Y Rhedegydd

!'Y y y y y PENMACHNO. MARWOLAELH A CHLADDEDIGAETH. Drwg genym gofnodi am farwolaeth Mr. Robert Thomas, Plas Isa, wedi cystudd byr, ond trwm. Yr oedd yn un o'r cymeriadau amlycaf yn yr ardal. Bu'n Ysgrifenydd Eglwys y Methodistiaid am driugain mlynedd, ac yn Flaenor am tua haner can'mlynedd. Yr oedd yn Aelod o Gyngor Sirol cyntaf Arfon, ac yr oedd yn Rhyddfrydwr aiddgar. Gedy ar ei ol bedair merch i wylo eu colled am dano, a'r rhai y mae ein cydy jideimlad dyfnaf. Cym- erodd y gladdedigaeth le ddydd Sadwrn yn mynwent y capel, pryd y cymerwyd rhangan y Parchedigion T. J. James (ei weinidog) Isaac Jones, Nantglyn William Thomas, Llanrwst; Edward Humphreys (W); T. M. Jones (Gwen- allt), Colwyn Bay H. Harris Hughes, Caer- narfon; Evan Davies, Trefriw; ac Edward Davies (W.), Penmachno.

J370 mi ilr TIawci. Y mae dros £ 70 mil o bunau a adawodd Mr. Aaron David Sassoon i amcanion elusenol yn troi allan yn awr yn werth £ 83,361. Caiff morwynion a gweision Mr,; Sassoon gan'punt yr un. Caiff gweddill yn etifeddiaeth a'i fasnach i'w olynwyr i'w cario yn mlaen er budd y perthynasau, a gelwir y fasnach yn Firm David Sassoon & Co.

■^ODION O'R CYLCH.  aelodau Cyngor Dosbarth Geirionydd godi ?? uwylaw i fyny mewn ysbryd boddhaus a dvx j ? ? ?Oyd. Diolch am ddiwedd a drybestod ?- Y Cwm'" Bu y peth ar droed o dro i I ?dro er's yn agos i wyth mlynedd, ac yn ystod y $AW y Q Hynedd ddiweddaf caed dhmn o drafferth  ag ef i wneyd Gwaith Dwfr i gynenwi holl d ^golion Dyffryn Conwy o'r Cwm i lawr i Qa Un" ^nfoddhaol iawn fu pethau gyda'r rhai fu n§^yn ag ef, ond y mae y cwbl dros- 'dd ?y'da eithrio talu am dano, a chwblhau rhvu, faiogn ?d diodibwys. Ii jj Y, hyn y mae Gwaith Dwfr Trefriw yn ir474ed yn mlaen yn nodedig o foddhaol, a go- ^11 y? fawr na raid myned trwy yr un helbnjy^nglyn ag ef a'r hyn fu yn y Cwm. Y mae 1011 profiadol a chyfarwydd gyda'r gv?'y a rhai na raid pryderu dim yn 11gb °' ? ?ai ?a raid pryderu dim yn  eu cymwysder i gario allan ddymun- iad?n y Cyngor. ac felly arbedir ugeiniau o btm? ? ? trethdalwyr yn y pen draw. y gobaith y gwneir rhywbeth bellach Cw .threfniadau iechydol Gwesty Talycafn. C?y?. ? yn ngbylch y lie er's cryn amser, ond ? oe??droddiad Ysgrifenedig wedi ei gyf- t?y? ^d yn hyn gan yr Arolygydd ar y lie. Hynv Wr^ gwrs a fuasai yn rheolaidd a saf- ?v Po byddai gofyn ar y Cyngor. Galwodd ?1? "yddai gofyn ar y Cyngor. Galwodd y C? ? Roberts (y Cyn-Gadeirydd) sylw at 'S faith-hon Yn awr, bydd ? adroddiad gan y ?yd<? Meddygo! a'r Arolygydd gael ei gyf- t?y?S ? Cyngor nesaf, a dylai y mater gael ei ben?? be^ .yQu ar ei deilyngdod ei hun yn lie son fod «t eimladau drwg rhwng pobl a'u gilydd." V iiiae y?o acbos i'r gwyn a wneir, neu nid oes ac?Q "ddvj'a chydsyniwn a'r Is-Gadeirydd na chwareu plant gyda'r peth." A bA'hOs ?oniol yw yr ';n cysylltiol a'r" Ffordd D^r ? Eglwysbach. Siaradai rhai o'r 9elC(ja U, ?? ???? ?el yr un sydd mewn cwr aral i a- dani fel yr un sydd mewn cwr Eglw r plwyf, fel y caed allan fod gan 41,, Ysbach ddwy "F?dd Ddwr." Ym- ?yUa- y Cyngor Dosbarth rhag rhedeg i §0sn? ??rion ar yr un elwir yn Ffordd bd,r Y Rhiw" heb gael barn gynredino! y !re^daf Wyr' Hysbyswyd i dros dri chant o ^ythj ?ythi ° gerrig gael eu gosod ar y ffordd a ddryllI. "iYd gan y wageni cario coed yn y plwyf Vn yatod ,y gauaf. Yr oedd y Cyn-gadeirydd ? ddci°? -? ryfeddol wrth siarad ar bwngc y i ?tdd ryfeddol wrth siarad ar bwngc y !? Q'r b ty**1 Adroddiad Blynyddol Dr. Frazer aMan 0. r Nasg, ac er fod ei gylch yn cynwys Sir ]Poja ?r Gaernarfon, gyda rhanau o Siroedd ?bvf?? Meirion, gofalodd am ei gyboeddi Y4 rYdIO" "at wasanaeth y Cyngorau, ac yn h, Y rnae w ganmol yn fawr iawn. Wedi el dderbY? ?' a darllen ei gynwys, cawn fod ?ro?; Dr. Hugh Rees, am yr un cylch yn ^92 yQCynWys cwynion yn nglyn a diffygion ? yn ??°?y? cwynion yn nglyn a diffygion ?ydo! ? ?? lleoedd a'r rhai y cwyna Dr. s, ra 2:er v a}vr- Dyna Trawsfynydd, er eng- ?St g' gyflenwad Dwfr. Achwynid gynt '? y c? a'r un achwyn sydd eto. Ar hyn, 4 y cyfryw, a'r un achwyn sydd eto. Ar hyn, '?Q gy Dr. Frazer i'r perwyl o gael gallu ?y'p dd i dynu cyflenwad dwfr at was- ?a.eth ^aeth 'rflal o'r ffynhonell fwyaf cyReus a Phur b eb arfod ymboeni llawer gyda'r Tir- feddl- anwr feI ? gwneir yn awr. Y mae iechyd ? ??'ydf? ?? ardal yn llawer pwysicach na b?d d It Qyn. -? bn? ? Un Un ^1 ?° goddefer i ni yn ddifrifol alw BYI%V clrwyr ?ossoldeb at yr ystadegau ynglyn PMant An ghyfreithlon. Y mae yn warthus r,Qed&Wi am Ddosbarth Gwledig Dwyran, Mon jjjWa, ig o o'r plant a enir, eu bod yn ?yfr?.???- Yn Nosbarth Dinesig Llan- f^st y m_ 6 0'r plant a anwyd yno yn Ang- ^eithlnn" Achos Llanrwst, ni ddiengir, V ce??y? y llynedd, trwy ddywedyd mai y ?frif ? ?e y s??y yw- fod y Tlodty yno, canys y \\Ill\ trW ddog y? gofalu am glirio y pwngc ?11 tr y YsbysueubodynlO'5 ar 01 tynu r^ai an,^ ?° ?an rai oddiallan. Ag eithrio *^yan  ?? Llanrwst Ddinesig a Bettws-y- cced I)dies, yn gydradd ar ben y rhestr mewn ??eird?' ?? ? Llanrwst WIedig yn agosaf i'r %Yra v ?¥ny 0 beth. Er clod i Ddosbarth NVI(? YnY () betl,. Er clod i Ddosbarth ?? r?sd? ig ?"°°ydd yr adgyhoeddwn ei bod yn Eat ,?l a Yn P* 0 fater o'r holl Ddosbeirth Cyffe, y*I.ond2'9ycant o blant anghyf- ?'?lon ? ? eu geni trwyddo o ben i ben er y  logaet yn 4,969. Allan o 103, dim ?au" ?yo anghyfreithlon. Ceilw ??? ? ??'Y??og syhv arbenig at y marwol- lethan vy ?h"tb babanod. Yn y Dosbarth ??dig ? y ?? Glanconwy yn uwchaf ar y th, Str 9Y a 132 y 5}? a Glaslyn yn isaf gyda Qy fil Y" Y Dosbeirth Dinesig y mae Llan- rw?t ar h? ?y ''hestrgvda210ynl. Syndod j h^ ol1i gynlfer a ?66 o b??t o dan flwydd oed Igolli Y dydd yn ystod y Hwyddyn. a dywed h" ??? '? Y?? Hawer iawn ychwaneg gael ei Ine ? ?goi yr aberth mawr hwn mewn ??yd, &i'11 rU Wydd anwybodaeth a di?yg n d arrp Y 0ar r aii' Hysbysa 28 o fabanod 12 axv 01 (oe a far?v yn nosbarth Deudraeth, Os arth Geirionydd, 11 yn nosbarth Llanrwst Wledig, a 12 yn Llanrwst Ddinesig, 1 yn Bettwsycoed, 8 yn Glanconwy, a 9 yn Glaslyn. Dyry Dr. Frazer sylw manwl i'r Nodiadau o Glefydon Heintus dderbyniwyd yn ystod y flwyddyn. A gadael heibio y rhestr a ddyry o'r Frechwen o 1892 i lawr i 1904-dim un achos yn 1905 na 1906, hysbysa i 486 o achos- ion Heintus ddod i law yn ystod y flwyddyn ar gyfer 553 y flwyddyn gynt, o'r rhai hyn bu 55 y fil feirw. Dyry y Swyddog bwys arbenig ar y cyflenwad o laeth pur, a rhyfedd meddwl nad loes ond dau Ddosbarth allan o'r 25 heb fab- wysiadu Rheolau y Llaethdai, sef Aethwy a Geirionydd ond y mae yr olaf wedi dod allan o'r mawr-ddrwg trwy wneyd hyny yn ystod y mis hwn. Y mae cryn ddadleu am gael Ys- bytty Clefydon at y posibilrwydd i glefydon dori allan ond gan nad ydym yn digwydd bod o'r syniad mai peth o'r fath yw y ddarpariaetb oreu mewn cylchoedd teneu eu poblogaeth fel yr eiddom ni, ni ddywedwn air ar y pen y naill ffordd na'r llall. Y mae y Swyddog i' w ganmol am lwyredd ei Adroddiad ar bob cangen o'i waith.

TANYGRISIAU. I YR EXODUS.-Boreu ddydd Llun diweddaf oedd foreu prysur a dwys ar ami i aelwyd yn yr ardal hon oherwydd yr ymadawiad mawr am y Deheudir. Yn mhlith y dyrfa yr oedd nifer fawr o'r fan hon, a dymunwn iddynt bob llwyddiant, gan obeithio na phery yr argyfwng difrifol presenol yn hir, ac y gwelir tro ar fyd eto yn fuan. MARW.—Yr wythnos hon bu farw Miss Jane Williams, Moriah House, ar ol cystudd trwm. Yr oedd yn gofalu am gartref i'w thad yn ffyddlon ar ol marwolaeth ei mham. Ac yr oedd yn aelod ffyddlon yn eglwys Moriah yn yr hon eglwys y mae ei thad yn swyddog. Cydymdeimlir yn fawr a Mr. Hugh Williams yn ei brofedigaeth, ac ar teulu oil. Hefyd y mae ein cydymdeimlad llwyraf a Mr. a Mrs Morris M. Roberts, yn eu profedigaeth o golli baban bach. EIN TERFYNAU,—Gyda thipyn o eiddigedd drosein rhanbarth yr ydym yn dymuno gwneyd yn hysbys mai o Glanllyn i lawr y mae ardal Tanygrisiau, ac nid o Crossiug Glanypwll. Nid anfynych y ceir adroddiadau am y Llys Ynadol, &c., yn cynwys enwau rbai o Tanygrisiau, pryd mai yn ardal Rbiwbryfdir y maent yn byw. Digon i Tanygrisiau ei beichiau ei hun heb gario beichiau neb arall. EIN PRIF-FFORDD.—Deallwn fod hon yn cael sylw dyladwy mewn lie priodol, ac y gellir dysgwyl diwygiad arni cyn bo hir. CYFANFA GANU.—Dydd Llun, aeth lluaws i lawr i Gymanfa Ganu y Wesleyain a gynhelid yn Portmadoc, lie y cafwyd canu da. A.A.AA.ft.A.AAA.

I Damwain Angeuol ger y Bala. Dydd Mawrth o flaen Mr. R. O. Jones, BI. Ffestiniog, Trengholydd Meirion, a 13 o reith- wyr cynhaliwyd trengholiad ar gorph amaeth- wr adnabyddus, o'r enw Robert Jones, Cwm- hesgwm. Yr oedd Mr. Jones yn 33 oed, yn wr priod a chanddo dri o blant. Ymddengys ei fod yn dod gyda cheffyl a throl i fyny o'r Bala, ac ar Allt y Coleg i'r ceffyl ddychryn a rhedeg. Ceisiodd yntau ei atal, ond yn y weithred syrthiodd o dan yr olwyn yr hwn a aeth drosto. Bu farw yn mhen ychydig amser wedi hyny.— Dychwelwyd rheithfarn o Farwolaeth Ddam- weiniol. NMAAA/WWMAMMA/WVWyA/W

I LLANRWST. I TREFN Y MODDION SABBOTHOL. Yr Eglwys Sefydledig. St. Mary.-10, Parch. C. W. Davies. 6, Parch. J. Morgan. St. Crwst—10, Parch. J. Morgan. 6, Parch. C. W. Davies. Y Methodistiaid. Seion.—Parch. T. Mordaf Pierce, Llanidloes. Scotland Street—Parch. T. Gwynedd Roberts, Conwy. Yr Annibynwyr. Tabernacl-Parch. Ebenezer-Mr. Menai Francis. Y Wesleyaid. Horeb—Parch. Edwsrd Davies, Penmachno. St. James (English Chapel).—Mr. T. Scha- field. Colwyn Bay. Y Bedyddwyr. Penuel.—Parch Bryn Davies, Llandudno. Y F ACHNAD,-Lled dawel ydoedd y Farch- nad ddydd Mawrth. Gwerthai y Tatws am 6/- y cant. Dofednod am 5/- i 5/6. Ymenyn 10c a lie y pwys. Cwningod am swllt y cwpl. Wyau 14 i 16 am swllt. SALE.—Yn y King's Head Temperance, prydnawn ddydd Mawrth, cynygiodd Mri. Blackwall, Hayes & Co., y Ddol Bach, neu Ddol Hyfryd (fel y gelwir), Llangerniew ar werth. Gweithredai Mr. E. Davies Jones fel Cyfreithiwr yn yr achos. Decbreuodd y cynyg am yr eiddo yn lied fywiog, ond gan nad oedd yn uwch na 6100, fe tynwyd yn ol ar y swm hwnw heb ei werthu. SALE AR ANIFEILIAID.—Cynhaliodd Mri. Blackwall, Hayes & Co., eu Harwerthiant misol dydd Mawrth, yn Cae'r Graig. Yr oedd nifer lluosog jawn o wartheg godro gyda'u lloi yno i'w gwerthu. Gwerthai yr Wyn tewion i fyny i 25/- y pen. Myllt tewion 23/6. Mam- ogiaid 26/6. Cyplau 39/ Gwartheg gyda lloi wrth eu traed, o [12 i [H. Gwartheg acHeffrod cyflo, o [9 i [12 10s Ce, Bustych ac Heffrod £ 815s Oe, Yr oedd Gwartheg cadw yn cyraedd prisiau da a chryn ofyn arnynt. CYSTADLEUAETH LLANDDOGED. — Cafodd cyfeillion Soar, Tanybryn, Gyfarfod Cystad- leuol hynod o lwyddianus nos Iau, o dan lywyddiaeth Mr. J. E. Jones, Bank, a Mr. A. Parry yn arwainv Clorianwyd y cantorion yn fedrus iawn gan Mr. Robert Jones (Perorfryn), Blaenau Ffestiniog, a gwnaeth ei waith gyda chymeradwyaeth cyffredinol. A ganlyn yw rhestr yr enillwyr :—Unawd ar y Piano, Miss Jones, Gwydyr View. Unawd, Gwraig y Morwr Mr. Ted Jones, Blaenau Ffestiniog. Unrhyw Unawd i rai heb enlll o'r blaen, 1, R. 0. Ellis: 2, L. M. Hughes. Adroddiad gan Kate Davies. Pedwarawd, "Mi welais mewn adgof,"R. 0. Ellis a'i gyfeillion. Unawd "Merch y Cadben," Mr. D. R. Jones, Llan- rwst. Adroddiad, Dinystr Sodom a Gomor- ah," Mr. R. E. Williams, Nant. Unawd Soprano neu Denor, Neges y Blodeujin," Mr. Tom Carrol. Unawd Baritone, "Arglwydd arwain trwy'r Anialwch," Mr. Tom Roberts, Eglwysbach. Parti Cymysg, heb fod o dan 12 o nifer a ddatgano "Rhydygroes." Parti Mr. Hugh Roberts, Llanrwst.

AWVWWWIM/VWS/VWWVWWV Ocheneidiau Milwriad Hafodunos. Dydd Mercher, yn y newyddaduron Seisnig, y mae y Milwriad S. Sandbach, Hafodunos, yn gwneyd apel at drethdalwyr Sir Ddinbych "yn erbyn y mwyafrif gwehilaidd (Wastrel Majority) ar y Cyngor Sirol mewn cyflawni gweithred wirfoddol a gwrthun o wastraffas mewn plwyf gwledig neillduedig. Yn Llan- fairtalhaiarn yr oedd Ysgol y Bwrdd gyda lie i 120 o blant, a chyfartaledd y presenoldeb ydoedd 116 ac Ysgol Eglwvsig gyda lie i 80 o blant, a chyfartaledd y presenoldeb y llynedd yn 24. Am rai blynyddoedd y mae pob ymdrech wedi ei wneyd i dynu y plant i'r ysgol sydd eisoes yn orlawn, nid yn unig o'r ysgolion eglwysig lleiaf, ond o'r ysgolion cymydogaethol, gyda'r amcan o gael esgus i ychwanegu y presenoldeb yn ysgol y Bwrdd, a defnyddio hyny fel arf at gau yr Ysgol Eglwysig. Y mae yn bwysig i sylwi fod eisoes ddigonedd o le yn y ddwy ysgol i 200 o blant, mwy nag a fu erioed ar y llyfrau, ac nag sydd yn debygol o fod gan fod y boblogaeth yn lleihau yn radd- ol. Eto yn ngwyneb hyn, y mae y pregethwyr cynildeb (?) hyn yn cynyg ein beichio gyda traul o [1,650 i baratoi Ile ysgol i 71 o blant na fydd byth eu heisiau. Beth a ddywed ein cynrychiolwyr wrth eiriau cryfion y Milwriad. Os yw ef yn gywir, dylai y trethdalwyr edrych y mater yn ei wyneb, ac atal y gwastraff uchod. _1

Cymanfa Anibynwyr Sir Gaernar. fon. Cynhaliwyd y Gymanfa uchod yn Nhrefriw, dydd Mercher diweddaf, pryd y pasiwyd rhestr o benderfyniadau yn nglyn a chwestiynau politicaidd y dydd. Cynygiodd Mr. J. Jones- Morris, Porthmadog, benderfyniad yn datgan siomedigaeth fod gwaith y Ddirprwyaeth Eglwysig yn cyfyngu yn ormodol ar y tystiol- aethau, ac yn dymuno pwyso ar y Llywodraeth yr angenrheidrwydd o ddyfeisio rhyw foddion trwy ba un y prysurid y gwaith yn mlaen fel y gellid cyhoeddi yr adroddiad mor fuan ag y byddo yn bosibl. Dywedodd Mr. Jones fod y Ddirprwyaeth wedi peri anfoddlonrwydd cyffredinol, a'i bod yn amlwg nad oedd Mr. Lloyd George na Mr. Asquith am dderbyn y cyfrifoldeb o'i hapwyntio. Yr oedd Anibynwyr Sir Gaernarfon wedi croesawu y Ddirprwyaeth gan gredu ei bod yn ddyledswydd i chwilio i mewn i eiddo yr Eglwys Sefydledig yn Nghymru ond ni chluwyd ail i ddim am hyny. Dywed- odd Mr. Beriah G. Evans fod Undeh yr Annibynwyr wedi dyfod i'r penderfyniad hwn ar ol gweled na odddefid i dystiolaethau cyflawn gael eu rhoddi y fath ag oedd yn angenrheidiol i alluogi y Ddirprwyaeth i ffurfio barn gywir am stad yr Eglwys yn Nghymrn. Pasiwyd y penderfyniad yn unfrydol. Ar gynygiad y Parch Dr. Probert pasiwyd y penderfyniad a ganlyn :—" Fod yr Undeb hwn wedi deall gyda gofid dwfn nad all y Llywod- raeth ddal allan un gobaith am i Fesur Datgys- ylltiad i Gymru gael ei ddwyn gerbron y Ty yn y senedd-dymor nesaf. Ond yn gymaint a bod mesurau eraill y mae llawn cymaint o amryw- iaeth barn arnynt yn cael eu haddaw, metha a gweled paham na ellid dwyn yn mlaen Fesur Dadgysylltiad i Gymru yn yr un modd. Dym- una hefyd gael gan y Llywodraeth wybodaeth bendant a therfynol am y lie a roddir i Ddad- gysylltiad ar raglen y ddeddfwriaeth, ac y mae yn gryf o'r farn fod methiant y Llywodraeth i gadw ei haddewidion ar y pwngc hwn yn rhwym o fod yn anfantais i'r Blaid Ryddfrydol yn Nghymru." Dywedodd Dr. Probert, mewn llais pendant, fod Cymru wedi bod yn disgwyl yn amyneddgar am Ddatgysylliad er's 1868, ond fod cenedloedd a chwestiynau eraill bob amser yn cael y flaenoriaeth. Yr oedd yn ddigon drwg iddynt edrych ar y blaid Dori- aidd yn esmwythau beichiau y goludogion a'r personiaid, ond yn sicr yr oedd yn rhy ddrwg fod eu hawliau yn cael ei hanwybyddu gan y Llywodraeth Ryddfrydig mewn trefn i gymodi yr Iwerddon a'r blaid Llafur (cym.) Gallai difrawder y Llywodraeth gostio llawer iddynt. Heb grybwyll am fesurau eitbafallfel gwrth- ryfel, credai yn sicr fod gan Gymru hawl i fynu gan y Llywodraeth ddatganiad clir o'r lie a roddid i Ddatgysylltiad yn eu rhaglen (cym.) Mewn penderfyniad arall a basiwyd ar gyn- ygiad yr Henadur J. R. Pritchard, datganwyd cydymdeimlad a'r Llywodraeth yn ngwyneb fod eu gwaith yn cael ei gyfyngu arno a'i atal gan ymyriad Ty yr Arglwyddi, ac yn gobeithio y bydd i'r Llywodraeth gynIlunio rhyw foddion i beri bod ewyllys y wlad, fel y'i datgenir trwy eu cynrychiolwyr, yn cael ei gwneyd. Pasiwyd penderfyniad yn croesawu y datgan- iad o fwriad y Llywodraeth o ddwyn i mewn Fesur Addysg yn y tymor nesaf, ac yn datgan eu barn na ystyrid un mesur yn foddhaol oni ddarparai ar gyfer rheolaeth gyhoeddus drwy- adl, a dilead prawf lwon crefyddol i'r athrawon a'r ysgoleigion, a rhyddid oddiwrth unrhyw ddarpariaeth ar gyfer ysgolion em, adol. Mewn penderfyniad arall dymunid ar y Llyw- odraeth wella deddf y Man Dydddynod fel ag i wneyd ei darpariadau yn gymwysiadol at dydd- ynwyr ardrethol Cymru. A llawenhaent yn yr hysbysrwydd o fwriad y Llywodraeth i ddwyn gerbron fesur trwyddol y tymor nesaf. Y gweinidogion sydd yn gwasanaethu yn y moddion cyhoeddus heno ac yfory (dydd Iau), ydynt y Parchn. Ben Davies, D.D., Emlyn; O. R. Owen, Lerpwl; Thomas Nicholson, Llun- dain ac R. Gwylfa Roberts, Llanelli.

I Mr. Lloyd George. I Y mae Rhyddfrydwyr Bangor, a'r wlad yn gyffredinol, wedi eu siomi yn ddirfawr trwy yr hysbysrwydd gafwyd nad allai Llywydd Bwrdd Masnach gadw ei addewid i siarad yn nghyfar- fod mawr y Blaid ar y 27ain o'r mis hwn. Pwysau gwaith ei swyddfa sydd wedi ei atal. Addawa ddod yn mhellach yn mlaen ar y flwyddyn.

Haelioni Mr. Carnegie. I Y mae Mr. Andrew Carnegie wedi anfon rhoddo gan' punt at Organ Eglwys Treuddyn, Wyddgrug, yr hon a osodir i fyny er coffa am y Parch. John Davies, fu yn Rheithor y plwyf am dros ddeng mlynedd a'r hugain, ac yn Gad- eirydd Bwrdd Gwarcheidwaid Penarlag am lawer iawn o flynyddoedd.

  Crefydd a Gwieldyddiaeth- I Ar derfyn gwaith Cymdeithas Rhyddfrydo1 Sir Drefaldwyn, yr hon a gynhaliodd ei chyfar- fod ddydd Mercher yn Ysgoldy Capel y Meth- odistiaid yn Drefnewydd, gofidiai yr Aelod Seneddol (Mr. David Davies) i'r Swyddogion ddewis yr adeilad hwnw i gynal y cyfarfod. Yr oedd yn anghymeradwyo y syniad o gysylltu gwleidyddiaeth ag enwadaeth a chrefydd. I I

CROESOR. -I MARWOLAETH MRS. CATHERINE WIL- LIAMS, BODUNIG.—Tarawyd yr ardal a syndod trwy farwolaeth sydyn y chwaer uchod. Bu mewn gwaeledd iechyd am rai blynyddau, ond ymddanghosai yn gwella yn ddiweddar a hyd- erai pawb y caffai eto fyned a dyfod fel cynt. Ond, daeth yr alwad pryd nas disgwylid a chymerwyd hi o gancl ei tbeulu ar y llawr i blith y teuru fry. Gwraig dawel, hunanfedd- ianol a dymunol ydoedc^, ac enillai barch pawb a'i hadwaenai. Ystyrid hi yn fam yn Israel, wedi ei phrofi trwy dan gofidiau a phrofedig- aethau. Nawdd y nef fyddo tros ei phricd yn I hydref ei oes ac a'i nerth yn ei alar a'i hiraeth am dani, hefyd dros y teulu oil yr un modd. Cyrhaeddodd yr oedran teg o 69 oed, a rhodd- wyd hi i orwedd yn mynwent Ramoth.—GOH. "0

I BLAENAU FFESTINIOG. Mae E. B. JONES & CO., Canton House, yn dymuno hysbysu en bod yn parbau i Werthu y Bara Anferth (yn pwyso chwe, ■phwys yr un) am Chwe'cheiniog. EISTEDDFODOL.- Yn Eisteddfod Deheudir Affrica, a gynhaliwyd yn Johannesburg, aeth Athron a Phryddest y Goron ar "Paradwys," a 25 gini am y prif draethawd. Da genym weled nad yw newid gwlad wedi lladd awyr ein cyfaill talentog at lenydda. AGOR Siop NEWYDD. Clywsom fod Siop Newydd i werthu Pysgod, Llysiau, a Ffrwyth- au, i gael ei hagor dydd Sadwrn nesaf yn New Road, gyferbyn a Surgery Dr. Vaughan Roberts, gan y Liverpool Fish, Fruit and Vegetable Stores. HEDDLYSOEDD ARBENIG.—Dydd Sadwrn, o flaen Dr. W. Vaugban Roberts, yr Hedd- geidwad Mayberry Morgan a gyhuddod Ernest Oswall, a Thomas Newman, o gardota yn Maentwrog y diwrnod cynt.—Anfonwyd hwy i garchar am saith niwrnod gyda llafur caled. Dydd Llun, o flaen Dr. Vaughan Roberts, cyhuddwyd Hugh Morris Hughes, Back Park Square o ddianc oddiwrth y Milisia o Gonwy. —Cadwyd ef yn y gell hyd nes delai swyddog- ion o'r Fyddin i fyned ag ef yn ol i'r gwersyll. YMADAEL,—Drwg genym weled mai parhau i waethygu y mae yr amgylchiadau yn y chwar- eli. Dydd Llun ymadawodd dros gant gyda'r trens, y nifer fwyaf o honynt am y Deheudir. DIRWESTOL,-Nos Sadwrn nesaf, cynhelir Cyfarfod Dirwestol yn yr awyr agored gerllaw Gorsaf Diphwys, pryd yr anerchir y cyfarfod gan luaws o weinidogion. YN GWELLA, Llawenydd mawr gan ei gyfeillion a'i gydweithwyr ydyw deall fod Mr. David Williams, Bronddwyryd (gynt o Lan- brynmair), yn gwella yn rhagorol oddiwrth.yr afiechyd a'i goddiweddodd. CYMANFA GANU.—Aeth yn agos i dri chant i lawr i Portbmadoc oddiyma ddydd Llun am y Gymanfa Wesleyaidd. Teimlid sel arbenig eleni o'i phlaid, a Ilafuriwyd yn rhagorol yn yr holl Ysgolion ar ei chyfer. DR. ROBERTS (ISALLT).—Llawenydd di- gymysg i ni ydoedd cael gair oddiwrth yr Hybarch Feddyg yn bysbysu ei fod yn gwella yn rhagorol. Fel y gwyr ein darllenwyr, bu yn hynod wael, ond trwy ofal arbenig ei anwyl chwaer (Mrs. William Owen) a'i feridygon, y mae wedi dod dros y gwaethaf, a gobaith cryf yn awr y ceir ei weled eto yn myned ol a blaen yn ein plith. PYSGOTA ANGHYFREITHLON.—Ynyr Hedd- lys dydd Iau diweddaf bu i Alfred Davies,' Ceidwad Afonydd Mr. Oakeley yn Maentwrog, gyhuddo Robert Griffith, 1, Dolgaregddu, Blf Ffestiniog, o bysgota yn Ngheunant Talybormtol Mai 7.—Tystiodd Davies iddo ddal y cyhudd- edig yn pysgota gyda genwair, nid oedd ganddo ganiatad i bysgota yn y lie, ac yr oedd heb drwydded genwair.—Mr. John Humphreys ar ran yr erlyniaeth a ddy.vedodd fod yn bryd i'r Faingc osod eu gwyneb yn benderfynol yn erbyn pysgota anghyfreithlon o'r fath. Yr oedd Mr Oakeley yn rhoddi caniatad yn rhad i'r rhai elai yno, ond y perygl fyddai iddo wrthod caniatad o gwbl os elai rhai o fath y cyhuddedig yno ar draws bob rheol.—Y Cad" eirydd a ddywedodd fod y Faingc yn dirwyo i bunt a'r costau.-Nid ymddangosodd y cyhudd- edig. GALWAD.—Derbyniodd Mr. Robert Wil- liams, Bala, yr alwad unfrydol a gafodd o Eglwys Pendleton, Manchester, i fyned yno i'w bugeilio. Un o fecbgyn rhagoraf yr ardal hon ydoedd, ac yn aelod pan yma yn Eglwys y Garregddu, yn yr hon eglwys yr oedd ei ddiweddar dad yn flaenor gweithgar a defn- yddiol. § ;CLADDEDIGAETH. — Dydd Iau diweddaf, hebryngwyd gweddillion y diweddar Robert Williams, Calfaria, i dy ei hir gartref gan dorf luosog. Gwasanaethwyd ar yr achlysur gan y Parchn. E. Cefni Jones a Moses Roberts. Robert Williams ein teilwng Arweinydd, Yn awr dduloes ga'dd Iesu'n arddelydd; Gweithiodd dan iau a rheidiau Waredydd, Yn was cryf, uniawn,—hynaws 'Sgrifenydd A phwy enwocach ei ffydd ?—mor ddibaid Y llywia'i enaid i gol Llawenydd. DEIGRYN PARCH. CYFARFOD YSGOL..—Am 5 o'r gloch, pryd- nawn Sadwrn nesaf, cynhelir Cyfarfod Ysgol arbenig yn School-room y Garregddu. YN WAEL.—Tarawyd Mr. John Griffiths Hendre House, yn wael yn nghapel y Taber- nacl, nos Sul diweddaf. Da genym gael ar ddeall ei fod yn teimlo llawer yn well.-Hefyd Mr. William Edwards, Brittania Terrace, y mae yntau yn bur wael. Dymuniad gymydog- aeth ydyw ar iddynt gael gwellhad buan i rodio eto yn ein mysg. EWYLLYS MR. F. F. BROWN.—Gadawodd Mr. Francis Faulkner Brown, Maer Caer, etifeddiaeth yn werth £ 103,504. Yr oedd Mr. Brown wedi gadael ei holl eiddo i'w dad, os byddai fyw ar ei ol, ond gan iddo ei rhag- flaenu, el yr oil i'w frodyr a pherthynasau eraill. Fel y gwyddis, Mr. Brown oedd perchenog presenol Chwarel Bwlch Slaters. DAU LYTHYR O'R AMERICA.—Nos Fercher yn y Gyfeillach Grefyddol, darllenwyd llythyr pur faith llawn dyddorol, wedi ei gyfeirio yn uniongyrchol at eglwys Bethania oddiwrth Mr. William 0. Ellis, Bryneilian, Manod Road; ac hefyd rhanau o lythyr dderbyniodd Mr. Parry oddiwrth Mr. John Roberts, Glasfryn. Da genym ddeall fod eu hysbryd yn parhau yn ei wres, er eu hanfanteision crefyddol mawr ac fod ganddynt feddwl mor uchel o'r hen eglwys (Parbad yn tudalen 8.)

ddywedyd y byddai er mantais fawr i'r Ty J byddai i'r aelod dros Sheffield lywodraethu ei nun yn well ac ymgàdw rhag gwneyd peth rnae yn Hawer rh? hoff o'i wneyd-sef siaj ar draws eraill." Nid yn fynych y KIJJ y Llefarydd yn trin &elod fel hv Yr hyn sydd yn profi nad heb achos y |jnaeth fel hyn nos Fawrth ydyw y ffaith darfo l'W gerydd Hym gael cymeradwyaeth g>¡firedmol y Ty. Tori rhonc, diSyndol!wr "1109, a dyn cegrwth ydyw Syr Howard Incent. I wneyd i fyny am ei ddiffyg ° S?u, gwna lawer iawn o swn yn mha t ynag y bydd. Mae'n amheus genym, flldd bynag, a feiddia wneyd hyny eto yn Nb??'r Cyff redin pan y bydd y Liefarydd yn Nh r> r ^rec*'n Pan y bydd y Llefarydd yn bres £ |