Seren Gomer

HANES GWAHANOL GYFIEITHIADAU AC ARGRAFFIADAU'K BIBL, VN VR I AIT II GYMREIG: Gan THOMAS Llewelyn. LL. D. r hum a argraphwyd yn y Saesneg yn Brysto, yn ly J hoy d dyn 1768. [PARIIAD 0/R REXIFYN DIWEDDAF.] Ond y mae hanfodiad y caethiwed a'r caledi \Jelloù wedi hir luddias yr un effeitliiau i gym- tneryd lIe yn y Dywyoogaeth. Tra'r oedd y pKtiiau hyn yn parhau, yr oeddynt yn meithnn llid a digasedd; yr oeddynt yn achlysur o ddnvg-ewyllys a drwg ymddygiadau, o anrheith- ladau a drygau diddarfod. Ymddengys eu bod yu hanfodi gydà'r sarrugi wydd a'r llymdostedd lnwyaf dan Oywysogion Ty Lancaster; ysgat- fydd, ar gyfrif ymlyniad y Cyniry wrth y biaid wrthwYllebol. 0 dan Lywodraeth y Tudorau liwy a ddHewyd mewn rhau, ac, ysgatfydd, a lwyr anaiferwyd; ond etto ni hvyr ddilewyd liwy cyn y flwyddyn 1623. (21 James I. ell. IS.) ?- hyn md yw ga?t a hanner o Hynyddau yn ol. Y maent etto yn hanfodi yn neddf-lyfrau'r ???shon; *anSos fel y tybt?n y modd yr ,:ymdJygj.d at d?H?id Lloegr yn yr hen amserodd. ??? r? ? ??nwB gpe? ceauad i annog ar fod t.J yn gael ea hargra? o hyn allan, nid ? U\yth- yrenau dimn, end rhai coclzibn, fel yn fwy ::iIarluIHadol o'u gwir gymmedad a'u llymdostedd J-eigardd ac i'w gwahaniaeth yn weli oddi wrth gyfreithau mwy cyfartal a bynaws Bi-ytania i'w I)Itlant.. Er yn anhyfryd, angenrhatd oedd sylwi ar y ,P,-thau hyn i'r diben i gael ai?n wi.ionpddol l,,fi Z.n dUlaniad v Gernywae? a cM?eth Y Prythonaeu ?? y rhesymau ?ybwv:!wyd iichnl i aid ?ed<1 fod a nsawdd y ?y ?'t'. yn ??a. ?ah?fto} yn ?g? y diwyg.ad. Yr oeid y Ornywaeg-,wedi bod yn hh- yn adfeHiQ, ac yn Jieshau at ei therfyniad y n ei chyflawn nerth a'i bywiogrvvydd, GftH&sai Pobi yr-uuth gyntaf, gan eu bod yn gyffrcdii: yn ,Y,I,ly.g yn y Saesneg. wneHthur heb'un cyf.. leithiad o'r ysgrythura-u at eu gwasanaeth. Y r ?dd ar y bob! e.eiU eu heis?u, ac h?y a'u cawsant Ond er hy^ny, y mae eu h.alth fyth -"edi hynny ynadfeiho. A chy-a leied V mae'r Beibl wedte?e,thioar yr achos Inn. fel v mae'r ilaith adfeilio fwyaf pan oedd yr amldra lnwyafo Feiùlau Cymreig. Oddi ar ddechreuad Yr oes hún, y Inae'r iaith Gymreig wedi colli tnwy a'r Saesneg wedi ennill mwy, Hits: mewn un o'r un parhad. Yr achos o'r adfe'.l'ad Vn yny imilj, a chyntsydd y liall, yn fy marti I, Yw feunyddiul a eu) Ju wynhad o freintku, y ddwy gentdl a'u gilydd. Bydded Fy tuedd a'r ymddygidd liwn -1 1 ?/ ? i ii n barhau a llwyddo fyth, er y gall,-tilr adfeijiad yaia o'r iaith droi allan i fod yn ifarwol a tll-erfy I I yn ei hangau. Etto rhaid i mi addef, pan ystyrwyf ansaiVdd 1 yfasnach ar gvvsmeriaelh yn awr rhwiig y ddwy genedl hyn, nas gallaf weled yr enllillLlopr lawei- trwy hollol.ddarfodiad yr iaith Frytanaiddl i 0 Gasg^ent i'r fiorllewin, ac oddi amgylch heibio Aberdaugleddyf i Gafergybi a Cliaerileon Gawr; y mae Cymru wedi ei chylchynu gan for Elafren, Morvverydd, (Irish channel) neu'r mor mavvr. Yti v, r holl feithder o dir arforol nid oes gymmaint a Hong Gyhireig i gael ei gweied yn rhwym i, neh 0, ryw barth pellenig i'r hyd; a phrin y gwelir masnach-long^ lieu long yn hwylio gyda'r tir, i un man ond.) Lundain, Brysto, neu I ryw le arall yn Lloegr. Trwy holl helaethrwydd y Dywvsogaeth priti y gwelir dyn ht b i\yrc beth; y D .iTi?7 v sc, o'r. rhan anilaf ag agos pob peth Seisnig yn eu cylch. Dichon y graddau iselif ,t ''r rliai canolig fod yu gwisgo brethyn neu wlanen a wnaud gartref; a dichon trigolion y trefi a'r boneddigion yn y wlad fvvyta eu bara a'u dg ma luu en, ac yfed eu cwrw eu hunain; ond yn gyffredin y maent I yffrediii y niaeii t yn gwisgo yn ol y defodau Seisnig, ac a'r hyn a wneir yn Lloegr. Oddi yna y rhan fwyaf o'r nwyddau ymhob masnach-dy; y penaf o'u gwisgoedd, euàoé]refn,a-'u'g'witÓilau, &c. Oddi yno y mae llaiccr o angenrheiddion bywyd yn gyffredin, a hull nwyddau gloddest. Chwen- nychwn wybod- beth a fynnai Lloegr gael yn ychwaneg? Beth a aTfasdi gael pe buasai peb a i p 1) dyn Ynghymru yn llefaru'r iaith Seisnig yn unig? Beth a ddichon ei dinasoedd a'i tjireli masnachol ddisgwy 1 y n f wy oddi wrth tin pftfth o Ly w odraeth y Brenin ? M' IA P, I i.A U.)

OL-YSGRIFEEV..A i Prydnhawn Dtfdd LLUN, GORPfl. 3; Neithiwyr derbynwyd cennadiaethan eddiwfth Ddug VVelingtoi), yn cynnwys rhifctli'r swydd- ogion Brytanaidd ac Ilanoveraidd a laddwyd, a glvvyfwyd, ac a gollwyd yn y brwydrau diw- eddar; y rhai a gyhoeddwyd rhewli adgytleii- wad i'r Llysargraff y bore hwn. Ar yr 16eg o Fehefin, lladdwyd 25, clwyf- wyd 137, ar goll 1. Ar yr 17eg, lladdwyd 1, clwyfwyd 3, ar goll 2; adgymmerwyd 2. Ar y 18fed, lladdwyd 82, clwyfwyd 318, ar goll 2. i Y cwbl mewn lladd, clwyfo, ac ar goll 635. Y golled mewn gvvyr sydd o 12 i 13,000.- Amserwyd cennadiaethau Dug Welington yn Orvile ar y 29ain, ac yr ydym yn deall fod Blucherar yr un dydd yn Senlis, yr hyn sydd o fewn lIainâ 30 milldir i Paris a thebyg ddigon fed y ddau yno yn awr dywedir fod Ulucher wedi pailu cynnadteddu nes delo i Paris. Er fod ystyriaethau callineb wedi tueddl1, Dug Welington i beri i gorph y fyddin aros dros ychydig ynghymmydogaeth Joncourt, etto yr oedd amryw weithrediadau milwraidd o bwys wedj cael eu cymmeryd rnewn liaw, a'u cyliawui gyda'r llwyddiant mwyaf gan rawterau gwahanol y fyddin. Ac ym mysg y rhai hyn, nid y lleiaf gogoneddus oedd cymmeiyd Peronne trwy or- trech. Y lie hwn sydd ynghylch 30ain milldir i'r dwyrain o Amiens, a 40 i'r gogledd o Com- ipeigne; ni chymmerwyd y lie hwn erioed o'r blaen, o herwydd paham fe'i gelwid Pucellc de France. Y mae gweddill y fyddin Ffrengig wedi ym- gynnull yn Laon, a'r rhai hyn yw'r unig filwyr agydynt dan l'eolaeth, y Llywodraeth IL-ig(idaj,- bodol; ac o herwydd hynny bernir y dichon llu- oedd Welington a Blucher fyned rhagddynt heb achos oftii yr ymgynuulla byddin o'r tu ol iddytit. Cyttuna'r holl hanesion cyfrinachol o Paris, i ddarlunio r brif ddmas honno yp y braw a'r dychryn mwyaf, fel y gellirdisgwyl yn natturiol. Ac yr ydys yn meddwl yn gy tired in nad yw yr holl barotoadau amddiffynol yn cael eu bwriadu i ddim amg-en na chynnyg i eonill maddeuanl, neu ddeddf ebargofiad troseddau, gan y Cyng- reirwyr a Louis XYIII. gan obeithio y cair hynny ar yr ammod o roddi'r e.,dinas i fytiu yi, ddiwrthwynebiad, a hithau wedi ei hamgylchu gan fanguelfeydd. Dywedir fod y dinasyddion auvyaf cyfrifol a'r Gosgorddion Gwladwriaethol yn ewyllysgar i dderbyn y Bourboniaid; ac y bydd iddynt egluro eu hunain o'u tu y cyfie cyntaf; a chesglir y gwneir yn yr un modd trwy'r taleitiiau; Canlyniad y tuedd hwn yn y hobt yw, fod y galIuoedd cyfllnol yn cael pob hysbysiaeth, a derbyniad croesawu y ffordd yr elont; hernir nad yw awdurdod y Llywodraeth Ragddarbodol yn cyrhaedd ytnhellach nag 20 milldir o gylch Paris. Derbynwyd y Mouiteur am y 2?ain o'r mis diweddaf, eitlir nid yw yn cynnwys diweddarach hysbysiaeth na'r hwn a' gawsom eisoes; ond myncgir gan lythyi- cyfrinachol a ddygwyd trosodd gyda'r Moniteur fod goruchwilwyr Bonaparte yn dra diwyd. yn ceisio gwerthu yr hyn a ellasid o'i eiddo ef, a'u bod wedi llwyddo i raddau helaeth; ac y mae'r dyb.yi) jrYlln yno, yngystal ag yn y wlad hon, ei fod efe yn bwr- iadu hwylio i'r Americ os gall. Hysbysir ganhapùratJ Brussels am yr 28ain o Fehefin, fod trigolion Lile wedi cyfodi yn erbyn Llywodraeth Bonaparte, ac agor eu pyrth i'r Cyngreirwyr. \Yecli i A vesnes-gael ymosod ariji, d, os rai oriau gan y Prwssiaid, rhoddwyd hi i fynu iddynt trwy gyttundebj ac ar eu gwaith yn ei rit,ddi i fvnu digwyddodd dam-wain ddychryn- ilyd; syrfclu-odd tan-belen i drySOrfa o 150,000 pwys o by I-or, yr hwn a aetlv ar d;\n a dinystriodd rail fawr o'r dref; a caoilodd 400 o ddyniou eu i)y wydau. IECHYD Y BRENIN. j iC Cast ell Windsor, Gorph. 1.Tr0uliodd y Brenin y mis diweddaf mewn tawelwch; ac y. mae ei Fawrhydi yn parhau mewn iechyd eorph- oroi da, oad heb leihad yn ei anhwylder." (Ai-2t,,yddivyd gan y pedwar MCtldyg.)

CYMDEITHAS GENHADOt. |   IN|YDD MARCHER aDYDDLU, y ?9p?a?' ?H? Wfedo C.OHPHENHAF, 181S;y cynijaiir CYFAR- FOD CMNHADOL y BEDY DDWYR, yn AB^Awk, }.ryd y y Parch. D)\ "vhtn S a'r f)r. Rippcn, a' pryd v disgwylir y Parch; Dr. flyliand a'r tr. Rippon, a'r Parch. Mr. Hall, a Mr. Roberb, o FVysto, ac ereill, bt(»- gethu yn Saesneg; a'r Parch. C. Evans, Saunders, o Aber- duar, Watkins, o Gaerfyrddin, D. Evans, o Paesybeillan, ff. Otitis, o Langloflsui, Herring, o Aberteiti, Johes, o R yd- Vilyii-i, Evrms, o Gwmyfeiin, ac ereill, i bregethu yn Gym. raeg. Dechreuir dydd Mercher,in-i ddeg o'i- gloch, a tfier* f-viiir nos lau. Dyinunir ar holl Gyfeillion y Gymdeithas ymdrechu hyd yr eithafdros gaetcasgliadatta tliansgrifiadau, n'u dwyn i Abertawe ar v d\ f b ui ueliod. (jd" lihoddweh i fymi yu v 1 v-iVlelin, yn yr Heol-nnvr. I). S, Cylioeddwyd yn d d J ir, HATVBS BYR o GKV- NADWRIAETH y-B £ DYL>mrvi aco Gyficithiadau'i- Beibl i 27ain o leithoedd y Dwyi fin n it yd a Golygynan o amryw l(?it:lioedd, ?ycta 1), i* r* jeithoedd, pris gwllt, gyrla I) ir n ilen (map) o Sefvllfaoedd y Cennadon,neu naw ceiiiios ii>*b y ddaiiunlen; ae ar werth gan boll Wcinidogion y lieaytiawyr yn y Deheudir, ac yn awraryHbrddiWyuedd. In y Wa$<r% qc (i C PitLS TRI S WLLT, MANFJS-LYFR am y diweddar ifarchedi" 'i MOM (. il VRLES, A. B. o'r Bala; wedi el i bi'go yn b< mwi: o i < >Myfr, I-lythyrau; Sic. a'i a'i Rytieiithu ir (.MI I aii Y Parchedig THOMAS IFOIVES,,O Ddiribycb. Argremr ac ar werm Bala; ar werdi hefyd gan bob LijiV-werthivr yn y Dywysogaetfc. 63" Yr elw &geffir trwy werthiad y Gwaith hwn a roddir i gynnal yr Ysgolion Rhad Cytch-redoi, a sefydlwyd dan gytarwyddyd y diweddar Barch. T. CHARLES. Ilefydj- yn y. Wusgj ARGitAFFIA D NE IVYP-I) JEIilLYrR YSGRYTHUROL Y PARCH. T. CHARLES. Argreffir yr .Argraiffad lnvn oddiwrth y CynySgrif a ha- rottdwyd i'r Wasg gan vrA wùw cyo ei furwolaeth, ac a gynnwys Unver o Yc!iw*anegi;idaii a 'Diwygiadau. fpf" Cyhoeddir y Gwaitii mewn ugain rhifyn, am ddau swllt yr un.

I AT EIN GOHEBWYR, 1, Cti- Rcrbyniasom Englynion Ieuan, o Fcrthyr-Annerch- uid J: li. o Lanfair, i J; Jones—Sylwad Cyfaill Go- meraeg, ar Lythyr Llewelyn—eiddo Bradeian, ar yr unrhyw—Amddiliynhul Rodri Molwynod o'i- C. Gwan Sylwadau ar Farddoniaeth, gan Y C. (I.—a Llytiiyr Brychaa Each—cyhoetfdir hivynt oil yri dra buan. Dywenydd gerirtym fod y Cymry vngliylch cap! eu cynnysgaeddu a banes bywyd a marwolaeth y Cyniro tra gwerthfawr hwnnw, y diweddar l^arc.h. Thomas Charles, o'r Bala; a bydci ail arcraiHatro't EiHyfr Ys- grytbnrol angbydmarol yn femUthnci?duoH drigoHon y Dywysogaeth, ac creiHyn l,loegk,itg ?y(IY yr ?:thGymreig.&??..?Mf/. Me?a yspatd h'mtheis, gtvelspra t?'?n?cedio?cth awd^tjej^ jjon^ai te yn Ffraingc; i-ddas F'-ei ii o ?ly. I ]I 1 .1ol yn cael ei ha?-mme.-yd gan yr etifedd cyfrclthlon 11' goro??La?ts ?i?'III.; dychwp?nd y Gdm)eswr 0 Eloa i'r.z)PifJtlii;Y¿eth y Bourbon?K! drachefn; ac wedi Hy?t?C???d!-t)3 ychydig, Napoleon yn ymwrthod a'r orsedd ?rachefn. Mewn llythvr cyfiinacltol dywedir iDelug Welington ysgrifennu llythyr at gy fa iIl, pan oedd yri Brussels wedi brwydr y 13fed, a dyvvedyd, Y mae fy ngbalon wedi torri ar gyfrif y golled fawr a gefais mewn hen gyfeillion, cyindeithion, a fy milwyr trnain; ac ni foddlonir fi yn y frwydr lion, er mor ogoneddus y w; os na esyd hon ei bun ddiwedd ar Bonaparte. Dydd Sul wythnos t'r diweddaf tiri,odd Syr Thomas Picton yn Deal saethwyd mananeiau bob inunnd gan yr holl longal1 yn y Downs tra'r oeddid yn myned a'r corph ttiali, tir l!e'r oedd yr boll fljwvr a inor- wyr ago oedd yn Deal yn barod i'w dderbyn. Cyr- haedùwyd CanterbulY gan y corph vngiiylch dweeh O'l- gloelt yi- iiii prydnawn, lie y gosodwyd ef i gadwr- iaeth gosgorddion amhydedd yngwesty'r Fountain, yn yr nn ystafell ag y bn yn ciniawa bytbefnos cyn hynny ar ben y dydd, pan oedd yn eyebwyn tna'r Cvfandir; ac am chwech bore drannoetu aetli tua Llundain, a'r Y!ain Crttrod gydag ef, deroynwyd ef yn y ddmas gan y nbi- wyr ac ereill gyda phob dyled is bai ch. Buwyd agos a cholli yr enwog Blucher yn y frwydr ddychrynllyd yn Waterloo; saethwyd ei geffyl yn yr ymdrccb, a syrtbiodd yr anifail ar y gwron; ac yn y sefylltir hon yr oedd pan ddaeth y marchlnot-dd Ffrengig i'r lie, y rhai a yrrasant ar ei draws, hell sylwi pwy ydoedd; ymosodwyd arnynt hwythan yn en tro gan y Prwssiaid, ae aethant oil ar draws y gwron wrth ddychwelyd. Wedi hynny cafwyd ef gan un o'i farcb- luoedd yr hwn a'i cynnorthwyodd i'r tu ol i'w fyddin. Yn ganlYJ101 i farwolaeth yr enwog Syr Thos. Picton, yr hwn oedd aelod o'r Seuedd dros freindreti Penfro, Dinbych a Cbastellgwys, yn swydd Senfro, yr ydym yn deall fod Wm. Owen, Ysw. o Lundam, perthynas i John Owen yr aelod dros swydd Benfro, wedi cynnyg ei hun i etholwyr y brcindrefi ucbod i'w cynddrychioli yn y Senedd. Pythelnos i lteddyw, daeth John Wiliams Gwynn HnglK'S, mab henaf y AIilwriad Hughes, ° Tregib, ac wfr y diweddar Richard Gwvnn, Ysw. o Taliarus, swydd Gaerfyrddin i'w oed, cynnalwyd gwledd a)* vr achos yn Tregib, lie yr ymgynnullodd llawer o berth- ynasau a cliyfeillion. Y mae Esgob Caerloywyn cael esgobaeth Henffordd, yn lle'r Esgob diweddar yiio yr hwn sydd wedi cael Llanelwy. Da gennym fod y Pai-eli. J. Griffiths, M. A. o Gas- tellnedd, wedi cael perygloriaeth Cas'liwchwr, yr hon; a waghawyd trwy furwolaeth y diweddar Barch. John CoUns. ■ i Hysbyswyd i ddeH[a:dSyrW.W.Wynn, Barwnig ag oedd a'u hardrcthan wedi eii codi, a'r rhai oeddynt i dalu en bardrethi gynnyddoi yr Wythnos ddiwedddaf; mai'r hen ardreth yn unig a ddisgwylid ganddvnt! D.yma engraft' teilwng o ddynwarediad— a phrawf ychwanego! pe bydda; ei angen, o haelftydcdd y Cymro sercho?awn a gwronaidd hwn. Dyma yr engra?'gyntafo'rfalh, hefyd, os ydym yn iawn goiio, yng Ngbymru.  CynnaIwydcyfarfodHiMog o Foneddigesan a Bon- eddigion, cynnahvyr yr Ysgol Frytapaidd yn y Cas'- newydd, swydd J'Vnwy, wythnos i ecbdoe yn y dref honno; J- H. Moggridge, Ysw. o Eannimnii, yn y gadair; yr liwa a agorodd ddiben y cyfarfod mewn araeth ferae eglur; yna darlienwyd mynegiad yi Eisteddfod gan y cotiadtir, trwy yi, liwti yr ymddan- gosai fod yn yr ysgol 27ain o fechgyn, yn pcithyn i'r Eglwys Seiydledig; 40 i'r Anyniddibynwyr; 6 i'r Bedyddwyr; a 6? t'r Trefnyddion Wesieyauld; oil yn I 14<j: yr oedd llawer o'r plant wedi cymjyddu inevvi) j dysgeidiaeth i raddau tra dymunol; yr oeild un bacb- genysi wOdi myned ojr gradd. cyntaf i'r seithted, a dysgu ysgrifennu, ei- nad oes ond tri mis oddi ar pan agorwyd yr ysgol. Yr ydys yn gobeithio y ffurfir ysgol i ddysgu geuetliod tledion y dref ucbod cyn hir. Bore dydd Unn diweddaf, d?gy'tmdd John Le?'Is, s? Thomas.Waiters I ?H ?io Pentilja, g.<r}law'r,drefJ!Or, l edi-yeli aiisa?vdti fa, cymmeroddyrH?'yr! ammhlir yngwaelod y pvdew dtn, Hosgodd a rncgodd y'dda? ddy?n i farM-otacth'm?wnnmnndyn fcL y t?hir, gan cu gyrrn ym'aen -gy( ganeu ?'r'f? nertho])\vydd, fei .n briwyd rhai o'sv be%&rn ?88?-y<y <idan i fymrymiieh y cv??iii au?it i gifAOlxt4tl"du 'V prydnawn Y¡'yùm yn d o', todD.- Dalis a J. Harris i breg<?thu j» <n 'niig y»#r-'ini*iie, :a d.ygir y d?Ht'' gorph i'r du( a gael ei gladdn ym' nionWeilt ] 1\ lb\H yuiinonwcnt yr Eglwys.; Fair.—Gada\ysant?'r;a?ed',<Ja tbeiduocdd galarns ar en hot. Aethant vn toit .1.eituta gan lawnfwriadu dyeb- welyd i'r tyiit, i bi i c 'Ty-lau at y gwaith; eitLr ga!wyd hwyiardaT!R- Had 6es raid xrt! 0 ysuhm ac angenrheidiai i hOB, Yr oedd '1\ Waiters wedi bod !awer n''?'?d!!an yns?asanaeth ?i Fawr- hyd:, a ùianc o f)?'<M'au !lofrndd<o? yn ddiberygl. Yr oedd hfmes nwiV^aeth Mr. David Cadwaiadyv.; pregethwr doniol ym-Jniytg^Tremyddion, a ynvldang- osodd yn ein papur yn d,diwe.ddar, yn anghywir; clyw- sons gan ohebwr cyfrifot yt- wyfhnostion fed y gwr vn fyw ac yn iach: yr yoyna yn gobeithio y cynunerir hyn yn rhybudd gan y uiiai ag ydynt yir danfon newydilion anwiieddiis attom; nid ydymyn cyhoeddi neb liitiesioll oddi eithr fod enwau y sawl a'u danfonant wrth en lly- tbyrati, ac os danfonir attom newyddion anghywir rhag- llaw, rhaid fydtll ni gyhoetldi enwau y troseddwyr, er rhybudd i ereill, ac fel yr amduh- y bel'ns à gwart!ll dyledil$. Gostyngodd prisoedd ceffylau, anifeiliaid corfiiog, a nipcb, gryn lawer yo tfairLla)1(Iili) yr wythnos ddiw- eddaf; ac hefyd yr un modd yn fl.aii- y dref lion dydd Llun diweddaf; yr oedd y ceffyUiii yn dra lliosog, eithr ychydig a wertbwyd. Cynnalir brawd lys nesaf C-aerf-i-ddin.ar y ffed dydd o Awst. W ythnos i ecbdoe, tra yr oedd ceidwad marehdy gwestdy'r Llew Gwyn, yn Llaiidilo, yn llwythb men a gwair; efe a syrlhibdd oddiar y Hwyth, a bn farw "yn.! y fa n. Dyd? d Ian diweddaf, fe! yr oedd m?ii yn l11ynedtny¡ I' Aiberth amlvvyth o dail, rieidiodd W'lliam, bachgenvn wythndwyddoed,ma?Mr.J:Ha.)r!?Maciipr?.r,c')-! dref honno, i'r fn;yr hon yn fua? a ddvmchwelwyd  I wrth ochr bryn, a thatlwyd y Uangc 15 Hathen oddi v. rtbi; ond aii nad oedd nemmawr o arwyddion gwel- cd'g o mwed a: no, ni feddy);wyd Ua?crain v digwydd- ?)d: pa fodd bynnag, efe a fu farw drannoeth? yu gan- ?yitotiftiwiautufewnoL  Ar yr an dydd, fel yr oedd men arall j-n myned ar frys dros bontArberth am Iwyth o wai^ gwelodd Eli-j zabcth, g?tatg ?Ir.John Wiiiams, Manyg?-r, yr hon sydd yn byw wrth y bont, ei pblentyn byeban yw sefyil. ar- y doMbrdd/a hI a I'edd yo dthOeid 1 udH1b ei pldentyn, yr Inma admbwyd, eithr ??a .satbrKyd mewn modd echrydus gan diaed y caifylair^.y inae as- gwrn ei siol yn y golwg, un o'i chlustlyii wedi ei t'horri ymaitli, a'r rhan fwyaf o'i chorph \ltJi ci glwyi'o a'i I friwo, fei y mae ei hadferiad yn dra ami(;r; Ar yr un diwrnod, yn y prydnawn, aetli men yn llvtythog o galeh trwy Arbeitb, yr hon a vrrasid gan t weithiwr bur, ac a berthynai i dyddyn y Ty Hen, plwvf ¡. Cilgcrran; ac wedi i berchen y fen oi phen ci negesenon i yn yefe a ddychyvelodd adref ar ol ei fen, ac I I' a'i gorddiwesodd with le a elwir Postgwyu, gerllaw Adtlold^ Ebenezer, ac er iiiawr syndod iddo efe a gaf- odd ei tenuvvr yn farw yn ymyl ei fen. Yr oedd hyn yn (ii-a liwvi-, y thybir iddo gysgu a chwympo i lawr; old lie nad oes dystioi riiis gellir Ilefani yn bendant. Gohei!J¡ WI) y bydd cynnifer o ddamweiniau angheuol ar yr li'l dae yn agos i'r an lie, yn achas i uneud R'y' wy'r mellnçyn y parthaH gorHewinGi u'r Dywysog- aeth, yu fwy gwiliadwrus. I Ywi-?a* ar draws yr hon yr aeth men yn Ar- berth dydd lau pythefnos i'r diweddaf, trwy yr hyn y dryHM'yd H!Uryw &'i hp?yrn, ar wellhad, trwy arddel- tiad Bilagluniaeth ar yrnilrechiadau y LlavVfeddygon medrus, y Mrdl Jones a Griffiths. Rhoddwyd y cyd^yniad Brenhiliol i'r weithred o eiddo'r Senedd dros barhau canilas Swydd Drcfaidwyn o Felin y Garth i'r Drefnevvydd; bydil y cam!as lnvn pan orpbener o fudd mawr I ran helaeth 0 siroedd Drefaldwyn, Maesyfed, a Cheredigion. Yr ydym yn deall fod mintai o liu-d-ladtart-fsfbijdlers) yn siroedd gorllewiiiol Lloegr, yn gyrrn allan ysgrifan g-O:'JIC\¡liOl I,JO,t',gI', )'°' gyrrnal1au,ysgl'jlàu Arian-dai fFngiol, ntd yn unig yn erow Anan-dy Lloegr, ond rhai taleitbiol hefyd; ztcllin y dichon y boneddig- ion hyn grocsi Hafrcri ^fe yijrvveled a'r DyvVysogaeth, dvlai ein gwladwyr fod ar eii igiviliadwiiaetb; cofied i yr anaiiyfarwydd fod YSgdfalL Ariandai'r w!ad ag argraff-nodaa fs/ajnps^arnyn^oudvyr ydym yn ciywed fud y rhai ?H!iidH)ebd(tynt;.on(t,??!bcn i guddtoy gwahaniaeth hyn, y maent wedi enVhWbio a'u brynti, yr hyn hefyd a' b<tir iddyntym'ddan?'mcgis pe bydd- ent wedi boKyn h:r mewn cytchr?diad? hebla w r gwa- haniaeth hyn nid yw'r tebygoliaeth ihyngddynt ond ) tra ainherffaith; wrth fanwl sylwi ar y ddau beth byn, gellir aduabod y rhai ffugiol yn lied hawùù. Cynnalwyd Ymofyn'iad Ynad Llofrsddiaeth yn ddi- weddar yn Wimeswold, swydd Leister, argorph maban o'r enw John Bates, yr hwn a laddwyd gan ddvrnod oddiwrth ei dad annatturiol; tra-yr oedd yr adyn yn ergydio atei wraig a'i holl rym efe a gollodd ei aincan, a tharawodd y plentyn ar ei-"ben tra yr oedd yn sngno ei fam, fel y bu farw mewn .y chydig oriau—Ilheithfarn, Llofruddiaeth Gw¡'fóddolytll'bynWm. Bates, ei dad, yr hwn a gymmerwvd yu ddiood i garchar y sir i gael ei brofi yn y brawdlys nesaf am. ei fywyd. Torrodd un Baniste.r,:i o (id Rliyd- ychen, wddfei wraig a chyilell, a gadawodd hi fel raarw; yn y cyfiwr hwn ymhvsgodd yei-padtir gi-esynol allan, syrtbiodd yn erbyny mur o wendid, o herwydd colli eymmaint o wacd, a bit farw yn ddioed yna clodd y dihiryn y drws, al-horro.dd ^'i wd.if ei bun; ond y mae etto yn fyw, yn dcbyg i vu lla, a gael ei bi-oti (lait y qyhuddidd o lofiwWMn-'tli guirfoddol ei wl.al:g.

T c • At Argraffuidydd Ss:j;n G.omer, I MR. COMER,Gvda'r ostyngt iddrwydd mwyaf yr wvf yn ysgrifennu attach y wadh non lneWn perthynai i'r. banes ag a roddais i chv/i ynghylch fod cigydd wedi cael XM ladd yn Runiney. Ctywais wedi hynny mai ffug-c'hwedl oeud y cyfiiri, cariys y mae'r dywededig gigydd yn fyw etto, am a wn i. Blin iawn gcnnyf i'r fatii betii ymddangos yn eich Seren ddefnyddiol O'm haclios i;,ond boed hysbys i cliwi? a'ch dtrllenyddion parchus, mai nid yn twriadol yr ymdda.ng.osodd y fath chwedl; yroeddwn i wedi cael yr banes gan an ag oeddwn i yn gyfrif yn wirkmeddol, ac felly mi a'i ddodais i chwithan yn ddifeddwl drwg; gan hynny dymtinaf ar eich boll gyfeillion am beidio tramgwyddo- wrthfycb am yr hyn na wyddech am dano. Dymunaf hefyd ar eich Gohebwvr fod yn ofalns lhagllaw, i. chvvilio am gywirdeb en hanesion cyn en han'Sfofl i'w cyhoeddi yn Seren Gomer. Yd wyf eich cyfaill.difTuant, Merthyr Tydfil. J. DAVIS. O. Y. Fegafodd y cmy(H ychydig o niwed, acl a gollodd waed, end ni bit ci hoectl mewn perygl, fel n IaWr' gorell; cwympo a wnaeth, ac nid y aeth i'w wddr, fel y darluriwyd i mi o'r blaen. j

MWYN CÔPPl, ? ?K, .?f??\"?? 55. A icerthwyd yn I?etirittl, 25. llwynllodd. Till/ell. p j Wrth y T)u*k>h. United Mines lOG f>u n u C(). £7 S u ditto 98 rVoemiiii and Co. 6 17 8 ditto 87 dimr f, ¡ í Õ — ?i? R ditto ? ?'iI!i?m<nndGrenM! c?? 0 ditto 67 Union C(- 5 12 6 ditto 64 ditto 7 11 0 ditto 62 Mi! n )1 12 I • 6 Ci ,11, t o 0'2 Tki i t!i- 1 6 \VIÚalDam,el ] 18 Union 'o, (1') o ditw ll? Vi i ( i fell 6 2 (5 (litio lo9 F ditto Bin sH*. I Co 7 3 (i Wheal Gcrland 114 Aiiiies'Royal 7 19 (j ditto 112 Patten' and Co. and Vivian •am? SKIIS 5 1.4 f* Crinnis S3 Danifll and Co, ditto 76 ditto 5 '2 (i 5 2 0 Wheal Fbk 56 Patten aud Co. and Vivian and Sous- 0 1G ft Creegbraws 69 ditto a (i ii Wheal Itock 32 "VYilliams-a^d Grenfell 3 12 t) Y cwbl 1591 sef- IfiF !I-

 M_RCHN A DO EDÜ CrFNEwIÍn:,4, Yri, Heci.ax M.iiic, GORPI1, S. Yr oedd yma gyflawuder o Wenitli Lloejrr y bore hwn, a chan-mai gwaelion oedd y rhan fwyaf cafodd y goreuon gwerthiad ebrwydd am brisoeud dydd Llun diweddaf. rlaidd a Brag, gwerthiad riiarwaidd. Yr oedd Pys at fcrwi a'r rhai Uwj dion yn rliattach. Gwerth wyd y Ceirch amo Is. i 2s. y grynog yn is liag wytiii.es i heddyw, ac yr oedd y gwaelionyÜ ainverthadwy". Jiid oedd gwananiaeth ym nihrisaedd v Rliyg a'r Ffa. Prisoedd derbynadivy yr Yd, y Grmiog. G\venth caeh 4s 'i 63s Era cefiyiaii new. 30s i 3-h Gwenithg-.vyn-48s.i74&'H't!)?tcc.t'y:aH-33? Sh Rhy ? — 35s i'?Ss | Ela.coloaienod ne'w. 36s i 40? Maidd ??r/?)- ?s i 3? Ht-nit?colome?d 38 i 42s Bnig-gwehwCPrz/e^eis i '6Ss Pys atlerwi 44s i 52s CeircJi Ws i 24s t PjI31hv)'dIOO- J5 1 3Ss Polands 22s i27sf -i f Pris cyfartalyr Ydyh Hfghymriey Gryriog ( flight x* Pris cyfarllllyl".Yd yit 'Ngli,ljm¡"IlOlJ Grytiog (TÚt1t{:if;'il,1¡es-" ter !1lÍshelS). I4"* GRCII. Rhyg: ] MaMdFCp.rch ? ?- s."?.- 1 :S. d. S. d. „ Swydd Forganwg 75 8 00 42 8 24 8 > -Gaerfyrddin. 69 2 00 34" 0 19 4: 13 e n f??o 57 9 ¡ 0 0 29 8 18 0 I A berteifi (SO 00 ,(3) 8 19 2 -—1— Frecheiniog 79 2 51 0 S3 0 22 9 -——— Iacsyfed 76 Q II 0 0 30 0 30 4 -——— F ynwy: 72 6 0 0 32 0 0 0 -—— Drefaldwyn 81 0 40 0 32 0 27 0 1\leirion 81 4 0 0' 35 0 29 0 ——— Fliint 71 8 0 0 39 0 ¡ 27 (i Dd iurbech 69 9 0 0,1 37 0 28 0 6,terii ?foji ,,5" 4 0 0 ) 30 91 24 0 j Eon 65 01 0 0 j 231?14 ) 9 24 0 Pris Peilliaid (Flour), y Sachaid o 280 picys. Peilliaid teg, 60s i 65s J Eilion, 55s i 60s Prisy liarayn Llundabu Dydd Mawrth diweddaf gorchymynodd yr Argl, Ma'eriY dorth bedwaraii (quartern ) wenith i Iiarhalfunll1{d.;r! Pris tyffa'ial Sitegr Gieineu (Brawn), Yn oly cyfrif a wnawd yr wythnos a derfyiioed Melk. 28, y\y S3 3 1 y Caot o 112 pwys, Heblaw yrArdreth :t tlalwyd, neu sydd i'w tlialu ar ei .1 drosglwyddiad Biydain Favvr. jPrM? C:?, Af??M?  y;'Ifaen."a.8I1tfJUs. Prisy Cig, heblaw y Briw-fwyd, y 4' '4s. Od i 5s 0d Ci Eidion 4s 4d i 5s 4d ? CisL)o  Qd i 5s O Cig Maharen 4s Sd i 5s 4d l Cig Tyrehyiv 4s 8d i 6s 0d Cig Oen 6s t"7s0d. ?? "1" .2— ;■  ?'? .?  'r ??H'-?.  Pds ¡¡I" Hdpys(Hops); ??H?!faM'/< CT?DAU (UAGS). 1 1n (fOCKETs\ 'Kent- 71 i 9 8s j K_ent 71 0s i 91 9 Sussex 6110s t 71- 7s Sussex 6!lu?i 81 8s Essex 71 Os i gl8s j Farnham i?l 0s i 131 Os pris y Lledr yn Leadchhall. Crwyn Gwadnau (Butts) 50 i 56 pwys yr un, I9d i 21d. y. 2:id G«'irod-gytf'eithgrwyn (Merchant? Backs), 19jd i -d. Crwyn Uchafed (Dressing Hides), 19d.i 30di • Cerbyd-grwyK teg, 20d i Crwyn Lloi, 30 i 40 Rd i 32d. pwys, 33 d i 36d.. Ereill, 70.1 80 pwy# 30d i 3-idi. CrVyyn Morfoi bycjwtin., (Seals.■ Greenland)■■■ 44d i .1hc1. y dwstn, 130s i Crwyn Celfylad cyflHtlnedig (tanned) — ^1 i 7"d. ■' 1 -2't!I Pris y,Giteryn Lltinddin. > s. d. Marchnad Whitechaptfl'a 11 ————- St.1aJne, 4 "0'' ii- Clare" 0 0 7 11 Cyfartalwch 3 11* ) ■■ tf. Gvver y dref y cast 68 C mel?n ?ussca — 0' —— ?'M yu RusSta 0  ?fbott ?— 0 DIfn'td tod?edfg ?7 0 ■_ — ga-rw S6 0 C??M ?-? 20 -0 Hitytion dn. ?D/-e?, 10 0 Seboii Colfian 104 0 Brychlyd 100 0 ——— Melyn* 90 0 Pris Canwyllau—Moldiau 14s Qd yddwsio. Ereill. 12s 6d y ddwsin. MARCHNADQEDD CARTREFOL. ABERTAWe:—-Gwenith, 73s. lOd; Haidd, 40s, OA. e'll i y grynog. Ccirch iCc y ^lynrKv" BRVSTO;—Gwenilh, 60s. i 70s. Haidd, gfs. i 32s. Ceiuii, feOs. i 22s. y grynog, Peilliaid 55s. i 56s, iC Eilion, 505. i 528. y sachaid.

 Dywedodd Ayr C. Bnrel fod ?3n ei teli(ler | f ? c'!?i d? o fewn i'r !!ys wedi ei ddodrcfnn, vr hvn yngJ a 1 ag oedd yu gael oddi wrth ei gatrod o Uavehluoedd, a wnai ei holl gyllid yn gyfartal i 21,0001.; ac yr oedd cfe yn ystyried hyn yn ddogn helaeth yr oedd llawer o foneddigion m'wy haeliomis lWgy bity Dug eriocd yn byw ar gryn lower yn Uai. Gorynodd air. Wynn a cedd y briodas lion yn dcbyg 6 fod yn wasanaethgar i rinwedd deuluaidd. Dywedodd Mr. liatburst fod y ddarpariaeth yn Hed faeh ar gyfer eyfnewfdiad amgyichiadan y Dug ac y dylasai person agoedd yn cael 18,0001. cyn priodi, gael 6cio0i ychwanegol wedi priodi. Ymranodd y Ty; dros | Jr cynnygj 87; yn ei erbyn, 70 gwahaniaeth, 17. iiu, 29.Yn ganlynol i ddeisyfiad oddiwrth rai car- cbarot-ioii, y rhai a ddywedent fod ymddygiad Mr. Joties, celdwad y carchar, yn ganmoiadvvy; sylwodd Mr. Bennet, fed eisteddfod o'r iV wedi chvvilio i an- I sawlld y caichar hwnnw, a chad allan, na wydllai efe ond ychydig am yr hyn a ddigwyddai yn ei garCliar ei JJlln; ac yr oedd efe ei hUll yn addef mai anfynych neu fyth yr oedd efe yn myned o'r tu fewn i'w furiau ac am hynny dy wedodd yr eisteddfod, fod dyn ag ocdd yn cael tal biynyddol o 3500/. ac heb wvbod beth osdd yn cael ei ddwyn vmlaen yn y carchar yn ymddangos idd- yiit yn beth anweddus. Heblaw hyn nid ocdd¡ dim vecii cael ei ddyvvetjyd ganddynt yn erbyn ei gym- toeriad. DarHenwyd mynegiad yr eisteddfod ynghylch can- I idttan 6000L y fivvyddyn i Ddug Cumberland; yr hyn a V "Wrthwynebwyd yn gadarn gan y Mrd. Gordon, W. Smith, Protheroe, a ^Fierney y rhai a haerent fod yr i 1111 i-esymayi ynimnfodi yn erbyn y briodas rhyng<|do ef a Ttiywysoges Salms,aga barodd i'r Frcnhines vwystro Dug Cambridge i'w phriodi; ac na fyddai i'r OMidefiges gael ei tierbyn i't Llys gan y Frenhines. laerai IVir. Forbes fod y ehwedlau ag oeddynt yn ymledn yn eu>yh y briodas yn ddisail ac enllibaidd; ac o'i ran ei hnn nid oedd efe yn eredu eu banner. Dyweuodd Mr. Tierney os credid yr ag oedd yn cael ei dùywedyd fod hynny yn ddigon ac yr oedd efG yn rhyfeddn fitd y GweinLJogion yn sefyll dros y cynnyg, yr hwn a wrthodasid ps bnasai'r Ty YIl llawn- *<'h.Yna ymrannodd y Ty dros ddcrbyn y mynegiad 74; yn ei erbyu 62.G.wahaiiiuetli 12. Dywedodd Aigl, Casilcreagh nad oedd y Llvwod- raeth wedi derbyil lianes cyflavvn o'r. gvvyr tlewrion a syrthiasant ym nirwydr Waterloo; ac am hynny na disgvvylid yn hwy; eithr efe a gynnygai ar fod i an- Jiercliiad gaelei ddanfou i'r Khaglavv, gan ddeisyf arno beri i got-adail wiudwriaethol gael ei chodi er coffad- Vfnaeth o fuddngoliaeth ogoneddus Waterloo; ac er cofradwl.iaetti o'r svvyddogion a'r juilwyr a syrthiasant ar y dydd gogoneddus hwHnw. t Dywe<MdM. C. Wynn mai addas fyddai i adeHadan I cgwahanol gael eu codi i goffadwriaetti Syr T. Picton, a Syr W. Ponsonby. Yr oedd y cyntaf wedi dy wedyd '"fi'th adael y wlad hop, ac megis yn rhagweled ei far- -J»olaeth, ei fod yn gobeithio y talai ei wlad y deyrnged heii i'w gotradwriaeth. Cyttnnodd Argl. Castlereagh a'r cynnyg hwn, ac ych. "Wanegodd trwy gynnyg fod y cofadeiladan neillduol hyn gael eu codi yn eglwys gadeiriol St Paul. Yr oedd Mr. Banks yn dymnno na byddai i Paris gael ei fnirbed yr ail waith, ond bod iddi gael ci diosg « r arwyddion buddugoliaeth a yspeiliodd oddiar wled- dd ereill, a'r l'hi a aliasid en trosglwyddo i Loegr. Dywedodd Mr. Fitzgerald na ddylem efelycbu ym- odygiad ag oeddym yn feio niewn ereill, ond y dylai y cofnodau buddugoliaeth hyn gael eu hadferu i'r gwlcd- Jdd o'r rhai y cymmerwyd hwynt. Yr oedd Dag We- "ngtou wedi dywedyd yr ymdrechai efe wneuthur ei tilwyr mor gymhedrol y tro hwn ag y buont o'r bIaen. Gwmer, 3G.—Wedi cryn ddadlen ynghylch caniatau y 8Wm o 60001. ychwanegol yn y fiwyddyn i Ddng Cam- Mertand, ymrauodd yraeiodau; dros ganiattau y swm uehOd, 100 yn erbyn hynny, 92; gwallaniaeth, 8; felly yi, ysgrif y waitli gy;,t,,f. Yr ail ddarllen- lad i fod dydd Linn.