Seren Gomer

At Argrcphiaihjdd Seren Gomer. I I GYvLADEIDIjlO. I I Mn. G0srcR,~A mi yn ddiwecidar mewn cym- deitbas o Gymry, y rhai a chwennvcbenc ymhv<hlvsga I mfwn Cymfaeg, a chyrlmedd gwybodaetb ycbwanegol u ibiaii, trwy dHeaildwrirsetb o ystyr a thado^aeth Yeil"i<Úl'1" Omeraeg, gh«n ddadi gar?aiJd yn dechren ni C'V,' 0m er?-eg t He yr oe?levii,vilirei o'r DyiFryn, ac ??r. c Renykn,. yn yr hoa y cyfnm- ögodJ cnil¡, yi<. iuwk 6wy}i y gXip G?-?c;<!?. Icfau (cbeShuH) gwclms airhynodiawn \n8cren Gomer yr \timos. ddiweddaf, ac yn fy I;JYW ni's gaUaf wybod ci ystyr; y gair yw gwladeiddio • yr wyf wedi xymholi llawcr yn ci gylch ym mysg (y nshym. mydogion, eitiir y maent oil cyn tfoled a rninnan; yr oedd Tomes, o'r Gelliganddrylt, yn gryf o'r farn mai gicareiMio (y gair Cyiuraeg7 meddai ef, am slfdciso) ocdd y gtlir, ond fod yr argraffyddion, y rhai ydynt euog o gyfeiliornadau dirif, wedi gosod gwladeiddio yn ei le; 0 herwydd, (meddai Tomos,) yr ydych vn deall iiiaili- son yn Seren Omner ocdd fod pobl y wiad hon yn cavl eu gwladeiddio ncti eu gwareiddio vii vr Anjcric, sef yw hynny, y mae pobl y wiad fjonno ?n chwennych dirmvgti ein pobl ni tnvy arwyddo eu bod he!> g\varei(5dio lies myncd yno.' Yn awr am fod Tomos yn cael ei gyfrif yn un o'r gwyr callaf yn ein plwvfni, ac yn rhesymydd cadarn, iii(>oedd gennvf ond tewi, er nad oedd ei resymau yn ymddangos nior gedyrn i mi, ag oeddynt yn ci fryd cf. Gofynais i fy ewythr Siengcyn o'r Bryn Draw, gan ei fod yn hen a efe beth oedd grfladeiddio yn ei feddwl. 'Nid yw yn mcdchvl dim vn y byd (meddai ef) nid oes y fittli air yn bod.' Oes, oes, meddwn inneu, rcyfi ef a'dai yn wir, (meddsf fy cuytht) yr wyf fi wedi treuiio tragain mlyscrfd yn y byd, ni chiywais son am y iatb air prioed; yr wyf wedi myned trwy lawcl" 0 dvw- ydd, ac wedi casglu yehydig gyfoeth, ond ni ddeallais i cri'K'd fod un swllt yn dyfcd i mewn i neb with ddal"- Uen papuian newyddioti; yr arian pwngc fy mnch. gen i.' Ond, fy ewythr Siengcyn, meddwn i, y mae eis'?H golud yn y deal! yn gystal ag yn y gist, ac nj l Yll yii ,I,- 3rri y gis'?, 10 ni !wytho asyn ag a'.ir, o?d ayn ac nid dyn fyddai efc dracbefn. Taw, taw, (eli ef) yr wyf yn darllen fy mibl bob Sabbath, ac y mr; pob gwybodaeth angen. rheidiol yn y liyfr da hwnnw, pa raid with lyfrau a newyddion ereill sydd.' Attolwg, fy ewythr, eb finneu, onid yw'r dynion ag ydynt yn darllen Hawer, yn ennill gwybodacth o bethau yn gytfredin, beblaw deall nattnr y ddaear ymharc y bwla, a pbris yr ychen yn flair Drecli vvinmwd, a tllrwy hynny yn inedrn deall eu biblau yn well na thwrehod daear, nen rai cyifelvb iddynt, v rhai 11a welant ymhellacli na'r twvn y byddont a'u trwynan ynddo. 4 Beth wr! (meddai fy ewythr, gan godi'r pastwn) a i chwi sydd yn myned i'm dysgu i! Pe gweivvn y dydd fu arnaf myfi a'ch dysgwn i gyftl elybu dyuion cyfrifoJ i asynod a thwrehod; beth oedd y byd yn wneuthur cyn ymddangosiad eicb Seren ar- ddcrchog, eich Partlisyliydd godidog, a'r llyfrau ereiij ag ydych yn son am danyntp" Yroeddwn yn meddwl atteb, a dywcdyd, nad oedd llawer mewn cynibariaeth oddi ar pan gafwyd y bibl yn Gymraeg, a bod y Cymry yn sicr o fod dan anfanteision mawrion pan oeddynt iiebddo, a bod gwybodaeth pob gwlad yn sicr 0 ym- ehangu yn gyfattebol i liosowgrwydd cyfrynau gwyo. odactli, eithr deallais mai arian ac hen orchestion ei ieuengctyd oeddynt yr unig bethau a fedrai fy ewythr Siengcyn siarad am danynt gyda bias iddo ei bunj am hynny gadcwais cf. Ac with fyned adref cwrddais a Tomos Hopcin y pregethwr, yr hwii a gyfriiir yn dfa deailus gan rai pobl, ond rhyngoch chwi a finnau, Iefan, nid wyf yn ei gyfrif o werth i'w wrando, ei boblogrwydd sydd ddy- letlus i rym ceg dda, ac nid i wybodaeth eang, ffrwyth darllen a myfyrio eithr gofynais ei farn ef am gwlad- eiddio. Och fi! (medd ef) y mae dynion disynwyr yn i gosod geiriau diarwyddoccad yn eu cyfansoddiadan, er mwyn dyrysa y wlad, a dangos eu bad yn wybodus; nid oes synwyv yn y byd i'r fath air, ac nid v.yf fi yn deall iod eisian Seren Gomer ychwaith, y mae gennym reitach pcthal1 i feddwl am danynt na phethall dihwys o'r fatli hyn ac er nad wyf yn ei chyfrif yn holiol bechadurus i ddarlien hanes rhyfeloedd yn yr amser hwft, yn neilldnol pan fyddo Bonaparte yn cael y gwacthaf; oad beth yw yr acbos na fyddai ysgrifenydd dch Serefi yn defnyddio enwan ysgrytlitirol ar belhau, yn He rhvw eirian dylion fel hvn?'* Yn awr, Iefan, er na Chefais fy siorni lawer yn Tomos Hopcin, ac er nad wyf v, n clyfilif y peth o fawv pwys, oii it oetio, fy awvddam ei wybod yn cynnyddii j ac yr oeddwn yn ysty'ried mai g'.Vybod amryW bethau bychain yn drwyadl oedd y ffordd fawr a'm tywysai i wybod- aeth 6 bethau mwy en pwys, gan hynny aethum yn un- svvydd at Berson y plwyf, gan wybod ei fod ef yn wr dysgedig, a gofynais ystyr y gair iddo ynteu. Deui, me (eb ete), er i mi gael fy nwyn i fyiiv, yn Rhydychen, nid wyf gyfarwydd iawn yn y Gymraeg, o herwydd nid ydys yn ei chyfrif yn un o'r ieithoedd dysgedig yn yr Athrofa lionno; eishr myfi a ac os mcdraf gael alian ei ystyi', chwi gcv.'ch -H'ybod etto. Yn awr, meddwn i, yn fy meddwl, nid oes gwahan- iacth rlivvng Tomos oli- fy ewythr Sieng- cyn o'r Bryn draw, Tomos Hopcin y pregethwr, na Pherson y phvyf, ond yn unig hyn, i'r Person addef yn I rhv. ydd nad oedd yn gwybod ystyr y gair, tra yr oedd yr annysgedigion ereill yn tYngio deall pob peth, end yn ymddangos i mi yn itilivsLvs o a ofynnid iddynt. Da chwi, Iefan, lietii yw eich meddwl chwi am y yr ydych yn darllen Seren Gomer fel finnan, a chiywaia I chwi yn dvwedvd eich bod yn deall llawer o bethau trwyddi, ag oeddynt guddiedig i chwi o'r blaen. Iefan,Yr wyf yn rlsyfcddu am danoch chwi S\;Ôn, dyn ag sydd yn darllen cymmaint, ac fel yr avyf yn cly wed, yn gwneuthur cydwybod o ddarlien eich BibI. Beth, y dyn wr, onid yw'l' gair gwladeiddio yn y Bibl, er fod eich cyfaill dawllus Tomos Hopcin yn ei gyfrif yn air iTol, ac yn beio'r ysgrifenyud am beidio arfer geiriau ysgrythurol. Shbn-Ai c'n wir! ymha le yn y Bibl y gallaf ei weledP Iefan- Yn y bcdwaredd bennod ar ddeg o Jeremia, a'r Sydd adnod, bid sicr; rhoddweh y Bibl |yna inii; l inyfi a'i darllenaf yn awr A'u boneddigion a hebryng- asant en rhai bychain i'r àwfr, daethant i'r ifoesydd, ni I chawsant dwfr; dycbwelasant a'u llestri yn weigion: cywilvWdio a gwladeiddio a wnaethant, a cbnddio eu pennau.' Dyna i chwi. I yn fawr i chwi Iefan, dyna fwy nag a wyddwn o'r blaen; ond aroswch fy iigliviiii-iiydog; nid wyf ronyn nes a gwybod ystyr y gair; nid yw cyfeirio at air yn y Bibl heb, ddangos ei ystyr on(I dyn wared loan o Hmnney a'i gyfaill teilwng Minimus, yn en dar- luniad o'r gair Capel. Pan ddywed y proffwyd fod y I boneddigion uchod, mewn amser cvyn barnol, yn ym- ostwng i tyncd a u llestri am ddwfr i'w rhai bychain,ac yn dycbwelyd a'u llestri yn weigion, gan gywilyddio, yn aches eu Tialfwyddiant, yr wyf yn dcall yr ystyr, ond pa beth yn ychwaneg sydd i ni ddeail wrth gywilyddio a givladeiddio 1 Iefan.Estynwch y Bib! Saesneg yna i mi, gan fy I m0d yn dC, all ychydig o'r iaiih henna* ef allai ei fod yn eglnrach yn lnvnw.(Dymu fe)-' They were ashamed and confounded'Ha, mi ivelaf ei fod yn at wyddogtrridio, delu-i, nen gael eu gorchfygn gan gywilydd a warthj y r gair yn agos gyfystyr a cisywilyddio, ond VII ei Shon.Pur:on, yr wyfYlJ meddwlfy lnd yn gwybod ystyr y gair yn y profi'wyd, ond pa fodd y gellir cvm- hwyso yr ystyr hyn o'r gair at y dywediad yn Sertii Gomer? Y darlleniad ori flaea yno yn ai Wvddo fod pobl y wlad lion yn myncd i'r Arneric i a bod, a hynny os nad wyf yn camddeall a eiwir yno yn wlad- eiddio. A ellir meddwl en bod yn myned yno i gael eti cywilyddio a'u gwarthrnddo gan yr Ameviciaid, nen y bydd iddynt ddyfod i gywilydd ryw ffordd am adael en gwlad a myned yno ? Iefan.Yn wir ni wn i ddim am hynny, ond mi wclaf fod Wiliam o'r Ty Gwyn, yr hwn sydd d 'huJ!enwr ma\\T yn. gwrando arnoin er ysmeifyn, gofynaf iddo ef--Beth a ddvwcdwch chwi, y gwr o'r Ty Gwyn am y matter yma ('. i Wiliam—Dywedaf nad oes yr nn o bonoch yn deall y ¡ pwngc inewli y mac nn gair yn ddigon i ¡ ddadl, a hynny yw, gwnaeth yr ysgrifenydd yn Seren Gomcr ddefnydd ambriodol o'r gair gwladeiddio, yr hwn a arwvdda gywilyddio i'r gnuldau mw-yaf, ond pan fyddo dynion o'r wlad hon yn myired i anneddn i'r Amcric, nid yw trigolion y byd Newydd yn chwennych en gwartbriiddo, o herwydd ewyliysiant iddynt ddyfod a bod yn gyd-bobl a hwy; ac os ant raewn ffordd gyf- reithlon nid oes gwarth yn I)CI-tilyll iddynt; ac felly j chwi welweh yn amlwg mai'r ysgrifenydd a gamsyn- ioddj ac nid wyfyn meddwl y dylai ddiangc yn holiol ddigerydd am hynny. Iefan—Yr oeddwn inneu yn meddwl hynny yn wir ond fy mod yn ofni ei ddywedyd; pa beth a ddywed- well chwi sfillij a gawsoch eich boddloni yn llawn o'r diwedd 2" Sbon-Nid oes gennyf ddim i'w ddywedyd yn grocsj v ymddengys fod yr byn a draethwyd yn dra rhesymol; ond yr wyf yn gweled Llewdyn o Abertawe, ym y cornci draw, yr wyf yn rhyfeddu pa fodd y mae efe mor ddistaw, da fyddai gnmyf gael ci gymmeradwy- actli yntef o'r ystyr a roddwvd." Llewelyn—Nid oeddwn yn dewis bod mor anfoesgar ag ymyraeth ag acliosion ereill, ond gan eich bod yn chwennych gwybod fy mam am y peth bychan Jnm, myfi a'i traethaf yn rhwydd. Mewn atilt-N-W ieitboedd y mae ychwaneg lag nn ystyr i'r nn gair; ystyr bnodol ac ystyr gymharol; y mae'r Saesneg wedi ei britho a'r fath eiriall, eithr nid oes ond ychJdig o'r cyfryw yn y Gymraeg, ac nid oes nemmawr o'n heisien yn ein hiaith ni. Ystyr briodol y gair Saesneg divert (difyrru) yw gwneuthur yn Hawen neu yn ddifyr; ystyr gymharol y gair yw troi wr oddi wsth ei amcan, o herwydd fod difyrweh dneddol i bed dyn i anghofio ei Heges; fd)y' gaiv gicJadeiddii), dilys gennyf mai ei ystyr briodol yw gwneuthur gwr yn wladwr rheolaidd a cbyfieitldon o'r wlad neu'r deyrnas ag y byddo yn anneddu ynddi, er nad oedd yn wladwr genedigol o honi, felly y mae yr ysgrifenydd yn Seren Gomer yn sicr 0 fod aryr iawn; ond ystyr gymharol ac amkriodol i'r gair a ddefnydd. iodd eyfieitbwyr y bibl Cymraeg yn Jer. 14. 3. lie y mae yn arwyddo,%wridio, gwarthrnddoy nen gywilyddio mewn ystyr fwyhaol, ac felly y mae'r cyfieithwyr yn amddiffynadwy, oddi eithr dywedyd o ryw un, na ddylid arfer neb geiriau mewn ystyr gymharol yn y Gymraeg. Wiliam-Gwr gwych ydych chwi, bid sicr, ond gyda pha gvssondeb y gellir rhoddi clan ystyr mor wabanol ag i'w cywilyddio a gwneuthur gwr yn wladwr rheol- aidd oti-lad nas ganwyd ef ynddi, i'r un gair2 Lieweivii--Y mae'r gair yn deiilio o gwlad, ac Q her- wydd fod pobt y wlad yn cael en hystyried yn gyffredin yn fwy cywilyddgar, gwyl, neu yswil, na thrigr-Jion dinasoedd a threfi, galwyd dyn cywilyddgar, yn raddol, yn ddyn gwladaidd, a chywilyddio yn wladeiddk; ac yn yr ystyr gymharol hyn yr wyf yn deall y gair gwlad- eiddio yn y proffwyd. Pa fodd bynnag, dengvs yr engvaffau canlynol fod gwladeiddio Yl1 air cymmwys am wneuthur gwr yn Wladwr rheolaidd o wlad iia3 ganwyd Nid amcan yr ysgrifenydd trwy Nid amcaii i,r fy el geiriau nchod yw (Hrmygu ))Hg oiMriaid mt. phrcgcthwyr?'l y?ryiry'-v, o her- I wydd ei tod yn gwybwd fod yn eu mys? ddynionpRwo? mewn gwylM)daeth, dom?u? a mofsan,Ctthrdiehon geiriau T(}mo Hopcin a'r Person dywedcdtg tod yn'ddarluniadol o J I gymmeriad ambellunyn y Dywysogactli licb)»w yr euld- j ynt eu hunain. ef ynddi:^Dims, dhitiydd, dinasesUh (gtraetiaar yn ddinesydd), liar, llwiaÙld, llairiddlo (_wnenthur yn Har- iaidd); gitfraeh, gtcravhaidd, giorackeiadio, (myned, fieu wneuthur yn wraehaidd); maban,mabanaiddjinabaneiddio, (gwnenthitr yn fabanaidd, neu fel maban) felly, gwlad, gtrlud.iidd (yn pei tliyn i, nen feI yn y wb.I>: a gwlad- eiddio, (myned .yn, "nea wnenthur yn wladaidd, neu i berthyn i'r wiitl ei-iwcdigol), Ni ellir gwneuthur,gwlad- eiddio yn gyii'ilyddio, ond mewn ystyr gymharol, eithr natturiol yw ei ystyried yn y goleu, o wnentbuv yn wiadwr 0 deyrnas arall; a chofiwch^ os na ellwch bri-I odoli gwladeiddio i gywilyddio ond mewn ystyr gym- harol, lhaid fod ystyr eyssefin a phriodol i'r gair, set gwneuthur yn wladaidd, neu yn-wladwr yr hwn nad oedd felly o'r blaen. Shon-lJyna'.r cynnyg goreu etto. beth ddywedwch chwi Iefan ? I Iefan—Yn ol fy mcddwl i, y mae'i, wefl; cpel ei gyflawn egluro, ond, ef allai fod gan y gwr c'r Ty Gwvn ry.w ivrthddadl yn erbyn y esboniad y 11 a; deuweh j "¡ham, yr ydych chwi ynarfo bodynlled?y?iai!], moeswch glywed yv hyn sydd gennych i'w ddy wedyd. Wiliam,—Nid docthineh yw i roddi ei bwngc i fynn, gan nad pa cyn leied fyddo, o herwydd cyfarfod ag anhawsdra mewn dadi, yr hwn na's aichon ar y pryd ei symnd; ond o'r tn arall, fiolineb yw cyndyn ddadlen dros destnn pan fyddo yn fod y gwrtbddadleuon yn anorfodadwy ar yr amser gan hynnjy dywedaf' wr- thych fel gwr gonest, nas gaUaf amddiffyn fy haeriad blaenaf ar hyn o bryd; ond am fod Griffith o'r Hendy wedi ysgrifennu swm y ddadl, fel yr wyf yn deall, odd: ar y dechren, dymunol gennyf fyddai iddo ysgrifennu y cwbI yn drefinis wedi myned adref, a'i yrru at Ar- graffiedydd Seren Gomer, gan ddymuno arno ef i'w gy- hoeddl, fel y gallwyf fi ac ereill gael cyfle i edrych dies y ddadl dracbefn, ac wedi hynny os dealiaf fod ymres- ymiad Llewelyn yn ddirym myft a'i Uattebaf, os amgen mi a dawaf. Arhyn y cyttunodd Sh<in, Iefan, a Llewelyn, ac yn awr, Mr. Gomer, gan gvdsynio a'r dymuuiad nchod, cr- fyniaf arnoeh roddi He i'r ymddiddan yn eich Seren y cyfle cyntaf a gaffoch, dichon fod yn gyfarwyddyd i rai, yn ddywenydd i ereill; ond, gobeithiaf, nid yn draui- gwydd i neb, o'cll darllenwyr. Ydwyf yr eiddocb, &c. Griffith o'n Henj»y. Gorllewinbarth Morganwg.

GOLYGAWD BYR I GYMDEITHAS GENII IDOL Y BEDVHDWYR. (Parhad o'r1 Rhifyn diiceddaf). 1.5.srH!)UANA. CrcN'HADON.—Mr. Chamberlain, « Puriim-anvnda. Slrdhana yw Prif ddinas tiriogaeth byclwrn anymddi- bynoi, banner can milldir i'r goglcdd 0 Delhi a Hin- tkost«n, y tu hwnt i Agra, gerllaw'r Punjab, neu wlad y M^ks. Y mac yngbylch 9-20 miildir i'r GfHJI. Ogledd o sileutta. I Sirdhana daefh Mi*. Chamberlain yn 18:13 ar gais Prif Weinidog Huehder Begum Sominxy gan yr hon y derbynwyd ef yn gavedig. 0'1' lie liwn medd Mr. C. I geiiii- igor coliel)iactli "a'i, ].,L Ibl, Shreenugar, a Caslimeer; ac y mae Rajah Siiikh wedi amlygvr ei ddymnniad i gael dysgawdwr i'w b!ant.' Sefydiwyd painj o ysgolion eisiocs i ddyggu'r Persiaeg a'r Hindosfhanaeg. Cynnorthwyir llawer ar Mr. C. gan Param-aiuinda, Bralu»in dychweletiig. Buont at- waitb yn <Miweddar yn pregetlm a dosbavthn yr ys- grythuran yn Delhi; ac liefyd yn Hurdwar, lie yr oedd can mil o bererinion o Wahansl wledydd yn gynnuliedig. Cebwyd yr ysgrytlmran gaud do ef, gan Rajah 0 Sikh, yr hwn sydd a 30,000 o ganlynwyr iddo. 16. JAVA. Cennadon~dlrd. Robinson a Riley. Scfydlwyd yr orsaf hon gan Mr. Itebinson, yr hwri a Ei drigfa gyntaf oedd yn Weltevreden, ond wedi hynny y mae efe wedi cymmer- yd ty ac agor ysgol yn Moienuliet, o fewn i filidir i Ba- tavia, a 2,250 milldir i'r De. De. Ddwyrain 0 Calcutta. Y mae milwyr dnwiol wedi hod (Ivos gryn amser yn trigo yn yr ynys, ac y mae eghvys yn ddiweddar wedi cael ei ffuriio. Gorcliymmynwyd gan gymdeithas dys- geidiaeth, trwy ganiattad y Llywodraeth, ar fod i ar- graffiad o'r ysgrythnrati yn iaitli Malay, at wasanaeth trigolion cristianogol Malay, i gael ei argraffu yn Seram- pore, ac at hyn dy wedir fod y Rhaglaw cytyl-etlin wedi tansgrifio deng mil 0 rupees. Ymunodd Mr. Riley, a phregethvfr brodorol o Calcutta ag ef yn ddiweddar. Aelh mab i Mr. Leonard gyda Mr. Robinson, a sefyd- lodd ysgol yii 01 y cynllun Brytanaidd yn Java. My- fyria Mr. R. ar ieitboedd Malay a Java. Y Malayiaid yn gyfl'redin ydynt yn siarad iaitli y Portuguese, ae ys- grifenodd Mr. R. i Calcutta i geisio gan frawd o'r Por- tuguese i ddyfod trosedd a thrigo yn ea mysg. 17. pandua. J Cennad—Krishnoo. Y mac Pandua yn mhellafoedd Dwy v. Ogl. Bengal, 310 milldir i'r Dw. Og. o Calcutta, ac o fewn taith py- thefnos ar draed i China. Sefvdlwyd yr orsaf hon yn 1813, gan Krishnoo, preg- ethwr selog a diludded, yr hwn sydd wedi bedyddio amryw ddynion. Y mae ysgoldy hefyd wedi cael ei adeiladu yma. 18. ava, I Cfnnai:—Mr. Felics Carey. Ffurfwyd gorsaf newydd yn ddiweddar gan Mr. Fe- lics Carey yn Ava, prif ddinas yr ymerodraeth, .500 milldir j'r Dwyrain 0 Calcutta, lIe y Pei-ciiii- efyii fawr gan yr Y merawdr ae ar orcbymmyn yr hwn y sefyd- lwyd argraffwasg yno. ] g. amboyna. I CensAdon—Mr. Jabez Carey a Mr. Troiot. Amboyna sydd o gylch 3230 milldir i'r Dwyrain Ddcau o Calcutta, a gerllawpGll Gorll. Ddeau ynys Cevam. Ffurfwyd yr orsaf hon gan Mr. Jabcz Carey, yr hwn a actli o Cal(,tittit tiiii,r ynys hon yn gynnar yn 1814. Danfonwyd ef yma gan y LlyVv{H'nu'th Frytanaidd yn Bengal, ar gais GornchwiJjwr arosol Amboyna, yr hwn a In gynt yn fyfyriwr dan y Dr. Carey yn Athrofa Gwarcbglavvdd Wiliam. Y mae Mr. Trowt rei for- daith i ymuno a Mr. Carey yn yr orsaf hon., Rhodd- v, vd gorchymyn gan y Goruchwiliwr am argraffiad o 3000 o Fiblau Malay, i gael en hargraffn yn Serampore at wasanaeth.Cristianogion Malay yn yr ylly, y rhai, fe) y tlywethr, Y(lynt 20,000, neb na gweundogion nag ysgol-feistriaid. Cynnygodd y Goruchwiliwr, Mr. Martin, ar fod i ysgol gael ei sefydlu mewn He canol, sef Gwarchglawdd Vittoria, y brif ddinas, yn ol y cynllun Brytanaidd, yr hon y mae Mr. Carey i arol- ygn.* Bydd pump neii chwech o ynysoedd dan ei otal. Gan f >d yr ynys hon a Java wedi cael eu rhoddi i fynu i'r Ellniyniaid ( Dutch), y mae'r Eisteddfod wedi deisyf nawdd ae ewyllys da y Liywodraethau i'r Cenhadou; ar yr hyn y sylwyd yn garedig gan Weinidogion ei Fawrhydi Brytanaidal, a ciian ei Urddasolrwydd y cennadwr LLIDIVII- aidd yn y wlad hon. t (L'W EARIIAU,)

GOFYNIADAU. 1, A OES medilyginiaeth at attal cynnydd, lieu (idifa matii a gvangen (wen), neu ynte gnapan caled sydd yn tyfii ar benan dynion, heb ddim, a:' a wyddis, yn acbos o bonynt? II. A oes mcddyginiaeth rhag y gwyut sydd ar wyn blwvddiaid, nen ar ti P III. A oes. meddyginiaeth riiag y clsfyd du af 101 blwyddiaid? Od oes rhyw tin a ,hT am fcddndniaetb i'r rhai hyn; neu i un o bonynt, gcJhi ei osod yn Seren Gomer fod d fawr les a bocldlonrwydd i gannoedd. Clywais fod gan rai betb at ei iro mewn dofaid, i'vt battal rhag pryfedu; pe bybdai rhyw Ilna \Vyr bet[: sydd dda yn gosod hynny yn Sercll Gomer, dichon foo yn beth cynnneradwy a defnyddio! iawn gan lawer 0'1 devbynwyr. D.

L f JO N G-N E W YI >i) IOM. 1:A3' Abertawe.—•Dyftuliaid, Swansea Trader; 4^^ linxtable; a New Expedition, Hawkins, 0 Bi ysto, ami-y wiaethsn j Betsey, Mugford, (1 Gacrioyw, priddfcini; Cardiff, Lewis, o Ga'ei-e(v,,Ido haiarn; Henry, Grant, o Aruudel; Louisa, Coach, 0 Fowcy, daii John, Bryant; Ann, Bryant; a Provi- dence, Lewis, o St. Ives; Princess of Wales, Norma«i a PhaMiix, Taylor, o Plymouth, mwyn coppr; Eliza and Jane, Hammet, o Newport: Princess Royal, Jones, (J Aberystwyth; Escape, Busbin, 0 Minehead; Resolution,1 Edwards, o Barmouth; Culloden, o Brysto; True Briton, Thomas; and Redrwth, Rowe, o St. Ives; Harbinger, Barry, o Salcomb; William, Cart;, o Ply- mouth; Morriston, Huthereh; a Haec Horse, Pijiliips, o Yonghali; Maria, Griffiths, o Newry New Fair Trader, Cams, o Co-rk Emblyn, Edwards; Maria and Martha, Evans; ac Ann and Fanny, Thomas, o Dublin* balasarn. Mynediaid, Phoenix, Diamond; a Yenns, Davis, Brysto; Betsey, Mugford; Favourite, Soutbuui; I) Sabrina, levies, i Gaerloyw, amrywiaethauWiliiaii* and Nelly, Davies, i Abeiteifi; Henry, Gnant, i FaK moath; Hartford, Waters,i Penzance Ann Thomas, i Pwillieli; Sprightly, Mary,, i Barnstaple* :Rashleih, Mellhuish; He Actii e, Hickard, i Fewey; Bristol, RcCsj a Ferest, Hawkins, i Tnvra John and Elizabeth, Slocombe; Ann, Hawks, ac Escav:e, n!!s1Ín i Minebead Iron and Tin Trader, Harwe@d;, Loiiisii, Couch -f a Nancy, Beynoti, o Bridgewater; WilliHrI¡ Can; Bedford, Nicholas; Sunderland, Metcalf; Villers, Dalton; Hope, Way Snsan and Caroline, Thompson; Harbinger, Barry; Princess of Wales, jiotnuw;. Dont- ton, Sanders; a Phosnb:, Tayipr, i Piymouth; Cardiff, Iiewis Maria and Martha, Evans; Beginning, Fvansr Felicity, Stevens ac Emblyn, Edwards, i Aberthawf Assiduous, Jenkins; Caistock. Moyse; Marys, GhiIs- worthy; John and Mary, Rdsser;- Mary, Rees;- Tr»* Briton, Thomas; Rosewarn, Cundy"; Friends, 'fucker, Hedrnth, Rowe; John Stron(1, Wilkins; Fortitude, Griiilths; Auspicious, Loveyinsr; Fort'tsd^- Smith ;■ Susannah, Rbydderch; S(^>biav ]}Ielh;lh; Beflvy, Ba" vies; Peaco, Davies; Plover, II- .vinf;" Freemaify Stevens; Maria, Smitb, f St. Ives; Cordelia, Owens, Pnnce of Wales,. John.; Hope, Lleweliyu; Be.van; Henry, Davies; Maria, Griffiths; Prince#- Royal, Jones; a Liberty, Morris, i WaterfOl!(.g1(). PENLliMPfTil ISlGTL YNMnQltTIHbO'E.l)D PlllnF XfeEftOTCrt? CYMIIU. DltOS Yu. WYTiLVOS OANLYNOL. I. :1 .1-E 1_ I: .1 1* i i j151. s.^a %.A i. ¡r? = 0,);= = ¡ M' c 1- Lo Zl'? :=;' ¡ -I :t "t; 'J „5js 2 S P,cj 2"j j, t: *<> £ & >• DVDI)IAU. I IJ 2.vf J I -0' ^8* 1. 1,1 g 23 J _1 :f > | II g ==:;t,  ? ¡'f'"E.f(,jfi1:;¡ t I f_ ? t i = I S Æ & g I: ¡ I'_ .E I" _I' ê:: ¡J <: ç; Ç,,) I;u I |5|i| *w -1-  M.vn IA. M.)A. M. ?. M. A. M. A. M. A. M. -V. M. A. -,)I, ?IL. ?A. M. Mercher 3j 1 1.? 1 ;?0 2 0 3 30 3 eJ:3 SO 4 SO .5 1()i 6 01 6 20 Ian 4! 2 ? 2 ? 2 <JS 3 18 ? 4s 4 4:i! 5 1B 5 58 6 43 7 8 .,1, c>  Cv.-cner ? a ;)11 ? 6 3 36 4 61 4. 36 5 <? 6 6 6 4 t 7 36 7 .?o Sadwi-ii       4         8  8 44 'Cl<ht'11 °1 'j ,J)! 0'1/ -1 ,)4! ,"j¡ o .>11 (, ;). ')4,1 8 2"' 8 41, Sul 7 4 27 4 22 5 1? 3 42 6 1. 6 42 7 42 8 22 9 12 9 32 IJun s! 5 15 5 30 6 30 6 3? 7 01 7 :}o! 8 30 9 1010 010 20 Mawrth 9 6 3 6 18i 6 4S { 7 18 7 48 8 18 9 18 9 58J10 4811 3

GOItUCHWYLWYR. Cas tell >cdd David Thomas, SiopwC Caerphilly Parch. J. Edmonds Penybontar Ogwr I), B. Jones Llantnssent David Jenkins Pontfaen Thus. Llewelyn, Posting Caerdydd Post-Office Merthyr-Tydiil W. M. Davis,, Posfmastf' A benlare J ohn Hyno, Postmastet Caerfyrddin J. Evans, Argraffydtf, LlaneMy John Roberts, Siopwr C«-istell!iewydd yn Emlyn, TivruHhy TJiomas I Llandilo Frederick Eva-us Iilar.ymddyfri D. R., Roes, Sioa Issa A G. North Crygltywel Johji Price^ Po.stniastc j Ilwtrtbrdd. J alnes Thomas: Trefdraefch David Thomas Abergwun Henry Evans Arberth Aberystwith 3aiiies Aherteifi Caleb Lewis Llanbedr jiont Stephen Hugh Jones, Post-niastet Glaoyweru-Ystrnd David Richards v Riiaiadr Ed%irartt.loiit.-s, postm.5jef A mlwch Parch. John Evans Bodedern Owen Williams, Postm35 .A Caergyfei Bcnjatn.tR JoMs I Llancrchymedd Evan Thomas, Po»tmaSte Brynsiengeyn W. Roberts Llangefni Richard Jones det Bangor David Roberts, BooJdll Pwllhely Parch. Benjamin JOIlC:; Caernarfon Rice Jones Trcmadoc?- Wi!HamWH!tams &? Dmhych Thos.Gee,Af?'at!yd<? Wrexham J. paMUM, Llyfrwelth ,L!anrwst William Davies Ruthin JohnPht!!i.)s,Ltyf'?.' ?? Jo,?iii Pilillil)s, I-lyfl,"? efta Llangollen John Edwards Baia Sa;?eriofr A 1-gra? Do?au- R!chardJon?,Atg?" Newtown Parch. John Jones r MachynHeth Richard Jones Llaufyll in lid ward Price j.kuudtMS A bel Jones Casnewydd ar Wysc Evan Lewis, Llyfr!„rV0'>'f Pontypool Parch. Ebeuezcr'??.? 0, ;lo ABERTAWE: (',I)N,Iioeddl yd -y.io JENKt?f, yn HEo?-v-CASTKLL? t'r hwn y t)y'M? Hysbysiaeth -ael ei ddanfon, yn iklklraul. nf>> Dtrbynir Hysbysiadau ac Bnwrn gan ?VE?? ??7? ? <'? ?i/M< Tayloh ? A??-ro?v;, No. 5, ?.???A S'???,}  ?E??f?-sfftE?T-; ?r..A ??7yE,3?,7''?????'/P a ?r. M. JONES, 5, ?JE?G?TJS-?T?B?T, LbuVDd J :r SWANSEA: Pnuted and PuMbhed by ??TS???ft?'? CASTLE-STREET, to whom Cominimications, P .p?'' < CAgTLF,-gTREFT, to whom Communications, po rtO'! requested to be addressed. ¡{&1 Jf'J¡t ?/-?t? and ?t?Me/MM? t?ec:M? ? Messt • ypA#' f f<? CO. ?a<? Taylor and N?rTO? "'?E ? ;pøl' S<p?RK,7VE??rB-.sr?&?! ? /?. ??" IS'flŒET; ? ?. M?<mE? 5, A????B-?R-??y,?"