Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
- ^ B A DDONTA-ETH.
B A DDONTA-ETH. ENGLYNION FWLC-AN Y GOF DU. 10:, I PAN oed 1 v nefoedd yn un, I Heb a d In a i) c 1 -.6 lul 9111 Na cliwl nagw9tlg;ynias, Ma cham «ein y gethern ga; Cyn bod rhyfel utel,wykLt Y eawri g\v\n*p aV^cor gwyllt, A dnwian 'n ddir!??wen, Gwyn eu byd! ac Ian yuben, 0 dwyll y ffivin dywyll flan, Ganed 'r hen Vulcan gwirau. 2. Pan ancd blaen-rhed y b!a—du weflau, E tiaP,y(i di,i,,y s;nina', Angbenfil eppil epa, 0 diredd lof i'n daear dda. 3. Syrthiodd a chloffodd, och! y llyffant trwin, Trainawr oedd ynghornant, jEtna, lie 'r tan gwyllta gant, Neu Paris Ile"r copr purant. 4. Dysgodd, cynhvddodd gan haeddu gefail, Tad y gofaint pygddii, Nerth y fall oedd ei allti, A gwaed d.l yn y go' du. 5. Gweithiodd a ffurfiodd hoff atfiti-patrvvn Jupiter a'i garnau, Hoeliodd daliodd bedolan, »■ Rhwng ei draed a'r gwaed yn gwau.; 6. 'r .Ar ryfel, gefel y go'-—chwibanai Uwch ben net", nes cyflfro Y ddaear, a chan dduo Mwya'gianamwgeHo. i <7"' S v c ha i li gaiVi b^b ^afri yn y Gwagia r Ji ftftvg agos fSr Werydd j O'i fegin fiinaflonydd Taranas wynt dwyrain sydd. 8. Mangnelau lifau yr od—tanbelau, Hyll beiriau 'r fall barod, A pbylor gwyllt yn hyiltod Oedd ar ei gefn i'w ddur god. 9. Duriai a gerniai 'n gyrnig,—gan estya Hen astalcb a Unrig, E wnae'r pedolau d.ig, Yn nerth i Iau a Ma wrth ddig.. 10. I'w efail 'r oed(I ami ofyn—FisufiyRi Mae'n sefyll yn ddychryn; I'w gwaelod pwy a galyn Yn hawddond Vulcan ei hau? 11. Mwgdyllan, gefeiliau'r fall, Safn JEtna He tania'r tw 11, Fisutivrs wreichion-ddrws ddrvlJ, A phorth annwn gwndwn goll. 12. Wrth hir bedoJj' a hir guro Garan y mel'digawl, Yn ei arw swydd orseddaw], Aeth uwch can Vulcan a'i fawl. « 13.. n Ei esgyrn heiyrn dihollt, Æi groen sydd efydd a'i wailt, 1-0 yw 'i draed, a'r gwaed gwyllf. .» &~v^;eims mandras y niellt. .or, 14, 15. Och ri^rhawsai, mat- ba! byth, Hen Vulcan yn fatoaa noeth, Ei gadw yn nef gauad nytb, Neu ffwrn ei ben nftern boeth; Cyn dysgu y fagddii fod, Grifft y graen! ei grefrt i gred; Chwi saint y gofaii;t i gyd Cofiwchj adwaeawch 'r hen dad. 16. Ni chan meginau y gwr, gio ym myd, gwlaw yn: mdr, A xuai'wydos, tanio'stwr, Tra bo 'r fagdda ddn hcb ddcr, 17. Pan ddaw barn gadarn i gyd—a darfed Diifawr ryfel tanllvd, Canwn dy grair, bail- y byd, (, BugaiJ yr efail 'rafwyd. 13. r t( Dynia Vulcan can' cynwj-r—'a'ij^fdU >. { Di i.fawi- vn in pentivr, ft H Mawl enaid pob melynwr, .f' Mil rniloe.dd ar g'oedd i'r gwr» j b. ,,J 19. Dyma ddiwed^ bedd maWf y byd—gwelwch Ei golofn drwy\ polityd, A'i gafn a'Lefaih gyd, ? « .• « YI) gorwwd yu y gweryd. v; 20. ■ Myrydd yr Alp yn dalp dvvj's, A'r pant guddiant ei ddwy goes^ Uthr faint! a nawcymroaÍIJt CWYB, i'w berfedd can' troedfedd troes. 21. Ali ben hyd y nen yn awr, Ydyw 'r cwmmwl dwl duoer, U A'i wyneb mewn undeb reawr, u • i 61-Cyti uchedlleted a'r lioer. «. 22, 23. t'" Pa fodd y meddodd ymwg, ,f Mor laned gwyned ei geg? ] i. gafu pob dafn pawb a'i dw,, I'iv ben a'i dalcen yn c!eg; AI' hetldwch, edí'ychwch draw, u Ynlle oeri trochi trwy t Ei heiyrn a'i boethffyrn baw- -ifentfych Vuleati,ra,.i,yii.;Idn 24, 25. Ho 'r Vnl du a'r efail dan^ Ho fwgan nos fegin en, Ho gafn y m6r, gefn a min, Ho dywyll bais dwyll o'i bow, 'N. Ho'r barelod hyuod ei hun, i U Ho a gIoddiaist fynaist fWD) I dculu d'ord(i cl I a dyn, Mor rhyfedd sarnedd dy swn Beth yw dy lais, beth dy Iun? •r «, :Sid gwag He bynnag y bon't Codaist a llwyddaist ein llin, v "Rusedd hardd o'r oesoedd hen, Cofia'r gofiiint ii)awrfaiiit iiihi, 1,0 GWKGAN FahiukwCB FWLC, f r-r • 
[ At Argrafjzadydd Seren Gomer,…
[ At Argrafjzadydd Seren Gomer, | ATTEB I'R GWR E, GWAN A'R PELICAN, I cwel khifyn 70 A 74. Wr Egwan, Anwyl fiawd, yr wyt ti wedi gofyn pethau mor bwysig ar dynihor o'r 11 w yd dyn mor axifan- tc-isiol i mi dy atteb, fel y buasai dda gennyf {,1 nt 1 dy bun, neu arall, yn eu hesbonio yn hytrach r <, mi, o her- wydd y mae yr haul a'r serea cldydd vawr y uyudiau hyn wedi bron fy nghwbl ddaHu gan mor nevthol a gcleu en pelydr yn ymwthio i mewn i'm ceabren; a'r nos mor fer, fel nad oes gcnnyf ond ychydig o amser yn wed dill erbyn rhwbio fy llygaid yn agored i ymdrechu am ychydig ymborth, a hynnygyda mawr ludded a gwyliadwriaeth, ym mysg y perthi avr eithin pigog; ïe, Wr Egwan, ti a weii fod y dydxliatl Tfyn agos fel y ddinas a welodd loan yn ynys PatmQS,(lfs/tT^d oedd raid iddi with oleu canwyll, na'r haul y dydd, a nos nid oedd yno; ac oni allaf fi a'm cares Kllfijuibur rhyw ysgwydd ac ysgil i aros yn ddrygfryw Iiydliirnos ganaf etto, yr wyf fi o'm calon yn ofni y devfydd am yr holl liii, ac na clieir neb ar wyliaawriaetli pan fvddo pawb ereill yn cysgu; tebyg i addolwvr egiwys Rhufain, pob un yn troi ei wyneb a'i wegil yr un ffordd, heb neb wedi ei adael i rwystro y gelyn i mewn ffordd arall. Goheithiais yn fwy i ti gymmeryd y gorchwyl hwnyn llaw, oblegid y gallasai y dyddiau goleu a gwresog hyn, er yn angeu i mi, fod yn nerth ac aspri yn dy fferau a'th esgeiriau egwan di. Heblaw hyn oil, dyma newydd attaf fod y Peli "an yn dynesn, gyda llu na wyddwn i hyd yma pa mor arfog y gallasai fod; eithr diolch i'r dawiau, ni phcdolodd Pelican ond ychydig arno i'r frwydr y tro hv. n, ac n; chafodd ond llaio arfan ganddo i ryfela: amhynny, na foed i ti gymmeryd fy r.istav.- rwydd hyd yma yn angharedig, gan fod i mi yn awr gyfleu teg i daro dau aderyn ar un ergyd, ac yr wyf fi yn gobeithio, er pob anfantuis, y bydd i dwrw dychryn- fawr fy esgyll brychion yn y rhyferthwy hon rybuddio r4'r byd brysur ymadawiad y ddau bydded i hoil adar y nos roddi ysgrech am i hynny gymmeryd lie. Dy ofyniadau di, Wr Egwan, debygaf, ydynt yng- hylch yr arferiad o roddi dail, helyg, a blodau, ar fedd y marw ymhlith y Cymry, a'r dechreuad o hynny, eu had-addurno felly y Pasg, a pha beth a feddylir gennyf am y rhai a ddylynant y cyfryw arferiad? Am yr ar- feriad ynddo ei hun, yr wyf yn ei gymmeryd yn barch perthynasol, yn gystal a chof arwyddocaol am y marw parch, yn natturiol oduiar y rhwyniedigaeth greddfol oddiwrth yr Arglwydd mewn tenia tn ag at en gilydd yn fyw ac yn farw; megis y mae hyn yn ein dysgu ni, tra yn cydfywiolaethu yn y i fod yn barchus a gweddaidd yn ol ein auigyichiadau at ein gilydd; felly yr un modd, wedi i berthynas fany, fel y gymmwynas olaf idûo'ynHie yn ein dysgu i fod yn drefnus a gwedd- aidd ynhY!1\ yhÚ\t\\1rth y bedd, yn gystal a tliuas at v corph o Nn tii' lferddu a'i amdoi. Yr ydym yn cael fod v cytidflii4w.,iaid yn galaru ar ol y marw, yn gofaln amle addas i'Wj^huldti, ac yn ei berarogli, a hynny hyd amser Grit:q).t;, coffadwriaeth y sydd fendige^jjj, dnd enw yr annuwiol a hydra; y cyf- iawn a flodeup,ao er yn filrw y mae yn llefaru etto: felly y maeyblodan a'r helyg yma yn arwyddo fod y i fliarw, yn ei amser, yn Wr cyfiawn, diiwioi, blodcuog, a tfrwythlon yn ariios Crist; ac fel yr helyg wedi ei ¡ blaiimi ar jan afonydd dyfroedd, yn parhau i dyfu yng- wyssb pob gwrthwynebiadau, erledigaethan, ac hyd yn oed eUSerthyru yn aclios ei Ddllw. Y mae yn fwy na buddugeiraetluvr trwy'r hwn a'i carodd. Hefyd, y mae y bedd fl hyn yn dangos fod ei an- neddwr yn aclod cymmcradwy yn cglwys Grist, ac wedi ymadaei yn ei mynwes, yn ddiysgymmnnedig, ac ymae yn golofn gymmeradvvy a clioftacl ar ei fedd o fewn terfyr.au y gladdedigaeth barchus; nid fel bedd drwgWeithredwr, y tu allan i'r mr.riau, nen ar bedair croesffbrdd, rnynydd,ncu anialwcb, lie ni byddai amgen coffadwriaeth lîii charnedd fawr o gerrig, fei nad oedd yno na biodeuyn i'w gael, na mfcdd i helygen dyfu, o herwydd y felidith fawr amo, megis caru-lleidr neu garn-pnttain; ac er fod swn y gloch gynt yn ddychryn i t jno c yn en gwasgara yiiititi- inal y ceffid ham I I n m t addoii; yr oetid yr adnewyddiad yma | yn as».Y«Ido mai nid ysbrydion drvgionus c-edd yn cyf. ar.ned^i. uu? ufld mai rhai wedi en gwit- blannn, ac felly yn biodeao yn barhaus ynghynteddoedd ty yr Ar- giwydd: beth roedfti di r Yn gyttunol a hyn yr ydym | yn darllcn am Osiris, brenin yr A:pht, yn chwilio i ym- ddygiadan a gwéithredoedd ei ddeiiiaid ar 01 en marw- lolaeth; y rhai rhinweddoi o hoiiynt a gleddid yn barchus mewn maesydd hyfryd, liawn o bob math o flodan perarogius, a'r rhai drygionns a dedid ymaitb i le o warth a chospedigaeth am eu beiau. Hefyd, ym- blith y Rhufeiniaid yr ocdd yn arferiad i oifrymmu er addurniant i Terminus Deus, pmy Terfynau, yn y- nyddol, ar gerrig y terffrtfat^flodau a llaeth, y rhai a bochid mor fawr, yn euog o'u syP mud efe i Jupiter. Gelhr casg'u oddi yma Y'd.. ¡difrifoi sydd yn mynwes pob un tuag at derfyii ,bTra,vychus y byw a'r meirw. Ac etto, wedi'i- iii y parch yma i Flora Dea megis y mwyaf gwrciddiol, y mae yn gwanychu llawer ar rym yr ymresymiadau uchod; oiid t'y lie i yw gadael ei hanes hi, wedi ei gorchguddio it blodau th- munol, yn lied ddystaw a thywyll, gan nad ydyw yn at- teb fy niben presennol Ond yn gyttunol a threfn Terminus Deus, en hadnewjddu y Pa.'g a all arwyddo en bywiogrwydd gynt yn y gwylian arbenig, ac yn I!ed grvbwyll eu hyfrydwch yngwir uddoiiad y saint yn barhaus yn y byd yma, er eu bod bwy rnewn byd gwel! yn awr. Ni raid i mi ddywedyd dim yn bendant, mi feddvl- ivvii, o ran fy niartt ain y rhai a arferanty pethau uchod, gan yr awgrymais yn barjwlamk gladdu Sarah gan Abra- ham, enneinio a dwyn Jacob a Joseph o'r Aipht i Ga- naan, i'w ctaddu yn barchus yno, beddrod ac ogof brenhinoedd Israel, &c. eithr dywedaf aii- ymhellach o ty marn am ddechreuad y ddefod, os bydd gwiw Zenlyt fy ngwrando. 0 ran ei henafiaeth, y mae morforeu a'r amser y dechreisodd Charon fordwyo eneidiau dros afonydd dychrynedig y nos, a chyn i Pluto gael y swydd o gadw t:9 IddJlt yn Tartarus fawr; a phe haerid mewn gwrthddadl yma, yr hyn na all neb ei brofi, na ddavfu i'n cynfam Efa harddu bedd Abel gyf. iawn a dewisol tiodau Asia, gellir sicrhau iddo gae-I lnynid drosodd yn ddiogel heb dal i'r badwr. Ychydig yn ol cyn byh, yr oedd Vulcan yn pedoli y duwiau, yn cadwyno'r eawvi givrtiiryfelgar, ac wedi llwyddo i sicr- hau pedolau, adamant wrth garnau Jupiter ei hun, trwy yr hyn y bu ef orchfygol ar ei holl elynion: ar orch- ymmyn Ian, gan hynny, caniattawyd iddo fyned a dyfod drwy borth annwfn wrth ei bleser ei hun yn udi- gerydd gan Cerberus, yn gwisgo math o goron flodeuog o Iiw'r pyg, hyd ag yr wyf 11 yn corio yr hanesion diawlig, ac os byddai iddo dwyllo'r porthor a chclwydd yr oedd ganddo awdurdod oddiwrth ei feistr i beidio ei alw yn ol, nachwympo ar ei fai; ond os byddai da yn ei olwg, ei daeru allan i chelwydd arall! Ond meddi di, y mae hyn yn anmherthynasol i'r pwngc inewii llaw. Nac ydyw, meddaf finnau, canys fe aeth y bwystlil Paganaidd i mewn i'r bwystfil Rhufeinaidd, ac yr oedd Charon, badwr angen, yn trosglwyddo eneidiau yn bar- haus dros yr afonydd berwedig tanllyd, ac yn eu dwyn yn ol i Elysia yr un ffordd, os (cofiwch) byddai'r dernyn ariatt ym mhig yr enaid/ Dyma y biodeuyn, a thyma enaid y purdan! Frawd, y mae rhai o'r Indiaid yn dra gofalus am roddi ffwgws gyda'u cyfaill yn y bedd, neu pa beth bynnag yr oedd ef yn horfi yn ei fywyd. Ond i adael hyn, ac i ddychwelyd at y Cymry, a gaf fi osod sylfaen i'r arferiad yma mewn cristianogaeth, a hynny cyn i babyddiaiitb oresgyn ein cyffiniau? canys ar ol i'r Cymry tlodion, jr pryd hynny, ddcibyn gah' yr ef- efedgyl, a chymmeyyd yr oraclau bvwiol yn unig Iwybr t-J. yr or, J ffydd ac ymarweddiad mewn cretydd, yr oedd yn nat- turiol iawn iddyiit hefyd ddynwared y Testament new- ydd yn null y gladdedigaeth, yn gystal a'r arferiad o dan yrhen; a chan na wyddent hwy am y gelfyddvd i gadw y corph marw li-,ig i-nad i-ii, ac heb fod perarogiau ac ennaint y dwyrain yn fe.(Idiartmol ganddynt, onia ? z4 oedd yn natturiol iawn iddyni wnfeuthur a allent i'w hanwylyd trangcedig? acvrthtwWtdail a blodau yn yr arch gyda yr amdo, y mae' nid(yn unig yn parchu y mai-w, ond y byw hefyd, drwy Tberarogli hynny a allant hwy arno ym mysg en cyfeniiohj ac fel y dywedais o'r blaen, y mae yn lioff ganddynt weled yr un arwyddion yn aros yn barhaus, hyd yn aid ar ddistaw fedd eu ban* wyl gyfaiil. Eithr list! nid oes dim a all achub o law y dinystrydd hwn; tra yr wyf yn awr, ar banner nos heno yn ceisio ysgrifennu attad, dacw fy nghyfeilles yn farwol yn y ceubren draw ac er, ei bod yn chwaer an- wyl i mi, ac er fy mod yn disgwyl yr un ddyrnod yn ddisymmwth fy hun, ac er fy ntod i 'bydtu o leiaf iii o flynyddoedd, ni cheisiaf un helygen na blodau ar fedd yr un o bonom ein dwy, ddydd, a cliael rhau ym meddygiatr^etb yr Haul cyn marw. Mai, 1815. Y Duyixuan. j 't '1. f'J.;a't:: U. Y. Y mae y dariienytut erbyn nyrryn-uarottv^iyii pa le y mae atteb y Pelican? Wei, r y mae'r ddwy ddadl o'r un cywair, a gofyijia^vii at» %t. tebion y naill yn cyfatteb yn i'r Hall. Lle y clyvvaist am y blodau eu bod o barch i'r riiai cyiiiiiieradllvy, felly hefyd yr offrwm, yn ol tystiolaeth y Pelican ei hun, canys uid oes dim offrymu gyda ni wrth fedd drwg- weithredwr anfad, ac am yr allor, ni cliaiff ddyfod yn agos idili, mwy nag o fewn i'r eglwys; a pliellach tia hyn, nid wyf yn bwriadu sefyll drostynt. Yr wyf yn addef cysondeb i ryw raddau yn syhvadau y Pelican ar fy mhedwar peri; ond etto, ni wiw i:1do ef feddwl am y gogoniant i gyd yn hyn; y mae fy sylwadau innau, er y cwbl, yn aros yn eu grym, ac yn well nag nn peth a ymddangosodd ar y pen yma etto. Os ydyw mewn gwirionedd, yr arferiad yma yn babaidd, ac os na ddaw fy nghydfrodyr yn y Deheubarth a Lloegr, yn gystal a'r Gogledd, i sefyH o'i blaid, beth ni all y gelynion ei ddefnyddio i'n herbyn ? Bwriwch fod gwr tlawd yn cael ei gladdu, a llawer o deulu ar ei 01, y rhai ysgat- fydd y gwna y ptv yf ond ychydig o'u hamgylchiadau isel, a chan fod ciaddedigaeth yn dreulfawr, oni fyddai yn rhesvmol iawn i'r gynuulieidfa i dafln i mewn ei he- lusen tuag at gynnorthvVyo yr anghenus a'r trallodedig? ac y mac yn d'ebygol mai yn mhresennoldeb yr offeiritid a'r clocliydd y daugosent en ffyddlondeb fwyaf. Yr wyf yn curti v Pelic"lll yn fawr. ac yr wyf yn gobeithio, tua-chanol y ganaf, pan y bydd hir- nos y gadarnaf, y bydd iddynt hwvthau arfer~ yr un tynerwch tuag atti hithan 1,? f,j!l canys vn y tvvnmor dedwvdd hwunw, os na ddawaraB gaHuocach m'.i^n, m \n bwriadu ohhain y cxybl, a gwneuthti.-y goreu ohcnt., vn debyg i'r llv .l !OJ it} D"! Ar yr un pryd, fy anwyl 1,1 (,Ii(,n, acb, ac na fydded i wahaniaeth barn fo^u^v ^Wi nvmol ac egr, a'n gwahatiu yn cin cyleiifa*'S%8lKnJ^i'iC liei vu personol pan y cyfarfyddoin a'n |'ty^nfuf,GUydd wych gyda'r gair hwn, y 1 M Mi y gauaf, yr hnf y i-l\ifl< Gorcu i agwedd y Gwr Egwan; Pa le y ccir y Pelican, E ddaw lluoedd y Ddylluan.
! At Argrqffiadydd Sercit…
At Argrqffiadydd Sercit Gome:" Syr,Er i chwi hysbysu yn eicli Seren mai o'cli lied anfodd yr ydych yn cyhoeddi amryw gyfansoddiadau a ddanfonir attoch, myti a anturiais i anfon y Hytliyr bychan lrwn atoch, a gobcithiaf y bydd iddo ymddangos yn eich Seren ddisgleirwych, oblegid na thybiweh t'y nghyrhaeddiadau yn wahanol i eiddo ansynwyrolion ereill, gan dybied fy ngwaith yn dda odiaith a difai, gan fy mod yn addef mai anniben ydyw. Nid wyf yn an- t)uio honni fy mod yn ddvsgawdwr, nac yn hyddysg mewn un iaith; ond i'r gwrthwyncb yn bollol yr ym- ddengys, am mai anwybodaeth y vv yr acblysur i mi ys- grifennu attoch: ond nid gwiw i mi chwyddo fy Hytliyr ag ymadroddion o'r fath hyn. Gobeithiaf y bydd i chwi gyhoeddi cymmaint ag a welwch yn addas o bono i attcb y diben, i roddi i'ch darllenwyr ychydig gyfar- wyddiadau i ddarllen Cymraeg. Er fod eicli darllcn* yddion wedi cael, yn barod, lawer o hyfForddiadau yn y iaith Gymraeg, etto dywedydd fyddai gan lanver o honynt gael gennych cliwi, Mr. Gomer, lieu ryw un lien rai o'ch gohebwyr cyfarwydd a dysgcdig ychydig gyf- arwyddiadan, yn neillduol ynghylch y geiriau hynny ag y gadewir liythyrenau yndrlynt heb en soinio, ueu heb un gwasanaeth iddynt, sef y rhai caiilyiiol:, DARLLEME On Gwad T rli (I Trygaredde Tvwysogeuthe Iddewon Iengctid Wasneuthasant Enweidiad Gros Y dodd Craduriaid Rheole f YN 1.1. Fi Oen Gwaed Traed Trugareddan Tywysogaetliau luddevvoir: Ieuengctyd h Wasanaethasant ■ ( Enwaediad Groes Ydoedd Creaduriaid I Riicolau Yngliyd a Ila-%vel' olr eyffelyb a ellid enwi, eithr by- ddai yn rhy faith i'w crybwyll yn awr. Os nad oes angen wrth sa.n y Hytl\yrenan a grybwyll- wyd vn y cyfryw eirian, tybiwn y byddai yn llai t)'au]/ ac yn Jlai tta?rth i'r a)'?rat!ydd, ac i'r ysgrifenydd he- fyd, i'w gadael allan, oddi eithr eu bod yn gweled yn ddigon o dal iddynt oddiwrth v gemauhynny ag y rho- ddir lJythyrcuau ychwanegol ynddynt, sef y rhai can-I lynol baruenir Tcmel Peder Dwfwr, neu Dyfwr Dwfwn, neu Dyfwu Amal Cefen Sicir Llyfyr vn i.r.E I Teml Pedr Dvvfr Dwfu Anil I Cefn Sicr '1 L Iy fr Gadawaf hyn yn engrair. Byddai hoff gan rai o'ch darllenyddion i gael cyfar- wyddiadau ar y geiriau uchod, ac i wybod a oes llyth- yrenau yn ein Cymraeg yn gyffelyb i eiddo ein cymmydogion Seisnigaidd, sef y rhai a alwant mndion ( iiiiites), y rhai, i'm tyb i, nad ydynt yn atteb un diben arail ond chwyddo y gwaitb, ac i ddwlian y rhai au- nysgedig ac anhyddysg. Od oes rhai niudion, Mr. Go- mer, dymuuaf gllel cyfarwyddyd ya eich Seren; os nad oes, bciaf yn 11 ym arddarllenyddlon dysgedig n cbyfar-' wydd yn y Gynmwg, am en bod yn darllcn mor wuiius, pan y maent, wrth ysgrifennu, yn rhoddi y DythyiRit.m I yn y cyfryw eiriau ag na roddant iddynt un sain pan cu darileuant. darllellant. Ydwyf eich ewyllysiwr da, I M.r, Morganwg. Anwyeodus.
At ArgvctffMdydd Set en Gomer.…
At ArgvctffMdydd Set en Gomer. I Mr. Gomer,—Am eich bod yn rhvdd gymmwyttaswr, MR, GOfER,-Aln ('ich hod yu rhydd gymmwyuaswl', II bylaw, egiur, i bawb a gais gynnyoh, mi a dybiais mai buddiol i lawer fyddai gvveled yn yr Omeraeg yr hyn a weiais yn y Saesnaeg yn ddiwcddar; attolwg düchvch hyn ger bron cynnifcr ag aalloch chwi. Ydwyf, a garai weled pedwar wyneb eicli Seren bob wythiios wedi eu llenwi a phethau buddiol, oddiwrth y gwyr doniol sydd yn ysgrifennu attoch, Arthur JONES. Campau mynydd Olympus a gynhelid gynt bob pedair blyiiedd, yti nechreuad y bummed r! wydd yn fmrdd" rlra i) ym-mysg-yvGraegwidj a ddechreuwyd gan Herculus, mewn anrhydedd i'r eiliin Dduw Jupiter, cyn geni Jesu Grist 774 o fiynyddau, yn yr rhai yr oeddynt yn ymar- feryd en rhai ieuaugc mewn ymrysson, ar geulan bryn Alpheus, yn ages i Olympia, dinas o Elis. Rhaid ocdd i'r cainpwyr f,)d, yn ddyncm y ihai oeddynt yn cael y tIt o' In ni, parcttoi ddcj niwrnod ar hugain cyii (I.N. ilti > gamp. Ar d !\dd yr vyl, arwvdd- farddwr at ,g} h'deddai ac a alw ai eu hcvwau, ac a ad- roddai annogai hwy i ilitil,eclill h'u holl alluoctUl.yta y dydd, can ymheiaetliu ar y budd o'r otuchafeaf ih Yna efe a at weiniai yr vsn- orchestwyr t'r rhedcgla ac o'i amgylch, gwedi'n efe a lefai ar goedd nit|i y dvrfa, Qs oedd neb yno yn gwybod am tin cannmd ly^.ad yn y cydymgeiswyr, neu ddryg-foes Qun llivw na math, am iddynt draethu. Gwedi hynny thci I hwv ijer bron yr allor, i'w tynau mewn modd tia. »y>bi, gjda goichynmiyn manwl am gadw yn ddyf il .rt ltol \i ymdrechiad. Yr oedd y rhedegfan wedi ei nodi a lhnell os t'roseddent (neu fyned tros) honne yr oiddvut. yn colli y camp-dlws. Dywedir eubodgwedi t yllimo un ochr i'r yrfa a chleikL yfan! a bod yr ochr arail ar fi-i afon Alpheus; os telly, yr oedd y perygl yn fawr, rhag myned trosodd, yr oedd y gofal yn o gymmaint; 'a phan y dotai y gyr-air allan, yr oeddynt oil yn cychwyn, gyda llawer o awydd a dyfalwch. Y goron, oedd oleuwydd clymedig à phJcth- linyn, mewn modd neilluod a phriodolat hyn yma. Yr oedd y rhedegwr cyfrcithlon, Cili)illwr y camp-dhvs, yn cael ei anrhydeddu gan y dinasvddion trwy ei gymmeryd o'r bryn rnewn cerbyd, a thyvient ran o fur y ddinas i gael ffordd, ac achlysuro hir gofio dyfodfa y cerbyd mewn modd gorwych. Fe all hyn rwyddhau y ffordd i rai tuag at dcall y mannau mynycli v eyfeiria Paul ei wrandawyr a'i dai- llcnwyr at yr lIvn sydd yn v Uinellau uchod. A chan fod hynyn dangos yi- ymdrechiad gan cihinaddolwyr am wagedd, fe ddichon y rhydd ennyniad sanciaidd yn nhymer dduwiol rhai, i ddywedyd, Fy enaid, gweithied pob gallu ynof i foli a charu Dinv. Ymegnied pob gieuyn oedd yn llaccau, ymgyssegraf bob aelod i laf'ur tros glod fy Nllw. Parattoed yr Arglwydd fi crbyn y dydd cael y goron tros bntii,iieii bydd y gelled anfeidrol byth bythol. Mi a feddyliwn fod y cyfeiriad i'w weled yn eglur yn yr adnodan canlvnol, a bod y cyfeiriad yn egluro'r adnodau. Act. xx. 24. 1 Cor. i. 24. I)Iiii. lil. 12—14. 2 Tim. ii. 5—iv. 7, 8. Hcb. xii. 1-13.
At Seren Gomer, '
At Seren Gomer, Syr,Mi yrais naniyn c.nllythyr attoch o'r blacn; ac er foil rhy (V daro wedi ymddangos yn y Seren ar hwnw o barth y llythyreg, eefais fwynhan fy hIm mewn aajyij-! edd, ac felly aros mewn lieddwch hyd y dydd hwn. Amcenais anfon i chwi lawer tro cyn ynuldangosiad gwaith Owain Cyfeiiiawg yn rhifyn 71, rai o'r hen wersi derwyddol na buant argraffedig erioed; eithr cu bod yn lIed dywylI o eiriau a threfn ymadrodd i'r rhai) fwyaf o'r oes hon, tebyg y bydd digon o dasg iddynt waith Owain ei hun. Hen wr o garwr y Seren wyf il Mr. Gomer, er yn anniben o yrrn ond ychydig iddi. Mi welaf fod Mr. C. Gwan yn ysgrifennu cryn fagad o awdiau a Hythyrau attoch, a'r holl ddiolch y mae yn ei gael am ei orchestion ydyw gwag gabldraith yr anwy- bodus a'r cenfigenus. Nid oes dim yn fy anfoddioni i yn fwy na hyn, Mr. Gomer; er nad wyf fi nemmawr o fardd, mi a allaf ddosbarlh rhagor yr awen; ac yr wyf yn gwybod na chyfodes ym Mon yn yr oes hon yi, till o naddynt yn liafal iddo, ac nid tuedd yn y byd a hair ii mi ddywedyd hyn, ond cyd-dystiolaeth y huidd env\o< af yn Nghyniru erioed, a digio a ddigied, Bid oesei eltvdd, cewn ei air yn y dull yma yn rhifyn Ca-iyg t' h' fod y Cawr nid yn unig yn deall barddoniaeth, ohd" lie- fyd yn cyfansoddi yn dra chywiain rr ryw amserau t'r lleuad." Y gwr yma, mi debygwn, ydoedd o dan oII- eithiau oerion y lleuad ar hyd y nosweithiau ei hun yn cynghaneddu, ac felly tebyg y ddau i'w gilydd. C'ewch air arall oddiwrtll wrthwynebwr i'r Cawr, yn rhifyn 24, a hynny ynghanol y ddadt, amser na allasai dim arall ei dueddu ond ei gywirdeb a'i onestrwydd, byd yn oed a'i wrthwynebydd, i ddwyn y dystiolaetli hon, cariys gwr mawr ydyw hwn hcfyd, yn earn ei wlad a'i iaith, er digwydd ti'regod yn y papur; "O leiaf y mae yn rhy. fed do d (medd cf) i weled y Cawr Gwan, yr hwn y mae ciysgrifelJadan prydyddol mor gywraint ac mor rhag- orol." Dymunaf i'r Cawr barhau yn ei lafur, A dllyn fyth hyd clawr, O hyd y gelfyddyd fawr ac mi welaf yn barod mai nid ychydig gormes na gwg a all ei ddigalonni na'i droi yn 01, mwy na Homer a Milton. Byddwch wych, chwycbwi a'ch Seren. i A. H. H. Derwydd. j  ¥ i
At Argraffiadydd Seren Go,…
At Argraffiadydd Seren Go, I '.I -1 Mr. Gomer,Os rhoddwch le i'r ychydig liiiellau caidynol yn eich newyddlen, mi a fyddaf dra diolchgar. Wrth sylwi ar liosogrwydd yr i< n^nactyd ac ereill, yn y dyddiau hyn,sydd yn cyrcli'i ii j'-aolipn Sabbath- awl, meddyliais rnai tra angen,ibeidio! lyddai tod thai, o Iciaf, o'r dysgawdwyr yn mediU eu dysgn i ddarllen yn rheolaidd a dealliis: ac am f;){rmryw fannaii yn y Dywysogaeth, yn enwedig yn y wlad, ile ii ;I.clizifod(I y trigolion ond ychydig addysg aiiallnedig yyV- i'r rliai hynny addysgu ereill, yn amgen nag y dysgasant. eu litinaiii. ypeth mwyaf diffygiof yn Y partir hwti yw diffyg adnabod y pwyslais. Ac wrth syllu ar eich Seren odidog, yn llewyrch yr hon y gvelais ainryw bethau tywyll i mi yhymddangos yn eglur, meddyliais mai nid beius'fyddai ymofyn am yeliydig gylarwyddyd i adna- bod y pwysijiraiij. neu eiriau, mewn corph ymadrodd; ac fe allai y gnewch chwi, neu ryw un o'ch gohebwyr deallus, fy moddloni, trwy roddi ychydig engraffau o'r Bibl, a nodi y pwysig air, neu eiriau, trwy en gosed mewn liythyrenau Italaidd, neu ryw nod arall. Y dwyf, &c. l Cyffm Llanrwst. I). J. o'r G. L. S-.
L LONG-N EWYDDIO N. - - 1
L LONG-N EWYDDIO N. 1 Abertawe.—Djijoduiut, t rances ana aiary, l?,oo;l a H(,Ie, () plioe"i-" I Lodge, oBrysto; ac Et?.H, Bevan, o Water- lord, amrywiaethau Escape, Bus-bin; ac Ann, Hawks, j o Minehead, peilliaid Betsey, Mug ford, o .Newport, r, huiarn Valentine, Tonkin, o Bridgewater; Fame, Ja- ban; ac Hopewell, Hughes, 0 Chester, pridd-feini; John, N ichoius, o Poole, ckii; Gude Moder, Soebery, o 'I", Arundhal), coed, &e.; lirothers, Gritfitlis, o Rochester, iihnt; Jane, Williams; ac Elizabeth & Jane, Williams, Ii o Amlwch; Haribrd, Waters; Clulow, Rice; a Zephyr D;;vies, o Truro: Eliza Ann, Williams Pacific, LLjliq Integrity, Rosser; Sophia, Hughes; rrovidijiice, Owei); a Fanny, Tippet, o St. Ives, mwyn coppr; Detiaace^ ¡ o V/aieniicuth, Giitclitfc, o lifra-j c'onibe Lane, Hodge, o Gaerloyw Providence,Bavies»'] o Swan, Rees, o Newport; John and E}ira»> beth, Siocoinb,o iViineiiead Mary, Trunks; Eiizabetli/ Phiilips; Ann, George; a Severn, Cridland, o ]]ridge^ water; William Henry, Williams, o Bidiiford Patience^ ji Best; Rovt-r, Northcot; a Sisters, Evans, o Fowey; 1 Commerce, Vine; Providence, Jones; Kitty, Salt; a Providence, Gibb, o St. Ives: Concord, Limcry, 0 Iruio: Good Intent, Ham, o Piymonth; Unite. War- ren, o Falmouth Lady Kenmaer, Witbycoinb ac Ant, Boswell, o Penzance; Ann, Madge, o Exeter; Kitty, tbers, Chapman, o Cork (ineen, Da vies; Stag, Harries; New Fair Trader, Curren; Diana, Mitcheil; a Grace and Pf'gy, I'o.ie!](\las, 0 DUDhn, oll Ù, balasarn. Mtjwdiaiu, Three Brothers, Blackmore; a Betsey, Darracott, i Barnstaple; Forest, Hawkins, i Truro i Jain, Stevens, i Pen'zanceHarbinger, Bargy, i Teigu- mouth Cardiff, Lewis, i A L, c i ti a tv Defiance, Bcvan, 1 Oxwich Watermouth, Cutcliii'e, i lifracombe Sisters, Evans, i Fowey; Mary, Evans, i Abergvvain; Wilna, James; a Kitty, Salt, i Fabnantb Amhvch, Bathom; Elizabeth ai)d Jane, Williams; a Diana, Jones, i Am- iwell j Hope, Bryant; Patience, Best; ac Unity, War- ren, i Padstow; Alert, Burn; Caroline, On]; a Good Intent, Poulsrrain, i Bidefoid; Catherine, Richards; Pri ncess Elizabeth, Jones; Nancv, Morgan; Henry, Da vies; Neptune, Jones; a Britannia, Davies, i Abr. teifi; Iron and Tut Tradei-, Harwood; Sererii, Grid- land Brothers,SuUy; Elizabeth, Phi!Jips; Unity, Stone; Fame, Evans; Mary,Trunks; Ann, George; Valentine, Thomas; Betsey, Miigford a William, Rich, i Bridgewater; Happy Cowpie, Clark; Thetis, Appleby? Peace, l.Tavies; James, r.vaJjt; J I'viends, Tneker Hic.nntond, Jenkins; Flora,Williams; Assiduous, L!enkïr¡s;. IAmcíLa, Conch; Ho¡¡!tcl:, Sanders; I-v (ioss; Fame, Curtis; Active, Stephen*, <,1.1)." {, svvortliv; Marv, ac Amity. Crocker, i Si. Ives; IMorriston, Dunbar, i Kinsale; Hyacintli, Oi'ur.pby, i W'c.xt'ord; Martha, Ttu.- mas; Maria, Wat low; Stag, Harries; Rover, North- colt; Fame, Lowther; Happy Return, Morgan \renus» lA)"thn; Dorchester, Hodge) a YohngEngIc, JO¡¡C, i Waterfnrd, oil a glo. •
PE?LLAN?'R. MOR YN MnORTnL\M-iOE!)D…
PE?LLAN?'R. MOR YN MnORTnL\M-iOE!)D A PII?IP A.BEROEDD CY-Ni?ftu. duos yu w vrn os g vni.yxot.. "I";L I =% = I.=: r. r B ¡.- • = =- • ■' £ *'c ?«!■§! £ .§!'| 2 = *%$. nltH 2 >, A *c is -*••■< <f t: J, «;'•? bJC r'i -J. i? So u ?<»v>mlv. i I, S-.1 £ 2il3*3§c *2= IS s S' •- S-S *15 •=k3"' i!3« 5as •*« r' 'l?.:il??l'' ?_- I I I I i MEHEF1V. |A. M. A. M. A. M. A. 3U.jA. M.H. M.!?.M.?. M. V. M.'A. M.) ¡ ¡  (,. Mercher es'io />l 11 fill 3612 6°12 3?1 cli 2 6 2 40 J 36* 3 M Inn .?9ll ;?.iH .54?? 3.M? 54: 1 ?1 51 2 54 3 3-; 4 24 4 H Gv/f?cr .?' i.? 27¡11 4' 1 1?1 4?!? 1 2 42 3 42 4 2 5 1?? ;32 Siulwru Gok. 1, 1 1.) J 3» 2 °1:2 ;iO,;3 (, 3 4 50 .5 i:> 6 0? 20 8ul 2' 2 3? 18 2 43 3 1?!:) 4 4 !8j 18 5 5r.?6 48 7 8 13m 3; 2 h ¡ I: « 3 3?4 6; 4 36 5 ?6 6 6 'lól7, 36 7 .? Mnwrth 4! 3 3ol 3 o-4 4 21 4 54! 5 2H 5 51,) 6 M 7 34 3 24 8 44
I - Go it uciinv Y I, ivy…
I Go it uciinv Y I, ivy I". I Caerphilly Parc h J. Edmonds Penybontar Ogvvr D.B.Jones Uantrissent David Jenkins P'Mtfacn Titos. Llewelyn, Postmaster ( aerdydd ]>ost-01uee .Mci.ihyi-Iydtil W. M. Davis, Postmaster ^Vb^rdare John Bynon, .Postmaster ^GaWyrddin J. Evans, Argraifydd, &c, I'kineily John Roberts, Siopwr Ga-le!ie.ewydd yn Emlyn Tirootiiy Tlioinas IJa.iH.iiIo Frederick llvans Llariymddyfri D. R. Rees. Siop Issa Aber i ionddu, G. North C'l-yghywel John Price, Postmas~ ter Hwillbrdd James Thomas Trefdractli David Thomas Abergwaun Henry Evans A rberth Parcii. Wiiliani Thoiaad •* Ii Aberyshvith Parch. John James Aberteili Caleb I^ewis IJanbedr pont Stephen iliigh Jones, Post-masler Glauywern-Y strad David Richards Rhaiadr Edward Jones, Postmaster Amlwch Parch; John Evans Bodedern Owen William- J'ostumstef C'aergybi Benjairt^n Llanerehymedd Evan Tlnnnas, Po-ifaiaster Brynsiengcyn W. Roberts Llangefni Eic.iard- Jcmes < 15anS'>»" David Roberts, Bookbinder I'wllh. lv Pm-ch. Bm j aniiu Jones "nbych Thos. Gee, Argrallydd, &C. Wrexham (. Painter, Llyinvenhwr Rutliin John Piiilfips, LlyfnvertliWf Llangollen John Edwards Bala R. Sanderson, A rgralfydd Dolgellau Richard Jones, Y'rgrallydd Newtown Parch. John Jones Machynlleth Richard Jones UanfyUin p Edward Price Llanidloes Abel Jones Casnewydd ar VYysc Evan Lewis,Llyfr*verthwi\9 Ponty pobl t r John Tibbins, Argrallydd Parch. Ebenezer Jones Llundaiit A Newton & Co. Warwick 'Square; J. White, Fleet' street; a M. Jones, No. L]hi:n('II'V" Jolit) Roberts. Siop?r Liaxytnddyfri D. R. ?eps..?)on t? 1 li?)rfi(i J anics ThoJlJas Treffh-acth ?mdT'xnnas ? Ahen!,waun H('nry Evans At'bcrth -Parch.WiiiiamTttomM A.bf?'yBhvith- Parch.JohnJamcs Abcr?-iii Cakh ?wi;, Llanbedr pent Stephen ?l?!j Jones, Post-ma?f Glanywcru-Ystrad David Hichards nhaiadr M?ardJonps.Postmastcf Amlwch Par('h;Jot)))Kvans Bodedern (we!  CaergylH lenJaJr.qJ.!)'  Castel] Nedd I)aNti(i ?io,)Ii,r Lhmorchymcdd- K?"T?m?,Pt)stumstef CacrphiHy Pat-eh.J.Ednionds Hrynsien?cyn W. Roh;?r(s Pen} bont ar Owr D. B..J ones Hangefnt- ?KhardJ?K-i! t Derbynir Jlysbysiadau ac Emomt gan NEWTOW § n f Jj;t  I)avkt llf)okl)inder ? Pontfaen Titos.t,)e?eiyn, Postmaster i" PwOut-ty p?h. Benjamin JoneS Glenhdd Post-Ofiice Caonarton RiccJont-s I\terthy)-Tydtn- -W.ALO.i.vis,Postmaster Tremadoc A?"illiiin -?l'illi.LIIIS SWANSEA: Printed and Published by D. JENK^g Dimhych Th<)S.Gep,Arxra?Ydd,&< ?,ddi J- Ev; s, A i-griit*3,(I(I, k?,c. W rCAI1am j. Painter, HyirMcrthwr H.nnwst Wtiiiam Davies i?,? ld yti Eiiilyii 'I'lloill, [\ Rudtin Johll Phiitips, LIyfr?erth? Llu,mlilo Frederick Evans TVjn^' | UangoUcn l,'dwztrds Ha)a It. Sandcrsun, A rra{fydll I, I oe T!wmas Thomas Do)gcHau-  [ street;$c Mr,M.JQNHS,bt tfutrgate-street, LoH#0 i New town — Parch.JohnJone? Machynitcth- Ricliard Junes L!anfyUin-r Edward Price LlaniÙ!oes .?- AbeiJones CasncwyddarWysc Evan Lewis,Uyfrn'prthw)'?  f, J<i'hnT)hhitis,Ara-rattydd Pontypo? i'- Parch. 1,;I)eiiezer,?rair?,(Id Uundmt?'?'??- Kcwton & ('o. Warwick Square; J. White, H<'<*? '?" street; aM.Jones,.N??' N ('wate-Street. AHHr?TAWF.:Ar:i,)aphwydaChyhoeddwYd?:iu?' !¡ JK!SKt?,ynI)MOL-Y-(.\sTE).L,irhwnydYmun"'ih< II.ybyiaeth acl ei dtianfon, yn ddidraul.' jDe<-<'?)t''7/?.s7?Mf/aM ac 7.;MtMH ?M .?E?T?? S? CIO??   7'?F?OH ?'AK?TO??, A'0.?, ?.fJ:?'7<K 5'.)f??!? f A? f?rE-srMMT? Mr. ?. t?//77'E, 3?, /f,j.:BT-STKE?' ? Mr. M. JONES. 5, A??f.?rf-tS?jtjb?r,  l SWANSEA: Printed and I)uhli:h('( by D.JENK? J CASTLE'STRE?T, to  ?rettUf'sted to be addressed. 1'l Örders <7M???Msr<M<'MfN? rcce?!,?? fy ?M?-. TVE???/")V ? ?  ;\?.5, )r?7!??" B W;? CO. f?<e I'AYŒOn and ÙJ-:W'l'ON), /\0.5, JVAnWIC:r  ??' If- S(?(7,4rtp,, NFivt.,iTr-s?,rREET; ?   STRP,E'I';