Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

6 erthygl ar y dudalen hon

-:1'" _.::..-.-BARDDONIAETH.…

AI Argraffiad,i,dd Seren GoMer.-_

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

AI Argraffiad,i,dd Seren GoMer. Mn. GoMER,Gan cad ydych wedi !!wyr bcnder- fytm <*a:'ad altan o'ch iSeren bob msth o ymofyniadax grantadegnidd, yr wyfyn cymmo-yd fynghennad i'c)) annptcb n'rsyhvadan caniyno! ynghy!chachos:on cnwan Cym'eig, yr )iwn sydd destuu ag nad oes neb o'c!< co- hebwyr wedi ei brcn'espdig a: in. DatIIenais amryw c ramadegaH Cymreig, end ni chefais et'iocd fv modd- loni ganddynt mewn pei thynas i rifcdl achosson, nen (i lefa.rn ya fwy pnodo!) gypyrtu eowau cedyrn yn ein iaith. riiai avvdwvr fo(i -enn-?in cliweeli eclios, ac Tyb!a "hai awdwyr fod gpnnym chwech aches, ac €tei!' uad oe? gennym ond im; end cyn y gellir dyfod i bpndp!'tym<i<t ar y pwngc, rh¡.id i ni ytnofyn beth sydu ifynuachos. Y mae ''u (!(Iiamtieziol.ii)ai nid fbd rhagosojiad yn biaenori'l' en\v, ooegid os ydyw hyn yn ddicon, fe ganiyn tod gennym pynnifer o acho'sion ag sydd g"nnym o rasosodiuid. Ef hyn, dy.na y syltaen ag y niac, rhal yn adeiiadn chwcch aches ami, i'ei y gweMr yn amiwg odJiwrtii yr engraS' ganiyno!:— Yr enwedigaethydd, mcgts, dyn: Y mcddiaouedigaJthydd-1J dJyn; Y rhoddedigaethydd—< ddIllt Ygwrthodcdigaethydd—&'yM; Y galwedigaethydd—0 <M</M/ 1 Y gwrthodedigactitydd—ofiMwrifA, tfe. ddyn. j Y mae yn eghu' mai liedratta y drefu uchod a wnaTi-d cddiar y- Rhnfciniaid; ac er nas gall un peth fod yn i'wy anghyson ag ansawdd ein iait! etto fe'i mabwysiadir gan yr enwog Myrddin, yr bwa a ymladdodd gyda gwroldeb teitwng o achos gwell, dros yr hen iythyrest Frytxnaidd. Pa ham y mae y rhagosodiaid o, vddi- M')&&, yn gwnentbor 1 iyHM wahano! achos!on mwy nag a, ti,ii-y, 'i'<M, <<SH, &c.? Y mae yn wir fud gramadeg- wyr o'r ieitlJoedd dwyreiniot wedi defnyddio y dtefn hon, etto gweUydyw peidio a'u dynwared mewh petbaa ag sydd yn tueddu i dywyUn yu hytrach nag eghno gtamadeg. Mewn pertbynas i'r Ijiadin, gwelir fod cyfaewtdiadan terfyaot yr eawaa yn ddtgon o syltaen fr chwech achos. Y mae y Gymraeg yn gwahanu oddiwrt!t y ieithoedd GtoegaL!adin, o ran sefyllfa cyfncwidiadau en\vau. Yn y cyntaf, cymmer cyfnewidiad le yn y Hythyrenau dcchreuo!, end n yroiafyn y tfythyrenan teriyno!; ac yn fy nhyb i, y"tnae yn angentheidiof, i'i diben fwneu- thnr fynp achos yn y Gymraeg, tbd i!ythyrenau decb- renol, ynghyd ag ystad nen gyilwr yr enw, yn cact cu ryfoewid. Os addenr fod y dar!nniad hwnyn bnodoi, y mae yn amtwg nad oes gennym chweeh achos, ac y YDae cyn a)n!yc:ed a hynny fod gennym fwy nag nn. Pan y byddo euw yn hiaenon berfneu berwyddiad, nid ocs ur mat!) o gyfuewidiad yn y lythyrcn ddechreoo), megts, «!/}: <Fa yw lWJii; ond pan y byddo ya ei chaniyn, cymmer cyfnewidiad !e, mogis, caraf ddylt t/a. Y mae'r iinrbyit gyt'Hewidiad betyd yn cymmeryd lie pan fyddo enw yn can!yn rlrogosodiaid) megis, t Myn; at JdyH, oddi wrilt eid,?. Wrth sytwi ar y cyfnewidiad hwn. yf \tyf yn cael fy nhneddu i feddwt ibd (latt -4CbOS yn ein iaith, sef yr en- wedigaethydd a'r gwrtHddrych. Y mae'r drcfn uchod, er yn newydd, ysgativdd, yn turdda yn naturiot oddiar aMa A dd y iaith, ac y,n M gwnenthnr yn fwy hawdd i'w dysga, pan, ar yr un pryd, y mae yn gymmwysiad cynr- rfdino!, and pan fyddo yr cnw yn cae! ei flaenori gan ranuog (partidple); Canys yn lie carM ddyn, dywedir ,ram <<yK. iiwyracb Ma tydd flawer o'cb gohebwyr doeth, an yn ewiwled c:ch belfdd digymmar, yn barod a'm cyhuddo oryfyg yn dwyn i mcwn y fath gyfnev/id- iad yn y gramadeg Cymraeg. Os gaUant bi'on yr hen l'eúlau ynfwy cysen 'k izitj, addet'af unioncreb y cy- huddiad. Cyn terfynu y Uythyr hwn, godåefwch i mi, syr, erfyn ar eich prydyddion t roddi !Iouyddwch i gerdd dafod fyned i bwH; y mae wedi arcs yn ddigon bh'fpt cfn'cAar. dy yr,awenydd. i: mae y mèsuran fel cynnifet 0 ystaf- eUcedd ctdion !!e y trig y beu'dd anhappHs, a'r cyngan- eddion fet cadwyui heiyrn t: ytmon yn eu caethiwo yn y He truenM !'wn; 21C i gwb!!i<m t! uenusrwydd en cyf- Iwr, y mae'r pymtheg bai gwalwrdcledig i'w canu fei pytnthcg drws o,iiatlwv, y rhat nad "tail' fyth en hagor hol) dynnn yt hon adeiladaeth ar en coryn. Os yw eich beit-dd am Hino ein Immynedd a ein dea!I a'n thegod disynwyr ac anhyfryd, brysient ymiaen. Nid atiasai dim fod yn fwy o ddirmy; ar syn\"yr e:ch dar- !!enyddion deailns, a gwir garwyr eu gwtad nag awd! E. C. yr iion a ymddangosodd yn un o'ch rhifynau diw- eddaf. N:d wyf, mown un modd, yn bem arnoch chwi am ei clivlioeddi, end ar y bardd am ei chyfansoddi. Nid oes ynddt na synwyr napheroriatnh; a phc byddai Sais yn ceisio geNnyf i'w chyfieithu, byddai raid i mi tefain a!ian yngeiriau Virgi!, Monstrum hon'endum, iliforme, ingens, cui lumell adcmptum." Nid wyf wrth !iyn, er cymmaint fy ngerwindeb, am ddigio E. C. end am ei wneuthnr ef a phob prydydd ara)! yn ddig w: th gerdd mor gaeth ei rheolau, ac anhyf- Ilyd ei chlvnga.-i,(Idu, a cliei-dd dafod. Gan fod gennyf gymmaint o bapur heb ei !anw, cym-! meraffy nghcnnad isyl'.vi ar uncamsyniad, yn fy nhyb i, yn !)ythyr Llewelyn o A-e. Me.vn un man o'i rythyr diweddaf, y mae'n beio ar rai ant v, s gi-ifentili Bibl, yr hon yn ddiamhenot yw y nfordd oreu. Y mac ygairjBtM yn tarddtt oddiwrth y Gi-oe,- l.'iblo- ac v mae yn fwy tebyg- fed yr iola yn fwy debyg t yn Gym- raeg, neu ee yn Sapsncg, nag i c<. Am hynny, dy!id beio ar y modd y swnh- ef, ac nid ar y dnH o'i ).S"(rif- ennn. .Yrnddengysuni, syr, eich bod yncamsyn:ed rhyw yr enw <KM;f. Yr ydych yh ei wneuthur o ryw v.r- rywaidd, fei y dywcdwch mcwn un ntan, 1m <.iMM!p j Mawr; end pe baech yn syiwi ar y bob! yn gyn?edin yn ? ci arfer, cewch gtywed mai enw o'r rhyw ?'enywaidd' ydyw. Ki chiywch chwi end ychydig yh Ncheobarth Cymrn, oddteithr yn swydd Bent'ro, yn dywedyd, y BM?'r cMHa:f yn 6N;'o?. Y inacn-prawt' goic!! 0 rYWiaU II enwau ydyw y modd yr a) fchr y cyt'i yw eirian gan y cy?redi)!. Os bydd yr enw yn dechren gyda Hythvren gyfnewidiol, mpgis b, c, d, t., p, in, hawdd ywadnabod rhyw ygair; os bydd o ryw fpnywa¡dd, Qyfnewidir y Hythyren ddechre)]o! ar ol y nod bannog y i tytiivren dyner, megis b if (braidl, y fraich), c y (din, y g-Ltn), &c. end os o ryw wrrywaidd, nid oes un cytnewidiad yn caet ei wneuthur. Wi th syiwi ar y cyfTrpdin yn defnyddio v gair haul, fe'm tneddi:- i gredo ei fod o'r rhyw fenywatdd. Dy- wed:{- yn gyfTredin, Y mue hi (yr ban!) wedi machhtdo; ac fe'm cadarniai!- yn yr cn'niwn hwti wrth 'l.tV!.j"" v modd y cyssyIltir y' ew g'm glC!ln hau!. Ntd oes neb yn dywedyd Iwulwgn (yrhyn a fnasai y;i briodo! ne bnaM: y gah- haul o-r r!iyw wnywaidd), end /MMF:MH, yt-hyti, dcbyg.wu,sydd yn eghir broU rhyw fenywaidd y gair. Dymnnwn wybod meddy!ian cich gohebwyr ar y pwngc h\vu. I ddiweddu, syh"a:s yn fynych are!ch gwaith yn ys- grifenn.! a clwn, megis, gan iddo tyncd yno, a clum iddo !wyddo," yr wyfyn methu canfod v priodojdeb o gyfnewtd g i ch. Kid oes un peth a gyiiawnha y fath gyfnew.d.ad, on! ddywcdir fed yr arfer gytrredin yn ei g:y<iawnhau, neu yn'e mai Cfm ac nid [¡atl ydyw'i- gal i- gwreiddio!; y modd y dy)id ei ysgrifennn vw. a tran, Os anrh'dt.-ddwch y sy!wada!t ochod t.w'v gaiiiettaii !ddynt ymddsngos yn eich Seren, bvddafvn dra dioJch gar i chwi. Uwyddiant i Scren Corner, a iionvddwe)i i gerdd daf'cd i frysio i dir angaf. Hyn, syr, yw taer ddymuniad Cacrodor. IWAN. Derbyni!- fractI)iadan byn-ion d:cn!Ilb ar desfnnau'r b tll tllo.901) os ceir aanogaeth i fyoe!! ym'aen ag d; ac os bama'n Gohebwyr hynny yn fpddio!. GeHai sy!wiarAchosion yr laitb, tod o fndd n:d yn unig-i ysgiit'enwyr yn gytt- redin, end hcfyd i Ietthadun)n (ac am fod y rhan amiafo'r Cymry yn nrfcj- y gan- Grammadeg, I' nid leitlWdUT', dymnno) fyddai clywed en riicsyman drcs hynny). Am addsxrwydd I iheolau'r beirdd Cymieis-, nid anfu.ddiul i ra! fy()dm Hytityr nen ddac synhwyroi ar y pen hwn. Gadawn Uewchn i atteb drosto ci hun. Yr ydym ddiolchgar I Jhvan am bob sy!wad bch-n- iado! ar ein gwaith ni yn gysta! ag ar eiddu creH), ac yn barod bob am&e:' i gyfuewid yr arfcr o un) hyw :ui- a brotir yn anghymhwys yn y modd y defnyddir ef gennym yn a\vr, end am fod ein ewyHysiwr da yn chwennych i'w fcunindaetl! uchod ar air ncn ddan o'r eiddytn fod yn gyhocddus yn hytraeh nag yn gtfnn- achoi, angemhaid yw i ni. ddywedyd ychydig niewn Sbrdd o amdHiffyniad. Nid ydym yn gosod cilliaw ynghofres yr ysticn "rrywaidd, am fbd tjigoiicn sir Benfro, yn gwnenthur feHy, o herwydd yr ydvm yn des!! eu bod tnvy megis creiH, yn ei wncuthllr o'r fennywaidd; cr i ni dreuiio cryn amser vn Dvfed nid ydym yn cono i Bi g!ywed neb yuo eriocd yn dy\v- edyd y ciniaw /MMt, ond bob an:ser y,ittio /to?!. Dyw- edant I y t?M<; cw<o yn barod,' ond nid 4 y mf.<t' cirlÍaw yn barod.' Ond o herwydd fed y gair Sieppei-, In caei ei arfer yn y modd hyn gan gyneithiwyr y Beibi Cym- reig, y rhai oeddynt hynod am en hyddysgrwydd yngiaitb en gwlad, yn 'gystal ac am en gwybodaetb o ieithoedd eyssenn yr Ysgrythnran, dywedir supper mawr, ac md swpper falOr, Lnc 14. l6. a meddyli&som fod yrun rheswm am osod ctKMM- yn yr un yst!cn; }:cb- law hyn wrth droi i Eiriadnr Gel'(]arddol G. (H.ra, yr ydym jn caet ciniaw yn y rhyw wrrywaidd. Nid ydym arferot o ystyried arfer y bobt gyHredin yn facn- prawfi broir neb pyngciaH ieithaduro), o herwydd yn bennaf, en bod yn amrywio, agos ymhob cymmydog- aeth; y mae amryw bcthan Yngwynedd yn cue! en' hystyricdynfenywatdd, neu yn wrrywaidd, y that a osodir mewn ystlen wahano! yn y Dehendi); yn y Deheubarth dywedir y dust hwu; yn y Gogiedd y {flust /MK; yu hyn amlwg yw fod y Gwyneddigion aryriawn; dyiat Ieithadnr berthyn t'r hoit Dywysogaeth yn ei hoH rannau. Nyni a wyddom fbd Hawer o enwan a ddecht'enir a chydseiniaid, megis b, c, &c. yn toddi v.'rth osod y o'u b)acn pan berthynant i'r rhyw fenyw- aidd, "caseg, y gaseg; henyw, y fenyw," &c. end nid fe!!y pa\\b enwau; swiit yw swift, gan uad ba ystien bynnag yr ystyrir fod y gair yn perthyn. Y ,mae'r i-heol lion yn dda panfyddom sicro'r ystten y pcrthynai'r gair iddi eisces ond nid mewn amgylchiadun gwahanol. Er engrarT; Yngwynedd, y mae clust yn tyneru yn natturiol i glusttrwy osod yoHapn ygair; cinst, y glust," ond yn y Deheubarth, He nad yw yr annysgedig yn ystyried dust yn fenywaidd, yr nn peth fyddai rhagddodt c aen gaze),, a gosod y o fiaen y gair, dust a fyddai fyth; clust, y c!t<s<; y dust (M;cy; y dust clwyJus; Y cl¡¿st hum, &c. .a¡, r ?- Gan nad ydymni yn borsoiiol YU cael eiabeioam os&<i Haul yn y fhyw wrrywaidd, ni bydd i ni ond dywedyd ein meddw!, heb ddefnyddio ein rhesymau droshynny,trwyddywedyd, os naddyHd ei ystyried efyn y modd livn, nid ydym yn gwybod am un cteadut difywyd a ddyiai fod yn yr ystten wnywmdd, dy)nt:nu! fyddai gosod pob enw o'r fath ym mysg y rhyw i'enyW- 4idd. Nid yw sylwadau Iwan tvedi ein argyhoedd! o an- weddnsrwydd ein harferiad o a chan; yr ydym yn ystyried mai can y"v'r pair gwreiddio!, ac inai gyda'i kin priodolder y dywedir a chan hynny)" &c. ag yr ysgnfennir, a ch(inddo, neu a chcnllyf; ac 'y mae Cyf- ieittiwyr y BcibI i'r Gymracg we<ii arfer y gair yn yr nn modd, Act. 2?", 12. A c&aM /od y po/'thladd yn allg- <M«/h, &C. Os barna Iwan. ncu ereill o'n gohebwyr fod y syhvadan nchod yn annigcno!, bydd groesaw iddynt fynegH hynny tra fyddo gennym Se) en Gomer me\vn thyw dduU, end dymunoi i'yddai iddynt beidio cyfeirio attorn ni yn y fath fodd ag i'n rhwymo i gychwyn y,n arfog i facs y ddad!, oherwydd annymnno! gennyiu ddadteu a nfb o'n gohebwyr a'n cefnogwyr c;uedig, pe amgensylwasem yn heiaethach o lawerar y testtmau uchcd. AnGHAtFIEDYUD. D. S. Er ein bod yn gwalianiietliti oddiwrth Iwan yn y pethau uehod, tra dymunol gennym fyddai ei gac! yn ohebwr parha!:s.

IAt A"I,,'''ffia

I , IA,' : 2mer. '"

IAt Argn!tJiaddd Saen GoMer.

P?NLLAXWR MOR ys AlHCRTirLADDOEDD…