Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

10 erthygl ar y dudalen hon

siNEDfc) YMERODRQL. j

OL-YSGRIFEN.I

Advertising

.AT EIN GOHEEWYH. ■ !

! HANES GYM]MAXFA'RANYatDDIBYNWYR,…

0-1..- I ,I' ....I FFEIRIAU…

Family Notices

Advertising

J'ÍfAJtCÍINADOED1).

| , ITOES 6WAHANOL GYFIEITHIADAU…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

| ITOES 6WAHANOL GYFIEITHIADAU AC "I ARGRAFFIADAUR BIBL, I. f YN YR IA IT II G YMR EIG Gan THOMAS LI,E".VEr,Y.V, LL. D. I I' hw.,t a tlrgrapltwyd yn y Saesneg yn Brysto, yn y J Jlasyddyn 1768. [PARÍUD O'RHlFYNDIWEDDAF.] I Wecli'r cwbl ni bydd i'r holl fesurau anghyd- veddol, gwrthun, arahrotestauaidd, ac anghris- tianogol hyn, er eu dwyn ymJaén gy-di llymdos- tedd a sarrugrwydd, i ddiogelu'r diben cyliliyg- iedig. A gadael fod envv a chrefydd Crist yn anhysbys Ynghymru, etto gallai'r iaith barhau, ac yr wyf yn credu aiai parhau a wnelai o fic i bob ymdrech o'r fath hyn i'w dinystrjo. Anfyn- ych y mae mesurau ftyrnig yn atteb disgwyliadau I | eu ll'urfwyr. Yn gyffredin y maent yn treulio EJij bunain ac yn terfyuu yn ddirym; gallant Wuetititur niwed; gallant oiidio person neu am- ryvv bersorian; gallant ddaugos tuedda thymmer yr amseroedd neu gallant foddhau ffyrriigrvvydd Gormeswr erlidgar; ond prin mwyna hynny. t peth yr amoenir atto yn bennaf sydd etto heb ei gynawn!, ef allai yn cael ei luddias ac heb ei ddwyn ymlaen. Tyst, erledigaethau'r Cristian- gaii .[Li( i dewoti5 a chati ogion gan eilunaddolwyr, gan luddewon, a chan y naill y llall. Tyst, eriedigaethau'r Protestamaid gan Bapistiaid; ac erledigaethau Prostestaniald eu haelodau eu hunain ac o'r Papistiaid. Nid "yf fi yn meddvvl arwyddo Fod y cyfryw lym- dostedd a ffyrnigrwydd wedi cael eu defnyddio ar yr achos hwn. Nid wyf ond dywedyd, a gadael eu bod wedi eu defnyddia, mai tra thebyg yw y buasent aneffeithiol a diflrwyth. Cadwodd y Brythoniaid, heb y 13ibl, eu hiaith tOu g wahauiaeth 'co- ii lied laethol, dros gannoedd j i o flynyddoedd cyn y diwygiad. Ni chafodd trígolioo Yriys Mona (Isle of Alan) erioed Feibl yn eu hiaith eu hunain, etto y maent wedi ei chadvv trwy lawer o genhedlaethau hyd yr am- ser hwn. Ac yn awr o'r diwedd, yn y 18fed canrif o Gristianogaeth, y maetit yn debyg o gael dechreu darllen yr ysgrythurau yn eu hiaith eu hunain. Nid wyf yn cael fod ychwaneg nag \1n argrafiiad o'r llyfr hwn wedi cael ei gyhoeddi erioed atwasanaethyr Alban a'r lwerddon. Etto y mae'r tri-golion GwyddeHg neu'r Erse yn y gwledydd hyn yn cadw eu hiaith gyssefin hyd yr awr hon. SIaradanthpn gyflredin y dydd hwn ac y tnae Uawer o honynt heb ddeall gair o Saesneg. F'el hyn yn debyg; neu, fel hyn yn sicr, (oni I, a.l\af ddyvvedyd?) y bua sai gyda thrigolion CYniru pe buasent erioed heb eu cynnysgaeddu a Gair Duw. Hwy yw y carflf mwyaf o'r hen CelliaitJ ar wyneb y ddaear. Y maent lawer ¡ Uiosoccach na'r Mankiaid, y-u fwy mewn rhifedi l1a'r Erse yn yr Alban, neu eu brodyn yn yr lwerddon. Y maent yn fwy cynnulledig yng.. iiyd, ac yn iieillduedig oddivvrth eu cymmyd- 40gion nag UIl o'r dùan bobhenwrdddiwedàaf. Ac am yr unig reswm hwnnw yr wyf yn casglu, y buasai WOLI by-dd hwn, pe .na:. ciiawsent erioed gyiieithiad Cymreig o'r Beibl; Bywedir fod trigolion Cornwal wedi llwyr anghofio e: hiaith gyssefin^ ac wedi dyfod yn Saesbn thvyådl. Yr wyf yn gwybod hyuny, eithr nid addefaf fod hyn yn hollol, nac mewn citfir iiid a( i T)ac niewii rhan yn ddyledus i dditl" ygyr ysgrythurau yn eu hiaith. Geilir cyfrif acliosion ereill mwy addas a mwy effeithiol i'r digwyddiad hwn. Nidyw trigolion Co.rnwil njbr iliosog a trigolion Cymrii, Ni buant erioed gymmaint ar eu perjiiaki eu hunain ac nior neillduedig oddi with ereill, ag yw eu brodyr y tu arall i for Hafreh. I^id oes un o k'r,y da i ii, ni Claiwdd OtFa yn y parth hynny o Frydain, ni chanwyd hwy erioed i mewn gan gioddiau a ifosydd, neu rwystrau ereill llai gwladaidd end mvyy anhyfryd a gelynol. Ni laddwyd n\o honynt erioed yn lluoedd am gyfancoddi can (f-Velsh Bards massacred by Edward l.) Ni chospwyd hwy erioed am fod yn Gerny wiaid, hi chauwyd hwy crioedallan o navydd 1^1} ^odraeth; ni neccawyd ymwared Cyfreithlon erioed iddynt I pan achwynent ar anghyfiawnder a gorthrymder; I ac ni anaddaswyd hwy fel pobl, trwy weithred- oedd o eiddo'r senedd, i lenwi swyddi o anrhyd- edd neu ehv mewn un pa.th. er dey-"in as..(,S,tti- tutes of Henry tV. and Greefs of Pi'ince JLile- welyn, Sic. in gonel*$History of PValeSy pi H,1 346, &c.) l Angwydd-der y pethau hyn, yn Cornwal a gadwodd gohebfa rydd &-Llot§r, ac a rwyddhaodd gydundeb ac urtoliaeth iaith. r oedd masnach a chyd gyfranogiad o fanteision y n Jianfodi bob amser rhwng y wlad Jionno a'r si.roedd o'i ham- gylch, a rhoddodd iaith Cornwal lfordd yn raddol ac yn anheimladwy i anian uchelach y Saeson. Pedwar cant o tiyiiyddau yn ol ym- d'dengys ei bod yn llawer ehangach na t-herfynau'r sir honno yn awr. Y n narlunlen Bisiartri Cirencester, (ynghyIch y flwyddyn 1340) medd- ianhid giVlad yr Haf gan y Cymry, y Cernywiaid yn tlra thebyg, y rhai wedi hynny a giliasant i'r tu hwnt i'r Tamar, ond mewn modd mor raddol fel nad yw hanesyddiaeth wedi gwneuthur un sylw ar hynny yn yr oes ddiweddaf, yr oedd ganddynt yehydig o'u hiaith gyssefin, ond yn awr y mae gwedi llwyy ddiflannu (Borlase''s Nat. Hist, of Cornwalyp. 316): a, hyn ymddengys oedd eifaith sicr a natturiol eu cyfrinach garedig hlu cymniydogioii. (I'w RARIIAU.)