Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
'i OL-YSGRIFEN. - ? 1
'i OL-YSGRIFEN. 1 Pi-ydt?,haitn Dydd.LIIE, R CIIER, TACH,23, ') Daeth iiythyr-god EUrnynaMd i'r ddinasy 'iOl'e hwn. Dywedir fed yr arian a gymmerwyd gan Uavoust, o Anandy Hamburgh, fra fu y ddinbs honno ym meddiant y Ffrangcod, i gael <pu hadferu. Hysbysir mown erthygi o Frank- furt: fod Dug WcHington wedi achwyu yn Paris ar ymosodiad:iu y Ffrangcod ar gymmeriad y fifytania¡d, o a.chos ysgafaeHad Washington. Ymddengys fed Unol Da!e!thau'r Americ rnewn angen ariau i ddwyn y rhyfel ymlaen i raddau du-fa\vr. Achwyn!r gan Mr. DaUas., Ysgnf-rag!aw newydd eu Trysorlys, fed am- pytchiadau'r L!ywodraeth yn gofyn ychwaneg o drysor nag a fyddai doeth i'w godi trwy dreth: uniongyrchol ar y bob! yn awr, ar fath yw'r < .tg m' amgylchiadau'r Liywodraeih, fel nas gellír cael benthyg y synmu angenrheidiol. Cynnygwyd y Ilawi,fwriad caiii y iiol yn Nhy Cynddrychiolwyr y bob! yn yr Americ, ar yr \ythfed ar hugam o'r mis diweddaf, gan un Mr. Fisk:— Hawnfwnadwyd ar fed i'r Eisteddfod ar Diroedd y Wiadwriaeth i gael eu hyBt'orddi i chwilio i'r buddioldeb o roddt i bob enciliwr cddiwrth y fyddm Frytanuidd, ira parhao y rbyfelhfrn, gant env 0'1' tir cyffredin, a bod i'r cyfryw euciiiwrdrigo ar yr unrhyw." DrWg gMnym fod y Ty wedi derbyn y cyn- nyg, acwedi cymmejadwyo'r mcsurgwarthus; yr oedd83 dros y cyunyg a 45 yu ei erbyn. Nid oes hysbystaeth ychwanegol wedi el dder- byn ynghyich ysgafaeliad Uongborth Sackert; yr ydys yn barnu yn gyHrpdin fod ymosodiad ar y lie hwunw yn cael ei fwriadu, a bod y Uwydd- iant dywededig yn cael ei ddisgwyl. Cynnwysir llythyr oddiwrth y Cadpen Mi!ne, c tong ei Fawrhydi y Bu!wark., yn L!ysar- graff lJeithiwyr, yn hysbysu ei fod ef wedi ysga- faelu yr herwiong Americaidd yr Harlequin o Portsmouth, o 10 mangnel a 115 o ddynion, ar y 23ain o'r mis diweddaf. Dyma wibhwyUad cyntaf yr herwicng uchod, yr hon sydd yn new- ydd, a.c yn dra chymhwys at wasanaeth ei Fawr- hydi. Nid oedd ond psdwar diWrnod oddi ar pan ddaeth allan i'r rnor. A 11,Vtl,4r aratt oddiwrth y Cadpen M'-Cu!- !ock., o long ei Fawrhydi'r Barrosa, a amsprwyd y 29ain o Fedi, yn rhoddi hanes ysgafaeliad Hong a. fog o'r Americ, yr Engineer o wyth mangne: a 25ain o wyr, ynghyd a, Hong araH, o 115 o duneUI, ac wyth o ddynioJl.
Advertising
) URDDIAD MR. J. EVANS, YIVG IVGMAPEL HEOL-AWST, CAERFYRDDIN. BYDDED hysbys i Gyfeillion y Gymdplthas AP Genhadaw!, fod Mr. J. EVANS, I!:ynt Astudiwr yn ATitROFA CA6RFYRDDi?f, i gapl ei nfi))duo i ho!t Waith y Wcinidogacth ar Ddydd lAU, yr 8fed o Fis RttAGFYR nes.if, !\GHAPEL HEOL-AwsT, CAEMYRonfN, cyn ci fynediad i LUTAKOO, yn ArtRicA, He y mae y Gymdeithas yn et nfon t bregethu yr Efcngyt. Patent jf!ledicines. J JOXATHAN HARRIS, PRINT-ER, BOOKSELLER, A- STA1'IONER, .11. DARK-GATE, CARMARTHEN, SEt,LSTHEFOLLOWlN6 ? Genuine Patent Medicines. ??°?' -DMo?c?. ? ?. ??ITCrKvcSrO?NT, '?.AntH)iUousPiUs 29 .J..J': Dr.GaU'sPiHi.i i a J?? A na!eptic PiUs ? 4 6 ??c?1?ysAntibHiousPi)!s ;.? 66 ?dho?d? ?"?? ??? ??HM?, ttttd CafMu?p' ?oH?. ,abold'. V ?taMeHal.am 18 0 ???dcM r s Batsam of Honey '"30 al'V,,On's Lozenges 10 ges 1 2 'fl.1.an' Essence of Coltsfoot 3 6 ?hsC??bot Lozenges 3K S?? Drops ?? ??l 1?! ?""?Ui-ops  t Q ?,s Balsam of Horehomd ?:: 1 6 ?? s approved Medicine .?. 2 6 ? ?"ca?MM?, De&:?, an? ?Ve?oM? DMOr?er?. en?nm'? BalmofGilead, FamHy bottles, H.13s.a.nd s??.a?ttdttto ? Q Muxham's Tincture of P;uvian Bark?? 3 6 ?'-Kymer's Nervous Tincture .1 6 petergent Pills 6 D""r '"S'i"h)'"y-s SoIai-Tincture 60 II Diseases incident to Females. 1-100p(-rps Female Pills 1 2 Alreish's Ditto 29 T,rowbridge Golden Pills 1 9 l'otiler "iji's Female Pills 29 6 For tlie Rlwumatism. Whitehead's Essence of Mustard 2 9 ""——— Mustard Pills i. o 9 C;umb,erland's BituminoS Fluid 2 Q? S''??? Pectoral Drops 1 6 ,jHemtM;atharttcTinr<))r? 4 0 Jackson's Tincture 1 2 .Essence of Jamaica "'12 J?enceofJamaicaGinger 2..9? and 4 6 Spitsbury's Dropf? ??''?Mc Com??M?. Dr. Solomon's Anti-impetigines ?? ??110 ?? CM?a?eotM Eruptions. ? Gow!, and? 's LT ottt- on ?.9?M 5 6 .Barctay's Ointment 1 9 Dr. Whpatiey.'s Ointment t o .Piy,e's Ointment 1 9 Venereal 4ffectiotts. Walker s Jesut. t's Drops 90 vakp's Pills 2 9 Leake'sPuhfyingDrops 2 9 Disorder. /'</M?OM??. Z)Mor<7er.<o ?'?r? .?y'??" ?. M. and 2 9 Radciiil ii Ehxir i o Godfrey's Cordial ??uire'sGrandElixir 10 ?senceofPeppermiut ?o ? JLro..tock?E!ixir a? Anderson'sScotsPiUs a "fish's Scots PiHs ?.. ""12 i aiby's Carminative ?" 19 ? DMor?e?q/'C?M-en. ?Chin?'s Worm Lozenges l?2<and 2 6 pass's Macnesia ? g Severn's Wor.n Tea 1 2 jMagnexia Lozenges, for Heartburn ? ? 1 2 '?? Qt SprM!M?, ?rUM?, ?OMH<fs, &c. -?s??. n B," 's ritish Oil I 1 9 ?Ph?icSnn«. MISCELLANEOUS. < tout's Du'???ht T Ink ?'" 1 2 "ooth p ble Ink i 6 0()t" POwd." various sorts I dwel,s Plaisters 1 0 Watt's Won??.M' ?? 1 2 MIl Juedl"; 1 ait's w or)n ei- 'Ile 1 ? '??C?L??? ?? ? S Lemon Acid 2 0 toMnges 1 '2 Hpnry'.sAromattcVlnega!' 39 lavender Lozenges, for Lowliess of Spirits ,0' 1 2 Hunt's Aperient Fami!yPit:s l g Barday'ii Asthmatic Candy j '2 Bath's Restorative or Strengthening Pills., 1 6 CbeitenhamSaIts 2 l Macassar OH, for the Growth of Hair < J' 3 g Marshalt's Universal Cerate, for Burns, Scalds. Ch I Ma<ns, &e. Hickman's Pil!s for the Stone and Gravel a 9 PurJand's Family Ceratf, for Burns, Scalds, &c. 1 g -"ngleton s Gotden Eye Ointment 3 o Ginger Lozenges tq PeppermintDitto 10 Dr. James's Feyef Powder 2 9 Roche's Embrocation for the Hoopins Cough 40 Kennedy's Corn P)aister 10 Newbery's Issue PIaister 1 0 ButchDrOp& 1 12 Steer's Paregoric Lozenges 1 o Refined, Liquorice 0 6 Hridges's Essence of Spruce q (; Atkin'sRatPaste 2 6 Hudson's B!eaching Liquid 28. and 3 0 BritishHerhTobacco 0 3 Rose, Cowslip, Violet, Paimyrene, J esså'mine, and Windsor Soaps. Ladies and GeKMfmeM's foc<cc<-j6oojM for 'j!Ae year 1815' co/HTMOM and extra. TVelsh and English Altnaiiacks, t;«r<oM$ sorts TO THE FREEHOLDERS OF THE t:O UÎvTY OF GLAMORGAIV. GENTLE)fEN, IN c6nsequénce of the death of your much respected Representative, Mr. WYNDHAM", I am induced, at the instance and request of many of my Friends, to oHermytetf to your notice. Shoutd I be fortunate enough to meet with your conndence and support, I pledge myself to an active, constant, and zea)«))s discharge of the duties that may attend the situation to the best of my abilities, and to use my utmost endeavours to promote the welfare and prosperity of the County. 1 have the honor to be, with great respect, Your faithful and obedient servant, Nov. 16,1814. BENJ. HALL. At R21tld-D(leilitiid Swydd Forganug. Fo-vEDI)IGION, 0 achos marwotaeth eich Cynddrychiolwr tra pharchus, Mr. WYNDHAM, fe'm tueddir i, ar annogaeth a deisynad !!awer o'm Cyfeillion, i gynnyg fy hun i'ch sylw. Os dedwydd ddigon a fyddaf i gae! cich ymddiried a'ch cynnorthwy, yr wyf yn ymrwymo fy hun i gyQawni dyled- swyddau'r sefy!!fa yn egnio], yn awyddus, a chyssoa, yn 01 cithaf fy ngatiu, a gwneuthur fy ngoreu t ddwyn ymlaen fuddaitwyddiantySir. Meddwyf yr anrhydedd i fod, gyda pharch mawr, Eichnyddlona'chgostyngedfgwasanaeth\vr, Tach. 16,1814. BENJ. HALL.
I '-ATEINCOHEBWYR.
I ATEINCOHEBWYR. Rhoddir !h; i I'cuan, ar G<-n. iii. 22. ac ar Ysbrydion a Dendith y Mammau, yn tuan. Dcrbynio! yw Awenyddiaeth Sion Uein ar Ddam. weintau pin cened!. Cr::r Cyhocddir Byr IIancs yr Hen Gymry, gan C. E. y cytle cyntaf. mae Bugei!ge:rdd Myfyr yn iei!yngu ymddangos!ad buan. Derbyniasom Ysgrtfen amryw-ie:thol J. D. I GORUCHWYLWYR. Caste!! Nedd David Thomas, S!opwr Cacrphilty Parch. J.Edmonds PenybontarOgwr D.B.Jones Uantrissent Walter Morgan Pontfaen Thos.Uewelyn, Postmaster Caerdydd Post.Omce Merthyr-Tydnt W. M. Davis, Postmaster Aberdare JohnBynon.PoBtmaster Caerfyrddin J. Evans, Arratfydd, &c. Uan<-ny John Roberts, Siopwr CaiitcJInewydd yn Emiyn Timothy Thomas Uandito Frederick Evans Ltanyrnddyfri D.R.Rees,Siopl9M Mangadoc Thomas Thomas Aberhonddu, G. North Cryghywel John Price, Postmaster Hwhtbrdd James Thomas Trefdraeth David Thomas Ahergwaun Henry Evans Arberth Parch: William Thomas Abery&twtth Pa:rch, John James Aberteif! Cateb Lewis Hanbedr pont Stephen Hugh Jones, Post-master Gtanywern-Ystrad David Richards Rhaiadr Edward Jones, Postmaster Amtwch parch. John Evans Bodcdern Owen WtHiams, Postmaster Caergybi Z. 4 Benjamin Jones Hanerchymedd Evan Thomas, Postmaster Brynsiengcyn W. Roberts Hangcfhi Richard Jones BanMr parch. Arthur Jones PwHhety Parch. Benjamin Jones Caci-narfon i.. z. R,ce Jones Tremadoc z Wini&m Wi!Hams Dunhych Tiios. Gee, Argtafr3-ctd, &ci Wrexham J. Painter, Uyfrwerthwr Hanrwst WiHiam Davies Ruthin John PhitHps, Llyfrwerthwr L!ar)goUen John Edwards Ba)a R, Sanderson,A rgraffydd DoigeHaH < Richard Jones, Argràtlydd Newtown Parch. John Jones MachynHfth Richard Jones L!anfyHin Edward Price Uanidtoes A be! Jones CasnewyddarWysc EvanLewis.Myfrwerthwr.a John Ti bbins, A-igraffydd Pontypoot Parch. EMenezer Jones Uundain Newton & Co. Warwick- Square; J: White. Fleet- strect; a M. Jones, No. 5, Newgate-Street. -1. ??????? Dydo Mawrth wythnbs t'r diweddaf, y ctaddwyd T. Wyndham, Ysw. yht medd-geU y teniu yn pglwys Sr< Brides Major; sefegtwys y ptwyf yn yr hwn y mac CasteH DiiijtaAreii; yroeddy!!iaws cynnuHedig o bob graddau yti ddtrfawr; rhbddwyd mi! o het-rwytnau sidan (hat4.itthdS) i'tv ddeiUatd ac erem ar yr acho*; yr oedd efe wedi cae! ei ethol wyth o weitliiati t fod yn ae!od o'r Sèttèddt dros Morganwg; dynidn o wahanol amgy!chiadatt a atarant yn fawrar ei ot; collddd ttodion yr amgylchoedd He'r oedd efe yh anneddu ymge!eddwr hynaws, a choltodd ereHt tnewh sefyllfaoedd uche! gyfaill tyner; ac yh neillduol galerir yn !ur am dano g7(ti y Fofeddiges ei weddw, ei fcrch brydweddol, yr honaetifedda riniveddati ei thad,a'i fab ynghytratth teUwng, yr Anrhyd. Windham Qnin. Gadawodd Mr. Wyndham yn ei ewyHys d:\veddaf dat btynyddol go he!%eth t'w hoU hen wasanaethyddion fTydd!on< B<tach cawsom ychydig hysbysiaeth swyddot o'r gynnad!edd rhwng Dirprwywyr yr UnOf Dateithan a PhrydMn Fawr, o Bapuraur Amcnc, y rhaia hysbys. nt nad 'oedd gobaitha!'n heddwchy ar y pryd yr amser- hyhny yn y mis Aw:t, a'n bod wqdi caet hysbysiaeth diweddar tbdygynnadiedd yn myned_irhagdd; ac felly er fod y papui-au uchod yn dattHnio rhai o'r pyjigciau yug- hytch y'hatycynnadieddn-, ettonis;gai!ant ein hyti- orddi ynghy!ch ansawdd y gynnadledd ya awi. .CY4RFOD YNG NGWESTY'R PYLE. Cynna!iwyd cyfarfbdtra tUosog a cbyfhtb! o Fone- ddigtod Swydd Forganwg, dydd Unn diweddaf, yn gail. !yno! i hysbysiad b!aenoto), i'r diben i ethoi C\n- ddrychiotwr yn y Seneddr, yn He T. Wyndham, Ysw. tt'engedtg. Amtygwyd diben ycyfarfodyn y du!! arferol, gan yr Anrhydeddtts Wm. Booth Grey, y Sirydd. T(na cyfododd Mr. Brnce, o'r Dytfryn Aberdal', ac wedi gwneuthnr o hono rai syiwadau rhagymadroddoi, efeaehwodd Benjamin HaH, Ysw. fet gwr addas i gydddrychioli'r sir hon yn y Seneddr yn !!e eu cyn- ddrychiolwr hybarch diwed(!.n'; cefnogwyd y cynnyg gah arat! o gyfèillion Mr. HaH. tVedt hynny annerchwyd y cyfarfbd gan Mr. Hum- phreys, ag araeth (ha bywiog; y<- hwn a ddywcdodd nad oedd gan Mr. Halt ddhn meddiannau yn swydd Forganwg; end ei fod yn Berchenog Gweithiau Glo Hedhctaethyn swydd Fynwy, Hwyddianty that oedd wrthWyneboliWeithiahGto swydd Forganwg, ac am ¡ yr oedd efe yngobeithionafnasai raid i Rydd- ddeiliaid Morganwg i fyned i ddHFeithweh s-.vydd Fynwy t ge:sio Cynddrychioiwr; efe a derfynodd ei araeth trwy enwi Syf Joha Nichois, fet gwr addas i Ianw He y diweddarhybarch, Gynddrychiolwl'; ond m chefnogodd neb y cynnyg. Yna cyfadodd MI'. JO(IM, o Gaste!! Fonmon, ac wedi aracth fer, .efe a Jenner, Ysw. o Gastell Wenfbe, te! gwr tra theitwng i fod yn aeH)d dros y sh-, Cefnogwyd ei gynnyg gan Mr. Rons o Cwrt yr AUa. 8Vf di liyiiiiy daeth Mr. Ha)t ymtaen, ac wedi canmol- taeth bywiog aryr Aelod diweddaF, Mr Wyndham, efe a gynnygodd ei wasanaeth i'r cyfatfod; a sylwodd mai gwir oedd ei fod efheb feddtannan yn y sir hon, ond yr oedd efe wedi bod yn hir yn chwilio am dreftadaeth (estate) i'w bryHu yn swydd Forganwg; nid oedd wedi bodynUwyddiannushydyma,ond yr oedd yn gobei- thioy byddai cyn hir; mewh attebiad i'r cyfeiriad a wnawd at ei waith ef yn llefaru a rhoddi ei !ais yn y Seneddr, yn o byn y deisytiad a ddanfonwyd gan Bet. chenogion gweithiau gto yn swydd Forganwg, i'r diben i'w gosod yn yr un amgylchiadau a'r thai hynny yn twydd Fynwy; efe a geisiodd gcnnad i fynegu, y buasai budd y dynion hynny a osodasant symman mawrion o arian trwy ymddiried mewn gweithred o eiddo'r Sene- ddr, i gael ei ddrygu i raddau peU trwy hynny, o hei- wydd pa ham yr oedd efe yn rhwym o gydwybod i Wtthwynebu'r dcisyftad. Yna efe a lefarodd yn y moddmwyafparchus am ei wrOitvynebwr, Mr. Jcnner, a'r hwn yr oedd efe wedi bod yn hir gyfrinachot, ac yr oedd yn gobeitino na byddai'r gwrthwynebiad hwn '\n rhwystr i'w cyfei!!garwch o hyn attan; ac efe ymrwym- odd, os byddai i'r cyfarfbd ei ystyried ef yn wr addas i gynddrychioti'rsh'yn y Seneddr, y byddai iddo eu gwasanaethn yn n'yddlon, hyd eithaf ei aHn, ac ha byddai i un lies priod&i iddo ei hun i'w rwystro ddwyh ymiaen fudd a. Uwyddiant y sir hon. Wedi hynny efe a ymneiUduodd yngliaiiol arwyddion cymmeradwyaeth cy<fredin. I Nid oedd Mr. Jenner yn wyddfodol yn y cyfarfod. WediymneiUduad Mr. Ha!anneMhwyd y cyfarfod gan Mr. Maggridgc, meu'n <uaeth faith ac hyawdt, o du Mr. Jenner; ac ymhUth pethau erei)!, dywcdodd ei fod yn gobeithio y byddai i .Rydd-ddeiiiaid Mor- ganwgiamiygn cymmaint o ysbryd anymddibyniaeth trwy efelychn angratnt Rhydd-ddeiiiad swydd Cacr. loyw, a danfon Mr. Jenner i'rSeneddr yn ddidraot iddo ei hnn. Dywedodd y Dr. Hunt, ar ran Ymddh-iedolwyr (1'rusÜ?es) Treftadacth Mmgam,eubod yn ymroddi bod yn amh!eidgar hyd oni wypid mcddwl y cyfarfod hwnnw. Annerchwyd y ryfarfodgan Mr. L!ewe]yn, o Pen- Hergare, trwy fynegny dytasai eu cynddrychiolwr fed yn Wr Bonheddig o berchen meddiant ac awdurdodyn y sir, yn ddyn ienangc o anian fywiog; yr oeddid Wed i ceisioganddo ef ei hun t sefyll i fynu, ond yr oedd efe yn tehnio gormodd o wendidan hen oedran ac afiechyd, pe amgen m bnasai yn en hannerch yn y modd hyn, ond ymddangosai yn en mysg fel ymgeisydd, i ymofyn eu cynnorthwy; derbyniwyd ei araeth gan y ddwy blaid gyda mawr gymmeradwyaeth. Dywedodd y Parch. Mr. Hardrng, yn enw Mr. Wmdham Quin, y bnasai iddo ef ymddwyn yn gyfat- tebol i gyttundeb y cyfarfod. I. Yna galwyd am ddyrchanad dwylaw, ac wedi cilio i'r tu ot i'r gwest-dy, datganwyd fod y rhan amtafo dn Mr. Jenner; sef 55i41. Ar hyn galwodd Mr. Hait am gael Hais hoU etitotyddion y sir, yr byn a ganiatawyd gan y sirydd. Yr ydym yn ctywed fod y Perchenogion thoedd he!aeth ag ocddynt amhteidiol yn y cyfarfod, wedi am!ygu en bod o btaid Mr. Half, wedi hynny. Yr ydym yn deall fod un o'n gw:adwyr, Mr. J. Evan<! gynt Myfyriwr yH Atlii-ofa Caerfyrddin, dan arolyg- iaeth y Parch. D. Peter, yn bwriadmnyned cyn hn ir Annc igyhoeddi gair y bywyd t drigoUon cysgod ang- an. Dymunem Iwydd mawr arno yn ei ymdrechiadatt i efe:)gy!eiddio preswyjwyr parthau tywyU y ddaear. Dywenydd gennyw g!ywed fod Cymrn yn dra cleffi'ous o'rdiwedd,acyncgnioHgynawnteirhan mewn ach- osion cenhasdo!. Mr. Evans, yw'r Cymro cyntaf a wyddomni am.dano, movvn amseroedd diweddar, ag sydd wedt ymroddi i'r gwaith nefolaidd hwn.Gwel Hysbysiad, Digwyddodd dam,aiu'brnddaidd,. ar hwyr y dydd Liundiwcdditf, geri!aw Ciydach, ofewn ýrhydig tiH-. diroedd ilr dreflionz i diroedd i'r drefhon.i wr bonheddigo'r enw James, ym. deithydd dros Ambrose a'i Gymdeithas, Brysto; braw- yehodd ei geffyi gerUaw ctogwyn, arian y camtas (canal) dros yr hwn y neidtodd yranifan, a bn farw yn y ian, Yr oedd Mi. James dm] y ceSyt ac nn o'i giinian wedi torr:; ctywyd ei riddfanan gan ddyn ag oedd ynmyned heibio, yr hwn trwy gynnorthwy ereiU a ddaethent vn fuan wedi hynny t'r!tp,a'icymmerodd i d9 Mr. Arthnr geritaw Clydacll,lle ymaeefeYI1 awr mewnífordd deg i wetta. Gaiarus gennym fynegn fod saith o ddyn?on wedi colli ei bywydau ar draeth Aberairon.swydd Abertein, dvdd Mercher yr 16eg o'r mis hwn; yr oeddynt wedi bod attan ar y mor trwy'r nos yn pysgotta am ysgad.n., cyf- ododd ystonn ddychryniiyd ar y mor, ac with gei5io dytod i dn-, soddodd eu bad, a tliren,.(Iiks-uxW yn y dyfroedd. Yr ydym yn dea!l wrth yr atteb a roddodd Canghel!- awr y Trysor!ys i Mr. Whitbread yn ]S!hy'r Cynredin nos lau, fod Gweiuidogion ci Fawrhydt yn bwriadu parhau drcth ar feddiant (property tax) os bydd i'r am- gytcbiadau y rhai a aiwent am ei sefydiiad cyntaf i barhan'r sef achosion y rhyfet; pe amgen y mai'r dreth honcc i ddarfod yn EbriU Hesaft ,&r y 17eg o'r mis diweddaf, esgorodd gwraig Joseph Moriey, yn HuU, ar ei nawfed ptentyn; yt- oedd ei wraiggynfafefwedi cm'l gl o btant, ac y mae 12 o bounty n awr yugwa.¡etI11 4r(kuiul NM Mdd! ond.ychydig yn Sah' Caerfyr- dd:H yr wythnos ddtweddaf; gwerthwyd y brctsioM ?m.briso.edd da, ood.id ocdd bryn?vy! t'r t-h?i. cnlion; goi?g waei oedd ar atnry ce?yinu, a'r pryHwyr yn dra ,gol-v.g waci o Ldd ar "ffair y ceff3,laii, alr pi-yiiw?r yn di-a DyddSul y 6fed o'r mis hwn, wedt'r wcddi bryd? ua'[)ol, dosbartiiodd p!wyfo)ion Llallfachrethj swydd Fetriphydd, t8 o Fibtau, .SO o Destamentau, o0 o.Iyf). au'r W cdcl¡GyffrcdJu, o 100 o iyfrau syiituu, oIl yc yr iaith Gyn'Ù;eig;, y rha; a dderbyniasent gan y Gymdei- thas i hetnethu Gwybodaeth GristianogoJ. Y mae'r Gyntdeithas uchpd wedt dosbartim rhwng yr 8fed o Ebhii, 1813, a'r Slain o Ebn! 1814, y eyhoeddiadau o-efyddo: cantynot:—Btb!an, 2.5,7(3.5; Testamentnu NewyddictnaSa!)nan,4;314; Liyftatt'rWeddi Gyffte din, 49,310; Traethiadau bychain yn banner rhwym &c. 488,3t0. Y cwbt oU yn 6q7,rZ7 o !yfran a Thrae- thiadan, y rhai a dneddant i oieuo deaMdwnaethau a gwelri mOesau dynoh'yw.
IAt ?!rg-r?/t!ftdy?? 6'er?t…
At ?!rg-r?/t!ftdy?? 6'er?t Gohll'l'. I M6. GoMEn,—Gan ci bod yn dpbygy bydd deisyf. iadan'r Pabyddion ynghy!ch e:! rhyddfreinmd, gael eu hystyried yn eisteddfod nesaf y Seneddr, tra dvmuno! gennyf fyddai gwybod barn gwyr Eghvvsig ae Ym- neillduwyr. gwyöodlig ynghytch y dywededig rydd. f'einiad; aci'rdib6n t ddechreu ar bwngc a ystyrir genyf fi {) fawr pwys goddefwelt i'r syiwadau cantyno! i Vtnddangos yti lied t'nan yn eich Newyddiadnr. O'm rhan (y ht:n yr wyf yn YmneHtdnwr odd: w)th yrEghvys scfydlcdig: ondmdpherwydd fy mod yn meddwl niai dynion anrasot yw ho!l adodan'I' cymmun. deb hwnnw, dichon fod dynion mwy diras yn perthvn i'r corlf o bobt ag y meddwyi' H yr anrhydedd b fod \n perthyn iddo; ac nid wyfyn cyl'i,ie eoci ei-e(vd(i v saw! a ymneiildnant, neu a beidiant ynineHIdnu, yn UMig er mwyn bod yn gadwedig, nen ddiangc ihag unern, yn sy:t'aenedfg ar ddim amgpn nag hunan Ics; eithr getwu- ar Gr:stianog!on i ymwadu a hwy en hnnain. Drach- efn, er fy mod yn ymnetUduo oddi wrth grefvdd set\d- tddig y deyrnas, yr wyf yh caru cyft-eithiaufy ngwfad, nid wyf yn ymneHJduo bddt with frllrf-ly'odraeth Prydain, ondyndwynsct drosto, a ti.ros deymasiad teulu Brunswtck; ms gaUwn aiw un dyn yn frawd na goddefneb yn yt nn cymmundeb a mi a fyddai eh 'not i hyn, o herwydd y byddai hynny yc wrthwynch i wir grefydd, yrhonsyddyn ein rhwymo i anrhydeddn'r Brenin, (crna byddai pob peth yn y Uywodraeth with fy modd; canys, pabtydy mtmwyd <furf-!ywod)npth a fyddai wt th fbdd pawb P) ac yn ddinystriot o hedd. wcha.uonyddwch cartrefb!, ac feity yn dystrywio dwv !ecii y gyfraith. Ymneillduafoddi wrth yr egtwys pan na fyddwyf yn cydweted a hi, o herwydd tv mod yn ystyned Ctist, ac nfd dyn, ncu ddynion, yn ben mewn oefydd, ac iddo efyr wyfattebol am fy ymdthgiadau crefyddo), acnidiaraH. FerdinRsydd hen acted o gymdeitha.s fydolyr wyfatteboi i'r Swyddogidn gw¡ad ot am fyymddygiad, o herwyddymaent o ddwyfo) o.sodiad, a phe na byddai hynny yn eg!ur, dengvs I rheswni a nattur pethau fod y cyfryw ufydd-dod yn anhebgor. Tra byddo dyn yn aelod gymmeraclwy o'r wtadwr- iaeth, yn rhbddi eiddo Cesar i Cesar, ni ddyiid ei erhd am roddi eiddo Duw i Dduw, neu addoli ei Greawdwr yn 01 cyfarwyddiadau ei gydwybod. Gwrthwyneboti anian Cristianogaeth yw eriedigaeth. Y mae hwn yn cydweddu yn weti a chrefydd Mahomet, yr hwn a fynai argraphu'r Atcoran ar ymenyddiau'r bobl a chatnau ei feirch at fog; ni'th raid i grefydd y Testament ;Newydd with fi!wyr at fog yn He aposto!ion, hidoedd ¡iÜ"au ptan- wyr cyntaf Cristianogaeth gnawde!, ond nerthoi l; ity DdlllV (ac nid trwy garcharan.dirwyau, a'r cyffeiyb) i dynnu cestyll i'rHawc,aci ddiw'r'eiddio eiiiinafidoliaftit ac anghrtstiaeth. Y mae erlèdigeth mor an{nddiof ag yw yn wrthnn, o blegid nt ddlchon dirwyo, carcha! u, nenddryitio esgyrn gwr fed o t'wy lies i gyfncwid ei fcddwi, nag y dichon traethawd ar Seryddiaeth, nen ryw bwngc ara!), rwyrm) esgyrn briw. Fft-ewyti h- corph, end rhesymau i'r meddw!, ac os Ba ellir ennil! hoetic i'r ffydd trwyresymau teg, gadawcr Yl' adios rhyngddoefa'iWheuthurwr. Can fy mod yn credu fod pawb yri attebol i B'dnwvn !:nig am et: hymddygtadau crefyddo!, y mae yn cantvn nad yw ofynoU'rswyddog gwtadol ymyracth ymheHach a chrefyd na gbfatu fod ganddo un a'l diogeta ef ei hun yn y duvedd, ac i ddiogein pawb yn y rhydd ymat'fer- iad o'u crefydd eu hunain. Yr wyf yn gwybod fod hwn wedi bod yn destun dadieugar, os nad yw fetty gah ra.i yn awr. Gwrthddadteuwyd, pe byddai i bawb ddewis erefydd iddynt eu hunain, byddai'r cref. yddan.cyn liosoced a dynton yn y byd, a byddai Uawer i gam.ddefnyddio eu rhydd-did." OHd, a gadae! fod hynny yn wir, nid yw yn mitwi'to yn erbyn thydd.did crefyddoi, o herwydd y mae nawer yn camarfer pob braint a th! ugaredd y defnydd mwyaf a wna rhat a'M Hygatd, eu c!nsttau, a'u dwylaw, yw dwyn ymtaen eu hamcanion yspeilgar a!lofmddt0g,ond atht-a\\iaeth dra gwi-tlii-,n -,ic atiactl fyddai haeruy dy)id difuddiopawb o ddefnydd eu liygaid a'u dwylaw, rhag iddynt eu cam- ddefnyddio. Gadawn y pethau a berthynant t Farnwr yr hot! ddaear iddb ef, a gwhetrcy6awndei- aphawb yn yr amser cymmeradwy. Haerwyd ganereii! o amdditf- ynwyr pabyddiaeth ac criedigaeth, nad yw pawb yn gymhwys i farnu mewn achosioh crefyddot, o berwydd byjda a gwendid eu cynneddfau." Digon o atteb i hyn yw, fod pob dyn ag sydd gymbwys i fbd yn g'tefyddc! yn gymhwys t farnu drosto ei hKn; nid oes modd bod yn grefyddollleb gydsyniad y meddwl; cyfaddaswyd pethau angenrneidiot yr oruchwiUaeth et'engylaidd at amgy!chiadau rhai byâtain mewn am- gyfFredion; derbyniwyd yr efengyi gynt gan ýsgubion y byd, tra yr oedd y dysgedig trity d,(IQethineb, hi--b adna- bod Duw, gan hyny y mae pob dyn agsyddynddigon call i fod yn g!"f)'ddoI yn ddigon call i fsirnu drosto ei hnn. Peth aHghydweddol ag anian ct-istianogaeth yw gofyn, A ldredodd y pejanietljiaid ;li cyn rhoddi der- byniad idd'. Mewn gair, He byddo rhydd-did' yl10 y mae crefydd, neh o teiaf, ofer fyddai chwi!io am wir grefydd He nad oes rydd-did. Dichon eriedigaeth wneuthur thagrithwyr, ond rhydd-did yn. umg a ddwg alian wif gristianogion. I Y mae graddau mewn rhydd-did crefyddo!. Haerir gan rai fod dyn mown meddiant perfTaith o rydd-did crefyddo!, tra y goddcfir iddo addoH Duw yn y duU y mynno, heb ganiattau i neb ei ddrygu, er ei fod yn cae! eigauad a!!aH o freintiau gwladot, oachos ei grefydd, y rhai a ai!ent fud o elw iddo, ac o fudd i'w deuln. Yr wyf yn addef gyda dioJchgarwcn a chymmodlonedd i raddau dirfawr, fod ihannau pennaf rhydd-did yn gyn- nwysedig yn hyn. Ond tra gwrthun fyd()ai dywedyd tod peiff;iith ryddid yn gynnwysed:g yn hyn. Pwy bynnag a gauir a!!an ihag mwynhau unrhyw fraint w!adot ar gyfrifei ddunadau C!cfyddoi,syddyn dieddef gradd o eriedigaeth cyfatteboi i faintiot'r t'ra.nt a wrth. odir iddo, o herwydd ei anghydfrUi'fid a chrefydd sefydledig ei wlad. Ymddengys hyn yn egtur pun ys- tyriom beth yw er!edigaeth. Nid difreiniad o bfthau ysbrydo), neu gymdeithas rhwng yr enaid a Duw ydyw, yr oedd y rhai a ddioddefasant fwyaf o erledig- aetha:t yn mwynhau o gyssHron ysbrydo! i'w hencidtan/ i raddau anfynegol. Nid yw yngaMH erldigaetb, er ei j <TyMugrwydd, t gadw't €naid rhag y mwyniant o yra- deithasa Dnw. Gan liyjiiiv..pertl;yiiol i gyf!p)t<;jetzua brcintlan cot-iforot a thYmhoI. yc. nQIg yw Priedigaetli. Y.gi-adtlaii perffeithiaf o honi yw pcpitydio ac at teithio'r corph yn raddot nes byddo farw. Tynerach erledigcth olaweroedd carcharn't-.corph drqs ychydig, a (hod; dh-wyaa o achos anghydtMnd, a Inwy goidefol fvth. yw methucactswyddan o e!w, trafyddo rhydd-did pe'. ffaith )hewn ystyriaethim eteiJ} yn t-8el e! ondrhaidnddeffod y collediad !!e:af 0 aclws crefvd(i yn radd o erlcdigaeth, pe na byddai oy,,i ceinic," ilwyddyn, ac y mae'r ystyriaeth o': .gwarth a defiir ¡Ù a?ghydffur?wyr, yn y modd hyn, yn fwy poenus i'r meddw!, nag yw'r eriedtgapth yn gated. LI'w (z,.¡uw, j
FFEIRIAU CYMRU YM 111IS RHAGFYR,
FFEIRIAU CYMRU YM 111IS RHAGFYR, Sw!fdd ForganU'g,-Cael'dydd, Penrhyn, a Pen)-ity Lh)n,l'2.. SU!Jäd G(ie):fy)-ddii?.-Liande tl,zn, P6: Llandile.- fawr, a. TYg'wynt.ar-Dat Hun, 19; Llanon, LHH), 1;¿ Penybont,L!un,5.. Bc;?J A r b ert h Lliin, 12 Suydd .BcH/o.—Arbc-rth,L!itn, 12 Dinbvrh, Unn, ,'). 12; LI<inrhystyd, Ian, \2; Llauårth, Merchcr, Î; Uan- wnnen, Mawrti), 13. Sitlydd Prccheini(}g,Qcfynno, Unn, .5; Llailfwir J"luaUt, Mawrtb,6; Llan.ynyd, I¡¡u, ,1" M-' 'fa/garth, Sa(hyrn,3; Trècastell, Mcrcher, 14. St<dd F«esy!cd.-C¡¡stell.l'alil1, lan, 15; Preste¡gL Lititi,.12; Rilaia(Irgwy, Silci-,vi-ii, 3. SM'tM Gtvenpt 2;): -LiatdyUin, lan, 8 Trefnewydd, Gwenct, 16. a. Har]pch Hnn.12; Corweb, Mawrtl;, 20 j DoJge1!clI, G.yener, 1(;. Swydd Ftllnt-Llandwy, hn, 15; Newnnarket, S&d. wrn, 10; Penylac, I\Iercher, 2.1., Mprcber, Gresford,Llun, 5; Li,anrwst, trul1; 12, a l\lawrth, .v; Yspytti-Ifcn, Gwener, 9. .S'tfydd Gaemwjuu.Bettw3, Sadwrn, S; Cacrnárföl!, Hun, .5 SW!Jdd Fôn.-4berfraw, Lh)n, 12; BeaumaMs, LIen, 19.
Family Notices
I 1 ESGORODD, Ar y lOfpd o'r mis hwn, gerHaw L!ane!tv, b0neddi"cs R. T. Nevill, "sw,ain, ar fcrch. Dydd Hun wythnus H' Mr. Da' !<;s !oLano!)y, ar ferch: acnr yrun d\dd, ya gwratg Mr. Siayne, p&bytid, .d- fetch. PR!OUOUU, .Ar y lOfcdo'rmis n C-ortitoti, Ann, uH fcrch Mh M. IV i !'I ddan ym l\Iorgapwg, Y Parch. o hi-;I)istofk, swvdd Flint.' âg Elzí1, nnig f'erch Syr Nathauiei C.'nnant, Unndatn. Edward Foster, Ygwain,() St. Croix, a Mbs R Shep- herd, o Wrexham. Yn Eg!wys Liai)fae,.R, gan y Pn < Mi-. Thomas, Mr. Leosmd Wapshot, a AUss Crossi:¡¡.;uam. 13U FAP..W, Nos Sul dl?cddaf, Mrs. Thotnas?wr?. Mr. W:iam Thomas, ?ynt o'r Duke Wdham, get-ttaw y Fmchnad. vu y dref ho:). gei-lla w y FiAi-61iiiad,,vii Dydd Mawrth diweddaf; Mr. G. Rees, mab Mr. George Rees. o Hcot yGettr,yn y' ?jiethon. Ar yrun dydd, pientyn bychau Cadpen SIowcambc o'r dref hoh. Yn y Bath, J. J. Foothcad, Y<:w. g)'llt o Hampstedd chwerh-diwrnod cyn ei farwoiaeth yrbedd wedi pttodt boiie(icii,-es ipnan:fc< Yn ddiweddai- yn Bath, yn y 67ain m!wvdd o'i oed- ran, y Parch. Thomas Here, P('ry;10r Buticombe, ac Ut) o Ynhlon ei Fawrhydi Yhs:w:ad Yr Hat'. Fc't giii- wyd YnchasteH LIwcl«'I'¡ yn ysirhon. Yr oedd yn ysolhaig prodig yn y Groeg, Uadin, a'r Gym'-aex. Fel duwinydd, yr.oedd yn iawn-tiyddiTt'r cafth; fp: Ynad; yr oedd yn fywiog, medt )ts, a didnedd, ac ft t aelod 0 ¡.rvmdeithas, '\+ oedd yn haehbhusa Sirio!,ac nid oedd ryth mor ddedwydd a p'hun fediai \Vueuthur ereu! tnor sihOt a dcdwydd ag ynten.
Ii,TO-XG-N' ENVY D i) I I
i,TO-XG-N' ENVY D i) I ABEITTAIVE Swansea Trader, ?M? H!)\tnb)c; Fancy, O'Donnc!); Fortt:t.p, \Vii. í, liams.o Fryto; Good Intent, Lunce'y, o Barn- stnp!f; Pf-cvidence P;iciet, Lf'ni',0 GIocesfpr; Venu.s, Davtcs,o Newport, amrywiaêthall; Ann, Hat!, o Ply. niooth, itaiarn. lIIYllediaid' Friends, Jenkms, i Frysto; Narossns, WiHiams.iLnnftain, amrywiaethau; Leach, GriHiths; Litty, RhtRths, t C,m1igan; Atnelia. Cout-h; Geore & Ann.Carkeek; Susannah, Miner; Mai-y, Rees,iSai!.t Ives; Jane,Sandeomb, i Piyaionth; Joker, Thomas; Neptune, Le Gros.ijeispy; Britannia,WtntM'J; An)). Haits; Fanny &: Elizâbcth, Penf.orwood, i Biderbrd. Affia-nce, Godwm Fame, Lodge; Providence Packet, I..ong, Gfoncester; Atitient Briton, Long; i M.nehead; Mary, Hnsband, i Gwcck; Good Intent, Lanncey. i Barnstapie; Forttihe, Husking, tPenzance; New f!U-I gnstine, MuHowney, i Dunga! an Fannv. O'Doaaid, i Gaiway, Active, Penhorwood, i Cork, glo. BROS V r, AVYTItNOS GANLYNO-L. t: «j -3 ,r 2 h -r fe s i> c „ 5 „ • is c ■ £ £ • ??.???s? ?!L?f??. i £ « C- i. a 2 >. S- CYDMAU. 'J???i?. '??H.?EJ?J?gQ?g' ?' >. D 3 M & =■ S J £ 'i = £ ib5 j" 5 Ja 5 =( n # 1. I > s "¡ j; ;¡¡.o- 5 B* I CB «C 31 £ r-, QJ o !vu <a i Y r TA(NWEDD. A. M. A. 1\1; A. M.A. M.IA. M.A. M. 4. M.A. M. A. N. A. M. Sadwrn 26 4 7 4 42 5 1 5 42 &6 12 6 42 7 42 8 22 9 HI 9 39 Sui 27 5 15 5 So 6 0 6 3°11 7 0 7 30 8 30 9 10 10 0'10 20 Uuo 28 6 ?6 18 6 48 7 18 7 48 8 18 9 18 9 5?'l On 18 Mawrth 2916 51 7 6 1 36 8 6 8 36 9 6)0 610 4?1 3611 56 Mercher 30 7 39 5? 8 24 8 54 6? 9 24 9 54 10 54)1 341!?4 f2 4.4 lau -HHAG. t 8 27 8 4? 9 1?9 4?)0 1?10 4?)t 42'? ? 1 12.1 33 Gwener R 9 16 1 9 SOIO 010 3811 011 3012 30 1 10 1 2 0; 20 PENLLASW'R AIOR§YN MHOHTHLADDOEDD A PHRIF ABEROROD CYMRU.
IIMARCHNADOEDD CARTREPOL.…
MARCHNADOEDD CARTREPOL. ) .ARERTAWE.-Uwenith, 7'3s.2d. liaidd,, 32s.S< Ceirch, 248. Oll. Y gq.nog. ABF.RY5TW'fTH.-Gwenith,7'k' llitcltl, 40,-1. Ceiidt, Ymcnyn,ls3d.yp\tys,t8wus. Bp.ysto. —s. i 84s. H<tt<)d, 2:;s. t 26. Ceuch, ?4t.. t 3os. y rynog. PeiUhÜd teg, 67s. i 7S- ac Kit.oti, 59S. } 6Ps. y saehatd. Us. 5d. i Us. 9d. y 70pwy' Hmdd, 5s. 6d. t 6s. t)d < y 60 pwys. Ceirch, 3s. 7d. ( 3s. 8d. y :j,, pv.ys, Pys at ferwi, 50s. od. i 5M. Od.. grynog. PeM!iatd t{'g, 55s. Od. t 56s. Cd. ac Enion, OCs. (Td. i OOs. od. y $80 pwys. Ffa, 40s. <)d. i 46&. vJ, y gtyncg. Bmg, Us. 6d. 11H. 9d. y 9gatwya.