Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
YSGRIFEN. "I
YSGRIFEN. I ??Aa!M- Dydd LLUN, MAWR. 6. dv Ji Y P?P'?u a ddaethant » laW heda> dywedir ryvv>sog Holland, i gvmmeryd ei ell W V" ??..?..m I. B?n;n y Nethe?nds. Dygwyd ?ysbysiaeth o (?ad:z i'r 11 eg o'r mis ""I??d,f,  ? ?'?y'? i?'-s?'g ? ydym dderbj n. Y me Llywodraethwyr yr Y spaen wedi ?'?? yn addas i !?yha?r amser ? dp '1 i ganiatau trosgh?-yddo gwekhiau cottm ac o Ew?p ?r Yspaen, ac oddu'I0 ?\?'??'S?h? A?er:ca:dd a ber- ilivt,. -'i v? Spafn Goddefir Mdy.t ga? eu ?t.s?vyd? ? ?.j ?n.eddEbnnnesaf,achan- 11tteir "??' ? gwerthu yno hyd ddiwedd y m?s Nid oedd y. rhuthr-fintai wedi cyhWyn 0 oedd J vhutlir-fmtai wedi cychwyn o j.??? y lOfed °'r mis diweddaf. Rhoddir thesyti1tlÙ'perthYllol achoston gwladwnaethol dros y golli"laa ?"- Ms?" '?' o? "y?y?u o bdl'1J, dywedir fod y ^ywodiaeth Frytanaidd ?ed: ar d de!? .y I?ywod.aeth Frytanaidd 'redi ardùeI.Wi addaliad ??"? go hetaeth o arian 4 rodd yd l'r:Y spaeniaid yn amser y rhyfel? ac 0 henvydd ei bo Q hl'wYA elbod yn S?'bod ei bod yn 11 wyr ^alluedig iddJynt ei d yn awr' fod ?euudcg. l0« Liyw h Pl v i • 101\ lywo i!aetli Pr'ydin Hawnfwriadu cym- ??P? ''?<I??)?? ? ? ?"?' ?? ??eth Yspaen- ?d?J r ? ?" Ðùeheuol, hyd oni theUr y ?Y< 'rY{ed"Acymae cennadwri Mr. Canning 1 "8hOn) Y,tigiiyd ?mgylchiad fod swyddogBry- Qnadl'(r:eOOri ,ar ?'" Portugal, wei peri i lawer S^mmy-'l0n abrawSael>umeithrin Yti L YS,X C),os6cl irfwlyr ar waith yn un o Daleithau r spaen, sef ??''Ce)nnn. crn?n hoth nr? tV?.. a eivvir" pynmaint ar treth pen? neu ^mmail,t a bob c "eu da?"' a tbybir gan ?*•' fod .mgylc, honno ya pr?- llro taa Chwyldroiad. Y ^^ddy§°n; yn eu roynegiad misol.am y 4y? ^'S -Vn' dywedyd fod; y Breuiin 'Y .? ???yg?n, yn eu myneg?d m? am ? ?ei '? "? Y" dywedyd fed y Brcn:n ? 1??? ???'" '???? ? bod ei feddyUau yn ■ }'m mis T dtweddaf nM a oed d d V prydn. nawi'. y hrif ?s vn???" <???wyd de:syHad y bnf clitl,,Is Yl e, b ?y-;S'fyr d, wedi ci nodi g Ilifer llioso, Cvifredin ac nid oedd un Ir Cy,ifre?il)) ac iiid oedd ,i? ?'' ?? bloeddmdM uchel -??ed;hy?n7erb. yn yr ysgrif. h 'f"
Advertising
T ÙE ANNUAL GENERAL MEETING1 A of the AV XI LI A R Y BI B L E S 0 C lET Y of SWANSEA and DEANERY of GOWER, will beheld at the TOVV^-HALL, SWANSEA, at half past Six o'clock on THURSDAY EVENING the 9th MARCH, 1815 Every accommodation in the power of the Committee will be provided for those Ladies and Gentlemen who may honour the Meeting with their attendanc. CynhelirCYFARFOD CYFFREDlN BLYNYDDOL BIBL GYMDEITHAS ABERTAWE a DliOMAIlTH BROWYR, yn y LI.YS-OY, yn ABERTAWE, am banner awr wedi Chwech o'r gloch, Dydd IAU; y 9fed o FAWRTH, 181-5. Ymdrechir gan yr Eisteddfod i Wneuthur pob peth mor gviieus fyth ag y medrout i'r Boueddigesau a'r Bmicddigion hynny ag a anrliydeddant y Cyfarfod a'u presenoldeb. JOHN OLDISWORTH,^? S0 ecret4 ar•ies. WILLI VM KEMP, ,1J1 ABSCONDED, About Eighteen Months ago. and supposed to be now in South Wales, PETER HUGHES, about 35 years of age, -BL 5 feet 3 inches high, or thereabouts, slender made, stoops a little, rather fair complexion, dark hair, but has two patches of white hair on one side of his head, and has travelled the country as a pedlar, and also been in the habit of preaching amongst the Wesley an Methodists Whoever knows any thing of the above PETJRR HUGHES, and will address a line to Mr. PARRY, Shopkeeper, Denbigh, shall, on his apprehension, be handsomely rewarded. WEDI YMDDIRGELU, Ynghjlch Deiiiiaw Mis yn ol, a thybir ei fod yn airr yn Neheubarth Cymru, PETER IlUGIIES, o ddeutu 35 mhvydd o oedran, 5 troedfedd 3 modfedd o uehder, neu ynghylch hynny, cul neu fain o gorpholaeth, yn gwargrymmu ycllydig, yn hytrach o wedd degaidd, gwallt tywyil, ond y mae dau fan o wallt gwyn ar un ochr i'w ben, ac y mae ef wedi teithio ar hyd y wlad fel treigl-ftirchnedydd, ac hefyd wedi bod yn yinarfer a phregetliu ymhlithy ii-c fnqtldion -ley aidtl:- Pwy bynnag a wyr ryw beth am y dywededig PETER HUGHES, ac a ddantono linell at Mr. PARRY, Masnachwr, Dinbych, a gaill yn ol y dalier ef, ei tvobrwyo yn helaeth. THIS DAY IS PUBLISHED, Pitrc-r 2s. J! I.; ¡, ) < A NEW SERIES OF Tli e Agricultural Magazine; OR, THE Farmer's Monthly Journal of Husbandry AND Eural affattsi, FOR FEBRUARY, 1815. PjnHlS Number contains, besides a Tii-ief,3, of 1 IL other useful matter, Correspondence between Dr. Richardson and Mr. George Sinclair,' on Fiorin Grass— The Plague of Flies, and a pretended Remedy—Account of the Variation in the Prices of Grain, from the year 1018 to 1705—An Account of the average prices of British Corn per quarter, and of Oatmeal per boll of 14-Olbs. A voirdiipoise, in England and Wales, from 1792 to 1812, both inclusive—On the comparative worth of Beef and Pork—Water and Giddi- ness in Sheep?—SnHthneId Club-Some Remarks on Drain- ing—Culture of Flax; Slugs—On the Grub—On Cyti.us and the Ancient Culture of Lucerne—A Hint to our Re- viewers-Queries on [rish Hubandry-On the Grasses— Questions on the Row and Drill Hnsbanitrv—General fle. I port of the State of the Country—Patents lateh grUIted for Inventions in Agriculture and the Arts— \eeotint of useful ]looks- Nloiitlily RegisterofAgtictiltiivit], of the Prices of all kinds of Farming Prod a. e, <ii. <-Vc. London: Published by V. GnjFMTHS, Ko. 1, Paternoster Row: and sold by all Booksellers. March 1,1815/ PBwmiwwMWWMWBwawf.i HIT'Mil hp—— m ■
AT EIN COHEBWYR. I
AT EIN COHEBWYR. Yr ydym wedi derbyn Hxnes Bywyd Mr. Hunan-dyb, gan Syllwr,—a Llythyr y Bardd Bach. G:1í Bu'r hyn a gynnygir gan Garwr y Goleuni dan ein hystyriacth yn ddiweddar, ac yrydys wedlysgrifennu i'r hrif ddinas i'r diben i ymholi a ellir gwneuthur rhyw beth buddiol yn y ffordd honno; ac hyd nes caffer rhyw gyfarwydSyd oddi yno, gwell peidio crybwyll un cyn- nyg namyn yr hwn sydd ger bron y cyffrcdin eisocs. Nid ydym yn earn cyiioeddi Prydyddiacth, na dim arall, a gynhwyso iaith ariweddus, megis-11 Gwaed Calfaria," &c. Tra dyinunol fyddai fod pob Bardd, o leiaf, yn medru ysgrifennu yn ddealladwy, trwy sylliadu yn gywir, neu geisio gan ryw un medrns wncnthur hynny drosto. Y mae rhannu'r gair A bertawe, i'r diben i ddwyn,law i gynghaneddu a gair arall yn y llinell • flaenorol, a gosod yr e derfynol wrthi ei hun yn ddi- flrwyth ar ymyl y ddalen, yn dra chwithig. 8 Nos y foru mae Cyfarfod blynyddol Bibl Gymdeithas y dref hon i gael ei gynnal, yr ydys yn disgwyl cynnull- iadlliosog at' yr achos.—•Gwel Ilysbysiad. Cvnnalwyd cylehwyl St. Dewi mewn amrywiol barthau o'r Dywysogaeth dydd jMercher diweddaf. Ymgasglodd cynnnlleidfa dra chyfrifol i'r Mackworth Arms yn y dref lion, Dr. J. C. Colins yn y gadair, yr hwn a draddododd araeth fywiog i'r gymdeithas ynghylch y bnddioldeb o wneutliur cyfarfodydd ei wladwyr rhagllaw yn Neheudir Cymru, ar ddydd Gwyl Ddewi, o ddefnydd i ddibenion ehisengar yn gystal a dibenion digrifwch, gan ddymuno ar y bon- eddigion ag oeddynt yn y lie y pryd hynny i ymdrechn dwyn hyn ymlaen yn en gwahanol ardaloedd. Efe a grybvvyllodd sefydliad elusengar i'r diben i addysgn tlodion deillion Deheudir Cymrn ymheroriaetli en offeryii cerdd cenhedlig sef y delyn, i'r draul gael ei thala a'r casgsliadau a wneir ar ddydd Gwyl Ddewi bn&^am nad oedd efe wedi ffurfio cynllun perfFaith tnag at gwblhau'r cynnyg hwn, yr oedd yn gobeithio y cymmerM rhyw fonheddig, mwy medrus ac helaethach ei awdnrdod yn y Dywysogaeth, y gorchwyl mewn llaw cyn dydd Gwyl nesaf y St. Dewi, fel byddai i',n gelltydd a'n dyffrynoedd ddadseinio drachefn gan dannaii cynghaneddol y cerddorion, Derbynwyd y cynnyg gydft gorfoledd, a tliybir, o herwydd dyngar- wch y Cynsry yn gyffrediu, y dygir y bwriad hwn i aeddfedrwydd, er budd i ddeillioll y rlian hyn o'r Dywysogaeth. Ar yr un dydd, pregethwvd pregetli yn Eglwys Pedr, Caerfyrddin, gan y Parch. Mr, Evans, y Curad, cr cof am fnchedd addas a llafur diiwiol St. Dewi, oddiwrth Heb. xiii. 7. Ciniawodd amryw Foiieddigi°n yng'iyd wedi tiynny yn y gwestdý dan ar vvydd y Chwech Clocli; wedi ciniaw yfwyd iiaweriechy(i Iones aeth plant yr Ysgolion Sabbothol yn dorf drefilli^ "jsrif heolydd, gan wisgo cennin yn en lietiaMy dysfMv'd- wyi- gyda liwy ,f .r Fe genfydd ein darllenwyr yn ein banes: o, "VTeltiirtid- oedd y Seneddr fod ysgrif dros a yfnewid cyfreithan'r ^d wedi cael ei darllen yr ail waith yn Nh^'r Cyffredin &r fod llawer o ddeisyfiadau yn ei hcrbyn wedi cael eii cyf. lwyuo i'r T> Yr ydym yn deali fod Mr. W. Kichol, 6 swydd For- ganwg, gwedi cael o hono ei urdd o 1\1. D. ymhrif Athrofa Paris, wedi cael ci anrhydcddu gan Louis XVIII. ag addiirn y Lily am ei wasanacth diwobr i'r Ffrahgcod clwyfus achleition; efe yw'r Brython cyritaf a dderbyniodd eiraddaii yn y brifathrofa uehod. Dywenydd gennym glywed fod Ysgol-rad, yn ol cynllnn Madrass, ynghylch cael ei sefydlu yn Aberteifi, er budd i blant tlodion y dref honno a'r gymmydogaeth. Wythnos i echdoe, cymmerodd gwr iehiingc, 23ain mhvydd oed, mab Mr. John Jenkin, Tyddynwr, yn Marcross, gerllaw Penybont-ar-Ogwr, Morganwg, ei ddryll alhiii gyda'r bwriad i saethu cwriningod; with ollvvng yr ergyd allan holltodd y dryll ac aeth rhyw ddam o bono yn erbyn ei ben, gan ddnyllio^r sial, a gyrru yr esgyrn ar yr ymenydd, yr hwn a lifwdd allan trwy'r rhwyg; ceiswyd cynnorthwy meddygol yn ebrwydd, ond yn y fath amgylchiad nid oedd dim i'w wneuthur, efe a ddihoenodd hyd naw o'r gloch bore dydd Ian a threngodd. Dan fis cyn hynny aeth dryll yn ddarnau yn ei law o'r blaen, pan oedd yn saethu ag ef, eithr ni chafodd fwy o niwed y pryd hynny na chwyf bychan ar ei law. Lladdwyd dyn ieuangc o'r enw John Harries, o blwyf Llanarthney, swydd Caerfyrddin, ddydd Gwener wythnos i'r diweddaf, gan awyr aminir yr hwn a gymmerodd dan, fel yr oedd yn gweithio mewn pwll glo, yn y Mynydd mawr, plwyf Llandybie, yn yr un Sir; yr oedd dyn arall o'r un plwyf, o'r enw Wiliam Wiliams gydag cf yn y pwll, yr hwn hefyd sydd mewn I cyfiwr gresynol. ltfawr oful Dttw am fywydau dynion.Dydd Mercher y 15fed o'r mis diweddaf y torodd pont y Tnm-road, yr hon a elwir Pont-pwll-ysgub, ag sydd o gyJch saith milldir islaw Merthyr Tydfil, pan oedd y Trams yn llwythog o again tunnell o haiarn ami. Yr oedd y cyr- icdydd a phedwar ereill yn eistedd ar y llvvythi haiarn pan gwympodd y bont, y Trams, yr haiarn, y dynion a'r celFylau bendramwnvvgl i'r afon: yr oedd o ymyl y bont i wyneb y dwfr dair troedfedd ar ddeg ar hngain, ac yr oedd y dwfr ynghyJch deg troedfedd o ddyfnder. Bu farw un ceff'yl yn y fan, ond er syndod i bawb y mae y dynion oil yn fyw, ac yn weddol iach; ond un ferch, ac y mae pob arwyddion y daw honno yn iach ar fyr. Mewllychwanegiad at y cyfleusderau i fordcithwyr yn Aberdaugleddyf, y mae IJiid llewydd tIws i gael ei sefydln, a chlustogau ynddo, a piiedwar o ddynion medrus i'w rwyfo o'r tir i'r Ilythyrlongau ag ydynt yn hwylio oddi yno i Waterford yn yr lwei-ddoii. Dylai dynion fod yn dra gofalus yn y dyddiau hyn rhag cymmeryd arian ffngiol (drwg) gan fod llawer o ddihirod yn eu dosbarthu yn awr yn y Dywysogaeth- dcrbyniodd un dyn yn ffair Llangyfelach wythnos i heddyw, gymuiaint a 14s. Prynu ceffylau.—YiyM coflyfru pob ceffyl a brynir mewn ffair gyhoedd, ynghyd a boll aiiigylcltiad pryniad, gan ysgolhaig y ffair, i'r dibcn i wneutliur y cyfryvv bryniad yn safadwy,, pe amgen, os lledratwyd y ceffyl gan ryw un ag oedd yn ei arddel ryw bryd cyn hynny, dichon y perchenog cyntaf honni bawl iddo cyn I gynted ag y gellir profi mai ei eiddo cf ydocfhl. Gostyngiad pris y tir.—Gollyngwyd ychydig dir a berthynai i sefydliad elusenaidd yn Bridgnorth yn 1 ddiweddar allan trwy arwerthiad cylioedd, am 231. y flwyddym yr oeddid yn ddiweddar yn tain 471. am dano. Derbyniasom bummed Mynegiad Bill Gymdeithas York Newydd. Gwasgarwyd yn ystod y flvvyddyn ddiweddafgan y Gymdeithas hon, 1675 o Fiblail. Y I maent ynghylch cyhoeddi argraffiad o 6000 o Fiblau jm iaith y Ffrangcod, i'w dosbartliu yn Canada a Louisiana; ac y mae csgob Pabaidd Louisiana wcdi caniatau i'r Biblau gael en dosparthu yn ci csgobaeth éf. Darlunir afisavvdd Bibl Gymdeithasau ereill yn Unol Daleithau yr Americ, y rhai ydynt dra lliosog yn awr, yn y Myncgiad hwn. Y mae 1 Bibl Gymdeithas yn Nhalaeth swydd Hamp Newydd, 7 yn Massachusets, 2 yn Vermont, 1 yn Ynys Rhode, 1 yn Connecticut, 12 yn York Newydd, 4 yn Jersey Newydd, 8 yn Pensyl- vania, 1 yn Delaware, 2 yn Maryland, 11 yn Virginia, 1 yn y Carolina Ogleddol, 2 yn y Carolina Ddeheuol, l yn Georgia, 1 yn Kentucky, 3 yn Ohio, l yn Tenessee, 1 ynhiriogaeth y Mississippi, l yn Louisiana, ac 1 ynhiriogaeth Coltinibia-oll yn 62. Ar y lleg o'r mis diwcddaf cynnalwyd cyfarfod lliosog gan y Trefnyddion Yngwrexham i'r dibeil i ddwyn ymtaen ddibehion graslon Duw yn nychweliad y paganiaid, trwy offerynaeth Cenhadon. GwobrNvyivyd Griffith David yn ddiweddar gan Gymdeithas ddynol GvVynedd am achub Mary ac Ann Hughes, iiierciiil-d Jolin Hughes, 0 Doluvvcheogryd, Meirion, rliag boddi. Y mae 59 o ddynion wedi cael eu hacliub rhag claddedigaeth anamserol oddi ar pan fabwyswyd y cynllun adfywiol Yngwynedd. Danfonwyd W. Davis, o blwyf Llangunllo, swydd Faesyfed, i'r cospdý gwaith dros dri mis, am saethu ysgyfarnogod ar y Sabbath, gan H. J. Hague, Ysw. Cafwyd corph morwr yn ddiweddar wedi ei olchi i'r tir gerllaw Pvvllfanog, Mon, yr hwn with ei ymddang- osiad a fviasai gryn lawer o amser yn y dwfr. Çafwyd ychydig sylltau yn ei logell, a dwy ysgrif Manx, y naill am 5s. a'r llall am 2s. 6d. ac yr oedd gwddf-liain sidan am ei wddf, a'r nodau R. R. 3. arno. Yn ffair Brysfo, wythnos i heddyw, nid oedd ond ychydig o anifeiliaid breision; gostyngodd pris y rhai teneuon gryn lawer; anifeiliaid breision, 0 Bl, i 3Z. 10s. y 112 pwys; llawero geffylau, ond gwerthiad marwaidd. Difyrivch nuueidiol a mellclithiol.Dydd Sadwrn, ger- llaw Penzance, difyrodd ychydig wyr, bechgyn, a dwy ddynes ieuangc, eu liunain trwy gylymmu corn eidion with gynffon ci pan droisant y creadur brawychus yn rhydd, dilynasant ef gyda gorfoledd ellyllaidd. -Itliedodd y -ci, gan gael ei ddilyn gan eiymlidwyr gwylltfilaidd., i lawr ar hyd ffordd gul, lie y eyful-fit a men (laii geffyl, yn llawn glo, yrlion a yrrid gan faclu gennyn ynghylch dwy ar bymtheg oed brawychwyd y ceffylau, taflwyd y bachgen oddiar y fen hyd y llavvr, ac aeth un o'r blwynion am draws ei ben fel y bu farw yn y fan. Rhoddodd yr ynfydion, ag oeddynt wedi bod yn achos 0 hyn, heibio ddilyn y cipan welsant yr hyn a ddigwyddodd; a deallodd y ddwy ddynes ieuaingc, pan ddaethant ymlaen, mai eu brawd oedd y bachgenyn ag oedd newydd ei ladd! Cyflawnwyd y weithred arswydus ganlynol yn Ply- mouth, ar y 22ain o'r mis diweddaf. Yr oeddid wedi sylwi fod dyn o'r enw Cosgrave mewn cyntedd bychan yn Cheapside, yn y ddinas honno, yn byw ar delerau (it-wg ia%vit gydh'i wraig, clywsailr cymmydogion Imy yn ymrafaelio yn fynych, a hithau yn dywedyd fod ami olu invned adref rhag cael ei churo- gan ei gwr. RhvvTl^ chwech a saith o'r gloch ar y dydd uchod JS&I w>D }I dod i ddyn ag oedd yn myned heibio ar byd GiiCfipskie, o herwydd gweled o hono Cosgrave yn sefyll yinlien pellaf y fynedta i'w dý, heb ddim am j dano iored er grys a'i gap nos. Ar waith y dyn yn fiyne^tt ceiAiodd Cosgrave ganddo fynegu yn y gym- ttyd§g#etfi ei fod ef wedi tagu ei wraig a thorri ei wddf ci Iflln. Brawychwyd y dyn yn fawr gan y newydd hvyn, a eheisiodd ddau ddyn ereill y rhai a aethant gydag ef i'r t$, a chawsant y Ilofi (idd yn yiliyl ei wraig yn y gwely, yr hon oedd yn hollel farw, a'i I chrys wedi ei orcUuddio gan waed, ac eiddo Cosgrave liefyd; ac wedi i'r adyn crenlon fvaychu yr hanes a fynegodd b'r blaen, .gyrwyd am heddgeidwad, a cllym- merwyd ef i ddalfa. Gwniwyd ei glwyf, ond nid oeddid yn ystyried ei fod yn welladwy y pryd hynny. Nid oedd y gwr na'r wraig yn feddw, ac nid oedd neb wedi en clywcd yn yniryson y noson hoiino.—Rheith- farn, Llofruddiaeih Givirfoddvl; yn erbyn T. Cosgrave; Y mae Mr. Nield, canlynwr y dyngar Howard, wedi ymweled a phob carchar yn y deyrnas ddwy waith ac wedi cyhoeddi y svlwadaii a wriaeth arnynt. Y mae'r trefniadaii yngharcharau'r Dywysogaeth yn ddrwg yn gyffredin. Nid oes dim yn cael ei ganiatau i ddyledwyr am ymborth yngharchar Aberteifi, y caixharau heb fod yn cael en diwallu ag allgenrheidian yngerwindeb y gauaf, yn Beaumaris, Glernarfoii, Aberteifi, aDoItellau; dim gwelyau yn Aberiionddu, Beaumaris, C^erdydd, Aberteifi, a Dolgellau. Yng- harèharau Caèrnarfon ac Aberhonddu, cafodd Mr. Nield wragedd mewn hciyrn dvblon. Yngliastell Caerfyrddin y mae LJawfeddygwedi cael ei drefnu; ond meddai Mr. N. Cefais amryw o'r carcharorion yn glaf, ac un yn neiilduol na allasai droi ei hun yn y gwely; ctto dywedent wrthyf irad oedd y llawfeddyg wedi ymweled a hvvy ei huh, na danfon ei gynnorth- wywr dros ddau fis, er dazifozi att6 amryw weithiau.' Yr ydym yn gobeithio y gofalair Ynadon i chwilio i'r pethau hyn, er lies i'r digymhorth. Dyfciswyd peiriant gan Eilliwr yn NhreJfynhon, swydd Fflint, i blethu gwallt, trwy orwyrhder yr hwh y dichon efe orphen gwallt-gap (wig) mewn diwrnod, yr hyn a fyddai ddigon i weithiwr da, heb y peiriant, i'w gvflavvni mewn tri niwrnod. Hen wraig ag oedd yn cael ci chynnorthwyo gan y plwyf, a ddygwyd ger bron Ynad, ac a gyhuddwyd gan y phvyfolion, o fod yn chvvanog 0 yfed llawer o gwrw: gofynodd yr Ynad iddi a oedd y cyhuddiad yn wiripnedd; attebodd liithau, Pe bawn yn yfed fy holl dreth, syr, ni fyddai ond ychydig 0 beth: aliebodfl ynteu, Dihen y plwyfyn rhoddi treth i'r tlodion, yw, en diwallu yn gysurus a bara, ae iiio, at yfed cvvrw; canys bara yw cynnaliaeth byvvvd digon gwir, sir (ebe hitheu) bara yw cynnaliaoth bywyd ond llymaid o gwrw yw'r bywyd ei hunan. Digwyddodd fod areithydd hyawdl, yn ddiweddar, yn ceryddu ei wrandawyr am arfcrid geiriau anaddas; ac ymhlith ereill. dywedodti, fod rhai yn arfer y gair Oerfelg-arivch, sef earn oerfel; nid oes un dyn yn y byd (eb efe) mor ffol a charu oerfel. Attebodd nn o'r gyf.. eillach, Yr wyf yn cofio fy mod i mor ffol a hynny un waith, pan oeddwn ar Oror Guinea, a phelydr poethion yr haul yn disgytt arfy mhen (yn waeth nag ar ben Jona gynt), a'm traed, braidd, yn cras-bobi gan wres an- nioddefol y tywod; ac yr oeddwn yn teinilo cariad neiil- duol yn fy mynwes tuag at oerfel fy ngwlad enedigol, yn y gauaf. Gvvyddyl, wedi'r barnwr roddi dedryd lmrwolaeth arno, a ddeisyfodd gael un flafi- yii y drefn 0 hougian. Gofynodd y barnwr iddo, beth oedd? Coglais cnbyd sydd ar fy ngwddf, a byddai yn well gennyfi chvvi beri gosod y rebystr am fon fy mreichiau, 0, ebe y barnydd, y mae eich cais yn amhosibl ei ganiattau, y gyfraith sydd yn dwend gwddf" yn bendant. Y Gvvyddyl a ofyn- ] odd wedi hynny, os oedd y gyfraith yn pennodi pwy bren, os nad oedd, y byddai yn ddymunol iawn ganddo t gael dewis y pren i hyn yr attebwyd yn naccaol, gan ei gennadu i ddewis un rhyw bren, ac iddo gymmeryd ei feddvvl yn fnan. Y Gvvyddyl a ddywedodd nad oedd achos itldoastndio yn hir, gan eifod wedi meddvvl am hynny mlaen-llaw, ar hynny, fe geisiodd gan y barnwr beri l'rsirydd i barottoi pren gwsberics: Oh, Oh, ebe y harnwT, nid oes nn o'r coed hynny yn ddigon cryf, Pwy fater am hynny, ebe y Gvvyddyl yr wyf fi y foddlon aros iddo dyfu.
ENGLYNION rPALAS ARIAN." I
ENGLYNION rPALAS ARIAN." I P'LAS arian o fan feini-mewn hyddawni Maeln liaeddii'i glodfoi,i; PalaS, mae'n addas i ni, Mwyu glan-waith mewn goleuni. Palasmewn urddas, mae'n harddvvycli—doctli-iavrn, A dethol gyvvreinwych, Da yw ei nawdd, a di-nych, Dwys glaerwedd a disgleirwych. P'las aiian, purlan yw'r pei-lau-wrtliddi-yeiii A gwcrthfawr feddyliau Meirii i ni i'w mwynhau, Da, liyfryd, a di-efrau. Naddodd a dododd bob darn-mor gywrain, ,Alae 'i gaerati In ddiragfarii; Saif hyd y dydd y bydd barn, Feli cododd ar Dduw cadarn. Gwresogion a grasol seigia'—meluS, v Bydd miloedd yn gwledda, jrr o Drwy fawredd 0 duedd da, c f:js Mi arcliaf iddo gyrclifa. r ir' Siriol ar bob amserau—i ddynion, •> > Rhydd ddoniol resvmau; P'las hynod, caiff glod yn glaiv Addurnwyd 0 bardd ddamau; P'las arian, diddan a doeth, Medrus cu, nid 'madrodd caeth Dwys a fydd, nid oes o'i fath, Haedda fawl hedd yw fyth. Palas gvvych. palas a gwa'wl^ Palas mawr, palas a mel. Palas fydd, palas o favvl, Palas gwn, palas heb gél. Dirfavvr adail, difrawedlg, Diwael ydyvv, duvvioledig, Da hynodol, digrynetlig, Dawn hael odiaeth, donioledig. Muriau cadarn, mawr eu codiad, Diymraniad, da eu rbinwedd, Iach o sylvvedd, gwych eu seiliad, Da osodiad, dewr a sadweddi Dvma Balas, 1 0 mor addas—a mawr heddy w f t  Rhydd wybodaeth I ni 'n odiaeth-unia"m ydyw. M Hardd (lodrefziod(i Ei Istafello.-dd "J!-dr Rhydd o'i gclloedd-rhodd yn gallwych"r ".s Adeiladodd, r Fel na syflodd, Nid gwall a(irodd ro, well ei edrych, I k Palas pur ydyw, palas parodol, 1; ? Palas liil Gonier, palas i'Nv ganmol, ■ Palas da i ddynion, palas diddanoL Palas da mwyiiaidd, palas dymunol, Palas cyweithias, cu etllol,drefuiad, Palas hael gariad, palas rhagorol. > Nid soeg i'll bro, seigian bras,—pur foethau, Pir feithrin, rhailn addas, Yn iach heb ble cewcb ei bias Apeliwch at y palas. Aber. JOAN Q FEDWAS, )
Family Notices
SSGORODD, 9 ?Vythnos echdoe, ynsr Nghaerf?'rddin, Mrs. Dsri,? gwraig y Cadpen Davies, o'r (?iat:tudc, AbcrJau- gleddvf, ar fcrch. I W-thnos i heddyw, Mrs. Moss, gwraig Mr. W. Moss, gWHthwl' haiarn, yng hR('l'fyrddi, ar fab. 6' Yn Freshford, ?crt]a<v y Bath, bbneddiges Morgan Edwards, Ysw. ar ferch. PRIODODD, V/ytimos i ddoe, yn Llanelli, swydd Caerfyrdd'n, y Parch.. H; Wiliams; ii Miss Ann Evjins, mere a ieuengaf iVir. Evans, Masuachwr, yn y dref uchou. Dydd Ian, yn y Castellnevfrydd, swydd Mynwy, 1,7111. Brewer, Ysw. a Miss Colins, merph henat'y diwetk!<*r Wm Colins, Ysw. o Ingestone, svvydts HenfTordd. Mr. Wiliam Cundel, Ydwerthwr, 0 Warwick, a Caroline Matilda, me?ch Mr. Thomas Stokes, Divy- rwywr, Caerwent, swydj Mynwy. Mr. John Davies, gynt o Tanyffds. gcrilaw Dinbych^ a Miss Margàret Wiliams, o Nahtglyn. BU FARW, Dydd Gwener wvthnos i'r divveddar, yn Grecungtor, y Gwir Ahrhydeddus Foneddiges Ker.yon, yn 29ain.oe(#> Yr wythnos ddiweddaf, yu y Drefnewydd, jMor- ganwg, Evan Jenkin, Yswain, gynto ynys Jamaic.i. Mrs. Stephens, gwraig; Mr. Stephens, Bragvvr, o'r Hen Gastell, Penybont, Morganw, Yn ddiweddar, yn 78 mhvydd oed, y Pavch. B Mason, o Dudley, tad Mrs. Evans, o't- Mumbles, c,,ci hon, yr hwn fuasai 18 mlynedd yu Weinidag Egivvys (, Bedyddwyr yu Coe!ey efe a aeth i'r gwely mewn iecliyd da, eithr fe'i cafvvyd yn gorpli yn,y bore; bll farw nn o'i feibion ycliydig wythnosau cyn hynny ac ydrn. ydig ddyddiau ey;i bynny vroedd wedi bod yn hebrvVi: ei wraig i'r bijdd y Pare'.i. Evan Po, ?; Yn Nby Llandaf, Sarah, gwrnig y Parch. Evan Pov. t.I Edwards. Dvdd Gwener diweddaf ond un, yn Jordaston, ger- llaw Dyfed, mewn gwtlt ocdrau, George Locke, Ysw. yr hwna gerid ac a berchid yn gyffredu:. Yn Arlington, Devon, yn 17ear ocdd, Julia, ihercii v Miiwriad Chichestar, o Feivvyr Aberteifi. Ar y Sydd o Fat diweddaf, yn Trincomalec, yn. yr India Ddwyreiniol, yn y 25ain mlwydd oli oedran, wedi c'lefyd o 76 awr, Mr. Win, Taylor, mab ieitangaf Peter Taylor, Yswain,b Discoed, swydd Faesvfed. lvc(li cy-,Pitld ryelilvd, Clioma. Vo;l)el., Yswaili l, 0 Wedi cystndd nychlyd, Thomas Vosper, Yswam. 0
I MARCHNADOÉDD. * -
I MARCHNADOÉDD. I CffnEtfiDFA Yn, IIEOLA\ Marc, MAWR. 6. Yr oedd yma gyflawnder helaeth o Wenith Llcegr v bore hwn, gwerthiad gryn farwaidd, a gostyngiad 0 y grvnog, oddi ar dydd Llun diweddaf, ar y goreuor, oud yr oedd y gwaelion yn sefvll ar law o cisiau pryn- wyr. HaWd goreu, gwerthiad buan, am brisoedrf vr wyfhnos ddiweddaf. Rhyg, Ffa, Pys, a Chei; c!i, gwerth- iad inaiwaidd, ac yn riiafiach. Yr oedd galwad am Ha dau MeiHiou, y rhai oeddynt ychydig yn ddi uttach." I Nr YI, y C,?vcnith cocii i63s  (; en í th gW;"ll f. 7 Rhyg i .'Ws 23S i ? t?si !.raid<??<'?-2Ss i 31s 11 Hra'-r?wehv f Pale) 65s i 70s Ceirch 2ls i '2 ?"1 PolanJs -2& i 26s r fa CtiTv Irui new. 27s i 33s lien lfa ceffylau— 34s i 3Hs colomenod new. :31s i 35fe lien ffa colomenod 3ds i 42s Pys at ferwi 42s i 48s Pys llwydion 3;j:j i 36s [ Pris cyfartal yr Yd yn Nghymru y Grpnog (Eight Winchcs- ter Bushels). I Gwen. I Rhvg. Haidd I Ceirch s. d. s. n. s, d. s. d. Swydd Forganvvg 65 11 0 0 25 10 20 8 Gaerfyrddin 61 11 0 0 3J I 16 10 Benfro 5-1 0 ¡ 0 0 25 8 13 0 Aberteifi 70 10 0 0 SO 0 15 1 Frecheiniog 73 2 60 0 30 0. 18 8 Faesvfed 64 Q 0 0 i. « 31 27 1J — Fynvvy 70 0 0 0 iv "6 6 0 0 ,,v 'I y n 65 4 1c 28 y 21 7 Mcirion 68 4 '? 0 0 j 56 U 29 I FHint 55 0 0 0 33 9 21 4 Ddlml)cc? I 51 4 0 0 SO 3 22 8 ——— Caemarfoll 64 0 0 0 89 4 21 0 Fon I 0 0 0 0 j 28 0 16 a t Pris Peilliaid (Flour), y Snchaid o 280 pteys. I Peilliaid teg, g 60s i 65s | Eillon, 55s i 60s 1 -1 ) Prisy Bara yn Lliindain. I Dydd Mawrth diweddaf gorchymynodrl yr Argl. Maer i'r dorth bedvvarau (quartern) wenith f barliau ala -llid. I Pris cyfartal Simgr Gwineu (Brawn), Yn ol y cyfrif a wnawd yr wythnos aMerfyn<*dd Mawr. 1, yw £ L2 18 6 y cant o 112 pw-ysj Heblaw yr Ardreth a dalwyd, neu fydd i'w thala ar ei drosglwyddiad i Brydain Fawr. I Pris' v Cur. heblaw y Bruc-fityd, y Maen o 8 nwvs. I Cig Eidion 4s Od i 5s 4d Cig Maharen 4s 8d i 6s Od ICigLlo 6 ud i 8s OJ I GtgTyrchy? ?8d'7s0d Pris yr Jlopys (Hops), yn Soutlncark.  CYDAU (BAGS); Kent 51 5s i 81 8s Sussex 51 0s i 71 (?s Essex- 71 0s i 81 10s  HA\XER SACIIAi: (POCKETS) Kent 6t iUs í 91 <« SLissex (ii Os i 71 16s Famhaia 111 0i i 131 Us Pris y Lledr yn Leadenhall. I I CrwynGwadnau (Butts) 50 1 55 pwvs yr un, 20d i 22d. K re ill, 23d i 25d. Gwirod-sylfeithgrwyn (Merchants'' Backs), 18d i 19id. Crwyn Uehated (i>^«' Ill1[¡;s), lRd i 19d. Cerbyd-grwynteg, 19d i 20Ad. Crwyn Lloi, 30 i 40 pwys, 32:1 i 36tL Ereill, 50 i 70 Ereill, 70 i 80 pwys, 34d i 36d. Crwyn Morloi bychain, (Seals Greenland).. 45d i 46d. Ereill, mawrion,y dwsin, 120s i 160s.. I Crwyn Ceffylau cylfcithiedig (tanned) -d i —d. PrisyGu-crynLijad4ini s. d. MarchnadWhitechapel 4 8 I' ———— St. James 4 9 Clare 0 0 9 5 ) Cyfartalwch 4 8^ I s.,d. Gvyer y dref y cant 81 0 rile-lyll Russia 80 0 —*— i 72 0 Sebon 74 0 Defnydd toddedig 60 0 garw 40 0 Greaves 21 0 Riiytion da (Dregs), 10 0 Seboi, Colfi-an 108 0 ———— Brychiyd 1040 ——- Melyn 92 0 Pris Canwyllau—Mold iau 15s Od y ddwsin. Ereill 13s 6d y ddwsin. MARCHNADOEDD CARTREFOL. ABERTAWE.—-Gwenith, fls.^d. Haidd, 26s. 8d. Ceirch, gis. lOd. y grynog. CAERFYRD.DlN.Gwénith,55s. Haidù,28s. Ceirch, 16s. y grynog. 'T ABERDAUGLEor.YF.-GwenTtl(, 4-5«. 53s. Haidd, 24s. i 28s. Ceirch, 16s. i 24s.„y y lidion, fid. i 8d. Cig llaharen, 7d.- Cigc-idd,- od. Ymenyn, is. 8d. y pwys. 60s. Haidd, 23s. Ceirclf, 18s. y grynog. BRYSTO.Gwenilh, 6Ts. i 64s. Haidd, 28s. i 30s. Ceirch, 18s. i 20s. y grynog: Peiihfiid teg, 54«.iZ2s. ac Eilion, 46s. i 53s. v sachaid. LIVERPOOL.—Gwenith, 9,s. Od. i 9s. 9d. y 7.° pwys. Haidd, 4s. 6d. i os. od. y 60 pwys. Ceirch, £s.9d.-i. 3s. od. y 45 pwys. Pys at fervfi, SOs. Od. i 5os. od. y grynog. Peilliaid têg, 5,2s. od. 1 55s. Od. ac Eilion, 47s. Od. i 50s. od. y 280 pwvs. Ffa, 40s. od. i 42s. Od. y grynog. Brag; 10s.. Od. i 10s. 9d. v 9 galwyu. j
,,,,+-i,,_-<-' '")D \ r-rin..…
Cynuygodd Mr. Baring, M diwy?ad, ar fod ;M! ;Iil-lleii yr ail waith dydd Gwener wyth.?s i'r 'It-af; ond, wedi )'chydi,g ddadlen, gwrthodwyd cynHys M'Ra.ingganio'9ynerbyn79. Dvgodd Mr.Whubread ymddy?adSvr J. Duff a'r at iir og Smith, ynghylch yr Yspaeniaid a ifoisent am noddfa i Gibi-altar, ac a dVaddodwyd i oruchvvylwyr Ferdinand, gei bron y T,'( drachefn, a chynnvgodd ar fod i annerchiad gostY¡lgdig gael ei ddanfon i'r Tyw- o- nhaglaw, gan ddymuno ar ei Uchder Brenhinol i am1y!;u ei anghymmeradwyaeth vn y geiriau Uynia? fei ])a byddai Î'I' fath beth ddigwydd rhagHaw. Cydnabyddai Mr. Bragge Bathurst fod ymddv?iad y ?ndog Smith yn anymddi?'ynndwy, a bod Ferdinand V". yn ann[o!c).?ara da!!b!eid:ol; eithr bei ?' j" Whitbread ani ddefnyddio yr ymadroddion a ,<?th?iy, gylch yno. ywedodd Mr. Whitbread fod anfoddlonrwvdd wedi caerci amlygn am ci fod ef wedi beio yifiddygiad Ferdi- bid hysbvs i bawb fod Gweinidogion y llYWodraeth yn beip ei ormesdeyrn ef yn gystal a'r rllai a,ii gwrthwynebent yn y Ty hwnnw. Yr oedd efe yn jmroddi dywedyd yn barbaus yn erbjn gormes; a'i U pennaf YIIghylch Ferdinand oedd, am nad oedd ar l", ith. yn awl. mewn cytfelyb foddag y bti dros ran a'i ¡ msei mewn caethiwed, sef-addnrno gwn o liain teg ag eklyf a-'no(I%N-ytld i'i- Forwyn Fair, yr hon, o lierwydd yn y fath anrheg a wnacd gan ei law Frenhinol, a atSnddiodd iddo;mewngweledigacth yr adferid ef ryw": d(iY(I(i i orsedd yr Yspaen, (chwerthiri). Otjh, <?wt oa fnn?nt hoB ddyddiau y G&nMeswr yn cact en r^Hrtio WH) wnenthnr pcisian a gynau'Pr Forwyn Fair, "ytt-achnadychwt?yd i'w w!ad :gyf!&wni y??oich- ?Ot) gwacdtyd oedd ganddo yn awr me?'n !)aw. Wedi i't-Tyy?rannn? gwrthodwyd y'?y?myggan 69 IVir ,wi?tlt,,dwy(i gtil 69 ?2.Cynnygodd ArgIwydd Archibald Hamilton "f?d i eisteddfod gael en drefnu i chwiHdi,"á myHegu y SwB a ynvyd allan o'r Ariandy mewn papurau, a pha 1.10 a yw yt-Ariandy yn y fath amgylchiad ag y dichon diu yr hyn a ofynir mewn arian, ac a oedd rbyw fe- S\¡réln yn cael eu trefnu i'w allnogi i wnevithnr felly. 1)a Syssylltiad oedd rlnvng yr Ariandy a'r Llywodraetb; beth oedd yr elw a ennillodd yr Ariandy, a pha iin a'i foci vn foddlon i roddi aiian yn lie ei %1'ian-nodau, yn Sytattebol i gloi ian gwertb ariHI. yn gyffredin. tiywedodd Canghettawr y Trysorlys, ei fod yn eddvyl y gellai'r Ariandy daln mewn arian tua chanol -v flvvyddyn nesaf a'i fod ef yn bwriadu penuodi ar y Med o Gorphenaf, 1816. Wedi cryn siarad rhwng amrvw aclodau gwrthod- "'yd y cynnyg gan 13-1, yn erbyn 38. Gwener, 3—Cyflwynwyd amryw ddeisyfiadau, y rhai arvvyddwyd gan agos i gan mil o ddynion, yn erbvn cSfuewidiad yugbyfreithan'ryd. V'lygoiiii Mr. Valisittait ar fod yr ysgrif dros gyf- rJ.e\ViJ y cytreithau hyn gael ei darllen yr ail waitli; t'i.tiii- cynnygo d Mr. Lamb ton fel diwygiad ar fod iddi Rael ei darl e» y^il Waith chveell mis i hcddvw. f01 M'Kob"1S0" n?ai nid d?en yr ysgrif oed l em i P1■ S 0nd i v gwrthwyneb efe a haerai S St? ?S?'"?'' '? S?'-y? efca ?rai ? ?? ?'?'o?!'o" ? cia.ncan ef with ddwYll Y,rysg'Ífer 'IHon y rÍ'ý oedd gostWl1g pris)'r (chuxi'thm cyf¡J'cdm). D??vyj gwrthnnn y fath ddywediad gan Argl ? LaunMon canys os dibcn yr ysgi% f oedd Heihau pris vi- I.Ul' l>a ^<,ot'd yr oedd y. tyddynwyr a thrinwyr y ,¡' yr an, pa 10d<1 yr oellt! y. tyddynwyr a thrinwjT Y J i gad CH buddloU trwyddi ? Onid y rhesvman a ?"wydacaroddirdros y yfnewidiad bwriadol yw, • s p?ris yr ^d yn rhy isel i a-lluogi'r tyddynwyr i daiu &rts yr yd yn rhy iset i ?tuogi'r tyddynwyr i daiu ,eu tnocdd, gan hynny, os diben yr ysgrif yw gost- '?ypr.is,dylai trinwyr a phcrchenogion tiroedd fad hcrbyn' 3 'nv^ sydd yn ei herbyn yn awr dyjent yU drosti. OS}\V ¡sel bris yr ydan yn awr yn peri yngder i'r tyddynwyr, byddai ei ddwyn yn isclach n ddigon i'w dwyn i ddinystr. Dywedodd Mr. Baring fod Arg. Darniev ?cdi ???Hechu yn yr nn noddfa dwyHodrus yn Maidstonc, f:lh,' ranfu;y4 ,y,tY?U gan y werin; pa ham yr oedd » ?. ?????.?ddynt dros yr Y8grif yn sefvl) mor PahV i drost,, os ei diben oedd d rygu daear-drinwyr, ?fod ?mnmLnt 0 ddywedyd yn ei herb)'n gan y ''?'edtn. Wedi ychydig ddadln ymhellach, ymranwyd, dros yr Warlleniiad 213; yn erbyn hynny 56. ilt- trydydd darIleniad gymmeryl:1 lie 1 Yd4 Llull nesaf, dros hynny 21.5; yn erbyii hynny 44.