Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
ji m"ar_- im-,iiIRt!M!!!!!w-1122=9,I…
ji m"ar_- im- ii IR t!M! w- 1122=9, I BARDDONIAETH. I -—.—— ? ? ? << ?—?— 1 At Argraphiafiydd SerpM Gomer. j MR. GoMER,—Os gweiwch yr ychyd:g Hne!!au can- lynol yn addas i'w rhoddt yn cich Seren odidog, yr wyf yn addaw y cewch rhyw ani&er yn ol Uaw gyfansoddiad a fo'n fwy difai ar yr un testun. Nid wyf end ieuangc yn yr iaith Gymreig ac mewn barddon!aeth (wedi cael iv nghynhyrfu gan etch Seren yn un:g i ymarfer a'r dd 'u); a phan byddwyf wedi magn Uawn b!uf, yn sier mi aatunafhediadau a fo uwch. Wyfeichufuddwasanaethwr, Y FRENKlFAWR. DELIA. X,xxcwwlf?wv Te F=ZVIWV =OlvxXyEiv ?<?.ouy7?:. MAE'r Beirdd yn prydyddn o ororEryri, Hyd Daf, ac i Deifi, y !eni yn tan; Mae swn eu teiynau ar fyrddiwn o fyrddar, Ceu!aj)au calonau cydtonnan'. Ymhtith y fath ganu t lawr ac i fyna, YmMith yr holl gerddi a gwrddan' yn gad; 0 Delia! o'm dau-Inn, ardolwn, oes deiyn A'th annerch ag engtyn o un gw!ad ? OM Fenws ais-fwynaidd! 0 Fynyw 'r nn foneddt Cei heno gynghanedd, a Gwynedd nis gwad $ Ij!e'rawen! liw'rewin! li-iiii lais-lon gu lwys-Itin, Tydi yw fy nhestnn i'n oestad. Dy Sn-fwyn, Och finnen! dy lygaid syddsaethau! 0 na'd y nodwyddau, sydd fnwian i'r fron Na fedra eu hadrodd, neu gynnyg y canaoedd! Fe fethai boll ieithoedd ydoethion. Wyt deccach, 0 Delia! na'r eiry nu haera, Ti hefyd yw'r oera', 'rwy'n gwybod er gwae; Yr eha er oered, a'Lgaet efyn goftaid, Mewa myned mor rhwydded y toddai. Am Delia mae dolur, nid gwiw yw, a gwewyr, Tan gwys mae'r boll gysstu- oedd gywtr im' gynt, Pe cyichwn yr India, mae wyio im* weap, Waethb'!ecafmwyha!afybe!ynt. Ar i'yv fe ddaw angen i'tn symmnd heb ammet!, O'm penyd a'm poeitaM, a'r beiau mewn byd; Yr heddwch a haedda <'b'a dilyn fwyn Delia, Na fo iddi odfa i adfyd At 4i-grapadildd Sei-en Co?Mer. t Mn. GoMER,.t.Ij!y!na ddau Englyn ag a fyfyriwyd gennyf ar fore Sabbath; y maent y gwaith awenyddo! cyntaf ag a gyfansoddais i: os byddwch mor fwyn s'u gadaei t ymddangosmewnrhyw gwro'ch greal godidog, chwi foddhewch eich mab M.r. lErAN. ]Di,wftNOD hynod ei hwyl—yw'f Sabbatil, Wyf syber 'r wy'n disgwyl; Dydd sancteiddlan w!w!an wy!, Ordeintodd ein Duw anwyt. Arglwydd, Hywydd y Unoedd—et hunaw, Yn hyziaws a'L rhoddodd; Clyv. ch trwy'r byd i gyd ar g'o'dd, Ion do&thafa't beudithiodd.
At Ar¡;r
At Ar¡;r<iffiudydd Seren Goiner. i Mn. GOŒR, Y mae brwydran poethion wcdt cu hy!n!add rhwng amrywio! o'ch gohebwyr erpan ddych. wc!odd y gormesdeyrn o Elba; end gan iddo ef gaej e; i'aeddn, a bod arwyddion gobeitbiol y bydd i tieddwc!) cyfTredinot gae! ei sefydin nnwalth cito yn y byd, mc- ddyHwn ei bod yn bryd i ttiunau hefyd ddiosg ein harfan, fet y caHon gyfrannogt o'i fendithion. Y mac ysgt'ecb y Ddyiiuan hefyd mor dteiddio!, fc! y mae Jill amiwg i m ei bod yn nosi, ac y dytem orphwyso hyd cni chytbdo y Sercn i ddechreu ei c!'y!chd)o newydd, ac yna ni a ymdrechwn tfod yn blant hcddycbo! a) tbangHefeddns yn ei itewyrch. Yrwyfyngweted ae ya cydnabodmai an- ifuddiot ac ofer yw ymdaeru, ac ai ryw ystyn;ie:hau y mae yn ddrwg gennyf ddarfod i n)i ddcchreu ar y iath ymi-ysoi, er mai pc!! wyf oddiwrth feddw! am a!w yH 01 yr hyn a ysgrifenaia yn fy iiythyr, o ran y syhvedd o hono, sef fy mod yn ei gweled yn berygtus i ni ddyw- edyd na dyelivmmv,ii fod -meb yn debyg o gyrhaedd gwynfyd y tu draw i'r bedd, wedt treuiio ei fywyd yn ¡ aMnnwiol yn y byd hwn; ac ymae yn ddiiysgeanyf I B&d oes neb a feithnn y cyfryw ddychymmygion ac cg- wyddorton cyfeihornus, ond y rhai a garant fyw mewn i annuwioldeb en hunain. j Mcwn perthynas t'r anwit-edd y mae J. Jones, G—s,) rricwn cymmaint o anesmwythyd yn ei e;y!ch yn y gen'- iau a nodwyd ganddo fwy nag unwaith, nid wyf yn gweled fod achos4 hynny ondio ei feddwl frfath radd- au obk'gid os gwnaethum gam ag ef, onid yw hyany'n arnlwg i holt ddarHetuvy] y Seren; os na chanodd ef ei hun ar y testun mewn dadl, tebygwn iddo gymmer- adwyo gwaith yr hoti feirdd ereiH, a'M barna yH dei- lwng o !e yn y Sereu, pe amgen ni anfbnasai mo honynt i'w cyho&ddi. Dywedwyd i ni mai 26 oedd rhifedi y rhai a ganas!mt ar yr achos hwnnw. Minnau a ddywcdafnad oeddynt I on yn dpilwg o'r enw, ac y mae yn rhyfedd gennyffod pawb o honynt yn gyfryw gan Gymdeithas y Gwyn. eddigion, a chan rai ag sydd yn feitdd mor gannjot- adwy en hnnain. Ond yn wir y mae odlan clogyrnaidd a hynod o ddinvgio! mewn cyoghanedd, i'w gweied yxi- Mgwatth B. M. ei hnn. Pa iath gynghanedd yw hon sydd mewn eng!yn o'i \yaith er conadwriaeth am Syr Thos. Picton, y tnneU thenaf? Ond yn y frwydr, fel Nelson-y cwympodd;" Ef al!ai yr haerir ei bod yn ddifai cynghanedd iusg, und fe fydd raid ei Hasgo o'r lie y mae, cyn y geltir cynghanedd o honi; end gan mai un UlneH a nododd ef ya fy ngwaith i, ni bydd i minnan fesnr yn heiaethaeh iddo yntef. Yr wyfyn ei gydnabod yn fardd, end aid yn un heb ei feian. Fe f\'ddai yn Hawer o ddywenydd, Mr. Gomer, gan rai o'ch jiat ileawyr, pe gwelid ychwaneg o farddouiaeth ardderchog a chywraio yn eich Seren. Byddai ddy- mnnol gennym weled Mr. D. Evans a Mr. B. leuangc yn eicb anrhegH ag ychydig o'n gwaith awenyddo!, yn HecHroar y Cawr Gwan, yr hwn sydd nFydd!(mafo bawb am yrru ei gyfansoddiadau i ni trwy gyfrwng eich Seren fel y b'ont. Buddio'ach f) ddai canu ych. ydignagymgoruioac ymddadleu; ac am danafn, yr wyfyn penderfynu nad ymgorniafa neb byth RF-ol hya, dywcded y neb a fynao yr hyn a ewyllysiq am danaf. Na thybied neb i nA gynuneryd uo enw n'Hgiol er tawyn dynwared nea geisio cynawni swydd Pab nac Apo& ond yrCBW& duodwyd arc&f wrth fy med- yddio yw PsuR. 1 êc' fyd bite a dryghin dt'<), t')ndtebygeifyn'dh6tMo. Dedwydd iawnyw,doedadde!, AfyddcaeMywyddtawe!. ? Eddeuaiyddauloan A phorth )It] gymhol"tb i'rgwan, A WHiam, ddmam ddonian, Godai ryw ddydd gyda'r ddau. Noddtis fu Momus t mi, APhau!usa'thoffe!t. Darfn 'r gad a'i ddirfawr gur, Cwyn gaw&om, ond cawn gysur; Daw gwelliant (i'r pact a'l- pwc) Wedt cwyniad y canwt). Nit! l1awer din ddianaf Ddaeth i'r byd ar !)yd yr haf; Ambell ryw gwtll, a i-liai gwaeth, A gwehHion go helaeth.. Gwe drachroes lago Drich! ng Wisgai fardd yn hardd mewa ?6gt Garwson'rho'ibarddimt Gernod am )'yw wag wy)ni. Roes nndyn aif i Sauders? E weddai gael addig.wer?. Paraifodgormodogas 0 wneud dim i nai Tomas. Ond ar Bedr, a fedr fydru, GeHiog dewr, gwnaut gilwg du, Bwnv i Ia\ugawr, a'i gl)fO, C€n(igenarw,ch\verwo'tcho*' Erygwe!afraigwae!ach Crai na ni a'u e! wyn yn iach. Edliw y gwr odian gau Yn wych weithion i chwithau. Am anghyscn farddoni, O't!€f,a'iguwchefgwaechwt' Daw Sia,!es a dwys oerief, A gwawd y gois gydag ef. YnaAwstinanystwyth, A gwan Ddy)!uan a'i liwyth. Ceir trewiwch, mwg. a H\vgwa, A cliiii-o draw, a cliati'i- di-ws. C!:wychw!'r man-feirdd anhelrddlon, Garwa' o bawb, gwyr y bun, Isel o fi-auitasaiw fd, Och linyt! edi-ye.iweli atti, Cu addas fb'ch cywydd:m, Gwawdiau gwcll gwedi eu gwaUj J o eit11a' dawn a jaith dég, A'i g''ym ydyw grammadeg, j Gwiwdestt!:),agweuadys:wyth, Daw'r btHen i'r pen a'r pwyth 1 Chwerwdod o geudod y gan, Ache!iwair,cauw(;hal!a! j Yn olif*,oll a wtielocli, Hebnag,biebynnagyb'och, Gyrwchhwynt,go<euichwi, I'r prtf-fe!rdd er eu profi. Ergwy)'idioga'ugogan, Cyweiria gerdd, y Cawr Gwan; Y cawr gwych, cyweiria gerdd, Pyncia etto mal pencerdd, Dyrcha dy awen dorchog, Achaninateosacbog: Yngyson,nbtonheb!t:s, CaMaffinBau'rcwynfsnrs: 0 Iwyrgats coethiais cet!dydd, Rhed y dawn ar hyd y dydd. Ntd can dy!iHan na'i Hai.s Dycin-ynHyd g)'yg!yd greglais" Anwiw e: )Uw n'i iiewyt'ch, BadlOg'a phigog ei tlYl'ch. Ow, aderyn du arab' Hon, os medr, wna Hedr yn Pal), Iddynionmaehonambau I''fi!oi'egaSb!en'mu. Dim sen am awen mwyach; Budd tchw:—a byddHchiach; Ac i Gomer a'i Scren B'o IwyddtHwy hcbtudd. Amen. PEDR. j
At ArgrajJiadydd Seren Gcmen.I
At ArgrajJiadydd Seren Gcmen. I Mn. (}OJER,Gan fed cic!) Seren ya myncd- i fadl-1 !udo o eisian cynnortkwy, cr cywUydd. gv.artb, a gwa- radwyddi'r Cym)'y,ynenwe<tgyboneddigK)n. Yr wyf yn ofni y daw')' fal'Ð galed hon arnynt, y bydd iddynt adae!cup:w'ad:,f a my"ed i fyw i Lundain, a'n tat fod yn nythod dyUnanod, ac y bydd i dyddynwyr nen ffennwyr Cymiq brynn cu tif'oedd; achefyd, bydd i iog-.vyr, chwa) emvyr, a benywod cyf' wys-fwyn Lhm- dain, eu ttygad-tynnu a d\\yn en harian, ac iddynt i)wythan eu hunairi'yn y dhvedd iyned yn 6iwyr i 01- phen e't Itoes mcwn eisiau, am Ma chynnOrthwyasant Sercn Gomer, yr unig bapur newydd yn initb eH gwtad Hefyd, gobeithn'.f y bydd i'r tyddynwyr hynny a'u p)ant a brynodd en tiroedd fod yn fbneddigiot), a'r plant sydd yn yr ysgohon suUau i fod yn dyddynwyr a masnachwyrynyroesadde!; a bydded i bapur new- yddion Cymreig (os na ddaw yn gynt) godi iddynt hwy I o'r enw Haul Go)ne< i barlian tra bo ban! y nt'nrfafen; ac nid fel papur newydd LInndain a e!wtd Yr Haut, a ddychymmygodd gel\vydd niweidio! ynddiweddaryng- hylch yr enwog seneddwr Mr. Whttbread trangcedig, ac ereli), eu bod wedi cael eu cymmeryd i'r Twr Gwyn, Yr wyf yn gwybod fod anwireddau nen gamgymmer. iadau fel byn yn gM neHd i tawer Cymt o gonest a geir- wir betdio dcrb\ n na darlien ncmmor o bapur newydd obtegid clywais ym Men, pan fyddo ryw chwedi o gel- wydd iawn aHan; byddant yn gotyn y naiit i'r !!aU, 0 ba !e y daeth, nea y cawsoch y chwedi ynaF ai o bapnr newydd Bangor?" Os bydd i bapHr newydd gofU ctto yn nnrhyw barth o Gymru, m€ddy!iwn mai unth is nag a ddarfu i chwi arferyd fyddai'r oreu i'r cySredin, er fod canmoiiaeth 'iddi gan y Cymdeithasau ya Llundain, etto, meddynt hwy, mai iaith fet y Dardd Cwsg neu'r Llyfr Ficar fu- asai'r goreu i ddechreu. Gan fod Pedr a'i gyfeillion yn taro arnaf fi yn waeth nag ar neb ara!t o'r rbat a'i gwrthwynebodd y mae hyn yn dwyn i'm cofeuiau Mr. T. E. Nant, ar achos araH, felhyn, "DaII y bab\vn* (neulr sarph mead ef) yn twyllo E(a, Hiwo gwenwyn i'r tte gwana*; ac mai n yw'r gwanaf neu'r ienangaf sydd yn sefyM yn eu herbyn a rhyfedd gennyf en bod yn gwnead cytn- maiat d dwrw ynghylch trwynlwch a Swgws, y maent yr na fath a'r gwyr anrhydpddas yn y seaedd-dy yn ddiweddar, oedd yn beio ac yn cadw trwst, am fod cymmaint o arian o'r Hywodraeth yn myned i daiu am drwynlwch i'n brenhines ardderchog bob biwyddyn; a gwaeth na'r ewbl, y mae Mr. P. yn dwend mai o lid a chenngeu yr oedd hyn 011, fel y mae efe yn canu yn gywreinict ar y pedwar mesur ar hugain ar y testun Mr. G. yr wyf yn gwe!ed yn Hewyrch eich Seren mal uyffcorn y beirdd yw ypedwar mesHrarbugain, mi Y mae Bcibi ac csponiattau (gwerth dros 20f) yn d yfod- allan yn awr gaa y tra dy<gpdig Dr. Adda. Ciark. Y mae I -beirniaid U. yn ei shv Heibi y Ba&oon, am ft fbdcfyn dy- wedyd ma.t Babwn a dwyUodd Adda nc Et4. [ geh?s ??R?'raynt etii mi a wetais fy i-nf3,(I- i'w'ydd;'tl1td t\mu wedi hynny, a bernais na ddyfci.s' ,.v;,d,w iia fwnadwyd mo honynt erioed i gann arnynt i gyd a*' yr un testun, mwy naphe buasid yn canu cerdd ar bedwararhngatn o fesnrau arferedig yn yr oes bon, megis nn pennill ar dbiz y Salm, arall ar Drz&cM Alorgiin- wg, y trydydd ar d&n Nos Galan, y ppdwerydj at- A i- Ayo y ;tos, &c. hyd oni fyddai'r gerdd ar 24ain o wahano! fesurau;aphagymmysgiad gwrthun fyddai cerdd fe! hyn t'w gweled yn yr oes hon? felly yr nn peth ar y 24ain nyesur ar un testun. Diammeu yr oedd gan y behdd gynt ryw d()o neu t'ttsllr i bob nn 6 honynt, oddigertli goi-thest y beirdd ynnnig, addarfuLDafydd abEdmwnd ddy- chymmygu yn Eisteddfod fawr Caerfy! ddin, meddyliwn er mwyn cywreinrwydd yn bennodol y gwnaetb, am mai efe a enuiliodd y dc!yn arian yno, end am y UeiU yr oeddynt i gyd yn cael eu canu ar wahanol fesHian gyda'r dc!yn, erna wyddis y;! awr pa fodd i gann am- ryw o honynt mwy nag odiau Homer; y byraf a'r dis* --ion, nii glywais lieh bobl yn tadlaf yw cyuydtl (leita4i- ftJiŽon, mi glywais heh bob! yn ddiweddar yn canu caroiau Gv;yI Fair ar y mesur hwn yn deg a chyso.n. Yr oedd yr ben feirdd gynt yn de- tynwyr yn gysta! ag yn fen dd, fel y gwelais yn Hundain hen Innian o'r beirdd a !addodd Icrwerth 1. bob nn o honynt a'i delyn gydag ef; !iyn sydd yn ai ddangos rod y mesurau dywedcdig a thonau iddynt i'w cann gyda'r de!yn; a rhag eu coHi, ysgrifenwyd hwy i iawr yn rhe- o!au i'r beirdd wrth gyfraith yn amser y Tywysogion i ddewis 6'r mesurau byn yrunafynont, i gyfansoddi arno gerdd i'w chann gyda'r delyn ar y neith!or fren- hinot yn Abertawe, neu yn Aberffraw; Mon, ac ar R('h-' osion ereili. Wedi hynny, o herwydd cyssondeb a meiusdra cynghanedd yr iaith Gymreig, rhoddwyd geirian yn blethedig heb)aw hyd a !led ar y pcdwar mesnr ar hugain, yn rheol i farna a graddio bdrdd wrthynt mewn eisteddfodau; a dylai pob bardd eu gwy- bod o!t, ond nid canu arnynt o!), fel yn Seren Gonici-ic yn CRwedig peidio rhoddi eu benwau, y mae iiynny yu ddyryswch wrthendaf!)en. Chwi wyddoch, Mr. G. mai nn c'r pedair camp ar hngam yw darilen barddon- iaeth; dylid rhoddi y !)ais mewn cywair i ddarHcn )hydd!aith,ond iddadten barddoniaeth dyia: fod mewn cywair a than rywfaint hefyd, yn oi hyd a lied y mes- uran, a phwy a ddichon newid ei lais a'i don bedair gwaith ar hugain mewn awdtneu gan, heb fod enwan y mesuran ynddi? Fy anwyl dadau a brodyr mewn bardd- oniaetli, y mae hyn yn ddiystyrweh ar ein celfyddyd, gan hynny bydded i'r beirdd gymmeryd eu dewis o'r pedwar mesur ar !u!gain (am mai hwy sydd gyfreitidon reo!an gramadegan, wedi cu setydlu mewn amryw eist- eddfodau, ac nid e!!id eu bwrw ymaith, heb gaei ei:t- cddfodau a gramadcgau i wneud hynny), a chanu eu testun ar un o honynt, nen hanner dw.sin i'r eithaf, os bydd y geidd yn ifaith, a rhot eu henwan i lawr o hyn a!!an, fei na byddo dyryswch i't'darllenydd'cn mwyach. BeUach, y mae yn thaid i nu fynegn hys i chwithan, Mr. Gomer, yr ydych yn gadael mwy o waUau i lititt'o mewn PTy,dyddiaeth yn fwy cag mewn rhyddiaith yn etcb ?reri, ac y mae !)yn yn gwneud i fehniaid drwg goHfarnn y beirdd ya ddiachos, fet y dywed Pope (banMSeisnig), fbd beirniad drwg yn waethMag ysgri- fenwrneuffUdd drwg, amfod y newid nen go!t Hythyrcn fod mewn '3?adr!yd'd, yn ei drot i feddwl arau, fst y darfa 6, drot ymadrodd Idris Fychan am idd.j efroi « yn He y yn y guir cyboli; ac yr un modd y hoes' J. J. o'r B.I. feddwt E. Llanbedr. tam iddo yntef "daci « (rhagfcrf) aDan o blethiad yr ymadrodd yn rhil'yn 7; ac yn ddiweddaf dyma Y C. G. yn bcio un o'r beirdd godidocaf a ym- ddangosodd yn eich Seren, am i chwi roddi Trwy fethiant, trot a hoji; Yn He, Trwy ataeth troia lioli, Pa fethiant syn, na fyn fi? A rhag ofn beirniatd fe! hyn, yr wyf finnan yn my- negn yn ostyngedig i'ch dartfenwyr tHosog dda) fod i waUau tithro yn eh-h Seren ddiweddaf, yn engtynicn cofatnSyrT.Picton;ynt!e Drawcoenafmae'ncalcn, Dylasai fod, Draw <;oenafmae'n dor caton, Boenfawr i swydd Benfro son. Yn He Jf«/M'«'t dit- da) !!en ljlldwa'i dir; ac yn He Codi eilwa!th cait'H alon, Dytai fod, Codt eit\vaith ca'w'd a!on, I ddwyn ttedd y fiwyddyn lion. Ac hefvd yn eng)yn Syr Watkin W. Wynn a yn;. ddangosodd er ys dyddiau o'r biaen y' nme UlI gW(lIl; yn lie Am haeHoni, am encyn, Dytaifod, Am haelion!, 'n am! enyn, Syr Watkin dibl'in )'\v'r dyn. Wyfewyiiysiwrichwia'chgohebwyr, —— B. M. UN o brifddibenion cyhocddmd Seren Gomer oedd pmo'r Gymraeg, a p!:eri iddi ymddangoa yn ci gognniant cyncnid ei huu, ac fe)!y yn ddigymmysg ag ieithoedd creiH; ac oddi eithr i hyn gael ei gefnogi yn awyddiis gany Cymru, a4hawdd fydd cael dryH ymadtcdd cyfan o Gymraeg digymmysg ymhen ychydig amser, ond mown IIyft'-geHoedd ambei' un ag sýdd yn honi tryson ysgl'lfuodau Cymreig yr hmaSaid. Yn y starad cy(f- redin, mewn ?)< ethau, ac tncwn I!yfran Cymraeg (fel cu gelmii-) y nu.e ages cymmaint o glytio ieithoedd yng- hyd ag sydd yn y Saesneg; yr oeddym yn meddwt mai gogoniant y Gymraeg oedd ei bod yn honot anymddi- bynol aneithoedd ereill, ac mai gwaith hawdd i Gymro fyddat dysgu'r gelrlan Cymreig ag oeddynt yn anhysbys iddo cyn ymddangosiad Seren Gomer. Ac nid ydym wedtnewtd ein meddyliau am hYI1,O herwydd gwyddnm am anu'yw are!thwyr cyhoedd, neu brcgethwyr, y rhai na. fedrent ddywedyd pymtheg gair heb fod dau nen ychwaneg 0 honynt yn Seisnaeg, yn awr yn galiu tracthn ptpgct!t gytan, neu arelthio yn gyttoedd dros awr o amser, ac beb achos dywedydtri gairyn Saesneg trwy'r boll amser, oddi eitbr mewn nbt-dd egtnr!)aot i'r gwrandawyr. Ac mewn rhai ardaloedd, yr ydym yn clywed, fod y gwrandawyr cyffredin wedi caet eu tueddn i ymhoni gymmaint yn yr Omeraeg, fet nad yd- ynt yn parchu cymmaint ar y Uefarwr a dramgwyddo eu dnsHau a gemau Hygredig, megis Mso, liko, g,enei-til, a mtl o'u cyifetyb, a'r hwn a roddo iddynt Cymraeg di- frychau. Ac yr ydym hyderns y Hicsoga't cyfryw wrandawyr fwy fwy, os geMir cynnal cylioeddiad cylch- ynot a berthyn i'r Cymry fel y cyfryw, ac y bydd idd- ynt ddangos eu anghymmeradwyaeth i'r eithaf, i bawb dysgawdwyr ieuangc a anturiont haiogi'r hen Fry- th&naeg hybarch; ond am !)en athrawon, dylid goddef yn amyneddus gyda hwy, o herwydd fod y, wawr heb dorri yn eu hamser hwy i ddysgu; os diwygia hen athraw o hono ei hun da yw'r modd, ond m ddylid cymheH I llawcr amO' et'. Nid ydym yn deall fod yr ialth a arfenr gennym gyfuwch, chwaethach yn uwc! nn't' hon sydd gan y Hardd ê\ws.g, ond yn nnig ein bod yn ymdifchu goch- clyd yr arfer o ddefnyddio geinau estt-onol, yr hyn nad oedd y Bardd Cwsg ry ofaIns yn ei gy!ch. A phan teddyhom fod rhai geiriau Cytnreig anhysbys i'r cytf- redm yn angenrheidiot, yr ydym fyuychafyn eu gosod rhwng ymsangau yn y modd yr arferir hwy gan y weriuow. Ac <M saif cm gwla(tw yr anwy-I gyda. ni i'n t'ynnorthwyo gadw cyhocddlad misol yn barhans t'r' Cymry, nyni a ymdrechwn wnenthur y cwbt yn ddeall- adwy, trwy eg!u:'o bob ga!r dieitnr mewn math o pir- iadnr byr ar gloriau'r Hyfr, nen ar ei ddiwedd; a'r dar- Henydd cysson trwy sytwl yn fynych ar hwn a fydd hyddysg iawn yn y cyt'ry\v eiriau yn fuan. Ata y IIyfr Ficer, parod ydym t wneuthur cytiawnder â'i awdur Parchedig a duwiol; bu ei lyfr o fawr fudd JL't' Cymry, efe a ymostyngodd, er eu Ues Lwy, i arferyd ett gehian; and pan ystyriom nad oedd nentmawr yn medru da) Uen Cymraeg y pryd hynny, a bod ei lyfi- ef wedi bodyn foddion i ddysgn Dawer i ddarUen, ac mai trosgiwyddo addysg ysbrydot oedd ei t'nig ddiben wrth gyfansoddi ei gamadau, yr ydym yn gobeithio na ddymunai neb Cymry weied cyhoeddiad a iwriedir i hyddysgu en gwiadwyr yn eu biacth cu !mnain yn gystal ag mewn pethau buddiol ereu), yn cael ei ddwyn ymiaen yn y fath fodd annestins a hynny. Pe fe)!y, gwe!i gennym f'yddai i ereHl gymmeryd y gorchwyi mewn l!aw, a nin- nau a gH!en) i ryw ddirgelfa i Wylo yn achos amhaith iaith ein tadau. Ymddengys t ni fod digon o iyft-au eisoes o'r fath yn y Dywysogaeth, ond bod angen wrth un !!yfr mwy dilwgr na'r cyttie Hn ar ein brodyr Cymreig. Dymnnal genfiym fydda! boddhau e!n cyfeH!ion bar- ddonol bcb amser, o herwydd hynny yr ydymfwy gofahts wrth ddarHea prawMenni barddomaeth nag ciddo rhydd.iaith, end o herwydd brys, ac am nad ydym yn cael hamdden i'w darUen end nnwaith, ms gall na ddiangc rhat gwa!!an eithr y mae amryw o'r gwa!!au a briodoUr i'r wasg yn perthyn yn fynych i'r ysgnfenwyr cu hunain; ac w<th gymharu y cynsgrlfa'i'argraffyn eng- !yn:on cr cofa'ni Syr Thontas Picton, yr ydym yn can- fodnad oes end un o'r tri bai a nodh' yn perthyn i waHau'rwasg. ARGHAFFIEUYDU. I
I 11,.It Arg-i-of.(t(lydil…
I 11 ,.It Arg-i-of.(t(lydil Sereit Goizer, I I 01 h,ir syUn ar eich newyddlen ddefnyddiot, a myfyrio at amrywio! !ythyran oddiwrth eich gchebwyr doeth a dygcdig,ar wahanoi byngCian, t) n buddtot i mi ac ereUi i'w deal!: gwc!ais yn y 77 rhifyn o'ch cyhoeddiad godidog,anner.chiad tra difnfoi gan fy mrawd o Langwnwr am ieithadnr Cymraeg, a t!awcn oeddwn weled fed ymgals am wybodaeth heb hoUol ddiSanu o b!!th hitiogaeth hen Gamer. Khyfcddms erys tahn fed fy nghydwladwyr mot' ddi- ymgais am ieithadnr Cymraeg, ac na bnasm rhyw rai yn ysgrifennn attoch at- y pwngc hwncyn hyn,canys fet y gwyddoch chwi yn ddigon da, nid oes un gangen o ddysgeidiaeth yn fwy defnyddtoi, na medru iawn ddar- i!cn ac ysgnfcnnu yn r!ieo!aidd, yn ddea)!adwy ac yn synhwyro], a dilys gennyf Had yw alluedig wnenthi:r hynny yn iawn heb fod yn hyddysg yn sa:n a threigliad y !iythyrennan, ac lieb fod yn ddeaHus yn nhadogaeth a chyfansoddiad geirian; ac iawn osodiad mewn yscri- ft'nyddiaeth. Dmu fe! hysbysodd J. H. fod gan ein cyni'dogion !awer o ieithadnron, geit-Jyfrau, ynghyd ag amryw Jyft'au defnyddiol ereit!tt)ag atgynnal a choleddu en hieithoedd clytiog; ac a gainT yr hen Frythoneg odidog fod yn ymddifad o'r fath ymgciedd, ac a fydd i'r Cymry fod yn watworgerdd ymitlith plant S. C-a, pan mae ganddynt ddigon o ddysgetdion ardderchog yn en plith en hunain a gain'cynnifer o icnengctyd yr ocs ag sydd yn ymhyft'ydn yn imth gynhwysfawr enteidiau, ac yn sychedu am wyhcdaeth, fo<! y!) ymba!fa!n mewn tywyHweh tra bo am!deroddyscedigion'yne(]gw)adr' na chant ihag eywHydd, uc na fydded i'r gened! gym- mysgedig glywcd y fath beth yn dmgywydd am neb o gencd! y C, .uy ctodfawr. Ciywais fod amryw ieithadm-an wed! cac! t?n gyfan- soddi yn yr oes acth heiblo gan ddyuion dealhis a dys- gcdig, ac yn dia chyfarwydd yn yr Omeriaeth, set'y Dr. Davis, o Faihvydd, n:. S!on D. Rhys, &c. ond en bf'd yn caet cu hGg'ut'o trwy !'eo]an Llii.iin, a thrwy hyuny yn anneaihtdwy i't Hnnysgedig, pe byddent i'w I caelyn brescnno). Eisicn 8ydd arnomni caet gram- madfg cryno cynhwysf'av- r o'n inait.!), wedi ei egluro trwy rcoiau Cymraeg iiawdd en dcai), yn gyH'eiyb i ietthadtu' yr enwog R. D.oNantglyn, agycrybwy! asoch am dano ac os yw ef yn fyw yn bresenno! da fyddai pe byddat mor addfwyn a'i ail aigran'n gydag ychydig chwanegiadau mewn ] hai pethaii, megis rhagor o eglurhad a'r rhnnanyn.adrtidd, ba)ddoniaet!i,&c.oud dymnnol fyddai iddo gadw'r iythyr-gaeth fei o'r b!ncn. t Diarne!i, RIr. Gomcr, fod eich newyddiadur rhagoro! chwi wedi cynhyrfn nawer ar ddynion ymofyngar i chwHio i ansawdd yr hen Frythoneg, ac wcdi gwnKnthür Ucshad annhraci.hadwy i ysgo!h(;!gion ienaingc anghyf' arwydd, a dilys gennyfnad ot;s uj cyfrwng gwybotiaetit mwy ardderchog wedi ymddangos ynihiitti y cenhed- !oedd titwyat dysgedig, ac yr wyfyn hydcrus gwnn pob Cymro dHedtyw g'yn:)a! Seren Gomer ihag mach!udo 1 tra byddo satth Gomer mewn bod; ac hyd nes na byddo eisiei! newyddion tymhoro!. Dymnnaf hefyd ar fy nghydwiadwyt' Lawd(!gar a hoif, annogaciiynnorthwyo pob cyhoeddlad defnyddiol ag a fyddo yn dueddai at ddwyn cm cencdi aiian o'r tywytlweh ag y maent weji bodf'ymmair.to nesoedd yjnido, pryd oeddeiHhynaif yn Hafurio dan !awer o anfantaision, heb braidd iyfi' yn eu hin!th briodoi en hunain, mawr yw cin bra:nt ni y dyddiau hyn, i'w cydmaru &'r oesoedd gynt, pan nad ocdd opd tywyilwchac anwybodaeth yn gorchuddioein gwlad o gwr bwy gilydd; annhracthol yw ei!] dyled i a'm-yw o'H brodyr dysgedig yr oes brescnno!, am en !!afm' a'u dhvydt'wydd an:;hydmarot ag a ddangosasant o barth yr ialth a'u cened!; sier yw, bydd eu henwan mewn parch gan bob Cymro dUedryw hyd ddiwedd amser. Etto, er cymma!nt o !yfrau sydd yn ein h!aith yn brc- senno!, yr ydym yn ymddif'ad hyd yn hyn am tawcr o lyfrau defttyddio! iawn, y rhai a allent iod yn fnddtol pe byddem feddlanno! o honynt, mcgis Gehiyftau Dae- aryddo! (Gazetteers), &c. Medtiyhais fbd y Cyniro enwog h\vnw, GwUym Morganwg,yn bwt iadu cyhoeddi nn i'r Cymry yn eu hiaith eu Iiunain; pa beth sydd wedi ei htddias i ryned a'r gwaith ymiaen? ymha Ic y mae y bai yn bod ? pa un ai y Cymry sydd yn hwyrfrydig i roddl en henwan tnag at annog ygwaithi'rwasg, a thrwy hynny yn ei ddigalonni i'w ddechreu, neu ryw beth o'l dn efddichon fod yr achoS!' y mae yn ddiam- heuol fod et angcn yn fawr arnom; gall: I'ynny hyderaf y gnvna fy nghydwladwyr ddanibn cuhenwau a'u syUtan rhagdaHadol ar frys at y Cyhoeddwyr, nen y sawl a awdurdodir ganddynt i'w derbyn, i'r dtben o'u hanuog i fyned a'n gwaith ymlaen yn ddii-ivvstr, gydag anrhyd- edd iddynt en huna:n alieshad anfyncgot i'r gened) bt'esennoi, a'r hon sy'n codi ar eU)b!. Y mae cyfryngau hanesiot o'r'fath hyn yn fnddio! iawn tuag at ddeaU yr ysgrythurau sanctaidd,esponiad yrhaiHaeHireu iawn ddeall heb gyfryngan o'r fath.* Bum yn disgwyl lawer gwaith y bnasai rhai o'ch go- hebwyr dysgedigyn sytwi rhywbeth ar ddefnyddioldeb y Patthsyiiydd CvHredtuol, trwy hysbysu i'ch darilen- wyr Uiosog wcrthiawrogrwydd y fath lyfr, a'u banaog i dansgrifio am dano; buasai hynny yn cefnogi y Cy- hoeddwyr, ac yn magu Jiiraeth yn y bob] i ymofyn am y Hyfr. Gan hynny, chwi ag sydd yn cam ac yu ymhyf- rydu yn iaith pic!: hynanaid, ac yn dymnnoHeshad eich cen<;di yzi gyffi-ediiiol, annogweli liyd ag maeynoch Y mac ParthsyUydd GwHym a'i gydlafurwr yn awr yR y wasg ya swyddfa Screa .drsraJ!iedydd, ¡ gyhoeddmdan bnddio! o'! f-,itli hyn a chwithaa dd&r- Henyddion Seren Gomcr yn gyfi'rcrlin, gwnewch frys t anfon eicu henwauiAbertawe atyrargraifydd, gaa anuog eich cymmydogion i wncutlmr feHy hefyd, fe! na attalircyhoeddiad y Parthsyiiydd. Cyn rhoddi heibio fy ysgrifpl), dymunwn i'ch hen ohebwyr beiuio angÎlbfÎo Seren Gamer, end nobetthio y byddaut mor addfwyn a'n )tan)hydeddu a'u svl,,i,idait beirniado! ar ifithyddiaeth, fel y gwnaethant y Hynfdd canys yr wyf yn sicr ei t'od yu Hawer m'.vy o udci!ad- aeUi i'r ymofyngargae! gwybod pa ibdd i iawn ysgt ifemt eu hia'th sysseHn, na.'r geccracth ddtddarfud ag s. f'd rhwng y beii'dd a'n gi!y(!d mewn pertiiyhas i enaid v bardd enwog trapgcedtg T. H. yr h\vn sydd HwchiuY? cyrhaedd dyn daearot i amgyHrcd dimam ei sefy!!fa v*; jnyd yr ysbrydoedd; mwy de'-nsot fyddai gcrmyf 6, a Hawer ereHi, adac! y gorchwy! o farn:; cyfiyrsn dvruon rrhwn ag y mac pob barn ganddo, ac na wna ddint cam a gwryn ei fatto-: gan hynny, crefafar L-)b n:t (1, a fyddo yn earn gwnfod Heshad i'w gymmydog, a'i g(- Hedt a thraethjada:! ar ie:thyddiacth,haResyddiaeth (sefyn fwyafneiHdnoJ: ))ancs helynt hH Gomer oddiar pan wtadychasaut vm Mrydain hyd y pryd h.\Yn), daeai yddiaeth, &c. ynghvd ag ambeH draethawd ar seryddfaeth. Da) fu i D. al.. leoan Ddu addaw cyficlthn i ni reo!a<! pi'ydyddiai'th o waithSionD. Rhys; da fyddai gennyf'6, a Hawerercii! yn Nghymru, pe byddai ef ncn ryw rai dysgcdig erem yn cyfteithu y graMadeg uchod i gyd yn ddcaHns, diam- maH y byddai o fawr gynnorthwy i fchdd icuaitige at ddeaH y getfyddyd awcnyddo), ac t ereiH ag sydd ya ymhoiH ynghywreinwaith eH teidiau. Ydwyt, Mr. Gome; cich ewyiiysiwr da, a mawr hofl\vr eich Seren ddisg!cirwych. M——r T——L BuYCHAN BAcn. 0. Y. Os bydd i Mr. Juliua, neu ryw HH ai-a!), tnor fwyn a syiv.'i a)' y ttitieHaH uchod, dymnno: fyddai idd- ynt wnenthn:' hynny yn Gymraeg ddigymmysg, os am. gen byddant i nu fcl Gfydd yn seinio, ueu sytn'bai yn tincian.
At Argratfiadydd Sernt Gom
At Argratfiadydd Sernt Gom<?r. SYR,Gwe!ais yn eic!t rhifyn am Mehffm 14, ddy. mnniad M)-. J. H. IJangwnwr ynghjJ;'j¡ lelthador Cynu'eig, feiiy chwi a'i hattebasoch ef yn bm' uniawH. RIhmaH ydwyf yn annc:-c!t rhyw un, gan ddymunoai'no gymmeryd ychydig orchwyt mewn Haw, sef cyficithl! y L!sdin sydd yn leithsd'u- S:on Dafydd Rhys, o'f Clyne b!i't'Gym)'aeg, a'a hail argrafi'u 0'1' newydd; byddat yn gys:u- gan ran fawr o'r Cymry ci feddiaum), nid yn nnig y prydyddion a'r beirddion, end y cy'fj'redia ysgo!- heigion Cymreig sydd yn chwennych bod yn sict' o s,.tia pob bogai!, ymbob siliaf, o t!aen cydsain ac ar ol cyd- sain. Mawr fyddai Y1' av:;yddfryd am y Ilyfr pe gwypai. y w!ad y bydda: i ryw tiu gymmeryd y gorchwy], set' Mr. John Jones, GiaHygors, gwr a a!Iat roddi amt'yw o engraftau newyddioIJ, addas at bob achosion, ynddo neu Io!o Morganwg; nen yntcDafydd Thomas, Watin- fawf, Carnarfbn; neu Gwilym Morganwg. Pe bae i un o'r addysgawdwyr weled cyfle ac ymaflyd yn hyn o orchwyi, dymunwn iddo, Mr. Gomer, roddi hysbyxiactit yn cich Scrcn yn ebrwydd, i'c! y gatiwyfinnau hysbysn i'm cydwiadwyr, am barottot cynnorthwy trwy bob pat'th o Gymru,fel na byddo uttaiiaeth ar y Ilyfr ddytbd a!!an, mot- ebrwydd ag y mynnai yr addysgawdwr neu'f cyfieithwr, pa uu bynnag o'r gwyr ciiwog lkyll. Ydwyf, &c. IJanfair. G. H. Ychydig 0 Engl!/nion lmodl MKM7!; y cyntttf 9 a7?,nci,clziad :'r pedwar dys.-f.,wdivr e7iwe?g uchod, tt'f <M((M araU o N?M{e. <,A t Jo.'tM Jones, Llundain. Annerchiad gyrrais dan go') Lundain lhe"landcg, at Gymro; Ac At-ton f*i-y gywir fro, AcatGwi!ym aelolo. G!anygors, goleuni ein g-m,lad,O ceislais,, Wrcysoneiehcanad, Am gyfoethog gy<!cithad, Ymgms teg megis i'm tad. Cyneithwch, dodwch yn deg,was mwyna!d(!, Os mynnwch, Rammadeg Cyr'aninvw,cYifa\'t:ianrhes'. Dewr wir i'tamt, <)7r difi eg. G. H.
[No title]
Dywedir gan nn o bapurau Paris—" Gofynodd v Btenin yn ddiweddar i Ddng Wehngton, bpth oedd ct ncdrau.—" Syr, (meddai'r Dug) fc'm ganwyd yn v tlwyddyn 1769. A'r pryd hynny hetyd y ganwvd Bonaparte, (meddai'r BI'Cnin); yr oedd yr ad-daiiad hwnnw yn ddyledus i m oddiwrth Ragtnniaeth." Dywed y Parisiaid wrthym, nad ydynt hwy wedi lie(li-(i.tta eu gweithau ce!fyddo!, ac na wnacUiant end en deibyn citin- dy:ent gofio arwydd-air y HreninWUiam o gyiieiDiad Swift, (recepi non mpui), y tMyMM' sydd gynddrwg a'r lleidr."
PUNLLANW'R MOR YN MHORTHLADDOEDD…
PUNLLANW'R MOR YN MHORTHLADDOEDD A P?RIF ABEROEDD CYMRU. I BROS YR WYTHNOS GANLYNOL. I -i o s- -i j ::2;. == Q.I -:S. -r<. Ii 1Pf. 6 £ *3 3-_=» S S C •« i-T 3 <» • S *3 S3 „r e « £ s s"? <2 w 13 T£ ? t J £ « &«•>^•* DYDDlAU. 0 « I« rS CYDD!AU. ??Ss????-?S?2???? ????§???-<Sg?C?s??'?-S.=a S???c ? g te i 2 .?-=?'5? ???-f=-s r R £ £ == .= -5 s G Z. c 5 I U????? ?<??M?MstS?-??????S==SS? ?° C3 K Q CO j • ANN'ST. 3 3 fcrt-SS-iS =«Pi § AW5T. A. M. A. M. A, M. A. M.|A. M. A. M. 4. M. A. "M. A. M. A. M. Mercher 2 3 39 3 54 4 24 4 5-±j 5 24 5 54 6 61 7 ,34 8' 24 8 44 Iait 3? 4 2? 4 42 5 12 5 42 6 12 6 42 7 ?42S-?2?\9 }219 32 lad S[ 1 5 15 5 30 6 p 6 SOj 7 0 7 30 8 30 9 1 o-, I o 20 Sadwrn 5 6 3 6 18 6 48 7 18 7 48,8 18 9 18 9 '5 8 1.0 1 8 Sui 6 6 51 7 6 7 36 8 6; 8 36 9 610 610 4(iU ?6',11 56 Hnn 71 7 39-7 54 8 24 1 8 54; 9 M 9 !H 10 54 11 412 24!l2 44 Mawrth 8, 8 27 8 42 9 12 9 4210 ]?)0 4211 421? 2? ? 1 121 1 32 -=- AJRERTAWE: Argmphwyd a Chyhoeddwyd san P' JENKIN, yn HEOL-Y-CASTELL, i'rhwf) ydymunir i hQP I Hysbysiacth gaeiei d(!:u)f«n, yn ddidraut. jDer&?/f:f ?j?/f.?'Mf/NM ?c ?H:o/:M gan ?.EJ?'TOJV &' C?*' (,gytl t I' 'IVLOR L'? NEFVTON ) A' ?K? 7'?ft.O.R ?2VE?TO??, 0..5, ???7CTf ???J!t!); AE?'G,<'rB-syRE?T? -Mf.J'. ??-f.7'JS, 33,j??EJE'r-?fREE!'? a M< ?.VO?V?ES, 5, JV.E?'c?yK-.Sj'R?Er, ?z-UA??/A'. SWANSEA: Prjnted anff PnMished by CASTLE-STREET, to whom Cf<mmunications, post-paid, arl: ? requested to be addressed. Oi-det-s and Adj}el"lisemf;nt,s b'y illess;-s. NEfVTO;' <!?Mi! CO. (late TÁYLOnand ,l\h;W1'ON), No.5, fVAnyvjcg 8Q UARt:, Ni;WG .IT INiTRE 1:1' ;Ur.,f, TV1IITE, 33, Pr,E£1. STRBeT: ¡.fr, ¡)1..JON ES, 5, LiJ