Seren Gomer

"i I I BARDBONIAETH. I At ??r?/tM?dd ?'e/'f? -Gotiiei-. j ATTorn chwt brydyddion dat<mHs, a'mhanwyliaid I ?-odyr hawddsar.? o'r byd yn y tfydd fatddoni?, ?wrandewch ac ystyn?ch yr bynsydd yn cantyn o'fy ? I n.wyn ), ac Ct dy\venydd )na' r i chwithaa yn y maps 1 a're<?'thdy; adctsyf' yt- ydwyf, gyda'ch cennad, n? ¡ 1 9 b, tlvii?ted yn ysgat'H a didsi)n!ad nennych yr hyn !t dra-1 <idjda<s ymn gel' c¡ell broll:; attyony yw, y man ilioi- I w red a boa c:aig yn y !ny':ydd fed :'hai o itonoch yn fwv teilwng cld¡syh!ion yn y)!yt't'coi))uag yn yped- w rnjesura: j¡'üga:n cc'dd d.ttod; ac obicgid hynny, dt hwitha", t'y genedi i g d,yn€nw pobda)0tu; yrwyt' n yn attolwg Hrnoc! nodyr, am fod yn ofatos yn y pump m( sur eus:!yn, a'i p?dw?r mesnr cywydd, a r s&?h gyhydedd, a'r ddwy ?td?yn, a piwb i hywos;aeth er.ei!} a be) thyuo L'c!t cc!- iyddyd bwyst'awr; a hyn i gyd fat na byddo na gwaith Bac.tywHydd ichwiaa'chihietu o'u p)egid gcr bion brawdte pencerdd. Y.nheU.tc't!, deisyfaf arnoch am olygl1 yn ddiwyd y I Gerdd (.;adWynr¡g sydd yn caniyn, y tnac'n debyg i wcrs newydd yn ys!:od prydyddiaeth, nen iwdwn di- pilhr wedi dyfod i'r gorLan i bUth y cyntefiniaid yn ddi- symmwth ac os gwncwch gydnabod y fath gantoriaeth d.iieith! yn deHwns' gymme?adwyyn eich deai)dwriaeth m<i\vr chwi, bydd hynny yn f?'y dywenydd, boddion- i deb, a Hafar-?aniad yn iv n?L?don i t)ag a ddichon t b"ydyddion Artbn a Monfcddwiamdano: end ar y! I iw arm!, os bydd y gerdd gadwynog mpgis ofet beth, (i,fl,is, med.'Hntus, a d:ifrwy<h yn eicit gotwe, dtuain, ma ddeuwct. chwithan i wcndidau y prydydd atu y tro ymJ, a da bo chw! oU. CERDD GADWVNOG, YN FWYAF PEN\ODOL AT DDAU FARDD \MRYSO!<GAR. RHYFEDDOI, -nntortin Ndyw'r dyn gwan, A thretnwr cyng))ane(?d yn hynod i ni; Ei awdlau sydd ystwytt; gan b!antosy HaQ, A gwerinos mynydd-dir canant ei fri. Hot! fe.snrax cerdd a feder yn n't aeth, A'n cann hefyd bcb neb end ci hni]; Myiyi'io !!awer tebygwn a wnaeth, A'i awdlan brygawthus gweiwch cu Uutt. Chwl brydyddion i gyd, hi! Gonter £wy11, Gwrandewch arHnosyn hynod lawn d6n Y) hoU adar dolysteiant yn y Hwyn, Ac ar hyd clawdd Ona am ))yn bydd son. 6wyr oddt draw yn methn dyaH gair, O'r awdt dt uenus er cymmaint ei swm; Am hyn oH mwyduys beth a wnair, Prydyddiacth sy'n go! wedd tan ddyrnod trwm. Os eterwr annTawdus getwir y dyn, Ba waeth am hyn 03 ydyw'n brydydd !;waet, Pedwar mesnr ar hugain, os oes peth chwyn, Medr ell gwneuthl1r yn our 1Jwyllls a haet. Yr awdwt a wnaeth ryw noson ar frys, Pwy arall t'edi wneut))nr y fath beth) Os da) fn ymboem a'i gefn yn chwys, Mae'n haeddu adottbledd dittth. Bonglcrycld araH yn gwnend cnchian mawr, A dryUio'r gynghaneJd fat rhwygo sach; Z)ai-, f:trdd tyich.udd yn cnro traed yn Dawr, Cl)-wais wcit caniad gan Jawcf hen wrach. j Tynnn rynghanedd yn dipynat: man, I IS,-rifeniiii Hythyrau dwy golofn faith; E\vch rhagoch, drnain, gydà'r bryuferth gân, Bydd pavvbynhiraethu am eleii !oil Nvaith. Hai.r bonglcrwr, neidtu tt'os nFos y mõr, A galw'r sw a'tawdwl yn ei inw, Ac yno bared y cor, Ont bo'r dll,,icar yn. (-rviltl od<ti dr<tw. E. G. i

At Seren Goine),. 'Tn. Go'jEn. Yn y rhifyn 72 gwe!af loan yn ym- dli¡tr)ï1 Pedr, nc ynbeioMr. J. Jones, GL:nyKO)'x, urn iddynt, mcdd cf, ddiystyrn y Bibi yn fn !!yt!iy;'an at ]>. yr achos o hyn ydyw, an] fod loan yn ddyn r!)\ feddo! o b\vt yn ei \vybodacth, nc yn mcthn dea!! t;a chydt!:tbt)(! yn dug ansawdd a mynediad yMadroddion yrysgrifenyddionbynny: gwei pi-,vb addynfio ynpg- lur, nad oes nac anair na diystyrwch i'r Hyfr yn y !!yt)iyran; hawdd loan ùdywedyd y peth hyn a't- peth aiaU ar fhen lafcd, ond nid aU ddim pio6 iiynny yn 01 y geirian sydd ar !awr; ac os ydyw y gciriau yn ddivs- tyrwch i'r Uyfr, Fed) e! !u!H a'l dywcdodd yn !;y:.ti)f. Os dywedodd ?Jr. J. J. Glanygors fod manteit rhagf'iti! \vcdi myncd yn ))iy dyl!o.r Ii gnddio dichc!)icn yr oes y:n:), nid rhoddi diystyi-wch ar get:! y Bib! yw hynnv, ond m'\vy'Jdo yn nntawn yr hen ddiharcb, "RI\vyaf. t) wst U"stH gwtigion," a I'ynny y i'hai sy<)d yn pv.'nio, acii,-Aiiii g,iiiinairit ar gauad v JJib!, sydd yn fynych yn ddif!<tw o hono yn yrystyriaeUi oddi fev.'n. Y niae yn dehyg i mi mat cwyDys loan a Phcdr ydyw caei Seren Gc'meryn Uawn o ddu'-viotdeb a c!u'ef- vdd, a chi'oesaw iddynt, hlla¡n, o'm rhan i, ar i hynny fod. Y tnac Io«n ctto yn 'hoddt dioich i Pedr am et Wt'otdeb, ac yn gobsithio na v.anga!onir efyn ei achos; end y niae Mr. J. Jones G!anyg')s ac E. C. yn haeddn Mwy o barch a diotc!), am iddyut geisio atta! rhyfyg dirctdns Pedr, ac yr wyf nnnan yn goheithio na wan- gi,loiiir mo honynt i roddt scnn i Lcthan cywHyddos ao ii-Itvnititwvs a weHr ar cu tio yn Seten edUw t'r marw ct feiau yn ei } ¡wyd,W)f, Mr. Gomcr, eich ewyttysiwr da, I AuSTtN. I

At Ai-g,-aiff4idydLi Serm Gotitet-. j Yn Rhifyn 69, gwelass fed f\- -siilw byr ar Oft-redd! trwy'r ach!ysur o J-a S——ttc, gwedi mer\v:i)o clustiau rhyw J. H. o swydd Gaer- f'ynldín; i'rhynyrwyfyn ei chyfrif yn ddyiedusarnaf i attpb ga!)', os gwehveh yn dda i roddi Me iddo yn etch Sereu. Syr, dymnnat* arnoch ddarilen fy S)]!w hwn, yn fwy j snbi- a thduedd, ra'in pi-egetli o'r biaen (ic{y ga'wasucb) tnJ OHddwT!? yn cyfeirio'r ga4r, boedi bawbci ryddid !ne\vn sob?wydd," end at y behdd a'n mesnran end nt -\vue? pa ?n, ha?'dd yw tynnu gwaed o gracn." Fel pob spgur-ddytt a)aH mewn pregeth, chwi a adawsoch y g:ur ag yr oedd pwyt fy ntatter yn gorphwys arno, yn ,tldisulw, sef sobi-itydd. Rhyddid, yn wir, sydd fraint ammtmsadwy. Ond am eich gofymad, myn a'i hatebaf inewn gau'; (" ond pwy fu ofer yn en rhesymau ?") 1 'awb a nrferant eu rhyddid yn wàg 0 sobru'ydd. Dyma fGibion bunan fa'.vr, pn !c bynnag; gan ei defnyddio yn achtysur i'r cnawd, ac yn gysgod i'w batchder a'u mym- pwy, i ymgaledn tnewn gwsg ddychyMmygion, gan 4<dctHyddiO'rysg!-yt'turan yn durianani'wtwytt' Syr, fonwch am sobt-wiidd. Pa ham yr oeddych yn merwiHo di-os twc)t Ari!!saMorgan, mwy nn !!wc!i ei-eill a gry- 'bwrHais? Nt son'ais i air mown un modd am CH rhyddtd; f-ttht' en crybwyH fct y tystio}aethan mwyaf hynod y'n- hiith erfiH, He yr ymddangosodd gwag ddychymmyg.— i'a !e y buoch yn dysgn'r fath iait!i a hori, ewinedd ei .gYllddcirio¡';l'wydd?" A ddisgynodd ysbryd Ha!aam tte. iyd arnoch? Pa tbdd bymtag, nid wyf am ostwng ty "d'en, o hr\Vydd rtafo'r sawt a grybwyUais ymhUth dycl1ynunygwY1" dl'ygiQm. Ond aid yvr Seren Gomer yn He t -l\dadh.'w,tr,e-.n adios o'r futh ymac digon cisoes I t'w ctel pe eu hystyriech inewn sf)brwyld. (Dhd am etch cyffes, etch bod ruor tan a neb yn y Dywysogaeth, oddiwt'th 11 greeiti pob credoau dyno! ——" yn wir mae j yma ryw swn tcby!{ t'r hunan fiiw: mewn perthytias Fch—" hyn yw g€ne(Hgaeth-fiamt pob dyn, hael?onus rodd ein hanwyl a'u car<'dig Dad m o! Nid wyf yn dewis agor ymysgarocdd yv ymadrodd hwn, o b:uch i Sercn Gomer, ac o ganad atfy n2;w!ad a'm cenedl: end <M ydych yn ct'cdu'r ysgrythtnau, cymmerwch hyn— Synied y cna\vd sydd e!ynineth yn erbyn Duw," Paul. N eu cuiau't' Ba)dd, os nad ydych: I fol-iii'd ttiem frep, and free they must remain, Ti!l they enthral themsdves." Ililton. Osdi'vydd i ryw ysfa ddyibd arnoch etto, gobetthiaf y cewch ry\? fOlleyr i ymrwhio yn nes attoch mi; nid\vyfyncaruyniy:a6thmwy; yr ocddwn yn ho!Ioi ddifwriiid. TALMUtAK. I

—————— I At A..gNrtfif1dygeren. Gomer. S"'tt,Caniattewcll i fiii arnetch eich !rohebwr Mr. E. C. trwy gyfryngdod eich godidawg Seren. I ANNERCH I MR. E. C. Mt:. E. C,Er i W: Egwsn eich ceryddu -.in, p!ch cwyiiys d-A yn hysbysu hanes ynaw duwies i feh'dd a cherddorion cich gw!ad bid hysbys i chwi fed rhai yn ddiotchgar i chwi, gan ystyricd yr hanes yn dra bndd- toi tuag at ddeaH meddyUau bcirdd Groeg a Rhuiain yn eu cyfimsoddiadan. Gan eich bod, Mr. E. C., mor wybodns yn nhrefn barddoniaeth baganatdd bchdd tramot', ac yn ystyncd yn ddyicuswydd arnocheu hvsbysnini, gobeithwyf, <-yr., Mch bod yn Uawer gwybodusach yn !'}!ec.}an bardd. oniaethgristianogotachetddoriaeth ehh gwlad cued.! igo!, a than fwy o rwynian i'w hysbysu i'ch eydgened). 41 Ac yr "'Sf, er mwyn y bch'dd, yn deisyf arnoch roddi cngrnfrauo'r naw Gorchan ynSeren Gomcr, neu hys- .,vst-wy(4,(i o't,, riieolai7 arbagyhydcddlon y cenh'pob nn o lionynt, a phob rhan o honynt? oes Toddeidtan a Ghyrcheiriau, a pha niter, ymhob Gorchan, neu noes yn that o honynt amiach Cyrcheirian net! Doddcidian nag yn y that A fcdrwch chwi, syr, ddywcdyd pa tudd i iai'dd CHnm Cadair wrth reuiau ucu statud Tyuysogion Cymru? Ermwyn ycerddo:!onhysbyswcu,ra beth yw Cw- !w!H, a Choiof'r), a Cii,,i,lNvi)icydgei-dd, a Difre, *a. Chad- air, a Gosteg mcwn cerddotiaeth!' Ac, er muyn y teiynonon, dyvvpdwch, Pa bclh yw y tair M.wchwl godidog sydd gegyi'Hwch radd a r pcdair Co!ofn, a phob Cc!ofn yn ddeg cwhvm!' A pha beth yw y tair Mv.'chwl ncwydd, sydd yn gyd- radd a'r pedair cadair, y rha: sydd burncwiwrnbob un Ain y ddadi rhyngoch chwi,MI'. E. C., a Phcdr ac loan, ynghyicu gwaith y Be:! dd yn canu cofTadw! iaeth T. E. o'r Nant, md v.'yf yn dcwis bod yn fannn' ar y nai!! blaid na'r !!aU ar yr af-fics, na t-hoddi achiysm-1 es- tyn yr ymdaer. Ond hyn syd<) t\v ystyned, set' nad oes rhyddid i neb gadarnhau peth ansicr. Mac yn ddHysfodrhyddid mawriFardd wrth ys- gnfennn barddoniaeth, yn rhagornag wrth yssntennn rhyddiaith; ond fc'ddyiai wybod ymha bethau, ac i ba t-addau y byJdo ei ryddid, cyn ygcilir Bardd u hono. Dy!ai Hardd, )cyn y gaiio gauu yn destungar a gwa- rantedig, allu adnabod ei t-yddid wrth aHsawdd ac am- gyictnadan ei destun. Y mae tcstnn difiifoi a dwys nad eiHr dyfnh' na dychynunygu end yn bi'in wrt)! ganu arno. Y niae testnn araH yn caniattau i Fatdd ei ryddtd i.ddyfa:)! a dychytntnygn i orv.'hcb yn ei L:Hn- rywiot gangheuau, ac yn y cyfryw bethaH a hyn y mac y rhyddid a bnodchr i Fardd yu gynnu-ysedig gan mt'-yaf. Go(t!dawgr\vydd mewn I;a)-dd yw, ei aUooedd i ddy- t'.ihi a dyciiymmygu ar dostm) y byddo hynny'n m -odo! iddo: c::d at-boh achos pwysig, prif dtiyiedswyftd a honcddtgciddtwydd Hardd ywse(v)!at v:rwi)- heb <.yra tied y bkwyn pp amen, pa todd y gcHir rhoddi crn!nahyderar(!dywcdtadanyHei)ddooestocs, tcnt<le!Iirb:n))enbt)dyt!{a\vnsci\Hatv'wir<onedd? j Gadawafijvt) Ktystyriaethan y Beirdd ien<un"c. Cyn rhoddt fy ys?) tfel! o'm !!aw, gofynaf i Jhwi, -Ifr. Co:!)er,a g:tT):attewch i d¡lcrb:"l1yd¡l diyi!gog ('¡ch Se)t;n arddert-)t0j? ymofyn, d)wy ei chyfryngdod, am y rhunan oiaf c't- Hyfr thnyot-ot hwnnw, lItlllfw Crfjirld ytlg a ph:t bcth sydd yn Huddiasyt- awdwr i'w roddi aiian? a byddai hoff-an lIgeinian yn Arfon gael, irwybod o Fer— t!iy)-Tydfi), a oes gohaith caet :t!!an yr ll!ä/imlri>fJ/, Jff- dd!fgol, yr tiysbyawyd ain dano yn y 34aiu itiityn o'ch Scro). Ydwyf, syt-, (tdcrbynydd etch Seren o'l dcchrenad, a charwr eich a'ch hhoes t-hwi a hithan, (10GUI>DI:AR UJ). 0. S. Maddonwr-it i mi fy ncaiwfyhun yn Fardd, 03 r::d c!tir H:!rddohouof. Ni y eviri-c(liii I*o(i Bai-dd a Phryrlydd ino- waIJanol ng y maent: tybia Ha- ner nn<j ydynt ood yr !m peth, lie y niacnt, mcwn gwirionedd, mot- \vahiU)o! ag aur ac at iat), poryt! a wehilion; 'ie, :iwfr hallt a ehroyw. Gan hvtinv, b\- ddai dm buddiot t ryw \Vr o ddeait a dysg hysby&n i'l" w!ad yr anu'y\vio! bt'th:ut sydd yn ofyuol mewn Pry. dydd eyi] y geHir Bardd o ItOBo.

At Argrf'Jjhldydd Se¡en GoMcT. I CYNGOR A CHERYPD I PLDP, I GWEL RHtFYX 67. I Mn. PEHtt,Cwe!ais dy enw, both bynnag unwaith j yn wyneb y Sercn. ac ymddengys i ti !efaru yn go arw ac att'eryd iaith go anghanadns; a thebygo! i ti we!ed l dy fai, canys nid ymddangosaist mwy.* Beth a'th gyn- ttyribdd i ddywedyd din! am Dwm, driiaii ? Pa !):un na b':asit mot- hetaethdy farn amdano a'r beirdd ? Pa ha:u nad ystyiasit y mcdda: ddoniauheiacth? Rhyfedd gwaH fn arnat ddywedyd dun am un ag oedd mot- hoif gan tawer o'i gydwtadwyr' A ivela-Ist ddim o'i hfrau ? A ddar)!c"aist A wc!alstddim o yMnnaM'r bydl A gyfal'fYdda¡t ddim elioed a .SAt')/K bencittriban, ac n:n''yw o bf'an dignfereiH? Deinyddiot d' os ben ydynt. Rhoddnt.lil"'cr 0 hyfrydwch i'w gyf- eiltion. Bu Hitwer o gyfarfudydd tUngog yn y Gogledd (ac a'r a wn i, y mac rhai etto o honynt, om! fe at)ai en bod yn awr wedt myned allan o arferiad) ya ymgasgtu i gtywed gwaith Twm, a oawr oedd y Hawenydd, a rhyfedd oedd y digritwch. Ond os wyt ti, Pedr, mor fanot a gofyn o banatnr oedd y Hawenydd a'r digtifwch hwn, cyteiriaf di i ymho!i a J. J. G!——s, ac fe allai y cei atteb ganddo, os nad yw wedi digio gormod wrthyt. Y mae iiawer wedi ffi-oint wrthyt am dy ymddygiad anweddus ac an:'hariadus. Ond eefaist gcrnod haedd- iannol gan y gwr ttynaws, call, a gian ei dafbd, E. C. yn!hlfyn68. 0 mor hardd atheg eiresymau! Un rheswm yw, Diau <od dy ymeuydd wedi ei gorddi \n lasddwfr." Rheswm arat! yw, fod Twm yH y net ar a wyddost ti." Ac nn arat! yw, pa haw! sydd gennyt ofyn, a ddefnyddiodd Twm ei datcntp" Dyma i ti res- Yi-owau. PwyaaHeuhatteb? Nidoesdimri)ytcddi ti fcthu dangos dy wyneb mwy. Cynghot wn t ti och- elyd y gwr synttwyroi hwn, rhag, os bydd iddo dy wrthwynebn, iddo dy gywityddio gymma:nt trwy ei resymau tinwithu7ynebol, ag y byddo gwartii i ti ymddan. gos i ddynion. I T. ss;r)fenwyd y Uythyr hwn cyn yrnddacgosiad eiddo Pedt yn cm Khifyu dhycdd&i. i Hynod mor annoeth a d!scrc!i PI' rLai Ja yr ymdJyg- aist 0 un peni'riia!! o'tii Y-,grifeii. Nitt digon ge!inyt roddi dy tarn gyfyng am ymarw, end yr oedd yn than! i ti litt.N-d feio'r bvw am en cariad a'n hynawsedd tn ag atto. Y mac hyd y nod y gwr hynod ljwnnkv, o ran ei ofal i beidio niweidio Hcb trwy sauiadan dig! if :t')' cyf- ryw, sefj. J. o (ytanygors, wcdi bod yn wrthddrych dy gerydd end gwr yw hwn ag sydd yn addas i RmddifFyn einnn; ahyfrydoedd etweied yn rhifyn 68 yn ym- ddáiJ¡"OS drosto ei hun, ac, yn heiaethder et gariad, drcs ei gyfa: .1 fi'awd heiyd ac :iis gaUaf !ai, er dy llhyl' 1 argyitoeddiad, na dwyn i'th gof rcsv/m cadarn y gwr ¡yn'lWS bwn. Dyw'ed, a hyhny yn ltytiocigy)nt)ti,ys) nad oc" neb yn gof,-n i ti am fuchedd y bat'dd." A phafbdd y beiddiaist ddywedyd diT! am danof Pa ddrwg t ba\vb fcddwl yn dda am dano? Onid !!awen- ydd mawI' gan y ei fed we<)i myned i'r net? Oiud hyfryd gan ddatgan- wyT ci ddjgritganialall, a holl fcibion y faswedd, fed cu hanwy! fardd wcdi myned i dded\vyddwch ? '0 mor greuton wyt ti, Pedr, I Mlonyddn dim m feddylian iettengctyd yr oes. Chweunych Glunygors ddywpdyf! yn dda am dano. Y niae ei gariad cfmor t'awr, t'c) nad yw yn dymuno rhoddi blinder na gond i neb, beth byu- nagtyddoeubnchedd. O! Pedr, gocbel, cymmer ofal bnth a ddywedct. Y mae y 1'hai sydd yn caru yr un ft)'rdd-)'¡; ymb!eseru y:t yr un pethan, yn dwyn pcrthynas i'w gifydd ac os dywedi air am ua, fe giwyfa'r HaH. Y :nae pob dyn yn addaw yn dda id<<o C! huh, ac fei y mae yn addaw'n dda iddo ei hun, y mae yn addaw feiiy i bawb o'i s!yb; ac fe allai na tbddioni G!——s os dYv.edI nad à MMMK'ccM't'yr ddhn i'r nefbedd. Fet un yn ewyUysio daioni i ti, ac ddangos i ti ryw faint o gartad heta6t!t Gianygors, cyhghoraf di i fbd yn fwy doeth a goche!gar pan yr ysgritennot ncsaf. CuHa bcid:o myaed yh agos at gyHtaiau'r gors, ac na ddy\Vcd .tdim am y Mant, canys y mac pcrthynas agos l'hyng- ddynt. Ar dy berygt, gocttei y gors, y mae hon braidd yn fwj' i'w hofni na'r nant. Gwr cadaru a nerthot sy'n byw ar ci glan; y mae yn trigo yho cr ys hir f]3,nyd(i!ttt bcHach,acefbynhyn ymacwedi anad!u l!a\vet- yn ei hawyr. Cofia hefyel fbd Haid yn y gors, ac fe a)ta: na p!u isia y gwr tawer tenwi ei ddyrnau o hone, a'i datin i'th wyocb, fe! y daUo dy iygaid, fei na welot byth nnvy on aHendtd nac anharddwcb mewn neb o nant nn c!wrs; nen os deut yn agos atto fel y can'6 atae! yn dy goryn, pwy a wyr both a ddaw o !tonot:' te 'ifi di, fe a!!a!, i geu- dawd y gors, a dat di yno wedi dy suddo hyd yr en me- gis uno wallgof-gleifion Doctor y Bendro, ncs ytynero dy gariad at uant a chon;, ac yr iacheit di o benboethder dy bftT. ffyn o gyngor byr a cherydd cymmer yn garedig Oddhvttit dy hen ffawd, ijtoeg: .1 PAtJLUS.

At Aig;-uphiady(ld .Scr<;K Go1\tcr. MR. GOMER,-Nid oes un gangen o ddvs?e!diaeth p, yr ymtirostta'r Cynu-y ynddty't f'wy na barddcn:aeth, ac, oscredir rhat awdw)'r, nid ocsnn iaith \'ny byd udnabyddus yn rhngo! i m' y Gynn-acs: o ran cywrcindeb a me!t:s(!ct- et phrydyddiacti). Y mac tybian ac hucr- tadauo'rnattur uchodyn dungos, yn ot fy mani i. r" y o garfad at y wiad nag at y gwinoncdd, a dyfid ctnviHo yn i'anwt i'w cywh-deb cyn y gp!:ir rhoddt coct iddynt. Os, with y farddoniaeth 6ymrcig- y deaHiryg4a!nmesm'Cst'dd Dafod, rliqil t Mti addcf (crtttorboenus yw'rgorchwytolefam t:n pfha y)n- ddangoso ff! ergyd arogoniant fy tilireiie,li fy hun) fed ch) Jtymtfrost yn gwb! ofcr. Er yr ysty)-ir y fyi'add- cHnd ucttod gan y rhan f\vyaf. ys:;atiydd, o'c!) dariic!)- yddiojtfet bradwriaet)), ctto gwcU gcnnyf llrlywedyd fy !neddwt mown modd atniwg: ac oncst na suofy ngtiyd- \v!adwy)', trwy chiiu) gwenk'Itho!, i heppian ar ariicd diofulweli ac anwybodaeth. Nid wyf yn ammen n.td OEs gctM!\m fesm-au arddcrchog yn ein iait!). a phc buasat ein pt'ydyddion yn et harfcryd, ni fxasat Hn } a<'hos gan y Cymry i gwyno ob!eg!d mat Groegiad oedd Homer a Sais oedd MHton nnd yn!!e gwncuthnr y dcfnydd priodot or mesllran hyn, y maent wedi Mf/yHO yr au enydd (os go<!defwch chwi y fath -ytna({. ) odd) a'r 2Jain mesnr. Addetuf fod Cerdd Dafbd yn dangos grad<! hynod o gywreindeb a cheifyddgarwch, gonnodedd c !)yn yw un o rhesymau ag sydd geiiiinf yn elherbyn. Gwell gennyf fi bob amse:' syn:! ar cl ilaw Anian nag aro!nwCe!Fyddyd; ond pnncd)yt'))wyt' n!' fesnran Ccrdd Dafod, n!d wyi' yn ga!!n g\vcted y natnrioldcb 'a')' r'iwydd-deb i.ynny yu ei brcichian ag sydd mur :)ngc:!)heidio! i fa!'ddo''i.teth, ottd cadv.'y:]i trvmion i !ysu ehcdiadnn yf enaid. re bnasni Homer wedi cann <u fesman mor gnetinon buasai't' byd wed< c-iel ei 'i 1 3 ti i ymddtfitdn o fe!ttet)iad:ut disghur yr Hiad. P.u] byddo'r meddwl wed! cact ei gyfl'roÎ gan ry.w wrth- ddryc): dychryMHyd npu ddymuno), yn yumodi ochiaw i-awg a titaith y byd hwn, a phan y byddo'r sereh!a<)a:! \vedi cue! e:) hfnnyn, nid oes nn petit yn t'wy pocmts ac at' yr un ptyd )'11 fwy niweidiol t brydydtt na had dan yr uugcnrheidrwydd o ddifTodd y tan awenyddot, trwy gyfyngau ei hou i fesorau caethion, yn y r!,ai rhaid bod pob gait' a ehydsain yn cynghaucddw a'u giiydd. Y mne hyn yn ddigon, dcbygwn, i ddans;os nad yw gogoniant cefdd dafod gyiiiiiiaiiit ag a dyb!r yn gyfire- din; am hyHny, os thatd Ct chadw t fynn er mwyn jhwd li,ynaf,actli, y Hordd oreu, yn (y nhyb i, wrth ei chyi'an- soddi, yw dynwared y Cawr Gwan, neu yr m for sydd mcwn )!)at ysgotion o ysgrifennu cerddi disynwyr. Kid oes uu o'ch coliebwvr yn ymddwyn at ei darHen. yddion gyda mwy o gysondpb Ma'r C. Gwan. Y tnac'n crcdu, ysgatfytid, ful fyhun, ei bod yn nmhosibi cndw'l" mesnrattanw'rgcrdda synwyr, ac ohcrwyddhynny, i'rdibeno fud yn Jii,-(I(I, y niae wedt ho!io! ynuoddi t gadw'r meso! yn unig. Kid wy'n ei fcio cfmewn un modd am ei ymddygiad nid yw ond dynwared erei!). Gob- ei.hiaf y madden fy hyfder yn dcfnyddto ei enw i broti yr hyn ag y mae ef hwyrach yn ci watin, sef fod synwyr yn anpbyson a'r 24 mesnr co dd dafbd. Cymmo'ais, Mr. Gomer, fv ngiiennad I'ch annerch a'r sytwadau uchod, yn unig o dostHri at eich darttenydd- ion. Y mae eich Seren yn cafl ei hadditi-no a Chyw- yddan, Eng)ynion, nc Awd}au, end yr wyf yn utedd\< t nad oes nema\Yr yn eu darlicn, a Hai yn en deall: gwell gan y cyifredin gerddi rhwydd a Uithrig; ac os yw ein beirdd am ein boddio, rhatd iddynt fod mor ostyngedig ag ymdrechn dynwared bugeil-gcrdd: Edw. Richards o Ystradmeirig yn hytrach nn gwaith gorchestol Dafydd apGwi!ymacIo!oGoch. AVyf, syr, eich ewyHysiwr da, IWAN.

GOLYGAWD BYR 0 GYMDEITIIAS GENHADOL Y BEDYDDWYR. ( J> al'had o'n R 11 ijyn d ill'cddaf). S.ntKOOSTHAXEE. Trwy ddeisyfiad eisteddfod cohebol y Bib! Gym- deithas Frytanaidd a Thramor, y <nae cytiei!)uad y diweddar Barch. H. Milrtyn mewn llythyrcnan Per- sineg, wedt cad ei ddcchrcu, a'r pe(lail. et'eHgy! agos a chafi ell burgraS'u. J Dengys nchet brtsoedd yr ysgrythuran yn y pnm iaith ohfhyn, a yr amser yn yr h\\n y d:n'fu yt' 1 argran'iadan o'r cytieithtadan yn yr iei-,Iioe(il hyn, y gv.'na dynion ddmiien yr ysgrythurau os gaUant en cae), ac mai tra dynulnot yw ileihau maibtio!i a phris y Etbian, tnegis yr argi'cfHt hwy yn awr yn y) ieithoedd dwyreinio!. V !nae liyn i g'\n raddau \\edt caet ei wneuthur, trwy Icihau maintio¡i'r Uythyrenan (y tha! a fwriedh' en defnyddio yn hoH argraSadau thagUaw yr ysgt'ythnran) gymmaint a Hcihau'r pris n)e\vn pnpur a HythyrenaH agos i (;Ol. mewn 100<, tr'.vy yr hyn y gcnir argraff"o 10,000 am yr hyn a gos-Ci-.i 4000 'yn awr, :.) chynnwys mcwn un Hyf:' yr hy') ag ocdd gynt yn lIe¡¡"I..i pump. Yn y rnodd !!yn geHir gwerthu y Testament Newydd yn y Bcngalaeg, yr Hindacg, y Mahrattueg, ac ieithoedd erei)! yn y dwyraiH, am ychydjg yn fwy na banner prLs Tfstatnent Ncv-ydd o Lo<,gr o'r argran- iad )'slI'Jdei.> (slerfoty;¡C). IVfewll y('hwaneg-iad ')t y gweHiant mawr hwn, y !naFht v.e! gwelia'r pupur yn India cyn beHed nt!)oddiiddo radd o barhausrwydd aj: nad ocdd yn feddn yn hyn; canys tf'a yr oedd y papur awnaed yn y ffotdd arferol yn Ky:-t!no yn )'3gJyf- aeth i bryfed mewn punq) net! cinvcch n'y)!edd, y tnae'r papur a wncir gan y Cennulon yn arcs bsb ei gylfwrdd gan bryfed, pan fyddo y'! eaet ei osod dros gryn arnser ym mysg papnl'au a fyddont wedi cac'i hanncr en diia ganddynt. Yr ocdd y Cennadon iipfyd yn gobeii.hio y gaticnt we!!a ei a)isa'n'dd a'i Jhv, a i!eHian pris y papur, er y dichon y brodorion ei wertim yn awr am drydcdd ran pris papur Hoegr. 6.Ht?fME. Y maa cy'hetttnad Mr. Alartyn t'i- Hindee o't- Arnb-! ae?, wetU ei addasu at y pubhad Muhotuftamadd, ynghylchcaetei.<ngia?'u. T'tPERSIAEG. Y peda:r cfengyt wedi eu cyhoeddl. (Y mac yr efengy!au, a li-, ti o bigton y.gry 'hurot wc.U bod mcwn Pig!on o lythyr oddi wrt!) y Di. Carey, a amsenvyd CKicntta, Ritag-. 10, 181S. Y mae'rgotyn cynnyddot a thaer a;n yr ysgrytiiuran gymm.tint, er fod ddeg .u-graft-wnsg ar waith yn ddibaid,; nb gcUh-dtw. aHttyf HngheuioH. Y n'ae'rj]yt:'dtweddafo'r Testa- ment Newydd yn yr ieithoedd ÙengaJacg ncn H:ndaeg wcdi myned oddl Wi'thym cr ys agos i chwech mis- ctto :uo!' dacr a mynychol yw'r cais o bob parth 1'! w!ad, fe! yr ydym yn gort'od rhoddt Ei'cngyb)) yf argtafRad newydd ymtuth, cynygeiU) arj.)a8)i't )'hanan erei!). Heb)aw'r cyficithiadau t:g ydynt yn caei en dwyn ymIacH o dan cm aroiygiacth ein hunsin, y rhat ydynt yn awr, yn 25aiii o ritcdi, ac o'r saw! y mae un m- bymthcg yn y wasg, yr ydym yn argiaan argi-afflad 'iciaeth o'r Testament Newydd yn y C/HM!?g- a'r Jlill- dostanhaeg, a llyihlf/'enllu'r 0 gy6eit!nad y ¿j i w. cddar Mr. Martyn; ac ynghyfch dcchreu dauargrafHad o F¿bl JIaby,y mÙll ,á Hythyrenan Rhttfcluig i Am- t)oyna, a't'thdiaHytiiyrcnan Arubaegi JaY.i. Ymac Uytiiyrpnan yn cad en bwrw hcfyd it argrait'u vr ho!' dbt yn iaith Annciiia. ArgrcHir tracttiiadan crefyddot, wed! eu casgtn ganmwy:)f y riiat ydynt mewn cy!chred:ad er ys amryw Hynydd- iOeddyno! Pan ddwya fyfyriom Cmedd y Cennadon, ar ddiw. odd Ctt pununed dal'gofiad) y ragoiygt'a a ddaw i'n gwy(td trwy orpheniad cvf',eit)iialati I- y r)iai ydynt yn awr yn cad cu cyfieithn (yr hyn a ob- cithnvn, achymmeryd ycwbtynghyd, sydd vnawr .1 f\y na h1't!luel' ei ol'phen) achyssyiitn a'rrha: hvn y cytieitljia(?L-z,,i a wnawd cjsioes yu tcithocdd y Matav, y Tamn), y Cinga!csc-, y I)ei-si,-ieg, I'l- ynghyd a'r cyiieithtadaa ag ydynt ysga¡fydl wedi en gorp)ten yn Tattary, yr ydym yn cantbd ? ?t?t/r/j??: ?<t??'0'<-1?'? ??CMf!?? ?. ?j,? y? ?,t ???? ? /tNH??? y? ? AM ?/ g-<«;<t-? /t!??'. Canys er y bvdd amryw ieithoedd, er hynny, hcbddo, y mae rtu?dt'r tri'?oiion I ag sydd yn en Uefaru mo!- i!cicd, t'c! mat pnn y m:)cnt gynnifei- a'r ICfcd ran o bobliad tebyg;o! y ddac:.r. Mor gyssurus yw mcdd'Ai y dichon tUlW p 606 c'("r o ddynoiryw, mcwn ychydig í1ynyddau giywed gair l Dn'.T, yr hwn a ddichoa en gvyncuthur Yn ddocth I icchydwriacth,yn enhiaithcuhuna: Acyrydym i ryw raddan we<Ji gwcted yr ityn a ddtchon EFE wneuthnr ti,if.j ei (! YN UKi(?. I ran o'r gan- cynnwy- edig nt'ewn traetuawd yr ydyn\ ddyipdusam ein brawd i diwfddarPpttunbcr;iata!),amcinb)!UvdFutika, marwoiaethau gogoned<!us y r!)ai ydynt dra hysbys;— :u)j ein brawd Deep Ch:!i)d, yr hwn sydd yn pregcthu yr eFengyI er ys amscr ntaith; a'n a Knnta; tnd oeddym "cdi gweJed yr no 0 honynt l1t:s ¡ ocdd mynych ddnr)iemad <' dracthawd bychun !f ysgrifL'nwydgan c:n hanwyiyd Pctumber, \yedi tt-ot €Hcait'H<u:ntyref('ngyI. IDestxinentNewydda adawyd mewn masnat)¡-d y mcwIi pcntref, yf ydym ddyledns am cin brodyr .Scbukt'ntna a Ki,isitiizi-(IztPI, d:ut o'f brodotot mwyaf dci'bvniot a det'- !nyddiul :!g sydJ genn)'m; yn gystal ag al)Jl'Yw fl'odyl' crcii! o't- un pe'itt'e{'; ac i Destatnent Newydd Saesueg yr ydym yn ddyiedos am Tara-ehnnd a Mnt-iioora, d:m frodyr a roddodd yr Arg!wydd i nt y ihvyddvn hon, y rhai, an):yw ?ynyddim yn o!, trwy ddariien Testament Saesni?, a ?ynhyrfwyft i ynihoH ynghylch dn Hmg!wydd le.su Gnsf, ac wedi cwrdd ag un (Testament) yn y Bengalapg, at ddechreu'r tiwyddyn hnn, cawsant y ncrdd attorn ni, a bedydd\vyd hwy wcdi hynny. Pcny, yr hyn a ddichon,a'r hyn a wna yr Argtwyddyn!mysgcen!)edtoeddyddaear, t;wy i!i MM- \N L'MG, hyd yn oed mewn Hecedd ag na ddtchon ei bob! gae! dyfodfitiddynt yn bersono), sydd hysbys i'w ddoctbineb anfeidrot efyn nnig." Oddiaramseriad yHythyrnchod, derbynwyd hys- by.staeth oddiwrth y D)-. Carey, fod efengyt Mathew wcdt caet ei hargran'n yn y KAssAi a'r Sfxun; ac hcfyd mcwn chwech e) eiU, set, y NAPALA, HiKHAKEEHA, OonAYPOORA, MARWA, JYPOORA, a KUNKUNA. Y mae'f Ceitnadon yn awf ar waith yn cyneithn yr ysgrythtuau i saith a/ hitg,,iin o ieitizoedd, ac i'w cyn-. northwyo yn y gwaith ardderchog hwn, y mae "an- ddynt ddynion o'r hoH bobioedd, Hwytiian, ac icith- oedd hyu, yn Serampore nen yn Catcntta. Y drat)! Synyddot (medd y Cennadon) am ddeunaw c'r ieith- oedd, sydd agos gynunaint y" awr a thair mil Q humlau oarian Prydain; c'rhyn y mae rhyw ychydig yn Hai na mil yn atteb traut brodorion dysgedig ag ydynt yn cynnorthwyo yn yr amryw gyficIUlladau. Gwedi myned o honynt cyn beHed a hyn, achaet en calonogi gan eh mawr twyddiant, y maent yn cynnat y gobaith bywhaol o hclaethu cyne:t!iiad yr ysgrythurau i hoU ieMhoeddyDwyrain: I gyhocddL yr ysgrythnran y mae lin ar hngain o sefyHtaoedd wedi cae! en gosod t fynu, ae ysgotion wectid sefydln; ae yrydys yn bvvria(Iii ff"]I-fio ltawei- erfUl o'r ddau fatb, a gwnenthnr cyneithiadnu crein o'r ysgrytht'rau, os ge!hr cact dynion addas i'r gwaith a thrysor digonol i'w eynna!. I gyrhaedd y gwrth- ddrych cristianogol godtdog hwn, trysorfeydd Macth a cbynnyddol sydd angenrheidtol, cithr pwy ddichon ammen haelioni pobt Prydain, pan hysbysir iddynt yr !tyn a wnawd, a'r hyn a cUh-, trwy eu cynnorthwy Iiwy, ei gyHawni, trwy ddosbarthn ym mysg pobHad (lirfi-vi-r y Uwyr:<in, yn eu hieithoedd genedigo! en hnnain, .efengyl y tangnefedd ac lechydwriaeth; trwy yr hyn y gaUnogif pob dyn i ddarHen yn ei bnodmita ei -buii, fawrion wcitiu'edoedd Dnw.

) ABERTAWE,-D!¡}diflifi,G\)Od I-lopxl, (-alul 13 iistaple; Phmnix, Lodge, o Brysto; a '(!' Assiduous, Jenkins, 0 Penzanöe,amrywiaetha Provtdent-e Packet, Long; a Ijtetsey, Mugfor<t, o Glel- !oyw,co<*d a pridd-t'eini; Zephyr, Davies. o Pool, cerrig rlijut; Good IntctUt Lmicey, o Barnstapie, pciHiaid; Unity, Htdet'ord, hmdd; illtry, Pitri-y, o (.Iiestet-, Amity, Crokcr, o St. Ives, c!ai, Cci-es, Rns3'y o comb, cider; Hat-ford, Waters; a Phiitppa. ? Tt'uro; H.tppy Retu)')!, Gi-iffitlis, Btotb(;rs, Evans. Conway; j\hui)Mr, B<u)ks;n Wi!!iam aud SaUy, Lewis; Providence, 1') icn ? Hartett; Stroud, WUkms; Fortitbdcj f:inpl: Fneushtp, Day; Pcnt'osC), Hcm'd Amity, J: tegrity.Rohsei-; Lovely Emily, Syddal ¡ AliIJ, nr);¡.J}! J'ioity.Unioii; Jane und Mat'y', Re'yitcid Lydi:1, Fiicnds, Dysart.; Joh'i and'Mat-y.Han-ies; M.u'y, Rccs; n Fri(;wb, o St. IVs copp: Berwick Packet, Hoydé; a CololH Sinith,Jùi1es¡ oBiysto: Caro!ine, mpad a Patience, Hest.oLooe; Rcdrnth, Row; a Ka"' .ger, Owen, o St. Ivcs; Sisters, Evaus, o Fowev; Doyel Co!Hns,)Dart)no!ith; Watennouth, CutcJitre, o Ht' comb; Severn, Cridtand; Farmers' Adventure, Wa'c! T\1..ry, Lush; aFame,Evans, Heniy, W¡¡¡¡ams,o Bidetol'd; Friends, KeM; a }jar- mony, Westiake, o Miuchead, 0!) a. baia.sarn. Jly,te(li,,tid, Expe(lition, Hawkins, t iaethau; Ðlcssing, Evans, iOxwich, Cardie, ])avl?,1 Caerdydd; Ceres, Rn.ssd,: Dartmouth;.CotoneiSa'it"' Jones, i Carnarvon CaroiiH", Cock, i Padstow San'P' son, Morgan; a .Sa!!y, Hari-is, i Aberte!6; illilliaro Henry, W i\liams ;a lhiity, Bridgeman, i Dtdcford; GclJ Ihtcnt, Lancey a Friends, Tucker, i E;¡rmtapJc; Wa' termouth, Cnt(!iffe a Maria, 1: win, i Hfraconib; Dore,. .Coiiins, i Falmouth; Aiexauder, Lounmcad. i Looe; Pheasant, Banhs a Siste¡'s, Evans, t Fowey AnJl; Hawks Marnicny, Westfake a Friends, Reed, i MUle" head Farmers' A¡hcntl1rc,V a! Fame, Evans; Se'JcJ'Jlj Crid!ai!d; n Mary, Lush, Hridnewatcr; Bc:.dllnilg, Rva)' a Feiicitv, Stcn:'r:sj i Abcrthaw; HaJ'1'I0 H"ghcs Juno.WiHiams r)iaua,j{-nps a Elizabethan. June, \V¡IiiaDS, i Andwc)); Gipsv Nelso.], i Whitehaven, Tayior Bedford, khols; Princess of Nornian; Cais:oc!<,Movsc; Holtot!, Sanders; a tfde, Taytor, I Biy:noudt; Sophia, MeUtuish; Ili-ovj, d<.ncc, Lewis ;Free..<a'Stcvcns; Ja-e, Brahyn; lIar mony, Trick; Jam-s, Hryant; Amity, Crokcr; ¡\JI!1j Hryant; a Britannia, Nichoius, t St. I\"s; Nei 1 Kadlohu.i Barcc!o):a; Jane, I-lir-jee I i BJes¡.;illg, Croker Dot-chcstcr, Hodge DaddoH, Bee' ,t I)avivq, i t(, I. to I,(,, Ceres, Waters ¡ a Marv, Pany, i Dubiiu, oi! a glo.

r GORUCIIWYL'\VYR.. Caste!! Nedd David Thomas, Siopwr (?erphiUy parch. J. Edmunds ? PenynontarO?wr D.H.Jones !?A)-ttrissent Davi.tJenkins Poi!tf.t<-n Thos. LIf-wciyn, Postmastct Caerdydd .-— Mcrthyr-Tydn! W. M. Dvis, Postmaster Ab.'t-dare J<)hn.By[)()n, Postmaster Cap) fyrddin J. E\'ans, S;c. Haneity Jo'mR<)h('ts,StO!)wr C:istc!]jiewyddynEm]yn Timothy Thomas J.hmdilo T FrcdptickEvans L!:myn)ddyfri -D.R.Rcr.s,Sioplssa Llang-adoc Thomas Thomas A herhondrlu, G. N f):-t!t Cryghywel Joi,n Price, Postmastef Hwiitoidd James Thomas Trefdraeth David Thorns A I)ergsN,at, Henry Hvans Arbcrt') Parch.WiHiamThomaS -Aberystwith- Parch.JohnJames Aberteifi Caleb Lewis I.tanbedrpont Stephen Ilikgli Jenes, Pait-masict Ghtnywern-Ystrad David Richards 'r Rtiaiadr EdwardJ(Mtc<Postmsst<j Amiwch Parch. J ohn Evans t' Bodedern Owen \ViIIiams, Postmétstt 1' -Catr<ryh, BeajaminJoncs Hanerchymedd Thomas, Postmaster lirynsicii,eyii \V.Roberts Uangctui- RichardJonc's et Bangor —- David Robet-ts,BocM"<. PwHt)f)y Parch. Bcnjanuu Jones Cacrnart'on Rice Jones Tremadoc- -— W illi..tm \Villiams t Dimbydt Tti(j- Gee, A- Wrcxham J. Painter, Llyfrwertlnft I.,Ianrwst WiHiamDavies Ruthin John Phitiips, Llyfkwcrowi UaugoUen -JohnEdwards Bala R. Sanderson, D(t!geHau- Richard J one"1 A rgrall)' Newtown Parch. JohH Jones Machynneth- RichardJoties Hant'y!!in Edward Pric<; Ijtanidiops < A be! CasnewyddarWysc Evan John Tib.hins, Argr;.t Y Pontypoot parch. EbenexcrJnncs 14- Hundma Kt-wton & Co. War\1cet. Square; J. Wh:te< 01 street; Newgate-Street. ?? J}. ABERTA\VE: Argraphwyd a ChyhoeddWydr:bolJ JENKtN, yn MEOL-v-CAsrEr.L, i'rhwn y dyUlU.J I I Hysbysiaeth c;ael ei ddinfon, yn d(lidraul. CO. Derbynir Ilyskvsia.tiati ac Ettivaii gan 7VEf WTOIV (gYllt 2AYLOR NEWTO.V), No.5, 1V-4RWIC¡(. SRëf; NeWGÁT¡;-S1'RTIBT; flIr..T. W/lITE,33,.F'1:.J'T. ¡f{. a Mr. M. JOJVjES, 5, LJ.Uf{D'A. ?—————— T?t?' SWANSEA: Printed and PnMighed by P. -?? ? CASTLE-STREET, to whotfi CQmmuntcat!o<)S, p<MC'P rcquotedto be addressed.. ??? Orf!<5 <M(f.?t;er<Me/MfBA<! rccc:;?? ? ?M?' '.lflJfJC n;!? C?. ("?a<e y?y?OR CH? A'E?yo??, ?< ?' .???? ?<7?nE,2V??G?r?-sj'RKEr; ?- ????' '??.??.. s-rnBET; ? ?.?.J?.V?,5,?YB?G?TB-sr??? ?? ?.