Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
AT Y GOLYGWYR.
AT Y GOLYGWYR. U 0.11,11,DI)IGION, -Gai-i fod rhyw awdwr yn y RHEDEG- YDD diweddaf wedi dweyd fy mod wedi cael "fy lladd gan y mellt," er mwyn ei gywiro gwnaetlium y ddau englyn a ganlyn i'w rhoddi yn y RHEDEGYDD, os bydd- well mor garedig. Yr eiddoch, MEUHIG ELEST. Nid yw Meurigwedi marw,—coeliwcli Mai celwydd wnaeth hwnw; Sylwch, mae waith yn salw, Yn ddilun-mi wnawn ddau lw. Fy oes a'm heinioes hynocl-a godwir Yn gadarn 'rwy'n gwybod; A gorahwyl llu yw'm gwarchod, 0 engyl chwim rhag i ddim ddod.M. E.
AT Y GOLYGWYR. I
AT Y GOLYGWYR. FONEDDIGION,-Teimlaf yn ddioleligar os caniatewch i'r ychydig linellau hyn ymddangos yn eich rhifyn nesaf o'r RI-IEDEGYDD. 0 dan y penawd "Ffestiniog a'r amgylchoedd," a ymddangosodd yn yr Herald am Tach. 27, gan Ffestinfab, cawn ef yn gofyn, "Ai gwir fod masnachwyr Ffestiniog wedi gwrthod Mr. Roberts, prif swyddog y Co-operative, i'w Cymdeitlias ? Yr ydym wedi clywed hyny." Os darfu Ffestinfab glywed hyny, yr wyf fel aelod o'r Gymdeithas yn sicrhau na wrthod- wyd Mr. Roberts i'w Cymdeithas, ond ar yr un pryd yr wyf yn addef na wahoddwyd Mr, Roberts i fod yn aelod o'r Gymdeithas fel masnachwyr eraill; a chan hyny hyny amcanaf roddi fy rheswm am hyny. Prif ddiben masnachwyr Ffestiniog (fel y mae yn hysbys i Ffestinfab os darllenodd ychydig o'r Rheolau yn y RHEDEGYDD ychydig wythnosau yn ol) yn sefydlu Cymdeithas oedd er mwyn cael allan gynllun er atal personau oedd yn myned o'r naill siop i'r llall oedd yn proffesu rhoddi credit, a hyny am amser maith, heb ystyried am foment fod eisieu talu; ond cyn gynted ag y byddai siopwr newydd yn dechreu, yr oeddynt yn ymadael a'r hen siop lie yr arferent brynu, ac yn myned i'r siop newydd; ac felly yr oeddynt yn byw naill flwyddyn ar ol y Hall ,"1- Jalu ond yo^y'-ig arian, a hyny p vr oeddynt yn leehrc' l Ul1\'hyw fisiiaelidy. v an hyny mae yn amlwg nad oedd angenrheidrwydd rhoddi gwahoddiad i Mr. Roberts, olierwydd fod masnacli y Co-operative yn cael ei gario ymlaen ar y ready money system; a phan ystyrid mai er budd masnachwyr oedd yn rlioddi credit y sefydlwyd y Gymdeithas, gwclir ar unwaith y rheswm paham na wahoddwyd Mr.' R. Gan hyny yr wyf yn gobeithio fod yr ychydig uchod yn ddigon o eglurhad i aelodau y Co-operative mai nid o ddim drwg-deimlad, ond mai ffolineb fuasai gwahodd un nag oedd dim a wnelo ef a'r peth o gwbl. Yr eiddoch, AELOD.
.SUurtjtJdion ttot.I
SUurtjtJdion ttot. YSGOLION Y BWBDD.— Yn ystod y pythefnos diwedd- af bu y Managers, ynghyd ag amryw eraill o gyfellion addysg yn y gwahanol ysgolion yn rhanu gwobrwyon i'r plant hyny ag oeddyut wedi dilynyr ysgol ffyddlonafy flwyddyn yn diweddu Medi 30afn, 1873. I cnill gwobr yr oedd yn angenrheidiol i'r plenty n fod yn yr ysgol 400 neu ychwaneg o weithiau. Nifer y plant a gyraedd- asant y safon oedd 210, sef 55 yn Tanygrisiau, 29 yn Llwynygell, 37 yn y Slate Quarries, 53 yn y Manod, a 35 yn Ffestiniog, neu un ran o naw o'r holl blant sydd yn dyfod i'r ysgolion. O'r nifer uchod yr oedd 5 heb golli yr un haner diwrnod, ac yr oedd 12 o deuluoedd yr enillocl(I pob un o'u plant oedd mewn oed ysgol-wobr. O'r rhai hyn yr oedd dau deulu yn Tanygrisiau, ti-i yn y Rhiw, tri yn Fourcrosses, dau yn y Manod, a dau yn Ffestiniog. Yr ysgol uchaf yn nghyfartaledd ei phres- enoldeb ydyw y Manod, 75 y cant; ail Tanygrisiau, 74 y cant. Cyfartaledd yr holl ysgolion gyda'u gilydd, 70 y cant, cyfartaledd uwch nag odid un ardal yn y deyinas. Disgwylir y bydd i rieni y plant fu yn ffydd- lawn y flwyddyn ddiweddaf barhau, ac y bydd i'r rhieni hyny oedd bron cystal a hwythau ddyblu eu diwydrwydd a rhagori arnynt oil, gan gofio fod pob ymdrech o'r natur yma yn talu yn dda, ac yn gadael argrafr ddaionus ar y plant ar hyd eu hoes. FFESTINIOG. Nos Wener cyn y ddiweddaf, cymerodd cyngerdd nodedig o ddyddorol o ran amcan a chanu le yn Peniel. Wedi darllen lianes Dr. Barnardo a'i ymdreehion dyn- garol gyda chrwydriaid Arabaidd heo]ydd Llundain, yn Nhrysorja y Plant enynwyd ysbryd Cristionogol amryw o arweinwyr y Band of Hope llwyddianus sydd yn y lie er ei gynorthvvyo. Ar y noson grybwylledig cawn gynulleidfa liobOg yn mwynhau carieuoxi soniarus y plant, yn cael eu cynorthwyo gan gyfif "i'osog o'r cor. Arweiniwyd yr oil yn fedrus gan Mr. 1: Roberts, Ty'r capel. Cawsom yr hen ddeuawd tarav Ar laii'r Iorddonen ddofn," gan Mri. Robert F ,c Evan Ro- berts. Cafwyd cyfarchiad i'r plant dr. William Jones (Ffestinfab), fel un o arolvgwy; sgol, ac ad- roddiad rhagorol o ddernyn tarawiad Miss Doro- thy Jones, Lletyfadog. Cawn yn eisi [n y gadair Mr. David Owen, Highgate, ac yn arN Tr. Edward Jones, Ty'nymaes. Cafwyd saith bunt w at yr aches teilwng, ac yn ben ar yr oil gwrdd rhago .-lanto. Dydd Llun, yr 2fed eyfisol, cyfarfycuodd deiliaid Ysgol Sabbothol Bethel yn y farchuadfa, pyd y llanwyd eu cylla a the a bara brith. Gweinyddw gan y bon- eddigesau canlynol:—Mrs. Jones, Pengviern Arms, a Miss Jane Gabriel, Plasmeini Misses J. a, G. Griffiths, Yoelgron Mrs. Morris, School House; Itf-g. E. Hughes, Saron Mrs. E. Jones, Station Road Miss K. Evans, a Mrs. Evans, Wilkin Street Mrs. Stephen, Sun St.; Mrs. Owens, Station Road; Miss Mary iones, Minffordd; Mrs. Williams a Mrs. Griffiths, Cynfal; Mrs. Evans, S. Road Miss E. a Mrs. C. Jones, G1311 House Miss Mary Powell, Mrs. Stephen. Penybryn; Mrs. C. ac S. Jones. Saron. Dangosodd Mri. Ed. (Asaph Coil- en) a Robert Griffiths, Cynfal fedi-usrwd d mawr gyda'r "darkies," sef y tegelli. Am haner ar .• wedi chwech yn yr hwyr cynhaliwyd cyfarfod cysadleuol, o dan lywyddiaeth Llew Glas. Arweinydd, Kugwyson. Cy- merwyd rhan yn y cyfarfod gan y Ban, of Hope, dan arweiniad Mr. William Stephen Miss-'Ellen Evans, a Mr. Hugh Evans a'i barti. Ofnwn m:i gormod treth fvddai gosod i lawr y buddugwyr, gan (a bod mor llios- og. Terfvnwyd y cyfarfod drwy duh y diolchiadau arferol. Nos Fawrth drachefn cafwy, parhad o'r un cyfarfod, Llew Glas yn y gadair, a ,i ''arch. J. Roberts yn arwain. Yr oedd buddugwyr y jfarfod hwn eto yr un mor lliosog. Dangoswyd yma /n y cyfarfodydd hyn lafur gwerthfawr y brawd Edrard Stephen. Y mae ef wedi bod mewn tywydd garw, i'i daflu yn ol a blaen gan donau geirwon y byd hwj, tra yn dod ag ieuenctyd yr eglwys i'r safle y maent -pddi. — Gohebydd
Y RHYFEL.
Y RHYFEL. Derbyniwyd y pellebyr canlynol »ddiwrth Raglaw yr India, dyddiedjg Rhagfyr 4yca:—" Mynegir fod adran Macpherson wedi myned i RossweJ, y tu bwnt i Koord Khyber, a bod gsuddynt- hyder yn y trigolion y cyflenwir hwy ag argomiieidiau. Pob- peth yn dawel yn Dakka. Y mte cymundeb rhyng- om ag Ali Musjid wedi ei ail sefydlu. Iechyd y milwyr Prydeinig yn hynod o dda. Ychydig glefyd JlIlllllllll J Til 4 • i bethau ymhlith y Hwythau Khyberaidd. Oyrhaedd- odd y Cadfridog Maude Peshawar, a chymer.lywydd- iaeth y fyddin yno, yn Jimrood EC yn Ali Musjid. Ni dderbyniwyd newyddion oddimtli y Cadfridog Roberts. • EWSIA A LLOEGR. St. Petersburg, Rhagfyr 3. Gwawdir y drychfeddwl o ail alwad y Cadfridog Kaufman gan "Journal de St. Petersburg" a'r Golos." Dywed y diweddaf p; bai y fath archiad yn cael ei wneyd yn ddifrifol, y byddai gan Rwsia hawl i erchi Arglwydd Beaconsi did i aIw Arglwydd Lytton yn ol. Y mae y Jouin;.i de St. Petersburg yn argyhoeddedig, fod bwriadau Ar^iwydd Lytton mewn perthynas a Cabul wedi eu cwbl hmio cyn anfoniad allan y genadaeth Hwsiaiad.—t:c mai ei amcanion oedd, gorfodi yr Ameer i gyflaiaieudu, ar boen llidio Lloegr. j 11 SHERE ALI A RW BIA. Pellebra gohebydd y Times" o Berlin ddydd Mawrth:-Ychyd-.g cyn i'r Rhyfel Afghanaidd dori allan: galwodd Shere Ali gymanfa a benaethiaid Afghanistan i Cabul. Daeth dau gant a haner o bonynt yngbyd. Ar y diwrnod appwyntiedig daeth Shere Ali i mewn i'r neuadd, yn cael ei ddilyn gau osgorddlu gorwych, a gwnaeth araeth danllyd ar y berthynas rhwng Rwsia, Lloegr, ac Afghanistan. Dywedai fod Rwsia bob amser wedi ymddwyn yn garedig tuag at y masnacbwyr Afghanaidd a fynych- ent ffeii-iau Orenburg, &c., a theimlai mewn canlyuiad ei bod yn ddyledswydd arno roddi derbyniad parch- us i'r genadaeth oddiwrth y Czar oedd ar ymwded ag ef. Dibynai ar gyfeillgarwch Rwsia, gallu yr hon a'i mawredd a wneid yn hysbys iddynt gan Geidwad y Sel Fawr. Darllenwyd adroddiad maitb ar gyfoeth a gallu milwrol Ymerodraeth Rwsia gan .t'A ■: r' 4. t' ■ < yr uchelwr y cyfeiriwyd ato, ac yna achwynodd y Ameer obiegid y niweidiau a. d derbyniodd oddiar ddwylaw y Llywodraeth Brydeinig, a diweddodd ei araeth gyda'r geiriau canlynol:—" Dychwelwch at eich brodyr, miniwch eich cleddyfau, a cliyfrwywch eich meirch. Byddwch barod, pan y gahvaf arnoch, i ryfela yn erbyn gelynion ein gwledydd."
I NEWYDDION -DiWEDPABAF
I NEWYDDION DiWEDPABAF 15111)1) UiiOLI A ETH FAWE. Cymeriad Bwlch Peiwar. Derbyniwyd y pellebr canlynol dyddiedig Rhag- 5ed, oddiwrth Arglwydd Lytton; "Ymosododd Cad. Roberts ar Peiwar ar yr 2fed yn llwyddianus. Ad- gyfnerthwyd y gelyn gyda phedair catrawd o RusJi, a gwrth w ynebasant ein mihvyr yn benderfynol, ond ymlidiwyd hwy o Kotal, yr hwn le a gymerwyd am bed war o'r gloch prydnhawn y 3ydd. Gorchfyg- wyd y gelyn yn hollol, a chymerwyd oddiwrthynt bymtheg o gyflegrau ynghyd a llawer o ryfel-ger. Y mae ein colled ni yn cynwys Cad. Kelson, R.A., a'r Uchgad. Anderson, wedi eu lladd. Cad. Cobbe a'r Isgad. Munro wedi eu clwyfo, ac oddeutu 50 wedi eu Hadd a'n clwyfo. Ymddygodd y milwyr yn rhag- orol."
--,-I agoriad y SENEDD.
agoriad y SENEDD. ARAITH Y -;¡T.l'P"1;J'HI'E'S ?.?b?AAAA I ??&?Ji?A?.MM. Fel y gwyr ein darllenwyr yr oedd y Senedd i gyfarfod dydd lau diweddaf. Yn unol a'r gor- chymyn cyfarfyddasant am ddau o'r gloch. Wedi gorchymyn Ty y Oyffredin i'r Ty Uchaf, dar- llenodd yr Arglwydd Ganghellydd ARAITH Y FRENHIN ES. Fy Arglwyddi a Boneddigfion, — Drwg genyf dda-rfod i ni orfod eich galw ynghyd ar dymor mor anarferol, ac i lawer o honoch, o bosibl, aiifltnteisiol. Nis gadawodd yr elyniaeth a arddangoswyd gan Ameer Afghanistan tnag at fy Llywodraeth Indiaidd a'r dnll y gwrthododd. fy nghenadwri gyfeillgar, un- rhyw ddewisiad i mi ond galw am ad-daliad, a hyny yn fuan. Gan i'r cais hwn gael ei droi o'r nc; lldu yn ddisylw, yr wyf wedi gorchymyn rhyfel- gyrch (expedition) i gael ei hanfon i'w diriogaeth, ac yr wyf wedi cymeryd mantais ar y cyfieusdra cyntaf i'ch gahv ynghyd, a rhoddi i cbwi yr bys- bysT-wvrjcj ^fi-eithiol angenrlieidiol. i gael eu dodi ger oich bron. "• r'^r"a^-xrr> Yr wyf yn derbyu sicrwydd am deimlaclau nyfeill- gar oddiwrth yr holl Alluoedd Trarnor, ac y mae genyf rtswiu dros gredu y cerir allan i weithred- iad y trefniadau a wnaed gan Gynhadledd Berlin, er sicrhau heddwch Ewropeaidd. FONEDDIGION TY Y CI'FFASIVIN,— Y mae y cyfriiiadau (esiimates) am y flwyddyn ddilynol yn cael eu parotoi, ac yu yr amber priodol cyBwynir hwy i'ch sylw. FY AROI/WYDDI A BONEDDIGION. Ar ol i chwi ymgynghori yn llawn o berthynas i'r ipaterion a barasant i mi eich galw yngbyd ar adeg mor gynar, ac ar ol seibiant cyfaddas, yr wyf yn awgrymu ar fod i chwi ystyried amryw fesurau yn cynwys buddianau cyhoeddus, y rhai a roddir ger eich bron y pryd hwnw. Yr wyf yn hyd virus yr ymddiriedir i'eh doethineb fuddianau pwysig yr ymerodraeth, ac yr wyf yn gweddio ar i fendith Duw Hollaliuog ddilyn eich cynghorau. AI" (lJ y cyfarchiadau arferol, gohiriwyd yr eistedd- jad hyd bunrp o'r gloch. Ty YB ARGLWYDDI. V\(¡j nil gyfarfyddiad yr Arglwyddi, cynygiwyd yr anereJiiad mewn atebiad i Araith y Frenlimes gan Arglwydd liavensworth, ae eiliwyd gan Arglwydd IiK'i;;quin. Dechreuodd Iarll Granville ei feirniadaeth, (hi) t.v'yd ef gan Arglwydd Cranbrook, a chymerodd arno ci tuni yr holl gyt'rifoldeb yn nghyda'r bryslythyr at A: g i \vyd(i Lytton. (Jynygiwyd penderfyniad gan Iarll Grey yn gofidio olierwydd deolireuad y rhyfel. Tyi Y CYFFKEDIN. Ail gyfurfvddcdd y Ty am bedwar o'r gloch. Cynyg- iodd .jglwydd Castlereagh, ac eiliodd Mr. Hall yr anerchiad mewn atebiad i A-xaitli y Frenhines, Amlyg- odd Ardalydd Hartingi-on a Mr. Gladstone y teimlad gwrtliwynebol i'r i-liylcl a fodolai ymhlith y Rhyddfryd- wvr. Rhoddwyd rhybuddion am amryw fesurau. 1-
Family Notices
1 JF¡li])iis¡¡u, ftartttooffcHjsitf EIIWAKDS.—Ar y 4ydd cyflsol, priod Mr. Edwards, Surgeon Dentist, Fourcrosses, ar ferch. Mr. W. E. Jones, Cuntoji House, Fourcrosses, ar ferch. —— \¡,