Seren Gomer

BARDDONIAETH. ) >1-> HANES  F S BYWYD A MARWOLAETH 1 y CY BYnn. I AR ddydd cysurol glymiad serch, Priodas merch y c!Jbydd, Y Huniwyd gwtedd oedd led ddifcth, A IInniwyd pcth Dawenydd; Gun synnat mwyn ddifyrwch mawr, Ncs ciiio gwawr prydnawnddydd, Ynghanol pob difyrwch Hon, A phob dantetthion 'imethus, Gafaplodd angau, cyn y dydd, Yn Haw y cybydd ofnus, Gan dd'wedyd, Rhaid ai fyr i ti Dd'od gyda. mi'n ddiesgus. Y CYBYUU. 0, ti, agorwr marwol gwys, IR wy'n awryn dwys-arswydo, 0, paid a'm saet!ui, 'rwyfyn syn, Dod rybydd cynfy nharo; Cad amser un', ua ty'dd yn groes; Mewn byroes i ymburo. A?<GEU. Ac ebr angeu, breiain glas Y ddinas fawr Ddihenydd, Er mwyn i ti editarhau, A gado Hwybt'an cybydd, Cyn i mi dori'th farwoi daith. Cei Bu felly 'n byw, dros amser matth, A )!awer gwaith yn ttwyddo, Ar gasgin aur y rhoes ei fryd, A tuacddu 'r byd am eiddo; Tt'a bu yn gaUti rhodio.'n iach Am i- ywbet!i baci) ymreibio. Jsi phwysai 'r cerlyn cyndyn caeth ArdrefnRhaghmiaethddwyfoI; Amheuai 'n ivnych iawn wrth t'yw Haelioni Dnw'n ddHynot; Dirmygu prif ddedwyddwch dya Wnai 'r adyn anwaredol! Ond, syrthio a wnaeth, dan boen a briw, Bn'n adwyth i'w boenydio, Gadawodd gloffni yn ei gtun, Rhoes ar ei ddwyglun ddeugto, 1. Ni aUai symud i un man, O'i gomci, dan ymgernto. Ac wedi bynny syrthiai 'n ddaH, g. Heb iddo ddiba!! obaith, Fyth, weled gwawr, bid gwen.bid gwg') Neu gad ei otwg eitwaith Ond, rhag i'w drysor fyn'd ar drai Y cwynai lawer canwaith. Ynesafpeth, cyn diwedd oes, A ddaeth i'w groes-gyfarfod) ,,N L ol colli pob difyrwch per Oedd oerder trwm Mor./yddKr, ddlll!, mf)r giolf' n'r prpn Y daeth i ben ei ystod. Daeth cenad angen gtas o'r ghn I ahv 'n d\n am dano, Gan ddweyd, Tyr'd gyda mi'n ddi-os, Nt chat di arcs heno; Oherwydd cafodd heb gyffroi Tt'i rhyhydd eu troi heibio. Y CYR\Dn. Ond, meddai'r cybydd, Uwyd ei big, Moes im' ychydig seibiant; 0!a!'os,ai'ust:'nnydbac!], Dod nawdd i gtetriacb methiant I\vne))tb))t hcddwch gyda Duw, I 0 herwydd bywmewn trac!i\\ant. AXGEF. Ni al!af, meddat breiim braw, Mf)')' symud draw i gerdded Dyiasit, cyn-t't'! ddydd hwyrhau, A Hitiu'o roriau i wared, Ddcfuyddro 'i- tri rhybyddio)) byn Cyu dydd yr athrist weitiired! 'R ocdd ¡;tojlni, </a//M/, byddar Yi'g!)yd ag a)Mt'yw ddohtf, Yn rhoi it' rybydd, dan bob iocs, Fod hedfa oes dan fesm'; M:)i bran yw cyt!wr dynoiryw, Ac egwan ytyw natui' Dan grefawdmdod angeu g!as, Y <;) ;<i!rt;.s oedd yu crynu, Et dt'nan wedd, ar oes, Dan tiniogtocs "Iiglasit, €)ch trHngu a wnaeth, ni thyu efchwyth At anadi i'ytb end by)n]y Wei, dyma wt- dan gyflwr gwaci, Er iddo gael rhybnddion, A ymgatcdai ynihob mar), Ac oedai. dan e)'gydion; Bn farw, fei y bu ef byw, A'i ran ya nistryw'r estron Oddiwrth yr hanes hon cawn ddysg, Er addysg a chyfrwyddyd, Cryfhdn wna'r chwanti gasgtu cod, Ertre:i]iogwa<!dodbywyd; Fob chwant, o'r braidd, a -edy ddyn, Yugyutna'rwyngybyddiyd' DAUDD DDL 0 ERYRI. I

-4t Argraphiad!Jdd Sei-eit CoMf/ MR. GoMER, mal eich gutwant,—Os byddwch gystal a rhoddi lie yn eich Newiadur i'r ychydig UneUaa can- lynol, chwi a fawl" ibddtonwch eich pmhaus ddatjien- ydd, n hoft'ydd eich Hwy<ddiant chwi, a.'ch Seren, yn yr hyn sydd ddu, W—dd—g. BENONI. Y mae nn o anfbnedigton lesn, trwy gyfarwyddiad yr Ysbryd Gian. yn ein cynghori, iiyd y mae yf)om, i ibd yp heddychlon a phawb; ac yr ydych chwithau'r Cvnli-q yu' Khitvu 45 o'ch NewyddicH, fel pe bnasech n.u ddwyvi pawb i gredn eich bod yn dityn y cyfryw rynglior, trwy gantnol c:c!i anmhieidgarwch; ond yr ydwyf yn ot'.Ji uad oes mwy o dda) arnoch nag ar din (iyu bach; oblegid, cyn diweddn'r cyfryw nfyn, yr dych yn caniattau j ryw Liywetyn (Hewinu) i rulhro i.iian o'i traU) Htal y llt'w rhcibus hwunw n ymosododd J ar wr Duw gynt, af a adawodd ci ayn !teh ei gyn- wrdd, yr hwn, o nerth ewinedd a dannedd, ar ol cael digon ar y ci a'r ddafad, sydd yn ymosodmor ifyrnig ar enw da a heddwch dynion, a phe byddal heb gaet tarn- maid i'w wangcus gotyddion er ys crhwecit mis. Oddi- wrth y testun a gymmerasoch, Mr. Liewtun) sef, dech- reuad enwau Seisuig," yr oeddwn yn disgwyl cael rhyw fndd, yu He hynay fe'm Uwyr siomwyd. M chefais yn eic!t hoU tfrc!:(od gynhenntts end moddion i lanw y Cynuy a meddytiau animbarcbus am y Saeson, a'r Sae- son acbeungcnat yCymry; ac oganfyniad, i lanw'r deyrnas a chythryfwt, ac i yrru pob peth dinben ys- tretiacb yn ein m\'sg. Yn ol etch tyb chwi, uid ydyw y rhan fwyaf Or gwyr urddasot sydd yn ein gwiad end crng o wKhiUon dyKo!ia{;th; o gan!yniad, pwy a rydd iddynt bmch ac ufudd-dod. Os crcdwn eich cab!dt'ait)i c!:wi, ni a gredwn nad ydoedd y Stuarts a fu yH Hyw- odraethu e:u gwtad ond rhyw haid o bethau bastardd- atdd a ddeiHiawdd, mewn modd anghyfreWÜon, o twynau rhyw oruchwHiwr neu gitydd, ac aad ydyw ppnaduriatd diweddarach ddtm amgen na. chenawon Hewod, neu eirth, neu ryw wang<-us fwystfilo(t o'r cyS'- eiyb o ganiyniad pwy s )'odd&! deyrnged i'r cyfry\v. Ow! ytyriwch ddrwg-duedd y cyfryw draednadau,ac ymroddwch i beri cydfod, ac nid cynnen, hyd y mae ynoch. Peth rbyfedd na fnasech yn rhoddi eicil enw eLch hun, Mr. Hewlun, i !awr ynghyun"on y rut. Os dylcm fa) nu dynion wrth eu henwau, y mae He i feddw! eic!! bod chwithau wedi itanu o'r rhyw fwystniaidd, pa un aio'r!!e\v rhuadwy, nen rywiewaraH, nis gwn; ond mi a wn hyn, mat tuedd y Hew uff(rnol yw codi cytbryfwl ymhob man, a'i fed yn myned oddiamgylch, gan gpisio y neb a aUo lyngcu. Tebyg iawn, Mr. Hew- !un, yw eich ymddygiad chwithau. Mt a sylwais yn neiUdnoi ar un rhan e'ch nregod gynhenns, yr hon sydd mewn modd arbennigol yn gosod allan eicit natur lew- aidd, yn c! ie.;ch enw, sef y man ag yr ydych yn cyf- eino at un gwr bonheddig yn bersono], yr hwn, medd- \ych, ag oedd yn byw, yn ddiweddar, os nid yn awr, ar gyinniau swydd Fimt a swydd Diubych. Ow! ai addas yw hyn? a gaitI' Seren Gomer tod feL Uawtorwyn L't- Hewtun hwn, i waradwyddo y diniwed yn ddiachos. 0 Mr. Llewlun, ai dyma ymddygiad eich ho!! geraint y tiewod ? fe ddywedir am y I!ew na chyn['wrdd a dyn os ciiiff i-yw greadiii- araH i ymborthi arno, a'i fod fel bt'enin y goedwig yn !!awn anrhydedd, am hynny bydd-! wch ychydiggwareiddiaeh, ermwyn enw da y rhyw- ogaeth. Ac 0 na fydded Seren Gomer, o hyn allan, fel yn foddion i agor dt'ws i neb rhywtew i ymosod ar ddynion dimweid, rhag i'w derbynwyr, agsydd yn ym- hyfrydu gweled Hawer o betitau yn ci ilewyrc! i ym-! wrthod a hi. A bydded i'r Liewum cythrybius hwn i II gaci ei bortht yn ei n:an, heb genad i ddyfod aHan, hyd oiu ddysgo fyw yn dawel ei'o'i- anifail bras.

At A-tgraphiadydd Seren GMHfr. I MR. GoMER,—We)e adsgrifcn (MP!I) o hthvr a an- fonodd y Parchedig Arthur Jones, o Lundain at yr egiwys sydd dan ei ofa), os r!)odd\vch !e i'r tiineHau vn wynebpryd eich Seren, ie aliai y darllenir hwv gan smi un gyd a budd. Ydwyf G. C. AtiWYL G\FEiLLioN,—-Er fy mod yn mheU oddi w rthych ers amryw wythnosau beliach, Rn a wn )nai fy nyled yw cono am danoch, yn fy ngwedd-ia.n, ac r yd- wyf yn gobeithio mai y Palas lie yr ydych yn bywioi- iacthu ynddo yn feunyddio), ydyw y cyfammod gras, Heb. viii. 6,12. Mac yn liwiiw sic)- d;-ttg-areildau. Df{(ydd, E- Iv. 3. Maeynddohefyd bob.pcth a berthyn i fywvd a dnwiotdeb, trwy adnabod Dnw a'n hackubwr iesu Grist. G\c!wch a sylwch ar 2Pedr i. !.—l2. 0 he)'. wydd pa ham md esgeulusaf en-h coS'an bob amse)' am y pcthau hyn, er eich bod yu eu gwybod, ac wedi eich sicrhau yn y gwinoi)cdd. SyhYch ar y pcth a ddywcdodd Paut yn Eph. iii. <,a<Md. Yu nghariad Cnst. Dyma y modd y byddwn yn gy(iiia%sol a lesu G<ht. Dyma y modd y byddwn fe! ])onn Rw'di ei hanger) Tra y caifer ni fet hyn, ni atl pyi'th mo'n gOHh- fygt). Pc na bae ond coiscn at- bob awe], ottd caet ei sicrhan a'i gwreiddio mewn craig-; nl svSid fu nnvy.rch: er guancd y pratdd bychain, ccdu'it' buy gan y bitgail </a. Cymmerwcb ofat rhag i') blaidd eich j hysio, i angbariad, cynm, ceCntBtJI: agwag-oniaut, o btegid hyny cot!od<i Uawer o'r dcfaid bwysi megis o wlan gwertbfawryny fath ddrain a mipri! Yr ydwyf gwedi gweicd yn y d(iinas fawr bon, hwM- o shopan, yn Uawnion o betiiau gwertbfawr; ond m '\velaif> i etto iettiai tebyg cystal a chalon g'i/wi)' « chyd- U,ybOll Pan ddetocb o!t yn ngbyd i'r eg!wys anogwch t'ic!i gi!yd oU i gcisio yn ddyfat am y ddan beth hyn. Mac ga!iu dywedyd fel Herecia, cona Arghvydd i mt rodio ger dy fron di a chalon g\\vir 2Br. xx. 3. yn fwy, na gaHn dywedyd, cofia i ni bioiT- wydo yn dy enw, a gwneiittrar gwrthlau yn dy enw, &c. Feity mue cYI!I/Jborl ddirw!fstr yn gyfeillcs 1m wddgar mewn hen ddyddian, yn faeth-wraig hynawsj fel Abisag yr bon a roddvi yd i'r hen Ddafydd i gndw b N i ogi-AA,y d d a'r cbynhesrwydd ynddo. 0 ttanwcd yr Ars:!w\ ((d byd o'r Xatiienacbaid gwcdi en gWHeyd yn israe!iaid dtdwyil.Yoa'a i.47. Fy anwyt GyfeiHton, parhcwch i ddarDen y Dibt ynddo y cewcb wek'd fod ei ras yn nei-tliol wcithredu 'i gy<ymn pethan yngbyd y mae yn tnecldll gaUuoedd yr cnaid i ddywedyd Fy enaid, bendithia yr Atglwyd<) a (;/Hc&<! sydd ynof, ei enw sanctaidd ef." Dylemweddio C'M fy ng/u¡[oll < II/ni dy eiiii-, Salm. Ixxxv). 11. Ni ddyfai ygaion fod fe! gwraig y Lefiad hwnw, gwedi ei thori yu amryw ddarnan' Ond dyfal iyun wrtb yr Argtwydd yn <Idi-i,ttha,ii. Caru yr Arglwvdd a'r hull galon, a'r /MH enaid, a'r holl fcddw], ae a'r /«)// north. Hefyd y mae yn gwneyd y cwiwm auraid() cariad b'awdol yn dyn a chadarn. Byddwcb yn '/nl-jiyd a'cb gilydd. Yn gyd- ostyngcdig a'r rhat isel-radd. Mown <«rtad bnunlol byddwch garedig t'ch gi!ydd; 3,sirlawt-iiig (glue) o'r ncf, yw gwir grefydd, ac y sydd yn cyssylitu yr hyn y mynai dental \vahanu. Fy anwyl Gyfeillion, a ydych chwi y" ymddiddan yn fynycb, am y gras mawr hwnw sancteÙldncydtll Rhag-an- pwysig y Bibl yw hwn. Cynddodiad adail fawr y gras o orfoiedd yw hw n, Jos. i. 7.—9. Rhuf. vui. 2Pedri. 2.—12. Mi a wn eich bod yn crcdn arfacthiad tragywyddo! gan Ben-Argtwydd gras.gwelwch a chof- iwch mai arfaetlnad i sancteiddrwyddd ydyw. Mi a wn eich bod yn gwelcd y gair etholedigaetit yn am! yn y Bib!, cyd ystyriwc! mai etho! i sancteiddrll'ydd, y mae DuwHawngras. Sancteid(lici, chwi yn y gwirionedd, coder brodyr lawer i fod yn nnnfurfa delw ei Fab ef. Nid oedd dyfroedd i olchi gwahanglwyf Naaman, ond dyfroedd yr lorddonen; felly ni threfnodd Duw ddim i oichi enaid, ond rheo! tystiolaeth y Bib!. Mae 61 gwres yr haul ar y bob! sydd tawer ynddo, bydded 61 y gair arnom ninnau. Mae temptasiynau fyrdd yn y byd He'r y'm yn byw, a'r riiai hyny mor deg a brittt, a cuynn'bn y paun, ofnw ch, gan gono mai nid aur ydyw pob peth ac y sydd yn dysglaerio; mae gwybodaeth a gamenwir feny; mae dyfnderau satan; mae rhith doethineb. ChwHiweh y Bibi am wir ddoethineb sydd yn cadw i'r thai uuiawn o galon ac od oes ar neb eisiau ;iono,Ofylle(i hi gan Dnw. Derbyniwch hyn o'r briw- sion (os Dttw a'i myn) mi addeuaf atoch o gy!ch y gwytiau. I'r Jehofa; yn Dad, Mab, a'r Yspryd GIan bocd gogonedd. « Ydwyfa'ch car, H AR'l'HI':m Jo\ES."

PARHAD 0 I HANES IIYNOU AMBROSE GWINETT. I Nid oedd dtm a aliasal fync!)ynna! dan ycondemniad dychrynUyd hwn, end gwybyddiacth nad oeddwn euog o'r bai am yr hwn yr oeddwn i ddioddef. Yr oedd fy nghyfeiUion yn awf yn dechreu ystyried fy nhystlol- aethiad dros fN niniwetdrwydd, fel catedwch mewn cetwydd, a rhoddodd Uawer o honynt heibio ymho!i am danaf; a'r ychydig oedd yn dyfod i ymweled a mi, a ddenent yn unig t'm cymheU i gyfaddef; end yr oeddwn wedi Hwyr yinroddi na fyddwn farw &g anwu'edd o'f fath hynHy yn fy ngeneu. Yr oedd y dydd Uun, cyn y dydd Merchcr anghcllol, yn awr wed! dyfod; galwyd arnaf l gyntedtt y cfucbar, on(] i,lia i d i mi gyfao end thald t nu gyfad('cfi mi syH-frawychn pan dea!)ais mai'r diben oedd, fy mesm fel y gaUasid gwnentiiu!' heiyrn i'm hongian ynddynt wedi fy nihenyddiad. Yr oedd cyd-garcharor ger fy mron yn yr un amgytchiad gresynns (yr oedd efe wedi yspeHio'r Uythyr-gei'byd) ac y:' oedd y gof yn ei fesur pan ddacthun i wared, tra'roedd yceldwad yn rhoddi cyfarwyddiadan pafodd y dytid gwneutbHi' yr heiyrn gyda'r un sirioideb a phe buasai yn gorchymmyn gwneuthnr rhwym-wasg (stays) i'w ferch). Rhwng hyn a dydd y dihenyddiad treniiais fvamser mewn gweddt a myf'yrdod. O'r diwedd daeth y dydd Ilei,(,-Iiei- dychrynnyd, ac ynghyich tri o'r gloch gosodwyd fi mewn men; ond yn sicr ni chwythodd y fath diwrnod o wynt, gwtaw a tharanau, erioed o'r nefbedd; dilynodd y dynihesti m yr hoU fFordd a phan ddaethom i Deal yr oedd mor ddychrynHyd, fel mai prin y ga!!asai'i Sh'ydd a'i swyddogion, eistedd ar en eelh .,i)]. Ü'm rhan fy ht-n, yr oedd fy meddw! wedi myned mor anniie gan hir gyn'roadau, fe! yr oeddwn mcwn ystynaeth yn ddisylw o bob gwrthddrych o'm hamgych; eitlir e'l-ivais y Sit'ydd ynsibwrddwrthy dtenyddwr am wncuthm' pob brys ag a ellasai, !tcb y cyff'l'oad lieiaf, n goddefed(I iddo fy nhynnu i fynn megis pc buaswn o Nis gz-iaf fviiegii yr I)yn oeddwn yn deimio tra fti,iii yn hongian, ond yt- wyf yn cotM, wedi i mi gael fy ntn'oi ymaith, i ryw beth mcgis Sag! o dan ymddangos o'm !tamgy!ch ac nis gwn pacyd y bu'm yn iiongian. Yr !)yn wyfyn myned i'w fyncgn i chwi yn awr a ddysgais gan fy un'awd yng))yf- rait! sef, mat gwedi i mi hongian tianner awr., i holll awyddogion y Su'ydd fyned ymaith, a thorwyd nnnan i Jawr gan y (lieny(](Iiwi,; ond pan ddaethefei roddi'r iiciyrn am danaf, dcaHwyd fod heiyrn y dyn aral!, y rhai oeddynt lawer gormodd i mi, wedi caet eu danfon trwy gamsynicd, yn lie y rhai a wn.tcthpwyd i mi. Di- wygiasant hyn y modd goren ag y 'a¡¡asent, trwy wthio hen frattiau rhwng fy nghorpt) a' cylchau y rhai oedd- ynto'i amgylch; ac wedi hynny cymmerwyd fyyn ot fy nedfryd, t'r He a bennodwyd, ac hongianwyd n ar y pren a barottoistd i'r diben hynny. Am nad oedd y !ain dtos fy wyucb wedi ei glymnn! yn dyu n'r gwynt yu ctnvythu yn gadarn ctto, ac yn dd:gon tebyg yn t'v wyneb, urysiodd hyn fy adfywiatt; end stcr yw, i mi ddyfod attaffy hun yn y sefyllfa arswydus hon. Yr oedd yn ddiammau yn fendith fawr i mi, na ddychwelodd fy synhwyran yn bernaith yn ddiattrfg, cyn bcUed a mednt teimio pcthau o'm hamgylch, etto yf oedd gcni)yf fathoadgonad o'r hyn a ddigwyddnsai, ae1y¡' oeddwn nlcwn rhyw fcsurynwybodnso'i-t!ey)- oeddwn 'ynddo. Yr oedd y crogbren wcdt ei osod n<ewtt congl cac, Hc't-oedd gwavtheg fy chwaet- yn arfer ''hedeg, a rhyngodd bodd i Ddnw, mat ynghy!ch yt- amser uwn, dacth y bachgenyn yr tiwn a ofaiai am danynt, i'w gyrrn adrcf i gad en godro yn yr hwyr. Ac I am fed y f-rcaduriaid yn port yn agos oddi danaf, dygodd i'yn ef yn ages at y pre! a thra'r ocdd yn arcs i edrych at- yr olygfa athl'ist, efe a ganfu nad oedd y niaiu at' fy wyneb; ac ar y ninnudyn yr oedd yn edrych i fynn, efe a'm gwelodd yn agor fy llygaid, ac yn ysgogi fy Hgcn. Efe a redodd adrefyn ddioed i fynegu i bob! ei feistr; y rhaiL oeddynt yn dra. amhat'od i grcdn ei chwed!; o'rdlwedd.pafodd bynnag, daethfymrawd ynghyfraith aiian, a phan ddaeth efe i'r cae, yr oeddwn wedi adfywio cymmaint, fct yr oedd fy ochencidiau yn d.-a hyglyw.. Yi oedd yn awr yn dechreu tywyiiu. Y peth cyntaf a rednsant am dano oedd ysgot; ac wfdi i ttn o hob! fv nu'awd esgyn, a gosod ci iaw ar fy rnynwes, etc adehn. !odd fy ngha!on yn curo yn gryfiawn. Ondvroedd yn auaHuedig fy rhyddhau oddiwrth y pren heb et doni i !a\vt'; ac am hynny cyrchwyd Utf, a gwnaethaut fen- ac mewn Hat nag awr rhyddhausant ii o'i)) i'ei'yrn, gwaed- asant fi, a gjsodasant n mewn gwety gwresog yn nhy fv 'urawd. Y mae yn both tra rhyfedd, mai er fod ychwaneg nag wyth o ddynion yn gwybod am hyn, ac er i mi arcs yn y Ue dri ntwrno<t wedi nyn, nag amiygodd nn o'cadur v du'gehvc)). Gwybuwyd yn fore dtannoeth fod y crog- bren wcdl ei dorri i Jawr, a ti)ybtodd pob un mai fv mhert!)ynasau a wnaethcnt hynny, mewn tt'cfn i dann gorchudd teneu dros eu cywHydd en hunain, wrth giaddu'rcorp)),ond wedi gwysio fy mrawd i dv'rniacr, i gael ei holi, ac iddo yutet'wadn ei fod yn gwybod dim ynghy)ch y petit, mwnawd ond ychydig stwr ymheiJach yn ei gy!ch 0 herwydd mewn rhan, ei fod ef jnc\vn cyn'maint parch gan foneddigion y gymmydogaeth, ac ef allai, o herwydd fy mod t wedi parhan tystio fy mod yn ddieuog o'rityn ag y ddioddefais o'i herwydd. Fe! iiyn y gwarcdwyd fi mewn modd gwyrthio!, rhag angeu gwarthus, os gal)afa!w fy adfywiad yn waredig- aeth, wedL yrhyn 011 a oddefais: ond pa bcth oedd gennyf i wneuthnr a'm bywyd wedi ei adennii). Yr oedd arcs yn Doegr yn anattnedig, heb wneuthut- fy hun yn agorcd drachcfn i ddychryniadau y gyfraith. Yn y cyfyngder yma, cyttnnais a Swyddogion hcrwtijng (pl'il:atca), y rhai a fuasent rai dyddiau ynniiy fy mrawd, ac yn parotoi i wib-hwylio, i fyned gydh itwy 1'rmor; ac wedi i bob angenrheidiau gael eu gwnoithur yn barod yn dra cbrwydd, gorchymynodd fy cilwacr ri i gadwriaeth Dnw a Llywydd y IIong, yr hwn a'm cym- merodd fel is-cynnorthwywr i'w oruchwiUwr. Bnom yn gwib-hwy]io ynghyich chwech mis heb fawr Hwyddiant, a phan oeddym ar gyiRniau Florida, yr hon oedd y pryd hynny ym meddiant yr Yspaeniaid, cwrddasom mown modd annedwydd a Uynges o'i Hongau rhyfei, y rhai a'n cymmerasant heb daro ergyd, a. dygwyd ni yn garcharorion i Havannah; ac wedi tan' biynedd o garchar caeth gollyngwyd nl auan i gael ein trosglwyddo i Pensyh'ania, ac oddi yno i Locgr. Yr oedd hyn, fel y mae yn hawdd i chwi gredu, yn dded- fryd anhyfryd i mi, o herwydd fy mod yn ci chym- meryd yn ganiatol y buasai dychwelyd adref yn ddych. weliad i'r crogpren; ac o herwydd hynny, ac am fy mod yn awr yn tied hyddysg yn iaith yr Yspaeniaid, ac yn lied gyfrmachol a'r ceidwad, attolygais yn daerarno i gac! aroa yn ol; yr hyn a ganiatawyd i mi; a mynnodd y ceidwad gynog i mi oddi wrth y Rhaglaw, am fod yn ddirprwywr iddo cf. Bum yn fy swydd ynghylch tri mis, a daeth Hong o Port Royat a naw o garcharorion Seisnig ar ei bwrdd. Yr oeddwn yn sefyn yn yr Iieot pan oeddynt yn dyfod tua thy'r Rhagtaw. Mcddytiais yn gryf fy mod wedi gweled wyneb un o'r carcharorion cyn hyn, ond ni's gaHaswn en hattal i ni gael siarad ynghyd; pa fodd bynuag, dygwyd hwynt oH i't- carcuar ynghytch pen awr, I arcs yuo hyd on) 111!ygai\ Rhaglaw et feddwj ymheUach yn eu cytch. Cyn gynted ag y dpaHodd y cjeadurinid truain mae Snis oeddwn i yr oeddynt yn dra dedwydd, hyd yn oed yn en set'yUfa resyntd, cr, yn wir vt' oeddynt yn cael en trin gyda dtgon o dii'iondeb, gan gael eu gyrru i'r cmchar yn unig tru fyddid yn parottoi Hetty iddynt; ac i ddychwplyd adrefpan gctid cyne. Cefais innau gyfle yn awr i sytwi ar wyneb y dyn yr hwn a dybiais ty mod ynadnabod, ac yt oeddwn ym'ael fy nghadat-nhan fwy twy uad oeddwn gamsyn- ioL Mewn gair, yr oeddwn yn tybicd mai hwn ocdd y dyn, am totrnddiacth tybiedig yr hwn y goddefais gymmaintynLloegr; ac yroedd y meddwt mor gryf ynof, fcl uu. allaswn gysgu amrantyn trwy'r nos. Bore drannocth dywedais \vrt!iynt, os oedd chwant ar neb o honynt rodio oddi amgytch trwy'r drcf, y mynnaswn ganiatad iddynt, ae yr e!wn gyda. hwynt. Dywedodd y dyn hwn yr etm ef, a dyua ocdd cisicu arnafh. RhodtoddtndyxereiH.o'rrhaiaddacthant altan gyda ni,ychydig o'n b!ao). Yn awr defnyddiais y cyfic, a chan edryc'b yu cl wyneb, dywedaLs, Syr, a fnoch chwi enoed yu Deal?' Yr wyf yn credn ei fod yn adgofio rhyw beth am danaf ar y munud hwnnw, catfys gosododd ei law ar ty ysgwydd, a rliuthrodd dagrau i'w lygaid-I Syi- meddwn i, os bitoch, ac os chwi yw't dyn ag wyfyn etcit cymmeryd i fod, chwi a wetwch yma gcr eich bron, un o'rmwyafannedwydd o ddynoh'yw; Syr, at Collins yw eich f,nw?' Efe a ddyw- edod,,I, li, I Ricl,,ai-e, Co!Hns?' meddwni, -ff.mcdda! yntcu. I Viii,' ebe fi, 'fc'm crogtvyd ac fe'm hoi)gian- wyd mewn hctyrn o'ch ncbos chwi yn Hoegr.' 1Ve(,Ji i'r syndod o'r ddau tu ddarfod, parodd i m{ roddt iddo hanes mamv! o'rhyna ddigwyddasm i mi yn Lloegr, oddi ar pan yma<}a\vsom a'n glydd. Ni wetais i ui: dyn eribed yn dangos cynuuaint o ohd ag y gwnaethef,t)'a'roeddwnynadroddfyantnriadau pt'udtiaidd) eithr pan ddaetlmJH at Yl' amgy1chiad YlIg- hy!ch i mi gael ty nghrogi, ac wedi hynny fy ])ongia)t mewn cadwyni, prin y gat!uswn iwyddo gydag ef i g)'fdu fy nhystiolaeth, ucs ci chadarnhau a'r tystiadau mw:vaf difrifol. Pun orphenais, '\V el,' eo efe, 'wr teuatigc, (canys nid oeddwn y pryd hynny end yn fy 25ain biwydd) os ydych wedi dtoddcfcatedio'm hachos i, na thybiwch fy mod innau heb fy nioddetiadau, (er nas gatlafeu gosod wrth eici) drws chwi) y mae yi- A)'- g)wyddynadnabodfyngha]on,yr wyfyn dra gofidns am yr anghyiiawnder a wnaethpwyda chwi; end frvrdd rhaglnniacthydynt anoh-hc'madwy. Acyna acth rhagddo i fynegu'r ddamwain trwy yr hyn y dygwyd ty holl ofidtau oddi amgylch, gan ddywedyd:— Pan adawsoch chwi 6 yn y gwely, ac wedi dihnno o honof, teindais fy hun yn dra gwan ac anhwyius end nisgwyddwn both oedd yraehos; gnddfanaisacoch- neidiais, a thybiais fy mod yn myned i farw; ond yn ddamweiuiol gosodais fy Haw at fy mraich aswy, yn yr hon y'm gwaedasid y bore o'r blaen, a chcfais fod fy nglu'vs yn w!yb,ac yn fyr, fod yrhwymyn wedi Hithro, a'l twt! yn adored, a tUfmawr o waed yn rhcdeg. Ni t'ynnwn adonyddn'r ten!)), y rhai a wyddwn a aethent i'rgwefy yn dra diwedda)', ac am hynny at'ttmm aHaii a'm gwn nos am danaf, i dy eimwrcynimydogo), yrhwn a'm gwaedasai, i'r diben i attat rhediad fy ngwaed, a thwymo'm braich o'f newydd; yr oedd efe yn byw yn gymhwys ar gyfcr ein ty ni; ond tra'r oeddwn yn crocs! y trbtdd i goro wrth ci. ddrws, dactft niintai o ddynion heibio, y t hai a arfogasid a chleddyfau, ae acthaut a nu ar f:'ys tua gtan y mor—ymbiiias a thacr deisyfats am rydd-did; end yn ddieffaith: tybiais ar y cyntafroai'r ddu'-gnud fprM.g't/?!g') ocddynt, ond wedi hynny deaHaLs mm miutai o ysgeler-ddynion a berthyncnt i bcrw-Iong oeddynt,i fwrdd yr hon y dygasantn yn ebrwydd; end cyn myned yno Ucwygais, o achos co!ii cymmaint o wacd; ctthr thwymwyd fy mraich gan iawfeddyg y Hong) fet y deaUais pan ddaethum attaf fy hun. Y r oedd y Hong bt'yd hynny dan hwyliau; gofynais iddynt ymhn tc yf ocddwn, dywedasant ttwythau fy mod yn ddigon ddiogcL Celwais am fy ngwn nos, dygwyd ct' attaf, end am yr a) tan oedd yn ei logeH ni citefais gyfuf. ac!iwynais\vrth y cadpen at- y dh'dra a wnaethpwyd a mi, ac am y ilcdrad a gy6awnof!<! ei wyr: end a?n ei fod yn ddyn bwystiiiaidd, chwardclodd am fy nghofid, a dy- .vedodd, os oeddwn wedi coil; dim, y digoHedid fi \n ehrwyddgany trysotaua yse;afaelid'; gotfoamafym- dawch), a pharasant i mi \vcithio tti mis o fiaen yr hwytbren. Yn y diwedd, po'du bynnyg, cwrddasom a'r un ddynged a ctnvithau; cymmerwyd ni gan yi- Ypacniaid; ac wedi antutiada" cy<rclyb I'r ciddoch cinvithau, gwclwcb fi yma yn awr ar fy Hychwctiad i'n gutad enedigoi, ac os deuwch gydà mi yno tybiaf fy hun yn dra dcdwydd." Nid oedd dim yn rhwystr yn awr i mi fyned i Lopgr; ac am fod Houg i hwylio i Ewropc ymhen wyth nen ddeg diwrnod, iiawnf\vriadcdd Mi-. Collins a min)jau fyned iddi. Cyn gynted ag y dychwetasom adref, dy- wfdais fy mwriad wrth fy meist)'; ni ctteisiodd efe fy ncnu i beidio myned, o hcrwydd (fel y );ybiaf) fod hyuny'n rhoi cyfie iddoroddrr swydd fechan oedd gcn- nyfi nai :ddo, yr h\vn a ddaethai i fyw atto, i'i' hwn ar yr un dy()d y traddodais yr hyn a ymdduicdwyd i mi. oedd rilagluniaeth Dnw yn Hai hynad tuag attaf nag mown amgytchiadau crciH o'm bywyd canys ar yr uu noswaith gwiUodd wyth nen ddeg o for-iadi'on, y rhai oeddynt: yn y carchar, am gyHe, a Uua'r oedd y dyn ieuangc yn cau'r ystat'et!oedd i fynn daliasant et gati gymmeryd yr agoriadau oddi arno, a'L adael i'ei marw a chyn i'r son brawychus ymdaenu yn ddigono!, dHtangodd pump o honynt, mewn badau mor-Iadron, ft;; y tybid, y thai oeddyitt bob amser yn gwibio oddi amgytch. Ar y ISfcd o Dachwedd, 1712, wedi gwncuthur o lionoffy ho!l barottoadau bychah), danfonais fy ngiu'oen- gist i fwrdd y Nostra Senora, yr hoii oedd yn rhwym i Cadiz. Yr oedd y Hong i hwylio y nos honno, yr hon oedd yn yr angitorfa ynghylch tair miiidir o'r dref; Yiighylch saith o'r gloch yn y prydnawn, tra'r ocddwn yn eistedd gyda'm hen gyfaill a'm meistr, (laetli tfcngcyn attaf, a dywedodd fed y bad yn disgwyt wrthyf er vs banner aNNri-, a bod fy nghydymalth Mr. CoHius cisoes vn y Hong. Rhedais i'r ty am swpyn bycham oedd gennyf, cyminerais fy nghennad oddiwrth un neu ddan o'rteulu,ab)ysiaisi'r Hwythfa (quay); ond pan ddacthnm yt.o yr oedd y bad wedi myned, gan adae! gair y byddai i mieu gorddiwcs mewn anghorfa fecban, ynghyloh nuUdu- o'r dref; y1' oedd y tywyUwch yn dcchx'u, rhedais ar hyd glan y mor; a chefaisfelyr oeddwn yn ddychymmygu, olwg ar Y bad yn ebrwydd, gwacddaiscyn ucheled ag y gaUaswn; att.ebascmt hwy- than, a gosodasant fi mewn yn ddiocd; ond prin yr oeddyin wedi myned banner can!!ath oddiwrth y tit-, pan, wrth edrych oddi amgytch am fy nghyfaill Mr. Coitins, gwelais ei eisieu; a.'r pryd hwnnw y gwetais fy nghamsynied, canys yn He myned i'n bad ein hunain, yr hwn a welais yn awr gryn lawer o'j: blaen, yr oeddwn wedi myned i fad a berthynai i ?n o'r mor-tadron. Cynnygais neidio i'r nior, eithr fe'm Huddiwyd gan un o'r gwyr, yr b\vn a roddodd i mi ergyd ar fy mhen, neS oeddwii i tawr yn llwyr annheimladwy; a chefais wedi hynny iddynt hwy fy nghamsynied am un o'u gwyr en I hnnain, yr hwn a ddantbnasid i bryuu ihyw-beth yu y dref.

f nvr.sn v wrApwmATf.ift. '-11 Y Bremn WiHiam, o,,gofla(I-xi-iaetti ddedw,:dd, ö>,t,. taf! ein dy' !ed wlndwriaelhol; aramscr el I "I- etyn 1, !703 Y!-oedd yn l7i4MarwoiaethyFretunesAnn 1725 ——————— Breuin Sior 1. 1.76,2 A saitli iiilynedtl o i-yfel 17a2 Rh'fel a')' i\ meric 1793DechreH'r!'iiyfe!n.Ffnungc ISQaEtchanol o4(),U«),00' !8 t3 Go)-ptienhaf. wcdi ilelhun cryn Inwer ar y swm uchod, ond wcdi t:t!!t Hog yrmian yn y drysorfa honno, ni bydd y Hcihad oHd bychan iavm. A At (,y,fe;llion f< CÎia)'cdigion y di?ile(I(I(tr B(ii,ch,-dig Tito)i,(.zs FaonyR,—Da!'ncnais yn ddiweddar yn Seren Gomcr hysbysiad fod y Parch. T. Chafes wedi gorphen ei gcn< nadw) i yma, fe fyddat'n hoff iawn Ecnnyt' })c rhoddm )'hyw un o'i gydnabyddraeth ychydig hanes o'i fywyd a'i wetnidogaeth yn hplaethach nag a gafwyd, yu b{ndi4 faddcno't ymadawiad a'rbyd; canys j'liaid ei fod vn fuddiol i hrottcswyr crefydd glywpd fe! y mae cristion diamheuol yn cyfm'fbd a bt'cnhtn y dycht'ymadan. fe tyddai hefyd yn neilldnol hoff gennyf wybod bcth a;. wnaeth efe tuag at ifurno Cymdeithas y HIb!at); fe fyf ddai yn dda gennyf glywed mat Cymro oedd ci thad )n,; ond bydded i'r gwir gad ei ddywedyd yn !iyn a p)tdb peth am! ond os nid efe a'i dyfeisiodd, y mae yu de- byg-ol iawn mai beb ei gydweithiad ef nn b'tasai hi vn bodheddyw. C\Mf:0.

MARCHNADOEDD. C I'F -t r W I D F 4 F/), IfEO¡r/1N 11,4 r, (. Ti c Ti. 1 -1. Yr oedd yma gyftawnder o Wenith Lioegr y bors hwn, a daeth ychwaneg na 21,000 crynog- o Wenitk Tramot- i mewn yr wythnos tUwcddaf; cadwodd y 7o. renon o'r ddau fath, brisoedd dydd Unn diweddafvn gyfiawn, ond n:d oedd prynwyr i'r gwaeiion. Nid Hawer o Haidd Lloegr oedd yn y farch)!;)d, nc an) iivnnv yr oedd yn iiytracb yu ddrnttuch. Nid oedd end yc]:- ydig gyfnewidiad ymhnsoedd Rhyg, Ffa, a Phvs. Yr oedd y Ceit-ch goreu ynghyic't sw)tt y grynog yn ddrut- tach gwertbmd marwaidd oedd ar y canoUo)) a'r "waei< ? ion. Hadau Hin ac Et'nn gwyUtion am brisoedd yr wythnos ddiwcddaf. f Pi-isoctitt deráynadwy yr Yd, y C!wpnithcoch-4ts 72s) ('wcnit.))?wyn-68s 845 37s i 40s i!aidd(??-/e?)-32s i 37.s Urag-gwetw ( ??e? 6f)S 74s Ccirch -2]s i 27s elands- -24s i 30s Ffa ceft'ytau new. 35? i 38a Hen <):L "cef(vlan .7s i -)2s i 4U9 Hpnttac<)!.)mciiod42s i 4;M 11 cii ll,i. col,,)meio(i 42,?; i 4,?ii Pysntferwi 53s i 589 Pysllwydion-44a i 473 Pi-iseyfart(ilyi- YIIY?Z Ngh.lpnru y Grynog (Eight IViticliel ter Bushels). 7 I (<\VRn. Rhyg. Haidd Ceirc't s. d. s. <t. s.<t g d. Swydd Forg:I1Wf!: nit 00 330 22 & -——— (.t!\t-dd)n- 63 8 0 0 34 0 20 ? ——— tk-jtfn) 16G 4 0 011 8 J.S: (i ——— 7\ hertofi 750 0 0 38 0 26 « ——— t'rechciniog 84 9 64 0 36 1 2-1 0 ——— Faesyfcd 76 2 00 S6 0 J() 4- ———- Fvnwy 75 8 00 J64 0 0 ——— Dx-raidwyn 70 4 :18 5 M Q 39 8 ——— Aicirton SO 8 48 0 47 6 34 il ——-J''i!i!)t 2 41 00 ——— Ddiinbcch 79 2 0 0 43 3 27 0 "——— Citertiarfon 69 4 00 37 4 24 0' ———— Fc.i)- i&O 0 oo "2 0 20 0 I j Pi-is Peilli(iitt (Flour), y S'ticli(ii(I o 280 pmys. ? PcHiiindteg,- ()5si70sjEiiion,- 60si@59 I I .P<'Mj/ Ba/'ayn Llundain. Dydd M:)wrth dt\ve<!dafs;orchymynndd yr Ars:]. Mner ir dorth heel \I.iran (fjllarlern) wenitt* t ba)'h:nj :m) l'd.¡ .F'Mf'a!rM Siwgr GMMi<'M (Brown), Yu (<1 y cyfrtf a wnawd yr wytt)t)(\s a <)o-fynodd Tach. 9, < YIY £'3 12 4 Heb!:iwyrArdrFtha():U\vyd,ncusyd(!t'wthfth:.irei. drosgtwyddindiH)'ydah)['iwt'. i PriS.1J Cig, ]ii,iw-fwytt, y lUwm 0 Ci Eidion 4sOdi5s-M CigMnhnn'n 5s Od i 6s Od ¡ Cis:L!o- [y., Od i 7s ad CigT'yrcyr, !s,Od i 85 ad I UigUcn Us (Jdt Us. 1 Pris yr I10pys (Hops), YIl Soutltwark. i CYDAU (T:AGs). Kpnt-6t6si9t0s S:!ssex -6)0st8t0s Essex-7t0si9i0s I HANNER SACHAU (pocr¡:ET¡;) ii Kent (it los i lot log, St)sscx-610si 81 129 Farnham-12t OsiiSt ?' Pi-is y Lled-i-yii Leaden-hall. Crwyn Gwadnau (Biitts) 50 1 56 pwys yr un, 53d i 26(L ErctH, 27di2M. Gwirod-¡!;yOeithgrwyn CMcrcl!ar¡ts' Backs), 21d i 22d. Crwyn Uchafed (Di-essiizg Hides) 2Ud i 21d. Cerhyd-2;rwyH têg, 21d i 22d. Crwyn Lloi, 30 i 40 pwys, 3ld i 39d. ) Er<-itl, 50 t 70 pwys, 38di42d. Ht-cin, 70 i SO pwys, aid i 39d. Crwyn l\IÔrl:>i bYCh''f!' Greenland).. S8d i 40d. ErctH, mawnon, y dw sm, IgQs i 180s, Crwyn Cetfylau cytfeithiedig (tanned) .d i—d. I Pi-is y Gicei-,ytz Lluntltiin. ¡ s.d.) I MarchnadWh!tec))a;)pI56 I- St. James 5 9 ———— Clare 0 0 1 11 3 I Cyfartalwch 5 7g '-f ? Gwer y dref y cant 9 0 —— melyn Unss!a 81 Q —— gwyn Russ)a 84 g —— Sehon 0 Defnydd toddedi. 7(} 0 -———— garw 41 0 Grcrn!)s 2S 0 tUtytion da lO <r Scbon Co)fmn 114 0 ———Brychtyd 1H) q¡ ————' Mciya 98 ? Pris Canwyllau-?l.diau. 15 Od y ddws!l1. Ei-eHi. 1.1s Odyddwsin. :1 ABERTAWE: Argraphwyd a C))yhoeddwyd gan ? JENKiN, yn HEOL-Y-CAsiELL, i'rhwn ydymuuh- ? ? Hy'hy,;a:tI, a,; "danf,n ddidmul. De;-?n<r ?f.?.?M?M ?c ?:MMH g'<!H TVE?T?? ? C<?' ?' C?n< T?y?oR ? ?E?ru??, A'n. 5, ??R??CK ,S?c.?' fVE?e?v'B-sT?EEr; Ttft-. ?. ?/7?'E, 33, 7'YBE'r-sj'nE?' Clj1Ir. ill. JONES, 5, NEIYGA1'E-STREET, LLUND.lIN.. J SWANSEA: Printed and Pushed by D. JENJ{J: CASTLE-STREET, to whom Communications, post-paid, ;.tf requested to be addressed. ? O/Y/e/'s OMfj! ?/f?e;MeM:fH? rece?e? ? Me??f?. 7VE ?? fl and CO. ??a ??LOR ?? A?ro?, jVo. 5, ??P??? ?p?Rn, A'?:?f: ?'E-srKK?T; ?/ y. PF/?Y'E, 33, ??? SQU,4R, ??"?.JO?ES,5,?E??TB-srR??r,?0?"