Seren Gomer

At Argraphiad!Jd, -it Gomet. .1HR. Go'nBR,—Pa dysgai Anwybodaeth i gadw ei Iq t)vd<k'i rhyw obanh am ei ddiwygiad, OKd pan i'yddo ignoramus yn fhlgio nod yn sthraw, ac haerUugrwydd vn chwernrvch t'ael ei yxtyned yn hyfforddwr caruaidd, gi-esivnol raid fod llHlgykhiad yr hyebrddiedig, oddi- ge'th i tjKiigywUydd-dj'n gael ci di-oi o' swydd yn t'uan. JDyiai'r dyBK):i ag ydynt wedi treulio y than fwyaf o'u i)amser dan y ge:-wyu b'.vyHo gronyn cyn troi yn icir- Niaid ar v/aith en cymulydogion. Ychydig feddyliais -wrth ddant'&n fy syhvadau diweddar ar cvfen%u Seí;;lllg, i argraS-dv Sereu Gomer, y buasai' Cyh&nddwr a m.nnau yMteHyHgncerydd am eu hys- grii'ennH a'u cyhoeddt; y bttasai'r cyntaf yn cael ei :fnf yn dd}:1 didda!, a Munnan yn \\r o cgwyddodoa tc:iysg!.yd; pebuasaFr tman anwybodus,,Bt-noni, yn mdd o fcueddlgrwydd, a.c wedi :r yc1¡ydig oibesan cyn'rcd'n, odia y bnasai i,ljo ddyw- edyd am y Cyhoeddwr, yr wyfyn of.u nà,â oes mwy o ddal arnoch nag ar din dyn bach!' hcb nn rheswm dros hynny, end yn unig ei fed w'cdi proifessu ei ynuyniad wrth heddyc!)!ondeb a cha:Lnd, ac wedi hynny yn cyhoeddi'r sytwadan dywededig ar enwan Seisnig, megis pe bnasai hynny yn anghyssondeb o'r mwyaf; ond yr wyf yn hydern na chentydd neb y gwrthuni o hynny end Benoni gwirion ei !'nn a'i dyiwyth. Nid wyfyn ei feio am amiygn eifeddw!, os oedd yn tybied fbdfyyssnfo dneddderfysg!yd, ond dy]asai gwr ag syd<! yn n")!g-!o bod mor wrthwyncbol i derfysg ac N m- ymi'yson, ac yn acMcswr mor ysgryth:ol i ganad, i wne!tthnrfc!!y mewn Kynawsedd, dylasai gcna nad yw pob dyn ag sydd dd<n'ostyngedig i gamsymed yn wr! diddai, na'r hwn a ysgrifenno bethan anhyfryd i rai, yn w:' tpjfysgh'd, os amgcn, tcrfysgwyr yw agos hoU ys- griff'nwyr y byd. Pen oddi wrthyf fi fyddo ceisio magn ymryscn rbw'ng Cymry a Saeson, ac nid oes dim yn fwy gwrthwynebot i''n banian nac anufndd-dod i'r awdmdodau gwladoi nc amharchiwyrurddaso!, gan wybod uad yw'i'gwra fvdda anffyddlon yn hyn, ac a nsccao roddi c:ddo Cesar i Cesar, yn deilwng o nawdd y Hy't'iodraeth ag y byddo yu byw oddi tani; a chyu bcHed a bynny oeddwn o feddwl y buas<u na Sais na Chymro yn tynHu'r fath gasgliad oddi wrth fy ysgxfen. Ac er fy mod yn dr, diysgog o'r fat'n na thybiodd neb y fat'i both, end Bcnou] (ac, ysgatfydd rhyw feddy!iau cuHon o'f un gwner.t!uu'md a'r eiddo yntef) gobeithio y cydoddefy deallns f.t mi tra dangoswyf i B. ac i'r an- wybodus o'm gw'adwy;' nad oes raid iddynt frawychu yn y mesm' Heiafo achoshyn. Dywedais o'r b!aen fy mod wedi cad rhan flacia-,it, (ac yn wir y rhan f\vyaf) o'r sylwadan crybwyiledig siiewn MytY Seisnig (yrhw:) a gyhoeddwyd..gan Sais) yn yr hwn y Saeson yn difyrru eu hun a en benwau hyuodicn, wedi b!ino o honynt, ef aItfU, i j yiiici(ligi-Cli-,itt ar di'a! arfe:on y Cymry, a phwy a a!!asai fcddwl y buasai'r hyn sydd ddct'byn:ol gan e:n cyn:)nydcgicn eu Lunain, mor frawychHS i'r Cvtnro hynaws, y tangnefyddus Bcnoni. CaHKf ychwaucg!! yn aw: (mpgi.s pe buasai De a Gogledd, Cyinry a Saeson n:ev.n Cyt-grair, i afionydàu tneddwl pryderus ein Cymro cariadus) fbd cymmaint o'r tracthawd mewn dad! ag sydd yn y iiyfr Seisiii, 'wedi cae! ei gyhoeddi mewn anjryw o'r pupurau Newyddion Saxonaidd, ac ymddangosodd yn y. North Wales Gazette ac yn y Cam.brÙm ar yr un \vythaos ag y cyhoeddwyd ef vn Seren Gomer. Gobcithio ua chyhHjdii' 6 o fed yn aches o'iymddangosiad yno. Ac os yw B. mor am- hteidgar ag yw yn í1'ngi? bod yn hcddychol, dyhji ys- grifenan Hythyrau Hyinion at gyi.ccddwyr y papnrau I' uehod, y rhai ydynt, fct pethau gw:! ion yn eu hanwyb- odaet!], yn mi!\vrio o UaiJ terfysg yn y wiad. Hetyd peth cyfTredin iawn gan y Saeson yw c€wair ynghytch y Cynn-n, en hcnwau, en harferjoll, a'u dn)! o siarad Saesneg, mewn Hyfrau a phapHrau nwyddion odfi nachiywodd Dcuoni at,) Silo'n ap Morgan, a Shentlemnn front Wales ac am Sl)lttitter o, wiil pounce hur thi-o' hur pody, if ;i)tr wo'nt retsrn h)!r hur moonies; creen iick ant St.Davy forevery a'r t-\if- f:hb. Ac am fod canto gyfryngau g-an ein cymmydogiün o arail-iaith i chwarae ardyhvyU) yrhcn Gomer, medd-I yiiais nas ga!!asai Hav.-er o niwcd ganlyn ambel! «: o difyr o'rcyiiclyb ynghylch pin cymmydogion celhvcirgar, yn yr unig gyftwng Cymreigo'rfatb ond osyw pethHnu'r fath mor niwetdio! agy mynuni fy nghcryddwr anse! c!m.s i mi grcdn, Myn a'i cynghorwn i eptsto! at hoU gyhocd(!s'yr y p;urm! Se:SHig, caHys pwyddichon i ummau ei fedm:<vydd, a pheri iddynt ystyr:e<i yt! fauwl yr hyn y n?acut yn .;i gy?awnt; ijen,.ef.)Hai, rHai i m".y cyngacradwy fyddai ysgrifcnnn at y Tywvso" j Rhagiaw yn ddioed, i erfyn anio osod rhwystrary t4til prin y Benoni diystyr: ei gencdf yn hytrachMg <;rci[i ond fe! gv<t'cyni!nwynasga,' yn cam fod Oiwe(ttl Yll citel ei roddi ar y lath crchyU wait!) a' udau tn, ac i'r diben I i'%v zalono vr ydwyff!yn addaw y pckUsfypgrifemn: yn geUw-ch-Hs am dyiwytii Hcngist a Horsa, cyn gynted i ng y Hwyddo cfe gyda. hwy 1 bH.hú gwucutbtir feny ain ) blant fy nhad, yr hen Gomer. Ond etto yr wyf yu' mcddw! fod tadogacth enwau po!) ccncdi dc:!wn"' o syiw. Ai (1,, illullol gallvw ieth gwr o Gynuu i gydweithto vii bnf ddinas a Sais, y:n mysg pdhau crci!] aetliant i siarad am dr'gfanau y Gomeriaid. 'Pa fata dai f:ydd Kcnn'vch chwiYnghymrn? eb y 'Sa¡". "Y'ment}n gynciyb i ¡ dai gwtcdydd €re:M(eb y Cymro),rh:uyn ijcd WYf'hion I ac erpiU yn ginciig., Mi giywafs iawer am arddcrt.h- awgrwydd eich annethhiu (c!;xmab y gwawJ), y.i)ia<"nt o d<)ir no?t o tichder o! onK! ydynt?' Y niae rhai o I honyu!: feUy,' meddiu y Cymro tli!weed. 'Ohd' maeut Oil feny.' Nac ydy:,t. !sac ydynt/ c&e y difeddwi 1 drwg.' 'Myu awn yn 'we!I/ taeddai't- Sais. Ar h\'n dechreuodd y Cymro a Beih (eb efp), a ".Y- ddoch chwi yn wtU na i.ni, a cliwiihau he!) toe] YDg- hyinrnciicpd: pa fodd y dichon hynny fod ?' 'Gw:; gwn, m?ddai't' Sais, ac fc! hyn y mac yn b.)d? ymhob tv Yt!S;hym:u y mac yr hwch a'r pfrehyH dan y gwdy, 'y gwr a'r wraLg yn y gwe!y, a'r ;ar a'r cpiliog ar ben y gwdy, gnn iiynny pa fodJ y geHwch ddywedyd nad vw y ty yndair liuf,'t oBeiioni) terfysg' cyth: wn! brndw! laeth! Gan grcdu nnd yw fy nghoyddwr dig-cfus yn hofn ciywcd gwawdio ei acnedi yn y modd hyn, afrhagof i sylwiychydigarenythyr. Wrth ddechren ymaeyn dywedyd ci fud yn hofn y Cyhoeddwr a'i Scren yn yr hyn sydd dda. (y-r wyf yu ei chymmcryd yn gai3i4ittafil m:n gwuil sydd <M!); a phwy gym. hwysach i famu nag efynghyh'h hyn Dywed cfe, fod y Cyhocddwr yn cann't.') ci aHmItiei.dgarwch. Ar ba I syifacn y mae yr haeriad hwn yn goi phwys ? Cyhuddir n ofod yn dcbyg I'rHcw yr hwn a iaddodd y pronwyd ac a adawodd ei asyn heb ei gyiivirtld. Gan nad bcth iawnacthum i'r pronwyd trwy yr ysgrifnacnoroL ie i gcnfydd pawb fud a,t,r asyn y waith hon. I bywedirymndlaf'hfy mod, 'arolcae! digonar y ci I a'r ddafad, yn ymosod yn ffyrnig ar cnw da a hc<Mwch dynion.' Am yr ymadrodd, Dyma y ci a laddodd y ddafad;' nen, Dyma yr asyn a ddychrynodd yr arU!. Y mae yn deilwng 0 sy1w dynion awyddant ychwaneg na'r dy&gawdwr B. o ansawdd y Gymracg, i'r diben i fed:'H dcuUHaweroymadroddion, nid yn nnig mewn ysgrifeaadan cyft'redin, end hetvd yn yr ysgrythnrian, y rhai ydynt wedi eu ffUl'fio mewn cy6'e!yb fedd. Di- I chcn y myfynwr arwynebo! feddwl mai y ci a fn yn i'cfnidd i'r ddafad, o herwydd mai feUy y mac yn ar- ferol o fod, ond nid ar gyfrif sefyllfa y geirian yn yr ym&dt'odd ond nu! mor hawdd deaH, Dyma yr asyn a ddychrynodd yrarthneu y Ilewpard,' wrth y cyfryw real. Ac am CJHCan da dynion, y mae yn sic;' nad ydynt na gwellaa gwaetho herwyddawnacthmn i iddynt, os enwau då. oedd Pydcw, Cadno,TeHwt\S&cr,YstafeH, I &c. dilys gennyf Bad oedd fy ngwaith yn ceisia a!Ian eu tadcgaeth yn cu gwncathur yn ddt wg. Ac os yw eu ymddibynmi ar ddirgciiad tarddiad eu heuwau, rbaid addef ei fed o natur waaaidd iawn, ac f mai md bai dirfawr oedd ei aMonyddt). Yrnddengys fod fy llylTol'ddwr deaUus wedi cael et siomi yn fnwr ynOT, o hcrwydd, wrth y testun a gymmerais, yr osdd \n disgwyl cael 'l'i:yw f::dd.' Y testun a gymmerais oedd dcchreulld enwau Seisnfg j pa fudd, attoiwg, a eUasai I B. dd;s-wvl gaeioddl.wrth y cyfryw destuji, osuad JI 1 ioH? Myfi a dmmus fy nhcstun yn y modd goifit y medrwn; yr oeddwn, ac yr wyf ya o edn, fod y!' cnwan crybwyiledigwedt dectu'en yn gyfrcJyb i'r modd y dy- \vedats. Cydnebydd pawb cu bod yn enwau tt'a hynod; os camsymais wrth eu hesbonio, pa ham na bi'asai Bencm, yn ddigLntach, yn nodL aUau y cyfeMiornad, yn eHwedig am ei fod yn ystyried y tMtun yn addas i dt'os- glwyddo budd oddiwrtho i'w wlad'.vyr. Os dengys etc, )!en ryw Gymro araH, neH Sn:s, resymau digono! dros dudogaeth gwahanol, geill hyderu nat'ydd i ml ddadia yn gyndyn dros yr hyn a ysgrifenais, gan gyfrtf fy !i!!n bob amser yn ddarost.yngedtg t gamsymadau; ond rhaid cafd )'hyv.'beth heb haeriadau noethioH achecraeth cyn y geHu' fy emuU i nc\\Kl fy maru. Ath/awiaeth dra aSach ac o nattur derfY!f!i;lyd o ei ddo Benom y\v haeru, neu o !eiafat'wyddo yn gryf, fbd rhwyn.a" pa:ch ac ufadd-dod i foneddigicttac nchciwyr yn dtHannn y munnd y beHil' credü eu bod wedi n o dylwyth gwaeL Yu cl y risec! crwych hon, tii dnyiasai ¡ preswvlwvr-;xvlad Israel ufuddhau iDdafydd Ft'enh!n, yr !nvn a fnasai y!] cyflawni swydd bttgan dcfaid, ond er hycny yn eneiniog Et.oniM. Ac jn 0} yr un rhcoi, uid ces rwyinau nfnùd-tlüd i F:'e!ihin, oddi eithr prof! ei fod erioed o waed brc<)i;:no!! Cymmerwch ychydig o bwyH, Benoni, cyn ysgrifsHU etto, rhag i'ch gwaitii tangnefyddus chwi i dt'oi allan yn fwy niweidial u:i'r ysgrifa gyf}'tfwch o duedd derfysgh'd or e"ddof fi. Yr wyfyn efni foti ml!erau drwg yn cael y gcrcn weithianarhynawsedt. 'dynoed y serchindoi Ben oni, canys medd efe, Os crcdv.n eicii cabldi'aith chwi :n a gredwn nad ydoedd y Stuarts a fu yn IIywodraethu e:n gw!ad end rhyw huid o bethan hustarddaidd,' &c. Gan ejch pwyU, Mr. B. ar.if. <:h rcnyu, fy !He!S!:r, ym mha. g,thldraith o'r eiddof H y gwcisoch chwr'r dyv.'cd- j iad !twu am y Slucti,is? A soniais i am danynt o ddech- reu hyd ddiwedd fy iiythyr ? Nen a ydych chwi yn sicf y buaswn i yu troi yr cnw Stuart yn o h:'r\vydd i mi \vH(;nthu:'fcny & &'MM''d .<' N e: o Hcgid inuddyv.'cdyd fed yf heH StcwardAOK cyHtaf yn i'ab mjghyfrettidon, ysgatfydd. iryw a ydyw hym:y p1 profi fod Siaarl feUy hefyd, Gwn eich bodt yit gweled eich cam&ynied, ac yn dechreu gv/ridio. am hynny m WHaf 'i ymbd arHOch i beldio p:'iodo!i Cich cnbidreithifUt !u) rhagiiaw. Acwedl'rcwb), pe bn- asai eich cas"1Îaù 'it] ¡rywir al){)d Stuarts l'rytJu;n mol' asfu eich casgnad yn sywir, a !x)d S!ua:ts Prydmn n;or ddiniwed yndiob petit ag yn byimy. cyfi'ir'aswn hwy yn ?ywodractijwyr t)a theHwng o ufudd-doden deilimd. A feiddiaBenoni ihaerunaf): Rcb biistatdtaid ar or- 1,idt,ia B,uoni i haerti iia-fti ncb l?rydain e:Ioed, nen os h¡¡ont, nad oedd rhwymau ar y dcitiaid i nfndd- ban tddynt. Gyda yr !!n cy:nh\vysdcr y gaHaf hacru j yn d(liif*ll i-aitli et Inm, ae nid yr eÍf1dof fi, a raid fod Ben", yn wneuthur, j od oes rhyw drait!) yi] ei'rwymo t grec'u'mai ceiiav.'CH Uewod a'r cyiieh'b yw (na'r Stnn.ts), canys tdd oes air v,,i fy ysgriscn i am y fath !)Gth. Y ill-,Ie yiiicle. vgi;icl o't'fath hyn yn ddigon i':)) tneddfti feddwHudfy ng.,vJathu yn lwfh CCl'yddll cr I mwyu ceryddn, yn !r.'trach nac cr (!;Nv-gio y tro- scddvt'r g:csyro! pe amgen iu b'jasut t-atd :< fyt nghospunor Uymdostmn ei' ifregod gynheuus' iiiii. Ymddengys mai ry ocdd son am cnw boiilic(!(I, ag sydd yn byw tun F flmt Heu Dinbych. < Ow (ebe cf) a: addas yw hyn ? gwanHlwyddoy di.uwcd yu ddiaeh&s/ Oh! ha, -\Tyt'' bfth yw y matter, ai byw Mr. Catinn-e! a gyíklwnwYll !!ofruddiaeth? rNa, na, mi welais y gWI' bonhcddig H<;hod y Sabbath diweddafund t'g y gR-ftais cf criocd;; bum yn ev(la(Itioli ag ef ddwy waith yuyr tm Gysscgdi: ('!wn c! fod yn fwysyn- wyrot aa. chyfrif fy 8Y1. ¡ad :n' erL enw fe! ttchos tram- gwydd. Y watth gyutaf y. dygwydfi pym.dcH.has y gwr bcnhpddig te-"Iil-iig sylwaduu ar ci cHw,ac yn et g!yw, eyirdyb i'r r!iai a ;ÍlrÙ!dallosas- i ant yn RhHy]} 4j o Scren Gomcr, gan ci yÜiÍlI, yrhwn a'n gwa)iodd<:sai ctn dau jt'w dy, ac m wnacth Mr. C. ond chwcrthin; a phe g''1ih).tldnl} ci fhd yn tybu'd fv t.-a p)tH)-odfyddw!) i hrofi i'r gwrthwyncb, canys o dthfri, pr yn \Ta"thaf i hynodrwydd ei euw, yr wyf yu eL gyfrifyn \t'r cyfrifb! a thei!wn2 o barch. i Er nad yw gyfreIUdon, yn 01 r!wolauJIJwoõracthøf I B. i chwUio i darddiad enwan Scisp.ig, etto cyfreith!on ddigon yw dirdynn! dad-irymmaht, a throi cnwau Cynt'eig yn wawd, eanys y mat''r Cymro diledryw !)wn (nac amhenwc!)) wedi troi fy enw i, ??M'f?'K,' i ??? ?;H, gan ystyricd fod yr cmv yn cyfattcb t'm iiymddvg-' iadan;' and a gadaei, er mwyH ymresym'ad fed y tar- ddiudyn dca;, peth hynnottach etto nag enwan St:í51l4g,! yw fod llyn lle11' wedi arswydo f'ymmai,Ht ar y tr!)an H. a phcrt iddo ofri, a herwydd tybied fod creiH mor eidditaduymagyatef, y bnasal 'Î' (kyrna& gad l'Í !)e!nvi a chythru-n, n llun Zlew yn ddigon i.pm pob peth dinben ystrellach!'—Hawdd ddigon fnasai i heibio oliti y :Hae i'c i fcd<!ud f6d ci ddrwgariian wcithiau yn o gymmainta'i c'ddi!w<'h, pe amgen, nnvy nattnru)! toasai ystyricd LleU"dfJII, yn j n:iC ytt os rh.ud dad-i gyssyHtu'r i a'renwax.Sc's- iitC, galiasid ci wncuthnr yn Hcw-elyn, hcb gytiJcw¡¡¡ Hythyren, end am na wasanaedta! hynny 'ddiben B. gem hydcm nad yw ei dadogaeth efo'l' gair o inwcr o dramgwydd uni, yn enwcdig gun fy mod yn ystyricd linn Hew, & tei.at' ntor ddimwed a gwirion a Bcnoni gwaa ei h.Nn. I Iletli I iia fuasech yn rhoddi cich enw ptch httn, Mr. Ht'w!n: i iawr hynii'on y rut.'—Nid yr un pcthau a yni(t(leiigys yn rhyfcdd i bawb; hnasai riMt yj! synnu pc tlJ'(ldagwn fy enw 0 Llew a KMN; a thybtasai')' rhan f\e,¡f(y niod mtn' 'V>'anl1edymresymwra Henot:!eiht;n, pc syhvnswn fit' rlarddiad enwau Cymreig, a numian yji prcilesu nofit a!!nH ddeciucuad en-%Yati SeIsMtg' yn Gyda'r tm cymhwysder galiasai ddiss;wyl i mi darddn emvau o ieithoedd crciU, a'<n ceryddu yn !tym am hctdio dynodi arwydd&ccad Betioni, yr h\VH t)'wy ct Gyml'eigioà'i ddadgymhatu a cUasi,d ei droi yn dm MttHt-M t nen yH jSc?!<?H; ac yn)ae ysgrifcn geryddot fy hyiFo)-- ddwr yn dm dat'lunmdol o aHuoedd acmnan ]Jenibaeh, anwyiafci fax!, yn ysgrifenuu mev-'n tymh't.m dig'oh)s. Er heiacthed ei \vybodaeth, y n:ac yn rncthu g'syhod pa un ai o'r Hew rhN<idwy, neu o ryw lew at'aH yr wyf fl wed! hann; ond mi wn hyn (fbe ci',) mai tuedd y Ilew iiff(,iiiol yw c(xli cytlirki,'] yjiilol.) iiiaii,l &e. chon hymty fed, gaHaf ei gredn yn hawdd, ci i'od yn adnabod hv. nnw yn we!! t)a m:, canys yr wyf fi yri byw ymheU oddiwrtho, ac ie wy pa?/b fed ycbwaneg o gyf:' lensdcrau gan gyd-dylwyth i adnabod fH gitydd nag sydd gan ddteLthrnnd. Coiied fy ngkexyddwr hefyd, mai ei ddysgclùiaeth ef, ac nid yr ciddof ii yw, y dy- 'Hd bamn dymon W l'th eu henwau/ sef harnu beth ydyut !yn av. canys y n)aei!awei- Mr. Pennylc,& yn awr y:) ?ytbethog, ila%V,.Ir Big ynfychan, y West a'rjEMM ya cwrdd a'u gHydd, a Butler yn esgob, Pl'eUYï1zan yn ddyu hagr, a Hawer H)i it pan i'yddo yn bedwar uga:n. oed, &<&c. Anweddns yw cadw parch oddi wrth ddynion urddaso!, o herwydd nad ydynt u .vaetioliaeth pelldefigaidd (er ein bed oil yn perthyo yn wreíddiBl I'r UH teulc, te ac yruiteil Addit), Darlichais yn dj- weddar am esgcb, tad yr hwn ocdd ganhwyHwr, ond o iterwydd ei ymroddiad a'i ami tinvteddau a dderchai- wyd t HaenCri esgobaet; ryw ainser v.'edL hyn cyfai tu pendciig tfahaus coerfalcii (yr hwn yn rhyw fodd a r (1r;mg,yddaai) &g ef, ap Pt mwyn ei djh'mygn a (My- wedod('0ch! ymae arogl gwer yn gf-yf arnoch. Y ma" yn tldig;on gwir; meddai yr esgob, mai cunhwyHwr oedd ty nii-,it?, o-ii(i pe bnasm e:ch tad chv.'i yn gaiiliwyll- w! dyna t'dascch chwithau hyd y dydd tiwn. Yn o!at', terfynir arin'tii hyawdt Benoni gyda dymun- md ar fod i mi gap} fy mTlOrthi yn fy S'au, hyd oui ddys- gwyffyw yn dav.'cl syda't- uuif.ut bt'as. Os y &i'MCM a feddyUr \HÜ1 yr n:uf'at), gobeithio yr agent- dr/s:)H fv 0/ u "J ngbai'chm' ynebt'wydd, canys yr wyfyn cymde:thasn agos mor fYllychcd, ac yn hoUot mor dawcied, a. !iwy ond o:< efc ft hun a otygh- with yranifni) b:'ns, :'hai.d addef mai nid gwaith <)')' !n.wy:tf dymunot yiv Lry(i-,ig Hn o :urfc:Htud Ephestt.s, ;iin nad pa un ai bras ai (;u! y by(!do; old pan ddeio fy nghcryddwr i fcdru rhesymt) y!) lie dangos beinn me\vn hvnawsedd yn lie ynu'ysonM; snu'ad yn bo'thynasoi a elwnly"nhldoJ, yn He bytheirio ailan eirian trawsion, a bad ychydig yn fwy €i ofal a'n ddywedyd y gwir, yH d;!i(!ns eH.un i ereni, bydd yn hawddach t'ydynx.id'A'yM ag cf: pa fodd bynnng, ca bem! vn ?!frRT?niK'id;o} ganddo i wcini et ?et'yddon t'ha?iiaw yn y mcdd ygwi'aeth cisoes, dichon ddis?wyi yn y ii-?cti(i v tliclioil eKidmf, ei ostyll, Abeituwe, Tach. S2. LI.EWEI.YN. I

PAHHADO HANES HYNOD AMBROSE GiYIN"ETT. Bi'm gyda'rd:h:md hyn ychv.'aneg na tli,.ir biviic0i(.I,. weith:un sr y t.n', r ynys a èhvid !J;anddynt Ynys y gwennoiiaid (ar.gyfnfy )'h:fcdt itciaeth o'r adin' hynny oedd yno) yyhcu oedd annhrigiHiiHo!, ac hcb ddy<adt';i' hIdE CHd mc\?t;Hn!nan,/ac a amddiS'ynid Plllddynt mor gadarn, fel wi' cliasai'l' Y spaeniaitl cn diIochcsn; ¡' canys yrocdd ,rha lwh tuusct' yn yr p:m fyddai't'!Iu!]g yu gw¡ b-hwyiiél; ac m'bi'ydimt creiU byddv.'n ar y mo! Prfn y gai!ech fy ughtcdn, pe cyn- i nyg\n¡ fynegu i elnvi bdaethrwydd y cyibcth :)! cedd yry.-ipcHwyr hyri\vedi c! gnsgh) y.'fghyd. dycbyinuiy: pa )n"r fawi'ccdd y dychryn yn f'" ), 1, ¡ I i. ¡! iy !HedawI tiantm ,s;yda'r dy:uo!) hyu; eith:' bvdJnt t'l.adth'dai'ttsaiado ddui! fy mywwhacth h'a yt- ocdd\n yn go'tdefycaetiiiwed gwaethaf hwn, yu Hindo'ns, o ifjrwydd .I(, yn bocrnst'w wran'!o,'o hefwydd rhaidoedd t !i!i gydsynioa'n hoM gyn'tIumaudych'yHHyd. Nt wnafond mync-g)! i mai ar tin o'n cyt[¡rfnsom Jâ o Jamaica, Ilerchafar:wm ein buneran dnon, ac wedt eol'- csxyn o honom ei bwrdd, gorchymynodd y hoH wyr gael eh Uof-; nddio. o lwrwyd. gwt.cnUu: o honynt ychydig' a Hadd un o'n gwv)'; cyi!awHwyd ygorchyutyacrcuSo: ay ymeisti', pnnfp O'¡' mon'l'yr a bac1¡gc!lyn, gel' bron Ilygaid )'1' a¡¡'hen- crenion; ac wedtcymmeryd y !hvytha!!an, yrinvn oedd gyml\j'sed¡g mevi'H RIA-M a Siwgl', soddascm y a O.id i welcd y mcdd y m?e diaiydd gwcithrcdoedd rwri(,.iitliir ifi-wyth e;n ti,osel!lait 'Vii acttiau i ni, yi'wyd y mm dywcdcdig, yi- hMH ni.d ccdd la wcro raú.dau yn ii-,t gauygwy! gyda'r faih awydd, fci nad ocdd ac o'r dcanaw yn y ll()ng bsnynteu by\vydan, ymhmh y y cadpeH. R!uiid i mi addeffod yn hotl gennyf y dyn t.wn, o he: wyd4cttod cfyufy lIlh<\?.hnl; a phan weiais ef vn <1d¡deimJad a:- y Un\vr, wcdi ei onenwi a'r gwh-od d:n- y!tt'!o} hwn,gwt!aeU!ma gymmai.nt ag a fRdra's i'\v! zlil.wio; and er d\vyu o honol' efi deimlad, 'V,I, ev(l,-t ei yinysgaroedd wedt poei.hi t'f fath t'<ddaujct y !)!t furw <.h'isnneth; eith!- ynghylr. pcdair anvi- t-yn iddo ni-en-H), p:a!wodd Hr!:<if yngwydd yf hcit wyr, a <Hcis!odd gl'unyf jsgl'ifcnnn ei cwyHys, yr hwn n'tM gwnH-Gth yn unigetii'cd'U'whoHran gal1 ntYdt!& y! n:jp!u' a'! nod ei hnn, yr hwH a g'ed'.vms trwy s:ihapo!] Oaddasom y ca'dpen d¡.annoeth, ac wedi !'hannu' .tl-vsol. fy tuod yn wcrth crya !a\ve:- YlJ f\vy 11a -d'pugahtnuio b!:iinau. Y dymoHag oc(}dyni:yH awt- yn :u'oz o'n cymdpiUtas Wright, Aiidt'cw .V::n Hootea, (EihityM) J:t:es Wuitej-, ? tDt iy ht;n, y -pcdw<trgw!'peni)af, hebhnv pedwat: I- i'i'thai yrhoddassin bum' m:i o bminau yrut!; ac ui a!)fbddjom'y'M yn CHpnih, o achos yr hynato'ddnddycadpcnittuynei c\vy!tys. Yt- oudd fy hoU feddyHau yn fhedfi;' y:! awf ?)' iyt;<*d o'r Ynys i i'yw YJ' 6edlhv¡f )'u <,(jnfodvJ;l pgh!)-' fed iiL,-Iivii, yn chwcinncb (Uh'u. en heM d tra y gwib-hwy!¡aù arai!, gosodiiis c'tr t.mc-n y peryp;! :tOr scfyUfa [lJlhyfryd)'I' oeddy.n oil yndd., '.t 1)f)d gan bob nn 0 hPIWI,.II-dig()n o ft)(id i'w on pm-th o'r byd,. fy fod i'r tt'ysor cbytmudint 0 fact!prin(;t!i Kg' a a!)u.sem yM gyiims ddwyn gyda.m, a He yn ddiaiaaMm y ('a.cm ddet'byu- tad g'M'yeh.. Cyttnnas:)St âr -cynnyg gycra.m"y_' o Jxroå(wydd nag dcddwn yn tdisgwyJ, ac niewn dau ddiwruod yroeddym !)nro<! t hwyfio; ]hybnd<:ia:s y-dytiion yn pihyn gosod gor:uodd o mvydd:m yn y Itcng, ne& oedd yjt Hawn, a gosodwyd try.sol' pcb nn. nicwn cistan gWlhänol yn y caban. Ihvyiins&m ar y .ydd o Awst, ac)ta\vspmdywydd rhagoi'd (ti-ol, l dnhiwnTodjOnd a!' y pcdwarydd defhf'euodd tym11ctl:a çhwyt!m, ac am gano! nos cyibdadd y tath I'yfel. rh.wngy ncfoedd a'r ddaf'ar, felna wehu.s crioett ii,(ii fatli o'r tjriaen; yroedd ymo.rya i-lie(ie- mor nche! fel'na f<nd3iem gadw go!eu ar y bwrdd, er fed y nos yn dra_th);wy1! fel na aUcm wded y' niUn y HaU o fe\vnpetlwnm Hftthcni'n gitydd <'yibdodd y Kwyntyn uwch, torrodd cion pnfhwyUjren; ac nid ocd<! i'w achub. Vi- oeddym GU yn a\[ yn tRim}o y canlyni.td o Iwytbo got mod at' y llong(y j pcth eyi-itai",t .(Iaf:isoii-i rt'Mor oedd e¡n inangelall, ac fel,vy oedd cm cyilwr yn fwy'enbyd, cahlynwyd hwy g:U)'bt)t) and) ynei dro, hcb !ysn y ti-ys,)i- oedd' yn y Yli y modd hyn dy-gwyd li unv.aHh dt'achefn i'm cyMwfttaw-ddecht'cuo!. Felyrocddgalcn y bot'e yn ymddmtgcsUuesodd yr ystomf;-gosoda<om trHg-hwyt- brenni i iy!!n,a&ymhen pedan- awr, wedi Uawen, dra- Hc!'th, yr oedd 'y,Iions dau hwyíiau drachefu. Yr ced. \vu yn s<'fy!i o'r tu oi I'r fb" ag oeJA wrth yj' olwvll" air bwyso .u y a thoddt dtotctt i Dduw ya fy jTieddwI am e!D djangfa "Yi""(I(Iol, pun ddaet!) y penhadwt-ymlaen aitai, Mr. Gwinctt, y' ydych ;A.ed) eiu dwyu i Migylchiad tied hyfryd yma; t:mi buasai. chw., m chytHmeiascm y for- dnith hon, a I ag. y bttom Hy.nydria't yn ei gasgln.; ..Gotyi'ais iddo pa bciu oe.!d y!i:it'<{dwl'' .yntef addvwe,doddycavnl ,v,;crcü; a; d¡tn neu dt'i ctHiit o'f <" oj a ynJ<Üh.1sant ?n fy ngwtMfH.'p.i hodt'an ('t'.wt:&?? <?Kt?xsnnt tt dt'os ?- b?t'? i')' mor.' .?u -a'!&wyd y 'cwy?p'' a'r: .sy?d?d oedd?'t?y?'? ?!t..y:?th droaunif.gwy?dH.'yagos a?: dUe??!?.a.i??-?t'a?:,paiodd4<yHn::? ,>cethvais t'y htu. ;n' wy?. y 4? <? t':a4 ?t:<i. ?????f"h ? au? ?fy cu.r:?. '?.?-' ?.?y?y?_cy?t?<?a' M?o.?? t y He.; '&??!?'?:.?!y!.CUtI.t'?V.y, ?'-? .tC' yr.?'yi' ?p ??':d?i. i ? .'?'ho 1 yr:' ;-??r???;? ?<?? y? ??-an I a' '{;:üL"N H??''?' ??.'? ? :?' DJtnv, s:an fwriiHÎU gollwng fr hnn t'fgwae!od; ond.f.f y munud hwunw, pan dnunS fy'tnhcn oddi amgyich. gi-yelais ryw goi-i" i ar y dwfr yc.hydig oddi wrthyi, ys hwnadybinis arycyntaf oedd ln:'t!; end &hf gyiH- ninmtfv)!av.'enydd n'H: syndsd v.'rthneshatt atto, p,m ddcaiiais maiuu o'u b.tdan cinhu:fa:n ydoedd, y.' hwn a oichwyd drus y bwrt!d y nos o' b'm'n yn yr \'stor! a't rhwyfau wedi en rhwymo \vrtho. Er fod i'y certit y'M- :'&n a daribd, ymdrechats t'yncd iddo-sc ym:t gwdais [V mod mewn modd gwyrthiol wedi f'apl fy ach!:b fhax' cyi-,d(le;iio-i-wy(iti )ne\vn b,d agorfd, 120 miUdir o !&inf oddiwi-th on tit', !.eb pa\vd (campass) nac un math o hmiuet!¡, oddi rif o !:<)nof fod yr ychy,Jig fy¡;!ys ? oedd gennyf mewn biwch ynnn o'm Jlu;pllatt, yn *?yt'ivw, !} ? yr wyfyn cre.'ht yn fy nghaloJ1 idtfo o !inwcf yH i dywydd t'y!Mhes' roi ganlyn y dymhest!; "nis fod h:! na deg aw' arhugain N!ll f'v lioll piiii ay*Dt,.ies,ti,),ii ti.) fym !;an f.in y 1i":2 y!:ih!!th defh'.ydd fv ei)!!oeSy o herwydd y dydd yr aethum i'y Uonghongianoddui: o't'dynic!) )' uiHad i sychu tm y:' fc)!y gwaghaotld fy JlogeHan, a chafotld :)nu'yw baptum! v a (;!n'n "v; tcd ag y cyrhaeddasant Pci't !!e yr (n;ddv!!t \rt th\vym,da!!asant f: ft'I <!u o't' ih:t'tU atgas hynnv. lii¡;;U i m!L'ddyv.'mIyd i chwi, m<u puitgymntcrwyd <i n-yntuft' JIang, i mirodd: h.tncsat)g!tywi!- a:]] danaf fy litin a,r iliagochciiad !n"u n d:'odd a!i<m yj! chwerw i ael fy nghym:net-yd aty m&r-tadtcn o'm llanfüdd, y ng: hyd a't hyn oU n ddigwyddodd i mi, pm odd fy ddywedtad iddynt ddt'wgdybied i'y a. c!sadwyd fi nfywyd t'hiu o'y gl'csynolion (nis gwn pa fúdù), gycta v ? fhai yr hwy)!a:9C't- fci mo)'ndt'on nr gyl7-,nia-r. Yr !icn Y-.pn.ca, a. gy.rwyd am dimaf fi drasodd i fod yn dyst. Pandd:!ct!n<!U yno, cacthiwy(1 f!(h-:x;hefn dros :mt'yw fiüe(hl; end pan ddHCth yr amspf iddvnt 'ip! e" pi-ofi, tnniwyd fi fe] n-Gseddw!' ac nid ft') tvst\c fi i (ii-callil fymywyd Gv-'eithiais m' fyrddao y cacth rwy?!o:!?:!n dros r?I, ?h- ? nydda)', hyd nes gyrwyd yrh?-t-icn? y pe!th\HW!; tddi yn ljyd ii,s ?,yi-Ni,yd cud Yn tie ):n cYvrdda.som & o'i- ci)(I ),n Ile t;n, chymmprwyd yHei'i yn gHtcharuhan, amin??i ?vd;t hwy; cpi?Ls y gacs?wchvc-h yH tdstau yn y fi\\Yd: Wc(H hiI' gaeihiwed )'n A!giers, l'hyddhawyd fi H jfawcr o garch¡1I'orjgn Seisntg e'-piH, mewn caidy"i:I:td i Kytttm- deb rhwHg y Dey a Hrenhin PrydHiH. Ðyc)¡.elnis t yn y fhvyddyn 17:30. Ymofynals a)n fy mhe:- thytifissu, o:)d yroK(!d yt i nu wcdi }na- rw; cef.tts nad oedd Mt-. C'ns wedt dyc!)<c!vdadt'cf ac fcHy tybiafiddoÜrw¡H'eitimia¡th. ET nad oeddwtt !ien, yr oeddwn wedi'gwnnychn fsymmaint ,au go.1edi -fd na a!!tlsv.n weith)o; ae am nf\d o.ettd gC'nnyf un matI} o synnaiiapth.nis gdi'aswn v/ybodam tin frorddc fvw- io!inct-hondw]-thgeis:&clHSca.

MARCHNADOEDD. y.(cff.51. Yr oedd yma y bo:'c hwn, adacth ychwaueg nà}0CO ctog 0 W cuith Tra* mo!' i mown yr v/ythncs .-(I s:o!'eucn c't- ddnu ya.ebrwydd) am hrisoedd dydd Ltua <Uwe<!dnf, tru y mae' gwaeEon yn arcs m' inw. Y H<t:dd \edi eod¡ yn!hylch Ss. n Phys nt ferwi yngil\kk y gryno;{, Ffaynhyh-achynddruttach. Cododdy Cc¡rc\i yughytch Is. ygi'ynogv'edtv.-yihnosihcddy\v.. GronYII¡m erciH heb llé'ul.mnwl' eyflHw¡diad. iiudao Liui a.c man.vaidtt. Pnsocdd dcrb!Jll(fdwy ,1}/' Yd, y Gr,y.n,()g. (?VM!t!!{;wyn-<)8stS{h Kiiy? -< S M !m< I[.i.)ihi ( ?.?e)/ ) -S?i?'s n;?.—??'c!HY?77(;?6ds'i7jis Ci-in-.) -2J',i2M? r<ii,ds- ?s i ?si FFa. c<'8\tnn new. 3?? t SYa' ?" ?cett?u-?- 44t f ?m?hMwh?nfW.?ts X? Hetii?(-(?:,t!n<).t?;is 4(!a ?Ys???n -—Ats-<i!?' ?ysU?yd)OH-—-4L I K? TTM c!JIarlal /)1' if:A"1JNslttllJ). I I Gwcm. R!)ys:na!dk) f ?'ch'd? ? ? <L s.'3. g. d. ? d.? 7!wydJ I'ot-?nM-a: ? ()9 0 t) (.) .? .0 'S'2 ? -—<<:i.Ctf'yntd!.n- (?8 I 00- M() ?o? Ii ——— I?nn-.) ?4 CO 418 J8 ?' .————Aberh-tii- '? 0 00 ?o ?? -——-Fi-echemiog H' 9 8-1 0 .Su 1 I 2t H' ———- I'?ap.-yfed 7'J 2 0 0 ?{) 0 3J 4 ———F?'nwv '75 S 0 0 ?G? 00- ——— ?!-<-f.Yh1wYn 70 4 38 5 S3 S!I 33 ? ———A)(-it-!on -808, 480 47 6 9?9' Finrtt M 4' 0 0 43 4 00- ——— 79 c2 -0 0 43 3 27 (., ——— 69 4 0 (Y 37 4 21 0 0 -20 0. j ?-:?jPe?MM(Fi(!U''),</?c/MMo280?'t<'?. Peilliaid teg, 65s i 70s EittOii, — 60s i Sja PI'iS.i}nCLm,I}J L{unr!œin. Uydd Mnwrth diweddat gurfhymynodt! yr Arg]. Macr t'r do:'ti) bedwafan (')/;?'?'/<) ?t'nith t bat'h.U) am I?'.d. Pris c,lJ.la,d1 8iwgr (iwiii£u(Brmcm). Yn 01 y cyf! if a M naw.i yr w:ytiwos aderfyrMtkt Tad). IG, ,)'w J.JH .Llb Y cant 0 112 PJÃ:Ys, .HcMaw yr Ardi'cth a dalwyf!, neu sydd t'w th&!n ar ci drosgiwyddiad t Bi'ydmn Fawr. pi'is !JI' HOlJ!}:; '(Hops), yn SOlltlttead.. CYnAU fBACs). K cii t 61 6&t'9t0s S'i'sex '-6i Osi-a't0si Essex -7i Csi'9t'0s HANGER SACIIA17 (Pn<Kt"r«). r Kent ô1 lOs, ilOI llIs Sussex- 6r0si 8)139 Furnhiun 121 Os i 131 G;, Pris .'If Lletli- yn Crwyn Giv-ltlll' it, (.b 50 i 56 pwys yr un, 2M 26d. Ercii), 2Mi284. G?!rod-s:y!?'thg'wyn (-JMe)-c/??;? ?<M-/M?, 21? ?9?. Crv yn Uchafcd (D?MtM? R?;), $0?, gid. Cerbyd.g!-wya ?, .?.?M i ?, C)-wyn LiM,3Mi40pwys, Mf:i3M. Erci!t,5 U t 70pwys,?. 38<H-tM. ?h-<i!,70i?OpWys, .34di 39d. (!rwy!: Modot !)ychaiu, (SM<?' G/'Mn7<MM?.: S8d i 40c), Et'p)n,maM')ion,ydM:-<jo, 12Usil80s. CrwyaCcH'y]aucyK'eiUnedis:C?/:nc?? —d<—d. S.ft. St. James 59 ————— Cisn-e. ? (t 0 ?.? — ——— ? 110 Cyfa.rtatwch96 ? å. Gwér y drefy cant. 94& y, issia 87 0 Russia— 89 n- —— Sebt? ?& & Dcfn?dd tnddedtg 70 a ——:— garw 44 ? ?'MMx 2G. ? Rhytionda?r??, K) ? S('boHCcUran H4 ? ——— Brycbl)'d m) & ———Me!\? 98 ? Pris CanwyUaa—Mnid)a.H.15s "O(l y ddws!ii. I Ereill. 14 Od.yddwsin. ABERTAWE: Argrsphwyd a Chyhocddwyd gan f)< JERKIN, 'ynl-LEoI,:y-CASTEU" t'rftwn ydymunit' i hb- Hysbysiac'th gap) ei ddanfon, yn ddtdrauL Derb,ynÍl: llysbysiadau ae Dnwau gWt NEWTON ?' CO. (gynl 1.AJ:"Lo'a NEWTON), 7V0.5, lVARWICK SQf.l.tnr" ??//7y?;, 33, ?''j[.t'J;7'-M'MEE?? iH a Mi% M..T'OA'JE?, 5, ?V?WG?.7'A-?'TR?EEy, SWANSEA: Printed aod PuMished by D. JENfqrari to wh'Hr) Ccmnmullicatioiis, post-paid, !'eqHt'.s:ed to be addressed. Orders (¡nd Ad¡;erlúemcnls receii)e(I 'by IkIessrs. NEW'I'O' (tM<f co. (lale 7,-IYLon and No. 5, fVRJf'Lf !:ií)VARE, NBWG£I'E-HllRE1'; hll"J.1Vl1ITE, 33, FL£¡;r.' ? ¡U1" I.JONES,5,NEWQ¿TE-SX1Ui.£,¡LtíDfJ. ?