Y Rhedegydd

CYLLIDEB YFLWYDDYN. T. rrydnawn dydd Linn, mewn Ty llawn o aelodau disgwylgar, dygodd Syr William Ilarconrt, Canghelydd y Trysorlys, y dG,yUideb yn mlaen i Dy'r CyfFredin. • Amcangyfrifid y treuliau am y flwyddyn ddyfodol, yn ol safon y cyfrifoldeb a'r galwadau presenol, yn 95,4S8,ooop, sef cynydd o 4,ooo,ooop. Cyfariswin yr boll. alwadau a threuliau y rhaid clerparuareu cyfer, yn cynwys grants i awdurdodau llcol ydoedd io2, yoo,ooop. Amcansryfrifid cyfanswm y cylli-J. neu'r derbyniadan, yn 01 y sa,fon bre,-3enol, ii-i 90,950,000}), neu 177,ooop yn liai na'i- yn llai na'r swmdrlerbyniwyd y flwyddyn lion. Y swm yr oeddynt yn fyr ohono oedd 4,502,ooop. Ni fwriedid ym- yryd a'r drysorfa barhaol. I achcsion digwyddiadol neu fyrbarhaol yr oeddis i gytrif by.rdra y swm er Ileihau y DdyJed Genhedlaothol. Byddai i ad-drefniad y sinking fund newydd, a ddygwyd. 0 amgyleh gan Ddeddf yLIynges Amddiffyn- ol, ac hefyd rai cyfnewiadau arlanol byehain yn Bglyn a llogau ar y prif wasan- aeth leihau y swm yr oeddynt yn fyr ohono i 2»37.9)0°PP- Cyfnewidiadau mewn tollau. Cynygiai ymwneyd a'r tollau ar eiddo y- rasTf fdeath duties) drwv ddiddymu y tollau presanol a gosod toll arall yn eu lie, i'w galw "toll yr eiddo," ac, yn yraarferol, wneydy galwadau hyn 0]) yn gyffdyb i'w gilydd ar bob math o eiddo ot un dosparth. Yr oodd graddfa mewn trethiant yn briodol pan yi) cae) ei barosod mewn dull teg a, chyfiawn, Ar. ioop ac i fyny i 500P caffai un y cant ei dalu er 500? i fyny i iooop dau y cint, c felly yn mlaen vn ol cyfartaledd. Ar • swm drds filiwn telid wyth y cant. Vch- wanegid drwy y cynllun yma, yn ol yr ameaagyfrtHad, thwng tair miltwa a haner a pherlair iniliu n yn y derbvniadau oddi- wrtb y tollau hrn. Byddai i'r awdurdodau liebl dderbyn yn ol yr un cyiartaledd ag yn bresenoi, ac ni ddeuai ond rhan fechan 1 i'r Trysorlys yn ystod y flwyddyn ddyfodol. Dis?wylid enill un fiiiwn yn ystod y ( flwyddyn bpn yn nhreth yr incwm, drwy 1 ei chodi 0 saith geiniog i wyJb geiniog. Yn bresenoi tynir ymaith 120P o swm yr S incwm pa,n fyddo'r cyfanswm o dari40 DIP, I cyn gosod treth arno. Yn y dyfodol £ bwnedir tynu 160p yn lle I20p. Pan fyddo'r incvm yn 500-p a throsodd y sn a dynir ymaitli tT dd ioop. Gosodir treth ( ychwanegol o 6c y géllwyn ar wirolydd 1 poethion, a 6c y baiil ar gwrw. ( f

YR YMGEISWYR SENEBDOL I NEWYDDION: "rn r\nvnfA; H 3 3 .f "H.L4 pt:4/1U"'Ul Liictwi au v II w yui ajuu i trwy yr etholiaethau yn ein plith. Yn g Mwrdeistrefi Dinbych, y mae Mr. Kenyon wedi arwyddo ei fod am gilio o'r maes ar ddadgorphoriad y Senedd. Dewis-ddyn y Ceidwadwyr yw Mr. Tudur Hower, mab yr Hybarch Archddiacon Howell. Buc eisoes yn gwneyd ei daliadau yn hysbys 0 mewn rai o'r Bwrdeisdrefl, ae nis gallesi i cael ceidwadwr mwy eithafol yn gwisgo y esgidiau bron na ddywedem ei tod yn y ersgraifft deg o geidwadaeth tri ugain c mlynedd yn ol. Y mae Mr. Howell a Id. is wrthi vi-i yr uii Bwrdeisdren, a'i a giedo wltidvd dol yn iach a chacl,arti mwy 0 o dan funsai o fantais fawr iddo at adeg d yr ymrvsonfa. Diau y gwna aelod cam- 6 pus, canys y mae yn ddiamheuol yr etholir d ef gyda mwyafrif sylweddol. Caiffyddau a aelod dros y sir: Syr Osborne Morgan, a Y 1\H." Herbert Roberts, wrthwynebwyr g gleision yn Mr. St. John Raikes, a Mr. Wynne Edwards. Nid yw: v ddaii yr ydym;>n ofri, yn ddim ond offerynau yn llaw y Ceidwadwyr i daflu y ddau aelod ymroddgar a chryfion i gostau diangen- I rhaid. Y mae yn tehyg fod bod yn go- ti cynau anelu ynfral n t fawr yn P-gol-g y G ddau geidwadwr dibrofiad. Y n-iae Arfon C hefyd «»rthi yn gweithio va: brysur at ddewis dyn i ymladd brwydrau rhyddid y yn lie Mr. Rathbone yr h„wn svdd yn vm- n6illduo. Bernir y bydd y dewisiad rhwng y ddau svdd yn awr yn benaf o d flaen yr etholiaethau sef P. n Williams, a Mr. Wm. Jonee. J\1ai 2, 0 fydd dydd y dewisiad terfynol. Gwjia y y naill a'r ilall aelodau rhagorol. Sonir am enwau eraill, ond ydclau uchod sydd yn p benaf hyd yraa oflaen yr etholaeth., Yn d Mwrdeisdrefi Maldwyn y mae gair wedi ei F anfon at y Parch. Edward Lloyd Jones, 1 Rhyl, brodor o Llanfyllin, a Radical o'r fath fwyaf. Os cydaynia Mr. Jones i sefyll, nid oes o? am y canlyniad. Dead- r asom arno ddydd Sadwrn mai yr unig jj beth sydd vn pwvso ar ei f'eddwl yw, ei y gysylltiad & 1 Gjchadledd Wesle^-aidd, ap p ? ? J. ? ?.  ?,  ? & ?? hyd nes y caiff y mater hwnw yn glir ms gall roddi ei atebiad terfynol. Y mae yn llawen genym weled fod y fath frwdfryd- edd a nerth penderfyniad trwy bob maes yn Ngogledd Cymru.

'Y^MYGU YN EI WELY. -N, i KiChard Renwick, 57 oed, o Wallsend, ger Newcastle, firw ddydd Mawrth mown canlyniad i losgiadau acboswyd trwv i'w wely gael ei osod ar dan y noson flaenorol. Aeth Renwiek i'w wely gan ysmvga ei bibell, a chymer- odd dillad y gwely dan oddiwtthi. Pan gafwyd hyd iddo, yr oedd wedi ilosgi yn dost, a bu pob ymdrech i'w welia yn ofer. Yr oedd yn wr priod, a gedy deulu mawr ar ei eJ. Dylai hyn fod yn rhybudd i ysmygwyr fod yn ofalnsgyda'n pibelii.

CICIO I FARWOLAETH GYDA'R BEL. T\. ? 1 I J 1 ■. VVIlO ivinwrltli, xraaooaofM ynarion Preston un Thomas Jones i sefvIlei hrawf I ar v eylii, 'Iiid o aehoBi marwolaoth nn William 'vis. Dau hoff o gicio vbell oeddynt, honid fod Travis wedi marw j mewn canlyniad i giciadau gafod'-l gan j Jones pan yn cino y I)el droed. Y Trengholydd a dynodd y wo rant i'w ddal rt y c huddiad olofruddiaethwirfoddol. Dadieuid, rel amddiffvniad, mai syrtliio yn erbyn y mur a ddarrfn Jones. Y )edd y liertliyriasau yT, teinnlo y seflillfa en ddwys, ac aeth amryw ohonvnti lewyg niyllys. Gwersi gicwyr pel yw hon eto.

COSBI TAFARNWYR AM ]f FEDDWI. Nid yw vnadon Gwt'ersamc'<'a'rI kVvddorrug. vn êydeled a'u <;ilydd yn ighvlch v tralw 1 gosbi tafarnwr feddwo in ei dy ei hun yn ystod vr orilwy bvddo !i dy yn agored. Oosbodd ynadon iVyddg-rug dafarnwr am y troseid ond vrth daflu yr achos allan mewn gwys ryflPelyb, cvfeiriodd ynadon Gwrecsam at ainc Wvddyrnq fel un anwybodus o'r ;yfraith, a gwrtliodasant gosbi am y tybient -ar gvfarwyddyd y clerc-- n a(-] oedd randdynt liawl i Dydd T lisU lywedodd cadeirydd fainc yr Wyddgrug' nai mainc Gwrersam oedd yn anwvbo^'is i'r gyfraith. O dan adran 13 o Ddcddf rrwyddedau nis gellir cosbi tafarnwr add wo yn ei dy ei hun, end geliir gwnevd iyny 0 dan adran 12 o'r un ddeddf. | Srofynodd Syr George Osborne am svlw yr I r sgrifenydd GaltrfoI yn v senedd, at ainc Gwrecsam, ac yr oedd yr atebiad afodd fel y nodasom.

DIOD I WELLA'R WASGFA. t r t 1 J 1 /-i 1 1 t « y 11 Lsiys yllutiot -k-;Onwy, ayaa iliun, I yhnddwyd un James Jones o Landudno fod vn feddw a gwrthod gadael Hotel y unction. Dywedodd y diffynydd ei fod n arferol a chael gwasoifeuon, ac iddo ar r achlysur hwn gael poen yn ei gyllau, a hymerodd ychydig rum i leddfu ei boen- u. Dirwywyd ef 1 ddeg swllt a'r costaii, < dywedwyd wrtho na (idviasgi yfed os edd yn cael gwasgfeuon. Wrth fyned i alu y ddirwy, syrthiodd Jones, mewn was.fa ar bCJne;obebydd l1e()lyrbwn a dychiynodd vn enbyd. Gwasanaethwyd r y dyn gan Dr. Pritchard, yr hwn oedd ] ( n un o'r ynadon a eisteddai ar y taiucyn ( wrandaw yr achos. ■ 1

CKEFYDDOL. 1. Yn Nghyfarfod Chwarterol Annibynvyyr ( )iiibychapfliiit yn Rhyl ddydd Mercher, I -addododd y Parch. David Roberts, D.D.. i wrecsam, anerchidar I)dadgysylltiad. Iwesgid y pwys o fod yr aelod m Cym-eig yn Lel eu hadgofio a'u dirgymdl 1 fvnu $luesui1 1 n ei flaen yn y senedd. c Caopçly Parch. Richard? WilhajfrtfO gwfein- { log Seisnigy Methodistiaid yn Rhosllanerrh- 1 jgog, anIchiad goreuredig a 14 o gyfrolaii c dydd Mercher, gan aelodau ei eglwys, Y laeyr eglvvys lion yn tlodeuog iawn o dan. fal Mr. Williams, ac yntau yn cael eilHtlehn" n fawr ganddi. » r = ¡ J Dydd Mercher, yn eglwys Llandderfel. 1 riodwyd Miss Robertson, merch ieuengaf y 1 hveddar Mr. Robertson (cyn A.S., dros I eirion), a'r Parch. E? Kta? b ?u-ton-' ou- .1 'tent. • I Yr^ythnosfdifleddhf, eviifecfd^yd" man- Y!:ivythnos' di'Wed1ht,' ;M)ê'cfd\yd>man-  )len pylchdaith Weslevaidd Hanrwst. Y r ?Tddarigosiaci ecrltir nad yw yr achos ? yn myned )n 01 0 dan ofal v gweinidogion 8 afurussydd yny cylch, a'u cyd-swyddogian mroddol. Y mae ynadoddiad clongol i'r 1 n ';T i » f ■ j v■ v>

I,DAi)IW,AI-X' "'ANGEUOL YN FFESTINIOG. Tua saith o'r gloch nos Iau, yn chwarel isaf Oakeley, cymerodd damwain angeuol le. Ymddengys fod dyn dibriod o Ys- bytty Ifan o'r enw Ellis Evans, yn cyn- orthwyo gyda chodi corn mwg, pan y bu i un or poliori dorit yn sydyn, a'i flaen ei daraw yn ei ben fel y bu faiw yn mhen llai nag awr ar ol hyn. Yr oedd yn ddyn ieuanc 29 oed, ac yn adnabyddus a chym- eradwy yn nghapet Bowydd lle'r arferai fyned ar y Sabbath. Claddwyd ef yn mynwent Ysbytty Ifan, dydd Llun di- weddaf. Dydd Gwener, o flaen yr is-drengholydl Mr R. O. Jones, a nifer o reithwyr, i'r rbai yr oedd Mr J. N. Edwards yn flaenor, cynhaliwyil trengholiad yn y Cocoa Rooms. Wedi cael tystiolaeth Mr Thomas Smart, fitter y chwarel, gohiriwyd ytrengholiad hyd ddydd Mercher, er rpwyn cael Dr Foster, arolygydd y Mwn- gloddiau yn bresenol. Y TRENGHOLIAD., I ijyaa Mercher, o naen Mr R. O. Jones, is- drengholydd, a 14 o reithwyr. Gwylid yr I achos ar ran y cwmni gan Mr J. Jones Morris ac ar ran y teulu gan Mr R. Ii. Owen, Llanrwst. Thomas Smart a dystiai ei fod yn fitter yn gweithiO'yh yr Oakeley isaf er's 12 mlynedd. Yr oedd yn gweithio ynu ar y 12fed o'r mis hwn pan gymerodd y ddamwain le. Codi corn 1 mwg yr oeddynt, pwysai tua tunell. Yr oedd 12 neu 13 o ddynion wrth y gwaith, y 1 trancedig yn un o lionynt. Yr oedd gonddynt 1 bolyn cynortHwyol ac un allai gydag olwynion i5 priodol wrtho at godi. Bu ef (y tyst) yn gwneyd gwaith fel hyn hwer tro yn flaenorol. Arferid y celfi hyn ar y troion hyny. Bu y polyn cynorthwyol ar waith o'r blaen fel ] ysgaffaldiach. Efe a ddwisodd y polyn y tro < hwn, wedi oi arcbwilio yn fanwl. Nid oedd yr un flaw o gwbl i'w weled ynddo. Bu yn codi < pethau trymach na hyn ar lawer amgylchiad, ] ond nid, corn mwg mor drwm. Yr oedd y ( trangcedig yn sefyll ar y corn ar adeg y < ddamwain, a dau arall gydag ef. Rhoddwyd ] model o'r pethau, ac eglurwyd hwynt. Y ( polyn cynodhwyol a dorodd, a gwelodd y dyn yn cael ei dara gan ben y polyn. Yr oedd ef (y tyst) yn sefyll wrth ben isaf y corn mwg. Cafodd y trancedig ei niweidio yn drwm. £ Cymerwyd ef i'r ysbytty, a ba fyw am tua ] tri chwarter awr. Fel un a ofulai am y gwaith 1 hwn yr oedd yn tystio i bob gofal gael ei arfer Croesholwyd gan Dr Foster—Cododd y celf ( unigol 5 tunell, heb y polyn cynorthwyol. Fel 1 arweinydd yn unig yr oedd arno eisiau y polyu J Ileiaf, a dyma y rheswm dros ddewis un llai J na'r Hall. Ychydig iawn o hwysauy-eú!n { oedd ar y polyn ileiaf, yr oedd y corn yn cael 1 ei gynvl rhwng y ddau bolyn. ond gorchym- < ynodd a gofalodd nad oedd nemaivr bwysau i fod ar y Ileiaf. Yr oeddynt yn blocio y corn f wrth ei godi, ac yr oedd un pen yn gorphwys ir y ddaearadeg y ddamwain. Nid oedd yn l abl i gyfrif am doriad y polyn, a mor ychydig s ) bwysau arno barnai ef ei fod yn ddigon :ryf, ni bu unrhyw ysgydwad o gwbl. L rch v )edd, y polyn, ac yr oedd yn y gwaith er's dwy c Eiynedd, Gwelodd olion hoelion yn y pren ar I )1 iddo dori. Gallasai fod yr hoelion hyny a wedieu dodi gan rhywun arall yn y polyn wrth t si ddefnyddio at waith tebyg. Yr oedd y polyn 1, yn awr yn un da iawn. Gwnel-ai ddefnydd o'r rhan isaf yn awr at godi pwysau trymach. Gan Mr J. N. Edwards-Yr oedd y polyn yn [8 modfedd o amgyleh yn y lie y torodd. f edwid ef allan.. a Gan Mr 0. J. Owen—Yr oedd y tri yn sefyll C tr y corn yn syml i weled fod y pwysau yn dod 0 H- y corn yh syml i weled fod y pwysau yn dod  Lr y celfi codi, ermwyn gweled fod y peth,u rn bachu yn iawn wrth ddechreu codi. C Robert Edwards, fitter cynorthwyol yn y }] )akeley isaf gyda Mr Smart, a dystiai ei fod E m gweithio ar y lie y I2fed o'r mis hwn ar [ idog y ddamwain. Yroeddyn cynorthwyo i r rodi y corn mwg, ac yr oedd y diweddar Ellis a 3vans, yn cynorthwyo hefyd. Bu yn cynorth- i( vyo gyda chodi pethau o'r blaen. Smctchir yn i r fall ydoedd y trancedig. Malai gerrig C nawrion yn y fall. Ni wyddai a oedd wedi Vi -ael profi;id mewn codi pethau. Cydolygai yn j iouol a thystiolaeth Mr Smart. Yr oedd gyda y ?mart yn dewis y polyn. ac edrychasant yn s? anwl rhag bod diffyg ynddo. Dau bolyn oedd rn y lie, hwn oedd y goreu o'r ddau. Gwelodd C T polyn yn tori, ac Ellis Evans ar lawr wedi ei t] laraw ganddo, ond ni welodd ef yn cael ei C laro am fod ei gefn ato, or y pryd. Yr oedd s rn ei yinyl o fewn ycbydig droedfeddi. Nis f( ?all?sai roddi unrhyw reswm dros fod y polyn T1, vedi tori. Gan Dr Foster-Pe codasai y dynion wrth y L MMcApothynoirr polyn Ileiaf 6 fl en y lleill, ti :redai y gallusent godi'r holl bwysau ond y 01 lall oedd i godi, a dywedodd Sm.art am iddynt if teidio codi wrth y polyn am mai arweinydd yn c; mig oedd i fod. Yr oedd saer gyda hwynt yn b lewis y polyn. IT Gan Mr D. G. Williams.——Smart (wedi ei ail !1 lw) a ddywedodd fuai fel rhybudd y dywedodd H m beidio codi 'rthy ,poly Ileiaf. Nid oedd ?n eddw) fod yr ui????rth- y winch bor?o wedi 1J hoddi  waith. Torodd y r( hoddi gormod o nerth ar waith. Torodd y P )olyn heb y rhybudd, ileiaf. Yr oedd vn )olyn trwehus yn ei waelod, ac yn un trwm C! newn gair yn gelf digon cryf a thrwm at y 91 fwaith: yn ol pob ymddangosiad. Henry i' Ucfomliai1 Cook.Llafurwf yhi .h ware I, a dystiodd ei fod yn bresenol ar yr a amgylchiad. Wrth winchy polyn Ileiaf yr pi edd. Gwelodd y trancedig yn cavl ei dainw,~ c ar ycorn y gafaiar y-fryd. Tarawyd ef a .hon y polyn. Torodd y polyn yn sydyn. vi thieimlwyd vsgydwad o gwbl cyn y ddam- V rain, Yr oedd ef a'r dynion wrth y winch 0 arall yn gwylio ar eu bod yn cyd-gychwyn. ac yr oedd yn sicr na chyehwynodd ef o flaen y lleill. Cafodd brofi d gyda gwaith fel hyn o'r blaen yn ystod y flwyddyn diweddaf. Tar- awyd y dyn, yr oedd yn meddwl ar ei wegil, a barnai iddo farw mewn cafflyniad i hyny. Nid oedd amheuiieth o gwbl yn ei feddwl am gryf- der y polyn. Air. Wm. Owen-A. dystiai ei fod yn oruch- wylydd-cynorthwyol yn yr Oakeley Isaf. Daeth y polyn oddiar etifeddiaetb Oakeley i'r chwarel Hyd. 3, a thorwyd ef Medi 28, o'r goedwig. Archwyd pedwar ohonynt at gynal ysgaffaldiau. Bu ef yn archwilio y polyn yn ystod yr wythnos y digwyddodd y ddamwain, am fod Smart yn dywedyd fod ganddo eisiau polyn cynorthwyol. Yr oedd y ddau bolyn yn rhai dft- a barnai y gwnelsai unrhyw un o honynt y tro. Yr oedd yn ddirgelwch iddo po fodd y torodd. Y mae y polyn yn iach trwydda yn awr; y toriad ar cwbl yn iach. Mr. J. N. Edw.ards;Cadwyd y polyn allan, ac yr oedd rhisgl arno yn y lie y torodd. Y Ddedfryd oedd eu bod yn cael mai Hchos y farwolaeth oedd effaith tarawiad damweiniol gan ddarn o bolyn defnyddid wrth godi corn mwg yn Oakeley Isaf ar y 12 o'r mis hwn.

DOLWYDDELEN. Darnwain.-Nos Iau diweddaf, tm saith o'r gloch. aeth bachgen hynaf Mr John Williams, engine driver, i chwareu ar ganll tw y bont groesa'r afon. Aeth y bychan i redeg ar hyd y canllaw, a llithrodd ei droed fel y disgynodd i'r (lyfnder mawe islaw. Gan fod ei godwm mor fawr, a hyny i ganol y ceryg ar lan yr afon y mae yn syndod ei fod heb farw yn y fan. Gweinyddwyd arno gyda'u medrusrwydd ar- ferol gan y meddygon- Roberts a Jones, Ffes- tiniog. Da genym allu hysbysu fod y bychan yn dod yn mlaen yn rhagorol, a'i fod wedi dod i lawr o'i wely, ac yn chwareu gyda'r plant eraill ar yr aelwyd. Dartith.—Nos Sadwrn, bu y Parch. H. Barrow Williams, Llandudno, yma yn traddodi ei ddarlith odidog ar Cedwch ar y Dde." Llanwyd y gadair yn ei ddull ddeheuig arferof gan MrThomas Williams, Pisty 11 Gwyn. Ni, raid i'r darlithydd nu'r ddarlith wrth eiriau canmoliaeth oddiwrthym ni. Gwyr pawb a'i gwrandawsant eibod yn un o'r darlithoedd rhagoraf glywsant eriopi, a da y gwnelai pob cymydogaeth fynu ei elllywed.

FESTINIOG. Dydd Sadwrn diweddaf, cynhaliwyd te parti a chyfarfod blynyddol Ysgolion Sabbothol Engedi a'r Babell. Gwasariaethwvd wrth y byrddau gan Misses M. Ricnards, Fronhaul; Annie A. Jones, Mary Richards, Margaret Owens, Kate A. Davies. K. E. Hughes, Maggie Jones, Ellen J. Humphreys. L. J. Humphreys, Alice M. Parry, Jane Hughes. Kate A. Morris, Lizzie Edwards, Annie Lloyd, ac yn ol pob golwg fir y plant, yr oeddynt wedi mwynha uy wledd yn ardderchog. Am 6.30, cynhaliwyd cyfarfod o dan lywyddiaeth Mr E. T. Richards. Yn gyntaf, cafwyd caii gan. y plant, o dan irweiniad fedrus Mr Richard Jonos. Wedi hyny, dosbarthwyd Certificates i'r plant oedd wedi rtyned yn llwyddianus drwy arholiad y safonau, ai yr oedd ifrwyth llafur mawr i'w weled arnvnt. Gwobrwywyd amryw hefyd ar ivahanol destynau. Yn ystod y cyfarfod cafwyd anerchiad gan y Parch John Williams, Dolgellau. Cafwyd amryw gystadleuaethau ir ganu ac adrodd. Wedi cael can y plant, "erfynwyd cyfarfocl hynod hivyliog.-H.O.H.

'¡\ Hysby'sira'?ni pRi.v.11,?s,?yr,kNvard Catkin. Yn er bal^ Cymieig y mae ar hyn bryd.