Seren Gomer

BARDDOMArflH. AWDL ORCHESTOL AR GENFIGEN. I A& Y PEDWAR MESUR AR SUGAIK CEHDD DAFOD. 1. Y. Mt g!ywa!s dy lais di Ion—.gen6gcn, Gau fagu och'neidion; Ttamawr gae) trwrnoer galon* i. Heb arfaidd i berfedd hou. Car,af, alfanaffliniou,-dig gastiali DygestyUterwyHion; Dy eu'iHn HafnaH )!y(nion, Hyd uchder dyfnder y doa. Gorddyar tafar lifon-dy gylchant. Deg watches hyd NeÏfion; Hed fetus iiid ofaion, Ydyw dy swydd diwad son. Gwelaist, adwaenaist y dynion-cedyrn, Codaist dy gyntfon, Coitfamafst y caii.feirnion, Gwyrda o fri ger dy froH. PaIt gair dianair union—i bencerdd Benciwdawd prydyddion, pan glywodd, dnodd dy d6n, Aeth c!eddan i'th coluddion. Pan ddaw gwr arwr wron-<-i'th as'fttd. Koeth et fyn i'w gaIoH, Dd\'munit! ui ddaw mwynion, Cut di-dawt, np cetr dy d6n. Pan fed') nn agwedd enwogion,gofid Ac atHf erhryston, Chv. :bt ddagraa dafnan dyfuion, Na fait ti ya f\vy i'w.ton. Cydresei hesgyrn cadron,-wff arfau! A'i pherfedd Mav.n cynrhon, yoeUaugaWgaugwetgion, Yrnddeiwant bydraat o'u boa. Ymdrechwyd, profwyd pob rht6on,—er gwe!! I'r gylta furgynion; Kid ai tawr i'w doltirion, Nid ai diwy c: chfoendid ron*. Maw !wngc ei thraflwng uthr aSan,—yg6d, au.heuthnnion! Crwyn gwnunt, lIyflaínt, a HofHon Ce!anedd berfcdd !ie ben', Gweliau adwyth, g-.vaelodion-bra,nllyd, BronUosg, pob ysgothion, Fob cleistau mwdtau madton, Pob drewdod ysigtod son. Asenan hoUtau heittttoo,—dyranwyd Yn druenns feinion, Pedolau !HHt mor gu!!on, Euw ya hawdd ni wa t hon. S, 3 E'!e yrbanyw bta rhewinog, F-, b bareh unwaith t'w be¡('h!U1og) Hawroddiog by!t arwydfHou' A enwaffyd, ai net' war, Heu garchar Syrnig eircbioa. 4, $. Enw! un'03, Wnaf fygr nef Ion, Yngwaetod yr angyliol1, Yu awr dieifl anwu- y don*. 6. Tsp!ennydd, cynnydd eu can, DdtHanodd, gwywodd eu Unman y d)a<an a dnn, Yngotan hoU engyt Ion; Ef oedd Dduw! msatbddnn, Heb fJoi, a'i dioi 'ddtar ei Mwya.' bu dadi Mab y dyu. y. Wpdl bytchu nwyd beitchfon, E ddai 'r hatd t'r ddaear hf)tt, Hudo 'y ft:ny\, dewr <anoa, a'i chwymp.o-, I rvvydo yr adoa, 8. Eta dywenydd da Mnion, Go)en 'r haul, yw ga!ar ban; Rin byd nawdd a'n bywyd iii, Asgau iddt ing addon. 9. Eresddeddfdisrynneddfgac, neb abaiI i bcbyH IOI1 Y meirw ym myd mawr a miD. 1'rueMus ar&wydue son' 10. Llem arw ddyfryd ne mae 'r ddwyftou, Heb gau saweU byw gascion, Rhag maeth gwaeth gwytLawd, Hyd dy [add y t:awd, I ddyddbrawd ddiweddbron. 11. ATQ ei chyncwys y mae achwynion Ffwyr anaeic i utfernoHon, Gatw n'waid ac orneion, heb obaith I Hewid eHwaith nwydai alun. 12.. Rhagonaeth ar y gwroh, a'i iirddas, ? Ydyw galanas dig elynian; )Codiadyddifradddwyfron,ytmcheI, Y.* w ei phvH isel a'i phat! weision, Ac viia y inae cvt-ynion wor ofer, A galw nifer y gwlaw yn afon, Hen gadwyni go dynion ni thorant, ri chwi allant () an..hoUion; Dyna waetod attnuwioiion, hch a!!G Ond rhodresn o hyd t'hydtawsion, Mawr pu gond, mor gyfion i'w balchdey, I fod anoberfyd yn wbion. 13.. Ceyddodd a ?edodd e; th?a?ojion, A gwanodd ddenodd o'r gwein ddynion; Yn abred isod barod iveision, YmheU yn nhudoedd, moroedd mawTioa, Cnl fydd awdwyr celfyddydon, Haddwyd Y dyn hoS' rifwyd, dan ei pbronon. YbrawffoddddigoHbnfteddygon, I ddiwan addysg dduwinyttdion, IjlHSg ercs fuddug a'r sophyddion, A'r goreu enwyd o'r gwyonion, Hyd farddas ddiwydfeirddion, mac'a dercaud I gyrchuu astud eu gorchestion. Canaf, gorfyddaf ei hagr foddion, H'ei nych ai)ffiii-f o'i phen i'w chyaSbn, ) Dwyiawgohytawmewngwehition, Lliw"waed ac achwith I!ygaid cochion, Ðíllvdd haenad danedd hirion, tafod Yn wayw trybestod hyd dwrw bostioH. Turs a gwcf!an dn-aeliau dylion4 Cl1itial1, ysg\\ ydd:<\u megis gwiddon, Carnau hyH waUan, cyrn el!y)ton, Cefn crwn! an¡rhy,mes ddiawies ddHon, Gwyneb getwindeb groendon, drych angau, I gyd o dyUau gwaed y deiUton. Hon a'i hesgeiria!) hen, ysgyrion, Yngwau cydrestrau duwiau duou, Hyd lan anufudd yn dwyn Neifron, A Phlwto daco, a pMaid dynion, Ban y goryw ben gwron, mcr yg!'s, yarna)swydus,'rhenfu)n\\TSawdon. Pat cyn hchg Fw!cau a'i hoe!;on, Mav t rus bygy!us Mars heb gaton, Sol, !Nlelciirl,,is, ail macwy wirioa, Aeserw, Fenws, sy arwd fun&n, Gwag nodau gwiw ganiadon awenber Homer, o dorer ei hawduroa. 1 «. V ptyd y cyfyd tb",Ilon i fytiwes Fo enwog ochesttcn, Lie '< oedd wyneb Ilwyr\edd 'U11ioD, A the otau waith y gaton; Gwvmi, broe-hi, gert1an bi'yehion, Ynbywanioganeibetrmon, Ei w, it- t'iaidd a'i oreuon gampiau, Ytighyftvatt aiiglii)fioti. Hunan adwaenir yn eu dynion, j Hatchder,tta!]ausder,tt'iowestion; 0 teyrnasa 'r tri noson dtwy 'r fynwesi Mae yuo 'r gawres, J,¡ynl1a 'r got on; L!id am riwswydd, itedo ymryson, A gwaeau pteidian hoHtaa heiUtion, Rhyfeioedd, rhyw ofalon gan eiddig, I gnro 'chydig o'r gwarcheidwoo. 15. 7?\ Daw vn ?'Ipdig ) (:WiP loesion: Accgh.ysig ?'?g!, oes.ion; Pwch?!anc(!'i duoD. Nibyddd?edd ?, ed,d, aud,uoB. 16. Ys hy!! erys i'w hattoran, Mawruda ddou!au myrdd o ddynioB; Yno gwyddys pn hagweddaa, Yn dah goiau, dyaa gwtton i ? 17, 18. Ac ym!nss!ad, 1 Fob ysgi-yblia-i, J,hen a'i choMtt; Yneichanad j Dim dywenydd } 1\Jygr awcnydd, ond ei cliwynioii; DiochweHydd J Molochddyfryd ) Yw ei byw}df ei marw tuf-ij-on! o mol' hyfryd I'rrhycha'iriiawd J Hcntfych antr.nn], wrach.wron. Orwych e'awd ? 19. Dos i'r e!gion des ar ogwymp, Doiiiati i-tiygwyiiip dy aiii-lie,ioR Ktd oes All dy ddygwy)Hp o'u )lid, ddi'goii. 20. Bore y hebeinau cwynion, Dy hc!i farwolneti', dy ho!i inn- Ccmnyt y fm-w-wedd can mH o fch'toi), Myrdd daw o bryfaid, mawredd dy bioSon. Iianwfi!ian'th!)m€a!onyrh<nyc, Ac yna deugtawc y can dKear-gro:tj £1. Canaf!nan cemfwyr-ion, Hewydd hedd yn niwedd hen t At!)yttlFtwythKuhcSftith!cn, I)aear A nefa'i itityn fwg: Hen; Mor fllwclJ yr hcddwch. rbvdd:C!!t AWCH,'r'dd bardd, a'i rHl\V d 1.1 I;:ytht KefdUyth!mfydda!on. 'L!ebHO' Cymt tw t wciniaid, csiun 'r utnou, L!\s gahmas :;eiY!)ion, Amhas-ed agwedd n.<n-w dacogion. Pe boan d<!ftheHt, pob Ddet,.ai 4ct%leddai ilw c,olutid"oll. Cån Apota enD pen wiwlon, rwtcun ddntRw t'oek'yH ddilon, Dai fn oet i d* a) fau hinon, Go!ch dy wyncb, gwiych dy einicn< 24. Ti gorhwst Gerher, Ccrbcr1i3¡ Dory 6m)d))r irE' 1', Cadw yr ager, cau dt yr Ctgion, l Rhedabrpdobrv, ?' Cau'n y .)unai]'y, Y ddcra ddeiy ddo:' y dunon. WedicariaddpKgoron,an?\ichn A<nynyrhdi.]cru,m\vyu.h(inioH; ei Da?-t'r?<j.iw?diMai)'?<)!o)],cib)y<L Daw en:ud iiyft yd yn ei ddwyf.'on; a g-cnais sy g\vYl1ion cyngiwrfynt, C an)1 Leiynt a mH c hoeJion, Y t'w nodi n'wy niv-'cidion, dt). Gas at Icsn, gosod c: wc;?ion, Rial aned; "eol nni&H berti'.oth, Neud ynghaswaith. yn no-,I Cs hi!- aduaenir tiymot) i'w :t)<:gu, Hi wna PU 'sgatl1 )'11 ysgyriol1; Nefffdd dawet ni fcdd ci dnon b!aHt; Ac hwy ni Ch1&nt an Hchwyn.&a; Daw et phptita:t <hft'eIU:ion olr (iiwedd.. m esyr i se:tfcdd t;arw ()fion; 0 am adaci ei A'i !hci yn f'atwedd yan t fit ion Dnw Ion i'hcdded yn rhyddlou oUachan, A d)-:g i'w dcnian drMg a'! dynion, Icsn ydyw ?' sy\v adon a'i go)'\ \v, A gwaed a d'stryWr gh, áawd cstron; Goreu mcrch abrt'd, (Ii sal(,.(i i isetioii: I'w arch manwyl orchvmnivnion Hafar, Gu-ae ynfyddaracanufuddion. Y C. G. Ar o! i mi y ]:inpn hen canfydda:s ei hod air ynpur yn¡;1'ólith GL DfJ'.), ac am hynny HPtfUMis dros ychydig ci sada< yma{a! yr eiddO{ fy hun; cft.i)r;;an ei bod yn Hwyrwrciddio! o fyfyr yr aweii ar y tro, ni a!!wn wedi hynny w<<*d un math y,J;piJiad yn y Óng:hm.edd, ond iddi o ddamwain daro ar yr un gz,.inge, megis y gwunetii ae y gwna amryw o'r beirdd lawer tro. j

I At '¡¡'grapfWtdydd SereA Gcmfr. I Yn rhodd, Mr. Gomsr, a fedrwch chw: roddi ardde. aU i mi, canys yr wyf fi hyd yn hyn yn metho dirnad yn deg trwy ba awdurdod y mae rhai o'rgwyr da sydd yn ymddangos mor fynych yn Hewyrch eich Seren yn cymmeryd mewn Haw y gorchwyl o j're:?!M €H gi!vdd j &'r tit!au anrhydpddus a darh)nta<!o! o .4gyn ff'd:ion, Barczzd, Cigfran, ,Jackass, Clei -w;- gwallgof7.ls, 1'ó!d f7MM:.K. di/b, a'r eyf,elyb? Pwy ydynt y gotmei!wyr lyi] ? Prin y medt-af6 goe!i0 mat crcadunaid rhesymol a feddylir wrthynt. Dygwch ar pof mpwn p. yd, da chwi, i ddyf. eiswyr y cyfryw elJwan, fod ymddygiad difenwyr y:) sefyU mcwu gwrtinvyncbiad ho!)ol reo!an canad a moesgarweb, yn gystal ag i ysbryd cfistianog)-\T\ dd. Ni chaf6 ar hyn o bryd end p!'in grybwy!! am y crc- adur estreno!, a eUw c: hnn gyda )nnwr addast wydd Jf/eryn yfwyall (canys fe! y mac ci enw, feily y mae ei anian), yr hwn a ymddangosodd yn ein hawyrgyich ni yr Hn amser a- y trawsfcddtannodd Napoieon deyrn. gadair Louis XVIII. Yr aderyn trym!uog hwn a ddyrchafbdd ryw sut i cntrych awyr trwy dywysiad goleiini y ser, a bwya!! Hniog yn ei gyUiu¡ mown ag- wedd dra bygythio!, gao !edu ei eggyll rhwng wyneb eich Seren hawddgar a'rrhan beHnat'o frodanon Owy" ucdd. Rhag digwydd mwed i'r aderya cariadus ltrii wrth ddangos et fawr eiddigedd at osodedigaechuu a defodau eghvysig ein gwta< at yr cgwyddo:- ganmot- i adwy sydd yn uno cristiaaogion o wahaHot enwau a'n gih'dtl tnewn brawdgarv/ch, yn gystal a th!Mg at ctn hfn iaith arddercitog, mt a'i cynghot wn cf i ddvch- v.clyd i'w w!ad gynenid ar frys, a gtyn)) yno yn ddiys- gog wrth gyutYonet heH gyfaiU, fel y gwnacth eiddo yr Ymerawdwr MacsimUtan gynt, yno y dichon by&gotta yn cciu tMcwndyfi-cedd Ueidiog/a Uenwi ci god a phob rtyw bysgo6, !te& berygl byth o gae! ei fratha gan Bry'r fwyall. Os ydyw y &wr Egwan, a welwyd er ys dyddial1 yn ymgrepian yngoteani pich Seren, etto ar dir y thai byw, fe aitai y bydd y sy!wadau can!ycot at- yr hen arfer o drwsio beddah y meirw yn gymmeradwy gantho. \Vyf ¡f eiddoch YI1 gal'edig, J. GWENT. Y mae getihym y sicrwydd mwyaf fed gofal am gyrph y meirw yn cael ei gyfrif yn weithred o fawr gymmer- adwyaeth ymhiith amrywiol genhedloedd y byd ymhob oes. Y paganiaid a'i gatwent yn ordeiniad y dnwian, ac a'i cyfrifent ymhiith gweithredoedd cnwocaf union- deb a chariad-.FK'g-. Eneid. 6. YmhUth yr luddewon fe'i cyfrind yn fath bennaf o drugaredd, 2 Sam. u. 5. a'r pnfgristianogion oeddynt hynod am eu tostnri a'H gofaj yn c!addu eu meirw--Ambr. Cypr. jEMs< A'r gofa! neiH- duot hwn oedd yn deiIHuw Did yn nnig oddiwrth v g)ediniaeth o fed y men'w yn derbyn un math o ?shaù oddiwrth yr hyn a wneiid i'w cyrph, eithr yn gyntaf oddiwythyrystyriaetho'nbod wedi en gwncnthur ar dde!w Dnw, ac felly nas dichon y cyrph gaet eu ham- itarchu heb ddangos diystyrwch i'r hwn a'u gwnaeth: yn ail, yr ystyriaetno'rhynydoedd y cyrpithyn pan oeddent yn fyw, set temtau yr Ysbryd G!an, a thrig- fanau eneidiau arddcrchog i} gwerthtawl"iawn: yn dty- dydd, yr ystyriaeth o'r hyn a fyddant etto, sef y bydd iddynt iyw drachefn, a'!t hail uno a'u gwahano! ene:d- iau; hwy a iyddant yn wrthddrychau o Hoi!a]!uog: wydd Dnw, yr hwn a ddaw i'w dihuno, cyn cyfodi o gwe- tyau hynny y rhoddasom hwynt mor ofaius i orphwvs. Basit, uii olr pi-if gnstianogi&n, goiygwreghvysCs. sarea yn Cappadocia, o ddeutu cano} y bedwaredd gaurit; yn ei dracthawd ar fedydd, sydd yn dywedyd mat yr amser mwyaf priodci i weinydda bedydd ydyw y pasg, "canysachelwyiyradgyfodiad ydyw, a bed- ydd sydd i nl yn arwydd o'n crediniaeth yn yr adgyfod" iad." Ac medd ef, mown man arall, ar gyfenw i'r ainser yma y n)ae y cristianogion yn arfer addfitHo t beddahet) hanwyigyfett!:ona ymadawsantoddi yma yn y broffes o'r ffydd gristianogol a gwyrdd tysiau a b!odau pcrarogtaidd, gan ddango:! trwy hynny en diyxgog gred- iniaeth yn athruwiHb yradgyfodiad; y bydd i'rcvrph hynny sydd yh -orwedtf dan aUu Hygredigaotit, ac vn gymmysgedig a itwch y iiluear, gyfodi mewn n:odd go- goneddns y dydd o!af." St. Pant, pan oedd yn p!-egetlM y gwir DdflW, ac yn ymrcsymu a'r dysgedtg:&n yn Athen, a gafodd ei ? wrando yn evFyliysgar hyd ont eh!yw"d ef yn son am ? adgythdtsd Tmcirw; yna hM-y a'i gwatwarasant. Ath-! rawiaeth yradgyfodiad ocdd yn yrnddangos i phiioso- phyddion Athen yn XÎ\E'.zCT.0-, Titgil pe/:ffiâth; ac yngo!wg y Rhufelnv. r anrhydeddus Ffestti, yn M"¡!Z, ClH;Y'¡, ymell!fdd. Un o'r prydyddion Gro'('gnidd a ganodd fct hyn, 'A¡ 'AI T:i fA:Û,tXxa¡ -7,2V y,ra XiX';TO:f C;kwy-ral.) Jlosch, Idyll. !/t BÙJIl, Och, oc't, wi-rw,(Id! pcb b;o(!an hen-ddwych gardd, A'r Magm- mwyaf distad) yn y maesj Sy'n thvyr ddHiannu yn y ?maf dn Trwy wrcs yr hau! yn ei flynydùawl dro, Hwy a adferir i'w hoU hafddwch gynt, ,¡.f A'r ddacar wisg ei mante!! wet dd; ÜI)(}f.(ii¡' meddn grym, doct!nneb, (!N,sg, a fiitwi i Ae tirdtlas yn y byd,-ti-neiii ¡ Pan umvaHH y tcpfyno ungeu 'i Yn fud a orwedd yn y gwpryd &er Heb deimlo byth adtwiol wres yr hau! Na beff dyniiiioi-au haf, aM's a wna Mcwn cwsg, trag'wyddf)) g\ hcb dddfl'o m\ty. Gresyn oedd fod nn a ft'd'ai ganu mewn cywair mor fehtsachyw r ar ymddangos'ad.u hagos-ton an'an, yn j me(tdn y futh fed(lyliati tywyU ae aHghysnrus am drag- wyddot pyflwrdyn. Y CenhedJoedd paganaidd a afferent !'yw odeft)cllu arwyddt)i wrth g!addn en OICÎnv; y Croegtaid a'r Khu-! t'ciniatd a ddygent gaiiii,-iiau o'r Cyprcswydd o f!aen y coph marw, niegis ùdttm1Îadol arwyftd o'i- atlit-ari-iit-t!, dt'ucnns o dJtddymcdigacth; fe ddywedir nn fydd t ganghenan y prcn hwnnw pan nnwaith en torre!' ad- fywio drachefn. Mewn gwrtbwynebiae) i byn, y crist- :anogion a arft'r.int Khosmair, EiddMrwg,a Lhwrvf:— Hpd('ra qHoque, vel taunts & Injmllnorli, qticp- servant vitorcm in Sarcophago Corpori sobsterncntHr, ad signHicandum, qnod qui moriuntnr in Christo, vivere nee desinant; nam heet mundo mormntur secHndum corpus, tamen secundum animam, vivuBt & reviviscnnt Dfo."—DKr. Ril. Lib. T'll. GHn arwyddu y byddai i'f t'orph, er iddo gac! ei darri i taw! a'i osod yn isc! tn v itwch, adfywiociiwaith; a bod yrcnaid yn anfarwo) megis y bythwyrddion i)yn ar y ri.ai ni ddichon y tym. morau wnenthm' y c,fnewidiad lleiat: Y mae yn d(- bygol tav.n Fnai i'r un dyben y cafodd coed Yw eu piannu ]HCwn monwcnt.'u, ymhtith y mcirw, ac yn agos i'r tic o addo!:ad; argyfrtfen rw'yrdd¡eslli gwastadol y maent yn ddarh:niaJau cymnjwys o athrawi;.eth anfar- waldcb. Ond i ddyfQd yn ncs t son am yr hyn y cyfe!; ir yn boniafatto: y mae'n hysbys <bd yr hen arfcy o drwsio b((!dl111 y yn pa)hnn hyd yn hyn, fwy nen iai, ymhob pnrth o Gymru, ac ym- hlith pobcnw ogriotianogion; ondynf'.vyai'CHwcdigo!, ac yn y m<tdd *awyat' gofn!as, yng Ngwent a MoTgan- wg, a Powysi. Y pten Hocys, a ph)anhigion addas erei)!, sydd yn caei pu pinnnu yn ymy!gykh,o faint ac ar Lun y bcdd;. ac oddi fcwn y gwctiramryw fath oiysian a btodan aroglher. Y L'!i cynnar, MtUyu, a Bri.ailn, i hagnafnoriuid y gwanwyn, a pedant !wch y mabangwan; Eryglys, Khos,a Gwydd- fyd, a ddangMant tiynyddau adufcttach; tm y mae Tuns:, Rb!!w, a S<u'Iys, yn dynodi go'weddle y Gwr Hgwan oedtannus. Y mae gan bob Madenfu ryw gyf t'an o'r bythwyrddion, hsf}'arwydd 0'1' ystad dragyw- yddot horiio, lie ni adwaenir cyt'uewidiad mwy. Yr cnwog Shakspeare sydd yn cyfehio at yr arfer hen pan y dywed efyn ei CymbeHne, ————With fah'cst lowers, lass, I'H sweeten thy sad grave;—— Wedl ell ptannu a'u trefnu fel i)yn mown (ItrIl t)'a hardd n! adcwir mo honyHt i gael en goresgyn gan chwynn, cithr fe'n gianhsir ac a'u meithrmit', ar amscran pen- node!, yn enwedig o 0acn y Pasg, gan gyfnescmald ac anwy! gytctHion y melrw, Still w!)en the honi's of sotemn rites return, The village train in sad profession monrn; Ptuck every weed that might the spot disgrace, I And plant the fairest Sowers in their p1ace/' Y maont yn arfc!. mcwn that parthnn o Gymrn, phnulI gwiait Helyg a'n daH ben yn y ddaear, ar ddu'! gwragenan :u' diaws y bed< ae fd!y yn tyfn yn amddi- iiynta rliag damwain niwed i'r rtodeufa. Byw mewit coffadwriacth am y rhai y'm yn garn sydd gydrcddfot t'n hanfod; a'r taeddfryd caruaidd hwn tu ag at eh] hanwy! gyfeiUion a aethant o'n btaca i'r bvd tl'¡}gywydd()l, t:'a y mae yu meithriu ynom yregwyddor gann:oladwy ho:ino sydd yu cyHnaI i fynn gymdeithas, ac yn pcreiddio ynnrchuda;: ehwerwafbywyd. sydd yn S!'gy:!ihc!I i'n cofy dydd mawr !twnnw o fanwl hoiiad a wcisant hwy eisoes, ac i'r hwn y cawn ninnan hefyd ein gwysio i ytnddaugos cyn pen hit'. t., Dichon y \vawdcMU, a'r < r gwyrifydwi- litinatidybug, ysgatfyd<t, gyrclltt Sug or-lien- <itd with ganfod yr hen ndetod ddifnfol hon, a'i galw fe aUai yn ofprgopius; eithr nii, sydd yn ymwrthod a phob rhith o garennydd a'r cyfryw emvau & duyniou, y mae !ti yn ymddangos mewn agwedd mw% tuion a hawddsrar; a my!)yc!t y treigtodd arhydfyMgrHddpanwctwn y cyHawnisd. Rifednif' tat nn chwb! gredu fed yn rha:d i'r i)yn sydd yn tneddl1 y meddw! t ddwys fyfyriad ar bethan y byd tragy\v- yddo), gydsefyll a')- t-heswtn got'eu, ac yn y diweùel fod yn gynnytchioto'r daton: pennnf.

I At Arg"!lfiadydd Ser,. Gon-,cr, I I FFONNOD Y DDYI I UAN I PEDR A'! CAR- II DINAL I. AP PEDR. Tydi Pcdr galon garrcg, pa fodd y d; godi (!y tef yn prbyn y bcirdd a gannsant at- farwoiaeth yr en-,vog tiirdd T-.viii o'l- N-,iiit? iwft'd:'a di t'r eithaf, dy fod mor fawaidd a thoddi gu-ag- ddyrnod ar gonadwtiact!) y ma:w, pan, tra yi- ydoedd i Tcmas yn fyw,ni fc;ddiasit ti agor dy bis o'i Saen, na chodtdy !ais garw ') fcwn ei glp"l: ouid gwir a ddy- ncdodd Caw:' Mun nr hyn? .——— Iat'hsoii y .<!y;!d! Dreigîau y di,Nlgliiii digywilyth?1 YuaRtnryn y t'cntydd, HeH Dwm fawr diamen fydd. Dy!esit roddi parch i minneu fe1 adcryn y <-orph: pa fodd y meiddiaist di ddywedyd g:ur ar y rntngc yma, Lcbneb yn dy gytnsi! i ))ynny? at m wyddit fed y pcthau tiynyH f\vy pcrthyno! i mi nag i ti pedi? a g!yw:ust ti fod y .!3dyU!)m! yn thoddi un gl'e.ais hot ysgrcch auuymft:jJ1 at' farwotaeth y bardd? dyiesit ti aroshynyngyntaf. Yrwyttiynhiydydddyhunmi ,velaf, inivy dy fni o hynny: yf oedd ymhiitit y bcirdd a gauasant ar of Tomas, v.'cinidog y:' YiHneiHdH'.vy)', ac EgtwysLocgrhefyd; y rlwi hyn oeddynt dyncra thirion tMg atto yn ol ci })neddiaBt icj bardù u !eiaf, ncyn e!: dymuniad;m da, dangos Hawcr mwy o ysbryd c:istian- tigol na- ;1 (.1 os:o! nag !i ddarfu i fi, ('(' dy full n]M ddig:ywilydd a chymniCt'yd en\v N I- Apostnl Pedr arnat <!y iiiftr. Coi'a di cr by'tny, na alt fod yr en\v tiVtn yn addas ti, <-<nd tro galii-tif, I Wllllw y tyli' yu unig yti y ac y gwadodd Pcdt' diawd si fl'istr: ttthau yn a\vt'a. wedaist ci ysbryd ef: yr wyf yn crcdu y buasat yr Hpostci yn fM'y tTafriol iddo n:< ihydl, afn y gwcbf yf- addcfia(i ihngt)!o! o ei'c-ni;y!aidd ganddo yn y gait- i.vm; j r)tanot)onoe!iireigyt)t!i\vysoat<adt!: j 'Rwy'n gwybod am fy mhechoéf, ac am iach; Cynjdeithion cwn fe! dithan, sy a' trwynan yng- hrcithian'nght'ach. Ni banodd yr hcHPcdrcripGdy)' swdtirdod ynra,i ddcrbyn î, nac i g?>Had neb u!)m) o'r wyt ti yn riietl(ltvl (]Nltiivtyed Ppdt- y Pap o Rnf.:in, gwybydd i tie!!wn:?a]hn o dy b)r''dan,:)ft'tfedo!!cn iymgwn fiiakkJ, liawn e melldigoJ, nu bu Ton;as yn enog o honynt. Ac aa !Md \\yt ti ya well dy foesau nag y bn tiawet- o honyut hwy o dy fhen, ?wy- bydd yn sic)', nad a'i di dy !uin bytb yn a?os ¡'l'nCfoeiid'l !!e y gaJi)'r hen iardd fed er dy \act.]!af. Yn Rhit'vn 1 4,11 i y r 78, mi v.'e?f fod Ca'dinaJiaid pedr yt) cynhyddti yn rbyfeddo). Shon Synil a Wit CeHweirns! Dynia PetU- yn c!nv'a:'ae Hnt):yiute ei hnnf Pa ftxid ygniiasaiei 'SanctRiddrwydd ganiattaa i'w Gardin.d I. ap i 1 Tcbygfad' Wil drian yn cnog o iawer o bechedau, a chamido god- I nYdhpIaeth9a!!rncat-inrtidc<middoam faddcn:jnt. Hpnwi ei safn a'i d)wngc pan fydd.ti syrhcd amo; neu yn hytrHch pitn fyddai wedi ci thanio a died gnda) n cafhu yntcn fe! y Ptil,- loiin, ga<hv ei drwngc a'i ysgotl¡.. iun ei tUT-n i ienwi ei lodra)). FH!oy€g (wipe) Sholl a Wit Gwyneddigion, l'ydd fel pc byddai i Wiiynhynoda geiiweit'us t'yned nr beii mynydd i ymo;;oå an:o feiiv yn He tan n phy:or, ac yna i StiMt yii bin- symi, roddi ei gefn dano i'w ddwyn yntni'.h; byddai y nai!! yn dcbyg o ysigo eL gei'ti; a'r iia.ii i rwygo ei goieaddioa yn yr ym- drech' Hyn yn fyr o Genb:'en I lHchcfin, 1315. YDDYSHAx.

AI Argitffi(-,cly-4d Sere)z Gonier. I RHYFEL A R BEIRDD. ] Svn,— Y mae iie I ofni to'? Rylivadiii :nr, Iwan ar y farddoniaeth Gymrcig yn pynnwys, er gv.'arth i'r heu'dd, gormod 0 wàíonedJ. Ymddengys i bott dyn a (V11110 <'y)w: fod trosg-!wyddo mcddwl-ddrychan (ideas) y naiH d.dyn i'r Da)) yn er hynny, nid oes d'U)! a ymddcngy.s i (r meddwl t g-ydà mwy o &ict'wydd, fod ia:th vu hanfod: it gy:ffi'üar!mt meddw) yna:i)ddyai'r!!uii. Ibro<tM'a'tt!"wyda)< ynhan- fodimot i,-iiyli Brychall" yr yd- wyt: gydit o ymddiiled, yn upptiio at Homer, Muton, yu ellwcdjgol ai'HCth Handct i'r ysht'yd o ciddo Shakespcure. OHi bydd iaith yn atteb t n!) o'r dda:: Jdiben ms galbf wph'd futi ei lia-tifo(liaptli o nn Reshad. Dymunat, syr, cael ty ngoddef: ymhyfttan i ofyn rr beirdd i ba nn o'r ddwy iaiti] y u)ae bmddon- ineth yn ddwyn pprtitynas ,igusaf? Os. ydyw ond (!ar- !"Uiad o fcddwi-ddi'ycha)), ontd oes Uawertnwy o addas- rwydd t hyn, yn gynnwysedig mewn t'hydd-iaith? Ond os attebi)' fod ei hTjnfbd yn gwahalJi,¡ctùu oddiwith thydd-<tth yd y dyehymmyg, ac yn y tuedd i gyHroi'! nwyddau, nu ewyjiysiwn yn dtMwyit, i t-byw fardd (Ivsge,Elig i ymostwng fy rhoi ar ddeait pa un a ydyw yn bwngc yn y fFydd farddonig, i reotan barddcniaeth i fed yn gynnoi'th.vy neuyn rhwystr i di-osglwyd(la cyn- hyrfjadnn mcJdw)? Nid oes un dyn yn parchn yn fwy MiftHant goUadwnacth fy hynaHnid ua: ydwyf; cr hynny,. yryd-.vyfyn bciddio !?ofyn a tiilvzl -Y ")ff"'Ostio hch gr.cl ch) cyhnddo o waedd fed YlJgywram-waith gorchestot lolo Goch, Gron, Owain Tudur Ated, D. N11J1lJør, nen er<'iH o'n hpn y iaianan a'l: "'c!.t a glywir yn yr I!cad, neM odidowgrwydd a ym mharadwys wed; cu c!)oUi. yctwyfyn dychHiyg'! I c!ywed thyw heH fa)'d<! Cymrafg y" at'el), b C tli er hyttny, y mae gennym !)i .!M-dr yu atteb t lmii, t d, t d; a I .J M yn cyngaM?ddu & [((ii, II, 1 j, yr hyn sydd lawcr am. fcnac!) 114 dy chyt'nyg' ac iaith Miiton, ac na hoU fwg than {'ich hen Homer.' Yn ystyrie'J ccnedl y Cymry yn ddioddpf anghyf- ia\\nder tnvy gaethtwo yr awed, yr ydym yn awt- yn a'dystio yn erbyn y bpirdd gan anfon a!!ai! !ncwu tM)dd digrif gyhoeddiad rhyf(.} i'w he: byn. Os amser y b. d(! iddynt ynlddnngos tlan arÜm pysgog-wragp.dd Pert)) Pc!e, fe ddy!ai Cymrn ystyried eu hachos wcdt ei s'oHi. Yn yt- a:nse!' hwnnw ni arddehviwn n)ewn ymrvsvfniad teg er rbyddhad, ond os ,i)rniiietliiir liyniiy i iii, vr ydym yn ym)'\vy!t:o i dorri mown s;yda hoH I'ym' y Fl'ytho-neg, i g<1rchar y pedv.'ar mestn' ar hugain ac hysgatnelu a chacthivs'cd. Svvydd Dùimbych. l'uu.Q IwAN. i

?. PENLLAK?'R MOH. ?N MHORTin.ADnorUD A Pim? ABEROEDB CYMML!. ■' "3 j «i Ji I ? ■" BROS YR tTYTHNOS GANLTSOI. I .1 I "E 3 '3 I a J asI^ B -a' 3 • i ,•= 5 5 J C s*i~> s iy= 3 -« s= -J i r -T2 T « R5 — "K -• .>> v *> o t •" ,S- si C ? SJ I dvdbsau. zizv-gz -<31 .j&tes* xQ 1 £ I 3 -g £ t. l^-Z *> z' J £ SS^r«= §S| g? o i. ? ? ??ii?? ?"??"?_J?"?" ?? GORPHE'HAF'/A' M"IA' 1\1. M. M.A' 1\1'1\' 1\1.\> ]\1'1" HI. l\r,!A. rl1.; Mcrcher.l2?0 .'))!! 6 11 36 12 612 3ft 1 6] Q 6 2 4?3 6!3 M Ian .t.?ll ?H 5U 2j.U 511 ? t 51 2 54 3 34 4 44 44  2 4?34?? ?(; 1 '2 :;] Gweuor 1-Hl ?'1? 1 1?1 4, 12 2 42 3 42 4 2; (i 1,?) 5 32 1,?j 1 .3:iO 0!: 23') 3 (,13 3?43?5 1 a 06 20 S?i ..?62 1 2 IB 2 4!ii 3 18 3 4 4 18 5 18 •» C) 437 8 Linn 1/" 2 51 3 6 3 4 64 ;?5 6 0 6 ? 46 7 ?7 56 Mawt-th 13. 3 ?i? 51 4 41 545 24! j .54'6 5 7 34 8 24 8 44

— ?' COPI? IT C I[ Vfy I, l?,?-y I'll ? Ii Cnst<']!N<dd David Thomns, S¡OpWl ¡ P<'nyb<;ntar():Vt' D.B.Jot.es H.M?t.risscnt D:tV)dJc!)Mns Poi!tt':u-i)- T.:os.L;pwe!yn,P!)sjtTta-si<? Lamiy?ft -Post-Oincp Morthyr-FydhI- W.R!.Davis,Post!Hastcr A b?rdarc J?mBvn(Mi,!p<?t.r:Mst?r ¡ Cacrfyrddin- J.Evai]s,Ar?ra<ytM,&c. Haneity .!<)!iHRch?!ts,Si'opwr Cast?JhiCivyddyfiEmiyf: TitaothyThoinas' L).u)dilo F.-fdenckEvans L!anymd¡}yfri 1).. It. I"ee6; .,iIJ';adoc ']:!Hr;w" TJlOmas Ai)Ci-oi)d(!.u,- ('.North r3; John Pricl: Postmaster HM!oi-dd James Thoiaus ¡ Trffdr.Mf'ii David T/¡omast A -I!pn]-vl-/ar.s A rhrth Pare! Wimam Thoma¡;, A berystivitli Pai'cft.JohnJumea' }\ bf'rtcifi Caleh Lfwis Un.nbedr pont &<phen Hu?!t Jones, Pest-master G):).nywci-H-Y:-t!ad- David Richards Rhai.idr I',d\Ya,dJonps,fostniasie?.' Amhvch P.a.rf'h.J<'hnEva?g B::dcdcrn- Ow<'nWii]h!ns,Pustmast<'< Ca€a,'yh;- ?<'n.?"n)nJones Unr.prci:ym<.dd hyRnT?oinns, postmaster B:'yns)pngcyn itotx'?s ? Li.tn?pfjM- Richard.'Mitfs '?? B?r D?vntRoh?-?BooMnndcf P?-th.?y j??.i,. B?),ja.?n jo? Cacmath?n Rit-o.'oncs Tremadoc Wnham Winiams DimJ.¡ych Wrexja¡a J. Paints, Hyfrwerthwf Lhwrwst VliBíunl Dallies i Rut'nn- LIa.)'gu!!e)t .Iohn Edwarùs I 13:1Ja A;-graffy(.I(f Do!gpH:m- !Uf-ardJtU!<'?,Argmi)ydd Neivt.olvil pa'-cit.JohnJones J\!achynllcjh .Richai'dJoncs Llanfv!lilr.fi Edward Price LIar.id!()f'? < -/t!)et.)<)tips Casncwydè.U' W ysc Ponty.p.ool P:Lrch.E')pHpzt'r Jones ,'k" Ll,,tiiditill Square; J. White, f'lt,et, st-f-pt; a M. Jones, 0, 1 Newgate-Street. ABERTAWE: A rg-raphwyd a Chyhoeddwyd g.l ly, .J El'l H. 1;'11, yn nEOL'Y-CASTE:.L, Frhwn ydymuun' 1 0, lJab;lJ.rtÜ' JI)sb.ýsiadall ae LnŒnu gan N EfVTON C t, (;l¡,ynt TAVLOF- AtfVTOV), !t). A, WAR.lt'1Cl( S(!rJAftr; iÎ1r. J. ¡VIlJ1'E, 33, FLI!:ET'S'fI/£$ ) a Mr. Jr!JOiYlS 5, LL v zvDAiii- SWANSEA: by T). JENX CAs'i'i.E-sTKE!?, to who<n. post-patO; L rc<u"'st!d to I)C, Kddt'esscd. ofl <).?fM ''<?}? .'???e.?t.eyBet:?'. re''sn;er' ?'y .Me?r6. ? E ?'???? tMti' 6'f9. ??f? V?yt.OR CM.? A??y'?yA A'c. 5,. ????- <. S?fT 4! iVK;r<ry-F;7'REK7'; ??-.J. ?'?'/y'?, ?' I J:pO' j ()A ,E,,S, 5, ?'B?G?T?-syK??J-, -L"??" p? STRESS'; ? Afr. ?.J?V?'S,.5, ? ?