Seren Gomer

ARGLWYDDIAJETH CYBWELY. YN Y ZLTS FREtROL. CYNIIELTR y L LYSINES A t yn Mrs. MARY BALL, ii elwir. yi Uviov, yn Nhref LLANELLI, ar Ddydd MAVVHTII, y 14eg o'r mis hWn, am ddeuddcg- o'r gloch ganol dydd. Trwy orchymmyn y Goruchwiliwr, THOMAS DAVIES liOdERS. Caerfyrddin^ Ch%vefror 2,1815. PERORIAETH. ii T?YDDED hyshys !'r Cymry sydd yn Llundain -SLJ? ac oddi am?-yich, fod Cymfit-ithas y Cymrdgyddxm wedi pcnderfynurhoi TLWS A III AN i'r Dadanwr goreu gvda'r Deivn; set cywh-dC ?i i:uth, ac amlaf ci bet)n;U[on. Y Cyfarfod a gynMu- yu Ystafell y G.Ymdeitbas, yn Nhy Mr. ROBERTS, aruydii Y CSD AUR (Golden Fleece), yu Heoi-y-Freiihim-, yr Qchr-rad (Qucm-street, Cheapsidej, ar Nos Ferchcr, yr.ti'iain o'r mis hWlI, am saith o'r glocli yn bennodol. D. S. Miee <5rywideithas yn deisyf ar y Dadganwyr a ymorchesant AM y Tite ARJA\, gaull peiinillion naturiol, moesol, ac addysgiaddl; a gadael allan rai sanctaidd, ac yn cllwedig y rhai masweddol a serthedef. WILLIAM JONES, (BARDD MON), t'oiiadur y Gymdcithas. Llundain, Chwefror J, 1815.

I I, I 1, .1 AT EIX COriEBWYR. hpT Bid hy&bys i T. ap Gwilyfn, fod y rhan olaf o ITancs I C?tydd yr)? A'ghymrn.yn y WRsg;gwlsoriÎ ddyn a IK-I tii> n i'f swyddfa He y m:? yn cad ei argrap))? yn J f 3d'nt eddar, yr hwn a roddo?d i nÚ hysbysiaeth uchod. S?* Dacth Hythyr-iu J. II. yn ddiogel ¡law. I Vinddcnps Cy\> ydd ardderchog P. a ddanfon- ) wyd attoni o cyii gy nted a?,, y -ellir. I ?t' Hhodd'r He i Dyhuddnint Gwilytn, gan 1. F. yn fuan. Dcrbyriiol iawn yw Cerdd croesawiad Heddweh R. Dafics, JS.iiituh n. àTb. Chyinmeradwy yw Cywydd y WurVvydden, gan E, o Llanbedr, fe'i cyhoeddir mewii un o'r ddau llifyn nesaf.. f nesaf. T ■ FGT Cyhopddh- Cywydd Alarwiiztd"TAv" rft OV Nantj &c ?'' Yr ydym w edi dcrbyu PrydyddiactE Ti Edwards, o Luadain. ot-ner-?- Y n Ile A iii C?an yn Ruif. 58, Traethawd Pinto !nomcr—Yn Ue?Am ddywediad E. C. y byddai mwy dewisol ganddo Babydd- iactb, &c. nag uu grelydd araB yn yoys Prydam"—darDcn ar ol y geiriau un grefydd arall," ond ciddo'r Eglwys. Sofydledig, yn ynys Prydain. e I At Argraphiadydd Sercn Gomer. I A Nwn, SYK,Pan ddarllenais eich cyfarchiad i'r Cymry yn y rhifyn diweddaf, methais yn Ian i ymattal y dagvau rliag llifo yn lielaeth tros fy ngruddiau, ac i ddis.tcwi oclieneidiau cliwerw fy cnaid. • Betld Seren Gomer" ynbrysio i faclilndo, ac ar fYlJcd i fro angof" Ydywbyn yn bosibl? Y Seren ogoneddns sydd wedi bod yn ymddisgleirio cyhyd gydu'r fath arddcrcliawgrwydd, ac yn llawenlian calon- an miloedd f) blallt yr hen Frythoniaid i liol). ddifiannti, meddaf? Nu -,ttto'r, nefoedd i'r fath' warad- wydd digyndiarfyth ddisgyn ar benein ccncJHglodf wr! Oh, fy nghydwladwyr anwyl, Nac adroddwth liyn yn Gath, na fynogwcli hyn yn heolydd Ascelon!" Yn hytrach nag i Sercn Gomer fachJudo, bydded i holl oleuadan y Nurfafejt fod tan gwmmwl dudew ac! annhreiddadwy! Mae goictin.i eich Seren, Mr. Gomd', I yn L16?iir yn fwy dymuno!, mewn ) hai y&tynaethaM, na go!et)ntyrhau!. Nid Y!YW )T haul end yn dat?uddib g wrthddi ychati tra agos, eithr yngoleuni eich Seren hy- glod yr ydym megis yn canfod holl Dywysogaeth Cyrnru ar yr un oIwg. Peidiweh a Ineddwl fy mod yn benwan: nac ydwyf. Yr wyf mewn llawn feddiant 6'in synwyrau. Yr wvf yo brystir itiewii achos prysur." Os rhoddir Sercn tionier i fynn, mi anturiaf ddweud y geMir ysgrifennu gyda chyfiawnder ar holl golofnan eingwlad, "Ichabod: y gogoniant a ymadawodd," os machlude sydd raid iddi. Wi th afonydd Llundain, yno yr eisteddwn ac wylwn, pan fdddyliwn am Seren Gomer; ar yr helyg o'u mewii y crogwn ein telynau." Ond ymbilial' arnoch i beidio a'i rhoddi. i fynn yn lan. Yr ydych yn achwyn eich bod amryw bunnau ar golled. Goddefwdi gennyf, gan hynny, i amdditfyn y,1 cynllnn eaHlynol:—Penderfynwch yn ddiattreg i osod ar draed gyhoeddiad ucwydd inisol (rhywbeth tebyg i'r Trysorfeydd (Magazines) Saesneg), i gynnwys Cyfan- soddiadan bywgraphiadol, Traethiadau ar amryw des- tunan, Hanesion cyrddan, &c. vmhlith yr amrywio gristianogioh yn Nghymrn, a darluniad byr ai- y diwedd oansawdd Europ yn gyffredin. Ni fyddai rhaid yn y byd i gyfnevtid yr enw; nid oes un titl yn fwy addas, am wn i, na 'Seren Gomer.' Yr ydwyf yn hyderns y caech gcfnogaeth caionog gan filoedd, Fe gyiihyddai rliife,di eieit derbynwyr yn dra buan, oblegid ni fyddai neb Cymro mor Hygrediga dangos y gradd lleiaf 0 an- ewyllysgaiwcli i golli swllt y mis am y fathdrysor. Dyinnnafarnoch yn awr, Mr. Gomer, i ddwys-ystyr- icd y daioni annhraethadwy a fyddai clebygoi o ddeillio oddiwrth y fath orchwyl caniholadwy. Trwy y cyfrwng hwu cliwi osodech bawb dan rwyirati" neilldl101 j'eh bendithio, ac adeiladech golofn liatdd i dragywyddoii yr Oct; 61-eselinol. Y Cýmry hawddgar! os na'cliefnogwch y cynnvgiad hwn, y mae wedi darfod dros fyth am yr Hen Iaith Gymraeg! Ydwyf, &fc. Llundain. JULIUS O'R DRYN TEG. Yr ydym dra nrymedig i Julius ani ei annogaeth f haelionus, ac yr ydym wedi derbyn llythyrau tra annog-1 aethol o barthau ereill, y i-li-ai a ddangosant fod amryw ymysg eir. cenedl yn dra blin wi th feddwl am tlrangced- igaeth buan yr unig gyfi-wng hysbysiaeth cyffrcdin yn iaith y Cymrn. Gan hynny ni a gynnvgwii yn deg i ddwvn cynllun buddiol ein cyfaill caredig Julius i aeddfedrwydd. Ar y dydd cyntaf o Ehiih nesaf y cyhoeddir llyfryn dan yr eiiw- Seren Gomer, pris yr hwn fydd chwe cheiaiog new swllt, yn ol y hyddom yn eael ein tueddu gan lais cyffr-edin ein gwladwyr, a chy. hoeddir rliifyn ar y dydd cyntaf 0 bob mis tra y caffbiii- gynnorthwy digonol, i fyned a'r gvvaith ymlaen-—I>y- mnui)" yn daearar bawb a chwennychp ein cefoogi i roddi eu henwau tel derbynwyr ya (idioed i'il 90";Icli.- wilwyr; a lie nad oes gCllnym onichwilwyr, tra diulch- gar fyddem i'r Cymro caredig a gymmeraTrgofchwyi mewn Haw i dderbyn enwau taii sgl. tnyvl*; Ac am eiii bod yn chwpnnych gwneuthur ein cyhoeddiad yn eiddo i'r Cymry fel y cyfryw, heb ymofyri pa beth ydynt mewn ystyriaethn,u erei1l, byddai cynnygiudan t(}ag,át-wmant cin cyulllln oddiwrth ein cohebwyr deallus yn dder- byiiiol iawo. YcUv.aneg am liyn yn y Rhifyn nesaf. CYHVJUUOWXI. Y mac Cymdeitlias liyglod y Cymreigyddion yn Llundain ynghylch rhoddi Tlws Ariau i'r Datganydd goreu gydR y delyn, yn eu cyfarfod ar y 22ain o'r mis Hi/sbysiad. Y mae'r carcharoHon yng Nghderdydd yh ddiolchgar i Ardalydd Bute am ddeg gini a i-oddodd efe i bl-ynu angen'rhteidian iddynt. CytfUllwyd at- fod i ddiolch y sir, a llestryn arian i gael ei roddii Syr W. W. Wynne, mown cyfarfod cyf- rifol yn swydd Dinbych \r v.ytl iios dJiweddaf, am ei ddewrder, ei iiyddlondeb a'i \vjau^gurweh. Cyfrgollwyd y llong Farnc, 6a 1 pen Lodge, o Aber- tawe i Gaerloyw, a. phapur a cnopr, nos Wenei- wythnos i'r diweddaf, gerllaw Lydney acl^ubwyd y VYI" trwy lawer o anhawsura. Aberdaugleddyf, Chwef. 1, daeth i mewn yma, yr Alliance, Warren]^ Lisbon, a gwlan, yn rhwym i Brysto. Yn Lied. 50. 35. Hyd. 6. 24. Gor- llewin hi bigodd i fyuu ddan fad, a .bei tliynai i'r tros- glwydd-long Whitton, II. Y, yn y rhai yr oedd y ipeistr, Cadpen Hutchinson, ei Wyr yn cynnwys 146g 0 ddyn- ion, Mr. Smith, ei wraig, a. phedwar o blant bychain, a gwasanaetbydde*. Yr oedd y Whittoii hwylfo o Lisbon at y lofcd ()'r mis diweddaf, ynghyd a llynges fawr o drosglwydd-longan a maelier-longau, dan nawdd Bong ei Fawrhydi y Bermuda, ac ar y 2Cain hi a ddcchrenodd olhvng dwfr i mewfn, ac ar yr 28ain gorfn ar y gwyr i'w gadael, yr oedd y dwfr wedicyn- I nyddu hyd at fwrdd y caban, a* buont fyw yn y badau mewn mor g y cliydi- o fara gwlyb a chig moch hallt) dros 26ain p oriay, ac ar ydydd canlynol, ,I ain 3 olr glocli yn y prydnawn, ,buont niOr ddedwydd a chwrdd a'r Alliance, yr lion a'u cymmerodd i fynn. Dydd Sadwrn wyttihes i'r diweddaf gollyngwyd llong dan hwylbren odido-g, yplion a elwir yr Albion i'r mor, o long Gadlas Mr Roberts, yn Hubberstone Pill, yr hon sydd i fod ,<ia« lywyjddiaetli y Cadpen Llewelyn, gynt o'r Alliance. Ffrviythlondeb amtrferol.—Y mae yn awr ym meddiant Mr. Lilwall,. Tj7ddynwF,.yn Westfield, swydd Penfro, ddafad, yr hon a fwriodd ddau pen ar y 3dd o Chwef. 1814, dan ar y 23ain o'r tlophenhaf canlynol, a dan ar Tonawr 3dd. 1815, .sef cliweelt. oen, mewri, llai na blvTyddyn o amser, y mae pump o hoaynt yn fyw. Bu farw y wraig resynol yr lion a grybwyllasom yn ddiweddar, a hiweidwyd gan y py!or yn y Drrfnew- ydd, gerBaw Tafarn Spite, swydd Benfro, wedi dihoeni d) os amscr mcwn dirfawr boen. Y Parch. Mr. Williams, o Croesefryn, Mon, gan gymmcryd ilw ystyi-iaetti fawr ostyngiad prisoedd yr ydau, sydd niewn haelionus fodd wedi lleiliau ardreth ei ddeiliaid yn Lleyn, gymmaint a 301. yn y caut. Golehwyd hwylbren 0 faintioli anarferol i'r tir wi th Llanbadrig, Mon, yn ddiweddar, ond nid ydys wedi cacl allan i bwy long y perthynai. Dyfeiswyd torriedydd maip yn ddiweddar, gan ddyn yti yiiys Mon, yrhwn 0 ran ei gyfansoddiad, a'i fuandca yng nghyfiawniad ei orch- wylion, a ddichon roddi her i neb a welwyd hyd yma. Ar y 87ain o'r mis diweddaf, gyrwyd y llong Argyle, Cadpen Peter M'Coruickj .0 Dublin i Blymoiith, yn Uwythog o flawd ceii,cli, Porthilan; niweidwyd llawer ar y llong a'r llwytli, iVr yi-tiii dydd, rhedodd^y llong Royal Oak, Cadpen Hugh Williams, o Gaergybi i Lei-p wl, yn erbyii liong, arall yn Porthilan; niweidwyd y ilwyth, (ccirch) .a rhaid ei gymmeryd allan. -1 Tybir i'r dinystr diweddar ar weithiau cottvvm 4r, Turner, a'i GyriYd-citlii66, yn Llangollen; gael ei acii. lysuro gan 'fellt. Digolledwyd y perchcnnogion '0 j ddiogelfa yn LIundaini. • s A Achwynir yn lied gyfrreditt ar brinijor I -,i n I ii r ti'wy'r wlad/yr hwn nis>{^ellir ,eiL<ld.w\u 111 gwlanau t ereill o wledydd trampr., Y.mae gwnenthurWyr yrlipli 1 ddefnyddiau hirwlan ( u;arqiedr a gvuimerwyd oddiwrth,, enw tref Worsted, yn swydd Norfolk, yr lion fu hynoid am ddefnyddiau a' wnae d o vVjan hir) yn teimio'r ditfyg yn fawl'.  Y mae son yn ymdaenu niai diben Y Brenhin wrtli ddanfon llythyrau yn ddiweddar at yr aelodau hynny o'r Sc'neddr ag ydynt yn bleidiol idd- ynt, i'W gWahPdd i ymgynnull ar y dydd cyntaf a drefn- wydi'r Seneddr eistedd, oedd i eiinill y'rhan amlaf o'r aelodau i fod dros oiiiriad yi- eisteddfod gymmaint a phythefnos yn hwy. Dyvvedir iod Blilueddigestratirddasol, yr hon sydd yn awr yn Naples, yn dra chyfeillgar a theulu Murat, Brenin Naples, yn gymmaintielly fel nad yw yn dych- welyd yr ynmpliadau ag y mae yn dderbyn oddiwrth y Pendefigion hynny a'u cyfeillion, y rhai ydynt yn ym- wrtliod a pliarchu ei lys ef, Saer. o Lanidloes, a ^ykiwyd i roddi tystiolaeth mewn llys, am sarhad ag oedd-wedi cae! ei wneuthur gan un cynnnydog i'r Hail; titi or cvfi-eitliwyr a gnchiodd yn arw arno yn ei nbrdd, gan ofyn iddo yn mhlith pethan ereill, Pa faint o frordd oedd rhyngoch chwi a'r dyn acw pan tarn v. odd pfy dyn aiali ?. Pedair troedfcdd" modfedd a banner. A pha fodd y buoch ehwi liloi- ebe y temptiwr? Yr oeddwn yn meddwl y bnasai rhvw un gymmaint o ffwl a gpfyn,ac felly iiii a'i mesurais. Coges, mewn httarmjy, yn Aberystwyth, oedd c ber-1 clien llawer o xlVaetliaieb, tel y sylwodd yieddyg enwo"' 1 arUt; yr hyn a barocid unip ofyn iddi, pa fodd"y daeth iddi gynunaiiit o synwyt; pa le y clylai fod ond N-i Ii siol; yr wyf yn tratod wyfii neu ddeg bob wy tiinoi, ac o'r cvvbl, ni chefais un 1 nu 1 waga'ch clt/t'i: ar iivjiny, ceisiodd genad ganddi gaej gosod ei- law ar ei mynwesi dyner, hithau a ddywedodd wrtlio, os am le lyiiei- oedd am iddo ei gosod ar ei daicen ei hun, gan fod y .1, hynny mordynerag unman. Araeth bertliynasol a;, godlctpg JoHK BRowN,s\vain yr hon a draethwyd ganddo yn Lly" s-freyrol d-fw- eddaf Arglwyddiaeth^Cydw'ely. ,• Fvneddigdon, a ipyszi-ydytg. IlkC'itJiutyi-, ■= H Nid yn lmi gytfe boddlonrwydd' a hyfryd wch greddfol, ond bid Sicr i ehwi, gyda dywenydd anhraeth- adwy, yr wy f Y)n I anvi-,yti canfod o'm h'anigylch gvn- rmUiad mor lielaeth o ^vyr rhagorol a theilwng, wedi ynigasgln-ynghyd i'r diben i gefuogi fy ymdrechiadan gostyiigedig, i'r diben i ddwyn yr hen Lys cyfrifol hwn i'w burdeb a'i urddas cyssefiu ac yr wyf yn ddiffyg'iol mewn gcirian i osod allan, fy nlieimladau ar achivsur mor bwysfawr ac mor fuddiol a'livvn. Foneddigion, pan adfyfyiwyf ar y gwarth a'r ang- hlod i'r rhai yr oedd y Llys hwn wedi syrthio, a'r rag- olwg ddysglaer a lleshaol sydd yn awr yn ymgvrinvg i'w waredu or fatli gyfiwr gwael o adfeiliad, a'i adferu i'r CyfluT hwnmv ag sydd yu cydweddira golygiadau a bwriadau haelionus ei sefydlwr urddasol, nis gallaf lai na theimio niai attocii, chwi a'r boneddigion ereill oddi fewn.i'r Arglwyddiaeth eang hon, y bydd raid i mi ed- ryeli vhaghaw, a bod yn ddytedns am y boddlonrwydd o-g^yf|aw»i gorchwyl mor ddymsnol. Nisgellwch Jai nagj^y-^pdj Foneddigion, y bydd i'ch dyfodiad rhwydd i oidi-,vi-tli yr ymarferiad poenus o'r aw- duidpd ayoddwyd i mi, i ddefnyddio mesurau eym- heiioCv fymyr wyf yn gobeitliio yn gryf na fydd raid i nil fvtheu detiiyddio. Ar yr un pryd, rliaid eich bó<ÍýÇi\¥.ybo'dnst os bydd i neb, gan nad pa mor ar- dderchVg a fyddo, yn ymddwyn yn wrthnysig, wedi cael o hono ei wysio i'r.Uys hwn, y byddai yn ddyled- swydd ofyntdig a rhwymedig arnaf i ddefnyddio y galiu I ,H,' a'r diysgogrwydd, y rhai, a greclaf, yr yyclrH yn gwybod sydd feddiannol gennyf, i wneuthur cyfiawnder 1 buan a dyladwy i drigolion lliosog yr ArglWyddfaetK; j ac, Foneddigion; ymvyf yn meitlii-in gobaith didwyll eich bod chwi mor deimladwy orr rlnvymau ainddiffyribl dyledns ai-noch i'ch (te.iliaidi a'r rhai a ymddibynarnt ar- noch, fel y byddweh barod bob amser i roddi i mi eich cynnorthwy, with ddWyn oddiamgylch ddiwygiad nlor ddymunol ac mor angnrheidioL, Yr wyf Wedi bod erioed yn ddadlenwr bywiog ilios gadwi-aetli yr hen wisgocdd purlan a defnyddiol a wisgid gan farnwyi- a swyddogion lly'sol, cahys hwy a. addurnent y gwyr hyn fig urddas a chyfrifoldev. Gan fod gennyf liawl ili- gwn ag y meddwyf yr aniiiydedd i'w wisgo yn awr, o iierwydd i mi fod dros Idw- ei- o fly- ijyddau yn Ddirpvwywr'y Llys Cytrredin (Coitr-t-of Common Pleas) yn Westminster, (Dirprwywyr y Llys hwnnty yn unig, cyn bellcdag y gallaf ddysgu, sydd a hawl ganddynt i'r fraint gyfrifoly; a'r nod hyn o ragor- iaeth), bernais yn uniawn j- ogo d yr engraff, yr hon, tet y gwelwcli, a cfelycliwyd gan fy Ilhqg-oruehwiliwr, yr a,c fy 4hi 9-orl, cllw iliw Yr hwn, fel yr wyf yn gobeitliio, a chennyf rcswm i'w ddisgwyl, a ddilynir ar fyrder gan bob swy.ddog ,aral! a berthyn i'r Llys hvvn. I Foneddigion yr Ahead (Cyfreithwyr), I "Wedi eael 0 bonof yr hyfrydwch o fyw mewn cyf- eillgarwcli agos a chwi gan eich cyfrifVyB Ddifprwy- wyr tra chyfrifol, ac yn Ilawen gennyf eich gweted with y bwrdd hwn, erfyniaf arnoch i estyn i mi eich cynnorthwy caredigol a chalonog, yn ngweinyddlad'y dyledswyddau pv, ysig a gaf i'w cyfla\vni,<a« yr wvf vn, hyderus obeithio y bydd eich ymddygiad boh amser yn gyfryw, fel y byddo yn hollol afreidiol i milefarn ym- adrodd argyhoeddiadol, nen geryddol, tuag at yr un « honoch. Rhaid eich bod yn dealt y bydllnl pbb a In. harch a gynnygid i mi yn fy sefyhisa swyddol, i gael -ei ystyried fel gw.eithred 0 elyniaeth yn erbyp-y-r Argl-: Wydd Urddasol, yrhwn y meddwyf fl yn awr yranrhy-1 dedd i'w gynddryebioii. Yniddibynwch arhyu, y bydd i chwi yn oesta,dol fy nghael yn yindrecliu jiyd. eitliaf fy ngalluoedd, i weini cyfiawnder manwl a didn- edd, ac wi th derfynu un achos mewn dadl, myii a A.i)af felly yn gyfattebpl i eitliaf fy medrusrwydd alni bai-n. Tra fyddwyf yn gwcithredii ar yr egWyddoV dditiych- eulyd honno, byddaf o ganlyniad naturiol yn disgwvl ufudd-dod diwrthvvynebol i gael ei roddi i'r hyn a der- fynwyf; ac nid i gael dolnrio fy nheimladan gan an- weddus dnciian o anghymmeradwyaeth oddiwrth ddyn- ion siomedig; y fath ag, y niae'n ddrwg gennyf fyiiegu, ydynt wedi terfysgu y lilys hwn yn warthus yn ddiw- eddar. Yiiiiiellacii, y mae canfod cynnifer o Foneddigion cyfrifol yn y lie hwn yn rhoddi i mi fotidliad anfynegoi, gan eu bod yn rhoddi y cadarnhad a't- urddus hyBnv t'i Llys hvvn ag oedd yn ei feddiannu gynt; ae yr wy-f yn barchus yn gwahodd ac yn ymbil am barhad o'r c\ fVy w gynnnliiad. Fel y mrte yn dra thebyg na wyddocli am yr awdur- dodau mawrion ag ydynt yn, ac vit pei-tliv i'r, Llys hwn, myfi a gymmeraf fy rhyddid i'w davlunio Chwi ag ydych i gael eich gwysio a'ch tyngn i fod yn Rheithwyr, ydych i ymholi pa fanteision; a ddaeth i'r Arglwydd wedi'r Llys diweddaf, uaili ai trwy ddi- I nvyau neu fFoi ffedion,—megis bod rhyw rydd-ddeiliad. j yn yr Arglwyddiaeth hon wedi cvflawni cytlafah, rieu | dr0seddra 11 gheuo 1, ac wedi ei euog-farnu Yl1 gyfreith- I lono hynny canys yn y cyfryw achos, caiff y Brenin J y flwyddyn, y dydd, a'r golled, ac wedi hvnny daw "y tii-oc-cid i feddiant Arglwydd yr Arglwyddiaeth lioir ItnvV d(\irwv. "Os bydd bastard, wedi prynn tiroedd ofewrt iir rAigl\vy ddiaeth lion, a marw yn ddieppil o'i gorph ef }ienbi, wedi ti genhedlu yn gyfieithlon; yn y cyfryw achos hefyd bydd i'w diroedd ef neu 111, ddyfod i'r Ar- .ghvydd trwy ddhwy. D^leeh ymhellach ymhoti pa un a bod ardreth, neu doll yn cael ei gadw l'hag yr Arglwydd; pa lieth ydyw; oddiwrth bwy y iiiae, yii ddyledus, a pha diroedd sydd ofynol am dano. Yr ydych hefyd i ymholi pa un a bod rhyw rvdd- ddeiliad yn yr Arglwyddiaeth wedi marw, neu wedi estroneiddio ei dreftadacth (ei throsglwyddo i estron- iaid), a'i farwolaeth, neu'r cyfryw estroneiddiad lieb ei osdd get- bron etto; bcth a ddaetli i'r lir ar y cvfryw farwolaeth neu estroneiddiad, a plnvy y w'r rhydd-ddeil- iad a'i canlyn. "Hefyd od oes rhyw derfynau maeni, nell 'fnnirij rhwng yr Arglwyddiaeth hon ac un arall, neu rhWIl deiliad a deiliad, wedi cael en symud, neu fod rhyw orescyniad wedi ei wneuthur ar gyffredin-dir, neu ar dir diffrwvth yr Arglwydd, neu od oes rhai o diroedd yr Arglwydd yn cael en calhv rhagddo yn angiivfiawn, nen ryw droseddau ar freninoliaethau'rarglwydd trwv bysgotta, adara, nen hela. Od oes rhyw gloddiau, pyrth, camfvy-oq (stiles), nen bynt ag eisieu eu cyweirio, lieu ffosydd ejsip^eu glanhau. '1 Yr ydych hcfyd i ymofyn pa un-a bod amryw drig-t ianiiyr Ai-glwvddiactli hon, y rhai a wysw^'d vntidy- ladwy, yma yn awr, i gyflawni en cynghatvsan yn y Llys; a pliwy sydd wedi esgeuiuso, fel y byddo i mi eui j dirwyo. .•/«, Yr ydych hefyd i ymholi pa nn a bod cwvn-gyflwyn- I iadau ac on ydiwe(illaf ive(ii.(!ael etic;i tlw yn dlJylndwy ai peidio, ac yndia .beth, A el-jaii bwy, yr esgeuliiswyd. Ac ps gwnawd rhyw betli arall a berthyn i fudd yr Arglwydd, neri ryw beth allghyfiawuwedicei ei wneu- thur, neu pi esgeubiso thwng dejliad a deiliadv y mae'n orpliwysedig arnoch ch wi i'w gyfjwy no. l(1e berthyn i'i' Llys hwn hetyd i chwilio i. hob cyrig- haws. dan .dd^ugajn swllt yn actios dyled^ cwyn cyf- reithol, gwrtlsod dychweJyd uwyddau a gafvVyd Vtk ppiclien, eiillii), tranl, cum myitis aliis; tic am hyinry chwi a welwch ar nnwaith y mawrfuMioldeu i'w gyiinal gyda'r urddas a'r bri ag yr Yl11ør.ç;cllais ddwyn y r ytn o i.?.cliais ddwyu eich sylw attynt. Vr ydwyf, Foneddigion, fel y gwelwch, (gan weith- redu hyd eitliaf fy nghailii i ddiwygio ybeiall gwaedd- fawr y rhai a ffynnasant yn ddiweddar) wedi trefnu prifwysiwr egniel a chyfrifol, i'r hwn y dymunaf a'r ymarferwyr y gyfraith i ddanfon pob gwys a chyngaws iddo ef, yr hwrtsydd wedi cael ei dyngu i'w gwasan- aethn ei hun, neu trwy ei gynnortiiwywyr yn ddyladwy, yn ddynol, ac yn briodol; Canys gellweh fod yn sicr na fydd i nn arall a wasanaethir yn wrthwyneb i'r crybwylliad hwn, i dderbyn y cadarnhad lleiaf gan y Llys hwn, eithr fe'i diddymir pan vvnelir eynnyg i hynny, gyda'r costiaii yn llawn, i gael eu tain o logell y Dirprwywyr ei hun, ac nid o eiddo ei nawd-ddyn dioddefawl. Gan fy mod wedi fy ngwisgo ag awdurdod i enwi 14 Gan fy mod wedi fy t, 11 rhifedi terfynol o Ymarferwyr yn y Llys hwn, gellir gweled coti-es o lionvnt yn fy swyddfa, a dichon pob Dirprwywr cyfrifol ag sydd wedi cael ei esgeuiuso ynddi, ddanfon ei enw attaf, er fy righymmeradwyaeth. Yn awr gollyngaf y pwngc i orphwysi a dechreuaf i ar waith y dydd, gan (,icil. ty!lglle-,ilti oil o Iwyrfrvd calon, i estytr i mi o'ell cynnorthwyon a'eh cefnogaeth niwynion a pharedig, yn y cyiiavvinad o'm dyledswy- dtfau lliosog." Derb« niodd yr holl araeth uchod gymmeradwyacth CY:1wn, a dioicig.u wxh calpnog y cytailed.

PRíbDODD Yn LIanddew! Abe'pwesin; Hiechpinio?. car! y Pif. chedi D. Evans, Thooms Prosser, Yswain; o Exeter, swydd DeVoh, U,awfeddyg yn y Marrh?oedd, ag M. A. JottCs, mcrch het?'ydhvedd?t' D. Jones, Yswain, 0 Lwynderw. Yn ddiweddar, Mi". Charles Gallaway, Rhingvll ym Meiwyr ileol Craveii, a Miss. Aiín Moore, y ddau o Gisburn, swydd York; Nid oedd y briodas-fesch oiul dau tis dros .1Jeg ihlwydd oed Wythnos i ddoe, yn ifwlftun!d, Mr. George Davies, Cytfyriwr, Do:Bthy, merch hen?t'Thomas Sco\Tcroft, Yswain, y ddau o HwKfordd. Dydd Linn wythnos i'r dhveddnf, yn swydd Hen- STo'dd, wedi cydnabyddiaeth.a cha vrine?h .1 dderliren- ffol.(](], ik?C(ii ?Y(ln-,il)y(ld;aetli,a 1,1;tllhliall,gel Escle, aK Elizabeth SnaH?m; dyma'r bcd- waredd gxVaith iddi hi ddynesu at yr allor ar yr un j aclios dyhitmol. BU FARW, Yn ddiweddar, yn y Bontfacn, yn swydd Morganwg, Mr. Thomns Walters, yn oed, yr hwn a Iki yn aelo 1 addas ymhlith y Trefnyddion Wesleyaidd 69 0 hynyddan. A thair wythnos i heddyw, Mr. John Evans, o Lan- dochau, vii yr tin sir, yn 80 mhvydd oed, yr hwn hetytt a fn yn iielod ymhlith y Trefnyddion Wesleyaidd 62aia ,0 Hynyddan; darfu iddynt gyd-deithio lawer gyda'u gilydd yma it- v onu yn awr maent wedi c yd-uno gyda'r ddisgl^er In i foliannu Duw a'r Oen, heb Taid y Wythnos (dycld Ian diweddaf, yn ei dy ei hilil, yn Wandsworth,"SdiTv, vn 90 mlwydd oed, Thos. flarnNl, YS C%VtIIT Mrs.-Edwards, o'r Rheola, Morganwgj i'r hon y mae ei ddirfawr oltid 1111 dyfodi Yn Clifton, Penybont, Morganwg, John Blackwellj Yswain., Dydd Ian diweddaf, yn 36 oed, Mr. Edward AUen, Meistr Gwèst(J)"'rTalbot, Caerfyrddin. Yn Llys Trevilan, Cerediion; Mrs: Rogers, gweddw y diweddar Lewis Rogers, swain, o'r Brynele. Yn ddiweddar, oed 42, Henrietta, gwraig D. Ellis, Ys "wlil), o'r Gwynfrym swydd Caernarfon. Tltomas Bdmford Hesketh, Ysw. o Bamfor l, swydd Caerlleon, aco Gwvrch, swydd Dinbych. Yn Bryn Litey, y Cadfndog a'r Anrhydéddus Wm, Hdvey, ewytlir i Iarll Erysto.

I MAllCIINADOEDD. CvFSErriDFA Yn, HtdL.4,V Marc, CiirvEF. 8. Gan nad oedd ond ychydig o Wenitli Llo ^gr y bore diwn, fe'i cymmerwyd ymaith yri ebrwydd gan y melin- wyr am o ddeutu 4s. v gryntig yn ddi uttacl! 11a "Hid Linn diweddaf; yfcliwanegodd pris y Gwenith Tra mor yit gyffelyb. Gan fod galwad am yr Haidd, yr oedd yri ddltittach o is. y grynogi Ffa a Phys, gwerthiad ,»b- rwydd; aimbdsuedil yr wythnos ddiweddaf. Nid oedd ond ycliyeUg o Geircli Llotgh, am hyiiny yr oedd y goreuen p c.Jde1lkní'. y grynog yn ddrnttach nag wyth- iios i hcddyw tNid oedd fawr gyfwewidiad ynl mhris- oedd yr Haclau. Prisoedd iiprbijnadwy i/r Y d, y Gin/nog. j Gwertith cocb 42s i 5Ss j Ffa cefl'ylmi new. 26s i 3fls Gwenith gvvyn 4F»s-i' 1% J lieu lla celfylan 31s i 38s Rhyg 28s i 30s f fa coloinenod new. 31s i 34s Haidd (Barley)- 26s i 32s Hon (Ihcolotnenod :J{)S i 40s Brag-gwelw ( Pale) Gis i 68s j Pys at fenvi 4-s i 4.s Ceirch .18s i 2-15 Pys llwydion 31s i 31s I Polands 22s i.26s j I Pris cyfartalyr Yd yrt Nghymru y Gryitog ( Eight Winches- I ter llusllcts). I Gwen I lhyg; j Haidd Ceirch s. d. s. d. t s. (i. s. d. Swvdd Fdrganwg 67 S. 0 0, r 3:1 8 1 22 0 —1— Gaeifyrddin 61 0 0 0 j 33 0 21 9 Benfro i. 59 10 00 ? 81 2i 9 A berteifi 74 0 0 0 ?4 0? 5? 0 ^Fr^cheinios 73 i 51 0 1 31 6 -IS 8 —^ Faesvfed 61 0 W 0 30 9, 30 i Fynwv 6C2 6 0 0 j 32 6 0 0 ——— Drefaldwyn I 67 7 38 0 32 0 25 0 — I Meirion 69"" 5 .0 0 4J 8 32 ti Ftlint 5G 0 I 0 0 40 6 0 0 IHiuibech I 5 1 0 U 37 9 28 0 ———— Caernarfon j 61 4 0 0 35 0 21 0 Fon ) 0 0 I 0 0 28 0 j 19 S Pris Peilliaid (Flour), y Saclidid o L280 pKys* Peilliaid teg, 53s i 60s j Eilion, 50s i 5^8 v Prisy Bam yn Llundain. Dydd Mawrth diweddaf gorchymynodd yr Argl. Maer i'r dortii bedwaarn (quarternJ wenith i barhail am 10*:1. Pris cyfartal Shegr Gicineii (B rown), Yn ol y cyfrif a wnawd yr wythnos aderfynodd Chwef. 1, yi, C3 14 y cant o 112 pwys, Heblaw yr Ardreth a dalwyd, neu sydd i'w thah; ar ei drosglwyddiad 1 Brydain Fawr. Pris y Cig, heblaw y Brhv-fwyd, y Maen o 8 pwys. Cig Eidion 4s Od i 5s 6d j Cig I lo 6 eu i 75 6d | Cig Maiiaren 5s Od i 5s 96d d I Cig Tyrchyn 6s Od i 7s Od Pris yr lIopys (Hops), yn Soul!ncark.\& I CYHAU (BAGS).. < Kent 51 3s i Bl 10s j !.Sussex 51 5s i 71 10s j 1 lisfcex 71 0s i 81 15s 1 BANNER SACWAO WSbflETS). Kent 6 I 10 ?r,1,I. 4L l if), Sussex 61 is 71 15g Fai-iiii iim III U- i lSi (\5 j Pris y Lledr yn LeadenAall. Crwyn Gwadnaii (Butts) 50 i 56 pwys yr un, 20d i 22A. Ereill, 24 d i 25d. Gwirod-gylkithgrwyn Ciwyn chafed't D,-egsiitg ti ides) 18i i iyn. Cerbyd-grwya teg, 19d i 20jd. Crwyn Lloi, 30 i 40 pwys, 33d i 36d. Ereill, 50 i 70 pwys, 34d i 36d. Ereill, 70 i 83 !p%,ys 3,-Id i Crwyn,1\1;¡()ilyc\lai, (Seals Gre-entund).. 45d i 48d. Ereilil mawrion, y dwsin,. 120s i 160s. Crwyu CeSybm cylfeithiedig,('tanned) —d i —d. Prisy Giver yn Llundain. s. d. I MarchnadWhitechapel 5 0 I, St. James 5 0 1 Clare 0 0 10 0 Cyfartalwch 5 0 I II. d. Gwer y dref y cant 86 0 melvn Rnsia 84 0 gwya Russia 78 0 —— Sebon 78 0 Defnydd toddedig 70 0 -garw 44 0 Greaves 26 0 Rllytion da (Dreg), 12 0 Sebon ColfYan 108 0 — Bryc.Jyd 104 0 31elyn 92 0 Pris Canwyllau-Molditu 15s 6d y ddwsin. Ereill 14s Od v ddwsin. MARCHNADOEDD CARTREFOL. ABERTAWE. Gwenith, 54s. 2d. liaidd, 2.5s. 6d. Ceirch, 20s. 0d. y grvuog. BRY-TO.—Gwenith, 5ls. i 60. Haidd, 28s. i 303. Ceirch, 20s. i 24s. y grynog. Peiiliaid teg, 50s.lI0s. ac-Eilion, 46s. i 5.5s. y sachaid. LIVERPOOL.—Gwenith, 9s. Od. i 9s. 9cl. y 70 pwys. Haidd, 4s. <5d. i 5s. nd. y 6"' pwys. Ceirch? 2s. 9d. i 3s. Od. y 45 pwys. Pys at Lrwi, 50s. od. i 56s. tkt, y grynog. Peilliaid tég, 52s. Od. i 55s. Od. ac Eiiion, 47s. od. i 50s. od. y 280 pwys. Ffa, 40s. Od. i 4-s. oll, y grynog. Brag, 10s. Od. 110s. 9d. y 9 gaiwyn-

?oj-?? yn €g?ro eu hystyr eu h-un?u. .E:lthr Y,"ŒUC'! gait' ciytiog Jounu'.ifman, yr hwn a oc!?.d{!. r 0 r''ranSaeg j0!?-??g, a'r Saxonaeg nwn (.tcr.?? yn d? chwe?hiaus; canys J^edaut wrthyni mai faith yw journey, ac ?ywedaut wrthyni mai ?<?A ywj oMr??/, ac aai dtjn gan hynny natturiol fyddai c?g? Lumai teuhiwr, neuddyHteith?lyw ?M?- pa fodd byusiag, o fic i bob trefn a Vri 5 rhad í chwi.os gwelwch yn dda, ddywed- ^pan fytidocii yu metldvvl a hired neu zcehhizcr hur, iieu, yn well, hur- Kttffitzr, rfiaid i chwi, fy-anvvyl Arnvybodus, Am eh deithiwr yn wekhiwr neu gn>fftwv yn y t'lil, Ni chaf ond S) iwi ymhellach, fod amryw o'r geiriau a dybia liawer Cymro eu bod yn dra arddsrchog, (o herwydd uad yw yn eu deall) In y Saetneg, yn arwyddo yn hollol yr un pethyn yr ieithoedd; y perthynant iddynt yn wreiddio!, ag y maent. yu y Gymra?g. Geuiau i gwychion iawa y?- ?/w? M?r?o,? Cate- <A?'?, a pulpit, &c. (Gr. ?,?.? /?n?/ ?T? a .woA. ??'? ap??/ ????., /?cA/.?, a Lat. ?M??Mw?oud cr cu gwychdc? nid ydynt yn arw?ddo na c?vy na l!a| yn yr ieithoedd ?hoduaT?cr?'77?-/c&; F/?/; xcu?? t/??M; ?M?'f/(A?-? neu pgwyddo-t trwy hoHadau: aca??/.?/?neu fauaddast.archhio. Y dyn a garoy Sacsneg yn hytrach na'r Gymraeg, sydd addasach aelod o Kgt?ys Uhufain, yr hon a <ided.ma! mammaeth duwioldeb yw- anwybod- aeth, gan beri i'w hathrawon ddarllen ea give- ddiau mewn iaith ddleithiynag o un fglwys.arall, Amser a ballai i-hehiet.hu ar arddei cnawgiwyJd:' y gymraeg yn el chyftuwnder^ a'i haddasrwydd-1 i ddibenion y bardd a'r areithiwr, .eithr yr wyf yn wbeitbio y bydd yr hyn a ysgrifenwyd o Ty w fudd i Amvy-bodus, ac os cenfydd y dysg- digfy ,Mod wedi gwiicuthur carnddarluni-ad r..Iwtl un i-ban o'i, ysgrifeu nchod, byddaf ddi- olchgar iddynt am ei fytiegu gau ddyrmmoi'tn cenedl bob Ilwydd, a Jiedd i'rbvd, y,gol,plill-vs hoffwr yr Omeraegj trafyudo yh Aocrta we. 1 I.JLt:wELYJ\.