Seren Gomer

PE?LL?r?R. MO? Y? MHO ?T????h?m)? ???t? ?TE?T?? '? ? ?: CYMRU. I IjROSYRV.YTHNOSGAXLYNOL. .:t;. 1 I I, I' I I r I I  .s' )-= J?s.? s i ? ? „« :.> I -= .1: ?' ¡ "-1: -5 e s 111 1. -f« =- 5 >. nYDDLU' 3 g :l'i-J j- -•§ I 5 > I -7. j ?? = I-? :1:; ¡ 5 -l S? *3 I .i |5|ij| I -¡ T .Ý1 EBRlLL. |A. M. V. HI. A. MJA. M.'A. M. A. Di.1 4i ',Vl. A M. t  1  r-Fercher ..IP a 32 l:ia 433 13 ? 4-4 18 5 '8 a :)b6 437 8 Lai 20 f 51 3 6 3 3d! 4 6 4 3c 5 6 6 o d 46 > 36 7 5(i l;wencr 1 39' j ?4 ?4 ??5 ? ? 5465. 7 ? ? 248 'H- S..dwt-n .?4 ??4 4?5 12).5 4S? ?- d 4-2J74- ? I 9 1?9 32 Sui '¿;) J 1.)1 ,j sui G 06 G?7 0 7 ;;0\ 8 ;¡" 0 1>, 1.0 0 10 20 Hen 24 (5 ;jC 1n ô 8! 7 13 7 48 H l:?9?89 5-. 10 48 11 8 Mawrth i5 6 5U 7 6 7 3d 8 6 8 io 9 ?.10 ok'J 4dll .j?ll 56

a@ 0 rmK"wu5mRwm, li1\ H) å,' j Elilli. CYWYDD, i-!ANL,.s HYWEL, PK A FU KAEL N K Et DI.OrJ, AC A nnOFS YN GY. BUDD ANGOR PAS GAtWYS GYFOETH. H\WRT. oedd wrhaet i*\v ddydd, ]sj)weh(tunetp(!y()d, T.-a bn'o isd yn 1!('lynt Y byw trwan fa! y bu srvnt YHn\<MabaUathra!!awd Mfd.'ai eaton a bt'on brawd Cyn o'i d4iN:ft)ii i nM aoeth y ()fid syrlli a !!yfuf'th Cyn i byd Wr byddawn ei Lvrhtied(IN-d Pan ddapth :rotud fa! hyaw'U, DrHan o ddyn, t'w droi'n ddiaw!, Hywp)wiwde:r,haetydopdd, Fla7 r ghn a'i taw! ar gloedd; IwanhebartanHebai Yn rhwydd ei swUt a i-ofdai; y chydt o't t'ychodcdd Dir ei -ut-I yn hapt mewn hedd. Cymmydog set cho? i'w swydd Mab díwei 'mho') digwydd, A cheidwad neddweh ydoedd peddgar ;awn a hawddgaroedd; \Vy!a: pan welai a)aeth Co!yn cwaempw:) ca!on gaeth, A'r man He bai byddat'n bur Ynrpisiawpwctnicys'-t'r; Chwihat waited (I..Cro (tO. Y doIur, i'w dawp)u, oli gl,.i,yt'a wtiai glaf,yÙia¡¡h. EwfIawddHyMeiwiwfan Dan ei t¡1' lawcr dyn gwaoJ Dan giili ti-iteiii ti-viell A thumper byd a thnstwch, AHywt,\)!a.t)t;etnawdd, Ynddwytbtt't'ymddtfad IBil Hp\el da\Hl yn dad; tJ "ai 'Ii rh\ydd, lid} aninn ,'ht1l', ,.¥ "nghwyn y wpddw anghpnos, A'i chYfI¡hcrth ))pb ttoch atohatcb, I bawb rhoddat Hyel b&rch< Os bychan, y gwan a gai O'tfcddymaintafyddai. -1 Md oedd am Metiiaeth. na dint 0 dawddtaith y tmth dtdditH, I'w grcd, c,,o i-e ii t'r ;"w3wl¡ tJneydtattha')pw),!tta)a)n, Yn addwyn, yn t\vyn ei fu)n, ttwir ofdd ei trais i'w !ta.s ))wy! A'' son ocdd fyth am sYI1\'Iyr¡ Hoywed y ga:r am Hvwp!, Dyn fw bwytt yn dw\n y beH Yn siarad yn anad neb, ¡, Jaithanianadopthineb, 13enditli liynod yvv t)od!, ?t!ae? egtn) i'D nattnr ni, 0 hono tardd yn hynaws ?ob moes be)', pob mviyndcr maws) Baettbntpprt'w jthtriBwt-h, Hcdd àeirjat1 hawddg<Mw<b; 'YM!umadysprf!uadaR, A'r gwtr, y" :{i;awr ctodfaw.r dan, Trnnaredd,an!yneddmad, i Ag cnnaith y gwff gahad, j Y dotuidd t'eddwi dwytaw!, j A'r gred tu'n gt%ele(i y gl%Iwi: Dedwydd gynhedùÙudicl\\yJJ, Apheugole..ber,aphvyti. Hywe) haei a doct!), A cafas ;ratf arl!yfoeth, Mac's pytati) gwych, nipwn cnfae! A phctiiau') byd,Kwyutyd gwad! Ctsur,afu'ngujigam; A <H'n g-awr, hpb :m: c haia, Yn git.nto cefnan gweiuiaid, A!0'tiodd,c<h'c'jadyn, LwybraM mdià¡tbf thjr gxvlitil gJyrt. Od1, IIJwd, eiu angd :.i, Y irae gwall tmnf o'i ;Ui; o I!en"an );t.'('b óI: g"ty(rd Sytthiawdd t wllt;dd byd! Hheúhu Uiawt Yw efYIl a'l' at' hl\\I"d¡ Yo ei wy¡¡dJ ("n UlH\\n; A'i dymad <tt f'ryd a!):.o< t! A'' fsr,t'.tb anw<t), yt) be(-th; Yn gil "tilu' t it pob ttyu, Ue daw. I'w lud(!ett a ,ais ]%%)ddaw; Sorr<mdd,acntdu,Hyt'!T)aw! -Y etto'li tait-ii t)li f'av. I Arywtadyn<a<'nofrtwyth, I'w ncd. & phoeo .<dw\th, rdlw%;I;i,tl bctiiiil(itil. lily talcb* Anyt-;ad batiti, anadbatch: Darfn 'r tirion haelioni", Taiw yn awr yvv i'll ni; Gov-tre(-Tiwr, gwasgii r y wan, fn Hwyr am gynnnH arian; Ni wyt, yntyd gwael anfcrth, Fyth ddigon i'w gaton gerth; Rh. d t'ttrnana'rgwangur, A'udu!inwa d\vrndu!ur, Cyrruflad yw 'n eu cnetfim.. < 1 \<:I1<lIf, a*.Li f, i'w hlw; Osttn?detgardawdagais, Och'a'iwatdiefa('hwyn!!a)S, Gawria'n erch a gevwiii taith Y dwys aminharch <tos yn)a!th! U Trenga'lI y Jl ")'u, ti'r an,II, '< pfwrdd i'tb blwyf, y dtnwyf daM, Ynte 'th ran, o fHan far, ".Yw 'th gJ}'cbn 'n fwth i garchar/j -Dyma taith a gwaith y gwr, Gweini tres a gwyntreis.wr; Adyn a g!wth, mae'n dan f:w!ad Y ddettic 'r gwan ymddifad. Yn tbwytatv.mae'n dwymhyfe! Min hyH y dHr BMn He dct; Aeth Hywpi yn ucbelw"j, Ac,o<'h,anfwynedy§wi; Wid heddgar na moddgar mwy, Ond un gwtdd yn dwyn gorddwy, Ocha!aeth,o<'ho'iwc!ed Gweled ei tyned i'vt fedd ? Yn awr 'r hyd ttwybr aiiwiredif- Ac ef, ya ruwyd ft gyfoetb, Yn tetthnw 'r hyd y p'yd poeth. Rhagdyfaisachzisychwaot, A golud, a rheg etwaet, GwN:ednlo!t,tH)'tonDad, Ameo,ac6tyw'nymuai&d. I. Woal:ÀNwt. At A,,grLphiadld,-4 Sutn C,)rrer. 1 ,GOMER, Yr ydwyf yn nn o a'P ddarHenwyr (--iA Seren oronawg ddisgleillwvcli oddiar pan gyntat l y uewyrchodd ei pbetydr a)- ftoydd a brI Cymrn and crynais wrth syUu ami, a gweted wrth e1dlsglelr- deh anarferot arwyddion maciuudiad, a chredais y bn- aswn mewn tywyUwch dudew cyn pen npmawr. end adncwyddodff fy ysbryd pan \vc!ats nad aitasai eicb Seren chwi, Mr. Gomer, mwy na'r scr yn n)wydd y. Arthes fawi-, fytli ddisgynistaw i Cymm. Meddytiaswn yn oestadol mat'r tw.IiadaH mwyaf gwresog a fedd:annai etch SerCtt oedd ei phtydydd. iaeth; etthr yn rhifyn 66 gwetais frychenyn da md by- chat:, a etwid 'Awdt Hedd\¡:¡:- un Y C. <?. !)m i!pnais hi yn gyson ac yn astnd, end nt t'edrwn dde- .d{ na't' gciriau na r synwyt: tyt)ys:ais mai o !ierwydd fv anfedmsrwydd yn yr Omcrafg; dangosuis i Icithwyr a ncitdd.on, yihai oeddyHtyn yr uncynwraminnau; cynghorwJcl n i edrych y geh'tan vng Ngeiriadnr yr enwog W.O. P. Yswuin, wfth gymhorth yr ttwn dcaii- aisy r/¡an Ju'yqf 0'1' geirian, etto ei amcan a'i feddw! oeddynt guddiedig oddiwrtlJyf hyd yHineit ddiweddaf, lie y canfyddais Amen, Dduw egor, y mae'n ddigon.' Anteu ac amen fyth, ebe fi, we!e digonwyd n a rhodres barddoniaeth a geirian !!ysg disynwyr. Am hynny yr vdwyf, syda'ch ce:mad, Mr. Gomer, yn anibn unnerch (arediccaratYC.G. adymnniad gostyngeiddiafcaei gwt')ed heb oed yn y Sfren yr awdi hynod yma mewn rhyddiaith ddeaitadwy, er iies a budd i'r Cymry yn synredtn. A Hwydd iddo noeddto pi syfrdandud ym mhiith beichiad teirw, a gwichiad moch yr ho!! tyd ca- nys en uiatth bwy sjdd yr un nMt' ddennadwy a'r eiddo yntpf. Ni weisid y Hythyr hwn gan eich dart!enwyr oni bnasai fod cyfansoddtad.m ereiH ar yr un testnn wedi vm- ddangos o'r btaen, y rhai hynny, yn wit, yn ardderchog ac Ot'yddaidd, yn c-ytattt-b i tàínt y tcstun, ond hwn hpb na sain na synwyr. Byddai yn awdt anpsgHsodo!, onid cHtr credu tod yr awt-n wcdi oeri er pan g\hoedd- wyd yr hcddwch tirion; a fhyeetyb bc.th yw h-vn i ddyn yn codi hen grcadur o ir-n y dwdd, a tyddo wedi ei thuh) yno i bydi u er ys hir antser. Liwyddtant a hir hoedt i'r gwyi.fy<!cd)gion fcirddio:! enwog i ddntgann mewn eisteddf.toedd fu gorchestwnith annea)!adwyi ni y bob) anpvsgeliig; ac, t'e atiai, iddynt eu hunain: etto, pan ymostyngont i roddi en barddoniacth i syhv y cvtl" redin, hyuaws a boncddigaidd ynddvnt i addastt en gM..titb at ddeaUdwriacth y gwuehou, megis tnyfi ac arh Os lig, d"yu Y C. G. y cyngor hwn o gariad, gor. chymntyaafet'.t big ac fwinedd y Boda Ieuange, i wnputhnrttfdo a fyddo da yn ei oln-g. Cyn diued(!n, dyjnunaft t-hwiddeajf,nad vsgrifenaia y il,, thyr' b viii'-b 9(-nfigeti, nac i borthi chwerwder vn v mesnr v person, t.a chymmauit ag ystyr y lJythyrenólll Y C. G.; end pc bawn yn casgin oddiar ei w<lith, tyl;Y\I en bod vn sefyit yn i!e r Gwallgi!lus, herwydd awdwyr a nodnht en bysgnfei'adan yn 01 y pH ng<- nieikii !law, fei Ous ani&s" yn niwedd traethawd o dduwiny' daiaeth'. &e. &e. YdM yf; Mr. Gomer, eich gostynge:ddiaf was, t Khydychaiu. D. J. St. F—g—ns. )

IAt A' Sm. GoMfr. I MR. GO:MTm, Yr opdd ysgcgiud y Scrcn:\ ddjgglcir. ioddHiordanbaid ar )i;:yn y Ctmofddydd dr<M ysbaid b!wyddyn,n.:t phwynt marhtndiad y gorlle%i-in, Nlii cyn- B\\ya pwysigr"ydd digonol i gyuhYl'fn )'styr:'H:UI pob cyllit,o.ag ceft(L yia ymhannt i ot'al an) y Fn-thonc' Pan y in ae y ti(i hen I!enedl itt- '{mad. aet; pan y naacb.dfMcrScisuig tii. iogaeU), ac yn bvgwtii dinystreinhiaith; pan 'v inac ania; ?yT.wng ,gNvy-bo,daetliL y Cym!y, tnvy ba Hn v dis. g\y!iT\'yd ci'pveled yn bob) fawr He ell\\Ü, \n deb\? o gad, ei gymmeryd ym¡th, Otud yw yubrvd i bob I Cyntro scfyn Ht €t ddytcdswydd/ Amser n ddmu sydd yn ho<l,pryd, gyda'r hy!>ar!'fJ Ioris Vycbu, m.Ù t( wi sydd orct);" end y map "yfwn! w"tti)ia)), vn d)s- yn ni- FOitod!, pan y byddo tcwi a sdyU yn Uonydd vn I Tt'tmiadMH mptbion Comer a tyd<! ur 'f:dt iddynt pa bryd y dytt'Ht setyil yn JmhJc¡¡!gar, ;¡c yntia fli riid y bydd.u yn ftadwr.aeth tddyutsetyh nHoxydd. Yrydychchwt, syr, ive(ii cvfia%ini Rtfh yn afos i'w wnct.thti)- sydd, yu .mr, yii HKhorph 'y!!))-y. Tt!¡, yn bi-esciiiiol, rN a sefyll i)';h !:ynnotU wyo yw evt-"wr rti-tvyfel. Xii4wr ant brofi Y n).tc d\dd eu (.iwf wpdi gxvaitvi-io. hiieliolitis M byddai H'n atuh<'t)acth. Sere,J:;etH,r}; ¡letl ganH yn iach t Gym):). Cyn Cynii-o t)(Jdi%vi-tit get:' I I¡Op y S(-re):, cyn b.If.qo"Y1JII)' ywoddiMtth ta\v)' f¡ydjgl'wydd pi I)Vnaiiai'd" Btlytiion iiiiia;ltii svdd i 1>(>nderf)lil1 pi fuddiolit-vvvdd ddlgyn taddoldct' \)- .uilta.i, y Cymro dys,-Pdig syd<! i bcndctiynu dtosto pi huttan a y(lytv yn fuddtcn t wncud yinivi-thotlia(i gwas- udd a't tawndera<t wrth draed y Sapson. Mewn swir. ",nedd, s'r, ouid ydm yH rhwympdip i'n liviiafiaid i ssdw<'n!tiuith yn (I(IiiAvgr, a drclIgh.yddasaut, mewn ,,oi-ctlest, tmy gyfncwidiarlunagwaed t'n Kotat? omd ydy!)) yn ddyiedus !'< fit! itnnain Ma'ymoiiyngom i au- wybodaeth anifeiHaidd ?. OI¡Îd d¡!¡>dus :dym i'n híl- iogaeth n(l byddo i m adaet <tirýwJad i gymmeryd He yn eu hetift ddtaedt anwytat, yt 11011 a'n gwjia yn euwog ym ndd.th hoU gfuhedtoedd y ddacat ? y mae't antser wcdi dyfod p'yd y dytai y Cynny ddang&s cuhunam ynwyr. Yn cafi ein cynhyrtu nan (leittiladati ein dytcdswydd, na fydded i ni roi p,n gpnedtgaeth-ftaiBt i tymt i Lad* l Y <Mt' geunyf,ycbydig ofyniadan, y rha! a gant en cynuwys nit'wn ychd,g eitHtu, i'wgosodgerbton ys- tyhaeth y bsnsddtgion S(ld'n ewyttystO yn dda i'n ppnedt, Ygofynia<!cyntat't'nhewytiyswyr da ydyw, md a tuom nt yn yr an)ser gynt yn gened) enwog, ond a vi -Iyifti- d(iiin i fo(I telly MwY? a ydych yn tybied ein hcnwocrwydd yn anobeithioi, af a fydd i chwi ayhoeddi hynny geir hron y byd? Ein gvviad, rhatd addef, sydd wedi ei cholli; on' ai ntd yw yr enwogrwydd pennaf yn sety!! yn ein bod yn gelledl wybodus, moel'gar,a da? A gynnygwyd, mewn un a'nser, gyniiun o gythvng i'r Dywysogaeth mot'debygol i gaet hyn i ben aSeren Go- met'? ]-an y mae boneddigion Cyrni-ii, ar ryw gyfrif iset ncu gilydd, yn rhoi bfnenonaeth i bapnran Stisnig, a ydynthwy yn ymddwyn yn deiiwngo'u cfnedt? ac a ydyw y pendefigion hynny yn deilwng o hann pu hachaa o dctdu brenhinot Cymm, ag sydd a phnpufan y Mwy- thtg, Lerpw), ncu Cat;J'hHld, yn gorwedd ar en bytddau yn iie hysbysydd wythnosoi Aberta,%ve? Y dynioo, y that a tawenyt;!)ent yn eiD cwymp, a ddywcdent yn ,ddu'hellgar wrthynt tod y Saesneg yn tattit tysot y deyr. nat., ac mai ein tnantais tyddai rhoi ein ntaith t fynu t'r Saeson. Os eu haet iad hwy yw Ctn ht-'gwyddorion, ni a wetthredwn yn uoc! a ii-Ay, w<th beuho cynnothwyo y Seren yn ei rhy!cu. OnJ cs, ar y Uaw ataH, ein hfg. wyddotion Hi yw, nad anrhydcdd y Cytmy yw ei rhot i fyuu i ceb, gadewch bob Cymro et cbynuai gyda haei- ONi,setchoa;twydd,a pharhad. I Wrth ddtbeunt), ms gatiat' lai na chanmot ca!onog. rwydd tich coliei)wr y Pein;.m, yn )M.dd&ag<M uawaith ttto vn gybced-4its g(\:r b"on y D Ymha ddtt!) bynnag yr y!)tddpn4:ys,croc!inadn yw ci wnith <'t'. Yr ydwyf yn };a!w Hewetyn, a sicthaH ''t byd, ouid adwacMirbwystfi! wrthei iais? Ddoe yroedd a wnctom .ig. asyn, heddywa phe!ican, ac y fo'n nis gyv(.idom dun ba rit!) yr ymddenpys; end Stcrhad y gpiii'' ymddi< tied arno yw, yradwaenir bwystRt wrU: ei lais Ym mha !e bynnag o't byd yr yrnddengyx, gwaed<! y Dyw- ysoetb fydd ar ei oJ, a chyfiawndpr diaicddo) fyd<! yn ei ddUyn. Nid creuionde', ond cyfiawodcf ydyw got-- csgyn ei hcddwrh cat'tretbt, a'i d'hvyn mown gorfolcdd baddonot, at y pren dioddef.'B'rmtWr nchet yw, y mae yn haeddu ntarw.—Pan gymmptals fy yg. !:rifc!t mewn Haw, yr ocdd gpnnyf fwnad t ddwyn mpwn ymresynuad tet( offt'wm <;wyr Gwyuedd, i ddet- bynpn rhyddhad oddiar yrttn otseddf.mgy detbvn- I iodd efci gollfarn. Ond, fe gynimei--y fctK'an yr aw p:ym pan y dywedaf fy tnod yn pa.rchu ¡;:ofyniadau bonheddts da: v maent yn deitwnKtt'u hatteb. t Adwy'r Ciawdd. lEUAN OFFA.

f At Argiai)hiadydd Seren Go)ntr. L 1, -1 S\'n,-Wrth edrych dros eich Rhif. 66, nid,aJtaswR tai na rhyfeddn wrth ganfod f'x! Mr. Jhtms, 6'r Btyn- Teg, wedi cast y fat!t hyt'ryduch annhraethadwy wrth ddarHen yr hyn a ddanfbnais nttoch, fcl ag y peWew- )'g'odd, yr ydwyf yn ct'edn ei fod hpb ddadcbnt o'' iewygpan y dantbnodd eUythyrattochchwi; pithros oedd, pa un doethach fnas:n iMr.Jutms i-odd! gair 0 gyngcr mi am yr hyn a eilw efe yn ffoledd, nen ben- tyrru rhcs o etrian entUbus i'm gwawdio, barned y dar* Henydd. Peth thyfcdd fod Mr. JnHu& yn myned i'r draSetth o ddnvgliwio cymmaint arnaf am alw siacccd ar ei iythyr ef, pan y mac efci hnn yn arter y cyfryw air am lythyr Powysicntis. Darftt i J. ddet'Myddio )!;<n" gai-iv at P. pan y mae ef ei han yn etlo o' tin trosedd wc!c y mae ef wedigorchitddio rhan o'r Sprpnddiweddafit'r brychau y soniai cie am dano, a chyn diweddt) ei araeth ni a welwn y bonheddig mewn eviigrair a thad y eel. wydd, trwy ddywedyd t mi ac!l'j'n arnoth o hcrwvdd eich bod yn ryboeddt Hebraeg; ni art'erais i erioed v cyfryw eiriaH, eithr gaUat'anturio dywedyd fy mod mo!- bteidioi i chwi a'ch Seren ag nn yn y Dywyio,-actli a g;wybydded M-. J. <y mod wedi toweled ysgrifennaåau Cymraeg hebiaw y rhai a ddantonir i Seren Gomer, yr wyfyn )neddw! fo(i Mr. J. a gormod o feddwi am daao ei h))n, at' oui boasai i SyHv.'r ddywedyd vn rhifyn d4 fod Mr. Hnnandyb wedi nmrw, mi a fuaswn ,n bared i t'cddwt mai yr uchetfrydig o*r Bryn Teg ydoedd. Dymunafar y a:wybodus Mr. J. os bydd yu meddwl clanton traft!:a\vd attoch etto, am gono fed eyfiawndei- yn ddvteJus i bawb, te, ::r i minnau hefyd. Llwyddiunt i Mt'.Jtdms ddywedyd y gwir o hvn a!!an.  ?- „ ?- ¡ "t.' ??;7 11 {.,{r"'¡it '¡ "'1 J

I- "i I -? 4{??f?? ?'" C?Mpr. i yn y Sptcn y ;(idiolcii,ar t chwi, ac, cal livilo l mewnthwymyn cariad y hyddo tri:o!iOH y Dywy t:): aeth y n:nH at y HaH, ac at Scrpn Goner liefyd.- Yn rhifyn 6:5 y.mddango¡¡odd gW:l¡,tb l\JI\U'(1' árr ¡ rnc\vo pregct!); ci destun ocdd geiriac t'.aijt, dJ£itb/' oft'r a fn.uit yn pf rhesyman." Y tcston .'<y'?f! 4: <)., nm!;euol; end p\vy a fu ot'er yn eti y (:f- yniad ag y chwcnnychwn i gaei "y¡",¡Ja"t¡, v,. ci ylch. Na dtybtcd Tuteirian fy mod yn !i o ,nhT- wyr Joantia Soiitti(-oto; yr ydwyfmo)' (teHcd o'. <ucd" hi. a phob crcdoat) dyuo! nx'wn erthylan a neh yn y DJwysoga¡th; Yc, pe baent waitji 'i'uicit'iaH e' hnn g\nthwyt:ebaf hwynt, t:u Ha byddont yu fydtvued a'r hyo a- ydwyf y)i we!ed yn w};0!)edd yn oi y)' ys- ,Tythural1. Wedi i T.iteLian d(tyHedyd ychy<lig, efe a de)fynoddynys;eit'tau!tyn, "Boudi bawb ci tyddid mown sobtwydd, ynn Taicn-ntn a aeth i :;am), iic ag cwinedd ei !i1H!(kiriogn¡rnid "11 cbwem}\"eh en,fll ht'n Arlns a Morgan (y rha! sydd yH cysgu yn dawci er yg canno?dd o fynyddan), ac yn eu gt'iw, Aleib?ot) hunan I fawr, ac yn eu gosod yn y)' nn rhes a Caia, Nitmod, Jaunps, Jamb!'ps, Bataan), Mt'torh, Baa!, Jesebc!. Ot t-!tytpdd/ra)eitian' Orhyfedd! on!d cofi'rgwrhwn' dùy"cdyd, Raed i bawb ei ryddill;" pa beth a wna(;th y gwyr uchod yn dy c<bynf osnad ydwyt yn t-ydfyMed a'n hysKrifenadau, Hucd i bawb ei ryddtd." Uawer o F'oncdd¡¡{)n cin lic>ess nid ydyMi yn thoddi i ctCtH vr hyn y macut hwy Hi hnnain yn gyatitizei-vti, scf rttoddi nawt i bob dyn fatnn th&sto ei !n:n; hyn yw gfncd;?;- aeth fi-aint pob dyf, I'-lelicill7s todd Pit! hanwyi a'u car- pdtg Dad ui on, a'r hwn a')' hymddii'ado ni o hen, p\vy bynn.tj2 a fvddo, pa un bym.ae ai'r Pab o Rttfaia t'awt-, IWU Tc.licir¡alJ, a tydtio; coljed, Cysscgr-yspej]iwr yM't ei c-n\v ynghloriancin Tall, thoddwt yt etifclldiaeth, p;au uad pt ntot- arddcn hog y byddo ci t'nw LY(la dyn- ion; :tcosd!N;Tydd iTaitit'ia!] t'yncd i IJrcgethu Ntv, dct b\nted ;Iflilysg i beidio b&d iiier yn ei gan. m tan, !hag ofn digwydrt iddo bct'i a fyddo gweth. H\n YM t'vr odd.wrtheich cyson dd.titicn\dd, Swydd Caot'yrddin. I I J. H.

GOLYGAWD BYR II n GYMDEITHAS GENHADOL Y BEDYDDWYR. CParjMd o'n K/N/t/n diwedd(if).,I 2. DIXAGEPORE A SAUAMAH'I.. CENA-n-lgnutiu$ FCi'l!dndez. DtKAs \w Uinagepotp, yr hon yn 01 amean-gyfrif a ynnwys <t'),(MX) o dngo;ion, ynghylch 240 miftdir i'r Cog!edd o Cidcutta. 0 hcrwyud ei bod ynghvtninyd. ogapth lJludnabatly a l1fàYPQlcldig¡;y, ite y itefydlodd j Mrd. Cayey a Thomas gyntitf; yinwetsant hwy yn fynych ó\ hi. Yn 1797 detbyniodd Mr. Ij;JwlÏtŒ /c. )t(i?ttlez, &'r ddtnas hon yr eter}:yI, ac adetiadofh! !e o addoHad ytiddt. Wcfti hyn efe a fedyddwyd, ac yn lonawr tH04 H'nrfwyd fghvys dros yr hon yr otdeinwyd ef yn fligtil. Yn ysefy!)t'.t hon y mac ysgol wediei ti'\1rfio, yr bon a gynuwys 43 o blant, ac y mae ar j gynnydd. Yn Súdamah'l, ychydtg fiHditoedd o Dinagepore, y maf gan Mr. Fcrtmndez weithfeydd gt.ts-t'cnu, (indigo- blize) yn y t'hai y gweithm amryw o'f aetodtnt; cynuaiir ad<ioUad cristÍiUlogol yno, san fflll'tio cu&en o egiwys Diiiagepore. Dobynwyd yr efengyi gaii drugum ac uno't'Hindoos ynysefyilfa hon. 3. CL:TWA. CENNADON.M/ Wm. Carey, j{u'1Igalee" ll11th()(jJ'£l, l'ishnttrt4, a liaitia. Trcfyw CutWlC at' tan OtUeMinot yr afon Hoog!y, yn nhtriogaeth Bm'dwan, yng!*yich 75 iniUdu t'r goglcdd o Caicutta. Pcctu'eowyd y sefvllfit hon gan Mr. C/t<tm?7«?M yu 1804. Hebtaw sefydtn yggol )Ula, efc a lat'uriodd lawt')' wrth bregetliti'r -air yny gy'nmydogae))), a chyda cryn twydthant. '( my dygwyd Kangiilee a B, d.nt btcgett))Wt brodotol dfetnydfiot, 1 g?edtt yng Nglillist. O'r Me bwti y tettbtat Mr. Clidill.L.Wi-lal;n af droiUt) i Berhull/pme, tie y bH o tndd ymhhttt y nntwy) ac hefyd Il t {{ymmydogacth Lukra.f;of)wia. yn nhÜiogaeth Reethoo:!), trn<iw miiidir i'r guledù atiif\\in 0 Cutwa, Ue y mae j .7vnby(ldol o'r <,gh-v)' ac amryw goli,n, y'Q awl' WFd¡ ('II srf.v,IJu, clan amlvg¡an;h ¡hr. ilL c:!n'y, yr hwn a Kynnorthwyir gall Kanalel' a brodyr brodoot preiH. Cynghorwyd Mr. W. Cnrey gan ei t'rodyr yn Sframpore i yct)wane::u rhit'ed) ct YIolion. Y mae rhai nniwyr dnwiot wpdi en bedy'!dio yn Hcrhninpore. Hhoddwyd iddynt tc i addoU yno gun yr Oneuiad, yr hwn sydd weitbtau yn {rweinyddu ynu ei hun. 4. RAl\GOON, CENNADOK.—Wr. Felix CUI-ey « /)7'. Jlltl,9;m. Pnf (on-sborth Yn.erodraeth Bm-toau yw Ratlgo!)?!, yti!Iiylcii.)Oo nu!!dir i')' dwyrnin <t CaIrttHa, yn cynnwys 5,00()od.n. Llosgwyd y dclinas hOIl yn 1.\ll]wl'lh, Wit, yn u!w, yr atiwaith Medt scfydiiad y gCllnadwn yiiia yo 1807. D. S. Achnbwyd ty'r gcnnadwri a'r art;rapiï,i.g6 rhag y<il.)mt<!)]. Y mae Mr. F. Carey wcdi afos yno oddi m' Y dccht'pu fie yn"J<!iweddar YUJUlJo'ldi AIt'. J(idti(;nHS'e'f. Yma" Mr. F. Carpy wcdi myncd yn)iaen In iied ieithiad yr ysgrytiturau i faiih y Bnim:u!!atd, ac yn d<h- weddar t cso;i gW¡¡s! fy!!U i'w tiargraptm end :'r diben lixi-ii i AvA* yr iton sydd ynghykb 500 tniiid.r i'r dwy. ratn o Catrntta. Yu y n'odd hyn bydd (hy sctyUra yn Bmmah, yn y ddan barth peUafoddiwrt)) eti :Ilv(ld ytt yr yn:et'odracth. Y wiMd ))on sydd yt) cy<HMio a ChinH. nwriùà Mr. F. Carey hefyd i gyttCithu't- ys,(,I.Ytilurali i'rieithueddSiamcseaPegHe. 5, JKSSORE. CENNADoN.-Wm. T/M/H(M, Pram-do", Slipill-iazria, P'1I:nchanunt Mani'll-slu, « Tiriogacth yw J<'yMrc ymharth dwyrpinio; Bengal, ynghylch 70 milldir i'r dwy. gogo dtvy. o Caiootta, yu cynnwyK 1,:fOO,OOO o drigoiion, sefynghyich Baw Mnho- ntcdan .'ot hub saith Hindw. YM 1807 i!nrt\t\d o<>lw\'s yno, yrhon :< gynnwysait'rodorion dVdnvclecli" Yu uxiir L-J l ac ya 1S03 dech)C!:wyd scfyiffa yn Chuw"K-ha. Arut- ygir yr eglwys hon gan f.'M. Tltamus, ,wi, temmnc gu iad ancdigt, yr hwn a tedyddwyd yn C:))c"tta, at- u<*di ei brofi rhoddoddtbddtonrwydd mawr i'r tjrudyt; y mae t't- eglwys yma bedair o gaughcn<lu, ¡¡ob tin icit ?0 !ni)idtt'oddiwrth yi!a)<, ac yn yean.hcuuuu y Mac'r brodyr brodorol ei-eiii yii sefy(liog. 6. GOAMALTY. CENNAi).-Ron P<K.s-«f/. GMAMALTt sydd yc setyit gei-ilaw hen dd:naa Gom rhwng Cutwa a DhMgepote, -iigliviell 200 t'r gogicddd oCatcntta. Yn y sef\fa hon, wedi marwoiat'th Mr. GraHt a Creit;hton, yn 18C8, t aro!ygn ysgohon as oeddynt wedt caci fu !]ngor dan eu hym.;e!e()d hwy. tfarfwyd egtwys yma, yr hon )lJg- byd a'r ysgotion, a arolygir yn awr gan y brnwd ii,ii(ieig Ham Pm!.ad. Pobt y parthau hyn yd\nt fnv.r m chwennychiad am vsgotio]], Y'H 18)3 symu(hryd v cet'ydiiad t drcfn etwh' English Bazar, Hid ymhdl oddi- wrth y btactmf. Yn y set'yttta hon y mae 127 o b!aut )-Ngulioll. 7. D!GAH. CE1'\NADoN.2Jlr. Illooi,c.u I?uule, a gynw)rthn!yir g'OK i,i hjmAH ,,Ci-ilaw Patna y!! IImdostan, syd(! yn fef 11 'yngiayl' II 3O miHJil' i'r 9ogiedil oritcwInoH Cu)cuHa, 'ar !andehp!!ct y Ganger te'igwnawdyu onmf cennat!ljl1 yii 1,80!) -in Ili-. Afoot-e. Yn awr cedwn- y-go! Ewropaidd :ran y Mr. Moore a Rowe. :!C -,irolvg;iiit dair frod:n\)t yn cYlJllwy YDghyleh cant o btant. Y wcdi bod yR dmdhYyd wtth b)egt;thuachyfrinnch))a'rbobi. Mcdd* i:U):)ir ty ccunadot gwcrthfawl' nan y Gymd<'H!)as yu He hw9), ae y maeut \\cdt cact tu- tgodt ySKcidy yu.a. Cyttmiodd brodur cytoetiicg <* Bcnarea t rodd: JOU o D'ppt-s yn y mis er cynnai ysgol a dderbynio hob ?i'addau. Prawf e?inr o cN'aith ruddini yr ¥-ftnyL ar yr hyd y Hod, He na hyddo dycimei.ad wedi cymmeiyd lie. S.BAjr.ASOjUH. CRNKADOK.—Jo/M Anllelti;¡{r, a !L\AsoRE yn 0;:sM !<y<id ynnhyioh liO rnlHdir i'r Dc Oriicwtn o Cnlcuttn, tie Yll¡¡ynlln'ydog¡¡eh toui 18K', g'tH Mr. Jo!tn Pcter,A)tHt;:nad. Yllmc Haftu Mr. Peter <t'i gYllnorthwywr d:wedfh)r, Krp< snnoc.duss, wedt bod yn d'a Uwyddiantu's. Dos- barthwyd argrHphiad o'r ysgrythmaH 0: tssa YIIa. Cynunowyd y TcstahK'nt Kcwydd g;<n nmryw (idynton a? ccddynt yngwasanaeth dig)'frwng yt' eihm. Cyn dyfod.ad John Peter t'f Me hwn yr c<-dd hyd y nod yn eihm. B"dyddwyd f.'r cnu Jligi!narha, t) past iteliel ddii%,(.,dtlai- ac y mMC eie yu ctetigyL 9.AGHA. ? ? Cr:NNAD()N.Jl.1rd. Pcu.ock a JJl'Tutoûi. r; AcRA sydd d'diuas fawr ar i 80.) tntitdir i'r o1'11. opicdd i Catcntta, ac yn\i77 min- d:r i'r dwyra'o dde i Dtphi, prit' ddinas taiat-th A. i-ii, ac H.ndostan. Scfydtwyd yr ()r&af:ton yn 1&1) gan Mtd.Ct'ambertaimiPcafOfkt. Bcdyddwyd a Hmt'wyd pg;wy.syma. Medd- iannir y setyUfa yt! awr!faa y M'd.Peacock a M'IlItsh, y rhat ydyttt ddtwyd wrth ysgot Ewropatdd, yt hyn .n gallnoga i spt'ydkt y!\goIíon ym iliy, y brodort&H. Cyn. ueH!' !'n o'r rhai Lyn all Bendctiges Gristiunogol latth y parth hWTi o'r wtadaetwh' Hmduweg ac ya Uwyr Withanoti'rHindost'hanec. 10. NAGPORE. (;ENNADoN,Jlr.- a R,tni-irif)hftn. NAGPORE sytlùYllgwlud ll'ahrattu, 615 mi11clir i'rgor- !tewin o Catcutta. Ei t))t'is:o]ion a amcan-riHr yn 8(),(X)0. Ni(luesnebeerknn(loll,vedicti(iiinti)tigiir, y Cymdetthas i'r orsaf iion end y n.ap gwr b(,iiiieddi, calun yr hwn sydd yn y gwaith, wpdi bod yn htryn dosbarthn'r ys- grythur\tt, a tII¡{i¡¡wlJi pethau ctpdt o nattur gennarlo1. Yn 131 efe a YlIlweloùd a Serampore ac unodd a't- {'lwvs VIIO, Yr oedd efe yn dtsgwyt (-uei badyddio anu'vw o'r brodonon ar ei ddychwehad. Set'ydtwyd y-goiyma, a darUenh- yr ysgryUmrau ya ntuniinwer gan y bet.bgyn a addysgLr ynddL Ccf»()ir y bechgyn t eu rhieni er mwyn f'at't yUyfran, ac y niac a<n'yw o'n ma.nau yn dyt«d yu achl".sIIH)l i'r ysgot i glywed daylien- yr ysgrythiii-ait-, Dat demr y Testament t saith !'e" wyth o ddy.tnen gan un bachgpnyn yn nlig ei dud, LIC, i-iiiii (j'r saw! a glywsitsit yr ysgrythfraa y''o "\(!l, dyfo4 i'r ysgtu t glywcd eu darl.ltn. Yy UlP .perthyH t'rysgo). Cvnnyg: Goaudee, y y'nholwyr yn'a ydynt yn (-ynnyddn yn ienny'ddtot. Y tpae pregetn\\t- uroùotlol, yn yrorsafhon. BMS Aledi diwf-dditf, tor- rodd y JI!)Ü ¡,gl\çdd dYIIOJI, a 6()ktttt)ttd ei wr<Lig "'I ddau blclltYl>t ai!"e,!alf mOiwJng.yflOg.. LYltlmerood j.lr. 1<. (Jurcye'. ble¡,Hyn hpuafyu t-t n-t')C"i<H], ;<.c wed) medmpi ddwyn gan Lacart eittu' gtM-t'H Actiut'udd Mi'. C.ncy ei fyMyd trwynotio.<iwel Sereu Go!<'r, urn jL-brtit lb15.-C!Jficitltydd. bom; i'eiiy gciwr y rutH a emr o faman IIin- dvvitidti ya Iiidia. ? U?<?dri?ui!t<n?wt.).d Armenia. )) I)yived (jumrie, t. f«d t.at.tctn Agra yn cynnwys 40 o dred 111,LWI-iOli, it 3-1,) o bt'at.rcH. AgrLt ),w'r fiiiiias 'twy:t.f, :t'< chastftt y?'r .unddiiiynfa hphtetiiat' yn yt' noii india. Ond y taae ei hadeUad?u er y? crya amset' tnewu ansa-wdd 011(i y in?ie 'Ci liadcil,;tci?tu er ys ci-yii aiiiser mewii ansawdd l al.iÙ.:üiul. (t'W BAIUIALJ.)

GORUCHWYL'YR. Castn N edtl (.M'i'p'.nity P:).rch.J.Edmun<is Pe¡¡:ibont.llr Og-wr D. !Jonps H:)t)'riss{'nt — D.nidJenkine 1 Tiio,. PI);¡t-Ottice Meftnyr-Tydttt- W.l\J. Ihvb, Potmast¡>r I Jonn Byuun, Potrnastrf &,(. -JnhnH.t)))<')ts,Siopwr Ca;-ti-})nowy:idynEm!yn 'I'illit t.i.,y 'fl)(inias Uaodiht -Prf-dori'ckEvaMS LkmymfMyfn L!j))ipMh)C Titumas T:IOm:Js At)<rhoa'idu,-G.j\()rth Crys;i]ywp! iiw)<«))'i!d -.J.)L)ncs Tn't'drat't;) — Duvid Thmmts At HcMryEvaus Arfn'rth Pareil.Willi:Ün Thoma$ Ah<*Fystwit!) -R?Tch. John James A<M'rtf-i<]' T.CatchLcwts Lhtxbfdr pent Stephen H))?j) Join's, Po?-mast? Gtanywern-Ystr?d- DavntRn?n'ds Rh?.tdr Edward Jt)nt's,P<M?mast,C'. Anthvdt -— ?'rch.'Tot?t?&ns Bmiedfrn- OwpnWiUi<nns,POstt!!?'.? Cafrgybt- ?chpunim Junes Lhmerchympdd Hy?,, 'fnomas, Postman ?rynsiengcyn W.R&bcrts Hah?t'fm- RtchardJonfs. ? ?n?r Davni Roberta, t!oo?"" Pwih?y Parci'. ?njununJoH? J, Caprn?r? Rice Jones Tremadoc Wi!!iAm WtHiams t,tJ Dunbych Thos. Gee, A r?ntttydd. ?? YVrex'tam J. Patntpr, L?yfr?ert! Ham'wst WiHtam Davics ¡11 Rutmn- JoiuPnHhp??yfr?'?<? Uat)?Hen John Etiwards ? Hota R.Sandprson,A)'Krsf?.? t??X?n?u ..<- ?- — Richa.rd. Jnne?, ArgfS? N<'wK)wn,?. f n.? Pn'Th.JotmJone? Macit).?pt?'Y??j- RicharAJoiTcs Ha)? ? R'' -n,. ? KfiwarJ Puce ø Uaxntt h ps A tones diff, C.M''?'? ?y?? )Yys.c Evan Lewis,LlyfrW?'<?h??') I. J&hu Ti.Mxns.A'-? P?xM?', ..< Patch. E?n??.?<'??? ?m?' ? ?wton & C? ?'<' V .? "/i<.<- Square; J.W)'??' st.eet;aM.J<?' .NcM-gate-Str<'f? ,? ? ;a'i\ø, ARERTAWE: A?raphwyAa ChyhoP<!??t? JEN K i N, yn tfEnL-Y-CASTEH? i'r hwn y tty'"? Hyshysiaeth ?aetF) ddanf(M), yn ddidmut t{;j, /?er?'ttr //?'A;s'M?au ?c jt?tmaN ??H ?VE?? ?/i.? ? ?, rf?/ 7??t? ? aeNo. 5, ?'.?R??'??.??? /VE?G.?7B-?REEr: ?-A ?//7'? '?, ???' e .Mr..M. -/???\ 5? ?r??c?TE-STR?Er, -?.? ? ——— ¡{ ;¡e SWANSEA: Tinted and PnhUshed by n?J? ?? CAS )tE-sTRF.Et\ t? wtxnn C<mammtieM?M??' pO f°f'J i re(ltwste(i to be addressed. /'lefÝ 1fIC1 ?r?rii a/? ??-<M€Me? ree?'? ? ??? ???ff????? ?? ??.?? <)? C?. ?rf? 7'.<r?OR a;? N/WTOli), ?'?,?? S<.<u?Rti',JVE?<?fB-sTf:f:Ej ? fllr.J; fVHl/l'$ef,£ STBECT; ? ? ..U.y?/?'?, 5,?B?C??—E?< < ..4i