Y Rhedegydd

Damwain Rhivj- bach, Creigiwr yn cael ei ladd a fthQw. Prydnawn ddydd Llun yn ysgoldy Rhiwbach, o flaen Mr. J. Pentir Williams, Trengholydd Gogledd Arfon, a deuddeg o Reithwyr, i'r rhai yr oedd Mr. John Jones, 1, Rhiwbach Terrace, Cwm, yn Flaenor, ar gorphJohn Jones, Isfryn, Trawsfynydd, yr hwn fu farw nos Wener. Gwylid yr achos ar ran y Perchenogion a'r ''Guardian Insurance Co. gan Mr. D. White Phillips, a Mr. W. Caer Jones (Mri D. Lloyd George a George ) dros v teulu, Yr ocdd yr Arolygydd Mr. G. J. Williams, F.G,S,, a Mr. Humphries hefyd yn bresenol, gyda'r Meddyg Dr. T. Carey Evans. Owen -Williams, 10, Ardudwy Terrace, Trawsfynydd, a dywedodd ei fod yn adna b ocl y Trancedig, corph yr hwn y Rheitnwyr 3/11 k edrych arno. Yr oedd yn 37 mlwydd oed, yn ddyn tawel, ac yn greigiwr medrus a gofalus. David Jones, 8, Ardudwy Terrace, a ddywecl- odd ei fod yn Frawd, i'r Trancedig. Clywcdd am ddamwain i'w frawd, a chyrhaeddodd y lie rhwng haner awr wedi pump a chwech o'r gloch. Cafodd ef ei wely yn anymwybodol, a bu farw tna saith o'r gloch, Ellis Wynne Evans 5, Cwmorthin Road, Tanygrisiau, a ddywedodd ei fod yn gre i g i wr, ac yn gweithio gyda John fones boreu dydd Gwener,. Yr oedd o fewn troedfeddiddo ar adegyddamwain. Una'rddego'rgloch ydoedd ar y pryd. Darn o rew ddisgynodd o gwr uwchaf y graig—tua again llath uwchlaw iddynt—disgynodd a'r ben Jones pan ceddynt wrth odrau y graig yn myned i hollti plyg yn y lie. Tarawyd ef yn farw ar lawr fel y dis- gynodd rhwng ei draed. Ni wyddai amcan beth oedd pwysau y clamp rhew ddisgynodd. Bu Jones heb anadlu am ddeng munu d ac wedi. ei roddi yn y gwelv fe ddywedodd, Tvnwch fi'n rhydd Tynwch fi'n rhydd 1" a dyna'r oil a ddywedodd. Bu farw tua saith o'r gloch. Yr oedd yn ymarferol wedi ei ladder y tarawiad. Bu y ddau oruchwyliwr—Thomas Owen Williams a David Edwards, yn ceisio taraw y rhew i lawr trwy daflu ceryg ato. Llwyddodd D. Edwards i'w daraw unwaith. Addawodd ef fyned yno gyda chad wen i'w dynu i lawr. Nid aeth ar y pryd i'w dynu, er ei fod yn meddwl am fyned. Daeth y rhew i lawr yn mhen haner awr ar ol hyny. Yr oedd yr ymadawedig yn weithiwr gofalus iawn. Mewn atebiad i Mr. G. J. Williams, dywed- odd y tyst yn mhellacb, ei fed yn gweithio yn Rhiwbach er's dros ddau fis. Gwyddai am y Rheol Arbenig oedd yn gofyn i'r goruchwyliwr neu Is-oruchwiliwr ymweled a'r holl waith ddwy waith y dydd, ac yr oedd y Rheol hono yn cael ei chadw yn ofalus yn Rhiwbach. Gaiwodd y ddau oruchwyliwr eu sylw at y rhew, ond yr oeddynt hwy yn gweithio ddeg Hath oddiwrth y graig ar y pryd. Aeth ef a Jones at y graig i gael plyg oddiyno, a galwodd sylw Jones trwy ddywedyd, "John, gwell i ti nesu, yr wyt reit o dan y rhew, rhag iddo ddisgyn," ac yn y fan tarawyd Jones gan y rhew nes oedd yn disgyn rhwng ei goesau. Gwyddau am y rheolau gyda golwg ar ufydd- hau i orchymun i dynu pethau peryglus cyn myned i'r lie i weithio. Dywedodd y goruchwylwyr wrtho fod yn well iddynt dynu y rhew i lawr: nid gorchymyn iddynt fyned i'w dynu. Gweithiodd yno er yn gwybod am yperygl. Ni fuasai yn cymeryd haner awr i dynu y rhew i lawr. Mewn atebiad i Mr. Caer Jones, dywedodd fod y rhew ar y graig er's bythefnos. Yr oedd Griffiith Ellis Jones yn gweithio yn ymyl. Ni roddwydd gorchymun i dynu y rhew, ond dywedodd ef yr elai i'w dynu pwy bynag a dalai iddo am wneyd, rhag icldo ddod i lawr ar eu penau. Mewn atebiad i Mr. D. White Phillips, dywedodd iddo ddywedyd yn glir yr elai ef i dynu y rhew, ac aeth y ddau oruchwiliwr yn eu blaenau wedy'n. Robert Morris, 2, Arthur Terrace, a ddy- wedodd ei fod yn greigiwr, ac yn gweithio o fewn:15 llath i'r trangcedig adeg y ddamwain, a gwelai y ddau ddynyn gweithio o dan y rhew Dywedodd y goruchwylwyr wrthynt oil ar y lie y dylid symud y rhew. Nid oedd yr un o honynt yn gweithic o tano ar y pryd. Gallasai rhai o'r dynion fod wedi adclaw symud y rhew heb iddo ef eu clywed. It oedd yn meirioli ar y pryd, a gallasai y rhew ddod i lawr unrhyw adeg. Yr oedd John Jones yn weithiwr gofalus iawn. Mewn atebiad i Mr. G. J. Williams, Yr oedd- ynt yn gweithio o dan y rhew bob dydd, ac ni chlywodd y swyddogion yn galw sylw ato ond y diwrnod y bu'r ddamwain. Mewn atebiad i Mr. Caer Jones. ni chlywodd air am y gadwen. Dywedodd wrthynt eu chweh y dylid tynu y rhew, ond ni chlywodd neb yn addaw gwneyd hyny. Ail alwyd Ellis Wynne Evans.—Bu sylwar y rhew yn ystod y bythefnos diweddaf. Gwaith y Cwmni yn ol ei farn ef oedd diogelu y lie. Yn ol y rheolau yr oedd yn rhald i'r dynion ddiogelu y lie y gweithient, ond gan fod y rhew hwn ar y gwnithfaen uwchben, nid lie'rgweith- iwr oedd ei symud. Mr. Thomas Owen Williams, 12, Bowydd Road, Blaenau, a ddywedodd ei fod ef a Mr. David Edwards, ei Gyd-oruchwyliwr, yn sylwi ar y rhew tua haner awr wedi deg boreu ddydd Gwener, Yr oedd y dynion yn glir oddiwrth y graig ar y pryd. Yr oedd swm mawr o rew ar y graig, a chan iddo ef ac Edwards fethu ei gael i lawr trwy ei daraw a chareg, siaradodd ef gydag Ellis Wynne Evans yn gyntaf, yn ei gylch, a dywedodd gan ei fod yn dal y byddai yn well iddo dreio ei bricio i lawr. Dywedodd Edwards bron yr un geiriau, ac atebodd E. W. Evans, "All right! Fydda'i ,ddim haner awr wrthi hi." Aethant hwy o'r lie ar hyny. Y peth nesaf a glywodd ydoedd fod John Jones wedi ei anafu. Yr oedd y dynion gystal a neb .am ufuddhau os gofynid iddynt wneyd unrhyw beth. ac ni chafodd drafferth cael ganddynt gadw y Rheolau. Mewn atebiad i Mr. G, J. Williams, dywed- j odd na chafodd achos i gwyno wrth Mr. Humphries a anufudd-dod y dynion. Bwriadai i'r dynion symud y rhew cyn myned o tano i weithio, gan eibod yn meirioli y diwrnod hwnw. Mewn atebiad i Mr. Caer Jones. Yr oedd y rhew ar graig bargen y dynion, a'u dyled- swydd oedd ei symud. Ystyriai ei bod yn beryglus gweithio o tano, a dyna paham y gorchymynodd ei symud. Cymerodd yn ganiataol y gwneid hyny gan i Ellis W. Evans addaw yr elai i fyny gyda chad wen. Mr. David Edwards, Rhiwhach a ddywed- odd iddo sylwi yn benodol a'r faint y rhew nos Iau, a chan ei bod yn meirioli boreu dydd Gwener, fe ddywedodd, Mae'n ofynol cael hwn oddi yma." Addawodd Ellis W. Evans yr elai 1 fyny gyda chadwen i'w dynu i lawr, Mewn atebiad i Mr. Caer Jones, gwelai y rhew yn Ilacio, ac nad oedd yn ddiogel myned o tano i weithio. Gallasai fod wedi Ilacio wrth iddo ef ei daraw a chareg. Dywedodd y dylesid ei dynu i lawr. Nid oedd. Nid oedd yn gallu dywedyd a oedd John Jones wedi clywed y sgwrs rhyngddo ag Ellis Evans, ond yr oedd o fewn cyraedd clywed. Atebodd Ellis Evans dros yr oil o'r dynion y gwnai ef dynu y rhew. Barnodd y Rheithwyr iddynt glywed digon am achos y farwolaeth, a bod y peth yn hollol glir fel nad oedd angen am alw y meddyg.— Pasiwyd Rheithfarn o"Fanvoiaeth Ddamwein-I ial. Ar gynygiad Mr John R. Hughes a chefnog- iad Blaenor y Rheithwyr, pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad a'r weddw a'r teulu, gydadiolch 1 gyfeillion Rhiwbach am eu caredigrwydd yn yr amgylchiad. Mr D. White Phillips a ddatganodd ar ran y Perchenogion eu cydymdeimlad dwysaf a'r weddw a'r teulu yn eu profedlgaeth.

 Bwrdcf Gwa?c?eMwaF? L I a n r t,v Cyfarfu y Bwrdd pryd yr oedd yn bresenol Mri E. Jones Williams, cadeirydd Parch J. Gower, John Hughes, Bettwsycoed; Mathew Roberts, Capel Curig; Ellis Pierce ac O. E. Parry, Dolwyddelen; William Williams, John Berry, David Williams, John Williams, Llanrwst; William Williams, Llangerniew Roger Hughes, Eglwysbach David Owen. Llanddoget; John Davies, Gwytherin; D. Lewis, Pant Llin; R. T. Ellis, Trefriw; Parch Titley Williams, R, R. Owen, clerc; O. Evans Jones a T. C, Roberts, swyddogion elusenol; a T. Thomas, meistr y Ty. GWNEYD Y GOREU.—Yr oedd hen wreigen o r enw Betsy Morris, Gwytherin, wedi marw, a phasiwyd i'r swyddog wneyd y goreu- o'r I dadrefn. MAB CAREDIG.—Yr oedd mab y diweddar Jonah Davies, Town Hill, wedi bod yn garedig wrth ei dad yr hwn oedd yn cael elusen plwyf- ol. Pasiwyd iddo gael y dodrefn am 3p. GAEL Y NWYDDAU YN RHATACH.—Mr. W. Williams, Gwytherin, a ofynai a oedd dim modd cael y glo a'r nwyddau besir i'r tlodion am bris rhatach, mi fyddai yn deg a'r trethdal- wyr. Cefnogwyd gan Mr. Ellis Pierce, ac fod y tlawd i fyned am ei nwydd at yr hwn fydd yn cyflemvi y Ty, DIGON o WAITH.—Yr oedd gweddw o Lan- rwst yn gofyn am ychwaneg o gardod, yr oedd mab iddi allan o waith. Y Parch. J. Gower- Y mae digon o waith i'w gael, ond chewch chwi ddim wrth aros yn y ty." Y Swyddag- "Mi fyddaf yn ddiolcligar, am enwau lie y mae gwaith i'w gael." Mr. David Lewis-" Y mae digon'o waith mae'n wir, ond does genym nifel ffermwyr ddim arian i dalu am waith." Mr. J. Williams—" Nid oes gwaith yr oeddynt yn atal llawer o Finers yn y Gors ddydd Sadwrn di- weddaf. PE CODAL UN ODDIWRTH Y M,EIKW.-—Yr oedd cwyn fod rhai yn yfed ac.yn cael cymorth plwyfol. Yr oedd y swyddcg yn credu fod rhai yn cael cam, Pasiwyd i holi yn fanwl ac edrych i mewn a oedd rhai oedd yn caei cymorth yn yfed diod feddwol. Mr. J. Williams-" Pe codai un oddiwrth y meirw" i ddweyd am iddynt beidio ni wellant. Cyw a fcgir yn uffern, yn uffern y myn fod, AROGL GWAREDIGAETH.—Yr oedd mudiad ar droed meddai y Cadeirydd, i osod y crwyd- riaid o dan ofal yr heddgeidwaid, ac fod y costau i ddod o'r Trysorlys. Yr oedd y trefniad fod yr heddgeidwaid i roddi elusen i weithwyr gonest, ond fod y crwydriaid proffeswrol ar ol cael cymorth unwaith i'w hanfoni le ddarperir gan y Llywodraeth. GORMOD 0 DLODION.-Mr. Gower a ddaliai fod gormod o rai yn cael cymorth plwyfol. Bu ymchwiliad flynyddau yn ol a gostyngwyd swm mawr, mi fuasai hen dlodion yn cael gwell cymorth a'r rhai ellid weithio i wneyd. Mr. O. Evans-Jones—Flynyddau yn ol yr oedd swm yr elusen yn llawer llai, ond yr oedd y gweithfeydd yn myned, ond nid oes gwaith yw gael ar hyn o bryd. ,,} HEN WRAIG GREFYDDOL.—Yr oedd hen wreigan o'r enw Margaret Griffin, wedi myned allan o'r ty, a bu llawer o siarad yn ei chylch, rhai am ei ciiosbi. Mr. Mathew Roberts—"Y mae yn ymddangos yn gymeriad gonest iawn, yr wyf yn cynyg iddi gael yr un swm ag oedd yn ei gael."—Mr. Ellis Pierce a gefnogai, a phasiwyd trwy fwyafrif. ALLAN GYNORTHWYON.—Talodd Mr. O. Evans-J ones yn nosbarth Llanrwst am y mis diweddaf ?131 3s ac yn gofyn am £ 60. Nifer y Tlodion 199. Yn nosbarth Penmachno talodd Mr. T. C. Roberts i 146 o diodion ?84 10s ac yn gofyn am J90 am y mis dyfodol. Yn y Ty 46ar gyfer 38 y mis cyferbyniol y llynedd. Galwodd 26 o grwydriaid ar gyfer 49 y mis cyferbyniol y llynedd. CYNORTHWYO,—Yr oedd genedh 16eg oed yn Pentre Bach, Capel Garmon bron yn ddall. a gofynai ei mham oedd yn weddw am gynorthwy j'w hanfon i'r 3*sbytty yn Lerpwl. Caniatawyd. I RHENT.-Ysgrifenai Mr. Glynne Jones, Bangor, ar ran Mr. Gower i ofyn am lp sef Rhent am 4 blynedd am dir y bibell sydd yn rhedeg o'r Tlotty i'r afon. ER GWELL.-YR oecld Bwrdd y Llywodraeth Leol yn anfon i ofyn a oedd symudiad Mr. Roberts, y swyddog elusenol o Penmachno i Rhydlydan yn cael ei i wneyd fel o'r blaen. Pasiwyd i anfon ei fod os rhywbeth yn llawer gwell.

AT Y DRAENOG. I Syr,—Gwelaf dy fod yn meddwl ynot dy hun dy fod wedi ateb fy ysgrif mewn modd meistrolgar dros ben; ac nid oes le i mi fod mewn pryder o gwbl ynghylch yr achos wyf yn sefyll drosto, gan mor lipa ydyw. Er dy fod wedi di-hysbyddu holl enwau a geiriau mawr yr ynys hon, a myned i Twrki i gael un enw mawr i'w chloi i fyny, eto gwn mai gyda y gwynt yr a y pethau hyn yn ngolwg y cyhoedd, dy adael dithau, druan, raddau yn is yn eu golwg nag oeddit cynt, ac mi rwyf finau am adael y pen cyntaf i'r peth hwn. Nid wyf yn gwybod a oes enw i'w roi ar y fath Beth. Ond at y cwestiwn yn awr. Mi wyt yn fy herio i osod fy mys ar y dilorniad. Oni ddywedaist fod pleidwyr Mr. O. E. Parry yn rhai cwbl ddiymcldiried ? Beth mae hyny yn ei feddwl tybed ? Onid y dyn mwyaf peryglus sydd yn troedio daear yw y dyn nad oes dim ymddiried i'w roi ynddo. Ac er mwyn dangos i ti mewn modd nas galli ei gam ddeall na'i wrth-brofi, mi a roddaf restr o bethau ag y gelli gymhwyso y gair diymddiried at bob un sydd yn eu cyflawni. Dyma hwy, Tor-priodas, godineb, delw addoliaeth, casineb, Hid, cenifgenau, llofruddiaeth, medchvdod, lladratau, a chyffelybir, ac wele ninau wedi ein rhestru yn y dosbarth hwn, gan mai pobl diymddiried ydym., ac nid yw Draenog wedi dweyd dim ac y gall ofidio o'i blegid, meddai ef. Wel, go 'chydig o rai hunanol sydd yn gallu gofidio, eu perthynasau fydd yn gorfod gwneyd hyny yn gyffredin yn eu lie. Mae Draenog yn myned yn mlaen yn mhellacli eto, ac yn gofyn am gynorthwy un anrhaethol rhy gynawn i edrych ar ei chwdfa ef, am ben pobl ag y gellir ymddiried mwy, fe allai, iddynt nag i Draenog, heb son am ei gynorthwyo. Fe wel y darllenydd di-duedd, fod y gair di-ymddiried yn meddwl llawer, gan y gellir ei gymhwyso at bob un o'r pechodau a enwir. A dyma y gwirionedd am danoin ni oil am i ni roddi ein pleidlais i Mr. O. E. Parry. Dyma ein pechod mawr ni, wrth gwrs. Pe buasem wedi cyflawni yr holl bechodau a enwir, mae yn gwestiwn a fuasai Draenog yn cymeryd haner y drafferth i'n galw at ein coed, ag y mae wedi ei gymeryd am i ni wneyd defnydd o'n rhyddid wrth votio. Mae Draenog yn gofyn i mi a allwn fynegi ar fy llw fod y rhai a enwasant Mr. W. Evans yn gwybod fod Mr. O. E. Parry i gael ei enwi gan eraill. Gallafatebtrwyddweydfy mod i dan yr argraff mai Mr. O. E. Parry enwycl gyntaf,"ac mi rwyf yn credu fy mod yn iawn, ac os galli di fyned a'r dy Iw y galli brofi mai dynion di-ymddiried yw y rhai a votiodd i .0. E. Parry, gallaf finau fyned ar fy llw mai o ddrwg-deimlad yr enwyd gwrth-ymgeisydd iddo. A dywedaf fwy, deuwn drwy yr arholiad yn llawer rhwyddach na thi. Fe wyr pawb, fod drwg-deimlad yn bod rhwng y pleidiau er's blynyddau, fel mae mwyaf gresynus. Mae Draenog yn dv/eyd fod llawer wedi votio i'r buddugwr am eu bod yn credu y byddent trwy hyny yn osgoi costau etholiadol. A'i meddwl y mae fod rhai o'i gyd-blwyfolion mor ddwl. Nid wyf yn credu hyny am neb yn y Plwyf, llawer llai cyhoeddi hyny trwy babur newyd, fel ag y gwnaed, Ac y mae yn ymddangos mai yr anfuddugol a fuasai wedi cael ei pleid- leisiau oni bai am eu hanwybodaeth. Paham na buaset ti yn rhoddi dipyn o hyfforddiant iddynt mewn pryd. Mae yn debyg mai ofn na fuasai genyt ddim i roi yn dy Nodion di-fudd am yr wythnos ddilynol oedd genyt. Llawer gwell i ti fuasai bod heb ddim am y tro yma, na rhoi pethau heb ei mesur na'i pwyso, fel ag y gwnaethost. A thi yw y cyntaf i roi bod i'r fath syniadau am danom, mi gredaf, gan mai yn y Rhedegydd y gwelais hwynt am y tro cyntaf, a mentraf ddweyd eto na chafodd y trethdalwyr ddim chwareu teg. Pa fodd yr wyt ti yn gyson a thi dy hun ? Addefi mai Cwrdd Plwyf afreoledd oedd ac ar yr un pryd yn dweyd fod pob chwareu teg wedi ei wneyd a'r trethdalwyr, a'r gweithwyr wedi cael ei hysbysu gan ryw J .0. 'Rwyf fi yn weithiwr, ac ni welais i yr un J.O. yn nghorff yr wythnos tan noson y Cwrdd Plwyf. Yr oedd un o'r enw John Owen yno yn ysgrifenu rhywbeth, ac mi wyf yn gobeithio fod y John Owen hwn yn deall ei waith yn well na'r J.O. hwnw oedd yn cyhoeddi y Cwrdd Plwyf i arbed y trethi; ac yn gwybod ar yr un pryd nad oedd yn rheol- aidd, ac na fyddai grym mewn dim a wneid ynddo. Dyn rhyfedd iawn oedd hwn. Y mae genyt ffeithiau yn dy ystor buaswn yn tybied. Dyma'r pethau sydd arnom eu heisiau. Trueni o'r mwyaf na buaset wedi cyfaddef yn gynt, nadwyt yn edrych ar yr hyn wyt wedi eu hysgrifenu yn y gorphenol yn ffeithiau, ond gwell hwyr na hwyrach, oni bai fy mod yn gwybod nad yw yr hyn a ddywedaist yn ffaith, ni buaswn wedi ysgrifenu gair o berthynas iddo. A phan y bydd yn dda yn dy olwgddoc1 a'r ffeithiau i oleu dydd, mae yn debyg na fydd eisieu dweyd gair arnynt, gan nad beth ddy- wedir, bydd y ffaith yn aros o hyd, a chan fy mod yn deall ar yr erthygl ysgrif o'th eiddo, mai ymgecru yw dy amcan. 'rwyf am beidi6 dweyd dim mwy wrthyt, gan adael i'r cyhoedd farnu pa un o honom sydd agosaf i'w le. CARWR CYFIAWNDER.

Yn Undeb y Chwarelwyr, Gwyl Llafur, Ilywydclir gan Mr. William Jones, A.S., yn yr hwyr, siaradir gan Mr, Llewelyn Williams, A.S., ac eraill, Yn Llandudno y bydd yr Uchel-wyl elenL I

Damwstin MngeiiQl yn Chwayel y Diphwys. Prydnawn ddydd Mawrth, yn ysgoldy Capel Bowydd, o flaen Mr. R. O. Jones, Trengholydd Meirion, a deuddeg o reithwyr, i'r rhai yr oedd Mr. H. T. Owen, Pork Shop, yn flaenor, cyn- haliwyd trengholiad ar gorph dyn ieuangc o Dregarth, gyfarfu a'i ddiwedd prydnawn dydd Llun yn Chwarel y Diphwys. Robert Hugh Pritchard, Tregarth, a ddy- wedodd ei fod yn berthynas o bell i Hugh Hughes, yr hwn a adwaenai yn dda. Tua 30 oedd ei oed, a dyn sengl ydoedd. Joseph Jones, a ddywedodd eifocl yn gweithio ddoe gyda'r trangcedig. Yr oeddynt yn gweithio ar y cwymp, a daliai y trangcedig lamp iddo ef weled i fyned yn mlaen gyda'i waith. Daeth clamp o gareg i lawr dros ei ben ef a tharawodd y trangcedig yn ei ben. Daeth y gareg o 5 neu 6 Hath o uchder. Galwodd am gynorthwy, a chafwyd hyny yn ddiymdroi. Tua haner awrBwedi dau, o'r gloch ydoedd ar ypryd Cariwyd y trangcedig i'w lety yn 3 New Market Square, ac yr oedd Dr. Jones yn eu cyfarfod ar y ffordd. Ni ddywedodd Hughes air o gwbl ar ol cael ei daraw. Mewn atebiad i Mr. G. J. Williams, Arolyg- ydd y Llywodraeth, dywedodd ei fod yn gweithio yn y cwymp er's dros ddwy flynedd. Dwy lath oedd rhyngddo ar trangcedig pan gymerodd y ddamwain le. Yr oedd ganddynt ddwy lamp—Gipsy Lamps-yn y lie y gweith- ient un ar y pen uchaf, ag un yn y gwaelod. Bu y swyddog yn edrych y lie yn fanwl wyth- nos i ddoe, a bu yno boreu ddoe. Yr oeddynt hwythau eu dau wedi chwilio y lie yn fanwl. Credai y byddai yn fanteisiol cael ysgol yn y lie yn awr er mwyn ei chwilio gan eu bod yn gweithio yn fwy i'r cwymp yn barhaus. Yr oedd Hugh Hughes yn chwarelwr a chreigiwr profiadol. Yr oedd yn ofynol bod yn fwy gofalus mewn cwymp nag mewn craig. Yroedd y swyddogion yn gwneyd pobpeth allent er mwyn diogelu y gweithwyr. Edward Roberts, a ddywedodd ei fod yn chwarelwr, ac aeth i mewn at ei bartneriaid prydnawn ddoe. Gwelodd y goleu yn myned allan ar ochr y cwymp, ac ofnodd fad rhywbeth allan o le wedi digwydd. eAeth yntau i fyny i roddi cynorthwy i gael Hugh Hughes i lawr. Yn achlysurol y byddai ef yn myned i mewn gan mai allan yr oedd ei waith. William Williams, a ddywedodd ei fod yn gweithio yn lie y ddamwain ddoe, a chydsyniai a'r hyn ddywedodd y ddau dyst blaenorol. Pierce Jones a ddywedodd ei fod yn Oruch- wyliwr yn Chwarel y Diphwys. Clywodd am y ddamwain tua tri o'r glech. Chwiliodd y lie y boreu hwnw, a gwnaeth archwiliad arbenig arno wythnos yn ol. Yr oedd mwy o wyliadwriaeth yn pfynol gyda chwympiau na chyda lleoedd cyffredin. Mewn atebiad i Mr. G. J. Williams. Yr oeddynt yn gwneyd archwiliadau cyfnodol ar y chwarel. Gofalai fod y dynion yn cael ysgol at eu gwasanaeth yn y lie, er hwyluso y gwaith o'i archwilio. Dr. Richard Jones, a ddywedodd iddo weled Hugh Hughes ar y ffordd o'r chwarel, achanfu ei fod wedi ei anafu yn angeuol. Yr oedd asgwrn ei ben wedi ei falurio. Bu farw mewn canlyniad i'r niweidiau a dderbyniodd yn y ddamwain. Dychwelwyd rheithfarnunol a barnymeddyg. Ar gynygiad blaenor y rheithwyr a chefnogiad Mr. E. D. Hughes, clerc y chwarel pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad a theulu y trangcedig.

Gwelwn fod dadl wedi codi unwaith eto, at y degau o weithiau yn flaenorol yn nghylch pwy yw awdwr y llinellau :— Gwaed y Groes a gwyd y graith Na welir mo'ni eilwaith." Nid yw y dadleu mai efelychiad ydynt o'r llinellau:— "Gwaed y groes a god y graith I orphen gwella'n berffaith." a gyfansoddwyd gan y Parch David Jones, Treborth, ond ffolineb o'r fath ffolaf. Yroedd y llinellau yn wybyddus i Emrys, Ellis Owen, Cynddelw, &c., yn mhell cyn i'r Parch David Jones gyfansoddi ei "Sarff Bres," Druan o loan Madog a'i waith, fod yn rhaid i eraill gael benthyg ei linellau i anfarwoli eu hunain. Nid oes cydmariaeth mewn cywirdeb xeithyddol na chynganeddol rhwng gwaith loan a gwaith awdwr y Sarff Bres," a'r olaf o bawb a fuasai Mr. Jones i feddwl am honi awduraeth llinellau o waith pobl eraill. Beth yw'r ysfa sydd ar Mr John Jones, Woodcroft, PwlIheli, eisieu gwneyd gwaith yr hen Of o Porthmadoc yn eiddo y pregethwr melus o Treborth ? Mae Risiart o Fadog yn profi yn glir yn ei lythy'r di- I weddaf mai loan Madog yw'r gwir awdwr.

W. S. WILLIAMS (Liasipwarsi)^ LMm9 London House, j 1 LLAPIftWST 1 AND j NEW LONDON HOUSE, | VlAEUfm f.ESTN9G. ) WITH THE i Coming of Spring j. OUR j ,i t", NEW GOODS Have been Hourly Arriving from PARIS, BERLIN & IGPON ? LONDON Call to see ou Millinery, Costumes, coats, &Co Our Showrooms con- tain the most perfect examples procurable NEW LINOLEUMS AND OILCLOTHS. 1,000 PAIRS of NeW- Lace Curtains. Smart Suitings & Raincoats. LLANRWST AND BLAENAU FESTINIOa.