Seren Gomer

j ? BARDDONIAETH. AWDL COFFADWRIAETH I VDIWSBDAR t Bavchedig PETER WILLIAMS, o Gaerfyrdd:n, I ?te?ter ?r jE<pon!a'<? c?K<a/* y?t <3ynt7-oe? ar ? Bibl,?a?ictaidd.I JE/e a ??tfdtBj/d ?m ?fyHMWT!? I?aMC?/M? ?r 8/ed o ?te?<, 1796. -Li oed 76. PNODLHNtO?r. t OrH arwyl tr\Vn! 1. o''h orwedd-- arddercho.g I Wr enm,og o rinwedd! Gweiniaid Deaa a Gwynedd, Am ioi'r Biaeuawr mawr ym medd. PROXTCADWYNODL. t Heb waH na phall yn ei tfydd, Btaenttybuhydybedd, Dan bwys a dwys wres y dydd, Yn sniol nes ei orwedd: Peter WilUam ddinam ddawn, Fuwrddysg, '0 swydd Gaerfyrddia, Gwt otes,rhagorawiiawn; Fu'n soteuo'n bto ddibrm. PROST CYFNEWIVIOG. i L1ei1er hardd yo lIaw'r Ion, nifeinwr, Eg)wyswr gtan, A'i glau b.¥egethau felgwin, Odid fugai) o't ail un, Aeth i'r Hwch, bnfathraw 1ln- A diwyd was Duw a dyn. D?fODL t7MO?f. Dygodd hyd oes g-roes y gwu Ic.sa,gW!r I Rag(rodd yns Kghymru, Trwy !)ob hetbuion tra bu, Ar y gwaith u'i bl'egethu. TJMDt GYRca. } Pnm deng-mlwydrl bn rhwydd barhad I Et ragorol fawr ganad, Efe mewn ynH.:r!'nlgar todd Ddygodd drwy'r fro ddiwygiad. BYKHATHODDA!0. } DUvygiad o'r diuwd ag-edd--oedd arai, Heb ddirnad ei bnchedd, Yu aros yn ei hatiwh'edd, Yr 110 fath a marw yn ei iedd, I weted ei dh'fawr waetedd, A b'od i waelgaiel ym¡1;eledd, A baei faddeuaot a bedd-a'i dynnu Drwy lesu o'i drawsedd. UNOOL GRWCCA. ) Mawr ei ras, hardd was iesu, I Hyd ei fedd dwyd.a fu, I I fanoi ysgrifennti—yu ddihadl A thiwyadi athrawu. I HUfUtTHMt. } Riiagorolion, "} Feiblati niawrion, a argraphodd; Rai gorhoffion, jt Deongiiadan 1. 3, dododd. Y peJOdall, í iawn y dododd. AHodiadun, J CYRCHACHWTTA. } DeHnawmHgaedohonynt, I A chantcedd naw ganddaw gynt, I Odiaethfendfthioiydynt, Eraddysgosahiddynt, Ac o'n ctiwHio gwych hc!ynt, Hawdd treiddio at Dduw trwyddyrit, I Maw) i'r Dwyibt fytboi Fed, Am ddiwrood meddn at nynt. BIRATHODDAIB. CyhoeddaiFynesaif'aiannogaeth I chwiho a throt,a chaet athrawiaeth <j:tij- Du'" yn hyiwybr )'w gredu'n he!aed!, AnwywiollJfrau buddiot wybyddiaeth, Y ddyn o'l ddwylaw a ddaeth,—)h\-feddod Y iies hyuod t'u o'i ho)t wasanaeth DEVAIR FYRRfOy, DEUAIf: SIMO'V, AC AfTM GYWYDD. jt Rae/af hwyliad, o /es i'w wlad, }:r dygiad tre. diwygio!, Eins'w)adrydd,o tfydd Pab ifnI, I !oywddawn trwy faw!- tudded, I loy 11 tl-vy f Anoddedgwyirhinweddo). Canfum gofiadon cynfpirdd, Agwn fod cofiol1 gun feirdd" ''ifrawron&wyreres, A fui'twiadotawrJes; Boed Pedr wy hyfedr i'w thestt, A gwiwfraint yn y goffc&tr, Et arwyddo er addysg, Ito!> dyn dderbyn ei ddysg. H saif yn bm'chus hetyd, 0 do i ()o t) a bo byd, Caiii atliraiv cann atlii-aw oe(I'll Golen dad, cin gwlad ydoedd, Cwrgwrddpni'agwrddtugait, Yn ei oes, heb un o'i ail. I I' HUPVNT BYRR. r Et hoith'fran, l'ii taleithiati, hen tylwytho(J' ¡ Profantfawredd.) Agwhvnnwedd, ?ygwre?og; )fae'o lJefarn ddawn, Ereigiaddu, ?? wrgol, eud,d,awn, A'Hetarmd, ) ar yr unia%vn. Er arweiuiad, $ ar yr UDla\vn. ¡ CYWYDD LMSGYKNOH. j Pnr y noddodd pob riuHwedduu, I AchyhuddoddddrwgfuchedduUj. Yneideithiaubendithi-c'), Emcbnitht-oatMioi—iiafnnatj, Treuiiat a teddm yn ufuddot. i CYaYDEDO NAW BAN-N, I Unodiaethoifuyneideithian, I Dewtwych ydoedd ei ymd) pchiadan, Yn wyneb nei-tliol restfo! rwystrau, Drwy y gN-.7led ycid yn ei dreigHadau, Tddwyn y gwirnewyddion gorau, O favir dtiywenydd i fyrddiynaii. GWAWDODYN BYRR. Gwetodd lidiog tygyiog aton, j Ac i'w tradwriaw gan trodo! ion, A cheisto gwyro ei goron—barchns, I Trwy tui anweddus y Ttefnyddiou. CLOGYRtfACK. O'i ddaiom ei Dduw unioa Abarhaoddeiwobrvtyoa; I E gxtMd gy&rch Tradutrwybatf<h, Isgwiwbarch EsgobKm. GWAIVDODYV Mrit. < Daatbraw Es;!wys docth yhywioa;!an rn ef hyd arch a'i hybarch ieibion O'i ot ydyntwiw oieuadon, .Parchedig, enwed.g I'nadonl A'n brehuan yn dd'briniom negweHf, Mat da cotiruzii iiad y cyfiou. C:YHYDBDD .FERR.. } .Ltnan addysg a rhinweddau Eutadtoiddynthydteddau, A'i dtild(tantis wiw <Ma ddoniaM, I Deued tddynt byd eu dyddiau. TAWDDGYRCH ('ADWYNOC. Don:oi Athraw, da ni iitin odd, Er a gurodd ar y gwj-on, YJn o'i ddwyiaw ni ddialodd, Caid eohodd enatd cynon FodDnwCeU ? Byth i'w noddi ei aton, Aihcoii 3 ar 4 ? Ad.nocthi i ? Pob t<anwn ?a'i law UBiM. loteuot ? t,unv F1:R1\.y', lafh y glnniodd uwch gelynta&th I 0 dir ala&th dmaToUon, Hytaw diriodd i wladwnaeth Yr uwchadaeth wir a chytion. GORCHEST TT BEIRDD A CHYHYDtbn M!t. Mwyuhad mewn hedd ) i fod fyth. 0 w!ad y w!c(td ?i fbd fyth. Wiw fad a ?edd 3 Un'odd ei en?id '? Gerdd ber ddiba!d, Iy f)0 ddHyth. A difraw ddeUiaid ? GRIFFITH WiLMAMS, aUas GUTTUK PE&t%, ? o Fraich Taiog, Arfon, a'i Cant. ?

At A,-g..ophu.tydd (Edttor) Seren Goner. I SvR.—Amcan rhat o'n cydwtadwyr i arfcru marcau yn Ue Uythyt'ennau sydd yn ymddangos i mi yn egwy- ddorneu yn ddechreuad terfysg. Er fy mod yn ewyll- ysio dangos pob parch dylcdus i bawb sy'n amrywio oddiwrthyf 6 Mewn barn, his gauaf ond cyhoeddi fy rhyfeddod, fod y fath gyfnewidiad p!entynnaidd yn caet ei chynnyg gan bobi o ddysga. synwyr. Mac y Hythyrennau a ddisodlant gan eu harnodan yn anheb- gotol i iawn ddya!i a pharabtu amrafaei o euian. Os nachynawys gair o liaws-sill fwy nag un gydsain, y si!!af gyntaf a barebUr yn hirHaes, megis port, génau, caMM, glynu ond y geiriau sy a'u sillatau yn fyrrion, ac i'w parabin felly, yr ydym ya eu gwabaniaethu trwy ddyblu ycydseiniatd, megis torri, gyrru, penitaii, lwnno. Pa fodd y gwahaniaethh' ac yr adwaenir y fath eiriau a'r rhai'n—AoMM, that woman, oddiwrth hono, that man, or that thing caimu, to bleach, oddhvrtit caMM, to sing, os ys- grtfennhhwynt y naiH fel yUaH gydag in gy(isa Pan fyddo oad un gydsain rhwng dwy fogai!, em hat fer ni ydyw paraMu y siUaf gyntaf yn hn Uaes: ac os na ddybiir y gydsain yn y sUtafau byi-i-ion, megis t&t-?,il pcKMOM, &c. ac yt' ysg-ritenril' hwynt gydag un yn unig, <<Mt, penau, oni bydd mid i ni en parabtu a Hcferydd hir Uaes, pôri, génau l Pe cyfarfyddem a'r fath ymadrqdd a hwn, Ni adawai cf mo hono yn llonydd" pa fcdd y deallir ei arwyddoccad, os gwrthodif y dull sefydiedig o wahaniaethn honno oddiwrthAf)Ho, U'wy ddybtn yr n? Heb hyn nis gwyddom ei yty, pa un ydyw al he woulti Mt let (hion) (her) ( it) al(nie. Yn Scien Gomer, ac amrywio! tyfrau erei!I,He yr at,fei-wyt] y newidiad hwn, ni wahantaethir Mnno oddiwrth &ono gydag un Hod neu tare, I Mae dwy K yn hanfbdo! i'rgeirian ltynny R AM'?!w< nid ywensHtanaethyngyBawnhebddyBt. Yn o! rheoiau barddon!aetb, tf ac y ydynt fogcHiaid tawdd, i'et y syhva I Dr.J.D.Rhysyn ei Ramadeg, tn daL 130.?'Ni ddichon K? sefyH mewn diwedd gair taigrwa heb nerth?ythyren ara!< gydat hi,naMt ai boca!, megis ow, a! atyntau cyd. sam, fct y mae hictinw. Tynner ymaHh un <o'r ddwy gydsain, a dyweder A'CM)p, ac nn siHafdalgrwn fydd." Tta y mae eglurder a deaHnsrwydd mewn pcrthynas i ciriau ac ymadroddion yn ddymunol a bnddio), rhaid i ni wytto rhag ttysu gwasanaeth y cyds&inimd i't' cyt*- ryw ddiben. A ydyw ;ein Dysgawdwyi' newydd yn amcanu diddymu pob gwahaniaeth rhwng si!)at'au yn eu parabiiad? Os nad ydynt, pahani yr ymwrthodant a'r dull sefydledig o'n gwaliaiiiaetliti P Ym-a yr attebant, Yr ydys yn eu gwaílaniaethu trwy wasanaeth bachau amarcian yn Kecydsc:niai< Osymhouyr ydym ai 'aarcian neu lythyrennan sy fwyafgwasanaethgar i gyf.. ansoddigeiriau; yn ol iymarni, ni raid hir ddadlu' .vn,,J,ylclj y fath both. Ynoi tref:] gyfiredin <h'i:oh'yw, yr ydym ai-terol o ddym!)o fod pob peth yn veld eL gyfiitwni yn y tnodd mwyaf pttcithioi. Os ydyw yn M)geHtheidiotwahan!aethu y naiU oddiwrthy UnH, onid dtddad! yw fed dwy gydsain yn gwneuthur llyn yn ?&- wer niwy rhagorc! Ha nmrc, o ran rhwyddlncb i'r dar- iienydd a.'r argt'aphycM? Mac profiad a ba:'K y docthion a'r dysgadig!on, yn en det'nydd o'r argraphwasg. yn cyltoeddi aficsrwydd mm'ctan i gyft.-awnulle uythyrennau. Adgyfoùiad yw y d!)il yma o arferein hynanaid yj! nos tywyHwch, yr hon a gtaddwyd ar o! tomad y wawr ti wy weittired- iitdan y getfyddyd o ar,-i-aptiii, Yn y ityfran cyntaf a argraphwyd, amrywio! o nodau neu fztrcitit a arfpnvyd ya he ilythyrenaau. Er eu bod yn fttddiot ac yn gvf-; lens-l'r ei hnn, cyn cuet gwybodaetk o'r Hordd o liosogi Hyfran trwy argrnphH, eu 'hanesrwydd a'u hanhwytusdra mewn Uyfrau a argrephid a wnacth i bawb en gwrthod, ae ysgrifennu y gcil'iany.n gynawn 11 nythyrennau heb ddiu! marctau. Chwi awyddoch, cyn amser Aldus Mtnntms, yr graphydd godidoccaf yn y bymthegfed ganrir, attend -cyrnimaint o <<trcj<m s. &alfyriadau mewn gelrian ncs oedd -,qgoi-iad gyda'r iiyfryn angcndteidio! er en hiawn ddeal!. Am hynny efe a ymroes i weflhan ar Y dduU homw tr\ yargraphu geiriau yn gynawnaHythyrennau. Rhagi'w !yft-au chwyddo i faintiohmawr (obtcgi<t nad oedd braidd un gair mewn pump heb ei datt'yrru) cfe a luniodd ein Hythyrennau Itaixidd, y thai o herwydd cu meindcr oejdylit yn myncd a dim mwy lie na';¡, tM!i:'Vl\ tadau yny Uythyronnan Rhufetnaidd. Ac.wedi hyn canodd pawb vn iaeliti'rt-alfyl'iti(lati. Aocs aches yn awr, Mr. GoHMr., l.adfywio duU eu) hYllafiail1 ym tuab- andod celfy!.htyd a gwybodaeth, set yr cgwyddor o ifurfio gcinan a marcmu yn i!c Uythyrpnnan? a ydyw profiad oesoedd o ddim gwet'th:' Pc buasai marciau yn hwyhts i ddibenion dar!!en neu hvyddiant dysg, ni! chawsent mo'u gwrthod yn gyflre(.Iin trwy y byd dysg- i edig. Ac yn awr os dechreu:r arfern marciau ar ua aclios yn He Hythyrenna' onL fyn yspryd newidiad ll.;osogi ? ac yn y dhvedd yr itoU egr;yd(loi- yma a gais i'n boH tythyreg breseiiiiol wneuthur lie i'r duM newydd a g!y\vaf son am dani, o 3,sgi-ifennu gy dug attaliadau heb wasanaoth un Ilytliyi-cil. Yn awr cyn dlweddn, myft a ewyUys!wn ymofyn, Ai amhossib! yw dwyn ein baraan t gyttundeb o unfrnrf- taeth mewn arf-eria(l O't' cydsciniaid? LNlyfi a t'ynnwn ochelyd a'fem 3r cydsciniaid yn ormodoi ary naH! !aw, cyn gystal ag yn rhy fychan ar y !taw arat!. Gai!wn fodditoni! ysgritennu geirian unsUiaf o barabtiad buat) ag un gydsain, megis g'M'yM, yn dyn, glllll, a'n gwahaniaethu gyda chron!fach pan y maent i'w parabtu yn huHacs, megts gu'ýn, gMM, 42t, &e. Dyb!u'r cydseiniaid yn y fatb eh'tau a g-oi-chy)niityiiio)t, gely?tiiio)t, &c.. a eUu- eu hebcor, a'u hysgrifcttnu go,:chymynioll, gelynioJ/, er nuvyn boddhau gwrthwyncbwyr y -cyaseiniaid, ac ynnill en cydsynmd a'r iawnscrif sefydledig mewn pyngciatt <M'ai! i Od oes uc jpcth yn ansefydtedig yn yr :awnscnf ncn i orgraph eygi-tiim, myn a feddyuwn mai cystrawen Maenddodasu a drctgUr i Kg-mewn ymllrodd cytnmhieth yw, megts yn Alg-hrist, yKg- 111-ist, Yllllvinllall. Yn fy marn wae! i, o flaen enwau priod, y dyJid ysgrifennu y hasddod yn Uawn Hythyr, sef yng Nghrist; end yn b!ethedlgmewn geiriau eyffrwlin, ydoH mwyafcytH- meradwy gan em betrnt&M yw eu scrifennu yn un gnh- GYSS,\ lltidig, megl's yngolug, YJ/gwínllall. Ac yn fy Me. ddwl i, beLnuad ptentynnatdd yw chwanegu nod y sl!- go!J yn y cyfryw eh'Mn, megis yngolwg, yn'fJlCiltlllln. Nid atnmherthynarol i'r pvviige yn !iawfy(!d ystyried barn y Parch. E. Evans arno: Y mac eraill o,l- Cymry aysghfennaatyn fwyamryfns ygeh-tauaganlyn a'r cyneiyb mewn e-ymrnuetli ymadroddj sef yn n'!JlIg 4y,igar, yug/¡y'¿nulleicljà, yngQJwg, hwy a ysgTii'pna.mt yiig llgh!jllgor,yng 1IÇJi.1Ill1&4llleidj'a,Yllg ngelag, pa tiriau & ys- i grifê'rmiJ ikynt "g cyngor, yng gotice, fe-I y mae yn eglnr oddiwrth dduH ysgrifen ncK orgraph y Llyfr C<M-A a' Llyf?- GM-yn o Hengest, ac amryw 6ra:U o hen lyfrau ar Femrwn. Ond yr oeddynt er !tyn 011 yn eu Hafaru yr un modd ag y byddwn ni arferoty dydd heddyw. Ond gatt en bod yn wascawd tythyr, iawn yw eu deot ymaib; canys os !/ng' llghyngor, yng 7ighyiz- uitlkidfa, a ysgnfennid, ni byddcnt mwy yn wascawd I\'Hw. namyn yn Mawn Uythy! J. LL-. I

PARHAD O'R TRAETHAWD AR YR iAITH GYMRAEG, 1 Yn -Rhifgn,,6, tu dalett 4. Yr wyfyn hyderu fod digon wedi cael ei ddywedyd i argyhoeddi pawb ag ydynt agored i argyhoeddiad, fod yr hen iaith Frytanaidd, yr hon a elwir yn awr y Gymraeg, yr un gan niwyat & honno o hen Gaul, a J J. f" ehvir yn awr Ffrainge. Fy ngwaith yn awr a fydd ci holrhaifi ym mheliach etto, yr hyn a eitir yn hawdd ci wneuthur, os addenr fod digon o bwys i fod yn derfynol yn y ddad), yn nysgeidiaeth hetaeth a synwyrcldeb bcirniadolyr Esgob Walton, yr hwn a ddifynna Box- hornius iel ei awdm'iaeth. Ar ysgrifenniad ieiUioedd, y mac gan yr Esgob, yn ei Proleg. in Bib!. S. 14. y geiriau hyn, Q:«pdam tamcn iitter ling-lias liobi,3 cagnitas quasi cardinatps, c lJuibus multæ aliæ pullulll.Nmt, a doctis recensentul' Tal'tarica qua: Lange pC7' 8cptentrit-- 2teY?i va,&atur, ad qitainintillm Emoumorum et Astattcorum, ?Mg-ua'M??Ko"}e/(rc?M/S[', si Boxhormo cx.'?e'tdMM, ut antt- qua GaMLca, ct Brttanica, ctfJMS tc??[:o' ad?MC t?t W:dUa HM?!cn?." Yr hyn a eUir Gymrcigio fc! hyn:—" CyfriMr rhai o'r ietthoedd, p'odd bynnag, ag ydym m yn gyfar- wydd a hwy gan y dysgedig, yn rai pe?nai'(nen ddech- reuoi) alian o'r rhai y tarddodd Jiawer ereii!; cr anghrain't, y Dartaracg, yr hon sydd o helapthrwydd mawr yn y Gogledd, i'r hon y mae amryw o !ten icithoedd Asia ac Ewrop yn perthyn, os gallwn gt'edu Boxhornius, megis yr hen Gaulaeg a'r Frythonaeg, gweddill yr hon sydd etto mewn bod yng Ngbymtnl'n.,1 I Eith! nid wyf mewn un modd yn chwendych gorphwys ar neb dywediadan di-ystyr ac annherfynot ar y pwngc, am hynny afrhagoi' yn fy ymofyniad hyd oni chatf'wyf ryw beth amiwg a phenderfynol. Byddai yn brawf o anystyriaeth o dcHyngdod, yn gystal ag o anuiolchgar- ) wch i gonadMriaeth, yr Oraci hwnnw o'riaithGymraeg, y dysgedig Dr. Davies, i beidio sylwi yn barehns ar ci farn efynghytch y pwngc hwn; yr hon sydd fci y can!yn, mcgjs y t! addodwyd ganddo efyn ei Ad LectDrem Prœfatio, o Haci! ct Eiriadnr :—" A'«s nos!a.m. inter mat- rMM Europe lii),uas, 1nultis siiyi-a,-antibts, nemine, numermnus; ionge antiquissimam essc dicimns, ut et Caindeiiiis; Abo;,iginum hiijtiv Iiisitia, lingiiam jitisse no,n dubitairzis, &c. Wedi eiGymreigio fei y cantyn, Vr ydym yn cyfrif ein ni ymMith mam-ifithoudd .E;c;'op, gan fod gennym !a\vCr o dystio!acthau, nstt teisiau dros y tyb hwn o'n be-iddo, heb gymniamt Hg un ynci cibyn; yr ydym yn hacru tnai hi yw'r m\vy:)f heno!nwcr,mcgis ygwna Camden hefyd; nid ydyn) yn ammau ei bod yn huth trigolion cyntaf yr ynys hoi), &C." Yma gauwn sylwi nad y\v'r Dr. Davies yn cymmcryd arno i ddangos dim yrnhc-Hach na bod yr hen Frythoneg yr. pertttyn t res main-ieithoedd Ewrop. Ond Aristarchus KOH Nid ocdd yGolcuadau mawrion, y rhai ydynt wcdi itewyrchn wedi hynny ar y byd hcnanaethol,wedi codi yr amser hwnnw, Llivyd n Pe:<cM, y Rhyt'pddo!ion hynny mewn gwybodaeth Ccltaidd, ac ymn'rost HcnanaetJiwyr Bryt:)Maidt!, t oeddynthc'. ytn<Mangos y pryd hynny ar wcithredt'n dysgeidiacth. Y Mae'r btaenaf o'r thai hyn yn ei Coinpay-atil-c Ely7nolo",Y, yr hyn a wna mn o'i A1"chætgí(( Biittaniect, wedi nodi aU?.n ddu! a gosod rhcofan t)a esmwyth i ddwyn hoU iei.thopdd hen a diweddar Ewrop oedd lieii a diwe(ldir Ew i undpchrcnada gwrctddyn cylTi-cdin. Y ollat') i yn ei Antiquite deh Ln;!gKe ct cl ia NIÛÙm <7e Cclies, wptH prof; ttwy ei ryfedd fcdrnsrwydd mewn ieithoedd ac hallcsyddiaeth,l1ad ecdd y gwreiddyn cyf}rediH hwn am{.,ne,n m:'l' hen Cdtacg; a honno drachcfn wed doUlo o'r GOlneJw{! a'r Iarmaeg, (ncu Ionic) ieithoe(!<! (neii I(?ii i e ) ie cl G&HM- a Jo/MM meibion Japhct wedi'r cymmysgiad yt] Babe!' af mai'r Celtaeg oedd iaith y Titans, cGncdi grcfa rtiyfelgar, y rhai ymtedasant, nid yn unig ar hyd hoH Aisia Isaf, ond hefyd dros y dan dywysiad eu Tywysogion, Acmon, Uranus, S,-Ittii-ii, Jupiter; Mars, &c. ac anurfiasantYtnerodracth phan!/ a gwncuthur en hiaith yn gynrcdinol; o'r i)on iaith, nid t .,yW'l' G'oeg, y Lladin, y Gtiitl4ltg, y a'r 11"1/dd- clarg, ond gwahanol ganghen-icithHU, wedi cu dicithro a'n cyfnewid ychydig trwy gyd-ymgymmysgcdd, trwy wahanot seiniad geirian mewn gwnhanot wtedydd, a chabo!iad a choethiad gwnenthurwyr leithadnron (Gmmmarians). Y mae'r Armohciad dysgedi? hwn, ynystodeifanwi-chwiiiadau, gwedi rhodditadogaeth cnwan priodol afonydd, tren, dinasoedd, &c. yn y gw!cdydd ag oedd yr ymerpdraeth Ditanaidd yn cyrhaedd drostynt, yn gystal a'r rhni hyn!)y a brcswyHd gyntgan y Gafdiaid, hiiiogacth y Titaniaid; ac y n:at- y rhai hyn, y rhan fwyaf o honynt o y:) df'titio mor natut iot o wreidd-ciriau Ccttaeg, scf y Frytasnidd, fe! yr yrnddengys i mi en bod yn dwyn piiiwf hwynt t'hiynt darddu 0 bonno In unjg, ac nid o tin iaith arat). f Er y gaUal yr ysgr:f-awdmdodan a grybwyUwyd 1. eisocs, gaet eu hystyried yn ddigon t gudarnhau 'y pwngc mewn Daw, gan yr hcU rai, ag y dyiai y.sgnfcn* ydd lai- y testun hwn en parchu; etto y mac un hf-b ct ddwyn gcr bron, qui upus est o?HK<M7H—yr hwn yn \1l1ig a fedrai t<;nwU!coedd y !)ei!i oil gyda mantats pc byddcnt Avetli myned yn Hwyr ar goll, a hwn yw't' od- iaeth ddysgedig a'r rhyfcddoi o ddiwyd, M. Ilullet, yr &wn yn ei Ileinoil-s stel- /a langue sydd \edi <SMuU peth gwybodacth (fel y dywed Heu-n;a<! proMes- edtg) yn hoU 4eithoedd y ddaear." Y mae'r g\vr bonhcddig hwn wcdi rhedeg yn yr nu ),i-fa a'i Mh.dwr y dysgedig Pcxron, end y mac wedi myned cyn betlcd o'i Haen efyn yr yrfa, ag i wneuthur y Cettacg (Cymracg) i foci yn gangen o'r laith wreiddio!, a roddwyd gan y j Creawdwririem htaennf dynolryw. A gadael mai'r iatthwrciddiotoedd yr Hcul'aeg, yr hyn a dybiat na wrthwynebh gan nemmawr. Hid yw efe yn nnig ya ci ElSb; canys y mae gwr t<a dysgedig o'n cenedt cin hanatn, yn t-i ymofyniadan ynghylch trigohon cyntaf ac iaith Ewrop, &c. yr hyn a gyhoeddwyrlynghyJcb yr un amser, yn tybied fod y Ce!tacg yn chwaer.gunn- hcn-iuth o'r Hebrncg. Ac a hyn y cydsema me\\n eifatth yr hyn a ddywedodd y Dr. DaviR'; ar ypen hwn; et€aiaHydynt, "Mihi,stScnsu meo abundare permit- tor, ab omNibus Europzeis et Occidentatibns !ingn:s, saltern quales nunc et multus retro secutns fuerunt, atienior ?sse vi(lettit-, quam nt a!) i!!is derivari po-ssc vci sommctur. EornmqHe arridet sententia qui Babele llatam exislÙnant. OneHtaIium matricum unam essc opinor, aut certe ab OoentaJibo.s immedtate prognatant. Pro qua licet cpit-iioiie ut pro aris ct foci.s dhmcare noiirn, ausim afnrmare, Linguam Bi-ittaiinictill, turn vocibns, tnm phrasibus et orationis context)), turn itterarum pronnnciatione, manifcstan] cum OrieHtaIfbHs habere congrnentiam et affinitatem." Yn Gyinra(,g, Y mae'r taith hon (y Gymraeg) yn yrnddangos i mi) os cantateir fod geonyf &rn o'r dddof fi hun, i fod o aniaaciorwahanetcddiwrth yrholl ieiti;occid Ewrop- aidd a Gr<n Dewino!, o letat' y fath ag ydynt yn awr ac y D.tWnt di cs iawer o oesaeddd a aetnaut hcibio, fei nad oes y <y!faen !eiaf! dybied y gatIàíai ddeiil¡o o honynt [1\Y.. Aboddtonirnorettathyb yrhain farnant iddi ddechrenvn Babel. Fymarni yw ei bod yn un o'r mah!-i' itho< dd Dwyreunot, ncu 6 !<;iaf iddt darddu yn ddi-gyfrwns o honynt. Dros y rneddwi !)wn o'r eiddot (er na fynnwn ddadteu megis pe byddal fy einlocs a'n, tyngcd yn ymddibynnu arhynny, etto) gaUaf antur:o i haeni fod yr laith F'-ytanaidd yn cytnno ac yn perthyn yn arnlwg i'r Ieithoedd Dwyreinio) yn ei gcinan, ei hytnadroddion, ei chyfansoddiad, a sciniad ei Uythyr- ennatt. Pwy bynnag a sylwo ar gymMPriad yr A il,(I \vr a gofHmwyd ddiweddaf yn d.-wy-,t(ll, bydd yn barod i osod o'yn bwys at' ei farn dofyno], fed gwr sg oedd wedi ei addasu vi-iiliob ystyriaeth i farnu ar y pwngc. Dywed y dygedig Dr. !sicp!son yn ei Historical Libra, y, dan y pen Dictionaries, fed Gein-tdui- y Dr. Davies yn Llyfr ag sydd yn dangos fod ci awdur thngoi-dt yn ber- a'aith hyddysg a'r hoU ieithoedd yn gysta! :i g a't fant-iaitheHmn." Arhydd ylhtfm'HS H'Mi',yn e' Atlie?tw 0.rcK<e!!SM, ei gymmeriad i n: yn y geiriau hyn, Cyfrind ef yn llwyr hyddysg yn hanesyddiaeth a henafiacthan ei genedi ethun, yn hyddysg-!awn yn yr ieithoedd Groeg ac Hpbi'aeg, yn fciririad o'r cywu'af, ac yi-t (id) n di-fiiiio, ac yn dra chyfat'wydd ag awdwyr hynodio:) ac anami." Wcdi capl ei addasn yn y modd hyn efe a drculiodd o !piaf, o ddcngain i banner cant 0 nynyddau ei fywyd i i'yfyrio ar inith ei wiad, ac yn gantynf): i hyn gwnaefh c: hun yn betnfmth hyddysg yn yr hen Frythonaeg, a chafodd gryn ran o'f gorchv.y! o gyncutbu'r Ysgrythnrau Sanetaidd iddi; t'cl y gcHir casght oddi wrth ei Rag-ymadroddion i'w Ieit!iadur a'i Eiriadm-, trwy en cyndjam a'r gwahanot an:sci-an yr ysgrifenwyd hwynt. A gt'itir dywedyd yn gywu' a)n daao ef, megis y dyvredwyd am Dryden, mai pe na ysgrifcnasai efe ddim ond ei rag-ymad"oddicn, buasai y y rhai. hyn yn unig yn ddigon i cm'iU id do eiiv mawr. Nis gallaf fodd yn y byd ymattat rhag crybwyH y cywrmn Rowlands ar yr acMysnr hwn, (cr y gclHd tyb- ied crbyn hyn fod liyiiiiy'ii itfi-ei(liol cr yr hwn yn ei Comparative TaMs if Languai.cs, sy<!d \Yedi cyfcrbynu 300 o eu-ian CymMCg a rhifcdi eyfartaJ it gymmerwyd o hen ieithoedd Ewrop, y thai yd\):t yn cyf11tteo iddynt mewn satn ac KC fc)!y i bron fod tcbygoliacth a pherthynas agos rhyngddynt. Ac wedi sylwi o hono fod tnwy na banner y t'hifcdt hynny, set y SCO o eiriau H'braeg, yn cyfatteb I'n seiniau Cymracg ni yn awr,moragosag y gc!!t: disgwy! mewn cyrniiiaiiit peilder -,iiiisfr a He, y mac yn tetfyn). yn dra natturio), dichcn yr iaith Frytanaidd, gan f*od ynddi fwy o'r iaith wreiddioi na'r Ileill oH yughyd, haeddu'r parch o gac! ci chyfnf yr diflalo{f yn y parth gor!Iew:no! byn o'r byd." Wrth ysty!'iNl cu!edd y terfynau a drefhais i mi fy hnnpan ddpchreuais ar y gorcJ1\vyl bwn, yr wyf yn dcaU fy modwcdibodcisoesynbytrach yu iaithnng yn fyr ary p<'n !r.vn, ac ant hynny mi a fynnwn d'iarfod ,.g ef, end nis gal!at'ddtrnad pa fodJ y gaUaf wnt-t'nn' hynny gyda rhystai hardduch ac cr 'rwydd i'n) darHeuydd a thrwyct ::d'ac! nr '.vaifh gyda.'r Dysgcdtg lJollmLY!Y, yr hwu'ui fftha i'w ddifyrru ilg hclaethrwydd o eiriau Brytanaidd wedi eii -,I] natturioi o wreiddioiion Hcbracg;ac nidymddeugys ei &d effyt!t gystat wrth ci fbdd a')- p)-yd y byddo W!h y gorchwyt hwn. Et ddnH eyH'tPdin yw, yn gyntrd, tal-ddli gwreid(I-aii- Brytanaidd o tinHebraug: a<;y::a ft obhain yn <;i !to)l tannan tarddMnno!; ac yn o'af, ei ystyried yn ci arwyddc.aclal1 cymhat'tuctho!, a chun ryfeddn o ticrwydd nattmioldeb a hawsdef y tard'iiad, a chyn'flybrwydd y sain a'r ystyr, cfe a derfyna weithi ni yn y modd hyu, '< D.cngys hyn, ar y ff*oi-(I(I, h. itietit yr iaith Frytanaidd, yngbyd a'i heghn'dcr !y- fcddot a digymmysg, a'i hymddibyniaeth agos aryr Hcbrafg, o't- hyn hawdd fyddai titoddi iiawcr o anp- hreiHtian-H pithiat) yn y modd hyn, I Efaihu K<) ddichon nn iaith ddeiiUfdig <!dMgos y futh gyn'c)ybrwydd i'r un wrciddiu!. '—xc weithian mcwn d)d! o ryffddiad, fe! hyn-—" Gyda'r iath hyfrydwc!) a muntitis, y gaUai dynion dysgcdig y-M yr iaHh hon (y Gymmcg) ddarUtlt yr Hcbracg!" [/f bai pryd yr ystyrir lu:laellul;Jdd al1{Jl1ym.Jw7'ol '!J GYiUtlLCg,]

MARCHNADO-EDD. i 'I Yr oeti(i vin:-i I.,Ioc r y bore hv.'n,' on'! o hcrMydd tb() y rhan fwyat'yn ut;\vydd, .K nui o'r n'thoi'<u, t)('u W (nith gad ci yn o Ss. t bell In; oedLl ùy(fdLhm diweddaf. Uacth ychW¡JI!L'f:' nn dcng tnl; o grynog:m o Wenith tramor y wyU.CsJ.!i?edda?g?crth:ad yrhwn oe?d dra tOir, <im y't hytrach !mcl! pris. Cododd t-'ysatferwt 3, a Phys Hwydion 2s. y grynog, Hnidd a Hrag;, gwcrth- Ce.h d<Mx. y g1'yno y!) ddruttm-h na dydd y (I ocdd y cvt,ii(,Vidiad mcw¡¡ pris", ocdd Hadxn H!f), :)c Eriin gwyiition. yi- I'd,!} <'?r;/f:o, J Ms j i Mi. i H.?-?<'t?? ( t\d?m,s 76s ('tt.-cii -?? i ? Po'a?ds- -?s S7& 'a çètfy!au new. 42. 'Icn tt:t i — pys attet. i p)'S Jlwydh, ? b P< ?K??- I?Jy? ?/?wr« ?(? (R?/? ? ¡Helle'I. < ??/;e??.. i I C?-cn. Rhy?.!naidd)Cclrc!t s. d. ?. d. s. d. s, ?. jr. '.vyd,d,F„ ors;riHw.s; ?tio I "Ol 38? I ?? GaerfY)-?tn- 7?8 00 ??6 ?J? ——— Bcnft-o I (:() 0 o' 0 ?- e I.I?l ? ———.?hcrtPiH 7.j ty 0 0 3t 0 ?)' ft ——— l'')-cc!)f'itiif)g ? 79 6 48 9 36 6 I' 21 0 .———F?t-syted 7S10 I 0 U ? 0 ?0 ? ——— Fym\'y ? 0 ?0 Q 0 16 ?' ——— D?rcTia7hh. vyn I 72 3 ? 3(i 91 41 '21 S? ¡ ——— ?' 8J ? 48 0 4.5 ? s?. 3' -——— ?.nt I g5 n 0 0 4J 4 0 ? ——— b.tnnb&cf) 87 S 0 0' 48 4 28 9? -———CM-i-oarion 78 8 00 ¡ 4 II ?2'? ?———Fon- ?_ I 0 0 0 0 33 0 18 ? III-is PetMM:(< (F!our), ysticilaiil o 280 pirys., Pei:)inid h-g, 70s i 7.5s j Fi]ion, (iDs i 7-00: Pris,1j Jjai'a!J1: Llulld!.IiJI. Dy)! Mawrth rliweddaf gOfclym,yn()(d yr A rL J\1aer t'f dorth bt-dwanm ( quar/em) wfnith i cvIl/rlal C!!t'7/i4;< ?;'?<t;M ) Yn ol y cyf) if a ? i?nd y.- wythnos a derfynodd Medi 14, yw?? ? YC.U)Joil2pwys, H?cb,?, w yr Ar<)?th <)? ?d. n..u .Ydd i?, d.alu af ct drt)i.?h?yddtad t i?y?:m 'F:wr. p,.i:; y Cig, ,tJ Hriw-jw,.¡d, y il1w;¡¡ o 8 I)W,9s. Ci{ Eidioll .ls 8J i 5s lid Cig LIp fjs 6;1 i 7s 0& LtgMat)!ue)t;)sOdi6s4d t,ig Ovii 5s od i S. Pi-is yi- Hop!)s (Uops), P71 S,)Iltlltic.-i,-Ic. CYD.UJ (MAGS) Kent C 'I i Sl Os Sussex -6i0si'7ii Ksscx-.eiOsimOs I IlANNER SACHAU (POCKHT? I Kcnt-4iH)si6ilOs. ISussex 41 4s iSJ? ?rHhum- 81 OsilOlO" ?-??/?e?it?C?C/</??/. un, 24d i 26d. S?" ?.? ? ? ?' P?' y "? ?? ?d. ].;reiH, 27 d i 28d. GWirod-ù;rym'i.tli¡;f\'Y 11 (111erC1UlIlt.' B((c/;s), 21d 2"2(1. Crwyn cnafed (lJl'cssmg lJ ides) 21d I 22d. Cerbyd-grwyRt? 2. i ?L Cnvy,. Uo.,30 i40 j)wys, },,¡'('J!I,5iJ J I () pWY:i, 38d) E???!??????????????????? Cr\vyn !\Jo)-!<jt bychain, (?'eM?' ?rMM???i gs? i 40d ?rot!, m:t'.V) ion, ydw-iu, ?? ?80g. C.-wy..C?tyi,n!cyfrt..thit-dig(??? .S7d i ?. Pris y s. d. I 10 —-——— St. James- 4 10 ———— Ciare 0 0 9 8 Cyr-lwel, I I s. J. Gncrydrefycant 83 0 —— me!yn Kuitskt 83 9 ——gwynRussin- 76 0 —— St-hon 7$ 0 Ucrnyddtoddcdig- (j(}0 ———— garw 42 0 Gi e(tiycs 26 0 HhyLiorJ da (Drcgs), 12 0 StbonCotfran 11-1 () 110 0 ———Mctyn 38 0 lris CanwyHa.H—MoMiau. 15s Od y ddwsin. H'eiH. l.tsOdyddwsin. rA?V?? Ar?mphwyd a Chyhoeddwyd ?an ?. <??KIN, yn HEOL-v.CASTEn, i'r hwn ydymumr i bob Hy?bysiaeth?pietda.nfon?yadd?drau!. -De)-?nt/' /??&{/.tM?K ac Eyzzo.tK ?H TVB?yO?V &' C?* ?< ?r?a ?JV?ro?, ?0.5, ??R?cx S?t;?? « fM?r. ?????? ?"?' ??? 33,?Brr-?-REE!-? a Mr. ?.OAE? 5, ?r?G??.ST?Er, ???D?jN. SWANSEA: Printpd and Pubtishfd by D JEKIN, CASTLH,sTREET, M whon) CommHtdeations, post-paid, are requested to be addressed. O?cr? and ?<'??r<Me;ne?? 7'ece:?ec? ? .MeMr?. ?VEPF'?<?? M? CO. ?/?f 7'?r?.OR an? ?r?ro?), ?Vo. 5, ?j:?c'? S'?u?a?,?VE?c?rE-?7'7:Kj?r;Afr.j'.??jy?; M ?m?? ?.va??? &- ?. ?.?.Y?S, ? ?Te.?TJE-<Tm;?,i<?o ?