Y Rhedegydd

CYSTADLEUAETH LENYDDOL PENIEL AC ENGEDI, FFESTINIOG, 1886. Foneddigion,Yn y RHEDEGYDD am yr wythnos ddi- weddaf geilw un a ymgyfenwa "Chwareu Teg" y pwyll- gor i eglnro paham 11a wobrwywyd yr ail oreu am yr englyn "Athraw." Fel y gallo ef a Iphob un o'r ymgeiswyr eraill weled na allai y pvryllgor hwnw nag un pwyllgor Hall ddweyd pwy oedd yr ail cyhoeddwn y feirniadaeth, gyda chaniatad y Gol., fel y gallo y darllen- wyr weled a wnaeth y pwyllgor rhyw gam ag ef, Hyn a allwn sicrbau, 11a wnaed dim yn fwriadol i'w ddiraddio na dim arall. JOHN E. JOKES, Ysg. Y FEIRNIAE-AETH. Y mae yr ymgeiswyr ar y testyn hwn yn Uuosog: — Caradog, 'Rhen Obed Edom, Einion ab Collwyn, Arthur, leuan, Bachgen, Cyuan, Cyrnro, A. Tannyson, Clodd- iwr, Idwal, ac Ap Dudwy. Drwp,, genyf orfod mynegu mai cyffredin iawn yw y rhai hyn. Y maent i gyd yn ddiflygiol mewn cynghanedd mn syniad. Caradog.—Ar y 7fed o Fawrth y derbyniais yr eiddc ef. Y mae Ap Dudwy, a'i fawrhydi brenhinol A. Tenny- son, yn gynghaneddol feius. Yr un modd Cloddiwr; nid yw yr un o'r ddau englyn yn gwbl Ie olaidd. 'Rhen Obed Edom.—Prin y mae ei drydedd linell yli hollol gywir; y mae yr ystyr yn briodol. Yr un un yw Arthur, leuan, a Bachgen; y mae ei gynghaneddiou ef yn well na'i syniadau; gocheled gymysgu ffugyrau, a fFugyrau a ffeithiau. Y mae englyn leuan yn terfynu yn dda. Idwal.—Cawn ganddo ef gyrghanedd gywir, ond nid ydyw yn synied i sobrwydd. Cynan.—Diweddu yn drwsgl a gwanaidd mae yr eiddo ef. Gymro.—Nis gallaf ddirnad ystyr "gyffyi'ddiad." na gweled fod llawer o ddifli ond cynghanedd yn y drydedd linell. Un dlos a phriodol yw yr olaf. Einion ab Collwyn.—Y mne ei englyn ef yn gywir, yn weddol gymeriidwy o ran syniad, an yn meddu graddau o dlysni awenyddol. Efe yw y goreu, gwobrwyer ei awdwr. IOLO CAERNARFON. [Dylasai hwn fod wedi ymddangos yr wythnos ddiweddafj YR AWR GINIAW. Gydweithwyr,—Y mae llawer o siarad i'w glywed yn ein plith y dyddian hyn am yr Amr Giniaw, neu yn hytrach y dymunoldeb o geisio cael diddymu yr awr, a chyraeryd haner awr yn ei He, a chael yr haner arall yn y boreu neu yn yr hwyr. ■ Mae yn ddiameu y byddai hyn yn lleshad cyffredinol i ni os gallem ei gael, ac y mae yp anhawdd deall fod unrhyw reswm dros ei wrthod i ni, gan nad yw yn bvrhau dim ar yr amser sydd yn ddyledus oddiwrthym i'n meistri, ac y mae un chwarel yn y gym- ydogaeth yn cydnabod hyn tnvy ei ganiatau. Mae am- ryw resymau i'w clywed yn cael eu dwyn yn mlaen dros hyn, a chredwn fod rhai o honynt yn deilwng o'n sylw, megis v rhai canlynol: — i. Mae llawer o honom yn gweithio yn bur bell dan y ddaear, ac o ganlyniad byddwn yn bwyta ein tamaid yn rhywle yn agos i'r fan y gweithiwn heb dd'od i oleu dycld, ac ar ol bwyta ni bydd genym ddim i'w wneyd i aros i'r awr elel'oel i fyny'ond sefyll a'n dannedd yn curo ar eu gilydd, neu yute gerdded yn ol a blaen i geisio cadw ein hunain yn gyneS oreu y gallwn, a hyn cofier yn misoedd cynes yr haf. Mae y gwahaniaeth hwn i'w deimlo yn fawr wrth yr hyn oedd 30 mlynedd neu ragor yn ol, pan oedd pelydrau cynes yr haul a'i oleuni yn Lreiddio i mewn i bob rhan o'n chwarelau, 2. Mae eraill o honom sef y dosbarth a elwir yn chwarelwyr (yn yr ystyr fwyaf manwl o'r gair), yn gweith- io yn bresenol yn y melinau (sheds) l1ychlyd-mor, lych- lyd yn wir nes y bydd megis niwl ynddynt—a gwynebau y rhai sydd ynddo yr unlliw a'r cymylau llwch, yr hyn sydd yn dangos ar unwaith fod yr awyr yn y lleoedd hyn yn afiach oni fyddai cael bod yn y lleoedd llychlyd hyn am 1ai o haner awr bob dydd yn rhywbeth tuag ar estyn rhywfaint ar oes y gwynebau llwydion hyn. 3. Hefyd siaredir ac ysgrifenir ar ddiwylliant meddyl- iol, a dyrchafu y dosbarth gweithiol; pe caem gyrph iach, gallai y byddai yn haws i ni gael meddyliau diwyll- iedig bydd ein goruehwylwyr ac eraill yn ami yn ein hanog yn gryf i ddiwyllio ein hunain yn ein cyrddau Ilenyddol a'n heisteddfodau lleol os ydynt yn dymuno ein llwyddiant yn ddi-dwyll, wele gyfle (er mai bychan yw) i hyrwyddo hyn gam yn mlaen. Mae rhesymau eraill lu yn cael eu dwyn yn mlaen yn ami i ategu y syniad, ond rhag meithder, gadawn hwy y tro yma gydag yn unig ddwyn i sylw, ai ni fyddai yn ddoeth i ni oil fel chwarelwyr yn yr ardal hon wneyd cais am hyn o welliant a hyny heb oedi ? Yr eiddoch, CATWG. CYFARFOD LLENYDDOL PRENTEG. Beirnictdaeth ar y Penillion, er cof am y diweddar Mr. John Owen, Hendre Howell, Prenteg. Daeth degyn mlaen i'r ymdreeb, a da genyf ddweyd fod glewion yn ei plith. Y mae pump neu chwech ohon- yut yn gyfansoddwyr rhagorol, fel mai gorchwyl digon anhawdcl ydyw gwahaniaethu rhyngddynt. Y maent i gyd yn hynod 0 ddiwallau. ond y mae rhai 0 hinynt yn meddu mwy 0 gryn lawer o'r peth hwnw sydd yn eyffwrdd y galon nag sydd gan eraill. A ehyffelybu yr ymdrech i redegfa safarit o ran teilyngdo(l, mor bell ag y gallaf fi weled, fel y canlyn, gan ddechreu gyda'r olaf hyd at y cyntaf. Seth Jones, ac Eifionfab, yn cerdded yn araf, araf. I Wylwr am na welir, Plentyn Galar, ac Ochenaid, yn cerdded yn llaM-er mwy lieinyf. Castellfab, a Deigryn Adgof, yn rhedeg yn dda am y gamp. Deigryn ab Deigron, a Credinio], yn rhedeg yn well, Cyfaill, yn rhedeg yn oreu. Felly "Cyfaill a ystyriaf yn oreu, ac y mae ei farwiiad yn glod i'r gystadieuaeth ac iddo ei bunan. Y mae "Crediniol" a Deigryn ab Deigron" yn gyfryw ag y gellid eu cyplysn yn gyfavtal ail, pe hai ail 0 honi hi, a gellir cyplysu 11 Deigryii k(igof a "Castellfab" yn gyf- artal drydydd os mynir. Ni buaswn yn petruso rhoddi y wobr i unrhyw un o'r pedwar Hehod, ond gan i un arall ddyfod i law, un a ysfyriaf dipyn yn well, wrth gwrs i hwnw y rhoddir y wobr.. Os bydd "Cyfaill" yn bresenol dymnnaf arno ddarllen ei gyfansodd'ad, oblegid bydd hyny, nil gredaf, yn ddigon 0 foddlonrwydd i'm cyfeill- ion na chawsant y dorch, eu hod wedi cael tegweh. TEGFELYN. O. Y. Yr wyf yn deall erbyn liyn inai y buddugwr ydoedd Mr. Evan Morgan (Llew Madog).

CROESOR. ¡ Nos 8adwrn; Mai laf, cynhaliwyd cyfarfod adlon- iítdol yn y lie ncbod, o dan lywyddiaetb ddoeth a medrus Mr. John E, Jones, yr hwn a wnaeth amryw sylwadau da a phriodol ar amcan a'r daioni y mae y cyfarfodydd hyn yn ei wneyd yn ein plith, a'n dyl- edswydd ninau i lafnrio yn y gwahanol ganghenau. Dechreuwyd trwy ganu ton gyffredinol, o dan ar- weiniad Mr. M. Kellow, a gwobrwywyd ar y gwa- hanol destynau yn y drefn a ganlyn ;—Ebysgrifan, i rai dan 12 oed, L. C. Jones, a M. Williams. I rai dan 16 oed. Pierce Jones, a W. A. Williams. Am adrodd—.igoreu, Ann Owen. a, M. Williams. Ateb cwestiynau oddiar Marc,— W. A Williams. Am ddatganu, gwobrwywyi W. A. Williams, a Emly Kellow. Goren am ddarllen englyn ac ateb cwestiwn yn ddifyfyr, H. Griffith. Darilenwyd clau bapyr cynwysfawr a da ar Pa un a'i Charles o'r Bala a'i ynte Williams Panycelyn a wnaeth fwyaf er dyr- chatn cenedl y Cymry." Cymerwyd y naill gan H. Griffith, a'r Hall gan Richard Jones cafwyd gwledd ardderchog trwy y papyrau hyn. a diameu ein bod wedi cael llawer o wybodaethlafur y ddau wron hyn nad oeddym o'r blien yn ei wybod. Yr oreu am ddat.ganu oedd Ellen Jones, Hafoduchaf-y gynulleidfa, yn feirniaid- Y goreu am y Uythyr desgrifiadol o'r cyfarfod blaenorol, W. A. Williams. Adrodd "Modryb Shan," (gan Alavon), gan amryw bersonau yn dda a bwyliog. Can, gan Miss Kellow yn swynol a derbyniol. Cafwyd cyfarfod da a liwyliog o'i ddee^jrei| i'w ^Idiwedd. a. pbawb yn mwynhari ei hun yn rhagorol. Yr eiddoch, CROESORYDD. 1.

PENILLION COFFADWRIAETHOL I EVAN PARRY JONES, TANYBWLCIL Buddugol yn Nghystadleuaeth Hyfrydfa. Y mae angeu fel ymdeithydd Yn tramwyo trwy y wlad, Ac yn myn'd a phlant anwylaf 0 fynwesau mam a thad: Y mae angeu wrth ei orchwyl— Y niae'n tori 'lawv o hyd; Symnd mae ef pob rhyw oed ran Oddiyma i'r bythol fyd. Fe fn Evan Jones ein gwrthdilrych Yma'n dyoddef eystndd mawr; Yn ei wely bu flynyddau Yn och'neidio llawer awr: Ond er trymed yr arteithiau, Cafodd nerth 0 dan y loes; Yr oedd wedi rhoi ei hunan 1 ofal 'r hwn fn ar y groes. Ffyddlawn fn pan oedd mewn iechyd— Gyda cbrefydd 'roedd ei fryd; Er nad ydoedd ef ond ieuane, Ni wnaeth ddim a pliethau'r byd: Ymaelododd yn Bethania, Yno bu yn tfrddlon iawn; Gy(la,l. Ysgol Sul a'r canu Roedd ei sel 0 hyd yn llawn. Yn Hyfrydfa ar ol hyny Enyd bu yn aelod byw 0 mae hiraeth ar fy nglialon Na chaf wel'd ei wvneb gwiw: Teimlo 'rwyf fod trefn Rhagluniaeth Imi'n ddyrys dan fath loes; Gall'swn feddwl ar y cyehwYll Am ddyddiau hir i E. P. Jones. Ond daeth dwylaw oerion angeu, A gafaelodd ynddo'n dyn Yn yr oed 0 ddeg ar hngain Diogel groesodd trwy y glyn: Y mae heddyw mewn gwell ardal Gyda'r dvrfa ddisglaer fry, Yn moliann gyda'r Iesu, 'R hwn fu farw ar Galfari. Chwitliau ei rieni hawddgar, Brodyr, chwiorydd yr an wedd, Dwys 'mofynwch am yr Iesu Cyn wynebll ar y berld, Fel y eaffoeh gvdgyfarfod Gydag Evan yn y nef, I gael canu hyth heb dewi Yr anthem fwvn "IddoEf." r • G. J. EYASS. I 1

ER GOFFADWRIAETH Am Capt. Owen a Mrs. Mary Williams, Borth-y-gest, Porthmadog. Bycl y gwae, y boeii, a'r gofi(l, Hwn yw byd y cystudd mawr 'Gyda chalon drist 'rwyf ynddo 'N gorfod treulio llawer awr, Galarnadau ac och'neidiau Sydd i'w clywed yn y byd, Henffych ddydd y cawn ffarwelio A'r gofidiau oil i gyd. Owen Williams, hofl gymydog, Nid yw ymi ar v llawr Gwag yw'r gadAir lle'r eisteddai, Aeth i'r tragwvddoldeb mawr, I'r cartrefle hardd a drefnwyd Iddo c.un atiacllii 'rioed, Gan y Duwilod, yno 'hedodd, Yno bydd mewn ieuane oed. Dygodd ffrwythau ffydd yn lesu Ar ei ddiwedd, harddaf rai Ae fe gredir oi fod helldyw Gyda'r Iesu heb ei fai, Wedi 'i olchi yn y ffynon A agorwvd ar v bryn, Yn mhlith miloedd yn dysgleirio Yn ei wisg yn ganaidd wyn. Tybiaf weled Mary Williams 'N araf es^yn tua.'r ne', Tybiaf weled Owen Williams Yno'n di<;g\vyl hi i'w lie, Ac yn dywcdyd Dacw Mary, Dvfod mae hi ar fy ol, Daeth o'r diwerld, byth y byddwn Ni yn ddedwydd yn Ei gol." Blant, na wylweh am eieh rhiaint, Aethant draw i'r hyfryd wlad, Uwch poh gofid a gorthrymder, Byw yn mhreswyl gwych eu Tad Mynwch chwithqiiw cymhwysder Ag sydd addas i'r fath le Yna cewch ymuno eto A'ch rhieni yn y Ne W. HUGHES. 01'1' newvdd dderbvniais, nid a byth o'm Co', Fod mam wedi'n gadael, a rnyned o'r fro, 0 fyd yr helbnlon, hyth eto i fyw I wlad addawedig holl deulu ei Duw. Mam dyner, ofalus, hi fu i ni, saith, Drwy lawer peryglon a 'stormydd dwys, maithv- 'Rwy'n cofio yr addysg a gefais gan hon Pan oeddwn yn ieuanc ac ysgafn fy mron, Wrth weled hen aelwyd fy nhad a fy mam, Lie cefais hyfforddiant rhag i mi cael cam,