Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

3 erthygl ar y dudalen hon

[No title]

AT GYHOEDDWR SEREN GOMER.…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

AT GYHOEDDWR SEREN GOMER. 1, I SYR,Gan fod caead Coedwig (Forest) Aberhondda yn awr dan ystyriaeth, ac am fod ei gweftli rliaghaw i'r cyffrodin, i'r Goron, ac i nnigoiion, yn ymddmvnu nawcr ar ydrefn a ^ymmerir ilw ctntnewtd, crefaf gCtladi netitliiir ychydig sylwadan, y rhai, os na fyddant 6 wasanaeth eu hnnain" aallul,t dywys dynion mivy prpf- iadol, nen fwy hysbys o amsyldiiadau lieol y tir, i y s- tyried y pwnc. Y darn hyn o dir a gynnwy.s ynghylch- 42,0b0 o erwi, ac hyd yn hytj a feddiannid gan rydd clda!wyr a, deiliaid, Y rhai a hanant hawi iddo fel trofa gy.ffredin, i ryw gymmaint o grcaduriaid a elwir Ciser- iugSy am yehyclig ardreth, vr hyn aleihawyd neu a gyn- nyddwyd yn gytàtebol i r,ifedi y Cirefivgs a fyddai vuq yn pori; yr oedd hyn heb yr ardreth yn rhodd; i'r dcil- iaid holl.fudd trofa gyffrcdin, a dynion nad oedt} gan- ddynt hawl i'r drofa \cotnmon) a droient eu liamfeiliaid i'r Forest yn enw ac ar yr un telerau a'r deiUaid, yr hyn a berai i'r drofa gael goi-niod o greadnriaid arnrn fynych. Nid yw yn pel,tilyllilili.,Vnaivri-drin liaivl- Goron i'r drofa, yn neiilduol gnnfy mod wedi caeHy hyffordtii ei bod wedi cael ei rhoddi i'r Goron.lai cymhwys yw i'r deiliaid droi cynnifer o anifciliaid i'f?§vSfa ag a fyddo en gwahanol (lyd,-Ivttatiln i-hoi lia%l icidyiitj-^c addichon ydrofa gvnnal trWy y ganaf. Y mae y daiwyl1 U cyfl- iiijol yn sefyll ar hyn, fod yr hawl i'r drota ag s, Jd yn avssylltiedig wrth eu tyddynau perthynol iiior werth. fkwr iddynt hwy a'r tyddynan en i hunain. Yi wyf yn ,tneddn yn hytrach i fedtiwl, mai yn at y dun y gwnaiit a'n tyddynau yn bresentiol, ychydig ydynt yn well mÚ (i?ofa. Y ?lad yn gynrrcd?nsyddfryaiog, gyda rhai ciytiau o dir gwastad mewd rhai scfyii?oedd, ond yn anh?.Ydd dyfod ato c dJ?ygiIyrdd adda? ac vn boHol 1 ( dan ddwfr. Y ty.ddyiiau ydynt wefti en rhanu i af.pi" m ion by chain,- ac a feddietmir yu y j^tuaf (oddi eitlu ^rM ychydig erwi sydd ganddynt dan yd;, yu lied gyifeiy IK i'r drofa, gan fod yr a^'feiliaid yn cap! c.ii trwy gydsyniad cythedinoi, i redegar hyd y tir eaedig, hyd j oni allhogir hwy gan ddychwcliad y gwanwYl) t Sefvll. en tii-ar y mynyddoedd; ac felly ymddengys: yn hens pa r.n a: yw biHldioiJeb y drofa yn yr liaf ddim yn cael ei wrtlibwyso i'r liawr gany niwed agsydd vtT cyfodi oduiar ddyfodiad yr anifeiliaid i wared yn y gin?af. Gan fy mod yn ewyllysio galw ystyriaeth Bo neddigion a Rbydd-ddalwvr y wlad at yr oftfg Inn i't' pvvnc, hwy a farnant ynghylch cywirdeb yr bvn a j)J negais, end a gadael ei fod yn wir, fa jaai itiKr,' [ hf, fod diffyg dyfodfa nen tfyrdd i'r tir, diffyg dvvti- fiôyd, ac o herwydd analluedigrwvdd i ddiosrelu v' cnydiau ganaf rhag yr anifeiliaid o'r mynyddau, yu lhwystrau i tm gwelihad o bwys. Y mae cryn lawer o fwnws yn angenrheidiol yn inT, i osodhen dvdtlynaii caedig y wlad mewn ansawdd addas i arddwriaetli, heblaw y symau gofynedig ig,oryllir trysor lawer helaethach o nnelHheiùrwydj i welia y I'or est, ac mewn jjwiad lie y mae arian dechrouol r(ll ? syi?pnut mor bmted, rh?d fbd pob m?ddion a enir ddyfeisio i gylienwi y diffyg^a gadael i'r h WSII10n v modd I sydd ganddo ei h)? i fyned yn?!aen a'i orchw'.Hor) C LgynnorUtwy mawr iddo ef? ac yh Jrynnon clw i be?he? tiroedd, ac yn fudd i'r cyffredha. Y moddion gan hyny a ynnygaf, gydA pliai-eli mawr, fr Goron ac i'm gwladwyr, yfighyleh y defnydd gorea a5 e!!ir wisentlnir o'r'Fojw^ sydd fel y canivn. Bod i wt ithred caeadigaeth gael ei cheisio, a hoed iddi gyn- n-ivys yn ei galluoedd yt holl diroedd ag- sydd yn y plwyfau cyiffniol, neu mor ago? i'r Forest, ag a aJluogo' y IJi.rprvvywyr i barbau. ffyrdd dyfodol i fanan peuodol o^draiitvtV-feydd, y fath a tholl-flyrddd (turnpike) can- liaw-rfiytdd, (rail-roads) camlasan,- ac afonydd llyngcsol —-I Atnedthur yr helaethiad hyn o.diriogaeth yn ddar- V ostyngediir i ddarpariadau y Weithrev, cydsyniad Ynad orefyddol (Ordinary) yr Esgobaeth, ArglwyddC' Maenolafi,~Noddwyr a pherchenogion Eglwy'si a deg- j mau, (lynion ei-eill a fyddo a fynont a'r pwnc. Nid wyf yn myned i ddarlunio petban yn neiilduol ynghvlch y digollediad a ellai gael ei Ofyi-i naill ai yn ragddar- bodol nen yn barhaus, er diorgehveb iLc,,Iioeti(L,, neu n:ugo!ionanghyoedd, nes effeithir y bndd a? sydd i  ddyfod oddi wrth y eynl'?,,in, yi?in yn meddwl ond dangos yr cgwyddM yo IInig a fynwn eyn- ilyo, y pethau ereill a herthymuit i'r ded-lfroddwyr^ a'r dynion cyfrifol sydd a fynont yit bcnaf a'r gorchwy!. Y rhesyimui a dywysant at yr hehiethiad hyn o'r cvll- lltui tu hwnt i derfynau y Forest y(flitit, am na bydhti cae! dyfodfa i'r Forest i'w.gwellhan, ay tiroedfl cyfagos, neu v rhai ag y.gellai yr ychwanegiad bert!- YLuiddynt heb ddyfodfa ac hcb eu gwellhan, ond gad- ael rhwystr i aros yr hyn a ddinystria effaith ddaionus yr hyn a wneir. Wcdi i'r rhan arferol a digonoi o'r tlncd, a, clryfJawni galluoedd cyffredin Ysgrif-y caed- igaeth, dylairhan ycliwanegol gaefei neill.luo i'w gwei- thn, fd y gellir Cael trysor t. o'i' banistylch a -Ir i 0 (), i chynnal y ffyrud angenrheidiol, He byddo cu^ieis' trwy y tiroedd sydd yiv awr yn ganedig i'r Ileoedd y eyfeirwyd atyht eisoes, ac iiefyd i rfdlyibyddti yr hull diviogaeth a gynnwyslr yn y wcithred, cyn belled ag y geliai gyila^ni hyny; ac o dan y pen- hwm dylai y weitfcred gynnwys* ^'alhioedd i gyfne- ?x,v,i 4 vr h(,n a i-lieLi i' wi^ yr hen gloddiaa a rhedieydd j dwfr He byddo y c> fryw yn wrtliwyneb; i gyulhnrryffredinol y ffyrdd a'r dwfr-ffosydd. Yr un rhesymuu ag ydynt yn dangos n«ae cymhwys yw i'r tiroedd eyfagos gael badd gweii- Ladau Cynny^edig y Drofa, a ddangosgjjt- hefyd, mai ■dymnnel tyddai i'r heir diroedd caedig, yn <rvst.t! a'r ttroedd caedig newydd fod yn rhvdd oddi wrth d' Mnan can?s dy,ai y rhaniw. tyWedig o'r F?.e? ynm')? p v\^t,-gael en eaa, eu HÜuiÚ; en diysbyddn, n'? ?H?io ga?l ed eu i-ilailill o'r trysor cya"?' ed¡. Ymddengys y cwbl o'r ?br<!d hyh ar y cynM' yn gyii!!tin lied lielaetii,- ond ar ohvg inwy niyfvriol, ni .bydtl iddo ymddangos, dyblaf fi, nac yn afresymol, nat; yn anwr.eiithiirol. Ef allai v geliai helaethrwvdd y Forest .ofyn- plwyf ycliwanegol, ac os felly bydd v dar- .}.t J ,1 01 pariadau ar ei fedr yn anymddibynol ar biwyfau eieiii, ac ar y telerau arferok • Ya y/an bon gorphwysaf, i alw ystyriaethau difrifot dynion hyddyse mewn achosiori o'r fath hyn, i ddyw- i oii ol*A-- t t t i t livii, i d( l )-v,- edyd, pa un a fyddai y Forest o fV.y gwerth i'; wlad yis gySVedm, ac i's..nntgoliou a berthynant yn fwy'nti; i dUQI iddi, 0s gellid ci gwnc-8ttn;r yn fodd yn unig i'r gwclliadaa a arwyddwyd, a cliyini«e*yd i ysiyriHeth t toI .¿ ¥ anfanteision i'r wlad gauedig, nae-yrr y nioddy medd- ieonir hi yn awr. Nidoes yr amheuactb llciaf genyf, yn ol y dull a gynnygit i'w drin, aa byddai cryn lawer o vi:ertli dros ben, yn aros i'w v;al,.u ri,wijg y 601-oll a [ gwyr y drofa. aiiiat,,t Llywo .a( Ih ei F; i i'r gwelliadaa crybv. ylladig gymmeryd Lie, bydtlai idd- t yrit hwy wedi'n gael haner y gwedditl, yr byn (vddai yu ran Hod helaeth i'? gwcrthn, a cha?i mwy nu t?a) an» 'yr abet-Uu? ya J gweUhad cyr.nyddol o'r tmognetit <-yf?os canedig? yr hon a gyniiyddai.nte.wn rllIJuh y trigohcn ac inewu tretlii. Yma geliir sylwi, mai o* > rhoddai y Llywodraeth i fyn? c* hawl i'r mwyn y)t rhana? y pridian ereill (yr hyn wyf ynd?caH sy?d <? wecth .mewn' enw yn unig, er fod yr hawl i.ehwiiio yw riyniad-yn ol-o bwys ynmliob tiviozzietit) b-yddai'f• ang" hyfai talwch yn naliad yr hen diroedd a'r rhai car.edig o'r neWYd d bid iO" y rhai,, trwy gyflawniadau'r Weltii- red, a aiiavvt- ddyfod yn etifeddiaethau hoilcl. Cauady Forest yn ol y cyulluu a gynnygvtfyd a. ymddengys i fod ,y defi'ydd goren a ellir wneirthvir i ,u Os bydd iddi., (iarhaU tr;vy awdurdwd riiyw bendefig usu wr boiiliecid- ig, yn drofa mcgys y mai yn.awr, am ardreth iseo, gellai hyn fod yil foddlsaol i deiinladan ychydig hw myn cyffiniol, end o anfantaisd'u wlad yn !j din, ac a rwystra i raddaif pell vsbryd ymofyniad a di- w-ygiad, yr ln?n yr wyf yu obeithio »ydd. yn awr ytt cynnygyn deg i dywys y Cy.mry i gael y bmltl, hyny oddiwrth eu tir ag y Inac eu gwy'bodaeth a; sefyllf^ ddedwydd eu gwlad yn addaw. Gafidns yw, ptv & dd' bynag, mai yngbynlluniau hwsmonaoti; er d.wygiatl 0 1 cyifredinol, ei bod yn aualluedig i fyncd i,ii," rling-- farnau, ac ysgatfydd i ddwyn i mevvn arferion i., (;yt: newid rhai o ddefodau hen drigoliou y wlad, hyd y nod )an gynrygil. csmwythau arnynt hwy eu hunaUwy II)ao liawer o barch yn ddyledus i'r hyu sydd yn itev ac yn ddiniwed, am ei fod yn ^y fired in yn gymmyscedig a'r iiyn.sytld fuddiol a daionns; cito oni buasai y fath gyf- tiewidiudau, buasai y Brytaniaid yn awr yr byn ag ee- ddynt pan ddaefh y Jlhufciniaid i'w gwlad. Pel hyn rhoddais grynodeb 9 gynlhin, rhan o.'r hwn a arwydd» I wyd, ac yr wyf yn clywed a ddvgwyd i ben yn llwydd. iannus gan vVrbonheddig yr hwn syddgyfaill gwresog i welliadau yn swydd Gueifyrddin. Yn sicr y mae elw llawer i gael ei ystyried, a llawer o ragfarnau i ynidre- chu ft hwy, ond yn Neheubarth Cymru, lie y mae cym- maint wedi ei vvneuthur eisoes i wneuthur rhan yn unig o r wlad yn ddyfodadwy, ymddengys nad yw belaetW ( | rvvydd y gorchwyl cynrfygedig ond petli by< ban, os yvf fy ymresymiadgostyngedig i yn gywir, ac i'w gytlavvpi a'r hyn a anturiaf i'w alw yft awr ariangyff (capital) dielw. Ydwyf, syr; eich gostyngedig wasanaeth wr, •- UA 0 w?n TpOFA'X FCKSST, AberhoadJUt A???- 11SI4. /lqF:" Fe" A;

-:l ";:.f. ! LLUNDAIN, SADWRNj…