Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
M- , - - - - - BARDDONtAETH.…
M- BARDDONtAETH. ')o-'}>e<.<-< MARWNAD ItilYrEL, YXf:HYD A CHYFARCHIAD FR FLWYDDYN NEWYDD, 181j.. Y GWYxiAU gan waneg—ost' bydded gosfeg, Deuuaw.caHt-ar.bynjtheg, naws hoyw.dt:g,eSba.i Y Llofrudd attaaodd taw ynfyd o'i, i YwgUKMid a blinadd Belona 1 jK;e-Iiaii tnag attaf, un eres, yn araf Mae biwyddyn hyttydaf a hoywaf ei hyat; Diwedduwnaed dyddian boddianntis byddiisau) A dian, biynyddau biiu oeddynt. Eir c-a'd(i daearo!ion,achroeslpfectiryeton, En maeddu, bob moddion cyndynion a digi- Gwna€ dyqmQ ladd dynion, a gwedd fat cigyddiOR 'N arferuadd eidion ltuddetlig! 0 rudd-wafd y wer;n, e'ng <frwd anghySfedia, Rhwng byddin a byddin, 6t'n boddi rhai byw Ond derfydd tt ist dyrtu sain oerfaith sivu arfaa, Clywn leisian, a graddan gwar, heddyw. Swn meirch yn gweryu!, nea eirf yn cynbyrfl!; N:d oes na dychrynu, Na !hynnH, 'r awr hoa M cb!ywir anaddas sain t'tgyrn, s<vn atgas, Cyweithas pob diDas, ai dynion. Mewn llelsian mwyn Heso!, a nwyfan hoec nefbt, y J1byd aghyt'-ydo! serch bra%vdo! 'mhob bro, Croesawed pob tafod y flwyddyn sy'a dyfod, 'R oi diwedd un hynod iawu heno. Er byo, c!ywir ochain, gwaet !ef a gwylofain, 'Mysg amryw, drwy BrydaiB, er b,a,,Iuiyt, &Y-o: Cythreuhaid dichei!gar yn un a'r gWyr siomgar, 'Ynt hefyd, gan a!ar, yn wylo! Hir ond y Rhyfe! a hotTant yn ddirge!, Yn dewis byw'a dawet fat duwiau nid'vnt, Collasant eu Ilesa-,vt f(tn tfyrnig tiffei-latwi, Eu Rhyfet, wych wrawl, a'i cheryut! CA-n anhWn cynhenas, ys udant 'n arswydus, Ohfrwydddaionusaboenusfrriwhedd: Bu Iddynt, modd eres, ing hynod aughynneS) Pan gatbdd eu duwWs ei diwedd. Y chwi afreohis Fivyv?flod anfehts, Y rhai sy mor wangcus, yn kocnns yn by<f Yn niwl yr anialweii-bob cenau, cw cwvn%i-ch! Cwybyddwch,gwcn heddwch gawn heddyw. Mae'r IJewod yn rhno, a'r bieiddiaid yn Moeddio, A'reirth a wnantrnthro wrth dreidd'o trwy'r drain; ?fis ,welal1t Haws gwaetedd geiynion cetancdd, Ow! nidaUantgo!edd ungetain! Ac adar y goedwig, o aman wCll'\tynig, Sy 'n crec!uan 'n a b!ysig gan b!a; Yn awr ni wna thtoedd, o ddynawl fyddiuoedd, Yn fileedd ar fitoedd yfe!a! drn3C, al,. geg-front dda gigfrav, A'u tiet'tat dyltuan, &y'n grtddfan yn groch; Nis gwe!at)t yr awrhon y ckdd M<M'K c,uddioit, Na ,,wacd yn trot'f eigion yn rhy-goch! 'N ardaloedd y Russia, a !Hynv/cs Scrmanin, Bn gioddest a gw!edda o't- in%,Vya 'n eu mysg; Can*s yno te gladdw yd rhai nutocdd niewti eun) d, Mcwa etry <tychryn!!yd a chenUysg! Arafwcb, JVyr RhVel! a deuwch yn Yn nes, a phen tsei—caj-t's Sei yw cotiaii- Y dinystr wna dyntcn ceccrysau j, rai cror.siOH, A chreHlon ry ddiion teddylmu. Acth Rhyte! ya f!y)ntg, a gwyn feUd!gedig, Trwy 'r mor tun 'r 'Meing 'n :nintdd!g ei uwy'; Ond hir, ni cha'dd yno, !e addas i twyd.do, Dibeawyd, dan ujo a ot'nadwy! Na fydded i feddwou, ar deneu-waed dynion, Byth mwyuch ymrysoB, modd diction a dwys; Can's Rhyfe), a'i chctheta aHeso), heb tnsern, Aeth ymaith i'w bnttern, ei hatfwy! D')w't i!uoe<id! einUywydd, a'runigarwetuydd, 0' gwared rliag aHwydd yn gyflawn ein gw!ad! Gad f n: gap} heia(;th (heb Ryfc)) bur ahaeth, A phct'f}ait)i ragot'iMCth dy gai-icd, Hundau). BARDD CLOFF. I At A'ff'i'aphÙU17/dd Seren Gomer. SYR,W€<!i d:stcwt o ddad!e«aeth y Ge!<ydd!.on, a bod saU-feini yVrythoneg ophwysfpl cynt; nid ocdd' \vn yn disgwyl y byddai i mi t':ch bttno chwt nac eraih yn Amryw wfithiati, cr hynny, y bw)iednis \sgnfpnu, pan wehvn ryw bethau yH ymddungos i n:: fcl bt ychau duon yn an'n ddo siriol wedd y Seren, nipgis twmdi Si,itico, i wawdto y gynghancdd crct) mcwn Barddoniacth Oymreig; er y geUtd g%vil-,o, ttt hwnt i hob d&dt, n:t that Batddoniacth Gymfeig ddun heh gyn.fha:1cdù rco!¡dc1. Fe a'm cyfrrow)'d dro ara)! T})'wv Puppet Shew" nn 7oaKo RM7HK<'y; ac nu a ddar- J\f'1'as y ffiangen, ond mcdtlyliais eMwatth man tcM'! sydd reu, Q than yr ys!yriaeth hwnnw m} a'i teflais i'r tfin' Yr oedd hcfyd y dtfenwad mynych a diachos i't- 11 Sai- soh brv(-)-,i,&n," a'r "Saisneg glvtioz," a hynny gan Gymry yn Gvmraeg, ya frychan t)u annioddefol \n y Seren end gwetl oedd tewi cr hynny, canys pwy ynpi synwyr adynnaigieddyfyugetaHdeddyfydd? Tewi byth oedd fy mwrlad. Ond yn eich Seren, Rhifyn 57, pwetwn fod Gwilym Dlarganw- etc tHewn pcen, o herwydd i mL feiddio ei grybwyii efmegis mewn grac](I yn is na phenccrdd, yn fy HyUtyr cynt&i' atoch, Khtfyn 4. Mac yn o6dt!& genyf fod yR achlysurol o rcddi bi'iw mor bar!'aus i undyn, yn -eowedig i un mor hynaws ag y mae Gwiiym yn cael ei yfrif. Os derbyn efe v dadoiwch cariiynot ynga-re(.Iig byddwn o hyn aUan yn gyteiuton, a boddtonat'yn ddt- rw,-nach gymmeryd y radd byouag ymhtith y Beirdd a wtl Gwilym gyouawysafi mi, M ydwyfdeihvng o nH- rhyw radd. Heb wych nerth, nn hqclvtx Diwres oed-ldi-is ydwyf. DYHUDMANT GWILYM. Bu ryfeI, bnllir Twyfo Ath)-in,rhwngGru<'gaThro; B"Aqmnas, b\\a -cynnen, P-jScotuibo&nnseiben, I)hvied!)cnddad!euon, Cunt &saHh,cyn lesson; Boua deg, fti n befia' d,;ii, A'i dorf, daeth ef i'w derfyn; Croesaw Ieúd fet!J:eddt'nmysf) Datfod mae pob rhyw derfysc. Rto ar waith, nid da li- wedd, Mae rhyw fas amryfuscdd) CaloB snr, colyn a sen, GK'awd, aonaut, y Sereo' bymU8m., ? i'm heMit1, Ardduapechroddipaid, Os gwastad genad a gaf, Am Hewi mi a dawaf; H' rhwyg iaHh, och c!mr, Ni ddattodaf nawdd 'f"ur; paHai yn 01, pwyUo 'vnaf; Am Gwilyiii ymogelaf. G-wqm dymunwn go!ed< Awcbus wyfyoACboS &cdd, 'Tsigyw,9s<:tt0gwyf,, Am hunting ymostyhgwyf; A OOfl.ü& ddrygair iddo? Ni wn i ddim ond-Na dJat 0 rhoddais tbyw arwyddioa 0 raddau Beitdd, wraidd a b5n; Brigau, bt6dan) heb tcdiacth, Pa fai oedd, pwy a fu waeth? Pau'b i'w le-pobl icuatngc. Cb\vi rai mwy, ewcb ar eu mainc.li (M ocs a gab! disgybiaeth, Nid yw er gweH, ond er gwaeth; 1 Rhatd sati i adatt ddedwydd; 1 Heb urdd'sai i'w bardd a'i swydd< GaIwafarfymrawdGwHym tgadwetraddgyda'irym; Rhwydd a di-Hd, rhodded taw, Yddihato};dd€hen!aw; Feidiwn-,na roddwn—ni raid, I borth Sol aberttt ffi li'a iù I (v.¡' Duw ni roed awen, Ond er mawl Duw I&r, Ament Tros Daf Os af at sywfnrdd; Tros y Bont at ddrws y Bardd j Aiserch,pan)'}hanercbaf, Ai gfvg, gaii%Vilym, a gaf i ymddiriedafam ddrudwaa, Chwarae gweU—na cheu' ei gM, 1 A gwdaf bob argoeHon, Y do:r i bedd o'r frwydr hon, I fyw 'n ddLfi iw, fwynatdd fronj Oesgain}EosGynon; Is;anumav.!rt'Gwtw-Naf ? O'i lwynieg a1" Ian Taf: Rhedet bo ci anrhydpdd 0 !an Wysc hyd i Lyn Nedd Ac o Nedd, at' gyiiy(](iiad, Hvd FiJI' lIdd act! ei tà,nhad: Tra Séren gynllJlcn Gonier, Tnoboedeiawenbcr, I wtedda a'i wawt addien, Ddpugain sir, hcb ddig na sen: I miuua)) poed amynedd, J A'm barn a'n ddistaw i'm bedd. I, F.
IYSGRIFE-FEVD.
YSGRIFE-FEVD. Gorweddafmewn hcdd, yng \vne!nd y bcdd, <)! gwctwc)) ddistadted, a gwaeled fy zigwedd Er cymmaint eicit cri, eich mawrcdd a'ch bti, taor Isel a mi. J. D.
At Argr(phiAdydd SeI'cn GoHtcr.,
At Argr(phiAdydd SeI'cn GoHtcr. SYn,—Ysgatfydd y gwchvch yr hanes ca.nh'no! yn addas i ymddangos yn eirh Sercn. My<i a'i cvi;(.,itliais o'r Sacsnpg er mwyn dangcs i'r Cymt'y ychydig o god- grefydd trigohnn yr ImHn ddwyreinio!, fet y guttom ni dd:u!ch i Dduw am e:n go!euo á'l' etengyt; ac i ninnau gymmefyd trueni nr cu tywyHwch dudew !)wy. Wtthfyned oddiwrth dref Silgnt !Deonp<dy(medd y Mihvriad Wilks) myfi a ddig)'dd.lis ghwed an) btaid berthynasot t'r parthau gogied(f-(Idwyre;iil:ol o Myswr, t)eny\vaid pa rai ydynt yn hoKo! yn dioddef tot ri ym- aith y cymtnatan cyntat'o't trydydd a'r ppdwaryd') bys aryUaw ddchan. Arfy nyfodiad i Dconpoiy, yn o) sicthan na rodda! fy n::otyniad ddim anfoddtornwydd, tnyS a ofynais am weted rhat or gwragetift !)yn; ac ar un prydnhawn daet)) satth saith o honynt i fy inhabit). Y mac')' biaid yn rh:)n o'r Mnrncsw Woktd, ac yn pcf- thyu i bcdwaredd bhtid faw)' yr Hind\v:tid, hynny yw, y Solder. Maepobgwraigo'rspctityn, eyn brathn citistiati ei mctch hyt!af, ar ei phriodus yn gorfod dio- ddefytornad hyn o'n byscdd, yr hyn n wnpir gnn uf y pcutref, am daHad arferot, a hynny mewn modd digon garw. Mac y bys yn caet cl osod at' gyff net) blocyn, yna y mne'r ,,of yn gosod gaing ar y cymmn!, ac yt! et da'o ff i bant ar un ergyd. Os ytlyw y ferch icnmigc yuddtfam, amamy g\*n icnangc hebctto gydawni y wcithnd hyn, y mac yn ddy!edswydd anu hi i'w .Nncit- t!)M)'. Yn ct boddknu fy hnn fud hyn yn \v:r, myti a geisiats am ddechreuad y fath arfer ddieith)', ac "n o'i gMragedd a adroddodd gyd.t !).nvt' o iTnx'thder y thwedt draddodot gantync), yr hon a glywais )n b fawr wahani::c<h gan oeUt o'r bt.nd iiyn'— Y r oedd Knchns (neu gaw) a'i €nw Vttca, ac yH yr amserocdd t-at:!yn')! a alwyd BHsmaaswr, nen Gawr y L!ndw, yt h\vn, dr\vy drefn o addo!md n tuat\\hud ttymdost t Mahadeo (un o'n duv.iau) a ennIHodd oddt arno addeavid o dde. byn pubeth bynnag aotyDSt; yn ganlyn< fe cfynodd y Rachas i bob nn, ar ben pa nn y go'odai ei law ddehan, gact ei drot yn Uudw, a Mahadco a gani.itaodd y gof- yniitd heb TStyried at ba <!diben y bwrladwyd ef. Mor gynted gwybu <- Racha.s ei fod cf mcwn meddmnt o'r ga!)u ot'nadwy hwn, efc a'3-ijn,-god(I ei atferyd cr dutryw !'r duw oddhvtth ba un y de! byniodd. Maha- deo a tfodd, a'r Rachas a ganiyncdd, nes el !jp!a i goed- wig te\t\ ym mha !e ynewidiodd ei icn a't ia'nt:ou, tic a ymguddtodd ynghanot math o tfrwyth. Y Rachos, wediccIILgolwgarMahadeo, aholodd am dano \\)th hwsmonwr, yr !'wn oedd yn gwetttno gcrllaw; yr hwsmonwr, yr hwn oedd wedi gwcled yr ho!! amgy!ch- lad, yn cfni digofaint Mahadeo, yn gystal a digofmnt y cawr,aattebodd yn uchelnawelodd efe neb yn diangc, ond ar yr un pryd a ddangosodd & bys bach ei law dde- hati tuKg at y man yr oedd Mahadeo yn guddtedig. Yn y perygl hya fe r!nth morwyn landeg i achub Mahadeo. Y Rachas yn y f:m a'i carodd ht; end yr oedd y fcrwyn yn nn o'r Sramtntaid pur, ac ni allai ddioddef i guwr aflan gyff. wrdd a hi. Ond ht a orcitymmynodd iddo gynawm y seremontint angpmhetdtol t mtanhau ei hun, ac yn en- wedi" gyOawiiad seremoni a chvir Sundia, ym mha un y mac'r Uaw ddchan yn cael ci gosod ar y f) on a citoppa v pen. a mannau ereiU o'r corph. Y Rachas, heb gynTtu ar ddtm ond cafiad, ac yn anghono ga!!u ei law .1. c.J- ddehau, a gytiawnona y st;t<:mum d 1::1 \> H -?unma, ac a drodd el hunan yn !!udw. Muhadco yn awr a ddaet)) allan, ac er <-ospedi:;acth ar yr hwsmon bradychus a orchymmypcdd iddo goni y bys a pha un y dangosodti y tte. Ond gwratg yr hwsmon. gan ofni os cottai ei gwr ci iys, na attai ddilyn m waitH, ac y byddat i'r hoU dy- Iwyth ddiûddef ney.yn, a ddeisyfodd iddt lu ga.e.t colli clan t'ys yn He i'w gwr go! nn, yr hyn a ganiattawyd t(ltH, ac a csodwyd megistrethat'eihoUeppiihyd y dydd hed'!yw. Fe ddywedir yno fed mynydd Sectee yn y w!ad l]c y d(!'ethwyd y cawt' wedi cl wncuthm' o !udw Busnmaswr.HM?M'tca? ?et<tfs q/' ?t<; SoM? e/' 77!t?. Onid yw b€th trucn?s i ystyried y fath dywyUwc!) a h\aF j'od gwragedd yn goribd abeithu ?u byscdd gyth- L' tetlUaid, CanYf y pethau y mae y cen!.ed!ocdd yn en habcrthu, t gythreutiatd y nment yn eu haberthu, ac iii(I i Dduw," 1 Cor. x. iO. Ond nid yw hyn ddim Itawn tnor arswydus ag t fenywaid abcrthu eu hunain, trwy lasgt e't hnnain yn y tan gyda'lt gwyr melrwon, yr hyn sydd yncaeteiwneud yn yw!adhon'M. Ond tra yr ydym yn synnu ar goe!grefydd yr Hind\va!d, trown olwg at eincwhtd einhunain,ac ni gawn we!ed digon o goctgrefydd, os md mor echrya!on ag ymiiUth y Pa-! ganiaj¡f, etto yn fwy anespnsodot, o het wydd fod y go- ? ieuni yn ein ptith. Pa faint yn wcH na'r Indiaid yw y dYl1h;n y sawl ydynt yn adrodd ac yn coetio hen chwediau ce!wyddog ynghytch bendith y mamman ac ysbrydion, a chan!)wyU.tu cyrph, a'r sawi ydynt, ar Nos Catan-gauaf, yn cynca! amryw aeremontan pagan- aidd, meg:s bwytta tcisen dri, neu Wt!;cd en crysan, a hau hadau yn yr at'dd ar ganol nos, &c. pa bcth yw hynoaciaberthui gythreulnud? Ond b°thddywedwn nt am y cHsttanogian hynny (fnt y gahvant eu iiunain), y saw! ydynt yn myned ar nt cwnser\vyr, swyn'gyfur. eddwyr, a'r eppit ge!wyddog honno o hudolwyr d:gyw- itydd, y saw) ydynt yn twyUo y wind, gan broffesn deaU y planedau, adywedydifortun ¡¡en desni; ontd yw y rhat hyn oH) wraLdd a brig. yn abet-thn ac yn tain addoiiad i gytbreuiiaid, yn wrthwyneb i oi-cljv-nm8,h egiur yr Ho)!aUnog ynerbyn y fath eiinnaddoiiaeth. Ntdydwyffiddhn yndywedyd fod y fath ddymon fHaidd yn medrn dim Ceifydflydau dirge! yn fwy nag ere!U, yr wyf yn gwybod t:a.d oes ganddynt ddun mwy o allu nag sydd gennych chwi ne'! DiHan. Ond --tto y mae eii twvll yn litnvn L- maR en twyil yn Hawn gymn)amt (ac yn ddtammau en barn hef\ d) a pue baent hwy yn ymwe!ed wyneb yn wyneb: acn:d y.:twyt yn gwHeuth:!)' un mitt'i ) oddad!,nad ydynt yn cydfasnach a'r diawl mewn modd Hawn morntweidtot Fw heneidiau trwy gynnal yrnJarn y twyil hyn aphc bacnt hwy yu derbyn ga)!noddiwrtho i wnettthnr y rhyfeddodan y sawl y maent bwy yn cu p!ot}es<i. 0 Gymry! trowch oddtwrth y fath Seidd-dra o ei- !unaddo!iaeth a cholgl'efydd, ac Madewch i'r cythrnnl ctc!t htido i'w addott ef: fe s;ynnygodd y bt'ofcdigacth hon ar ftn Harglwydd lesn yn yranialweh, end efe a orchfygwyd yno a tinwy yr un nerth, c rodd ein Har- glwydd,chwtthau a orchfygwch hefyd, cs credwcb yn iawu ei fod efyc drcch na'f cytbreuUatd. CYMRO. D. S. Ymaecyfraith Loegr yn go lym yn crbyn y dynion y saw! ydynt yn twyMo erei!! trwy gymm&rvd arnynt ddyv-'cdyd iFortun mewn un modd, oddnvrth y cardta); a ehwpanan te, hyd at gastio pianpdm! a de- ongH y scr: ac os bydd \m dyn yn dcrbyn arian am d(tywedyd ifortun neH ddychiWeiyd pethan coitcdig, trwy ddeongtyd y planedau neÙ:un dfy(iclyd ddh gri araH, y mae'r gyfi-aith yn c! farnn i gospedigact!) a elareliat-, ac 1 ddychwelyd yr anan a ddctbyntodd i'w pcrchen.
At Seren Gomer.
At Seren Gomer. SYR,—Ymae yn Tioff -eiinyf glywek- fbd yTrefhydd- ion Cymrcig yn bwriadu cynoal yndacn yr Ysgoiion Sabbathoi yn fwy diwyd nagerioed,ac yn ddiau y mac achos mawr i ddiolch t Dduw am yr hyn a wnaethpwyd eisoes trwy tafur amryw ddynion dtfrifoJ, yn enwedig y di.weddar Bureliedi, T. Charles o'r Bata, yn ssfydtu'r f.tth ysgnUon; end pahani y gadewir y e:aith dyrys by!) yn nnig i'r Trefn)'dtlion? Yn ddidd'adt y macnt hwv yn burod i ymcgn¡o yn yr achos, end y mae o warth tereiU gyda hwynt. Pa han: nad y'.v y pleidiaa creill yn cydweithio a hwy daenu ,oleiiiii ar hyd y w!ad? yn enwdtg Egtv.ys Loegr, paham nad yw ci ae- lodau hi yn gweled cisiau ymroad yn y gwaith ? y mae vr a pha E:y!"f aH y rhai a fedd- tannant cldysgeidmelh roddt am hc!di0 cytrann I'r saw! svddyn ddiddysg? 0))d gan nad pa no a ydy'-v y wh'd yn yffredinúl yn gwcted Ysgo!iutt Sabbatiio), y mae i-ii-,ii yn ei wclsd, ac yf wyt'yn awryn gaiw ar y fath i chwanca:n cu hyn)dfe(-!uadau, tc4 y S;a))ont, y:) en diwydrwydd e': hunain, gytJaw!Ü yr hyn sydd yn fyr en cym! ydogion.. Ond er fed y;oJ.(ln yn ihvyddo, y mac un-ppth etio yn o!, a hynny yw llvfi-att a thraeth;adall yn y !aith Gymraeg; y mae y hyn yn galw yn groch ar ch] cydwiadwyr am ynnorthwy, ae F octld yn hoff'gcnnyf wc!edyn ddiwe¡ldar Y!1 e:ch Scren iyt!)yr odiLwrth IJO, yrh\vn,os ydwyf yn cvwirgotio, a (lansïif()dd ci hun :'11 1, ,a<tathos yn ¡ 1. 1" tado) Gy'm-aetr, er ai,gi traethiadau a incest a citf-efyddoi yn yr hliL Gynu-aeg; ac yt- wyf yn nwr yn deisyfarnoch i adae} t liyn o ynKidan&'cs yn eich papnr, i fYl!egn ar gyho¡oJd fod M/: aran yn y wiad n'r un fpddw! a Fh.ingathos y" hyH o bt!l;i:. Y ¡:lae an- am)d€)-nyfi-au Cyinracfrwc'H bod ýn. p;vyso ar fy mc- d(!wi et- ys tahn, ac n: aB',lf dd¡m dyÜi''lío un modd o'n chwan.:gll Cymdei:bas i ar- gl'aphu Hyfiau, ac JK-fyd u-sseidiaet!) i'r Cymry, fcl ycuito'it tias arddarnen. Pat! fcddyHwyi'atn yr ychydig !yfr:tn yn yi' iUtth Gymrarg, ac a:n y 1li:):wg- t-wydd o houyr.t ynduitb y Sacsu:i, n! aI/at !ai na gtiai-ii yn tawi' ain yr yd¡y.iig fl'eintil y "'ae fy nghydwiad- wyrynmcddlaimu, a dymuno yndfhri'.iMiai-i't'Arg!- wydd oscd ynghalonaa thyw r<n i hclaethn y breintmu .1.. n .1 1. 11." Cy)F,ui.L.
———=———— . I AtI
———=———— At Mtt. GoMEn,—Yr ydym ni yn fynych wedi ctywed am y modd ag y mae y Cynn'y yn ymo' f"!eddn yn hyn- afiacth en cenedi, ac yn w:r y mae ganddynt t\vy o y)n- arddelwad ar yr ymSrost hyn iia iiciiiiiior o genhedtneth a.raH; cud er hytmy y mMnt yn gwrthnd rhai bicn'tiau ccnlledlaethol, y saw! y gaUont ufadn ynddynt gyda pheth amhydcdd, a hynny yw cymme:'yd cnwau p!t- odol o dadogaeth Gymracg, yn He y rhai cstronmdd ag sydd yn awr yn gyn'redtn. alae yn wir na aH (lyllioll dditii yn iawn newid yr enwan y sawl y mae en rhtpm wedi osod arnynt, and hwy a allaot, 0 hyn allan, attal y gwarth hyn oddtwrth eu h:aith a'H cened!, trwy roddt i'w plant enwau Cymraeg. Y mae yr Atban:.nd yn faloho'n Macdona!d, en Oan-Ronatd, a'n Macdeod; ae Y 'nae v Gwyddctod yn ymhyftydu yn en 0 Connor n'uO'Urieu; end ymae y Cymry, y mwyafamhyd- eddus o genhedioedd y Cettiaid, yn boddiont en hnnam a chyincwid o dad i dad, yr cnwau Saesncg d;s<dn o \VtHiam, Richard, Robert, a Rosser, &c. ac nmryw o'r f.)th, pan fyddo ganddynt o fewn en cyrraedd gynnit'er o enwau ardderchog yu en hiaith fu hnnain. A ydyw y gcn'ian Sacsneg uchod yn weU na'r hen enwfin Cym- racg? A ydyw Charles, George, a Harry yn wcH nn Cliai-a,lo-, Cadwgan, ac Anarawd:' A ydyw yn botfach !an Gymro sain yr pnw Hugh ac Edwmd na Gwalch- mm, Cynddy!an, a Chyndde!w? neu a feddyHwn ntfod Simne, Cattdn, a Margct, yn enwau mwy serchog nag AnKharad a Gwenddo!en, &c. Chwi. dadau amnmanCymtiiee, gadewcli Nyeie(l, bcH- ach, ynghofrestr gcnedn;aeti«u)newyddtenau, enw<iu Madnwg, Gwiidtan, a TMhatarn, &c. ac os na'i oes digûn o ildewis i chwi yn haneslon yr hen Gynn'y, cyf. unsoddwch rni newydd, y ddi2;OH heiaeti), a eh\st a I-OO,,INVCII o foddlcnrwydd i'ch CYI)WLAI)Wit-
At qe:,eii domte.
At qe:,eii domte. RHYBUDD PRYDLON I SION Y 'SGADANWR. 'I 'I .1 Mj!t. GoMER,-—Wrtn oom-nen JKtutyn diwecioar o'r Seren, nu sytwais arOfyniad gan Sion yrYsgadauwr, eithr nk! fy mwmd i y" bresenuot yw rhoddi atteb iddo; cud t))i ddyn-mnwrt i Sion yr Ysadanwr, yn hyt- rach na dyrysn ei glop;)n wrth ymot'yu am Iwybra)! dyfrllyd yr ysgadan yn y dyfndcrocdd, (Ihtybran y rhai, mae'n debys;ot, sydd anoh'hemadwy), th'm ei syhv at yr Ysgnf (Bill) sydd wcdi ei Humo gun Rug.swydd- wyr Eisteddfod y Bysgodfh yn Edinbui-gi), ac a ym. ddeugysyn i'nan yn y Scucddt'; yrhon, os cyMmpradwyir a't gosod yn ddeddf, a deimtu' gy<!i Hym-doster gnn Sion yr Ysgadunw)', a cliannoedd o'i frodyr o'r uu alwedignetit yng Ngtiymrn. Y mae yn yr Ysgnf hmi gwb! a hoHoI waharddiad i (ÔN!rosi, neu d''osgiwyddo dt'os y ))!6)', ysgadan a ha!it- wyd niewu swm ( b:llf.,); gtn hyuny pa ieshad i Sion, 0' iddofud y!J r\Yydan i ddat yr ys- gadan, os iia cliaiff fai-cliiiad jt'ydd i'w gwerthu ac i et\va mnynt. Doetiinicb gan hynuy fyddni i Sion ofyn yn ostyng- edig i tyw uu o'ch t'&hRbwyr ei gYllllysgaeùdu ef a chym'n('ysiadan yr Ysgrtf Hchpd pa:i y)- ymddangoso yn ipci yi y I]] tt' (fall ,-oso yn y Sfueddr, ynghyd a'i mynedtadaa ynilacn yuo, modd y ga!!oefn'i fiudyr ymuno a'n gitydd i tfuitiu de:syfiad i'r Seueddr, i'w th'o: heibio yn gwb), Den gyrnmcivd a!)an o houi yr hyn sydd dra jniweidiot i'w fywiolaeth ef .ic ercm o'i fi-odyr t!od:on yn Ng';yn]rn. Ydwyfewyliysiwt- da i Sion yr Yss-adnnw), L.p..i. 1. AP I'EDR. I
. CYSGU AC MEV/N I .ADDOHAD.i
CYSGU AC MEV/N I ADDOHAD. GvnA chymhwysder y geitir gofyn, a wchvyd y fatl! anghyssondeb erioed mewn tend eiiuno t, ncn grct'vdd- dy ;Uahometam1Ídtl? yrhwn a gysgo mewn addoith svdd n'egis pe dygasi.d efyno yn gorph, a bod y yn pregethu yn ci anglndd. Cysgadm-taid parhaus (medd un)ydynt gas-bnth cyffrcdill, ac yn haeddn cae! 'frc d ill, ae 3-n liae(I(I ti cael en ftlangeHn aMan c bHth cyHnHHpnU'a grcfyddo), i r hon y maent yn wart!) pHi'hnns. Y mae !u wcdi mv- ned i ic o adduiiad yn rheohndd ddM'y v.tith yn v dvdd drcs s.itif miyncdd, ac heb giy'A'ed l'iregeth gyfan tt'wv yi- [otidig(?i-tli eu bod y:] methn cue! i)e I e!stcdd, nen i osod en pcnan plyniaidd a)'no.] Y breuddwvd- i j wyr hyn ydynt ciid parhmis i'w gwe¡nidogion: Gyda golwg ar Ùchyd, a ddew:sni neb ond h'nt-ddyn y futh beUt n c!Ht- ddywed)d <'ros yr !n'. n a ftng:!ma., ac a wna \tyncb gwyrdr:nvs yn ei gwsg, ac weithiaH yn gwncntlml' ys- tunuau duuU! yn chwyrnu, yn sw1'tlmeidio, ac vn sia- rad wit!) gysgn? Ym n)ha ie y itiae,,4 ;Reb, pan mac yn thoddt y fath acitosion i ddynton maIeism;, i'w ii(irw,,(Ivl)ietl o iythyneb, mcddwdod, ncn dd!opi ac achoslon cysglyd preili :u' hyd y dydd? Yndta !c v niae a ddyjai bH)'chn y y fati) anweddeidd-dra tramgwyddus yw cistcdd i a èhY1!gn get- 01 brcnnau ac uwchlaw y ymha Ie y inae ct dtlllwZ;Jldel', ac uih Duw?" Yinha ie y ).nae cich parch i'ch :;wc:nidog (rnpdd i ara!!), ttros c't\vcch diwrnod y niac et'e yn !u'(:i'io, ac ar y seittifcd efe addwg i'ra''citi)fa yr ityn a baroUodd yn y dirge). Annedwydd ddyn dy wrandawyr a ddy- wedant wrthyt yn dy wyneb, nad yw dy iafnr mev-n wythnos yn dmiwng o'u hys!:yrtaeth drcs awr. Och! pa morfynyeh y nyd:i!on Dnw a'i gaton wcdi ei gwresog:j gan ei ll\lIg;e, ac mewn mod!} (;aredig yii tybied fud tcim!a<!an pob g)V!'an(iawr yn gyson a'r eiddo ei hun, end tfwy ew;!) -ii;oi--tiii an\veddaidd, fifdt chwyrnu gwarthits, nc:) eit;!t pen-ogwyddiadan rnynych, gci bron ei ct <d\- wenydd a rodJodd iTordd i syndod,(.'i syndod i a!ar, a'i ut<u' t all ont fcdd!annat.\Vt'o!deb dd'tgcn i dcrfynu yr ytnadrudd a ddcchi'euodd; ac v mac yr .Hii.so- agORdd 3-11 addaw hyfrydv.t-h cytTredin, we' :uyned, ttwy Gici: syrthnj chwi, yu bRenus i'r ticfarwi ac yn anfu.ddioi t wiandawyr astudnd." Tia yi- oedd Mi-. Mchtdi, o Excto', Hnwaith yn t'ti' efc a),anfn amryw o'r hpnadu'i.i([ yn cysgn, ac ar hynny cfe a cisieddodd i imr. Yn gantvr'K i'w 1 l i Ylx i'w ddistawrwydd, a'rswna g3ifododti yn ebrwydd yn yr eg!wys, h\yy a ddctDoasant ac asafasant i fynu Hyd./r iieili ac yna yntcu a gyfododd,ac a ddyweddod, "Nid yw y oregeth ctto wedi d.u fod, cnd yn awr gan cich bfd yn cn'ro, yr wyf yn goheilhio y gMrKndcwch yn hvy ac yna aeth thagddo, nes gt.pheu ei bregcth. ?j CyHnnercdd Ay!mo', Esgob Uundam, yn 1580, Fib! al!an o'i !os,c!t [pan oedd arm'yw o'r gynnu!i- eid/a yu cysgnj a dechicuodd ei dùarlJClJ. Patodd hyn i'w ,randawyr ddclll'oi yn ddiait: eg, y rhat a ed- rycha.s::nt ui'ilo gydn "Yll(lO(I, ani ei jfcd ynen cadw vno i dihbcn mor aHtuddio!; paa ddeaitodd e't uc'd yn ac y:: dra gwr¡¡:¡r1awgar, cfe a aet!j )'h:igddo yji ei brc- gcth, wedt cdiLwn) iddynt y modd yroedd en hymddy: I li y ili i l?,, ia(! y:) gwart!lrl1ddo en synwyi', yn gYlllmaillt n'u bed f b<u'od wram!û pethnu ncwyddioH yn unig, pryd nadocdtiyutyndcaU gymmaint a gai', acettoeu bod mor esgeutus mewn petiiau u'r pwysntwyaf. Dywe(ti< fod y Dr. Soxth, 'tu o g:ip!eniaic! ei Fawr- hydt Siari H. yu preset!) :u ddydd pcnnodo! get- b)'on yLiyg, yt' hwt) a ny;it!wys:u y dyHion mwyttfaftadion a dryg-fnchcddo! y)) y deyrnns; t:ta chanoi pi bregeth, c<e a ganfn fed cwsg yn ruddot wedt c\mmeryd mcddtKnt o'i wiandawyr. Yn cieiiatti-eg ymatt'aiiodd y Dr. yn fyr, a chan newid ei lais, efe a aiwodd aHan ar Ai-g. Lm.derdaie dair gwattii, ac wcdi i'w Argtwydd- iaeth scfyU Ifynu, '}'y Argiwydd, (ebc'r Dr. South, gy(ia Hawer o dawehvctt meddwi), df'wg geliliyf eie!) aHonyddn yn eich csmwythdra, eithr lhaid t mt ddeisyi arnoch i bc!dio chwyrnn gwbJ mot' ticlieled, rhag i chwi trwy hynny dùcffroi ei Fawr!)ydi.' Cafodd esgob Masiton, ar ei w:uth yn pregethu ybre- geth gyntafn dracthodd erioed,fodei wn)n(!awyr o <)!)- eddiudau tlwyr wrthwyncb i utteb ei fwnadau; yr oedd en hawgrymmt, eu sibrwd, a'u hagwpdd syrthlyd, yn dangos na nHestd dtSgwyl Hawer o fudd v.yth hau ar y fath dir mor antihymern! Pa fodd bynnag, efe a new- nd.odd dupddtadau et wrandnwyr yn ebrwydd trwy y modd y dectnenodd ei bregcth; meJdai efe, "Pe by- ddm i'i- achos mwyaf pwysig ag y /e!!it mcddw! am dano i gaet ei broH ger bion bamwy' nddas pe byddat yr achos hwn yn perthyn i ni yn n .iduot; pe byddal Hysa'd yr hoH deyt-nas yn sefydIo' ar y canjyniad pe byddai yrarelthwyr mwyafeawCj. y" cact cu gosod ar "I' o'ii b,,i b arfl o d aiii yi- wv.ith o'r ddM tu a phe,clyw'l11 babandod am yr achos annherfynol hwn, o' pisteddcch chwi gyda t disgwyliadnn g,t'sog ar y dadteuon o'r<M.tU tu? O¡:t fyddai eich goba!th a'ch ofnantyng!ytnedigw!th 'erfynlati yfacLos? Ac ctto, goddefwdl t mi fyncgn i cbwi, y '"sc gennych y mnnud h\\n achos, ac y mae, nid yn unig 11'h <teyrnRs,ond yr hoH fyd vii edi-ych--V" yll cael ei I)rofi, nid ger bl'c)n bi-,iwdle amherffaih, (>;](1 gorsedd arswyduS y nefoedd; lie y tnap. nid cM) buddioideb amseroi a bydot yn destun y dlla¿¡i, oj.d eicb dedwyddwch nen eieb gresynotdeb t'.?yw)(!dol; ac etto cr hyn oH, p? y gcUweh eistedd vH ?mYncddgariwrando ne?yddion da eich icchydwr- i<teth ?i h h?nain. Yr wyfyn dad!?u achos y ncibcdd, ac ettO pi 'n y gw randeWil.nmaf." DarUened y cysg- .tL'-tr yr aanerchiad hwn, a dhvygled. butt ncffyJd t dJillt,et/t ,tf;'ù;yt1wÙ geï'(úli rliag lladJ'mf.. Cynnygodd gwr bonheddig o swydd Caet!oyw, §ardd y)' hwn oedd yn adored i ytnosodiadan didrug<lredd tinintat o yspeUwyr, lawer o i'r diben t ddingeio ei ih'wythydJ, ond yt- ocdd pob c)'unyg yn atiwyddin:!nus; efe aburodd t'r mnrj¡;1i gael e't lia(leiiiidii, yn uchct a gosodwyd gwydt yri iiawn ar eujtarth ucbaf, end yr oedd yr yspciIiad.iM nosnw!ynparhaufclo' b!acn; gosodcdd RstcH lUCW¡{ Ueam!wgn'rgeh'isu liyn ai,iii Steel ti-(ip. (teiiiiati yr hyn oedd y:' un tnor aneffeithÎo!. Y¿hwa!lcwyd A ,Spriug Gun, (dryHUamhfn) cud yroedd yfiYwyt! vdd yn myucd o'f go!wg er hynny. Eithr o't' ctiwk.(tti etc a ddyfclsicd(t fibrdd yr hon .t gy(Jnwnõdd ci (i mwyaftacr. Yroeddgnnddo ¡;ytaill )'n I.lnndain, Yl: hwn oeddgorff,ddi(¡:¡¡ydù (ll7la[om,ísl) c nwog, a'r i: K addanfonodd iddogocsdynUcd i':i\vr, yt-hott a nrnodd efe ag hos.*n ae esgid, ac wcdi ci !!hv!o y): dda a gwacd, efe a'i derehafotld ar diostpn yn yt' nrd! ynghYfl a'r gpirian hyu ar nsteit uic\vn IIrthrrniin r!):UAi'iou-—' Found in this rar(kl1; the cwnet' !)/ have it again on personal apP]¡cHtion at the dWç1!¡¡I honse.'—A gafwyd yn yrardditun; d<chon ei chad dmchetn t!y ymho!i yn I)ersoiiol \n Y t< annedd. Brawychwyd y Hmhon, a y 6rwythydd tt wy'r ddyfaix hM).
LI,ONG-Nr,.WYDI)ION. i
LI,ONG-Nr,.WYDI)ION. i rr A mmTAWE.-Dyfllditlid, Friend, J('nki:J.¿ 0 Ihysto, <I; K'nrywtaethStt; Provi(fell("I, Oweus, o AberteiM, ag ysa<lJï1; Johf.s; Anna Lo'ttsa, O%ic.i-.s; a Tho))M, < Abeitcifi, iiitechtcini; Fo't.nne, a (seoi-ge Ann,Ca)k€ek,o Penzance; Dasher, Williams; Aintty. Cro'-ker; Intcg''ity,Hosse)'; a Mary, les, ViHers, Dattou; Da"¡; a Ili-istol, Recs., o Truro, amwyn copp' Ant, H'u-m:)n,. o (hcrdydd, a Iwial'l1; Plover, Anstía, o Bidetbn), Unauinnty, Crockfcrd, a 1- tends, Reed, o Minehcad, !ja):)snt!). MYllcdiaid, 1\f<1ry, Harris, i Brysto; a Fcpgy&Mary, Edbtuok, i Glouccster, a choppr; Swan, Jenkiu!í; Fr.fndsitip, nay; Good Intent, Luncpy; a Britol Tmder, Stribling, i JLnstaple; Fanny and Rhznb&th, Ed'.v.uds; Ft'icnds, Hote; i'!o\.d itce, Webb; John and aHop!vcii, F):riiey, i Brilgewateï; Bmt, t'. PadstOH'; UndcritiiL Titck; ac Anuty, Crokrt-, S;Ùnt. Ives; Margaret Hnd Isab,Iia, Smith; Dawsoi; a ResohittCn, Han)n:on, i Ptynjtoxt! F:i!'n< l ship, \Vhc.ddon, i Blinchead; Eiiza, Mouinn, i Duu- gaivou; nc A.ctivc, Pell,horw()n¡J i Cork; oJ! á glo. PEKLLANW'R MOH YN MfIOnTm,Am)OEDD A.PH?!F ABEROED? C?MRU. <.F- I' I' I 'I ¡ ¿ or. is 'i =1 = 1 fL-s-  I  0 s. w :tí:; =' t; 0804 A ,». 1": _"I. > '¡! .>, D'D'DIAU. 1'5 8'1' =:: t' I: ¡" :J:; &5: êl,. =="1; tt ¡ ;1:; DYD'DIAU. fltaif iM ]j |;iI! |f I j■- -11&?|i s$ t i:J <i I- ;) 0 I ??   ??r  ? j < I=( < -< < J ? f a « 1 ¡ j -¡-: CH'W£FROn, I la. la. A. M. A. M.. A.- M.Sa. M.. A. M. A, M. t. bt. !A. M' J Ii ( 1 Mercher 10 .51 11 16 J1 S6 l? 0 12 ? 1 6 2 6 2 40 S 36 3 56 Iau 16 11 39 11 M12 24'm 5.1, 1 ? 1 '!4? ? 3? 4 24 4 4t G'-vRner ?.12 2?? 4?t 1 12] 1 4-.212 J t 42 3 4 4 2' 5 12 5 32 .Sadwm .IS 1 '15 1 30 t2 0, 2 30{ 3 0 3 30 4 30 ?j 10 6 0 6 20 Su[ 19 2 ?3 18'2 48? 3 1B!;3 48 4 1?5 I i 6.:j 48 7 8 LlHn :¿O 2 51 3 61 36 4 6! 4 3?5 61 6 5 (i *6 4? l 7 36 7 56 Mmvrth 1 3 39 3 4 ?) 4 4 54 5 ?j 54 6 54 7 3?8 24 .8 44
I I
I I Castc!!Nedd -<- David T!wma, Sinnwr Cacrptnity Parch.J.Edinoudii Penyho\1tal' Ogwr Lla¡¡tri,;scut Poatfaen Tttos. Caerdydf! Post-OfHce W. M. Ihvis, Postmaster A lwrdare J obn Bynon, P()tma'ÍJ'r CacrI'yrddiH- -J.L'v;).!)3, &.c. C.MteDm'wydd yn Em!yn Tonothy THomas HatxU'o 1 Eva))-) Llanymddyfri IS5: Llanadoc -Tt.n;Ks A ")I, t < John Price, Pcstma'tpr Ihtiitordd J auifsThonMM Trd'draeth David Tineas A I)er,Ivtttii Henry Kv;uis Arbo-t!) Parc! William Thom Abcrystwith- A uertciJ1 Ca!bI;c\Yis Hatibedr pout Stephen 1Jugh .Jollcs,Post-mastcr Cianywem-Ystrad- -D;t.vidRich:ud''i Rhaiadr j';dwardJollf.'s, Post:nastcr Amhvch Parch. John Evans Ht)dedn-n- On en Wti'Mms, Postmaster Bt-njaminJonM, Hanprchynfdd I 'osti naster Dangclut- Hangor Davtd Roberts, flookbi'odct Pw!!he.!y 1.enjaii)ili Joncx Caernarfon .fticc Jones Tt'pmattoc- \\i!ti.'un\VtUiam'< Dimhych Thos. Gce, Argrallydd,&c, V/rfxttam '-—- J. Daurt\.st -WtiliamDavips 9 Huthm Jnh)) Llyfrwertl Llangollen John Ldwards .J Buia R.Sanderson.Argraaydd I)ol,ellait Richard 1\('\tnwn Parch. John JOKCS M.Khyt!t)eth- RichardJoncs j E<twardPr;ce Uanidtn<s AhctJoncs «;I Casne\"ydd ar Wy,;e John TLh')i;;s, PoUtypofil -Parch. Ebeticyerjt)iit,s Llundaill Newton & Co. Wa,f1¡eet' Square; J.Whttc, g,5, street; a M. Jones, J- Newgate-Street. ? p; ABERTAWE: Ar?rnphwyd a Chyhocddwyd ?t)f!' JENKIN, yn IlEo?-Y-CASTEH., i'rhwn ydymusif pop Hysbysiacttts:ae]L€iddaufon,ynddMmu!. CO': J9<'r?!<'77y?Mc?<tM ac jE?MM ?an ?VE?TP? ? ,?' 0..?, ?T?B?/cK ?? .??f ?H< y?y?on ??V??TpA-? A' [). WARWICK Sl.!rr'pt¡ A??C?rE-STRE?T ATr. M?/yj?, S3, F?E?T-S f?,)'? a?-. ?f. yO?V?? ? ?V??c?T-?-SynjsEr, Z,??????' ?t?'' SWANSEA: Pnntpd nnd PuMishcd by D. Jf? JC? CASTLE-STREET, to whotN Communications, post-p? ito requested to be addressed, OY Or?er? n.ff??'?r?-s/Mc?? rcccu'ea ? ?f<???- -??.t??? CO ( I I .);,IT rJ ??? ? <tn? CO. (?f Y'?rf.of! a"f A'f?rOiv), ?o. ?? '?/??' .??r?nR, ?f?r/!?Tjr,-syn-3j?? ?/ M??/J T?, —???? STJ! n RTT? ?f" ?J?2V?.?, ?, A'??C?T-?-T????