Seren Gomer

I- 1 Sg;'iJà. It "tcdtiredig ft ysgrtfimltryd pm Arghnjdd Itkaglaw j swydd Caafjinidin. I- I V (;?vii- <-?'-An,'hyde<UusWiHium Edwards, Ar?.vv?! i t' (I (i VI) I; a Nich()J;¡s!urne]J 'Hits, swain, i ibd yr m. pc.h.-Amscrwvd v dd<u!, ^"agfyr 6,

EDUCATION. HOWELL'S ACADEMY, AT THE ^VSTKRX YILLAGE, COWIlIMDGi;, t K»OPtjTJ'JD, after flip."Christmas Vacation, on MONDA Y LAST.   I^ay Scholar", por Qnarkr .0 7 0 ■aUrnnoe 0 '2 G '?'ardh)?-, pcrAtu.um. 21 0 0 ,PUa'"ter's Notice must be jriven wheu any Pupil intends the 1:id1001. 1"t' D 1' I I LS hctg is .Published, price (2s.  A NEW SERIES OF ??c A?riculturai Ma??me;  ? ????"'R'S MONTHLY JOURNAL OF H„!l-'SBAKDRY & RURAL AFFAIRS, FOR DECF.MBHR, 1£1 J. ? tUS Number contains a varx?v of Essays, 1)-, L\,tt<'r, &c- other '"?'? "'?ttfr, On AricnHure ? KPne)'c Yt'u')? I-'armer's VfiJe-meeu-n—{ieneral ?P')rt S??c of [)w {'mmtr'¡iOJ\iltlv n<'?is?r of l^rioult !"r( \lt\Jr"l :1 eetin;ó-Tabk of tac pril:es {)f all kinds of i koi, l| 1 rod"ce, &c. ?L. ?n: Published by V.nRn-F:THs.NR.?. Pa?rno.s?r J<1i! i 1 so)dbv?!iBuoksc:It.r=. V^ry 1, 181.1 — — —' — H. GRIFFITHS, '•i.nusnvR a nRETiiYsmi, ^vi:th-vF \RvCHNAl)FA, ABERTAVt'E, ? .,? y ryfle hwn i daiu diolch )pjj,y r.y') cymmpr\d v cvf!c hwn i (b!u dio!c!) ('I¡¡lill C;"t' 'I" I ( f' "If II" "1 ,01 'v" t'l.llOn IJID"g: yn ç:yj¡re{mo" ac yn 5, ^Vyd"l. '<» c,"north vy parliaus yn y '¡¿ul), am eu (';¡rcdld ?-?,?<') ar y r I1n pr,Y l| i,svJ,y^tyriaetii vn i'?"i[!?"t o'r Ansrvwiaeth tra \1>" a (iVi>eaii'.ldo yn bresennol o D DE V1\ D D I/Y l\v, Jv ?' "Vn V''c'd"??.. y rhai y eallaogir ef i'w '?, y {.frif y cS?.tud dijr.vrnmar' yn eik pn"o¡.d) yn ?'i<? Pa'od. ? d^u ?tM y rt?t sydd Y r¡ cu z'tiz.' ??n'r?.T. ?'?no?d. ?c crf-i]!, i ?wrf'? YTI g')¡111a" ^v>iir<lrDe> ",nioedd, ac ereili, i Dwrra'W yri syanar, ?- 'ydtij-?. Od eYll ?'")vs?:(. er ei bod vn heladn dros Dcn, i r ??'?' hir, ?' 'JIjl¡il ?'?.??.?M yn ?crc? ? y r/??;f? ?'?.

AT ELN COHEHWYR. J:11 H. Williams, ar Garikd i>:awdol, yii y ncsaf. .V^r' Rhoddir lie i Ach'tvyniad Cywir vn fuan. ar Hanner Nos Gabn ddhycddnf yn y »e:.at'.—Gofynir barn LI n am P—s A—11. Y inao..Llythyr ('arwr y Cvmry at I.lcwelvn yn dder- bynio!; cair yaddaw;()s yu cbrwydd. fjCf* Hysbysir i'n .C-yfeiHion yn jjvlfredin, nad oes dim í dah.! «\tn ro<!<ii iKities PriwJasau a -Vfarwolaethau Vll ein Papor, and yn univ- l-ilu Ilythyr-d'oli eu Uytiiyrau. Da gennyrn gly.ved fod Benjamin Kali, Ysw. A. S. dros y sir lion, wedi prynn Llysdy Hcnsol, a'r Dref- ta'.iaeth: trig fa avddcrehog y diweddar Wiliam Iarll Talbot, yr hwn mcgis y dywe-dir a dreuliodd 60,0001. Wrtli wella ac atldiirno y lie hytVy<J hwA. Rhoddwyd llwyth pedrolfen o lo i'r earorbnrorion yn .ngharchar Caerfyrddin, yn ol ei arfer fiynyddol, yn ddi- weddar, gan JOlnl Jones, Yswain, o'r Yslrad. Parotid y newydd dyniunol am Iseddw; a'r \merle • bris y mwvn-coppr sod; yn Cornwal yinddoi!»ys fod liawer o. goppry wlad hon yn caei ei drotyluyddo yno iillsLi. Gan fod ariandy Llocgr wedi gyrrn allan rifedi digouol o Arian-nodau, ynghyd a bod viio lawcrr yn jstor, yrydyni yn deall fod y Idyvvo-iiraetb yn bwriadn ;alw yr lioll hen avian bathol i niew« vn lied fuan, y rhai ydynt wedi trcu!io a gwaethygii wrtll en hiv ddel- GWïthddywedir yr lisnves a gymmerasom o'r Globe ynghylch bod gwraig o Shorediteh wcdi adfvwio vn v bedd p'an ocddid yn {j d:laddn; end ni ddaetil Y g\ rtl- v I-Iiiiii o') sydd yn eynimys yr banes a ngh ywir, v.edi nn^ncd i'r wasji', pe amgen ill chawsai yniddangos. LUuklwyd buwch erbyn Nadolig gan Mr. J. Gibbon, o Gaerdvdd, yr lion a lnvys«dd 45 o ngeiniau, a g«o pwys o wer. r oedd yn dra byehan, ae o irerwydd liyimy rliiig-gyfrifwyd gan f'aruv/yr da ci bod amrvw ngeitiiau o bwysi yn Hai na.g oedd; nid ydy.s yn eof'o g we led anifaii brasach o'r maiutiol; b.ynny, yr oedd j J modfedd o gig bras, neu wyn ar ei hasenan, a'r boll rannan ereill yn gyfattebol. Yr oedd 0 rywogaeth Hen- i iionld, ae a borthwyd yn y Splott, gerllaw Caerdydd. Dydd Ian diweddaf cynnaliwyd ail gyfarfod biyny- ddol JiihJ Gynmiaufa Brj-sto; J. Smith, Ysw. yn y air. Yr oedd y eyfarfod yr. lliosog, ae yr oedd yr ysbrvd eariad ac ag sydd mor hynod yo pertliyn i GY:1!- deitbasau BiblaWd, yn disgleirio yn dra anihvg ai yr achos hwn; atmcrchwyd v eyfarfod ga» -amryw ae w; th Fynegiad y Gweithredwvr, yr hwn a ddarllenwyd, vinddesigys fod cryn lawer o les wedi caal ei wneutliur y y mwyaf, ynghylch 1,500 o Fiblan a Tiicstninentan, yn ystbd y ílv¥}ddyn; HC \H:di sè\(v(:!¡,ltd y Gymmanfa, er ys dwy fiynedd, dosharthwyd a,700 o'r ysgrythunm sanctaidd, oil i deuluoedd ag oeddynt heb Fiblan o'r blaeii, ac ymddengys fod rhifedi J tenlnoedd ag ydynt hl.b eu eHel cttn, yn fwy na'r I'hui ag ydYl1t wedi ell caei y ddwv fiynedd a aethant lieibio. Cynnaliwyd amryw gyfarfodydd yn ddiweddar gjui Olleiriaid Berks a Ihidks, i'r diben i fhutio vs.veliun • plvryfoJ, i ddysgu y tlodion mewn oedran i tldarllen yr ysscrythuran. Holwyil plant ysgol Radnor Newydd yn gyhoedd m- y s*jain o'n»is diweddaf; pr'yd yr oedd Percival Lewis. Niiiii O'i,iw.s I)i"- ti vi- o("I(l YS\V. vr y P?,11-cli. It 11. dywedyd fod yr ysgoibeigion yn Ian ac yn weddaidd; ae y mae yr esniwythyd ag yr iiciii llawer 0 honYHt trwy en gorchw\lion yn brawf o'u diwydiwydd ae o fuddiohleb y sefvdliad. Bore ddoe too-odd dyn o'r eniv Wi liam Jones, yr hwn a roddasid yngharchar y dref bon dan y cyhuddiad o tl,,Iwvii ei wLJdf vnewn modd tra arswydus, ag licn gyllell a gafodd yn y carchar; eitill- gvyniwyd y chvyfi fynu gan Lawfeddyg, ac y mae yn fyw hyd Vr oeddid yn bwriadu myned ag ef i Gaerdydd i- gael ei brofi yn y brawdlys nesaf. Ar yr mi dydd, daliwyd dyn o blwyf Lhui-atlien, swydd Caerfyrddin, yn y dref hon, dan y oylmddiad o ledratta arnryw orioran (watches) oddiar Oriorydd yn Dandilo, tra yr oedd efe yn chwilio am wydryn addas oriawr yr yspeiliwr. I'rynwyd auiryw o'r orioran gan (hlynion ya y gymmydogaetli He y lledratwyd hwy. Nid llawer o ddyddiau sydd oddiar pan ddycjnvelodd efe adref oddiwrth filwyr y gad res yr oedd wedi bod lawer o ilynyddau ar y Cyfandir, a lleoedd ereili, yn i.v("(Ill;IWN ki ('f o wasan- aeth et Frenhin, dechrcuoJd yn cbrwydd a cholk'dn ei wladwy". Nos Ian dhveddaf, rhwng pump a,ehweh o'r gloch, yspeiliwyd dyn i.eaangc o'r enw William Mathews, saer meini, o'r Castellnewydd yn Kmlvn, o ddeg punt ar hu- gain, ganddauddyn mewn dillad niorwyr, ar y fiordd rhwhg y Boncath ac Eglwyscrw: ar ei waith yn gwr- thod traddodi iddynt yr hyn a feddai, daliasant law- d ti i- I I I t i- fe i- ei fynwes, a dywedasant wrth yniadael y dyiasai ystvried ei hun mewn anigylchiad da o her- in,y(ld i'w fywycl g,,tel ei, J)\!atteithwyrofa:u bod yn eu tai yn gymiar ar yr amseroedu hyn. Llwyr gyfrgollwyd y Friends, Cadpen James Broad, yr hon ocdd yn rhwyin o Biymouthi Lerpwl, ar fas-for Cbur) Caernarfon, dydd Sadwrn wythnos i'r diweddaf. Ae!iub\»yd y gwyr oil, a thrwy ymdreehiadau cainwol- adwy Mr. Humphreys a'i gyfeillion aehubwyd llawer 1 o'i llong-lwyth hi, yr hyn a gedwir yn ddiogcl i'r pcrcheuogion. Dagennyni hysbysw, er fed glan y mcr wedi ei orehuddio gall ddryllian o'r Hong a'r mvyddau, na wnawd y gwvthwynebiad Heiaf i'w diogelu i'r iawn bcixhcnogion, yr hyn sydd er clod i'n brodorion Cymreig, y rhai yn gyflVcdin, a ystyriant:, megis ag y dylai pawb fod vspeilio nwfddau Hong It. i mi mor warthus, afvesvmol, ae annnwiol, a lledvatta dodrefn. tý tm fyddni ar dim, yn lie cyniiorthivyo. dilfodd yrelfen ddinystrioi, neu syaiud y moddion i ic diogeJ. Bore dydd Ian, y 22aiii o'r mis diweddaf, meWIl ystonn ddychrynliyd, yn angorfa Youghall, y Weaz-lc, o Bwllheli, Cadpen David Jones, ar ei nier- daiiii gyntaf o Ea.uiii i Cork, yn ddryiliau man, a galarns adrodd, trengodd y gwyr oil, chwecli o niter yn y dyfroedd golchwyd eu cyrti i dir, ac y nraent wedi eu claddu Ynghylch nus eyn hynny yr oedd y Cadpen wedi priodi yn Llanelli. Y mae y Sir. Marsh, Deane,a'u Cymdeithion, yn Reading, welii pcidio talti oddiar dydd Iall dm- eddaf. Dychyn fod yn foddhaol i'n y rhai sydd a'ti perthynasaw yn v 25am o Farehiuoedd Cyflyin ci Fawrbydi, yn awr yn Ban#;olore, yn yr India JJuv.y- reiniol, i glvwed fod y gatrod ncliod wedi dcrb) u gor- cbyimnyn i ddychwelyd i Loegr. Sylw a wnaed ?;. 3' t .?'. Entn Thomas, o'r Chwmx'l, a? hcil- <7/m;'? ???/7Ja?:i;'c/?<? yn swydd Jjfen. .J .1" Mlwijdd out. Claudwyd Harri Erans, Ionawr 1, 1813. M 80 Robert Hughes, Ionawr 29, 1813. 71 Jane Eilis, Mai 8, 1813. 55 Catherine Williams, Mai 15,1813. 7 6 78 Moses Thomas, Mai t'0,1813. 77 | Morris EHwards, Mehefin 8, 1813. 84 Ni chladdwyd un yn y plwyf rhyngddynt hwv. Mae ctto yn (yw yn yr un plwyf yr henariaid can- lynol:— Richard Thomas, o'r Coed 74 Elizabeth Williams, o'r Coed H l-lizabeth Evans, Lhvynpenddu 90 Edward Evans 81 ) ljugli Dafydd, Wern bach 8(5 John Price, Cwlyn 80 John Pierce, Abercaseg 80 John Hughes, Gwern Saeson as Richard Williams,LIwyncelyn 137, Han i Dafydd, Pentrc isaf 80 Mary Edwards, Brvn 80 j Elcn, Cae'r ftynnon go Pl-ys, v fi-itli 80 Mr. Thomas Hnglu-s, Capi-1, wedi TO. mi a wn. I La belli y priodolir iecind a north cynniter o hen ddynion, mor agos i'w gilydd yn yr un Mae yn debygyr ystyrir awyr iacii yr ardal, a chymhedroldeby j bohl oncst yn eu bnchedd. Mawr y fraint a fyddai i bob 1111 i golio ei nyddiaii ei iellengetyd, Coron aiirhydeddus yw pcnllwydni, os bydd mewn Diai-. Cynnysgaeddir r:i yn fynych àg hancsion ynghylch j synwyroldeh rhyfeddol <fwn gan hapur«tu Seisnig. Eitlir pa hetli a ddywed ein brawd-G\hoeddwyr wrtir ym, pan hvabysoni iddynt (heb ofni gwrtliddywediau; fod cwn yn eael eu cadw gan Yv;r bonheddig yi) y parth llyn o'r- Dywysogaeth, y rhai a ddaliant, nid yn uuig iwynogod, ysgafarnogod, dvvrgwn, &c. &e. ond a neidiant i'r afon ac a ddaliant bysgod i.;og.S. Wains: Gazcl'v. Gcllir adferu cig afvddo yn dechrew llygrn ac arogbi yn amheraidd, i'w Has a'i bereidd-dra dechrcnol, trwy oi gladdu mown lliain garw yn y ddaear, yngliylch troedfedd islaw'r wyneb dros ychydig ddyddiau, gan 1 nad pa un a fyddo jvedi ei halitu yn airdierffaitii, ntu heb ei halitu oil. Gweliom y eyfarwyddyd uchod mev.ii amryw ysgrifenadaw Seisnig, ae us jnuldengys yn annhebygol gan rai o'n darllenwyr, in byddant goil- edwyf wrth wneuthisr prawf o bono, yn neiliduol os bydd y cig wedi Uygru cymmaint fel nas g.ellirei fwy fa heb h\ miy. {:!eddwch c(mcw¡¡ He fei 1m ddichOJl c';Ù¡ a chaihau c i gloddio i f-, nu. Y niddangosodd Ilysbysiad tra hynod mewn un 0 ba- 1 ,,I. Li%vll I ';mmerw y rJ 0 tll;dl gw r bonhed dig )11 ('ÎJ wp 'it(,r;¡ Druvy-lane, pa« un o Iwyth N,Yl gvmmaint a bod un gwr .bonheddig wedi rhoddi ei law, i mewn cammjnied yn ilogeil gwr fconhedjiig aralJ, yn He yn yr ciddo e: hun, a chymmerwyd oddi yno Drewtlwch Aur, ac felly mewn brys, a auglwftodd ei roddi yn ol i'w iawn bcrchen hyn sydd gan hynny, mc*vn modd moes. gar, i ddeisyf ar y dywededig ivr bonheddig, ddanfon y bhveh yn ol gan ei v as pan fyddo yu berti'aith gylleus Os yw'r amgylcliiad wedi diangc o gof y bon- i heddig teilwng, bydd i bercheu y blwch, y tro eynlafy j ei Yr ydvm yn fynych vn clywed am gvfnewidiad vn vr 1 iynr.eroe.dd, eitlir nid o | dra gan wvr mawrion. Y yn awr, a d<.u'-ymprydiant am dri neu bed war o'r gioch, a giniawant am wytii neu naw, ae a fuit i'r gwe'y yng- i hykdr eodiad yr haul. Ar ddechreu'r unfed oes ar bymtheg yr oedd pethau.yn dra gwahaaul, arferai Louis XII. i giniawa alll wyth yn y bore, ond diLcn 1 j foddhau gwraig ieuaugc, yr hon a briodasai efe vn ei hen ddyddiaw, efe a oedodd ei giniaw hyd adeuddeg o'r I gloth: yr oedd yn arfer myned i'r gwely am chwecls, ond yn ebrwydd wedi priodi, etc a ddenwyd i arû5 i i fynu hyd ddeuddeg yn y nos! BpyWYCIIU ANGHREWMVK. Fel yr oedd S. F; Bancrod't, Yg^vain, a Sir. Isaac Weld, yr ieuengaf, yn croesi un 0 lynnoedd helaeth yr Anieric, mewn Hong, yo yr hon yr oedd Voiney, dyn hynod yn ei ddydd am egwyddorion Atheistiaid, yn y rhai' yr ymiiVcstiai efe yn fynych, cvfododd ystorm dychrynllyd ar y dyfroedd, yn gymanunt a bod pawb yn disgwyl i'r llestr fyned i'r gwaelod boh munnd, yr oedd yr.hwylbren wedi torri yn agos wrth y bwrdd, a'r llyw yn ddilywodvaeVh hollol, ac o ganlymad yr oedd y i cwbl yn olygfa o derfysg a dychryn. Yr oedd amryw fyncdolion benywaitld yn gystal a rhai gwrrywaidd "11 yoe(l(l t'atii ii, cedyru 0 anobaith brawycluss a Voiney; yr hwn a gwympai ar y bwrdd yn ei hyd, ac weithiau yo yinbil, ilt! gin ei fod I wedi ymrwymo i'w drosglwyddo ef i'r San a rail mewn dic^elwch, ae, mewn modd byrbwyll ya ei fvgwth yn c li N fl a iv i I i ?; c t'e (.?,?v i (I. O'r iliwcdd, fel yr. oedd y tebygoliaeth iddynt fod yn ?o!!udi? yu cynHyddn, dcchrenodd y y'?'yd hwn a 1 llwytho ei holl logellan (pockets) a'r ddur$oedd yn y llestr, nes oedd ganddo-rai cannocdd 0 honynt; (Ie yn y modd hyn, fel y tybiai yr oedd yn p'arotoi i noiio ain ei fywvd, os digwyddai i'r'Hong gael ei dryliio. Y:n- resymodd Mr. Bancyofit .ag ef yn-.hylch ifolill!:Í.i y fath weithrcd, gan ddywedyd y byddai iddo soddi fel Uarn o biwni fath hwysan mawr o'i amgvlch; ac o r diwocld tel yr oedd yn myned yn fwy tiystlkwr ae anesnnvyth, i raddan mor bell a hod yn rhwyslr i'r niorwyr, gwtlnodd Mr. Baucrolft ef i lawr i'r Hong od<li ar y bwrdd. Daeth Voiney i fynu drachefn y¡¡ikr1 nian, wedi gadael o dolars ar ei ol, He mewn dirfawr ing syrtliiodd dracliefn-ar y bwrdd, gan waeddi allan, a. ddwylawwedi dyrcliafu a dagran yn llifo dros ei wyneb —" Oh, mail Dieu! taon Dieu 1 (pie'st ce «}«« je.frrai !'> a beih a wnat'l" I' it tel aa slla^ai ymattal rhag ei aimerch yn y xnodd e:mlynol; cr nail oedd yr am^yichiad yn cydweddn ag yasadrotldion difyr- Eh done un Dieu a present. We!, ?»sr. Yolssey { both y mae. gen- i, E;¡:n ;í:' i' ;S'& ?yda'r dychryn nwyaf crynedig, Oh, oni! oni — Q oes! ct's!Pu foddbJJJnaJ,at1- y 110ng yn diogel i dir' a chyhocddodd cy(". nahvddiacth Yoluev 15{hl 0 DUaw ymLob eymdeithas H'ordd yr elai. Yrr o c, cL i cymmaint o ofid-ar Voiney dros gryn amser, am y gv.cndid hwn °'r t-idco, luegis y geiwai e ?'ei ymddvgiad brawyches, le.i yr oedd arno gvwilydd 1'fôf.Df:f:Y;'ij;l:tfi¡iii ond wed ? hyH"y, 'n?g.s Amronydtl l fren?i? divvedd- arach, efe a ddyweaeihi tod- .y. geirian uchod wedi I'diangc arno mewn ini.nuu, 0 traw; r.ml nad oedd un ys- ty); i.ddy?.? a sni??'i -?'e? ?i hen cg\vy«dork»« dracUtfn. I 'A A c, ,v At Ajgraphhdydd .?CK CfMHO'. SvR,Fel ag yr wvf yn• dderbynvdd a darllcnydd Set-ell o osiad liyd yma a da iawn gennyf fod y fath lewvrchiad biuhliol i'n gwlad wedi tywynnn arnom, a hynny 0 fewn ein cyrhaeddiad ein lmnain, i'el 11a raid i ni ymofyn am gymmorth astronomvdd na deonglyd: i ddeall yr ar- wyddion; a.mhynnydymunafci pharhad a'i llwyddi<mt. Y iii,-e iin pet!l z)eill(iiiel .,Il fN I vii I' ? 11 dynmniad hwn, sef am ei hod yn diwedda ei {hro L1y- -,i!ii ei -ii di%e(](Ii c.-i arwyddion yinrysonan a Hid, nag Oedd we.'edig yn ei hwynebpryd ar ei chylclnlroiadau cyntaf, canys ni l yn unig fe welodd yr hwn sydd yn Ilywodraetim ym mren- hiniaeth dynion yn dda, beri i rvfoloedd hcidio i raddan mawr, onj hefyd t'c. welodd yr ysgrifenwyr <lysgedig a doniol yn well, o'r diwrdd, i hcidio a'u cccraefli yinry- songar ynghylch llythyrenan ft chyfansoddiadan yn ein iaitii, yr hyn nid oedd fiuldiol i <kl:sn ond i ddadvm- chwelyd y darllenwyr, a pheri i lawer ffieiddio eich Se- ren inrwn llawer ardal, a'r dai llentvyr mwyaf difrifol a dealius o fewn fy nghydnabyddiaeth i a edrychant gyda diflasrwydd ar yr hoii ddadl tra y parhaodd, fel y gwna dynion sylweddol ar y coeg a'r g-.vag ddigrif«cha ehvir Puppet Show. Da iawn gennyf fi, H llawer o'ni cydwlad- wyr hynavvs, weled eich Newyddiadur yn caei eillenwi a chynuyfer 0 sylwadaii bnddiol ar achosioji erefvddol, ynghyd a hariesion am lwvddiant. sisilios Crist ym gwlad, yn gystal tramor a chartr.eibl; ae yn wir plcserus a bnddiol yw geiinvm ddarllen yr hyn a gawn gennvch anj v tnag at ei gynghorion buddiol iawn, o'r fath a gawsom yn eich rhifyn diweddaf o ciddo Llewelyn, vu erbvii man lwon halogedig pill hoes. Gobeithiaf v cyfoethogir eich Se- I-ell o'l- titti! N- ler fod ymddiddanioa eyffredin y Cvmry vn fwv gweddaidd, gan gael cn harwain i hynny yn i llew- yrch hi. Ond wrt's ddarllen yn ddyfal eich rhifyn diweddaf cyfarhiHj a tiiraethawd ma ith, yr hwn a enwodd ei aw- Jwr (AsJaticns) yn babijll i het St. Martin, ac fc! v ba vr ysgrifenydd, rnedd ef, yn ymofyngar iawn, gan i deithio yn ddyfal trwy goedwi^ Geirlyfrau ac ieithoedd. i ac en wan anirvw leoedd addohad yu ein livnys, a chvm- meryd ei dai'b cyn belled a'n prif ddinas (Caci iudd) i ymofyn ystyr priodol y gair Capel; ac fyth er ymufvn a chwilio, heb gael boddlonrwvdd, nes eyfarfod a'r gwir vstyr, medd ct, yn yr Encyclopedia Britajmica. Minan wrth ei ddilyn, a chrali'u ar y 11s am bryf mor riia.gorol, ei orchcst a'i lai'ur gotidus (etto di(iino) trwy y fath unialwch o ieithoedd, a gwahanel feddylian dyniou dysgedig, actlmm innau y;i ymofyngar fin ddau be!h yn ei gylch 1. Pa ham na bnasai yn ym- olYn yu gyntaf yn ei ymyl, yn ei dy, o fewn ei Fib), os meddai ar un, lie y mae gwybodaeth am bob peth ana- em heidiol yn rbwydd ac yn rhad i'w cue!, ac yna gall- asai weled' y gair Capcl yn ei briodol ystyr, sef C\>se<r»', Amos vii. 13. arwyddoccad y gair Bethel, ynghyd a'r nod ar ymyl y ddalcn v u o, a'i deugys yn egiyr, yn c I'- ach, a mwv ardderchog 0 hynaliaeth nag un Encyclo- pedia 11a St. ?v!artin ycliwaith. z. Bu ymofvn gennvf yn fy moddylian pa beth a aliasai diben y fod pan gymiiierodd y fath ytitli-ecii ai-u c Yii o beth: gobeithiaf aad oedd yn bwriadu trwy y peuderfyniad (1 oi hwnnw, roddi anfri a dirmyg ar leoedd neu gyesesr- 9fdd addoliad Duvv yn ein gwlad, ond daifu i mi yi] oi fy arfer benderfymi gyda'r vneddvvl careiddiaf, fan i ddywcdyd yngeirian yr hen ddiareb, Rhaid i bob segm- gael peth i'w wneuthnr. Knmney, I lOAN. I G- A ?,.

GOFYNIAD. j CrvwAis Vnvcr 0 son am ragoriaeth y Gymraesr ar ieith.oedd ereiil, ae yn neillduol ar y Saesneg, ac vr wvf N't. lioli Gymry, cyn belled agv gwn i, a« ydynt wedi treiddio i ansawdd y ddwy iaith, yn sefyll yn • gadarn dros y cyfrviv rascoriaeth; ac yr wvf wedi clywed | Ha wer Gomeriad calonog, ond annysgedijg, o her wydd credit ei frodyr gwybodus, yn taerti na ddylid cvstadln yr hyn a alwant weithian "speech y Saeson" a'r Gmer- aeg; ond nid wyf wedi clywed uenmiawr o rcsymau dros y pwngc i alluogi dynion diddysg o'm bath i t'isii(i- i-.g<diaethu, mewn dadl garetiig, ar Sais wi th ymdi in a'r pwngc uchod ac o'r tu a rail, clywais Gymry ereiil yn hae'rn fod y Saesneg vn rhagori ymhell ar y Gymraeg, ond bod yn asthawdd gan y Cy;;¡,¡>y addef hynnv. O henvydd pa ham, byddaf fi, a llawer o'ni bath, yn dra (I Q I a I- i rai o'ch Cobebwyr, or, dangosant i ba un y mae y rhagoriaeth yn perthyn, ac iiiev, 1; pa bet!: v mae yn gymnvysedtg. A a wy no B vs.

GwaJl 0 ddamwjim, ac nid cyfeiliornad o fwj-iad, vn ag i- adaa Sirro¡.n ym!¡lo, it gwilll yuddynt:-Yn lle' Bdh yw eich barn yn bresennol am lesn Grist, ai dyn yw cf? 1 Att. 0 lIa, Duw bendigedig yn oes oe.so?.dd,darl!cn Beth yw eich barn yn bresennol am lesu it y 11Ait. O efo bendigedig oes Yr hwn sydd ddibechod 0 honoch, tailed yn a'vntaf ga r re,tf.—Ics u G ri.-t. Am hynuj, >r h.wn sydd yn tyhied ei fod yn sefyll, | <idrychod na syrthio."— PuuL

ESGORODD, Wytiinos i echdoe, yn ddisynunwth, yn ar eithaith tua'r brit ddinas, Boneddjges Svr J. OWel1, i.1 U. i Wythnos i heddyw, Mrs Walters, gwraig ?»Ir. Tlios. Walters, Perlysicuwr, o r e'refhon, ar. ferch. Dydd Sadwrn wythnos i'r diwreddaf, Mis. Bowcn, o'r. Elephant Castle, Caerfyrddin, ar fab. PRIQDODD, Dydd Ma with wythnos i'r diweddaf, yn Eglwys Ijlangy felach. Mr.Ll'-v/t;t)yn Thoma?, 0'1: Goitre-rach, HI mhh'yf .Llanon, a ?iiss Rachel Be van, o'r GeUiwrcn, plwyf Llangytelacii, Morganwg. Yn E?'Vt'? Chf?u, Brysto, gan v Parch. Mr. !Iens- Yi, ?:m y Parch, ?r. IIpus- mm:, Cadpcn Jc:tkms, 0 Abertawe, a Miss Vv llhams, mrrch Mr. Yvidiams, o Clifton. Wythnos i tidoe, yn Llanhadarn-fawr, Ceredigion, Mr. Levvell, 0 Leek, swydd Stafford, ag Emiiy, trydedd Locke, Yswain, CYnnaiiyddTeU, yn Aber- ystwyth-. Aryr un dydd, Mr. John Stamlyn, c Mount Pleasant, IiwHTorcld, ;¡, Mis Harríe, o oil Kail, swydd BenfVo. j Yn Enckncle, swy-dd y Mwyting. Iegh iLewis, 0 j Knighton, swydd Faesvfed, a Mary, ail fetch Mr. Phi- V'- Mr. Wm, Barlow, 0 Eiieemere, a Miss Eliza Thomp- son, (/ r un lie. ¡ BU Dydd Ian, mewn gwth oedran, yn Kcol-y-Castell, A beitawe, Mrs. Lloyd, gweddw y diweddar Barch. ¡ Samuel Lloyd, Pregethwr tra derbyniol ym niUllth y Trefnyddion, Yr oedd yn wraig dra bucheddol, ei phrofiad a'i hymddygiad yn dwyn tystiolaelh i eiieith- iolaoth y gretytid Gristianogol. Dydi.t Qwener, yn h?n ndwvud oed, mab byc'n#n y  ,yn Y dt'e f hon, Ychyd:g '? Cadpaif Stephens, f;f Heol,fa;n, yn y tlrcflwn. Y chyig wytfmosau yn 01 bn farw pientyn bychaa Gil. blaen i'r gwr ncho d Vii deuweddar, yn ?i ur?"?' yn swydd Surrey, vr i :2,:i'3' Z,¡ ;r:2: s gy?i e Ta?ybo?t, i Dyfod, a brawn i George Mcares, Yswain, o I vs LJrn], sfephan,swydd Caerfyrddin. Ac-t.h<? ¡oqièl tnn' drd (.'aerfyrddin dydil Ian diweddaf, i trxei ci uladdu, f<;i v dywedid, y!i Liawiiai ) en, swsdd Henfro. d Y'Id(\Ù\¡:}I;iJ:I' n (:t; (()' :), f:ij'! b wH ,l- ?<)i'd:.?'t? ei chwaev, iMrs. Morris), y Gadfridoir Jnlin Picton, a Mihxriad y 1 iffed catiodo vvyi traed, a brawd i'r Cadfridog Syr T. 1'icton, K. B. Aetli y treng«di«r i'w wt: y wythnos i he 1:0 mev.-n iecnyd gwyc ) i, wrth bob ymddaiigosiiid ond a1' sid¡h vi v\I' \]] a:¿or drws ei ystafell yn y hare, efe a'i ('f;i(:,(. r¡: :,7¡';)¡:} II:: i: ;io 1, Fel swy;idog milwraidd vlewr, tel perthynas serchia d o ac fel cyfaill didwyll, galerir yn drwm ac vu hir ar ei ol, Yn Crosby, swydd Lancaster, y Parch. James Jones, yn lie -,i" 3'2ain mlynedd; ac. nid oedd ei gvliog, a chymmerul un (twyddyn gyda'r t!:(?- f\? na deugain punt v flwvddvj;, drfls yr ))o!! yspaid nclio d er fod y fywiahaeth yn werth ):tHo Inmu(tn; and trwy gymddd, i:oLt';?'?:(.)K?' wyd ef i ddwyp i f\ 1111 naw o blaut, mewn mo-Jii c.'vf- ;l;¡; (i!I:?iil\;J í(. :t::di:;( yn aw d ?.; amrvv. Draethiadan duwiol dionw. Nadolig, yn Ti.:dwortb, Koneddiges Thomas Assheton Smith, o'r Faynol, swydd Caernarfon, ac Aelod 0'1' Senevkir drus Andovor.

JI.AHClIXA DOEDD. Crrxrrr/nr.* I'n, Ilr.or. ts MARC., lax. 9. Y r oe^sd W cn;] 1 Ivegr v borehwii. mewn eliwauegiad at y liawer ag oedd vn aros heb ei vi- 15 mil 0 gryuogitn o "Wenith Tramor, \r hvn a barodd i'r goreiion gael fit bump swlit gryiiog yn llai na iydd Lhm diwvddaf; nid oedd bryn- wyr i'r gwaelion. (io.styugodd Brag a lfaidd ynghylci. 3s. y grynog Ceírch alll ynghylch Js. y grynog yn lIaL Pys a Em, gwerthiad marwaidd, am bris gosfyngol. PrisotAld ucrh::nadx'a ar 1 d. « Gnnntf. Gweni!\¡ coc!! ,12 i Gwcnitli gwyn 4ls i 685 1thj;g J:. U? ¡ ;¡J I d (1J J) ) qb fj!ig-gwelw ( Fide) tic»s i 7l& Ceircli -19. t ?'.? Po.lands 21s i :2t ..J ,J ü' 1 ilacohnnenodnew. 35s i Hen da (edeau'iiod ;lU i -15s 1 Pys at. ferw i 5J.^ i 55s ??''ys)l?dtt)n-38= i 12s Pria cyjaria! yr Yd yn Sff/tymra y Grynng ( Eight ?'MC/;c? Pris C!JILrta! Yd JI! TVi¡¡chcs- Gncn. j Riiyg. Ilaidd Ceirch s. d. s. (!• s. d. s. d. Swydd Forganwg 71 5 O'?S?o 21 8 '—?—— (,at'h n"lm ?7-t: ? 0 0 ? 0 20 9 Be'n) .? 0 O.:?i 21 0 — A berr;:ifi 7 0 j 0 0? ? t 0 ——- Frcch'-iii o* ? 6 | 57 L?JS 6!? S =-= r,(:¡.¡iÜ 1 5 ? l1: :? g Fynvry ,'d 4 1 0 0 di 6 0 0 Drefahiwyn 77 7 j -id 0 36 9- 29 3 -——— ?!?ii'i.?; !? 8 I 0 0 -17 8 ?26 -—— 0 0 0 — Mdimbech it) 8 0 U 40 9 2d Caeruarfon 69 4 0 0 e'S 0 2-1 0 —-— Fou 0 0 0 0 SO 0 j 19 ti /■vv PsiHinhl (Flourl. ?/ ^ac.hmd <> 2S0 Prtsy Barayn L.ù"lllt,f;ll Dydd Mawrdi diweddaf gorchyinvnothl vr Argl. Ma?r i'r doriii bedwaraa (quartern) wcnirli i barli.'i a am ji jd. Prh cyfartal Sitcgr Gxineu ( Hrotcn), Y 11 ol y n) frif a wmiwd yr wythnos a deify i.odd Ion. 4, jJ 15 jh y caat o 112 pnys, Ileblaw yr Ardreth a dalw yd, neu ■ did i'w thalu ar ei drosgLvyddiad i Bn dain Fan r. tt, S. Cig l^idimi 4?- M i 'ds Od i Cig Ido d- 0d i 7s Od Cig Maharen .?O?'tdr-ld?i?Tyi'chyti ?UJiPsOd Prh yr riopys (Hops), ijn Soiahwk. CVN AT' KP\TN). J SACSIA;; ('POCKETS K?nt 6t ?i ?' S* K.?t t)!L?:?t e- Sa-sex 61 Os i 71 7s Su-^cx <>(   Ue ?Es?ex- 71 0i i 9t U??????-?i ?.tl.H 0: Prh v Lltdr yn teadchafl. Crwyn Gwadnau (Butts) 50 i 5d pwys yr an, 20d i 23d. !;)r'!),?. ?'i!n ?;J. (Uvirod-gvileitiigrwyn ( Sierchnnts' Uarla ,?.!d i  d. ?ilji.:i,mt :i: II :ij !¡: CcrHyd-?r'A'yh i.ej; Qjd i d-id. Crwyn L!u[, JO i 40 pwys, ,jld i :'9d. Ereili, ;?! i 7C pwys ?,.):.?(i. g:n t 8i> pwys, did .-¥d! (?"tV? 11 Moi'hii bycaaiii, (Seals (irc-ait.'andj.. —d i 4Sd. Lreiii, inav» riou, ydwsin, x.?0s i 180s. | Crwyn Ceiiyia* cylleilhiedig (tanned) -d i —d Pris y yn Hundain. s. c't. b,c11;)¡i¡t'i, 5 — St. J amcs 5 (jj Clare 0 0* 1 i!; Cyfartalwch 5 IS s. d. Gwer v drofy cant 9J 6 uielyn lins>ia 90 0 j——S') !tu.ia ? 0 -A,nl S4 0 Dcfiiydd ioddedig 0 (;:I'¡- n 48 0 Q recti- 1 03 0 fCiyiion da (Dregs), 12 0 Hebnii Co If ran 111 0 ———— Bryciilyd 110 0 -Uelyn 98 U Od y ddwsin. Ereili Id; Od y ddwsin. MY.'YN COP PR, 3?;???- ?'t.;??. 7?n?-. Wrth y Dundt. C nil,'¡¡ ;\ÜHÓ 1 q Freeman & Crown ?? 7 ;> diito M British Co. 6 19 cHILi) 81 Rose & Crown 7 19 6 diiio 77 Crown, Freeman. Patten & Co.  ivi?i: ?:a.ju? 8 4 G ditto ? Crc??Cj. 9 1  m 1! ? 9=")': 'G. Z I:) ¡; Tieskerby 1'? D:LH'H &. Co. 7 1 0 ditto 119 ditto 7 4 0 ditto y3 ditto 7 8 0 dtiio 89 Roe Co. g g 0 Wh. Cliance 82 ditto 9 14- ti diito 71 Patten Co. and Yivian & Sous 1419 0 ditto GO Williams (ir-Grenfell 22 ù õ W. Wn. Fortune 52 Put!en, & Co. and Vivian it Sans 15 1 0 diito 4 7 fia:) H fi (i ditto 41 ditto 11 7 6 New Consols 7d ditto 6 12 0 ditto 42 ditto 6 5 0 North Downs 88 ditto. 7 13 Q <»odo!pliin 80 Danieil & Co. 8 6 6 W heal Sparnon 6 ¡ ?r?isltCM. 6 HO Union Mines ()j UtnonCo. 2 18 6 W heal Spinster 52 •British Co. c, 8 0 0 Wheal Jewell 47 Patten & Co. and Yivian & buns 5 18 0 I Y cwbl 179-1 tunell—C.yfarkJyveu sefydleg I M.4JICHNADOEDD CAIiTJREFOI* ABgp.TAWE.—Gwenith, o9s. lod. Haidd, 32s. 0d. Ceirch, '25s. 4d. y grynog. BRYSTO.—Gweni'.h, 00s. i 6ds. Haidd, 34s. i 353. Ceirch, 24s. i 27s. y gryno<r. s. ac Kilion, 56s. i 64s. y sacbaid.  LnFRPOGL.-Gwenith, 10, 2d. i 10s. 7d. y 70 DWYS. Hai:d, 5s. 6d. i 65. wI. y (\!) pwys. Ceirebj ds6d. i 3s. 8d. y 45 pwys. Pys at ferwK 50s. od. i 56s. 0d. 'Y | grynog. Peilliaid teg, 58s. Cd. i 60s. Od. ae Eiliorl, .),}S. Od. i 54s. od. y 2iio pwys. FLa, 42s. od. i 48s. 0d. y grynog Brag, 10s. 6d. i Us. 6d. y Y galwyn.