Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

7 erthygl ar y dudalen hon

At Argraphiadydd Seren Comer,…

englynion . BEDD-AEGRAFF T.…

i At Argrofihiadydd Skrett…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

At Argrofihiadydd Skrett Gtmer, 1 I SYLWApAU YCHWANEHOL AR BABELL MET, NLIJ GAP ST. MARTIN. MR. GOMEH,—»Y traethawd a duanionais attoch yn ddiweddar, dan yr enw, I Pabell Het St. Martin,' a gyficithais o gyhoeddiad eyfrifol Saesneg, a gosedais yr enw Asialk-us, yr hwn oedd wrth y dywededig draetbaud yn y llyfr Saesncg, i ganlyn yr tinrhyw yn I y Gymraeg, ac nid fy enw fy htm, nac un enw IttlSlOl arall; pan ddarllenais ysgrifen Asiaticus gyntaf, yr oedd yn ymddangos i mi yn drachywrain, a meddyliais y gallasai ei syiwadaw fod yn dcilwng o ystyriaeth fy ngwladwyr, a rhaid yw i mi addef nad ywfymeddwl wedi cyfnewid yn ei gylcb byd yma; eithr gwelais ddau lythyr yn eicb Seren, tnedd y rhai sydd i ddir- mygn a dirymn vhesynian Asiaticus, ac am ei fod efei hun yn hollol anwybodus o'r driliiaetb a gafodd ei syhvadau mewn cybocddiad Cymreig, o herwydd mai Sais yw, bcniais yn angenrheidiol i ysgrifennu ychydig lineilati mewn ffordd o amddiffyn i'r vsgrifen a gyf- ieithais. Am iytbyr loan, o Riimney, yr -svyf- yn ei gyfrif yn ar.heilwugo neinawr sylw, hyd oni ddealhvyf fod rhyw Gymro arall yn ystyried y Bibl Sanctaidd wedi ei fwriadu i flot-ri datlletion ynghytch ystyrgciriau, yr hyn sydd mor wrthun yn fy nicddwl i a phe haerai rbyw un y dylid niyned i'r Bibl i cbwilio pa fodd y dylid gw-iieuthur men, neu pe dywedai arall, y dylai tyddynwr ymholi a'r llyfr Sanctaidd pa un o'r Caeati a ddylai aredig y gwamtyn nesaf, i'r diben i hau haidd ynddo. Gw ir yw fod y gair capayn y Bibl Cyniraeg, a chapel yn y Sacsncg, ac amlwg yw fod y ddau air (os cvmmwys eu galw yn ddau) yn hanu o'r un gwrieiddyn, ac y mat; yn ddiymwad pe buasai Asiaticns wedi cym- mcrydcyminatutodraSerthi chwilio am y gair capA yn y Bibl, a nietbn ei gael yno, ac o herwydd bynny i wneuthur y casgliad yr hwn a gyfrifir yn anweddus gan rai, y buasai I. o Rumney yn fuddtigol; end gan inai chwilio am dadogaeih y gair capel, ac addasrwydd yr enw ar le o addoliad oedd Asiaticus, hyderus wyf, na chyfrifir gwaith fy nghyfaill o Rumney amgen yndadd a'i gysgml, neu a phryf dychrynllyd o fitirfiaci et ddych- ymuiygioa ei ban; ac am ei ddull pendant a lefaru, yr unig effaith a adawodd ar fy meddwt ocdd dw-yii ilni cof, ymadrodd a arferwyd gan Luther, neu arall or diwygwyr, sef, 'fod llawcr dyn yn feichiog ar, neu yn d%i-yi) Pab yti ei fol,' neu ryw beth olr cyti'elyb. Nid prawfo hynawsedd a mwjmeidd-dra ysbryd, ac o fod yn feddiaunol ar y cariad yr hwn 'ni feddwl dtirwg,' yw ei waitb yn arwyddo ei fod yn drwg-dybio fod Asiaticus yn wrthwynebwr crefydd, o herwydd ei fod yn grocs i alw addolfa yn gapel, hyd oni welai yr addasrwydd o bynny; dangoswyd eiaiocs fod yr ysgolheigion Sacsnig yn deillio chapel o'r Lladin capdUt; a bod y Lladinwr enwog Ainsworth, yn dywedyd mai ystyr v gair Lladin capella yw pafrfechun ieuangc (a little" young goat), myn; hefyd seren: yn awr, a oedd y tuedrl Ileiaf yngwaith Asiaticus yn dywedyd nad oedd gafr yn cnw addas ar le o addoliad, i ddangos ci fod yn ivi-thwynebwi- i'r addolfa eihun; yr wyf yn gobeitluo, pe bnaswn wcdi clywed rbyw un yn galw niochyn, gafr, j neu geiliog y gwynt ar fy ngwladwr loan, ac yn haeru mai cocdwig fwystfiiaidd yw ystyr y gair Rumncy, ua rhyfrifasid fi yn elyn gan fy mrawti Cymreig, pc dyw- edaswn mai dyn call a synwyroi yw loan, ac mai cym. mydt;gacth n.8ymQI H?teddycho! yw Rumney. y cwbl sydd ei5iu ar y pen hwn yw pron y Oeiriadûron Geirdarddal Seisisig, neu Eiriadur Lladin a-'Sacsneg Ainsworth yn gyfeinumus, a chyn gynted ag y gwnclo loan o R'liniiry hynny, a dangos fod y gair cupel yn briodol enw lie addoliad, yn He traiugwyddo wit ho, a'i y styried yn elyn, niyfi a fyddaf ddiolchgar iddo. Ac od oes rhaivn tybicd nad oes gwahaniaeth beth fydilo yr ftitrond i ni gael y ptth, gweddus fyddai i'r cyfryw gofio fod rhoddi enw addas i fynu yn myned ymbell wcitlaau tuag at roddi y peth ei bun i fynn; dylai enwau a piiethau gyt'attcb i'w gilydd mor belled ag y geliir; gwithmi fyddai galw asyn ar ddyii synwyroi, neu ddy wtdvd fod hpudy yn enw addks ar Frcnhinllys a dilys gennyf fod rhoddi sill, neu hyd yn oed yr attaliad lleiat' (a/rr.mu) ineun ysgrifen i fyna yn ddigen i gyf- Kewid ystyr yr ymadrodd; pa ham y defiiyddir guir ag sydd yn dynodi gafr, yn hytraeh na buwch neu ddafad, with son atn le-t) addoliad ? Ai tybied fod pob addoiwr yn ragrithiwr yw yr acbos? Mvueged loan ei reswm. Y niat llythyr E. C. ar yr nn pwnge, yn llawcr tcilyugarb osytw rle a ymresyuia, yn He ymrysoni gan ymdrccliu dangos priodoideb yr enw capel ar le o I udftotiad; yr lawn a dybia efe sydd yn hami o'r gair Cymreig cap. Addefir yn gySredin, gau Johnson ac ereill mai gair Cymreig yw cap, yr hwn a ft n thy cod d y Sacson odi ar y Cymry; a diamheuol mai cajpan~cdr, neu garjMtn eamnnidd, yw meitr esgob, yi) y Gymi-aeg.. Y Brenin a roddes i cglwvs Fynyw ddau gapan cor o bali. K. H. ( The King gate to the church of Mcncvia, I two clwrul caps of velvet). Ac er fy mod yn cydwcled ag E. 6. ynghylch fod y Khufeiniaid wcdi cymmeryd amnw eiriau o r Gymraeg, etto dicbyn fod yn amheus iddvnt gyxnmeryd ctmitn o'r Gymvacg cupel (a gadael mai Cymro oedd y cyntaf a wnaetb dejefnydd o'r gair) 1 c-anys pe felly, pa fodd y digwyddodd i'r Lladiriwyr roddi iddo ystyr mor wahanol, ag yw addolfa a gafr fech- anl Tel'ddir ,'uJ1cllll gan Ainsworth, o capra (gafr fetiyw). Os gellir profi fod y gair capel mewn aiferiad gan y Cymry o flam y Lladinwyr (nid yw yr arferiad o hono gan D. q) Gwilvin, er ys 400 o 11ynyddau yn ol yn profi dim o hyn) natturiol ddigon fyddai casglu ci tíJd yn dcilliaw o cup, er mai anhawdd fyddai rhoddi rheswm am yr ystyr wahanol a roddir iddo ya Lladin; ac os dichon E. C. neu i-yw-Cymro arall ddangos hynny, a rhoddi attebiad botiflionol, i'r gofyniadau canlynol, myfi a ysgrifenaf lythyr at-gyboedlhn y dywededig gyhocddiad Saesnig, tel y byddo iddo efddangos i Asiaticus ac ercill (larddiad c.) wir y gair mewn dadl. Os yw yr addolfa a elwir capel yn ddyledns am yr enw i'r aingyit-iiiad o fod Esgob yttgwisgo ei gappan cor I ynddi, pa ham na elwid pob lie o addoliad perthynol i'r drefn esgobaethol wrth yr un enw? Pa ftKtd nad yw yr eglwysi cadeiriol, lie y gwisga yr esgobion y cyfryw gapiau ynddynt fyuychaf yn dwyn yr enw capel? Ai rhesymol tybied fod enwau y lleoedd ar nad yw yr esgobion odid fyth yn myned iddynt wedi cu cyssegriad, yn ddyledus i yniddangosiad esgob yn ei wisgoedd esgobaidd ynddynt yn anaml, tra y gelwir y rhai mwyaf parchns, a theilwng o yniddangosiad my- nych ei Arglwyddiaeth, yn eghvysi? Ac os gahvyd addolfa yn gapel o herwydd fod capan cor yn cael ei wisgo yno, pa fodd na elwid vr boll leoedd agy gwisgir capiau ynddynt yn gapeli? gan mai cap y Bi-eiiiii, yw ei goron, pa reswm sydd na elwid y lie ag y gwisgir y goron yn gapel y Brenhin ? a plia ham na elwid yr ys- tafcllpedd He byddo benywod yn gwisgo eu capiau yn and, yn gapel i'r merched a'r gwragedd? ac yn neilldu- ol, a ellir tybied fod ein hynafiaid, cyn amser Pabydd- iaoth, yn gosod nivy 0 bwys ar gap yr esgob nag ar ran arall o'i wisgoedd; Ye, nag ar un ran o'r addoliad ei hun, gan fod v lie yn myned wrth enw y cap, ac nid enw yr j addoliad? Os telly, pa wahaniaeth rbyngddynt a choel- grefyddwyr pabaidd ? Drachefn, pe digwyddai i mi ddanfon ychydig lin- eilati i Asiaticus trwy gyfrwng y cybocddiad crybwyll- edig, ua fyddai gennyf wybod yn gyntaf. pa gymmaint jrw y gwahaniaeft rbirn-, E. C. ag yntef ar y pen hwn ? r Oni ymddengys fod y ddan yn cyttuno fod yr enw yn ddyledus i gappanau dynion eglwysig urddasoJ gyda f hyn o wahaniaeth, sef fod Asiaticns, trwy gyfarwyddyd yr Encyclopedia Britannica, yn casglu i'r enw gyfodi oddiwrth fod y Ffrangcod yn cadw cap St. Martin gyda pharch crefyddol mewn pabell, yr lion a alwyd capc l; a bod E. C. yn ei ddeilliaw oddiwrth fod esgob yn gwisgo ei gapanynddo. A phwy ocdd y St. Martin liwn onid rhyw esgob neu abad Ffrengig, i'r hwn y perthynai capan ccd MynAsiaticus hefyd fod yr enw capat wedi deriueis mewn coelgrefydd babaidd, tra y mae E. C. yn illdo gyfodi oddiwrth ran o esgob, ai Pabaidd ai Protestanaidd oedd. Nid wyf yn cautod un gwahaniaeth arall, ac nid yw hyn o bwys mawr;,tra y mae'r naill yn Casgln mai oddiwrth babell i gadw cap St. Martin, esgob neu abad pabaidd, y tarddodd yr enw, y mae'r liall yn meddwl iddo gael dechreuad yiigwaith esgob Protestanaidd neu Babaidd, j'yngWigO êi gap yHo. GeUw y naiU y He yn Babell het neu gap St. Martin,' ac yn ol esponiad y Hall peUir ei alw ya babell i Saint esgobaidd (pa un ai Martin ai Luther fyddo) i wisgo ei ga p,' ac o ganiviiiad nid wyf I yn dealt fod llawero acbos iddynt ynirafaelio. Unwaith etto, gan fod Asiaticus yn hcnnaf yn beio YmneiHduwyr am alw eu haddolfeydd yn gajieli, y mae esboniad E.C. a gadael mai'r cywiraf ydy w, yn en beio I yr nn mor llym; canys, os dechreuodd yr enw mewn capan cor, yr hwn a wisgir yn y cyfryw leoedd y rhai a berthynant i esgobaetlud, o leiaf unwaith, peth II tra gwrthnn fyddai i ddynion ag ydynt yn yinwrtbod a disgybiaeth esgobaethol, ac yn (ladleti yn erbyn capau cor, i alw eulleoedd o addoliad wrth enw ag sydd yn dv- nodihynny; o ganlyniad rhaid i bob Ymneillduwr brofi anghywirdeb sytwadau Asiaticus ac eiduo E. C. cyn y gaiio gyda phriodoldeb alw ci nddolfa yn gapel. Nid II1\VY anweddus fyddai galw rnen-dy, neu menfa (cart-house) ar y fath adeilad, cr na byddai le i fen ddyfod iddi, Jila'i enwi yn gapel, tra Uyddir ofalus i gadw capan cor rhag dyfod i mewn. Am ddywediad E. C. y byddai mwy dewisol ganddo babyddtaeth gyda'i holl feiau nag un grefydd arall yn ynys Brydain; dymunwn iddo lawer o lawenydd yn ei ddewisiad; er nas gwyddwn i o'r blaen foa perthynas mor agos rhwng Eglwys sefydledig Prvdain ac Eglwys Rhufaiu, yr lion a ahv-yd gan Offeiriaict ac Esgobion yn buttain Babilon, yn anghrist, ac a fuant feirw mewn fflamiau angherddol yu hytrach na'i harddel; a'r bon hyd heddyw a ddengys trwy erledigaeth, neu ddet- nyddio moddion hollol wrthwynebol i eiddo Crist a'i apostolion i gpnml ei bachos, pa cyn leied o barch sydd ganddi i ben corph yr eglwys. Yr wyf yn byderu nad oes llawer o aelodau yr eglwys sefydledig o'r un farn a E. C. yn byn. Beiir arnaf am ddetnyddio y geiriait Ty cwrdd,' yr hyn, medd E. C. sydd mor ansyhveddol a plie dywedaswn 'Dy ci lien dy (ath 1 yn ei dra, gredaf fi, y dywedodd efe hyn, canys gVvyr pob dy" fod y geiriau hyn yn ddigon syiihwyrol i osod allan dai i'r creadnriaid bynny; ac am y gair curdd. yn lie cyfarfod, dilys gennyf ei fod mewn ymarferiad cvtftc- din,ac inewnllyfraH eyfrifol. ¡'feeting-house, Tý cwrdd (eyfarfod), ft alt. Diet. Cyhwrdd, and cywrdd, and cwrdd; to touch, to hit, to meet. T. Rich. Diet. Pan ystyrio E. C. mai Sais yw Asiaticus (yr hyn ni wyddai o'r blaen) bydd yn hawdd ganddo fyned hebio iddo am darddu capel o'r Lladin, megis y gw na y rhan fwyaf, os nid pawb, o'r Saeson, y rhai a ddylid en beio oil, os vw y tarddiad yn angliywir; nCII yn hytraeh na'u ceryddu, dyledswydd y rhai a wyddant well yw en hytforddi. i Gweddus ddigon yw gofyn am brawf awdurdodol am I bob gair newydd diraid, neu anghyttnnol ag ansawdd cill hiaith a yinddangoso mewn nn cybocddiad ac vm- ) ddengys i mi nad yw E. C. yn rhydd oddiwrth d?lef- I'dlto geiriau lied hynodion, er bcio eroill am y (yt I ryw drosedd; 0 I Lladrn y deuai?q/?ta? y?air capel -y pro?ad Beiaf yn rammaiaidd— Ty cytarf?d fyddm yn g-yssotteddgarach (cyssonach, neu eyssoii)-cii-i;tti di. cithr a digr{fol (digrif) ydynt ymadroddion a dieithr, a dynuuiol fyddai gwybod os ydynt amdditfyuadwy." Bellach cymmeraf ty ngbennad oddiwrth E. C. ac os dicbyn efe atteb fy ngofyniadau ynghylch capel, ystyi-, iaf fy hun dan rwymau neillduol o ddiolchgarwch iddo ef. Ond cyn rhoddi fy ysgrifbin heibio, goddefweh i I mi roddi aw^rym i am ryw e ch cohebwyr ynghvlch eu dull o ysgrifenu, yr hwn sydd yn fynych yn dra an foes- gar, anfoneddigaidd, sur, cyffrous, ac mown ytnddamr- osiad yn dra auffaeledig; nid wyf wi thwyncbol i dtro ¡ dyrnod caled, neu ddefnyddio ymadrodd llyin, adorro hyd yr asgwrn (a llefaru yn gymhariaethol) pan (\"Ido] aehos yn gofyn, canys dylid dysgu moesau i bob Wr yn y ffordd debyecaf o Iwyddo, ac ni tliyccia un dull arall, gyda dynion anghenus o ran gwybodaeth, otid cyfoethog mewn hunan-dyh; etto dylai y ceryddou fod yn gysson a thymherau da, gydfi dibeu i ddiwygio ac II os bydd hunanchwydd y gwrthwynebwr yn anfeddvg- i iniaethol, dirhon ymadroddian beneddigaidd fod yn foddioii i gadw creiil rhag yr un pIa; tra gwrthua yw I canfod bcirniaid wrth ymresymu yn yradebygu i gec- crod wrth ymrysonu ar yr heol; dylai fod gwahaniaeth rhwng tad yn ceryddu ei blentyn, neu -blentyn cymmy- dog, a chigydd yn lladd mochyn. Os ccnfydd v dar- llenwyr fod vr ysgrifenydd yn ymroddi buddngoliaethu doed a ddel, cam neu uniawn, prin y boddlonant roddi'r fuddugoliaeth iddo, pe digwyddai iddo ci hsnnil! trwy y fath ilor(itl annyinuncl a throsgl; o'r tu arall pan fyddo gwr yn myned rhagddo yn wrol ac yn foneddig- aitlti at, hyd maes y ddadl, heb ymddangos ei fod yn prislo biiddugoHaeth gymmaint a'r gwirionedd, tybia y darllenwyr eu bod yn canfod goruchafiaeth yn neshau atto bob cam, ac yn dra pharod i waeddu buddugoliaeth! buddngoliacthi pen fyddo hi ctto ymhell. Pan gofiom fod llawer o Foneddigion yn cadw Sercn Gomer oddi ar y dechreu, i'r dibeu i rwymo yr holl rifynau yMghyd, fe'n tneddir i beidio ysgrifenu yr hyn a ymddengys yn farbaraidd i'r cenhedlaethati a ddel, rhag i'n hiliogaeth gaelacllOs i gablu CI1 tadau o herwydd eu llwmder mewn moesgarweh. Ysgrifenwyr ieuaingc fwyaf cyffredinydynt dueddol o fod yn euog o'r bai hwn. Nid yw fod gwr yn chwennych ynuidangos yn fa\vr wrtli yindrin a phwngc nad yw feistr arno end peri iddo ymddangos yn dra bychan a dirmygus. Yr wyf wedi sylwi cr ystahn, mai gwaith anhawdd iawn gan ddadlenwyr yw addef mewn cynnifer o eiriiii eu bod wedi camsynied, pan fyddo yn eglur cu bod wedi en hargyhoeddi o'r camsynied, ac hwy a ddigicnt pe liacrein en bod yn chwennych i ni en hystyried yn anffaeledig fel cynnifer o Babau; yr wyf yn cofio fod ysgrifenydd da, a gwr dysgedig, Wedi ysgrifnnu rhan o'i lythyr yn necaol yn lie ci roddi yn gadarnhaol, sef, 4ni fedrem,' pan mai, ni a fedrem' yr oedd yn ci feddwl; ae un arall a ddywedai ei fod yn eiddigeddn wrth, neu at, y Gynuaeg/ yn lc eiddigeddu droSti; ond or i'r beiau byn gael eu crybwyll fwy riag iinwaitli, methwyd yn deg a chael addefiad c'r cyfeiliornad. Yn unol a'r cynllun bwn, cafwyd Cymro arall y6 ddiw- eddar yn feiris wrth ysgrifenu hancs cyfnewidiatl barn grefyddol gwr parchedig ag sydd yn pieswylio vn.agOs i Abertawe; ac wrth gyladdefmai 'gwallo dd am wain oedd,' rhaid oedd iddo gynoyg math o amddiftyn trwy ddifynu ysgrythurau ceryddol, a'i cyfeirio yn Gdsstaw at ei hyfforddwr, megis, yr hwn sydd ddibeebod tailed garreg yn gyntaf, a'r hvvu sydd yn sefyll ed- j rye bed na gnthio ¡' a}íhw(lct yn fy mry) i y? canfod defn?dd mwy gwrthnn a niwediol o'r ysgrythnr llá hyn; v iliac yn tneddu yn uniongyrch i droi gras Daw i drvthvUwch; ac i roddi rheswm ymddiHymd yngenen poi) peclmdnr gan nad pa mor warlhus fyddo. Cam- arferiud o'r ysgrythurau yw yr aehos o'r holl gyfeiliorn- adau yn y byd a elwir yn gristianogol; acwrth ddifynu 4arnatt oli- gwirionedd Sanctaidd olit cyssylitiad priodob a'n clvtio wrth ein hangenion, gellir ffugio cadarnhau y pwngc afynom o'r Bibl Sanctaidd. Clywais am rai yn chwenaych ymgytiawnhau get, bron en Llnnlwr ar gyfrif gweithredoedd da ei-eill x fynnant en cyfiawn- liau trwy haeddiant Cyfryngwr; ond wele, gynnyg yma, i gvfiawnhan heb yr un o'r deJau, trvvy ddywcdyd mewn effaith os nad ywpavvb yn ddifai, ni dilyiid fy ngheryddu, na'll1 beio innau am droseddat, Parod wif i gredu mai o ddamwain' yn fy mrawd Cymreig oedd hyn hefyd, ac nid amcani gvnnysgaeddu y drygionns & rhcRvuiavi- amddifl'ynol c'r Ysgrytlmr, wrth lefaru yn y motld dywededig. Ond yr wyf yn meddwl y dylid trin gair y Gwirionedd bob aiiiset- gyda pharch a gwiliadw.. • Y mae mawr wahaniaeth rhwng cymhwysder y def- Dydd a wneir o'r nn ymadrodd, vngenen Barnwr ac eiddo troseddwr; pe bnasai y wraig a ddaliwyd ar odineb yu dywedyd ger bron et Barnwr, Yr hwn sydd ddibechod tailed y earreg gyntafattaf,' buasai yn ar- j wydd neillduol o anedifeirweh, a chwennychiad i ym- gyfiawuhau, cr mai herlodcs aflan ydoedd; end p,-i r, oedd y gwr ag oedd a bawl ganddo i faddeu yn dwend y geiriau uclvod, yr oedd yn ddangosiad o ryfeddol ras a thosturi. Pc dywedasai troseddwr anfad, tra (nltlid yn ei hyfforddi a'i geryddu, hwn sydd yn sefyll j edryched na syrthio,' buasai yr ymadrodd yn dynodi calon-galedwch, a gwrthwynebiad meddvvl i hyffordd- iant; ond yr oedd yn seinio yn beraidd, ac yn dyfod allan gyda gran, o enen gwr ar ei dmed, ond yn canfod y perygl o syrthio. Nid wyf yn gwybod i mi wcied dadl yngwyneb amgylchiad o'r fath byn, crioed yn gyf- artal i'r bon a ddygwyd ymlaen gan y wraig o Ganaan, Mat. xv. Yn el gweddi gyntaf hi ddcisyfodd yn daer, yn ffyddiog, yn fyr, a thra chynhwysfawr, eithr ni Chaf- odd un atteb eiriblodd y disgyblion drosti yn aflwydd- ianniia; hi ddaeth ymlaen drachcfn ac erfyniodd, lawer gwell na hwy, drosti ci huh, a chafodd ntteb tra thor- calonus, Nid da cynteieryd baiu'r plant, a'i daflll i'r a llefaru yn ol iaith yr luddewon. Yn awr gall- asid meddwl ei bod yn hen bryd iddi rodtii heibio, "an fod y Messiah yn ei dinnyg-n, yn i v-t il a gwrthod ei chais; eithr hi a attebodd, Gwn, ArghTydd; nc ctto y mae'r cfen yn bwytta o'r y J oddiar fvvr^d eu harglwyddi.' Godldog Dros bon ar- dderehog!" Angyles Puradwys! Dclw y liefoedd, pwv a'i dysgodd i yt:ii:esymu ? Ymlia athrofa y bu yu dy'so'u rhcswmyddiaeth ( yn lie ymesgusodi, a dywedvd Gwall o ddamwain,' yr byn a ellasai wueutluir gyda mwy o briodoldeb na Ihuver a fu ar ei hoi, y mae yn sefyll ar y tir y gosodwyd hi arno gan y gwirionedd y mae ei chais yn cael ei ganiattau Hoilalluogrwydd yn rhoddi ffordd i ddyncs anghenus; y frwydr wcdi ci hymiadd, y fuddugoliaeth wedi ei hennill, Ha wraig, mawr yw dy ffydd, i ti fel yr wyt yn ewyll- ysio.' Bydded pob lwchadur dcbyg iddi hi, safed pob troseddwr al" y tit" a roddwyd iddo gml y gwirionedd; dadleued pob Cymro yn fwvnaidd, yn foneddigaidd, a gosoded wirionedd, yn hytraeh na buddugoliaeth, yn brif bwngc 0'[ flaen. Llwyddiant lawer i ehwi y Cyurry mwynion ymhob garchwyl buddiol, a berthyn i'r fucli- edd lion a'r byd a ddel. Ydwyf eicb gostyngeiddiaf frawd, Abertawe. PHILO GOMEIU I I

I..At Argrupluadiidd Seven.…

LLG EWTD DION". I

[No title]

GORUCHWYLWYR. ?- 11-1 - -…