Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
CAN FOREUOL.-
CAN FOREUOL. CA.KAF hwy!os geingcian melus, Goi,foleddits tichel gaii, I Grewdwr byd, a L!uniwr Dyn, ac Awdwr dw r a than. Y tnae'r adar bach yn trydar Ctod yn gynnar yn y gwydd, YDduwCe!i,ameidd'ioni, Gan ei foli ar doriad dydd. Yn y geUtydd tec, a'r btonydd, Molant Lywyd(i nef a Ilawr, Ya ddiHino canant ;ddo, Gan ddadseinio 'i Enw mawr. Y mae'r maesydd oH, a'r geiitydd, A'rcorncntyddyngytttn, -Yn datganu mawr ddaioni, A derchafu'r uche! UN. Yn y boreu, bocd i ninnaH, Gann odtan gyda'r uwwr, A mo!iannn'r rhyfedd Allu Sy'n rheoli daear !awt. Y mae 114ioedd gtan y netbedd Yn dadseiniob beraidd rawn EncantadauiDduwydnwian, *Fewn anneddan'r givynfyd Hawu. Sonttan gwynion, ac angyhon, Sydd yn gyson yn y gwaitb; Canant beunydd ganiad newydd I ddoeth Lywydd nefoedd faith. Boed i ddynion, yn nn galon, Hefyd uno i' fo!i EF, A myrddiynan, hwyr a boren, Oti yn Uawen godi eu Uef. Nefa daear, yn nn Hafar, i Coed ac adar ag un don, fo'n rhoi'r mawredd, clod, anrhydedd, Yn ddiddiwedd i Dduw Ion. DAfYDD GLAKTREN. Y BEDD. Y Bedd yw diwedd pob dyn—a daear Oer dywyll ei deri'yn; Ei oes fet gwagedd y sy'; 'N ogtan y daw ein gelyn. X'r bedd yr a bonedd byd—cr arian, Er aHr a phob gwynfyd, A'r ifaingc dtfyr hefyd, A gaat hir orwedd i "yd. Vn UN A WDWR.
DAU ENGLYN,
DAU ENGLYN, A gyfatL,;odd%vyd wedi gwp!ed Hysbys!ad ym Mhapnr Newyddion Caer, am E!]g]yn Cymreig, rw roddi ar testrarian, i'r enwog Gyn)ro Syr WATmN WiMAMs WyNKE, sef anrheg ei gydwtadwyr am ei wroiwych wasauð i'w w)ad a'i Frenin; ac arn Had ocdd gan y Bardd gyfat'wyddyd i ba lo, nac at bwy, i anfon ei Engtyn, nc am t)ytU)y*cy)Mnertit ei gemwd i'w roddi ym Mhapur Newyddion y Dywysogaeth, Seren &,qiwr. GwLADOARwn goludog- wron,—a'i wyr Ae'n vro) i')' 'Werddon, Ac i Ft'raingc, bn 'n he!pu 'n hon, Acbles i'w thoPn beddychtou. Am gariad, i'n gw!ad, da g!yn,—am ddewrder I'w iiiawnd'jr er undyn Am !'ae!:OHi, urn cnuyn, Syr WATKIN, dibrin yw'r dyn. W.J.BarddMon. I
-,-I At ArgrapJ¡iad!fJd Sefcll…
I At ArgrapJ¡iad!fJd Sefcll Corner. I SYR,Gan fy modyn golygn y d'chon y Hythyr can- lynot roddi addysg i rai o fy nghydgulCdl, a? sydd, hyd .y m a, .vi, aiiii- I)odiis lljyd y nod) o licn. vnt I en hnnain deisyfaf te iddo ya un o golofnau hat dd cich Seren a<- dderchog. Llawer iawn o son sydd yn y tymhor hyn o'r f!wy- ddyn am bu,-o'r gtvaed; i'r diben hynoy y nme iiawer yn cymiacryd peiU'ntd brwrnstan, a hyfcn gwaddcd gwin (cream tar{w'), a haten Glauber, &c. ac ereill yn hoff iawn o wae'h). Yr ydytn yn c)ywed rhaLdynion wedi bod yngwaedu, yn dywedyd fod eu gwaed wedi myned yn ddw, fr (agoi; t gyd), a bod y gwaedwr wed! dywedyd wrtbynt ci tod yu angenrheidiol iddynt oHwng gwaed amryw wcH.))ian, i'r (Ubct) o'i dcwbatt. Oywh' ereitt yn yr t)n an!:i\!c!!tad yu dywedyd fod eu gwaed wcdi my- ned yn rhy dew t redeg, a bod yr nn gwaedwr wedi gorcbymmyn iddynt %,vae(iii dracl-,cfii ngiryw weithia!t,t i'r diben o deneuhau en gwaed. Y mac yn beth tra synineb afyddo yntf<fd:anno!ar raddfechan o )'c- swm, i fcddw! fod gwaeda yn feddyginiaeth eU'eithiol i atteb dan ddiben wrtbwyupbo! i'w gilydd, sef tewhan gwaed rhy dene)', a t!tpne:]han gwaed thy dew ac y mac gennym !e i gasglu fod y dyuicn sydd yn siarad feUy, yn tybied fod eu s;waed yn eu gwythicnau, neu yn eu cy) ph,! yn rhyw !e )negis gwirod mewn costrei, heb nemmawr o ddim yn cymmysgn ag ef trwy'r flwyddyn. Gan hynnv, tni a wnat' rai syl"-aclau at gylchdroad (ci,cula- tion) y gwaed, ac a roddaf welt hySbrddiadan i'w buro, a'i sadw mewn stad iach, na'r rhai uchnd a at ferir yn gyffredm yn y dyddtan hyn, er dinystr i filoedd o'r dynion mwyat' defnyddioL Yr ymbotth ydym yn gymmeryd i gynnal ein cyrph sydd yn cael ei gnoi gennyni, a'i gynnnysgn a dwi'i- y genau, a gwlybyroedd ereill ag ydym yn yfed, y rhai sydd, nid yn unig yn ei feddaihan, end yn ei gynnysg- aeddn ag ansawdd ymweitbiol ¡fermelltlltžre): wedi ei !yn"cn, ymae'rcy!!a,tiwyci\\rcs, a'rsuddperthynoi iddo (ga,Mic juice), yn ei dr&nUo a'i doddi nes byddo'n Qebyg i hyfen Haethog, yn gymmysgedig a soeg yr ym- l; wedi'n y mae yu myned yn raddot i !awr i'r per- fedd, !!e y mae yn cymmysgu a'r bust!, a sudd y gig-olt (pmn'reuti¡; juke), a t)nwy hynny yn myned trwy fath raH o ymweithtad (fermentatiun) ag sydd yn gwahanu y rhan laethog oddiwrtb socg, nen ranau dUes yr ym- borth; ac y mae cynyrau (musdes) y bol, ac edafedd (fibre,s) ypc--rfed(I yn ymgryaiioi, ac yn gwasgn y rhan secgh'd attae i'r geudy, a'r rhan hyteinUyd yn caet ei gwasgu i'r gwythienan Haethog (lacteals). Y gwyth- .etta.a anciTif hyn sydd ag un pen iddynt yn tatddn o'r pertedd, ac yn dellbyn y rhan laetltog, ac yn ei dras- glw) tido i tan iestri ("g<a7tdsj y cefndedyn (sef y bloneg sydd yn cynna! y perfedd yn en Heocdd priodol), y thai Sj dd yn ei arllwys i'r Maeth-ifstr (?-t)sei-voir of tM ,Lgle), wfdi hynny y mae yn esgyn oddi yno trwy y v ytuien t'awr !aethog (ductus chylifei-us), yr hon sydd yn dyicd i'r lan trwy yr ochr aswy, ac yn ei arUwys i wy- thien y fraich aswy, dan bont yr ysgwydd, am ben y ,,waed; wedi hyijny y nme yucymtnysgu a'r gwaed, ac yn cy!chdro! gydag ef, ac yn myned ystafeH ddehan y galon, ac oddi yno i'r ysgyfaint, ac yn dychwe'yd yn o! i ystafelt aswy' gaton, ac yn cael ei daflu odd! yno 1*' rhedwe!i fawr (aorta), yr hon sydd a'i changhe%tajt y" cael eu hestyn trwy hcU ranau y corph, a'r aelodau, hyd y nod i Oaenion bysedd y traed a'r dwyio. Wedi hynny y mae yn cad ei dderbyn gan Haemcn y man wythienau, y rhai sydd megis y rhedwetiau (art6,ies), a'u canghenan yn estyn trwy ll011 ranau y corph, ond vn myned yn un wythicn fawr, cyn ymarUwys i'r ga!on, trwy ba un y mac'r gwaed yn dychweiyd i ystafeU dde- hau'r ga!ot), fet y soniwyd uchod. Fel hyn ni a we!wn fod yr hoH wiybyroedd ag ydyrn yn yfed, yn gystat a'r thanau toddadwy o'n hoM fwydydd, yn ymgymmysgu a'n gwaed, ac yn cytchdioi gydag ef trwy holl ranau y corph, i'w feithrin, a chySawm tie y man corjytiau, ag sydd yn treuiio ymaith yn wastadot ohono. Yn ol i'rgw)ybyrocd< ydymyn yfed, a'r rhanau todd- adwy o'n bwydyddigymmysgu a'n gwaed (i'r dtbcn o'i fagu, a'i feithrin, fet y byddo yn gynnal:aeth i'n cyrph); y mae y rhan ddyfdiyd a diles o'r gwaed yn caei ei da6n aJIan o'rcorphdtwyamryw ffyi-(Id. J. Trwy'r arenau, canys y mae dwy redweli (artery) groes, yn myned aiian o'r rhedwc!t iawr (un bob ochr) yn dwyn rhan o'r gwaed i'r arenau, He ymae'r than ddyfr. !iyd ddiles yn caet ei hidio i geudyliau (basins) yr aren- an, ac yn myned oddi yno i !av,r trwy y ddwy drwyth- wythien (ureters) i'r bledren ddwfr, ac oddi yno aiian; a'r rhan araH, sei' y gwaed pnr, yn cac! ei ddwyn yn oi t'r wythienfawr,trwy ddwy wythien agsyddyn myned aHan c honi, un i bob aren. 2. Y mae Uawer iawn o ddwfr yn caet ei daHa allan o'r guaed, trwy rwyd- dyHan (pores) y croen, canys pan fyddo y gwaed yn troi i ddychwelyd o flaenion y rhedweiiau i f!aenion y gwytbienau, y mae ei ranau dyfrHyd teneuafyn caei eu hidio atian drwy'r croen, yn anwedd (per,çpÙ'aiion) an- weiedig. 3. Y mae Hawerowiybrwyddteneuy gwaed yn caet ei daflu trwy :estri y poeri (sztliral S-Itinds) y rhai sydd o fewn i'r geneu bob octtr, yn fwyaf neii!doot, rhyngddo a'r ddau glust. Y Hygaid a'r ifrocnau, &c. sydd yn gynnorthwyui hffyd yn yr achos hyn. Yn awr, ni a wdwn fod yr huU wlyhyrocdtl ag ymRC dynion yn yfed, yn ymgymmysgn yn drwyad) a'r gwaed, ac nad yw y Heisw (urine), chwys, ac anwedd y corph, a phob dy!i!iadan ereili ag sydd yn tarddu o'r genen, y ttygaid, y il'rocnau, &c. end anmhuredd diies, ag y mae'r gwaed yn ewynu aHan. Y mae yn bryd, be!tach, i'r ddau bar bob{ a soniwyd ochod, a'r gwaed- wr hefyd, i weted en camsynied, ac ystyr.ed fod liawer tawn o ddwfr yn sicr o <bd yngwaed y dyn a ddigwyddo waedu yn Hed H:an yn oiiddo yfed iiawer; a'rdyn araU fyddo heb yfed nemawr o ddim, ysgatfydd, er ys dan neu dri diwrnod, rnd yw ryfedd fod ei waed yn dew. Pan fyddo i ddyn ollwng gwaed yn fnan yn 01 bwyta, yn enwedig ei fwyd boreuot, odid na iydd Haeth yr ymborth (cliille) yn i!i)!e!tan byfein!)yd ar wyneb y gwaed yn y Uestr, obtegtd ei ibd heb gymmysgu vn drwyadi a'r gwaed yn y gwythienan, yr hyn sydd yn rhoddi achiysur i lawer hacru /od iiawerc grawn (pus) yn en gwaed, ac y mae rhai gwaedwyr anwybodus 37, camgymtneryd yr hyfen tyner hyn yn He y blisgen wydn agsyddar waed dynynyrEisgiwyf (Plew iSH) heb ystyried fod y cleiyd hwimw yn dwymyn boeth angherddo). Yr ydym !:efyd yn clywed rha: yn achwyn fod en gwaed yn ddn anghyt!redin pan fyddont yn gwaedu, ac yn ystyried hynny yn arwydd ddfwg iawn: i ocheiyd hyn, gofated y gwaedwr i agcr yr wythicn mor gynted I ag y gaiio wedi cyiymmu y fraich, fei na byddo i'r I gwaed gaet ei gronni yn hir.onid e fe ayn ddu. Oddiwrth yr hynaddywedwyd, y mae yn ddigon hawdd i bob dyn ddcaU mai y drefn oreu i buru v gwaed, yn gystn-i?'i gadw mewn stad iach, yw 1)?vvi,? a<- yfe'! yn gymhedroi, o'r bwydydd a'r dtodydd hyimy f'y (idoiit fwyaf esmwyth yn ei gyHa ynoi en cymmer-1 yd a dyl:d goche!yd pob math o fwydydd a diodydd ag y byddo natitr chwyddedig ynddynt, gun fod y cyt- ryw yn amtawdd i'r cyi!a a'r perfedd eu trenHo. Dvfid gochetyd hefyd bob peth ag sydd yn einmychu'r gwaed ar en gwaith yn cymmy!.gu ag et; set gormodedd o bob gwir&datt a chwrw, ac hefyd onnodedd o ddwfr, di0({ tain, a the, &c. gall eu bod yn ei oet-i, a dinystrio ei ;u)sawdd feithrmnwi, &e. Yn awr, ni a weiwn ifohncb y dymou ag sydd yn tybied fod wus o beHiiaid brwm- sti<n, neu waedu unwaith neu ddwy yn y Hwyddyn yn ddigou i buro y gwaed a fyddo yn caej ei gyn,ll)ysgil (!awer diwrnod twymn) a thri neu bedwar gaiwyn ? o bob math o wiybyroedd, megis <!wrw, n phob math o ddiodydd brag, dwfr,i)aeth, iiiaidd, lenwyii, giasddwfr &c. Cohed y cyfryw rai mai uid g'.vhod mewa costret yw eu gwaed. Y mae boil DdifyMiaethwyr (Anatomists) y byd yn cydsynio a Moses, Lef. xvii. ll. mai y gwaed yw c'.n- HaUaeth y corph, a bnd bywyd, cryfdcr, a icchyd pob dyn yn ymddibyuu :u gyHawndcrac ansawdd im-hnso! ei waed, 10, y trysor pennaf a fedd dyn ar y ddaear j ydyw. Ond, wrth sy!wi ar ymddygiaduu rhai dvnion t);ag at y itrydiau mcithrinawi hynny ag sydd yn t-vf- rannu bywyd, iechyd, a chryfder, i hoii ranau eu cyrph, ac yn Uonni eu hysbrydoedd. Getln casgiu, cu bod yn tneddwl mai eu gwaed yw yr unig achos o bob an)twy!dcb ae anechyd a'u cyfaitvddo; canys cyn gyn- ted ag y delo gwyn neu ddolar Hciafarnyht.ueu ormod gyigu, fe! y dywedant, y maent yn gwaedu, heb ystyr- ied nad oes uwclnaw dau neu dri o glcfydau yn ein gwtad nad yw gwap.du yn niweidioi ynddynt, yn rhyw ddult neu giiydd. Pa sawl cant o tywydau sydd yn caei eu haberthu aryr a))orwacd!yd hon bob b!wyddvn ynNghymrM? 0' na byddai gwaedwyr y Dywysog- aett) yn talu mwy o ba) ch i'r ctiweched gorchymmyn. Y mae Hawer iawil o bobi ieuaingc, mown rhai man- all, yn achwyn yn y gwanwyn a'r baf tod gormod o gyscu arnynt, a'r feddyginiaeth arfero! ganddynt yw gol!- wng gwaed; ond, dynmnat ar y cyfryw i ystyried, gyda'r Dr. James Moore, mal eu cwsg yw y fendith fwyaf a feddant y tu yma i'r-bedd,,a cban mat eu gwaed yw eu trysor penaf, onid ydyw yn HbHneb ac ynfvd- rwydd o'r mwyafi ddynafradtoni ei drysor penaf, onid ydyw yu rToUneb ac ynfydrwydd o'rmwyaf i ddvn af: I rad!oni ei drysor, gyda diben i ddifuddio ei hun o'r fendith fwyaf a fedd ar y ddaear? Uwyudafydd, U.ng.t.r. I'EUAN. 1
COSPEDIGAETHAU,I
COSPEDIGAETHAU, A ARFERIH GAN Y BURMAKIAID (ASIA), A WNAED YN HYSBYS I N1 GAN MR. F. CAREY. Fob rhyw gospedtgaethau ag sydd aHnedig i feddwl dyn ei ddirnad sydd yn cael euharferyd yn gysson yn y wlad hon. Y mae nattnr a gradd y gosp yn ymddibynu yn g\vbt ar chwim ncu fympwy yr awdmdod tywod- raethol ag sydd yn ritoddt allan y Hys-orchymyn. Pa tbdd bynnag, y mae y rhai hyn etto yn gwahaniaethu yn eu gradd a'u )hyw yn ot y trosedd, cymtneriad a rbyw- ogaeth y troseddwr, os na wyrir oddiwrth y rheol gyff- redin trwy lid neu ddiatedd, yr hyN a wneir yn iynych iawn. Y rhai canlynol ydynt y rhai ag sydd yn digwydd fynychaf, a ge!)ir Ru rhanu i dh math, sef prif, Uymdost, adibwys go.spedigaethau Ym inysg y fath gyutaf y geHir rhoddi, torfynygtu, croeshodto,uewyatad, rbwygo'r bol ya agored, lIitio, tyilu trwYlne;ynn hyd angen, ffiange1 ar y (Mwyfrcn hyd angen, dynaethii be!ydr yr ban! hyd fafwotaeth, chwythu i fynu a phyior neu rywbcth hytosg ara! ty- wa!!t ptwrn toddedig i iawr i'r gwddf, gw!yb-!osgi i far- wotaeth trwy drochi mewn oiew berwedig, saethu a drvi!iauneusaethn!t,ysberioi farwoiaeth, gwasgu i far- wo!aeth trwy grwysio y pren bete ar yr arteisiau rliwng (laufa?nboo, (math o gorsen Indiaidd) nes y byddo y iiygaid a')' ymenydd yn tasgu aUan o'! pen, boddi, c'ro ar y pen i farwoiaeth a chwi!bren mawr, rhoddi ianifetl- iaid gwylltion, a rhostio ar dan arafnen fuan. Y cospedigaethau Hymdost, ydynt, y fat!) ag yw tori ymait!) y dwylo, y tl'ad, y ctustiau, y trwyn, y tafod) &c. tynu aiian y])ygaid,niangeUu ar ydwyfron,cy)ymn a chorden fain nes y byddo hyd yr asgwrn, crogi wrth y sodian, hongian wrth tSaeny bysedd, dynoetht i betydr yr haut, aUtudio i goedydd o'r rhai y mae agos anaih:- edig i ddiangc. Ym mysg y cospedigaethan bychain y genir cyfrif filaiigellii, nodi bai y troseddwr a Hythyrenau am!wg ar ei wyneb neu ei fronau, a'i farnn i gyHawnt y swydd o ddyenyddiwr cyhoedd dros fywyd; gwasgn y coesau a'r hreichtan rhwng dwy gorsen; carchammewn cyfHon a'r brcichtan wedi eu tfedu mor bell ag y byddo aituedig. Y f:)lh gospedigaethau a chrogi, saethu, gosod mewn gwddf-gySon, !losg[ y dwylo, bamn i hir garchar a chaiedwaith, nid ydynt end anam! yn cael en harferyd, ni chiywir end anfynych am aiitudiaeth. Pa fodd bynuag, y mae yn digwydd yn fynych fod amryw o'r cospedtgaethau nchod yn caet en rhoddt ar yr un troseddwr cyn ei gwbl ddyenyddio. Y mae ang- hren'tiau yn fynych yn digwydd, pan fyddo un wedi ei hoelio draed a dwyto wrth groesbien, rhan m'u ei !:oH aetodau a don ir ymaith bob yn nn, cyn y dcrbynio ei glwyfmarwot; weithiau y mae'r cosp, cr yn fychan yn ei nattur, yn cael ei pharhau tra parhao'r bywyd a mynych y mae cospedigaethau o nattm- ddibwys yn caet cu harferyd, fet y mae angen yn Hnocheladwy yn can!yn; wedi eu huno a'u gilydd, y maeut yn gwneud y cospedigaethau trymaf a Hyrndostaf a e!!i: feddwt am danynt,ac etto dyma'r thai mwyafcy{fredin. Mynych y mac'r diniwed yn dioddef gydn'r euos'; megis y wi aig am fni y gwr, piant am drosedd en rhien!, yr hot! dodn yn caet eu dinystrio am drosedd un yn unig, a gwa.sanaethwyr a dorir ymaith am fai eumeistr. laid. Nid yw yfathhynogospedigaethau, erhynny yn digwydd and anfynych, ond oddiwrth lid Ilea ddi- a)edd disymwth, os na bydd yn achos enciliaid, neu rai yneuogofradwriaeth. an y byddo nn o waed brenhinol i dderbyn y prif gospedigactii, y mae'n cact ei wnend yn gynredin trwy tbddi: yn y tie cyntaffe'i cytymir draed a dwylo, yna fe'i gwnier mewn cwd coch, yr hwn hefyd, weitluau, a roddir mewn costrei, ac a cttyngir yn raddot i lawr t'r dwfr, gyda phwysau digonot i'w soddi. Fe gyrchir at yr arferiad llyn, ob!egi(! ei fad yu eaei ci gyfrii'yn be. chod i dywaUt gwaed brcnMnot. Nid yw benywod, a Uefarn yn gymhariaethot, end anfynych yn ddarostyngedig i brif gospedigaethan:! pan f\ddo amgy!chiad o'j- fath hyn yn digwydd, y mac i yn gynredin am ryw fai gwarthus. Benywod, pan y dihenyddir, fynycitafadarawir ar en pen å cJI\Ioq.1 nes y byddo'r ymenydd yn rhtithro aHan, ond weiti(tU-1 fe'n r!twygir yn agored, nen en chwythn i f'yQ,U neu a roddir i deiger, nen ryw grea(iiir givyllt at alI. Y mae cyrph y dr%vgweitlii.cdwyr yn wastad yn cae! en rhod<)i mewn He amiwg i'w gweled dros d) i diwr- nod, wedi hynny fe'n gwthir i dwti, yr hwn a gioddiwyd at yr achos, a gorchuddir itwy a phridd, heb gae! yr anrhydedd o gae! eu Hosgi. Achosion bradwrus yn fynych a bronr trwy ddibetir- brawf, cyn y byddo barn yn cael ei chyhoeddi. Mi a adroddaf yn awr both a gyjnmerodd te yn y drpf hon, Rangoon, er pan gwnaet!)nm fy arosiad ynddi, yr hyn nid yw uwcMaw pedair biynedd. Rhai o'r drwg. weithredwyr a weiais yn cael en dienyddio a'm iiygaid fyhun, a gwetais yrhaicreiu yn t'uanarolendihcn- yddiad. Yn y Ue cyntaf, fe gafbdd dyn dywaHt phvm toddedi:; i Iawr i'w geg, yr hwn yn fuan a dorodd a!!an trwv y gwddf, ae amryw ranan o'r corph. Pedwar nen bump, yn o) cae! eu hoeHo draed a dwyio wrth y pren dioddef, torwyd en tafodan ymaith, yna hotitwyd en genau o nn c!nst i'r Hal), yna torwyd eu ctnstian ymaith, ac o'r diwedd rhwygwyd eu boiian yn ago red. Chwech a gawsant eu croeshoeno fe! y can!yn:—En tracd a'n dwyio eu hoeHo wrth y pren dioddef, yna eu liygaid en tynnu a!!an a bachyn pw!, ac yn y cyflwr hwnnw yr oeddynt yn caet en gadaet i nn-w: dan a fn- ant feirwmewn yspaid pcdwar niwrnod; y rhai ereii!a ryddi'awyd, ond a fuant feirw trwygnawd-Iygriad ar y chwechcd nen y seithfcd dydd. Pedwar a gawsant eu dihcnyddio yn y modd hyn, sef) trwy g\ !ymn ?n t< aed a'u dwylo, a'n hestyn aUan i'r eithaf,me\vn ystnm union-syth: yr oeddynt Jll capi en gadae! yn y modd yma hyd nes byddent feirw; a phob peth a chwennychcnti'wfwyttaa gaent, i'r dtben i cstyn en bywyd a'u trneni. Yn yr amgyi( hind hyn yr oedd en traed a'u coesau yn chwyddo a !!ygrtt vmhen tri nen bedwar diwrnod: fe ddywcdir fod rhui yn byw fei yma dros bythefnos, ac o'r diwedd yn marw o iudded a maitdod. Y rhai a weiais i a gawsant eu rhyddhau ymhen tri nen bedwar diw! nod. Un aratt a gafodd yrn corscn fawr trwy ei fol, yt'hyn a roddodd ddiwedd buan ar ci oedi. Dan a gawsant rwygo en bolian yn agored, yn ddigon i dderbyn rhan fechan o'r eotuddion ag oeddynt yn rhnthroymlaen; ac yn oleu sicrhau draed a dwyio a chortynau, a'u hestyn allan i'r eithafmewn modd union syth ar ddwy geubren, yr oeddynt yn caei eu gosod ar wyneb yr afon i nono i tynu ac i wared gyda'r gwrthlif, yngolwg pawb. Nid wyfyn cono yn gymhwys rifedi y r!tai a gawsant dorri eu penau ymaith; ond y maent yn sicr o fod o ugain i ddeg ar hugain. Un dyn a gafbdd ei iino, trwy osod y Hifar asgwrn ei ysgwydd, a'i lifio i tawr yn gymhwys nes oedd yr ymys- garoeddyndyfodaUan. Un fcnyw a gnrwyd i farwo!aeth a chw!b) en mawr. Dau a groeshociiwyd yn unig, ond a ryddhawyd yn fuan. Pum dyn, sef gwr, ei wraig (yr hon oedd yn y chwcched mis o'i beichiogrwydd), ei btentyn ynghytch pum mtwydd oed, a dau wr creiU, a arweimwyd i'i dy- enydd-ie; ygwyr a ddedfrydwyd i'w crocsiiociio, a'a hagor; <t'r wraig a'r ptentyn oeddyntigaeieuhestyn altan ar y ddaear, a'u hagor; yr oedd pob peth wedi ei barottoi, a'r dyenyddiwr yn sefyll yno a'l arfdinystrioi, yn barod i gyiiawni ei swydd waediyd, ac yn ymnrrostio eii'odyHaHHOg i'w ehytlawni yn weddmdd; pa iodd bvnnag, daeth gwarant i oedt y dienyddiad, a t hwystf. wyd y cyuawntad; ac y mae y thai hyn yn fyw eito. Torn y dwy)o a'r traed ymaith a gymmerodd !e lawer g\vaith, thai a fuant feirw o acuos coili gwaed, end y mae y rhan fwyaf etto yn fyw. Y thai hyn ydynt y rhan fwyaf u'r cospedigaethau a we!ais ac a gtywais am danynt er pan ydwyt yn y He hwn; ondtlaweranghraititaddigwyddodd ynfy ang- wyddotdeb, y rhai nid adroddais. Am y troseddiadau o herwydd y thai yr cedd y cospedigaethan hyn yn caet ea gosod, ni ddywedaf ond yn nnig fed trosedd- iadau rhai yu haeddu tuarwoiactb, thai ceddyot o oatur ddibwys, a rfJai G'r d¡oddefwyr oeddynt yn!tol!ol ddi-i euog. Wrth sylwi ar y dartnniad cywir Hchod, pa G: ist!on na ymdrechai efengyleiddio parthan tywyll y ddaear, y I rhai ydynt !awn:on o d) igfanan t) awsder a chrentondeb, hyd yn ocd pe na byddai pet thynas rhwHg yr efeogyl a chyfiwr i ddyfbd.
I --GOLYGAWD BYR
I GOLYGAWD BYR 0 GYMDEITHAS GENHADOL Y BEDYDDWYR. (Pw'had Q'n Rhifyn diweddf{f). S. HtNUAEG, NEU HINUEE. Testament Neuydd.Ail argraphiad o 4030 o h'fian yncaeteiargrnphu. j!?eM ei gyfieithu oU, pum tfyfr Moses wedi en hargrupim, a r liyfrau hancsioi yn y wasg. Mor daered y mae'r bol..l w(,tli bod am y Testament Newydd fet y gorfuwyd rhoddi'r efengy) yn ol Mathcw iddyntarwa!:an,tra'roeddidynarg)'aphu'rneii);a disgwy)ir y bydd trydydd argraphiad o'r Testament Newydd yn angenrheidiot yn fiian. D. S. Yr ydys wedi bw w niter cyfrdro o argrnpit- !ythrcnnau i'r Deva .N:1grce (yn yr lion yr nrgt'ephiry cyfieithiad hwn), ac yn yr hon y mae ychwaneg nag 800 o iythyrenau achyssyUtiadau gwahanoi. 3. BRIJ-EHASSA. Testament Nell'ydd,-Cytic¡tll\vyd y pedair efcngy!, ac eiddo PJatiiew ynghyich myned i'r wasg. Hefarir yr iaLth hon yn nha!etthan uchafHindostan, ac y mae yn cynnwys n'wy o gYlI1llJysgedd 0'1' SUJlgskrit na'r than am!af 0 ga!J¡rcn.ie¡tlwcdd ereiH yr Híndee, Y mac'r cyHeitiiiad hv. n yn debyg o tod yn t'wy derbynio! i bob! y Doaab na'r Hmdee, nn'r Hmdosfhaaee. 4. MAHRATTA. Testament A'.?.'f'M. Wedi e! gyfieithu. Y trydydd argraphiad wedi dyfod trwy'r wasg. He?z Dest(t;nent.Y ewbi wedi ei gyfieitliii. At'grap)t- wyd p)'m i'yn' Moses, a.'r Hyfrau hanesioi yn y wasg-, ac vil fled bcUymiapn. D. S. Y mae'r D: Carey yn Athraw Cadeiriog o'r iaith hun heiyd yn y brif'Athrofa. 5. BENGALEE. Testament Neu,yild AVedi ei gyfieithu; pedwarydd H"raphíad o 5000 yn y wasg, cyn belied ymlaen a di- waddLnc. Ilen Dest(iment.We(li ei gynetthn; ai-grapliwyd ail argraphiad o III o iyfrau, o bum iiyft- Moses, af y niae'r Hagiographia (ysgnfenadau sanctaidd) wedi darfbd er yshiramser. Y tnae'r dymuntad am y cyfieithiad hyn yn Bengal wedi cynnyddtt yn fawr. D. S. Dr. Carey sydd Athraw Cadeiriog o'riaith hon hetyd. 6. ORISSA, KEU OORtYA. Testament N-e?cyd(I.-Wedi ei gyneithn a'i argraphu. lIe.! D Wed i ei gyneithn; y Uyfran hanesio) wed: (U hargraphu; a'r cwbt end pumHyfr Moses wedi eu cyhoeddi. CyHnwysir yr Orissa ynghytch 300 o lythyrennaH. Y ehvrech ia!th hyn a gynnwysant y cenhcdioedd ag ydynt ya t!'urno cano!-barth India, y rhai, ysgatfydd, ydynt y<twancg na 50,000,000 o bob]. Fr!<z//Mc<Ma lefoiii- yn neheubarth India ydynt M Te. lingll <t' Ifut,nata, y r/Mt a lef«ri,. inewn guledydd cyM ht-luetited « 7. TEMNGA. Testament Nleit-yiid.-Cyticithiwyd, ac efengy! Ma- thcw agos a'i go phcn. J/CM Devta)nc7il.-Puin nyfr Mosea wedi eu cyHdthn. Yroeddid yn (lisgwyly buasid wedimynedymheH ynnaen a'r cyneith:ad hwn erbyn diwedd y ftwydddy:) 1813. Y Teiinga a gynuwys ynghyleh 1200 o wahanot dduUian. dùulliau. 8. KUKNATA. Testament A'fM'y(/d.—Wedi ei gyficitliti, ac yn y wasgc. 9.MALDtV:AN. Te';Ùanent Newyd:1.- Y r Efengylau wedi ca cySeithu Mathew yn y wasgc. Llefarir yr iaith /MK yn ynysoedd byclwill, ond lliosng, l11aldi1:ian, y Thai yâynt i'1' gorllewin ddcau 0 Ceylon. y GujuTllttee, y Ilulosliee, a'r Pus!ztoo. 10. GuiunATTEE. Tt.'?«?MCK? 2Ve!C?f??.—Cytieithwyd, a Uy&yrennan yn caet eu bwrw. D. S. Llefl1l'Íl' /to?: mcivn gwlflll mor eang a Lloegr. 11. BULOSHEE. Testament Ncitiydd.-Cyfieitliwv(i hyd Actau yr ApostoHon; efengy! Mathew yn y wasgc. Uchhtw Gnjnrat i'r GorHewin ogiedd y gorwedd Hulochistan, yr hon a elwir yn nariuntpn (mllp) Arrow- sniith, gw!ad y Baiogees. Gorwedd y v.'Iad hon y t': hwnt i'r Indus i'r gorHewin, gan gyrhaedd hyd y mor i'r dean, ac hyd Af-ghanista:), ncu sefyUfa'r geucdl Pnshtoo nen Afghan, i'r goglcdJ. ?. 18. PUSHTOO. Teslament Neltlyllil.-Wedi ei gyrielthu hyd yr epistol at y Rhuieiniaid; Mathew yn y wasgc. Yn nes i'r Gog!edd, ond etto ar ochor orHewinoI yr Indus, y mae Afghanistan, yr hon sydd yn tFm <io parth dwyrcmiol y Khorasan ddiweddar. Candahar yw'r brifddinas. Ystyrwyd y bobt hyn gan Syr Witiam Jones, a dynion enwog creill, yn hHiogacth y deng nwvth o Israel a ddygwyd ymaith yn gaethion gan Sahnanazer, ac a osodwyd yn Hatah ac yn Habor wrth vr aton Gozan; ac yn ninasoedd y Mediaid.' Dywed brodor dysgedig o'r genedi hon yn Serampote, maiei gencdtefyw Beni Israet, ond nid Yukodi.' Meibion Israet, ond nid luddewon.' Cynnwysit ychwaneg o eirian Hebraeg yn en hiaith, nag a geir mewneiddonngc!)ediaraHyn India; acynwiryr oedd yr hen Media yn ot Pomponins Me!a ac hen ddaear-ddarlunwyr ereiH, yn y man peUaf, o fewn vchydig gannoedd o Ffrangc-fiUdhoedd (Leagiie, miU. dir FUengig, yn cynnwys tair o eiddo Prydain)- i'f wtad hon. Pa fbdd bynnag y trigolion ydynt yn awr wedi eu gorchnddio a thywyilwch Mahomet. anaidd. Eu hegwyddor yw yr Arabaeg, ynghyd ag ychwanegmd o'r cyfryw lythyrennau ag a'u gatlnogo i osod allan selniau'r iaitb Sungskrit. Ymddengys fed y Pushtoo a't- Bnlocbee yn fl*iii-iio"* dorcli gyssylitiol r'lwng y that hynny ag ydynt o ddechteuad Sungskrit ac Hebraeg. Dywed Mr. Chumberlain (Ebnii 23, 1811) Diammeu fod Hawer o'r Afghaniaid yn had Abraham.' {Yw BARHAu.]
LLONG-NEWYDDtON.I
LLONG-NEWYDDtON. ,f? AsERTAWE.—D?/fxI?td, PhcEnIx, Diamond, t ? ?? o Ht-vsto, amrywiaetbau; Vine, C!ark,o Ports- ??? tnouth,henhahun, Specie, EMis, o Poo!, ctai, Kuetjuck, Fmch, o Bidefoid a Providence, Davies, o Dublin, ysgadan; Junia and Peggy, EvaTis; a Provi- dence, Jones, o Chester, pridd-reuli; Escape, Bushin, o Minehend, peiiliaid; John and Ehzabeth, BaUhatehet, o Bidetbrd; Fticnds Goodwiii,Searte, o Padstow,ttech- feini; Mary, Rees; Forest, Hawkins; a WiUiain and SHUy, Lewis, o T) uro; Liberty, Mathews, o Penzance Thomas, Lovering; Mariner, Banks; Active, Richards; a Assiduous, Lovering, o Fowey; ViMers, Daiton, o Bty- tnonth; Mary, Lush; Olive, Loyne; Fortitude, Smith; Roseman.Cundy; Union, Morgan; Pomona, Edwards; Uaion, Cnndy, Actufe, Yeo i Letitia, eaiiacomb, Free- man, Stevens; Favounte, F!shpr; nritanntí.!¡ Jones; En* deavonr,Gibbs; Providence, Lewis; aJames.Briant, o St. Ives, mwyn coppr Mary Ann, Lewis Jeremiah, Nicho!as; Newton, Day; a Fame, NichoUs, oBidctbrd Friends, Tayior, o Gweek; Farmers' Adventure, Ware Brothers, Griliiths; a Hope, Way, o B[ymouth; Fty, Sampson; !ipnds, Dysart) ac Ann) Bryant, o St. Ives Efizabeth, Stride j Concord, Limbrcy; ac Alexander, Langma¡ù, oFaimouth; Watei-iiiotitli, Ctitclifl'- a AJaria, Irwin, o Dfracontbe; Fortune, Wi!!iams; ac Assiduous, Jenkins, o Penzance; Ann, Evans, o Aberthnw; Car- racticus, Harries, o AI)ei-Iwiiii) Dasher, Berry; a Three Brothers, Biackmore, o Barnstapi"; John ill:(t Elizabeth, Siocomb; Ann, Hawks; Uiinnhuity, Crock- i'nrd; a Harmony, Westiake, o Minehead; Caruiine, Creek, oPadstow; Catherine, Richards; aSally,Jariesi. o Am!brd; True Briton, Owens; Wi!iia:n and Nciiv, j Davies a Naticy, Morgan, o Aberteiii Catherine, Francis, o YonghaU:. a Friendship) Jones, o Uubiin, 0)1 a baiasarn. M!/nediaid, Friends, Jenkins, a Mary, Harris,! Brystc; Susannah, Jenkins, i Lundain Betsey, MiJgford, n Pro- vidence Packet, Lone, i Gacrioyw, eoppr ac amryw- iaethau; Aiexander, Lon2:mead, i Looe liidustry, mead Watermonth, Cotciifrj a Maria, Irwin, i liira- combe Perseverance, ScanttebHry Agnes, Yeo a. Friends CoodH'ii!, Sear)e, i Padstow; PaHas, Mathews, i Dartmouth; Beginning, Etan.s; a JPeticity.Stevens, L A bet thaw; Caidu'r, Lewis, i Gaerdydd; FiyingFish, David, Lianctfy; Fetictty, MHxworthy; n Britannia Jones, i Biddord; Three Brothers, Biankmore; Express, Perry; Th)e<' Sisters, Leworthy; a Dasher, Berrv. i Barnstaple; Eiixabeth, ——, i Southampton; Friend", Tay:or,i Gweek; Concord, Limbray; Brothers, Grif- fiths; a Gratitude, Jenkins, Faimonth; Fo)tiD!de, At). gove; Hope, Way; Northmnbei tand. Sedwick; a Betsey, Thomas, t nlyuwnth; Marazion, May; Liberty, Ma- thews: a Fortune. WHhams, i penxance; Susan and Mary.Evans; Fame.Curtis; Providence, Jones; Fh-, Sampsnn; True Briton, Thomas; Underbid, Trick; Ann, Bryant; Inteerity, Rosser; Friends, Barrett, Pro- vidence, WiHiams Providence, Lewis; James, Bryant; Penrose, Heard; Providence, Gibbs; Etiza Ant), 'Wil- liams; Plover, Hoskin; Assiduons, Jenkins; Jane and Mary, Reynokis; Pt!iHppa, Madge; Active, Richards; Diligence, Davies Amity, Croker; Friends, Tucker; a Freeman, Stevens, i St. Ives; Friends, Hote; Nancy, Beyno!); DeHgitt, Edwards, a Farmers' Adventure, Ware, i Bridgewater; John and Elizabeth, Sloe om be a Harmany, West!nke, i Watchctt; Escape, Bnshin; Hai'iotr, Pool a Ann, Hawks, i Minehead; Cayenne, Richards; SaHy, Jatnes; Nancy, i Will:laiii, Davies, i Abertcin Jane and Pe-,7,3,, Evans; Portland, Owen n E!iza and Jane, \ViiHains, "i Andwch Indnstry, Uawson a Morriston, Rothero, i Kinsaie; Mary, EvHns; Venns, Lowther; WiUiam, Leer; a Mary, Eagle, i Wa- terford, oil a g!o.
. PENLLANWR MOR YN MHORTHLAnDOEDD…
PENLLANWR MOR YN MHORTHLAnDOEDD A PHRIF ABEROEDD CYMRU. DttOS YR WYTIINOS G.VNLYNOL. -0 l». I *3 • jsi £ S 2 d 2 — 3 k M r. s ? >.« « ^3 e £ >. J -f 3 S « [L 1f i t ."Ô >. DYDbUU. >: « „• DYDMAU. || » £ -gS f = ^3 i d"g^ #%« t » £ -§ £ « 3-S « £ g = ^Ji lo :3 <:< I £ 2 » a <g • I MAT. |a. M. A. M. A. M. A. ivi. !A. Di. M. A. M. A. M. A. M.I,A. M. Mcrcher 17:12 2?13 42 1 12 1 4:212 IS 4'2 3 4? 4 22 5 12' 5 32 Jau 18: 1 1.? 1 .?0 2 0 2 30 3 0 3 30 4 30 5 10 6 0 6 20 Gwener 19; 2 31 2 18 2 481 3 18 3 48 4 18 5 18 5 58 6 48 7 8 Sadwrn 20. 2 51 3 6 3 36 4 6! 4 36 5 6 6 6 6 4c 7 36 7 56 Sui 31? 3 39 3 54 4 24 4 54? 5 24 5 54 6 54 7 34 8 24 8 44 L'on 22? 4 27,1 4 42 1 5 12 5 42? 6 12 6 42 7 42 8 22 9 12 9 32 Mmvrth 23: 5 151 5 30 6 0 6 301 7 0 7 30 8 301 9 1010 010 20
i. GORUCHWYL WYR.
i. GORUCHWYL WYR. Caste!! Nedd David Thomas, Siomrr Cao'phiHy Parch. J. Edmonds PenyhontarOgwr D. B. Jones Llantrissent David Jenkins Pontiae)) Thos. Uewelyn, Postmaster Caerdydd Post-Omce Merthyr-Tydnl W. M. D.tvis, Postmaster Aberdare John Bynon, Pm,tma.stf'r Caerfyrddm J.Evans,ArgraaydJ,<S;c. Danetty John Robert' Siopwr CastcHnewydd yn Emlyn Timothy Thom"-s Uandilo Frederick EV,Ú1S i,tailymddyfra D. R. Rees, Slou {ssa Hangadoc ThotDas Thomas Ab?ri)OH<tdu, G. North Cryghywot John Pric, Postmaster HwtHordd Jam?;. Thomas Trefdraeth Davi(i Thomas Abergwaun Henry Evans Arberth Pare)). Wiijiam Thotnas Aberystwith Parch. John James Aberteifi Caleb Lewis Llaiit)ertr pont Stephen Hugh Jones, PO!tt-master ? GJallywern-).strad Vav Id Richards ? Rhaiadr Edward Jones, Postmaster Atniwch Parch. John Evans Bodedern Owen Williams, Postmaster Caergybi Benjamin Jones Hanerchymcdd Evan Thomas, Postmaster Erynsiengcyn w. Roberts L!angetnl Richard Jones Bangor David Roberts, Bookbinder Pwllhety Parch. Benjamin Jones Caernartbn Rice Jones Tremadoc WiHiRm Williams Dimbych Thos. Gee, Ar,raffydd, &C. Wrexham J. Pamter, Hyfrwerthwr Hanrwst WiiHam Davies Ruthin John Phillips, LJyfrwertb'lf.I, UangoUen John Edwards < Bala -R. Sanderson, Argraaydd Do)gci!au Richard Joncs,Argratfyd: Newtown Parch. John Jones MachynHeth Richard Jones DanfyUin Edward Price LIanKiioes Abel Jones CaaHcwyddarWysc EvanLewis,L!yfrwerth?') JohnTibbins,Argratty°'' Pontypool Parch. Ebenezer Jones ? Huudaiu Newton & Co. WarwI?r,4. Square; J. White. !;Ie". street; a M. Jones, ??' ? Newgate-Street. ? _m- =--11. ABERTAWE: Argraphwyd a Chyhoeddwyd .gaOoo ,0 JENKJtN, yn HEOL-Y-CASTELL, i'r hwn y dymumr Hysbysiaeth gaelei ddanfon, yn ddidraul.. I Der5ilizit- llysbysiadme acJEHtMM gan NEWTON!; ¡t¡' rfyn< TAYLon Či NEWTON), No.5, WARWICK SQ tl,4 LY -r W r,.4 T E .5 T R F E T Mr. J. WI/ITE, 33, FLEET-STllfl 1; a,&Ir. M. JONES, 5, NEwrATE-ST.RZET, LLU!iD..41zt. ——— 'f' ? SWANSEA: Printed M<i PubUshed by D. JEN?tC ?' CASTLE-STREET, to whom Communications, post-p?* requested to be addressed. B ?? Orde? and ?fjBcr?MeMMMh rece?c? ? MesM-s. IVE, Poe "f 09 <!?J C?. ?<a? ??y?R CH? ?V??roN), A-, 5, ?QU??E,7VEWt!?7'E-SJ-ttBE' -Mr. i?????. 33, Fkv 9 ? STN?T; ??r.?f.?O?V?5,?E?e?TB-???T, ??,,??