyn 98 < Pris Canwyllau-Ab)ldiiu. 15s (it! y ddwsin. 14s 6d y ddwsixi. CYFNEWIDF4 YD, LERPWL,GOR. 23. Gwpn;th. 7s Od i 11s 9d 70 pwys, H:udd. 3s 6d i 5!, Of) 60pwys. Bra; SsOd i Us 6d 9galwyn. C<'tf<'h. 2s M i ?9d 45pwys. Pv.-a:wy:)ton.6.?; (Jd 7'2s0d yg,yi).<x?. —-itwydittn ?.34s Od i StMOdy?rynog. 4,' ?)s Od i 4(is Od y gi- y il() g Fta.40s()d 4t)s?d y?''y))(?. Pcmtaidtcg .Ms t)() j 64s Ud 280pwy8. EtHon.?s ud 51s Od 280p?ys. 

ABERTAWE; Ar,-ralihwyd a Chyhoeddwyd gan 0' JEN,K IN, yn !iE,oL-v-( AsTELL, i'rhwn y dymunir t bob d ybys¡al't¡¡ gael ei danfon, yn ddidraul. DeI'lJ)JlIÙ'I/,I},h,I),iadall ac EMtcm< gan NE1VTON'Sf C<?' ({?,plt 7.tviozz NEW1'ON), No. 5, tV,4RWICK SQlun:e, YEWG.41'E-S'rn-E'T: Mr..I. I'VIJJTE, 3S, FLEET-STREET I a Jlr. M. JONES, 5, NBIYGÁTE.-STRE-ET, LLUND.41N- SWANSEA: Printed and Pubtished by D. I JIVNKIllo CASTLE-STREET, to whom Communications, post.paid, arc requested to be addressed. and Advertisements received by MOSSTS. NE TVTON <</ CC'. rtat/ T,JY1.0R l/nd NEWTON), jVo. 5, lYAI?Jf-il"O 5i(,H7AllE,N'EWG,1TE-STREf;T; JIll'. J. 1-V/J ITE, syjtNBy; S5 )}Ir, l"l.JONE,S, 5,