Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
- - - - - m I.N BARDDON1AETH
m I.N BARDDON1AETH CYWYDD Y WINWYDDEN. 'R HYO y fro a fynno fawl, Rlianned i'w Ftin rieiniawl, I'r Deri, neu'r Awduron, FoiantFes a'n Hesyn !ion; r' awen gweua fwyn gywydd, Da yw'r gwir, i Sedan 'r gwydd; I'r winwydden rinwcddo!, (Tangnefedd a hedd o'i hot), Fu a gwpdd gwydd o dwfgwan, 0 agwedd gwinwydd egwun, 0 had Dafydd yn tyfu, Ym Mpth!ehem,mat gem gu, Rhyw Ddawn doeth o wreiddyn da, Hawdd ammor a'i rhydd yma, l,laftirwr call ei fwi.ia(l, Ioan xy. 1. A'i ptannodd, a'i rho'dd yn rhad, A rhoi twfo rad hafaidd, A'i hachles a'i gwres o'i gwraidd, A'i benditb, yn wlith i'r w!ad, Yneisteddarni'nwastad; Ond gwerin Brenhin, mewn broch A'idyrfa.maidaearfoch Yn tirio, 'eantnriwyd Yn fyw ei Hyngcu 'n fwyd, Ond Ni!ns yn drefuus, dro Dreig-ddw'ra'tcuddioddrhagddo, Tyfbdd hi gododdd gwed'yn, Fo<!d wiwdda, yn fudd i ddyn, JRhannn ydd oedd rinwedd dda, A bnddiol i Feib Adda. Astuages weies wydd Yn neidio yn Lynodwydd, Ogrotheiferchddwys-serchdda, Hesiot i dir hoU Asia, Ond jiesiol buddiot i'r byd A rhyfeddrodd Iôr hefyd, Fu'r Winwydden ddit'n ddaeth iGana'nfeddyginicteth, 0 ddw'r gwael y rhoddai'r gwia, Gwifod y chwannog werin. .LIedn, ymdaenu bob dydd, A gwenu a \vnai't gwinwydd, A'i blodau 'n aroglan rhad 0 ddwys-!wydd i'r ddewisw]ad, A'i harddwch yn degwch dwys Fei pryd ara! Paradwys, A'ihegitigrawnwinagrym I deru gweh 'r dirym glaialtau, puro, tc. Kawdd fn hi, a noddra oedd, A He a) ant IIawcroedd, Nyth haf, a liuniaetli fiefyd, Yn ymborth, yn berth i'r byd, Odimpier,ododerdyn, A gradd o naws o'i gw! eiddya, Bywfyddai,pebaefoddion I gaet annedd yn hedd hon Rhyfeddeirhinwedda'irhad! A chadarn oedd ei cbeidwad Adeiaydd dros y dynion, O'ndailhardd,e'ude!iainon, A Hechcnt dan ei ttoches, Efryddioniiawniono'iHef, '— IJamment y demon liymaf, 0 nawdd a Berth swinwydd Naf; Byddariaid er budd eiriau Wrandawent, glywent yn glau AmrinweddyrHeddohyd A biau i roi bywyd; A dyuUeBt y deiUion, Rhanddahaelrhiuweddanhon- A'r dynion mudicn a'i medd, A gauent ei gogonedd Pob oedran, pawb a edrych Am brcn y winwydden wych Pawb a'u dwyfau, pob ciei6on At)ysient,tynnentathon; A gwin ei meddyginiaeth Ahcddtrwy'rbyd,ohyd,aeth, Arhadynwastadyroedd Ynhidtoi'rccnhedioe<)d. ()¡;.o! mawrdcr gwycitder ei gwcdd A ddygai gas eiddigedd, I fwiadau pennau poeth jRhynnawd o fradwyr annoeth, Bu cydfwriad a brad brou Turiwyd 'r hyftydwraidd tirion, Ar ei fhangau 'n rhunnau 'n rbes, Rhydrwtnafueurhodrea; Rhisglwyd a rhwyg\\yd y rhai'n, 0 drawsddrwg a dyrysddnun, Rhow'd ar bren ei changhenan Can far gwyr gwin-yfwyr gau, Ctaddwyd a bwriwyd i'r beud Rha))Hwydi'r!iwt.-heirhmwedd; Ond o't be(M o'f diwedd daeth, Drachet'n y bn dyrchafiacth, Abt a da y blodeuodd O'r wae! fan o rial fodd, A thyfai hyd d9 Dofydd L-* iifrai, gweuai ei gwydd, Aent i'r nen ei changhenau, Aent, Ion, i'th iys tirion tau. Hi iedodd trwy'r dda'J lydan, Ei chtod a'i ffrwyttiiiii a chtan, A IlLioetid iief yii liaweii, Gyda phareh a gwawd i'w phen, l,'Ioed,fient gaii ot-foie(](Iti Yn nawdd y gwydd, ceinwydd cni Aininnani'mionanwyl Adofweddagadwafwyt, Os gwc! wneud I'm ysgo) nen 0 rinwcddau 'r winwydden, Drwy angan 't hyd hon dringaf, .I>ev,k is nytb, Paradwys Naf, Acynnefyngartrefn Bwyt, yn y gwydd y dydd du" Yn pyngcio, ynswnio sain, Vheiricg wyt-arwyrain, Ogat-iadi'rmaguryn, Aeth yn bren tai er dal dyn,— l'ren .diwardd yn hardd o hyd, I'ren heb wap, P) en y bywyd, Prenttrwythlonaeronhoywryw, Ddugyrb.ti'no'ddeuddegrhyw, Bob Mcuad yn rhad 'e rydd Yn N<tw,beraeronnewydd, Ni phrpfwyd, ui welwyd wedd Fchtsarh attwfiwyswedd, Eu pron yw colli cwyn, A beichiau a phob achwyn, Pob chvytan hen, pob ciefyd, Pob bar a galar eu gyd, AcynniUyracceaiad, Foio y wtedd, iat y w)ad, Lie mae taunau doniati dwys, PerodiaethcorParadwys, Yn bO,\jt¡o'r wiedd bedd o hy" d. AbiuuPrenyBywyd. E. Llanbedr. At Arg¡.l1phladyád Seren Gomer. t Svn,—Tarawodd yn fy mhen anfon i chwi (ba gwe!- wch yn addas) i'w hargraphH,Gywydd a gyfansoddais ar farwo!aeth yr hynod Fardd Thomas Edwards, o'r Nant, wrth weled ei faen con'haol sydd yn awr yn Liundain wedi ei gwbl orphen, yn barod i'w anfon i Ddinbych, i'w osod ar fur yr eglwys. Ei hyd sydd yn ng-hylch pHmp troedfedd, a'i led yrt gyfattebo!; ei ym- y!au sydd we<ti eu certio o faen mynor, iHw'r goiomen ac ar fi gwrr uchafy mne delw y Bardd o'i ddwyfron i fynn, wedi ei cherno mewn maen mynor gwyn; a delw y dduwiesAwen yn gyflawn, a'i Uaw aswy uwch ei ben, ac a'r Uaw ddehau yn pwyntio at ei w;.t2b, ac yH 4-ylo; athe!yn ("/<eJ Apo!o wpdi ei thaflu i tawr oddi wrthynt. Ar y maen oddi tanynt y mae yrargran'; felhyn, Y MAEN hwn a osodwyd, Can Gymdeithas y GWYNEDDIGION, LIundaia, ER COF Am THOMAS EDWARDS, Nant, BARDDrhagorotyneioes; Bu farw EbrilI 3ydd, A. B. 1810¡ Ei Oedran 71ain. Getrda roe i Gyv.'irdeb,—yn beunaf, Nidderbyniaiwyneb; A rhoe Setin, i drawsitieb, A'i Ganiad, yn anad neb. Er cymmaint oedd braint a brL—eiamaa, Am enwog Farddoni; Mae'r Awen, a'i haccen hi, < Man tawel, yma'n tewi.
-*-?i?%?- ? ICYWYDD MARWNAD…
-?i ?%?- ? I CYWYDD MARWNAD MR. THOS. EDWARDS, I BARDD DINBYCH, Yr hwn a elwid ym mysg y Beirdd, TWM 0' R NANT. lB'l.E'raf,heb!awi'riaith, lymorotamaraith? Pwywyrgerdd.paeiriangaf, Dythogwyn,bethaganaf? PaystafeU.pwysdyfai, Odwrf,hoHLundainadat I nii i farddotii'n ddwys, Ac awenydd i gynnwys f Cwynachofcan-och!hefyd, 0 eithr Bardd a aeth o'r byd. Twm o'r Nant, tymor ei nod, Dirfawr' sy wedi darfod, Och yw hyn, pwy na chA'ynai? Cynnydd ))awenydd sy'n Hai; Ofarw'rBatddhonFhardda &,], Y naw duwies sy'n dawel; A ninnau 'n wir yn un wedd, Deit drostom, dawe! dristwedd, CcNt'r Awdiydd; caH rhadtawn, j ODdinbychoeddwychciddawn, Hyn yw'n cwyn ar dwyn t'n dydd. Marw e:n brawd, mawr iawn bi-ydydat. Tomas Edwart mwys ydoedd, Shakspeare Cymnt, wiwgu oedd, A'i Hofydd yn ei haf-iaith, Aciawnhwyliganu'thiaith; Saer Entei,liuts swt n trwy les, Saer ccrddi, henuhanes, Saer caroian sicr a!wad, Asacrglanismogwiad. Awenydd wyeh ynddo oedd, Hardd odiaeth traidd ydoedd, 0'i ifengctyd diwyd daeth, Iddo 'r iawn ddawn farddociaeth, o fewn ei oe.. ni fo neb Barotaeheiborateb, Kagodid,cyntnagwedi, Er dechreu gwaith cin iaith ni. Atebai(!)iddiob:uth) Feirdd ci oes, at- fwrdd a'i waith, Hcb myfyrio, i'w go* givyclt, Cyn fwyned, canai'n fynych. Nidaddysg,oddysgganddyn, Hawddgw€]ed,oeddi'wga')yn; j RhoddnaUu,ha)'ddhynota' I'w ben, oedd ei aweu dda. Beth pe cawsai ddifai ddysg, I'w ddydd ifengaidd addysg, Sefysgotrago<o!gain, Rhad iachus fel Rhydychain, B'asai 'n hardd, bpn bardd y byd, A rhyfcdd atblaw hpfyd, I''etyduwiau'n flodeuawg, I basio rhai'n, b'asai rhawg. Ond f(=! 'r oedd, dyfa! yr aeth, Iddwyssadai-nddysgeidinct!)/ Cyfrrcd)n,wrthd)'inrhiHwedd Yr Awen, wiw la"ven w!edd Ffhwd oedd hi, hcH' redodd hoa, AhyftifoddfeiafoH— Egiii j-, o natnr y Nant, Oeddeigan,weddogoniant, Swndyfroedd, son diafraiù, Ydoeddhi,bn!t'o'ib!aid. Er t'r byd frycheutyd chwant, Gan wrthddrychan a th) achwant, TtaUodion mawrion a man, Gyda gwg, gwawd a gogan, Cybyddion a dynion Aig, Ei flino, yn f]ieinig, Yr A wen, fet yr eos, Oedd iddo 'n nerth ddydd a nos, Coda'i galon, wiwIoll ,h, A'i gwers gain, fetgor'sgynwr. O! mor wych yn Nghymru oedd Cwnawn ddweyd, pen Gwynedd ydoedd, 0 brif-fardd mawr heb 'ratnn CanaiGymraegaegagun, A Samwet a'! resymau (Fenyc)ywn)eigyfai!tc!aa, A ganai'r aeg Saesnaeg sain (Gwyn frawd) ag un o Frydain, <A Chymraeg hyi'aeg hefyd, Ei hen geta oedd Itwn t gyd, Ond marw wedi y mawredd A wtiaetli o'j byd, aeth'llr bedd, A Thomas a aeth ymaith, Oer iawn yw dweud, i'r un daith. De' a Gwynedd yn deg ennyd, Can gwa! sy'n cwyno i gyd; Y rhai garai 'n rhagoro!, Ei walth a'r iaith ar ei oJ;— 0 Gybi Men gwybu mil Ugeinrnwy, ie ganmi!, Ameiwaithdinamieithydd, Draw cred aeth idrc' Caerdydd, Dundain a phob He iawndeg, Ei enw da sy fynu'n deg; Eienwefa'iwaithhefyd A sai' byth i oes y byd. LIaadain. W. J. Bardd Men. To the Editor < Seren Comer, t SiR,—Y have, with no smalt regret, read your inten- tion of discontinuing to publish the Seren Gomer, as announced in your Paper of the first instant, and as the very respectable manner in which it has been conducted has, in my opinion, made it of great use to my country- men, I should be sorry to see it whoHy discontinued, and therefore trust you wi)I excuse the liberty 1 take of suggesting a few ideas which have occutred to me on the subject. I am well aware that many Welshmen as weH as Eng- lishmen have held that it would beweU iftheWe!sh language were who)!y extinct, and also that the Erse and Irish were so, in order that the communication might be mote easy by the genera! use of the English, yet the log* of an anticnt language is a serious one to learning, and it may be doubted whether by the intro- duction of another more reat good can be dene as to improvement than by instruction in the antient )an- guage. But, however this may be, languages wilt take their course, and as their extinction) even under cir- cumstances that bring it on, requires at least the time of some generations, surely it is important that all the use- ful information that can in the mean time be given should be so. This I believe is acknowledged, and I would therefore rather believe that if, as you allege, the more wealthy of our countrymen have not encouraged your Paper as you ha<! hoped from them, it seems to me that, as they in general know but too little of their native language, they have not been inclined to take it, as not being able to find in the perusat either informa- tion or amusement. This I conceive to be realty the iact; and therefore submit to your consideration whe- ther if in future you were to devote one whole leaf, viz. two pages, of your Paper to English, and the other whoiiy to Welsh, you might not find it your advantage to continue it, as by this means you will probably retain your Wc!&h Subscribe! s, and obtain others for the sake of the English part. The English leaf will thus sufHce for advertisements and the news of the week, and the Welsh one for your correspondents and agocd abstract of the weekly news. Ishoutd, however, b(-g leave to recommend that neither leaf be ailowed-to trench on the department of the other, because if it does, one of the parties of the subscribers may fall off in corse' quenco. This pian, though only partially adopted bv the North Wales Gazette,seems to have proved benef. ¡ cial. Should you think proper to adopt it, the insertion of some of the best works of our Poets regularly, of such I mean as deserve the name, as Taliesin, H. ap 0. Gwynedd, lolo Goch, Huw Morris, &e. and of our all, tienf Triads, from the Myfyrian Archeology; but in the established orthography, might tend to keep up the atteBtioncftheWe!sh. By the bye, I am gtad you have adhered to the established orthography, and not adopted the very injudicious alterations, to say the least of them, that were proposed to you. Should what I have proposed be of any service to you, it will give much pleasure to, Sir, your obedient servant, POWYSIEKSH.
At Berchennogion Sey,en Gerner.…
At Berchennogion Sey,en Gerner. I AKwyr, GYD-wLAnwvR A HoFF,—Drwg !awn oedd geunyfwelcd yn eich defnyddiol Ncwyddiadnr, eich bod yn meddwl atta) cyfodiad eichSeren ysp!ennvdd ar ein gw!ad mor ddisyfyd, o he! wydd fy mod yn gwybod, os mnch)uda eich Seren, y bydd Hawer o dywyHwch a agweithrediadaudefnyddio! yn ein gwiad, yn caeieu gadaet yn yr banner, a'u c!addH ym monwent angof Yr wyf yn gydwybodol drwy toesan a thOsturi yn cyf- addef, eich bod mewn Hawer o g)¡¡ed er y dechreu end gobcithiaf, nid mwy na eUwc!: ei oddef dros yeh- ydtg, ac nid mwy na ddichon eich ewyHyswyt- da ei wue¡¡d i fyun yn raddot. Ymae pob dei-byniwr eich buddiot Seren, o'm cydnabyddiaeth i, yn fodd!on o bnr ewyl!ys i godi ei phns rhai a grybwyitant mor beiied a swUt, os bydd hynny yn foddion i'w cbadw t hag mach- iudo. Gan hynny, erfyniafyn daer arnoch i sefydlu arui,-b!is rtiesymo!, fei y dygo hi chwi alian yH raddo!, (a gadaet hysbysiadan i Ragluniaetli). Am hynny, 0 Frytboniaid! na ddiga!onwch, ac na Iwftbewch; os coHwch chwi rai o'ch drrbynwyr, bydded hynnv ma! y b6, dyuion fyddant heb we!ed gwe! th gwybodaeth, ac am hynny nidydyntdpilwngo wybodaeth, end eugadaf) ynabatfain thwng parwydydd plant Ates, tra byddo Ctnwyr y Frython-iaith yn chwareu yng ngwawi eich siriot Seren lewyrchio! dros hoil ardaloedd CymrH hyd yn bhfddinas Caerlndd.— Gwejt gwerthu mil am elw mwy! Na myrddiwu d) wy geHed mawr-ddwyg. Ymwrolwch, gan hynny, er I'es eyffr edin ein cydwiad wyr, a'r genedi iCltaingc sy'n codi i !anw ein He. Ydwyfeich dinfuant ewyi!ys\yr da, Penylan, Chwefror, 1815. loLO, Fardd GIas.
. At A",--At ,z),a,pltiady(ld…
At A", At ,z),a,pltiady(ld Sei,en Goiizei,. Svn,—Y mae yn wyeh geanyfeich annerch yn awr, yn gystatagamseran erciH. Yr oedd ynsicr yn dra galarus gennyf, ac nid myn yn cnig, end cannoedd o'm cyfeitlioQ yn y tu gorHewino! i'r dref hon, ganrbd yn eich Seren o fiaen y ddiweduar'eich bod yn dywedyd i chwt benderfynu eaniyniad a'r gwaith tra godidog a gogoneddusagsydd ynawrgeunychmewn canlymad Yn sicr y mae yn friw gennym goifhan ac adrodd y meddylfryd, neuyute y dywediad o't unrhyw. Fet y dywedodd y cytai!! Jniius, bydd yn wych gennym eich cynnorthwyo h'G ag y mae yn ein galln tuag at gyf- !a\vni eich dymuniadau ynghylcit eich Hyfraa miso]; y mae gennyfraicyfeiitton yn barod yn awyddus i ddodi cu Hnw wrth yr aradr; felly nid ydwyf yn unigo! am foddioni fy hnn ar bynny, oud cymmeraffy rhydd-did i gymhpit pob Cymro a'r a adwaen i ddyfod a gorchymyn dodiad eu henwau o dan eich syiw, yn dderbynwyr par- haotohonynt; ac ynsicrcid yw hyn yn ddim nnvy nag sydd yn alwedig ar bob Cymro iwueud tuag at ddwyn y fath waith ymtaea. Y mae cyfaddef:adan tra Hiosog y'mhob cydwybod ac ynmeddwtpob uno dderbynwyr ySet:en, ei bod -,i ddigymhar o ran ei holl ddaHadau, rheo!au, dyfnder, a pLutdcb eu hiaith, a Binnan, am adaei i hon fyned, megis odan gaerau RDghotfadwriaeth. OchGynny! deS'towch o bob cwrr; yn sicr y mae yn ahvedig arnom oil i ymestyn ac i gynnat y fath aches ar ei draed; yr unig hyH'orddiad, megis ya yramgytchiad yna, trwy yr hoH fyd, yn iaith berffaith y Cymry ac i ninnau y we- rin, a rhai erei)!, fod morddigaredig, o eisiau gradd o ddiwygiad, am na wnaent eu galwedigaeth trwy ddyfod a'u henwau yn dderbynwyt- o honi. Yn awr nid oes gennyf ond taer obelthio na facMuder mo'rbauiwen dros oesoedd i ddyfod; O! boed i boh cywir ddymuniad Gymro roddi yn ddiragrith eu hanad- lau gyda'r achos, a dyna ya ddiff-aeledig yw taer ddy- muniad Eich tra gostyngeiddiafwasanaethwr, THOMAS EDWARDS. Heo! Gei-rard,L!uBdain, Chwef. 11. At A l'g"I'aphÏr1cl1/dd Se;en G anrer. Mn. GoMER,—Beth a w..lais yngwyneb e!ch Seren ddiweddaf, ai gwh' yw, neu ynte ai bt-euddwydsydd yn gondiofymeddwl? a ydyw yfath oleuadifyncd dan gwmmwl ar ol y cyntaf o'r mis nNa£? meddyHais ei bod wedi ymddochafn uwch niwi caddug rhagf:u-n a therfyn-gylch rhwystrau ac ammheuaeth, a'i bod wedi agos cyrhaedd yr unfed dy ar ddeg o addum y serydd-' ion OHd mae yn debyg mai rhyw gylchdro hirAg;rwn (elliptical orbit), yn debyg i sprcn tosgy:'nog, oedd ei chyle!), yn ymddfsg:ei! io yn hardd dros ychydig, ac yn ymadael yn fnan o'r go!wg. Ofymrodyr! gwpddHHon yr hn Frytaniaid dewr. ion, y thai a vmt,eclias-.ijit hiwey hyd at waed t zadw en riiyddid gwtadwj-iaethol yn eu med(Hant, end gwir 3-w, hwy a orcht'ygwyd trwy ddichei) a thwyji. Ai gweddns yw i ddifrawch a dit'attetwch, yngityd a dir.h- cHion erei! ein difi-eintio ni o')' unig gyfrwng a fcdd\vH yn ein dyddiau o gyfeiitacht! a'n gilydd; scf yw hynny, goddef i Scren Gouier fachiudo i dir ang&f, heb obaith an) ei chodiad mwy. Na fydded i neb 0 honom hofn iaiti! gwrthwynebwyr ein hynafinid, a diystyru ein mam.iait! ac na fydded i ddifi a\vch y gwerinos a bajchder y bo: edd gaet bod yn achos o'r esgettlusdod ])yn, gan ben i'r hen iaii!) Ontcraeg ddilyn camran ei chwiorydd y Ger- nywaeg a'r Lydawacg i brysuro tun chyfHniau angof. Fel un, mi a ymd! echais i'w chynn:)j, hyd ag oedd ynof, trwy fed yn ddar!!c!)ydd cyson, ynghydag annog ereiU i'w darHen, ond nk! oedd o fewn fy swydd-g)'leh i ddanfon Hysbysiadau iddi, diffyg y )hat,fe: y dengys. yw yrachoso'imaeh!ndiad. Nid oes gennyf ond un peth i'w gynnyg i'ch ystyriaeth, fy mrodyr anN,.Yyi,,Iiyiiy yw, os dichon o naw ceiniog i swtit y papur gadw y Seren uwcMaw y Vi-fyngyl(!I), wele n yn bawd am Hwyddyn etto, os caniatta eiHioes, ac os na wna thyw beth fc! hyu atteb y diben i ddigoiiedu ciphcrchennog. ion.Nidopsgcnnyf fi olij canii, pe medrwn, farwnad iddi, a throi yn alarus at estroues, sef iaith y Samson gan gwyno fe! hyn, Ffa)we!yScre:iburoawen Scrch&gddfCnyndyddyd.J, 'Rwy'n oSdus a dohu'ns, Amset'poenusim'afydd; Pan ai di'neisiau ar ryw fci-en, At- y bryniau gyda't- wawr, Fydd end gondio ac ochencidio, A chyd-gwyno'r goiled fawr. Mifeddytlaispany'thwe!ai<, Trwy fawr ymgafs gwro ddawn, Wedi 'th godi i faintioli, A'th otcum 'u eg!nr iawn, Mae'th waitii a fyddai 'mhen rhai dyddiauJ Ymhiith pethan nchet t'ri, I roi hysbysiaeth i'r D'wysogaeth O'm marWDlacth boenus i. Mr. Gomer, byddwc)i wych. Eich cefnder, SwyddFrecheiniog,Chw<tr.7. GoMERO.
At Ai,-,i-Gphiadyd(i 5'e
At Ai,i-Gphiadyd(i 5'e<CM Go'Mgr. SvR,—Pan -welais Hhifyn 58 o'ch cyhooddiad rlwg- oro!, prin y medrais ymattal- rhag wy!o yn chwow-dost w) th feddwl fod y goteuad godidog, sef Seren Corner, bronamachhxJo. Ow! pa'bcthawnapiantGomeros coHanty Seren odidog hon ag sydd wedi denn miioedd o hiliogaeth Comer i ymhofn. yn yr hen nut!) Omemidd. Ow! Cymry anwy!, a gain" y fathgyhoeddiadgweith- fawr a defnyddioiag yw Seren Comer farw, t'e farw o eisiau magwraeth, ac a gaiff yr hen Frythoneg giod- fawr, gynhwysrym, a godidogi-agoi-ol, ei dcot allau o'r byd, tra mae y gtytiaith ieuangc gymmysgedig yn caei ei chanmola'icholeddn, hyd yn oed ymhiith y Cynuy gwirion. Och! foneddigion a phcndengioh ciodfa'-vr Cymt u, a fedi wch chwi oddef i'ch cynimydogion en'h dtrmygn chwi, eich iaith a'ch cened), trwy adael yr unig gyfrwng gwybodaeth ag a fedd y Cymry yn eu htaith en hunam syrthio i fro angof. Mae yn drwm i feddwi fed y piii; cadarnaf ag a fuddai yr hen Gvm- reigtaith yn dcbyp o syrthio i'r ijwch o eisiau eymhort]); a p))a Gymro ditedryw na fyddai a'i hoU egni am gadw y fathgolofnogonfddnsifynu? < Mr. Comer, rLyfeddais law-er gwaith na fnasa! rhyw Gymro catonogfe! ch\\iyn cymmeryd arno y gorchwvt o gyhoeddiTrysorfa ( Mag{J.zi.ne) yn y iaith Gymraeg, ar amrywio! ganghenau gwybodaeth (megis y mae g:<n y Saeson ac ercii)), yn gyitt'iyb i'r tudaiunau o!at' o Se- reH Gotnpr,sef T)'aeti!iadan bynnn at' Ddnwil1}'ddiacth, Hanesyddiacth, Hynafiacth, Icithyddiaeth,. Barduon- iaeth. Sicr wyf y byddai yn dderbymo! iav.'n gan bob nn ag sydd yn sychedu am wybodaeth,ac hefyd yr wyi' yn meddwi fod Seren Gomer v.-edi agor drws hefaeth i'r fath gyhoeddiad gwerthfav.')'. Chwi wyddoch, Mr. Gomcr, yn ddigon da fod rhyw ragfarn gan yCynuy yn gyft'red¡n yn erbyn papuraa ncwyddion, a hynny yn !ioHot o(!Iiar an 'wybo(laetli O'n defnyddioideb, canys \mccldant) nid ydyntynedrych beth ddcdont ynddo, ond <'act rhywbeth i'w !anw; pa un bynuag ai gwir ai <'e)wydd; ac hyd yn Of;d y maey rhagtarn hyn yinhiith pronm'.vyr go ddeaHus. Yn awr, Mr. Comer anwy!, os ydych yn gorfod gadaei t'r Seren nou ?achindo, a hynny o herwydd fod Hawer o feilchion Cymrn yn rhy rulch eich cynnorthwyo, cyfodwch un aral! yn ei He nid oes achos i chwi newid ei henw, canys ni wn i am n!) enw mwy addas na Sercn Comer i'r fath gyhoeddiad, ac nid ?yf yn gwybod am neb mor gymhwys a chwi gym- meryd y gorchwy! mewn !taw, o herwydd eich bod mor amhieidiol acmorhyddysg ya yGymreig-iaith- ac 'vr wyf yn sicr, debygwn, y bydd gennych tawer ychwaneg odansgrifwyraty fathgyhoeddiad nag sydd gennveh! yn bresenno), chtegidfefyddaramryw o!ysiadau yn f\vy defnyddio! a gwasanaethgar i'r Cymry tto<)ion, ca- nys hwy aiiant gaet hwnnw heb achos bod yn rlHH1110g a'n cymmydogion, ffl y maent yn awr yn g-orfodbod. Ga!! pob un wedi'n gadw hwnnw yn ei fcddiant dros n\vyddyn,fe! y ga!!o fn rhwymo ynghyd yn unliyfr. Gobeithio y cat weied by.sbysiad am y jath Drysorfa ddefnyddiol yn eich Rhifyn nesaf, fei ag y byddo gen- nym etto Sereu mwy disgtaer (pe byddai bosib]) i'n goieuo; ac yr ydwyfyn dra hyderus y gwua fy nghyd- wladwyr gefnogi y cynnyg byd eithaf eu gaUn, ac yr ydwyf yn gwybod am !awer o'r ardai hyii ag sydd vn trwm ocheneidio with fcddwl am iachlndiad Seren Go- mer byddai yn ddywenydd annhraethadwy ganddvnt g!ywed eich bod yn bwriadan cyhoeddi rhyw beth ag a tyddo yn tueddn i gadw a choieddn yr hen Frytaniarth odidog ar ei thraed ac yr wyf yn sicr y byddant yn gynnorthwywyr i chwi gyda pi'ob boddtonrwydd ac nwyUysgarwch. Yr wyf yn hyderns obeithio na wel plant Comer yn ormod o faich arnynt i roddi swtit bob mis am y iath Drysorfa o wybodaeth, toag at reithria a cho)eddu gwybodaeth ymhiith hHiogaetb Comer. Mr, Comer, yr wyfyn ,hwym i gyfaddef, gyda phob gostyngeiddrwydd, mai trwy !cwyrch eich newyddien oteudeg y daethnm i yn feddiannol o'r ychydig wybod- aetb ag sydd gennyf yn y Gymraeg; a thyma yw yr achos fy mod m&rhiraethlon ar oi y Seren, ac yrwyfyn meddwi y gaU !!aweroedd o'r Gomfriaid dystioiaethu'r un peth. Yr wyf yn diotch o'm calon i'r leithyddion hynny y rhai a fuont mor addfwyn a dangos i mi ac er- eilt y modd ydytid siniadu yr iaith, yn enwedig yr tty- gtod UeweJyn, y medru: Cawr Cwnn, a'r ymdrcchgar J. J. o'r B-I- ac amrywici ereill, rhy faMh eu Ifen,,Ti yn brcsenno!. Un peth etto sydd ar fymcddw! anno'ch fy !ghyd- wladwyr ynghyleh y Hyfu'au )iii(i(ijol ag sydd vn caci ea cynnyg iddynt yn bresenno!, sefyr Hyffol'ddwi' Mfdd- Yi,'ol, yr hwn sydd yn caei ei gyhoeddi gan Mr. wi!. Hams, Argraphydd, Mei't!)yt.-Tydn), a Gcitiador & Phurthsyt'ydd y Cymi-odysgedig LwHnw Gwiiytn Mop panwg. Gobeithwyfy canti)n!togaeti) ddi!(mül i fyncd a'n gwaith ymtaen gyda phob brys, a byddt-d hU i;)od- tawr Somer ragori rnewt) gwybodacth a deaHdwnaeth- in- en ho!! gynnnydogíon, iv, 1,1 Dduw ytt)d)-fchi;)dau pob un ag a fyddo yn cY}lOeddi rhyw beth a fo'n tueddl1 at wasgarn tywyihvc!) a( aowy- bodaeth o'r tir. CynMyddcd cariad atfyddiolldeh, dit f!aned pob rhagfarn, ymryson, a chetdigcn (/r byd. On')t:a!d,by'!d'?chwy(;h. Ydwyt'eich g\Yac}.'d'?yfaU! gosty!'?-<d?,_ h.; b 1, .y ¡. :0; I Me!-):hyr.Tyd<H,Chw?f.to. I. AB ii.:UAf.
I -LLONG"YDIHON..
I LLONG"YDIHON.. 9-" A BERT. \vE,Dy/i.nliaid, Good Intent, l La,.icey, o Brnstaple,<g- amrywiaethan; Car- diir Castie, Cruder, o Wotertord, A moch byw; o .1 B'ird, Vfithycomb, o Bridgewate; &p'idd-fcini; Marv, Hnghcs, oGas!eI!newydci, ;¡g haiarn; Providence, Lewts,o St. Ives; Bedford,Nichoiis, Phccnix,Tayto)'; a Fortitude, Angove, o Biymouth, a WiMter; Ann, Jones; Eiizab3t:),Mou!(-; it Mary Am], Maddo<;ks,oBr!<)gewater; Ame.H: (ri'more- Hope, Bnckler; a Forest, Hawkins, o Br:ysto; George, Rx-hards; a tame, i.owther, o Bideford; Cornwa! HK'.ka'-ds; a Hebe, Carder, o Padstow; AVilliaiii,- lYiJJiams, oBamstapie, Ethvard, CuUtfie; a 1Vaterr moxth, C):U:Ht-, olirrncombe; Providence, Jones « Cork;enus, Lowthe!Efixa and Jane, Hammet- a New Btessmg, C'ockci-, o Waterford, batasarn. .Ilyii(,di,,iid, ExpRdino! Hawkms; Swansea Trade! Huxtabie; a Fuends, Jcnkin.s. i Brysto, ag amryw- taethau; Lane, Lodge; a Providence locket, Lon? G!oneestt;r,achcppr; Friends, Ree<i; Escape, Bushin; ac Uuan)m!ty, Crocktbrd, i lil!t'J¡eadj Dover, floskiiis, IB¡defürd; SophIa, Melhlilsh; Good Intent, Carkoek, integrity, Rosser: Richmond, Jenkins; Providence, OweM. Rrovidcnce, Lewis; a Dasher, Withams, i St. I?6s, Brothers, §u)!y; Mo!!v, Winter; Elizabeth, Mon:e; Ann George; a Bird, 'Withyconib, i Bridge- water;. Doipn.n, Thomas; Ann and Louisa. Owens a Neptune, Johes, i Gaerlleon Gawr; Bedtord, Nicholls; Fortune. Wiiiiams.i ic-nzancp; prO\'i?CnCC' Owen, i A):c)'te!f);Br:stu!, KeHs,iTmro; Viiiers,Datton,iF.timouth,Amciin, I Gill))Ol,e, iCha)-;tnt, Hope, H<n'tis; nFauie,Lo\vthet-, ¡ i Waterford, oIl á glo. ? :"?-. ? PENLLANWR MOR YN MHORTHLADBOEDD A PHR1F AMmo?I? DROS YR WYTHNOS CANLYNOL. ? CYMRU. I I I' I I 12 =5 i>- Ja 51 1; 3 't, S ,2 5 »T s » _r R 2 < i/? 5 is o ;lr* ss^ £ i .5 .c „ j> J> DYDBIAU. I -Z: 7;Z &*< B Ml M5 £ iU S* s." £ jj M ? 3 M = = « £ £ << 5<C *:»"< £ 0 -5 £ 1 i CHWEFROR. I A. M. A. M. A. M, A. M. A. M"' M. 4. M. A. M. A. 51, A. M. -i-I-¡-I-I' Mercher 22 4 27 4 42 5 12\5 421 6 12 6 42 7 4? 8 g? 9 lo?2i?i 9 32 Ian 2.3 5 to 5 30 t; 0 6 .So! 7 7 3°1'8 30 9 W to O?IO 20 Gwener 24 6 -3 6 18 6 48 7 18: 7 4?? 8 18 9 18 9 5 10 4811 8 Sadwra 25 6 51 7 6 7 36 8 (? 8 3? 9 6!10 6? 46 11 36 12 .?o 7 39 1 7 5 -I 3 24. 8 t, 41 ?" i SuI &6 7 39 7 5) 8 24 8 .?9 M 9 .?10 5-!H ,3112 24 U 44 Dun 27 8 27 8 4? 9 1 9 4'ÙO 1 10 42[ll 42jl2 2[211 1? 1 32 Mawrth 28. 9 1;)1 9 30 10 Q10 30,11 Oil 30jl2 30 1 10 2 oj 2 20
? GORUCHWYLWYH. IJ
GORUCHWYLWYH. J CasteHNedd David Thomns.Sinpwr 1 Cacrphiity Parch. J.dHionds Pt'nyhot.tarOgwr D.B.J(M)t-s Hantrissent -— Pontfa.-n- l'il()s. f,lewelyn, Postmastef Caodydd Post-Otiice A be cf; t- ,e Al.UK.vis, Postmaster Aberdarc John Bynon, Postmaster Car:rfyrddin J. Eva.ns, &C. HancHy Jo[]u{{.oberts,Siopwr CastditiewyddynEtntyn Timothy Thomas Handiio Frt'dct-tck Kva.ns HMymddyfn J), R. 'Rees"Siop Issa },Janp;(ldoc Th<mas ThuiM!.s C;.N(u-ih (,'ry,-hywel Price, Postmaster Hw\!lordd Tj¡ojas frd.h-aeth AhptgwauH HenryEvahs .A rlwrth P.irch.Wiii)::)nThoma" Ahc't-ystwith P.u'ch. John James Ahcrteift Caleb Lewis Danbedr pont Stpphpu Hugh Jor:<s, Post-mastef Gtauywern-Ystrnd- David Richards Rhaiadr Edward Jones, Postmaster '\ndwch Parch. JohnEvans ( Hodedfrn Oupn Wittiims t,,ostma,ter Ca<'rgybi- Beil-ianjin Joills Llauerchymedd Evan Thomas, Postmaster B'-ynsi<'ngcyn W. Rohf'rts L!angftni- Ricii.u-dJonf-s tI Ball()r David Roberts, BookhlOÓ Pwitheiy-— Parch.Benj.nninJoues Caernarvon Rice Jones iYonadoc- WUi?mWi!!iams &c. Oimhych-? Th.is.Gcf,Ar:raHyd<<? Wrpxham j. painter, IJyfrwe??? LIanrwst WilUam J)avips ,tlt1ff RuH?n John PhiHips, LIyfr?'??' HangcUen John Edwards if dd Ba)a R. Sindcrson, ArgraHyf,"?. Doi?Hau Richard Jones, A rgr?ty? Newtown Parch. John Jones MachynUeth-RichardJoncs DanfyHin- -EdwardPnce Ltanidtoes AbfIJon<*s ?? Casucwydd a; Wysc Evan Lewis.UyfrwP!'?.? John Tibbing Ar,#y Pontypool Parc! Eb('nczerJf?.ic?" Lluudain jsjp?ton & Co. rVi Square; J.White. ??' street; aM.Jcn? So,39 Newgate-Street.
Advertising
'(1,vb ABERTAWE: Argraphwyd a Chyhoeddwyd, f bO JENKIN, yn,HEOL-v-CASTELL, i'rhwn y dynitill Hysbysiapth gaptei ddanfon, yn ddidmu). < ?' i)«-&j/H:'r 7???'a?aM ac EHM.?M ?NH jVE?y?? got ?(/M< y??on ?' ?V??roA?. A?..5, J?K?<? .?)!? jVE?G?7'E-STREJ!:T? ?f. ?. ?/V7'E, 3H, Fj-EET-?"'t;?? <f Mr. -?. JO?VES, 5, TV??c?r?-?'T?BEr, ??u?D?' ? SWANSEA: Printpd nnd PubHxhed by D. ??d,? CASTLE-STREET, M whom Communtcations, post-p aid, requcsled to be addre?f'd. r??<[ Or?e;-s 07!? ?/ ?'ar<MeMt?MA< ref-en'e? ? ?<s-?. ,Vil,'l, '0? ?? C?. (?<<' Y??/.OR ?)? Nj!?'rc"v), ?-? pi, 11 fi 'an(I CO. (late T4VLOti atid Npw,,ro-tv), No. 5, ff", ¡STREET; ? ?rr'?.?0A'jE?,5,A??t,??-??B?