Y Rhedegydd

Cynnor Dinesig Ffestiniog. Cyfarfu y Cynghor nos Wener, pryd yr oedd yn bresenol y Mri William Owen, cadeirydd; E. M; Owen, is-gadeirydd Cadwaladr Rob- erts, E. Lloyd Powell. Richard Jones, John Cadwaladr, William Evans, J. Lloyd Jones, Hugh Jones, J. Lloyd Jones, (ieu) W. D. Jones, David Williams, W. J. Rowlands, Evan Jones, William Jones, Lewis Richards, H. H. Roberts, R. O. Davies, clerc; W. E. Alltwen Williams, Peirianydd ac Arolygydd; Ev?n Roberts, Clerc-cynorthwyol: Dr. R. JoneSv Swyddog Meddygol; a George Davies^ Swyddog Iechydog. Y NEUADD A SEINDORF Y LLAN.—Yr oedd Seindorf Arian Ffestiniog, wedianfon cais am fenthyg y Neuadd i ymarferyd. Cyfarfu pwyllgor arbenig i ystyried y cais, ac argymell- ent ganiatau y cais ar y telerau canlynol, y rhai a gymeradwyodd y Cynghor :—1, Fod y Sein- dorf i gael gwasanaeth Neuadd am ddwy noson ynyr'wythnos os na bydd cais arall am ei benthyg. 2, Nad oes yr un person arall o dan unrhyw esgus o fath yn y byd i fod yn bresenol ond aelodau y Seindorf a'r pwyllgor. 3, Nad oes myglus mewn unyhyw ffurf i'w ddefnyddio oddimewn i'r adeilad. 4, Nad oes dim o bethau y Seindorf i'w cadw yn y Neuadd na'i ystafelloedd. 5, Fod ardreth o dair punt y flwyddyn i'w godi am wasanaeth y neuadd am ddwy noson yr wythnos, a dwy awr bob nos, oddigerth ar achlysur neillduol pan y gellir estyn yr amser ar gais arbenig i'r perwyl hwnw Y flwyddyn i ddechreu o Ebrill laf, ac nid yw nos Fercher i'w chael o gwbl. CARTHFFOS Y DIFYR-FAES (Recreation) Cwynid yn achos gorlifiad y garthffos cysylltiol a'r Maes hwn yn nghefn Mr W. O. Willaims. Argymellid can y ffos yn y lie hwn i fyny gyda pibell ddigonol, a bod amcan-gyfrif yn cael ei roddi gan y Peirianydd am y gost o gwbl sychu y dwfr o'r Maes am yr hwn y cwynir yn barhaus ei fod yn cael ei orlifo. Gan fod cwrs y ffos redai yn ochr Tyddyn Gwyn i Manod Road wedi ei newid pan adeiladodd Mr D. Davies ac eraill dri yno, caed fod y ffos bresen- ol yn anigonol i gymeryd ymaith y dwfr wyneb a phenderfynwyd anfon at Mr P. Lloyd Fletcher ar y mater, gan mai efe ddylai wneyd y ffos i ateb y diben gwreiddiol. Difudd fyddai ffosu y maes heb gael y ffos hon yn iawn.- Gohiriwyd yr adroddiad yn mhellach hyd nes cael amcan-gyfrif o'r draul. YR YSGOL Nos.-Yr oedd yr Is-bwyllgor wedi tynu allan gynllun rhagorol at weithio yr ysgolion nos am y tymhor nesaf, a chyflwynwyd ef i'r pwyllgor Celfyddydol. Yr oeddid yn mhlith pethau eraill yn awgrymu cynal yr ysgolion ddwy noson yr wythnos, a gofyn i Gyi-^or yr eglvysi Rhyddion gynorthwyo trwy ryddhhau y nosweithiau hyny oddiwrth gyfar- fodydd yn y capelydè. Gofynid am gynorthwy Rheolwyr y Chwareli trwy roddi y flaenoriaeth i rai fydd wedi enill tystysgrifau o fedr pan yn dewis rhai i lanw swyddi. Fod Darlithoedd i'w traddodi gan ddynion galluog ar faterion addysgol &c. COKGI, MYNWENT ST DEWI.—Cafwyd adroddiad yr is-bwyllgoy ar y lie hwn, a bu trafodaeth faith ar y mater, ond gan nad oedd y Peirianydd wedi gwneyd amcan-gyfrif o'r gost, cvflwynwyd yr Adroddiad i bwyllgor y Ffyrdd. Y TRETHI A'R DWFR.-Pasiwyd i faddeu trethi nifer fawr oeddynt yn rhy dlodion i allu eu talu. Pasiwyd i roddi rhybudd i berchenog Pen-y- bryn Bethania, oni adgyweiria yr hyn sydd yn ofynol ar y dwfr yn y lie ei fod yn cael ei ddatgan yn anghymwys i'w breswylio. IECHYDOL.—Pasiwyd i anfon at berchenog Llety Gwilym i osod y lie mewn cyflwr iechyd- ol. Darllenwyd llythyr oddiwrth Mrs Thomas Cross Keys, yn nglyn a geudai Rhiwlas, ac yn cydsynio a chais y Cynghor.—Gofynai yn mhellach am dal am y niwed wneid i'w thir yn Cwmbowydd gyda'r gwaith newydd oedd y Cynghor yn ei gario yn mlaen yno. Penodwyd Mri W. Owen, Owen Jones, J. Lloyd Jones, y Clerc, a'r Peirianydd i ddod i delerau hedd- ychol aMrs Thomas ar y mater. Pasiwyd i'r Peirianydd adrodd ar fater y cwynid o'i herwydd yn ochr Park Square, lie y dodid pob math o garthion. LLYFRGELL.—Rhoddodd y Llyfrgellydd 1,464 o lvfrau allan yn ystod y mis, ar gyfer 1,002: cynydd o 462.-Yr oedd y coed agafodd y Cynghor o'r Llyfrgell amser y cyfnewidiad ar y lle yn werth 12s 6c, a phasiwyd i'r cyfryw gael ei dalu i drysorfa y Llyfrgell. ARIANOL.—Pasiwyd i gymeryd cwrs yn erbyn y personau oeddynt heb dalu eu trethi oni wnelent hyny erbyn Ebrill 10.—Pasiwyd i dalu biliau yn cyrhaedd 720p 14s. NWYDDAU A GWAITH.-Cymeradwywyd cynygion y rhai canlnnol :-Glo i lyfrgell y Llan, Mri F. & M. Evans Blaenau, Mr. W. Jones. Agerdd, Mr W. M. Owen y Gwaith Nwy, Mr Edward Owen. Am gario:-Ceffyl a throl, D, Owen; 7s y dydd Cerrig, W, G. Davies, Is y llwyth i'r Gwaith Nwy, 8c y dunell, O. H. Evans.— Symud y celyrnau, H. Hamer, 90py flwyddyn. Ysgaxtbion Conglywal, H. Hamer, 28p; ys- garthion Fourcrosses, R. Jones, 124p y flwydd- yn; ysgarthion Tanyt;"isiau, O. H. Evans, 48p y flwyddyn.-—Pasiwyd i ofyn i H. Parry wneyd y gwaith yn y Llan hyd nes y gwneid trefniad. --Am gyflenwi y Cynghor a Phylor &c., Mr. Andreas Roberts. ADRODDIAD YR AROLYGYDD IECHYDOL.— Adroddodd Mr Davies yn fanwl am sefyllfa an- foddhaol Llety Gwilym, ac oddiar y cyfryw adroddiad y pasiodd y Cynghor y penderfyniad nodir uchod.—Cafodd 7 o achosion o afiechyd- on heintus eu Nhocli I yn ystod y mis Cwddf- glwyf 5, Twymcoch 1, Rhwnglwyf 1. Yr oedd 11, wedi eu Nhodi y mis cynt. ADRODDIAD Y PEIRIANYDD.—Cyflwynodd y Peirianydd ei Adroddiad am waith y mis, ac yr oedd ei wahanol ranau wedi ei ystyried yn yr Is-bwyllgorau eisteddent ar y materion hyny. Elai y gwaith yn Cwmbowydd yn mlaen cystal ag y gallesid ddisgwyl gyda'r tywydd anffafriol a gafwyd, Yr oedd tua haner cant o ddynion yn gweithio yno yn bresenol. SEL Y CYNGOR.—-Dodwyd sel y Cynghor ar y cytundeb gyda Chwmni y Great Western yn nglyn a'r Carthfiosydd a groesent eu llinell. —Cytunwyd a'r trefniant wnaed gydag ym- ddiriedolwyr Capel Gwylfa (M.C.) Conglywal i gael lledu y Brif-ffordd yn y fan hono. SEFYLLFA ARIANOL.-Y Clerc a eglurodd y sefyllfa Arianol. Casglwyd 571p 12s 9c yn ystod y mis, a chafwyd 86p o'r Cyngor Sirol. Yr oeddid 65p mewn dyled ddydd Mawrth, ond heddyw 20p wrth gefn. Yr oedd 720p i'w talu y fory. Talodd y Cynghor 900p ar waith dwfr Pantllwyd a'r Garthffos newydd yn Cwm- bowydd ac oni buasai im hyny, buasai 200p wrth gefn.—Eglurodd y Clerc yn mhellach am yr ymchwiliad a gynhaliwyd y diwrnod hwnw i'r cais am fenthyg arian at y Gwaith Dwfr a'r Carthffosydd. Cafwyd traferth fawr i gael yr Ymchwiliad hwn ond hyderai yn awr y deuai gair cyn pen yr wythnos o'r Bwrdd yn cymer- adwyo y benthyciad. Yr oeddynt wedi cael cynyg arian ar delerau rhesymol iawn. Ar wahan i'r trethi oeddynt heb eu casglu, deuai 600p i law o ffyn-honellau eraill, fel yr oedd yn hyderus iawn na byddai y Cynghor ar yr ochr chwith ar derfyn y flwyddyn er y gwariadau eithriadol fu ar y gwaith newydd (cymeradwy- aeth). Mr Cadwrladr Roberts a ofynodd paham na wneid y gwaith yn Tanygrisiau oeddid wedi pasio i'w wneyd ?—Y Clerc a atebodd fod y gwaith hwn wedi ei atal am fod y caniatad gofynol heb ei roddi gan Gwmni yr Oakeleys, ond diau y ceid ef cyn hir. GWELLA Y CAIS AM FENTHYC.—Eglurodd y Clerc i'r Arolygydd o Lundain awgrymu y priodoldeb i'r Cynghor ddarparu yn eu cais am fenthyg at y Carthffosydd newyddion ar gyfer tal i'r Arolygwr Gwaith, tal y Peirianydd, a'r gost gyda'r Automatic Valves." Bydd y valves yn 620p, yr Ymchwiliad yn 8p, a'r Ar- olygydd Gwaith yn 80p :-SOOp. Nid oedd yn rhaid gwario y swm hwn, ond gwell ydoedd darparu at bethau o'r fath os penderfynid i'w cael.—Pasiwyd i ofyn am y swm. LLYTHYR MR. G. J, WILLIAMS.—Yr oedd Mr Williams yn cydnabod yn ddiolchgar, deimladau caredig y Cynghor iddo ynglyn a'r gyfres o Ddarlithoedd a draddododd i'r Ysgol- ion nos. Nid oedd ef yn teimlo yn siomedig oblegid y cynulliadau gan fod y nifer ddaeth yn nghyd yn ymddangos yn cymeryd dyddordeb mawr yn y gwaith a wnaed. NODACHFA Y LLAN.—Caniatawyd cais cy- feillion y Llan am fenthyg y Neuadd at gynal Darlleniadau Ceiniog bob wythnos hyd mis Awst. Yr holl elw o'r Cyfarfodydd a'r Nod- achfa i fyned i drysorfa y Neuadd. Y LLYTHYRDY.-Y Cadeirydd a ddywedodd i air ddod dro yn ol yn gofyn am gynorthwy y Cyngor i sicrhau lie i'r Llythyrdy. Yr oedd y cais wnaed i symud y Llythyrdy y tro hwnw wedi syrthio trwodd. Gofynid yn awr a oeddid am helpu i gael lie ?—Mr. E. Lloyd Powell a deimlai yn bleidiol i gynorthwyo i gael lie cyfleus.-Y Cadeirydd, Beth sydd arnynt ar y lie presenol ? Yr ol a ddeallai ef, y rhent oedd y cwbl. Paham nad all y Llywod- raeth fel rhywun arall yn y lie dalu rhent am eu hadeiladu ?—Mr. Hugh Jones a ddywedodd ei fod yntau yn methu a deall paham nad allai y Llywodraeth dalu rhent rhesymol fel rhywun arall.—Mr. John Cadwaladr a ddywedodd i ddyn fod yn edrych am le yn Meirion Terrace.— Y Cadeirydd, "Y mae hyny wedi syrthio trwodd. Buont yn ceisio cael lie yn Park Square hefyd, yn ol a gyhoeddwyd yn y newyddiaduron. Eisiau lie cyfleus i'r holl ardal sydd genym ninau."—Ar gynygiad Mr. John Cadwaladr a chefnogiad Mr. David Williams, pasiwyd yn erbyn symud y Llythyrdy o'r Brif Heol, a'i fod yn awrmewn lie canolog. ADRODDIAD DR. Richard Jones .-Darllenodd Dr. Jones ei adroddiad am fis Chwefror. Gan- wyd 29 a bu farw 22: Y marw yn uchel. Gof- idiai ddywedyd fod y Gwddfglwyf yn drwm yn y Llan: 35 o achosion yn rhanbarthau Teigl a Chynfal, a thri ohonynt yn angeuol, Yr oedd y dwfr a'r carthffosydd yno mewn cyflwr rhag- orol, fel yr ofnai mai yr ysgolion oedd yn gyf- rifol: y hand trays a'r wooden pencils, Cyf- arwyddai i ysgolion y Llan gael eu cau hyd dros wyliau y Pasg, fod yr hand trays ar wooden pencils i gael eu symud o'r ysgolion yu mhlith y Babanod, a bod y darluniau diles ydynt ar y muriau yn dal llwch a hadau afiechydon yn cael eu symud, a'r ysgolion eu glanhau a'u diheintio.—Mr John Cadwaladr a ddywedodd i'r hand trays a'r wooden pencils gael eu pasio i'w symud, ond ni wnaed hyny. Dylid anfon at y goruchwylwyr i'w symud.—Mr Richard Jones a ofynodd paham nad oedd y pethau basiwyd wedi eu cario allan ?—Cadeirydd, Mae y Clerc yma, efe yw Clerc yr awdurdod addysg. -Mr R. Jones, Ein gwaith ni yw amddiffyn iechyd yr ardal, a dylem weled fod y peth yn cael ei wneyd.—Mr William Jones a ddywed- odd nad oedd o'r un farn a'r Doctor. Yr oedd y trays ar pencils yn yr ysgolion eraill fel yn rhai y Llan, ond nid oedd y Gwddfglwyf yn- ddynt. Ofnai mai diffyg glendid gofal am y plant yn eu cartrefi oedd achos y gwyn am iech- yd y Llan.—Y Cadeirydd a ddywedodd mai er's tri mis yr oedd yr afiechyd hwn yn y Llan, a bod y lie cyn hyny bron yn hollol glir oddiwrth bob clef yd heintus. Oni fyddai yn well cael pwyllgor arbenig i ystyried Adroddiad Dr. Jones a'i Adrodiad Blynyddol ?-Mr John Cad- waladr, "A fydd y Wasg yn bresenol?"— Cadeirydd, Fe basiwn i gael Cynghor Arben- ig ynte," a phasiwyd hyny. Y Cynghor i fod nos Iau nesaf (heno).

Talybont. I MARWOLAETI-I A CHLADDEDIGAETH.—Yr wythnos hon y mae genym y gorchwyl prudd o gofnodi marwolaeth y brawd anwyl a'r cyfaill dyddan Mr David Hughes, Tanyffordd, Doly- garrog, yr hyn a gymerodd le Sul, Mawrth 25, 1 yn 69 mlwydd oed. Yr oedd yr ymadawedig yn ddyn rhadlon a siriol, yn gymydog caredig a chymwynasgar, yn gymeriad pur, unplyg, ac yn gristion diamheuol, ac iddo air da gan bawb a, chan y gwirionedd ei hun." Yr oedd yn ddirwestwr trwyadl, yn Rhyddfrydwr i'r earn, ac yn Ymneillduwr egwyddorol. Llan- wodd y swydd o ddiacon, a hyny gyda deheu- rwydd, yn eglwys M.C. Talybont, am chwarter canrif, a theimlir colled fawr ar ei ol yn holl gyrddau yr eglwys, yn arbenig yn yr Ysgol Sabbothol, lie y bu yn athraw defnyddiol ac yn gynghorwr doeth a medrus. Er ei fod yn ddyn diwyd a darbodus, ac wedi llwyddo i gyrhaedd amgylchiadau cysurus, eto pethau crefydd oedd ei hoff bethau. Gwasanaethodd ei Feistr mawr yn ffyddlawh a difefl. Gwnaeth ddiwrnod o waith gonest yn ngwinllan ei Arglwydd, a bell- ach y mae wedi cadw noswyl, ac yn gorphwys yn ei ran. Dioddefodd gystudd maith a phoen- us, gan cancer yn yr ystumog, a hyny yn dawel a dirwgnach, gan ymostwng yn hollol i ewyllys ei Dad nefol, ac ar y dyddiad a nodwyd ehed- odd ei ysbryd i wlad lie nad oes poen na dagrau yn blino yr un o'i thrigolien, ac ni ddywed neb o honynt claf ydwyf." Prydnawn dydd Iau dilynol hebryngwyd ei weddillion marwol i dy ei hir gartref yn myuwent Talybont, a hyny gan dorf anarferol o luosog. Cafodd angladd tywysog, ac amlwg ydoedd fod gwr mawr yn Israel wedi cwympo." Gwasanaethwyd yn effeithiol wrth y ty, yn y capel, ac ar lan y bedd, gan y Parchedigion O. Gaianydd Williams, Roe Wen. a H. M. Roberts, Rhydlydan (cyn- weinidog Talybont). Gadawodd briod, un ferch, a thri o feibion i alaru ar ei ol. Heddwch i'w lwch. Y DDARLLENFA.—Cynhaliwyd pwyllgor chwarterol y Ddarllenfa nos Fawrth, pryd yr oedd yn bresenol Mr H. Davies, Ysgoldy (Cad- eirydd), y Parch R. Williams, B.A,, Mri W, O. Roberts, Plas Deulyn, E. Jones, Bodawel, E. Criffith, Castle House, E. A. Evans, Ty'nddol (Trysorydd(, a W. Hughes (Llyfrgellydd ac Ysgrifenydd). Yr oedd adroddiad y Llyfrgell- ydd yn foddhaol iawn, yn dangos cynydd o 11 o aelodau er y chwarter blaenorol. Presenoldeb Ionawr 663, Chwefror 573, Mawrth 580. Y nifer lleiaf rtiewn un diwrnod ydoedd 14, a'r rhif uchaf oedd 40. Y nifer lleiaf mewn wyth- nos ydoedd 114, a'r nifer mwyaf 160. Derbyn- iwyd 26 o lyfrau, ynghyda nifer o gylchgronau. Rhoddwyd Ilyfrau yn fenthyg :-Ionawr-31, Chwefror-52, Mawrth--56. Yr oedd adrodd- iad y Trysorydd yr un mor galonogol, yn dangos gweddill o f,4 8s. 6c.

Glanau'r Fachno. [GAN YR HEN DDYRNWR]. Ychydig o gyfnewidiad "ergwell" sydd yma. Y mae llawer o gyfnewidiadau yn ddiweddar wedi cymeryd lie, ond yr oil yn myned yn erbyn y gweithiwr druan. Tynu oddiwrth ei ryddid, a gwneyd mwy o slave o hono. A ydych yn paratoi at Wyl Llafur fechgyn anwyl ? Beth am eich Hundeb bellach ? oes yna ddim tipyn o swn yn mrig y Morwydd bellach ? Mae yn hen bryd i chwi ddeffroi. TE A CHYNGHERDD.—Nos Sadwrn Mawrth 24ain, rhoddodd Mr. Hughes School House, swper irhagorol i aelodau yr Ysgol nos. Ar ol y swper cynhaliwyd cyfarfod amrywiaethol dan lywyddiaeth y Parch B, Jones, Rheithordy. Agorwyd y cyfarfod trwy ganu Hen Wlad fy Nhadau gan Miss Vaughan Jones, a'r aelodau yn uno yn y cydgan. Unawd Llanciau Eryri' gan Miss Ffoulkes Jones. Adroddiad Helynt sel y gornel" gan Miss L, K. Evans. Solo gan Miss Jennie Evans, Bod Alaw. Adroddiad Robin Owen. Pant y Buarth" gan W. G. Evans. Unawd Merch y Melinydd," gan Miss Vaughan Jones a gorfu iddi ail ganu. Dadl gan Misses L. T. Evans, a Mary Jones. Detholiad ar y Violtn gan Miss Ffoulkes Jones. Gair byr gan W. G. Evans. Derbyniwyd y rhaglen yn mhob adran o honi gyda chymer- adwyaeth. Cynhaliodd Gwyr Ieuainc Bethania (W.) eu cyfartod nos Sadwrn diweddaf. Cafwyd cyfarfod hwyliog, pobpeth yn hollol chwaethus yr hyn sydd yn anrhydeddd i'r Gymdeithas. Llywydd y noson oedd y doniol ar galluog Mr. J. Williams, Comerce Housa, CROESI'R AFON.—Bore Sul diweddaf ehed- odd ysbryd yr hen bererin duwiol Tomas Ivan, Brynbedyddfaen. At yr hwn a'i rhoes. Hen frawd siriol a gwyneb agored oeddyr ymadaw- edig, a chalon gynes at achos y Gwaredwr. Yr oedd yn feddyliwr dwfn a dyfal, yn meddu deall cryf, barn dda, a chwaeth bur, fel duweinydd yr oeddym yn edrych i fyny arno, ac fel gweddiwr yr oedd yn gryf a nerthol. Mwynder Mai a Hefin lond ei galon, a hwnw yn gwawrio yn ei wedd. Bu yn rhodio am fisoedd gyda glanau terfysglyd yr afon, yn gwrando a'r furmur ei thonau, ac yn syllu ar ei hymchwydd ond roedd Gobaith yr Efengyl yn taflu ei belydrau llachar i oleuo iddo y ffordd drosodd i'r glanau bytholwyrdd, lie nad oes ing nac ochain. Os na chafodd ei farw effaith daeargryn, bu fel diffodd canwyll yn y nos ar yr aelwyd ac yn golled i'w theimlo. Bydded i wenau yr Anweledig Un, ddifodi cad dug a thywyllwch yr amgylchiad, fel y delo ei deulu i ganmol ei gyfiawnder, ei ddoethineb a'i gariad. DAN Y GAWOD.-Y mae llawer o gwyno oherwydd afiechyd yma yn barhaus. A drwg genym ddeall fod John Richards Ysq., Park Hill, ymhell o fod yn foddhaol o ran ystad ei iechyd. Y mae i Mr. Richards, safle uchel fel lienor, bardd, beirniad, a duweinydd. Medd feddwl diwylliedig, barn addfed, a syniadau pendant. Does ond gobeithioydaw hin hyfryd y dyddiau hyn, ac adgyfnerthiad, ac adgyfnerth- iad llwyr iddo'am fod ei angen mewn cylchoedd pwysig. Tra yn dilyn ei orchwyl yn chwarel Bwlch Slaters dydd Gwener diweddaf. Cyfarfyddodd Mr. John Williams, Pen y groes a damwain drwy i ddarn o graig ddisgyn ar ei fraich ai anafu yn lied dost, er na wyddom i fanylrwydd pan yn ysgrifenu faint o niweidiau a dderbyn. iodd. Ond gobeithiwn a dymunwn y goreu iddo. VESTRI FLYNYDDOL.—Deallwn i rif dda o etholwyr a rhai eraill oedd yn teimlo dyddordeb mewn materion plwyfol, ddod ynghyd nos Sadwrn. Darllenwyd cylrii yr elusenau am y flwyddyn, a phasiwyd ymddiriedaeth yn yr ym- ddiriedolwyr a'u gwaith. Wedi trafod mater y llyfrgell a phethau eraill, clywsom iddynt ym. wahanu mewn heddwch. Llanwyd y gadair i'w hymylon mewn corph a meddwl gan Dr. Williams, Mostyn Villa. PREGETHU.-Nos Iau, Mawrth 29ain bu y Parch J. Ll. Richards, B.A., Dolwyddelen, yn pregethu yn rymus iawn i dorf luosog yn yr Eglwys Sefydledig. Camolwn y cyfeillion am sicrhau gwasanaeth gwr mor alluog aphregeth- wr morddeniadol.-Ac yn nghapel Salem (M.C) y Sul diweddaf cawsom ddwy bregeth wlithog gan y larch H. Harris Hughes, B.A., B.D., Bl. Ffestiniog. NEWYDD DA.—Y mae yn dda genym ddeall fod yr "Rhedegydd" yn cael derbyniad brwd- frydig gan amryw o'r newydd, er pan mae wedi newid dwylaw. Bydded iddo gael cylchrediad helaethach eto yn y dyfodol

I', Ymchwiliad y Bwrdd Lleol yn Ffestiniog. Ffestiniog yn Benthyca Naw Mil ac Wyth Gant o Bunau at Carth- ffosydd. Am haner awr wedi deg boreu ddydd Gwener, yn Swyddfeydd y Cyngor Dinesig Ffestiniog, cynhaliwyd Ymchwiliad Cyhoeddus gan sMr. E. A. Sandford Fawcett, M. Inst., C.E., o Fwrdd y Llywodraeth Leol, i gais wneid gan y Cyngor i Fenthyca y swm o _f 8607 at amcanion Carthffosol a thrin Carthion yn nglyn ag Adran 3 o'r Cynllun Carthffosol, a £ 400 at y Gwaith Dwfr. Yr oedd yn bresenol Dr. W. J. Dibdin, F.I.C., F.C.S.; Mr. H. Berham Nicholson, M. Inst., C.E. 11, Victoria Street, Westminster (o Firm o Mri. Beesley, Son, & Nicholas, y Peirianwyr Carthffosol adnabyddus) Mri, William Owen (Cadeirydd y Cyngor) R. O. Davies, (Clerc) W. E. Alltwen Williams (Arolygydd a Pheiranydd); Evan Roberts (Clerc Cynorthwyol); Dr. Jones (Swyddog Meddygol); George Davies (Arol- ygydd Iechydol) David Williams, J. Lloyd Jones, Hugh Jones, Evan Jones (Aelodau o'r Cyngor); Andreas Roberts, J. S. Foster, C.E. a John Morris Jones (Cyn-Arolygydd Sirol). Bu i'r Dirprwywr holi y Clerc, y Peirianydd, Cadeirydd y Cyngor, Dr. Dibdin, a Mr. Nicholson. Nid oedd neb yn gwrthwynebu y cais. Gwnaed y pethau canlynol yn hysbys :— Arwynebedd y plwyf ydoedd 16,322 o erwau, gyda 200 erw o lynau. Yr oedd y boblogaeth yn 1880 yn 11,073, yn 11,425 yn 1900, ac amcan-gyfrifid ei bod yn awr yn 11,650. Y gwerth trethiadol ydoedd £ 52,829 2s 2c, a'r gweddill o'r benthyciadau heb eu talu i fyny ydoedd _f 9,242. Nid oedd dyled yn yr Ariandy, ond £ 80 ar y cyffif oedd yn bod yn barhaus rhyngddynt (current ale). Gofynid am 40 mlynedd o amser i dalu y benthyciad yn ol. Yr oedd yr oil, ond £ 15, wedi eu gwario -1'1 5 ",ec-ii eu gwario eisoes ar y Gwaith Dwfr, er nad oeddid wedi dechreu gosod i fyny y screens at lanhau v dwfr. Ymgymeryd a'r gwaith yn bresenol am fod cynifer o ddynion all an o waith. Yn nechreu Rhagfyr y cychwynwyd ar y carth- ffosydd, ac yr oeddid yn dal i weithio arnynt. Nid oeddid wedi dechreu ar y gwelyau at drin y carthion. Nid oedd yr amcan-gyfrifon wedi eu gwneyd fel ag i gynwys taliadau arbenig i neb ar wahan i'r swyddogion presenol. Cytunwyd a Mr. Nicholson am swm penodol yn cynwys pob costau, ac yr oedd tal Dr. Dibdin i mewn yn y cytundeb yn nglyn a chyflenwf y llechi at wneyd y gwelyau, Dau swllt y bunt oedd y dreth o dan y Cyngor, a threth y tlodion yn 5s y bunt. Mr. Lloyd Fletcher ydoedd y Tirberchenog ar Llyn y Morwynion ag eithrio rhan o hono. Yn Mai 1880, bu i'r Cyngor gymeryd i fyny y Gwaith Dwfr o law y Cwmni oeddynt wedi ei wneyd. Cafwyd prydles ar y lie am 99 mlynedd, yn ol ?25 o ardreth ac yn Gorphenaf 1880, cafwyd prydles ar y darn arall o'r Llyn gan Mr. John Edwards, am 99 mlynedd yn ol ?7 10s Oc o ?,a?.rdreth. Hefyd cafwyd Trwydded gan y Goron i fyned i'r tir perthynol iddi. Golygid fod deng mil yn defnyddio y dwfr, ac yr oedd y cyflenwad lyn ddigonol at roddi o 20 i 25 galwyn y dydd i bob un o honyrit. Yn 1900 yn unig y gwelwyd ychydig brinder ar y dwfr. Bydd y gost o osod i fyny a phrynu screens newyddion yn £ 250. Yr oedd gosod y pibelli i Pantllwyd, lle'r oedd tua 40.0 dai, wedi costio £ 146, ac yr oedd nerth y dwfr yn y pwynt uwchaf yno yn 70 pwys y fodfedd. Yr oedd pwysau y dwfr yn ddwbl wedi glanhau y prif- bibelli trwy y dosbarth. Y-i oedd pedair adran yn y cynllun carthffos- awl :—Adran 1 yn cynwys yr oil o Ffestiniog, ac yn gwasanaethu i pymtheg cant o drigolion Adran 2 yn cynwys yr oll'o Caeclyd, Conglywal a Manod Road hyd Bont Tanymanod, a gwasanaethai bymtheg cant o drigolion Adran 3. a gymwysai yr oil o Fourcrosses, a gwas- anaethai bum' mil o drigolion ac Adran 4, a gynwysai y Rliiw, Glanypwll, a'r oil o Tanygrisiau at wasanaeth tair mil o drigolion. Yr oedd Adran 1 a 2 wedi eu cwblhau, a gweithient yn foddhaol iawn. Am Adran 3. Hon oedd mewn Haw yn awr, at ei chwblhau y gofynid am y Benthyciad. Elai yr holl garthion yn bresenol i'r afonydd, ac yr oedd yr oil ond 40 i 50 yn wygelli (W.C's.) Golygid cymeryd naw mil o latheni o Garthffosydd i mewn i'r Garthffos newydd. Nid oeddid yn gwneyd cais yn awr at Adran 4, ond gwneid hyny mor fuan ag y byddai y trefniadau gyda chael tir at drin y carthion wedi ei gwbl benderfynu. Y Clerc a ddywedodd yn mhellach, fod tri Benthyciad ar gael eu talu allan, a byddai yr olaf o'r tri yn glir yn mhen tair blynedd. Aeth Mr. Nicholson i mewn i fanylion yn nglyn a'r gwelyau, a dangosodd y mesurau a gallu pob un o honynt at wneyd eu gwaith. Darperid ar gyfer tair gwaith y swm cyffredin o wlawogydd. Yr oedd gwneyd y gwelyau o lechi o'r tomenydd rwbel yn arbediad lie, a cheid llawer o fanteision eraill drwyddynt. Dr. Dibdin a fanylodd ar y cynllun o drin carthion gyda llechi: arbed lie a hwylusdod gyda glanhau y gweylau oeddynt y pwyntiau pwysig yn ei ffafr. Dr. Jones a ddywedodd fod gwlawogydd eithriadol yn yr ardal, a dylid darparu .ar gyfer hyny. Atebodd Mr. Nicholson eu bod wedi gwneyd trefniad at y gwlawogydd eithriadol yn y cynllun, Ar gynygiad Mr. W. Owen a chefnogiad Mr. R. O. Davies diolchwyd i'r Dirprwywr am ei ddull teg a di-dramgwydd yn cynal yr Ymchwiliad. Bu Mr. Fawcett yn ngolwg y Llyn a'r Gwaith Carthffosawl, ac aeth yn fanwl trwy yr holl blaniau. Yn y Cyngor Dinesig nos Wener pasiwyd i ofyn rhagor o £ 800 nag oeddid yn ei ofyn uchod.

Ymosod ar Ohebydd. Yn Mrawdlys Chwarterol Sir Fflint ddydd Mawrth, o flaen Mr. P. P. Pennant ac ynadon eraill, daeth dri dyn ieuaingc i fyny o dan y cyhuddiad o ymosod ar Ohebydd o'r enw Woosman Hughes, Fflint. Ymddangosodd Mr. Ellis Jones-Griffith, A.S., i erlyn, ac amddiffynwyd gan Mr. R. V. Bankes. Yn ol y tystiolaethau, yr oedd Hughes yn cerdded adref yn lied hwyr ryw noson, a daeth y tri diffynydd-Edward Doyle, 21 oed Edward Beck, 29 oed; a Robert Jones, 22 oed; Uafurwyr o Fflint; ato ar y ffordd. Tarawodd Doyle ef nes y syrthiodd ar y ffordd. Pan ar lawr ciciwyd ef, ond nid oedd yn sicr gan pa un o'r tri. Dywedodd Doyle wrtho, "Cvmer hyd yna am roddi fy enw yn y papur." Taflwyd yr achos allan yn erbyn Beck a Jones, ac anfonwyd Doyle i garchar am dri mis gyda llafur caled. Dywedodd y Cadeirvdd fod y cyhuddiad yn un difrifol gan iddo ymosod ar ddyn oedd yn haeddu pob amddiffyniad posibl, ac oni bai am ei gymeriad da blaenorol buasai ei gosb yn drymach. Hyderent y byddai y peth yn wers iddo ef ac eraill at y dyfodol. ¿.

Marwolaeth Cyn-gyfreithiwr o Llanrwst. Dydd Gwener, cyrhaeddodd y newydd i Llanrwst, fod Mr John Herbert Jones, cyfreith- iwr gynt yn y dref, a mab i'r diweddar Mr. Thomas Jones, Sheffield House, wedi marw yn Ontario, Canada. Cofir yn dda am dano yn glerc gyda'r diweddar Mr James, Cofrestrydd Llys y Manddyledion, ac wedi hyny fel cyf- reithiwr ar ei gyfrifoldeb ei hun. Aeth i'r fath anhawsderau arianol fel y ffodd o'r dref, a chofir y digwyddiad prudd fu ar ol hyny yn ei hanes. Yr oedd yn awr er's yn agos i ddwy flynedd, yn Glerc mewn gwaith nwyddau Am- aethyddol. Tarawyd ef yn wael gydag enyn- iant yr ymysgaroedd Mawrth 7, a bu farw yn mhen tri diwrnod, Bwriadai ei wraig a'i blant ddycbwelyd i'r Wyddgrug i fyw, a diau y cerir y bwriad hwnw allan yn awr.

/Schos Modrwy Caergyhi. Y mae Prif-athraw Ysgol Ganolraddol Caer- gybi wedi llwyddo i wneyd ei hun yn hysbys trwy'r holl deyrnas, er nad wrth ei enw. Nid trwy y weithred fawr ddyngarol mewn dysg ac effeithioldeb o eiddo y dysgybion ydynt dan ei ofal ond trwy ei waith yn bwrw allan (expulse) ferch Gweinidog yr Efengyl am ei bod yn gwrthod tynu ei mhodrwv oddiar ei bys! Yn nghyfarfod Rheolwyr yr Ysgol gofyn wyd i'r Athraw geisio dod i ddealltwriaeth gyfeillgar a'r rhieni, ac mewn canlyniad i hyny y mae y cofnodiad am y bwrw allan wedi ei groesi o lyfr yr ysgol.