Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
At WENYNWYR. The W.B.C." HIVE «At WENYNWYR. o 21/- I FYNY. Eto GWELLT CAMPUS o WAITH CARTREF. STANDARD FRAMES. I lb. SECTIONS. WAX FOUNDATIONS. A PHOBPETH AT DRIN GWENYN. Derbynir Orders hefyd am HEIDIAU 0 WENYN. Prisiau 12/6 ac uchod, yn 01 eu maÍnt. Ymofyner yn- SHOP-YR-ERYR, BL. FFESTINIOG, neu yn SHOP ISAF, MAENTWROG, TANYBWLCH. Mehefin, 1907. T. ROBERTS. When you Buy BUTTER you mean to have THE BEST, and that is "MAYPOLE" BUTTER yet the Price is JE? J& ?La?L& ..«, 1 -OML? HHH m/Om »BBHHbBmMB, ??POLE IRY ?0., LTP. 12, CHURCH STREET, BLAENAU FESTINIOG. OVER 500 BRANCHES NOW OPEN. -&:1.J!;IL._>"J_iIUœoJ7-1.IIMi'_KI'iIIII.D |PROFI Y GOLwG.1 jjJTDcTJED ??fLJ??Tj? ?JT L iL fty? L?i-i fod G\ ALL eich Golwg fed yn ddrwg heb i chwi fod ?y yn gwybod, ac am hyny ei adael o ddydd i ddydd heb gymeryd un sylw o hono. Fe ddaw poen yn y pen a'r llygad yn y man, byddwch yn dechreu sylweddoli y prycl hyny fod rhywbeth o le gwell fyddai i chwi gael PROFS EIGp GOLWG Yr AWR. Yr wyf wedi myned trwy Coarse of Sight Testing dan I gyfarwyddyd y London School of Optics, ac yn barod i roddi fy ngwasanaeth yn y cyfeiriad yma yn rhad. Mae genyf bob math o ISPECTOLS as EYEGLASSES i siwtio pawb am brisiau rhesymol. MnasstEms?t?SEBSB?K'?'a:n!?ir..E'.ai?m!? .n '¡ii I,"AT THO.  Watchmaker Newboro' Buildings,1! THUPO 1 L p? MdOpticiM, 81aenau ffestiniog.
NODIADAU WYTHNOSGL.
NODIADAU WYTHNOSGL. Y Prif WeinicEog a Dadgys^litiac!, Dydd L!un aeth dirprwyaeth o'r aelodau Seneddol Cymreig at y Prif-weinidog" i gael ymddiddan ag ef ynghylch mesur dadgys- y'.kiad i Gymru. Derbyniwyd hwynt ganddo ef a Mr. Asquith ynghyd. A'r hyn a ddy- wedasant hwy mewn atebiad sydd yn bwysig yn hytrach na'r hyn ddywedwyd wrthynt. Cyfeiriodd Syr Hemy Campbell-Bannerman at y camddealltwriaeth ynghylch dwyn mesur felly yrniaen yn nghorph y trydydd Senedd- dymor (h.y. y Senedd-dymor nesaf), gan ddywedyd nad oedd ef wedi arfer y geiriau hyny o gwbl. Addefodd fodd bynag nad oedd yr esboniad hwnw ar y geiriau a arfer- odd nac yn anaturiol nac yn afresymol pe Ty'r Cyffredin yn unig fuasai i'w ystyried. Ond gan ein bod wyneb yn wyneb ag argyf- wng pwysig gyda golwg ar berthynas Ty'r Cyffredin a Thy'r Arglwyddi, nid oedd yn ei gyfrif yn ddoeth i addaw y dygid mesur ymlaen ar adeg nodedig. Tystiodd fod gan y Llywodraeth wir ewyllys i ddwyn y mater ymlaen yn ystod y Senedd bresenol a'i bod yn disgwyl hefyd y gellir gwneyd hyny, a sicrhaodd y ddirprwyaeth y delir ar y cyfle cyntaf. Dilynwyd y Prif-weinidog gan Mr. Asquith yr hwn a dystiodd nad oedd yr un cwestiwn wedi apelio yn gryfach ato ar hyd ei fywyd cyhoeddus, ac nad oes yr un cwes- tiwn yn apelio yn gryfach ato yn awr na'r cwestiwn yma. Dywedodd yn mhellach y byddai nid yn siomedigaeth yn unig ond yn sarhad hefyd os deuai'r Senedd hono i'w diwedd heb i fesur dadgysylltiad fyn'd drwy Dy'r Cyffredin, o'r hyn lleiaf. Diolchodd y ddirprwyaeth am a gafodd ac ymadawodd. Pa beth syddji'w ddywedyd yn ngwyneb hyn oil? Mae'n anhawdd iawn gwybod. Yr ydym yn dwyn cymaint sel ag y mae neb yn ei ddwyn dros ddadgysylhiad, ond ni fynern adael i'n sel ein gwneyd yn afresymol ac yn ddiystyr o'r anhawsderau gan y rhai yr amgylchir y Llywodraeth. Ped anfonid mesur dadgysylltiad i Dy'r Arglwyddi fel y mae, digwyddai un o ddau beth. Byddai iddynt ei daflh allan neu ei newid hyd at wneyd ei werth lawer yn llai. Ond os ydyw hyny yn rheswm digonol dros i'r Llywod- raeth beidio dwyn mesur ymlaen y flwyddyn nesaf, onid ydyw hefyd yn rheswm dros iddynt beidio gafael drachef n yn ngwestiwn I ? aactysg. Us oes ystyr o gwbl i'r geiriau a ddywedodd y Prif-weinidog yr wythnos cyn y ddiweddaf, bwriada y LIywodraeth ddwyn ymlaen y flwyddyn nesaf fesur addych cryf- ach na'r mesur a daflodd yr Arglwyddi all an y flwyddyn ddiweddaf. A ydyw y Llywod- raeth yn tybied y derbynir y mesur cryfach gan y gwyr a wrthodasant y mesur gwan- ach? Nid yw yn bosibl ei bod yn tybied dim o'r fath. Paham gan hyny y mae yn trefnu i ddwyn ymlaen am yr ail waith fesur addysg a wrthodir gan yr Arglwyddi ac yn oedi dwyn ymJaen fesur ddadgysylltiad am y waith gyntaf. Nis gwyddom am ddim ond un atebiad y gellir ei roddi i'r cwestiwn yma. Hwnw ydyw fod y deyrnas yn gyff- redinol yn cymeryd mwy o ddyddordeb yn ngwestiwn addysg nag yn nadgysylltiad yr i Eglwys Sefydledig yn Nghymru ac y byddai gwrthodiad mesur addysg arall gan yr Arglwyddi yn foddion i gyffroi teimlad cryfach yn eu herbyn nag a gyffroid trwy iddynt daflu allan fesur dadgysylltiad. Nis gall y Weinyddiaeth lai na gwneyd cyfrif o ystyriaethau fel hyn. Fel y dywedasom yr ydym yn awyddus i fod yn rhesymol, a I mynem fod yn ddoeth. Yr ydym yn hwyr- fr, d i I frydig i beri blinder a gwneyd niwed i Weinyddiaeth Syr Hemy Campbell-Banner- man oni ellir enill rhywbeth trwy hyny. Yr un pryd rhaid i ni ddywedyd hyn-pe buasai y peth a elwir Y Blaid Gymreig" yn rhywbeth amgenach na ffug noeth a hollol, nid yn y lie y mae y buasai cwestiwn dad- gysylltiad.
Advertising
ilTil 1. GWELL TE AM DDELNAW NA J Irv TeDwyvor ? 0 ■ MAE YN RHAID'NAD YDYCH DDIM WEDI RHODDI PRAWF ARNO NEU NI FUASECH YN DWEYD PETH MOR FFOL. TREIWCH CHWARTER AM CO-OPERATIVE SOCIETY, LIMITED, BLAENAU FFESTINIOG.
Graslonrwydd Rhyfedd.I
Graslonrwydd Rhyfedd. Ychydig ddyddiau yn ol cyhoeddodd Csar Rwssia fath o broclamasiwn yn yr hwn y dywed ei fod wedi rhyngu bodd iddo yn raslon ddadgorphori y Duma. Nid oes ond ychydig wythnosau er's pan etholwyd y corph ag y ceisir genym dybied ei fod yn senedd neu ddeddfwrfa, ac a elwir ar yr enw a nodwyd. Yn y proclamasiwn traetha ei syniadru am y dyben i'r hwn yr etholwyd y Duma. Dywed ddarfod iddi i gael ei galw ynghyd i gymeryd rhan yn y gwaith, yn ol ein hewyllus benarglvoyddiacthol ni, oadfer Heddwch yn Rwssia yn benaf trwy ddeddfu. Nid yw yn rhydd i wneyd dim ond yn ol ewyllus benarglwyddiaethol y Csar ar y naill law ar y llaw arall nid yw yn foddlon i gymeryd ei rhwymo felly. Cwyna y Csar nad yw y Duma wedi condemnio y Ilofrudd- isethau a gyflawnwyd nac wedi rhoddi cefn- ogaeth foesol i'r Llywodraeth yn ei hym- drechion i adfer trefn yn y wlad, ac yn ddi- weddaf oil cyfeiria lat weithred o'i heiddo sydd, ebai ef, heb ei chymar yn nghronicl- au hanes. A ganlyn ydyw yr eglurhad ar y sylw yma. Haerir fod yr awdurdodau wedi darganfod brad-gynllun yn erbyn y Csar a'r Wladwriaeth a bod pymtheg a deugain o aelodau y Duma yn cael eu drwg- dybio o fod yn gyfranog o hono. Myn y Llywodraeth i'r Duma atal y gwyr hyny rhag cymeryd rhan yn ei gweithrediadau hyd oni fyddant wedi eu profi, a galwodd ar y Duma i'w cymeryd i fyny. Gwrthododd hithau wneyd hyny—gwrthododd ei wneyd trwy beidio ei wneyd. Hyn sydd wedi i rhoddi achlysur li'r Csar ddangos mor rhyfedd raslon ydyw trwy ei dadgorphori ajgorchymyn fod Duma newydd i gael ei hethol y dydd cyntaf o Fedi ac i gyfarfod yn nghanol mis Tachwedd. Etholir hono dan ddeddf newydd a gyhoeddir gan y Llywod- raeth ar fyrder, ac ni raid dywedyd mai dyben y ddeddf newydd hono fydd cyfyngu ar ryddid yr etholwyr a sicrhau etholiad dynion gwasaidd a fyddant yn barod i siarad a gweithredu yn ol ewyllus benarglwydd- wethal y Csar. Dengys hyn oil un o ddau beth-naill ai fod syniadau y Csar am lywodraeth gyfansoddiadol yn dra gwahanol i syniadau pawb eraill, neu ynte mae addewid a'i dyben i dwyllo'r bobl oedd yr addewid a roddes iddynt ddwy flynedd yn ol ei fod am i'r wlad gael llywodraeth felly. Mae hyn oil yn ddigon i ddangos nad yw brwydr rhyddid yn Rwssiarond megis newydd ddechreu. Am ba hyd y pery nis gwyddom ond hyn a wyddom, pa mor galed a gwaedlyd a hir ei pharhad y bydd, y biwedda yn ngoruchaf- iaeth lwyr y bobl ac yn nadymchweliad gorsedd gorthrwm yn y wlad eang ac an- ffodus hono. Rhaid iddi derfynu felly ni ddjehon derfynu yn amgen. Mae wedl ei ddeffroi yn Rwssia yspryd cryf nas gellir ei roddi i lawr. Erbyn hyn mae wedi trwytho rhan helaeth o'r fyddin a'r llyngesy rhai hyd yn ddiweddar oeddynt yn arfau ewyllysgar yn nwylaw'r Csar a'i gynghorwyr i orthrymu y werin. Nis gall ddibynu arnynt mwyach
"Y Penderfyniad."
"Y Penderfyniad." Dydd Gwener gwnaed yn hysbys y pen- derfyniad a gynygir yn Nhy'r Cyffredin ddydd Llun nesaf gan y Prifweinidog. Mae fel hyn Fel y rhodder mynegiad i ewyll- ys y bob! fel y'i hamlygir trwy eu cynrych- iolwyr etholedig, mae'n angenrheidiol cyf- yngu drwy gyfraith ar allu Ty'r Arglwyddi i newid neu wrthod mesurau wedi eu pasio gan Dy'r Cyffredin, fel ag i sicrhau fod penderfyniad terfynol Ty'r Cyffredin yn dyfod yn effeithiol o fewn terfynau un Senedd" (h.y. cyn diwedd y Senedd yn nghorph yr hon y byddant wedi eu pasio gan Dy'r Cyffredin). Dywedasom wythnos yn ol fod y Prifweinidog yn ei araeth yn Plymouth wedi arfer geiriau cryfion nas gellid eu cyfiawnhau a gweithredoedd gwein- iaid, a dywedwn yn awr mai o'r braidd y mae'r penderfyniad hwn yn eu cyfiawnhau. edi'r. cyfan, yr oil a wna'r penderfyniad ydyw datgan barn Ty'r Cyffredin yr hon sydd eisoes yn ddigon bysbys i Dy'r Ar- glwyddi. Diystyrant hi yn awr, a diysryr- ant hi yr un ffunud wedi iddi gatel ei mynegi yn ffurfiol drwy y penderfyniad uchod. Ni chyfiawnheir geiriau y Prifweinidog ac ns foddlonir y wlad oni bydd i'r Llywodraeth, gynted ag y bydd y penderfyniad wedi cael ei selio gan Dy'r- Cyffredin, symud ymlaen i basio mesur i gyraedd yr amcan mewn golwg. Ni fydd grym cyfraith yn hwnw heb iddo gael ei basio gan yr arglwyddi hefyd, a gellir bod yn sicr na fydd iddynt ei basio un diwrnod yn nghynt nag y bydd raid iddynt. Ni anfonir mesur felly iddynt eleni gellir bwrw y gwneir hyny y flwyddyn nesaf: a gellir bwrw y gwrthodir ef gan- ddyr.t. Yna ni fydd gan y Llywodraeth ddim i'w wneyd end apelio at y wlad i farnu rhwng Ty'r Cyffredin a Thy'r Arglwyddi. Os bydd iddi newn modd hollol eglur a phendant dc'angas ei bod yn benderfynol i wneyd Ty Cynrychiolwyr y Bobl yn uchaf, ond dichon y taiff yr arglwyddi ddigon o gallineb i ymcstwng i'w dyfarniad. Os bydd iddynt yn y cyfamser wrthod mesur addysg a mesur trwyddcdol y Llywodraeth bydd eu bai yn fwy, a'u eondemniad gan y wlad yn llwyrc ch. Gwaetha'r modd, mae yn ddigon eglur mae ychydig iawn o waith sydd yn wir fuddiol a  phwysig a wneir ga 7 Hywodraeth o hyn allan. Er ei bod Y LIywodraeth gryfaf a we!som erioed, rhwyth rir hi rhag arfer ei chryfder i wneyd y??'j y mae'r wlad yn galw am iddo gael ei I heb ymdroi yn hwy. A'r perygl y ceir tit. ychydig o etholwyr yn ei beio hi am hy"Y yn He beio'r pendefigion beHchion a thra sydd yn ei rhwystro.
DychweSiad yCHineaid o'J"…
DychweSiad yCHineaid o'J" Tr"atlS- ] Dychweliad y Chineaid olr TrOlOs?' I vaaI. -'rr "I Bu i'r Cadfridog Botha, Prrf-weiniu^ Transvaal, hysbysu y Senedd hono o i Gwener diweddaf fod y Chineaid sydd Y"O' gael eu hanfon yn 0] i'w gwlad eu hillal" mor ddiymdroi ag y gellir. 0 hyn allan ■ mor ddiymdroi ag y gellir. O hyn al chaniateir gwneyd cytundebau a "• y weithio yn y mwnfeydd ac ar de y-l tymor dros yr hwn y cytunwyd a'r C'hi,eaid sydd yno, anfonir hwy ymaith. Go!y??y? y bydd cynifer a 16,759 o honynt wedl Y? adael erbyn y dydd olaf o'r flwy" Jn^on, Dywedodd fod y LIywodraethyn <? uno datgan yn glir fod eu P?seno'd? Y" niweidiol ac yn beryglus hyd yr eithaf l'r Transvaal. Mae'n sicr y bydd i drefn' t y Cadfridog Botha a'i Weinyddiaeth el et. gymeradwy gan y senedd a chan y w 'frif anferthol o etholwyr y Transvaal. i hair anfoddlonrwydd i neb ond i berchenogjoo V mwnfeydd. Iuddewon tramor y°?,?? gan mwyaf ac er eu mwyn hwy y S* V rhylel yn erbyn y Transvaal i dygwyd haint moesol iddi yn ffurf y C ^id a gludwyd yno yn ddiweddarach. Mae'ri dda genym fod gweinyddiaeth y cadfridog Botha wedi arfer brys i ddadwneyd y.dry waith hyd y gellir. Erys ei effeithia* y01. iol yn hir iawn.
I- - qp-Mynachdai a Lleiandai.…
I- qp- Mynachdai a Lleiandai. ,-is- Yn Nhy'r Cyffredin, nos Fawr? ? iodd a chafodd Mr. T. L. Corbett(uti o'r ychydig Doriaid Gwyddehg) ,a.? i ddwyn i fesr a'i ddyben ??gyd i ddwyn i fesur a'i ddyben y" a ?* mynachda! a Heiandai Pabyddol Yn "g?r- ed i gael eu harchwilio gan S'vvYddOglo' penodedig ean y Liywodraeth "rvl fwyafrif o bedwar yn unig y ? ?  caniatad iddo. Pleidleisiodd 125 dr ? ?1 1 yn erbyn gadael iddo ddwyn y mes^r yn erbyn gadae! iddo ddwyn y ?'??y fH? Am resymau nad ydym yn dea?t Y Rhyddfrydwyr gan mwyaf yn erby" g?. 3 Ymddengys i ni fod Hawn cymaint 0 ??? ?[H dros ac angen am archwilio MY tiac ai a Heiandai a thros archw i l i o Cartre c pla^  a thros archwiIi? Cartr ^j^yd Amddifaid a Gwallgofdai &c. diwedÔ sylw ein darlienwyr yr wythnos d lJchel af at achos a wranda?yd yn y Vche $0) Lys a'r dadguddiadau a wnaed jv^no o'( pethau a wnaed (ac a wneir, Y0 t?e? mewn lleiandy neillduol sydd 'Jeo cysylltiad ag Eglwys Loegr. 1,;id Y dyrv yn tybied fod pethau un gr,Yr- well yn Heiandai a mynychdai y ?,tjyddio"' Oni wneir ynddynt ddim ag y j1 Oni wne i r yiiddynt (-1dim a?-? bY njac gall, ddynt achos i gywilyddio o'i l?!gid, la haro y mae Awdurdodeu Eglwys RufaJO Y" Y  gynddeiriogi pan y socir am eu ??g)? ? at- y gynddeiriogi pan y sonir am eu go50daryr un tir a sefydliadau eraill yn y ddy" triga Uawer o bobl ynghyd ? gadael iddynt fod uwchlaw cytrc'L ?? ag Y ???s' mae sefydliadau gwell na hwy y ddiros' tyngedig iddynt. Ond ni ddaw ct"0? 1 Mr. Corbett eleni.
IPlaid Llafur a'r Blaid 14…
I Plaid Llafur a'r Blaid 14 Trwy ddwyn a!!an ymgeisydd am gynrychiolaeth jarrow mae arweir"A,yl Blaid Wyddelig wedi pen anfodO,? j ?r?V'' mawr iawn i aelodau Plaid L!at?'  ant fod ymgeisiaeth y Gwyddl X" an ??ta'5 fawr i Mr. Pete Curran, d,lis-ddy"l jai j' Llafur, ac yn ei wneyd yn ar, ryih os i b l idd 11t Llafur, ac yn ei wneyd yn anmi enill y sedd yr hon a syrth i ??r, nell. Spencer L. Hughes, y Rhyddf y °e: Mr. Rose Jones, y Ceidwadwr. C hiolWyf hyn a barodd i agos yr 011 0 gy1ir3 "hiol\,Vyl Llafur oeddynt yn Nhy'r CYO[redi- rl tios Fawrth bleidleisio dros gyn?,, ,i.d Nfr.cor, bett, at yr hwn y cyfeinwyd "cno d I wney d felly niaent hw),thau yr, eil tro Avedi wneyd felly maent hwythau yn ?otH?? enyn digofaint y Gwyddelod. r, f rord asqtlt yn 4ruthr. Hyd yn hyn mae mesur bp'Jaeth o gydymdeimlad a chydw?thrcd.,?d ?weojd'; I bod rhwng y ddwy blaid, ond ar hyll 0 bryd mae teimladau chwerwon iawn r J^ yiflJ Mae'r gair wedi myn'd allan y b? ? ?,? I, geisydd Gwyddelig yn Jarrow dynti,yfi ac y gorchymynir i'r etholwy ?ydde'? bleidleisio dros Mr. Spencer ■ bteidleisio dros Mr. Spencer ??chfy? mwyn gwneyd eietho!iad ?a ? pr'?X Mr. Pete Curran yn berffaith sicr. prio Y' ydym yn credu y gwneir li?'ny 05 g f gwna'r teimlad chwerw yn ch?' jjet'? Os felly y bydd, yr  gaiH golled yn hytrach na Phiid ??r.
I Ceryddu Aelod Senef^°l-…
I Ceryddu Aelod Senef^°l- vria b. yleb ) Holwyd Mr. Morley.nos v Raípa bargyfrekhlwr Indiaidd o'r enw ? ??,o? Rai.yrhwnsydddangadwraeth???? raeth yr India o lierwyd d yi,an gymerodd yn y terf'ys gododd yn edd NJ r. ar yn y wlad hono, ?c' .yr °1' dofÿrY M ortey yn ateb cwesdwn yn el Yi c 1I?, t?oclf?,11 odd ?r Howard Vincent, ?'?eh)-i, ob-??j?? ocld Syr Howard Vilicetit,, ¿hvvÍ Toriaidd Shefhefd Pa? na s»t j^wCh ch^ | j gr? ef ?" Dywedodd hyn yn (4--iioron LIC,lei 1*eth. !awer ei ?lywed a galwodd rhai f aClodf! Gwvdddigsy?'y Uefarydd j ) jjyrn Rhoddes y boneddwr hwnwg?c? ??jiy? ? iawn i'r Tori cegrwth. ^I1U rhaid i ?' chlywais mor geiriau. Ond rhal